92 nr 1 (71)/2020

Prof. dr hab. inż. Ryszard Bartnik,

Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki,
Prof. dr hab. inż. Zdzisław Kabza,
Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki, Politechnika Opolska,
Prof. dr hab. inż. Janusz Badur, dr inż. Tomasz Kowalczyk,
Instytut Maszyn Przepływowych im. Roberta Szewalskiego PAN w Gdańsku;

Analiza porównawcza
jednostkowych kosztów produkcji
wodoru w elektrowniach z kosztami
w odnawialnych źródłach energii
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

W artykule przedstawiono analizę porównawczą jednostkowych kosztów produkcji

wodoru w procesie elektrolizy wody, tj. jej rozkładu na wodór i tlen pod wpływem
przepływu prądu elektrycznego. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem energii
elektrycznej z elektrowni i z odnawialnych źródeł energii (OZE).

W artykule przedstawiono analizę
porównawczą jednostkowych kosztów
produkcji wodoru w procesie elektrolizy
wody w elektrowniach z kosztami w tzw.
odnawialnych źródłach energii (OZE). Za-
gadnienie produkcji wodoru jest ważne z
dwóch powodów. Pierwszy, fundamen-
talny, to ochrona i obrona konwencjonal-
nych bloków energetycznych i produko-
wanej w nich energii elektrycznej przed
OZE. To bowiem OZE mają priorytet w
dostępie do Krajowego Systemu Elektro-
energetycznego (KSE), a więc gdy wie-
je wiatr i świeci słońce bloki energetycz-
ne muszą być wyłączane z ruchu, bądź
gwałtownie redukować swoją moc. Ma to
miejsce setki razy w roku. W konsekwen-
cji bloki, szczególnie kotły, są w dużym
stopniu niszczone, ich techniczne życie
jest krótkie. Aby zatem nie dopuszczać
do takiej ich pracy i gwarantować im sta-
bilną, z równomiernym obciążeniem pra-
cę - można produkować w nich wodór w
czasie gdy OZE pracują. Drugi z powo-
dów, to trend wzrostu produkcji wodoru
do napędu samochodów (w Niemczech
można go tankować za 9,5 €/kgH2). Zu-
życie wodoru w zespole ogniw paliwo-
wych o mocy 113 kW w Toyocie Mirai
wynosi ok. 1,1 kgH2/100 km; ceny Mirai
zaczynają się od 66 tys. €). Należy jednak
zaznaczyć, że powstała para wodna ze
spalania wodoru jest w wielokrotnie więk-
szym stopniu gazem cieplarnianym niż
CO2 (sic!). Innymi możliwościami ochro-
ny i obrony elektrowni przed OZE, to ma-
gazynowanie elektryczności za pomocą
sprężonego powietrza (istotnym proble-
mem może być nieszczelność podziem-
nych wyrobisk górniczych jako maga-
zynów), pola magnetycznego, ciekłego
powietrza, akumulatorów kwasowo-oło-
wiowych, niklowo-kadmowych, litowo-
-jonowych. Sposoby te nie mają jednak
uzasadnienia technicznego i ekonomicz-
nego, ich zdolności „magazynowe” są
przy tym znikome. Najsensowniejszym,
stosowanym od dawna, jest magazyno-
wanie elektryczności za pomocą wody w
górnych zbiornikach elektrowni szczyto-
wo-pompowych.
Bez ochrony i obrony elektrowni na
paliwa kopalne przed OZE nie będzie ta-
niej energii elektrycznej w gniazdkach w
sposób ciągły przez cały rok, a jedynie
będzie dostępna energia z OZE średnio
w roku przez sto kilkadziesiąt godzin w
 nr 1 (71)/2020 93

miesiącu po horrendalnie przy tym wy- technologiach (koszty konserwacji, remontów urzą-
sokiej cenie (tab. 1) z całkowitą ponadto energetycznych dzeń),
nieprzewidywalnością czasową tej do- rem
- roczna stopa kosztów stałych zależ-
stępności. Czy możliwe będzie takie funk- W przypadku zainstalowania w blo- nych od nakładów inwestycyjnych (koszty
cjonowanie świata? Jest to oczywiście ku energetycznym elektrolizera pobiera- konserwacji, remontów urządzeń),
pytania retoryczne. jącego Metodyka
w czasie i modeltOZEmatematyczny
moc elektryczną obliczenia jednostkowego
εel - wskaźnikkosztu produkcji potrzeb
elektrycznych wodoru wła-
z
OZEwykorzystaniem energii elektrycznej wytwarzanej w różnych technologiach
Jak już zaznaczono, konieczną N el energetycznych
w celu produkcji wodoru, to zysk snych elektrowni (jego wartość zależy od
obroną i ochroną elektrowni przed OZE z pracy bloku przedstawia się wzorem: zastosowanej technologii wytwarzania
W przypadku zainstalowania w bloku energetycznym elektrolizera pobierającego w czasie t OZE
może być w nich produkcja wodoru w
moc elektryczną N elOZE w celu produkcji wodoru, to zysk z pracy bloku przedstawia się wzorem:
elektrolizerach. Należy zatem przeanalizo-
 e t 0 e Ht 20
 N el t R (1   el )  N elOZE t OZE  el [e ( ael  r )T  1]  m H 2
H2 (a  r )T
wać jej koszt. Ale nie tylko. Należy także NPV blok [e H 2  1] 
 a el  r a H2  r
przeanalizować koszt produkcji wodoru 0
N t e tpal (a  r )T
w OZE. Istotne jest bowiem znalezienie  (1  x wu , m ,od ) el R [e pal  1] 
 el a pal  r
odpowiedzi na pytanie:
N t  CO2 p CO2 ( aCO2  r )T
t 0
N t  p t 0 ( aCO  r )T
• który z jednostkowych kosztów  el R [e  1]  el R CO CO [e  1] 
 el a CO2  r  el a CO  r
Metodyka i model matematyczny obliczenia jednostkowego kosztu produkcji wodoru z (1)
produkcji wodoru jest mniejszy,  NO X p NO t  SO2 p SO2 ( aSO2  r )T
t 0 t 0
wykorzystaniem energii elektrycznej N t wytwarzanej ( a w  r )różnych
T N technologiach
koszt z wykorzystaniem
energetycznychenergii  el R X
[e NO X  1]  el R [e  1] 
 el a NO X  r  el a SO2  r
elektrycznej zWelektrowni, czy z
przypadku zainstalowania w bloku energetycznymN el t R  pył pelektrolizera pobierającego w czasie
 CO2t OZE
t 0 t 0
pył (a  r )T N t eCO (b  r )T
OZE? moc elektryczną N elOZE w celu produkcji wodoru,  to zysk z [e pyłblokuprzedstawia
pracy 1]  el R (się 1 wzorem:
u) 2
[e CO2  1] 
 el a pył  r  el bCO2  r
Aby na to pytanie odpowiedzieć ko- e t 0
e t  0

 N el t R (1   el )  N elOZE t OZE  el [e ( ael  r )T  1]  m H 2

H ( a  r ) T
H2
NPV blok 2
[e H 2 δ  1]   1  e  rT 
nieczna jest znajomość jednostkowych a el r(1  x pł , p ,ub ) J  J SOE a H 2(1r e  rT ) rem   zJ  J SOE   1(1  p )
t 0
r  T 
kosztów produkcji energii elektrycznej N t e pal
 (1  x wu , m ,od )w el R
(a  r )T
gdzie: [e pal  1] 
elektrowniach na paliwa kopalne i w OZEt 0 el palael , a pal , a CO , aCO , a H 2 , a SO , aNO , a pył , bCO - sterowania [1] (wykładniki eksponent),
a r
2 2 X 2

N t R  CO2 p CO2 ( aCO2e r )T, e , eN el t R e CO- pzmienne t 0

w czasie 1] jednostkowe ceny energii elektrycznej, paliwa, zakupu
( aCO  r ) T
- tab. 1 [1]. Koszty te przekładają  el się bo- [e el  1] pal  CO H2 2
CO
[e
 el a CO2  r  el a CO  r
pozwoleń na emisję CO 2, wodoru; zmiany w czasie tych cen założono za pomocą

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

wiem na cenę wodoru, gdyż to energiat 0 gdzie: (1)energii elektrycznej),
N el t R  NO X p NO X ( a NO X  r )Teksponent,  SO2 p SO t 0
N el t Rprzykładowo: t 0 aH2 t 0 a palt
elektryczna jest podstawowym „paliwem” [e  1]  e ( t
( a SO2  r )T
, aH2r ,[eaSO2el,  1] el
2 )  e t 0 a t
e , e (t )  e
H2 ɳ - Hsprawność e etpal
e pal (t ) energetyczna
e ,
 el a NO X  r ael , apal , aCO2,elaCO brutto wy-
el
2
a SO el
rem - roczna stopa kosztów 2
stałych zależnych od nakładów inwestycyjnych (koszty
w procesie elektrolizy wody. N t  p t 0 ( a aNOx  r )T ,
a , b
konserwacji,
pyl N CO2 t
- sterowania
 CO2 eCO2 urządzeń),
remontów
t 0 [1]
(b
(wykładni-
 r )T
twarzania energii elektrycznej (jej war-
pył pył
 el R [e pył  1]  el R (1  u ) [e CO2  1] 
 el a pył  r ki eksponent),
 el - wskaźnik
 el elektrycznych
b CO2  r potrzeb własnych tość
elektrowni zależy
(jego od
wartość zastosowanej
zależy od technologii),
 Metodyka i model (1  x pł , p,ub )J  J SOEeel(1, eepal-sprawność ,zastosowanej
erem , eH2 - technologii
rT δCO2
)
zmienne
  zJenergetyczna
 J SOE 
 1  e  rT wytwarzania
w czasie

 1wytwarzania
brutto (1  p )
energii elektrycznej),
jed- J,JSOE - nakłady inwestycyjne kolejno na
matematyczny nostkowe el r ceny energii  elektrycznej,
T  pa- energii elektrycznej (jej wartość zależy od
elektrownię i elektrolizer,
zastosowanej technologii),
obliczenia gdzie: liwa,
ael , a pal , a CO , aCO , a H 2 , a SO , aJNO, J, SOE
zakupu
a pył -, nakłady
pozwoleń
bCO - sterowania inwestycyjne na emisję
kolejno na
[1] (wykładniki
CO ,
elektrownię
2
eksponent),
N - elektryczna
ielelektrolizer, moc brutto elektrowni,
jednostkowego kosztu
e el , e , e CO e - zmienne w czasie
2
wodoru;N -
2
zmiany
elektryczna
X
w 2
moc czasie
brutto tych
elektrowni,
el jednostkowe ceny energii elektrycznej, paliwa, zakupu
cen założo- u - udział energii chemicznej paliwa w
produkcji wodoru
pal 2 H2
no u za
- pomocą
udział energii eksponent,
chemicznej
pozwoleń na emisję CO2, wodoru; zmiany w czasie tych cen założono za pomocą przykładowo:
paliwa w całkowitym jejcałkowitym
rocznym jej
zużyciu, rocznym
dla którego zużyciu,
nie jest dla któ-
z wykorzystaniem t 0 aH t
eksponent, przykładowo: e el (t )  e elt  0 e a t , e H2 (t )  eH2 e 2 e pal (t )  e pal e ,
el
t 0 a palt
rego nie jest wymagany zakup pozwoleń
energii elektrycznejrem - roczna stopa kosztów stałych ᵹrem zależnych
- rocznaodstopa nakładów kosztów
inwestycyjnych stałych (koszty za- na emisję CO2,
konserwacji, remontów urządzeń),
wytwarzanej  el - wskaźnik elektrycznychleżnych od nakładów
potrzeb własnych elektrowni (jego wartość zależy od inwestycyjnych ρCO2 , ρCO , ρNOx , ρSO2 , ρpyl - zmienne w
w różnych zastosowanej technologii wytwarzania energii elektrycznej),
 el - sprawność energetyczna brutto wytwarzania energii elektrycznej (jej wartość zależy od
zastosowanej technologii),
J , J SOE - nakłady inwestycyjne kolejno na elektrownię i elektrolizer,
gazowo-parowa
węglowa, węglowa,
Nel - elektryczna
fotowoltaiczna
moc brutto elektrowni,
wiatrowa dwupaliwowa gazowo-parowa
Elektrownia atomowa fotowoltaiczna wiatrowa spalanie oxyfinel,
prosumencka prosumencka w układzie równo-
u - udział energii chemicznej paliwa w całkowitym jej rocznym zużyciu, dla którego nie jest
jednopaliwowa
powietrzne xCCS= 0,2
ległym

Jednostkowy koszt
wytwarzania energii
419 1217 2434 522 1043 296 276 279 463
elektrycznej
ke1 , [PLN/MWh]

Jednostkowy koszt
wytwarzania energii
elektrycznej po okresie 115 318 636 136 273 214 234 160 232
amortyzacji
ke1, amort, , [PLN/MWh]

Tab. 1. Zestawienie średnich jednostkowych kosztów produkcji energii elektrycznej w poszczególnych technologiach jej wytwarzania [1]
 H2  CO z,el- CO ,  NO
współczynnik H 2 , SOE  SO , H2pyzamrożenia ł - emisje COOZE 2, CO, całkowity
[1], NOx, SO2, pyłu zdyskontowany
z jednostki energiizysk osiągany z jeg
E elH 2 płac, - współczynnik E eluwzględniający itd., koszty płac, podatków, ubezpieczeń,
xpł,p,ub - współczynnik uwzględniający koszty xpł,p,ubpodatków, ubezpieczeń, 0itd.,
2 x 2

pracy elektrowni produkującej przy N elOZEwyłącznie

czym t OZE
ilość kilogramów
chemicznej energię paliwa, wodoru elektryczną.
kg/GJuzyskanego (zależą  odWarunek rodzaju ewHt (2) procesie
paliwa). konieczny elektrolizy zatem wo
gdzie E el oznacza zamrożenia
z - współczynnik
H2
energięgdzie elektryczną E el oznacza
[1],
H2
potrzebną energię r do -m
z- stopa współczynnik
jegoelektryczną 
wytworzenia. zamrożenia
potrzebną do[1], jego wytworzenia. H2  ( a H  r )T
H 2 dyskonta,
równaniem: NPV   m 2
[e 2
 1]  ( 1  x
(1)opłacalności produkcji tRwodoru OZE czymwilość blokach energetycznych przedstawia H 2się
a Hzależnością:
H2
przy czym wilość
Podstawiając zakilogramów
N elOZEPodstawiając i J SOE wodoru w (1)uzyskanego
wartości zazero przy
N el otrzymuje
- roczny i czas JwSOEpracy Eprocesie
sięwartości
el wzórkilogramów
elektrowni, elektrolizy
na
zero zysk wodoru
otrzymujeNPV wody osiąganyuzyskanego
się wzór wyraża z na OZE wzysk się procesie
NPV elektrolizy
osiągany w rz bloku wody wyraża się
śr OZE 
równaniem: t -równaniem:
czas, elektryczną. Cena sprzedaży wodoru e t  0 
produkowanego
NHe2el tkonieczny 2 musi oczywiście
pracy gdzie E elHprodukującej
elektrowni 2 oznacza pracy Cena Henergię
sprzedaży
elektrowni
wyłącznie elektryczną
wodoru
produkującej
energię OZEepotrzebną
śr wyłącznie
produkowanego 0
eelt kalkulacyjny
Warunekdo energięjego w wytworzenia.
)T bloku
konieczny
elektryczną. musi
mzatem oczywiście
Warunek spełniać
( a H  r zatem )Trelację:
94
OZE
( ael  rokres H2  H 2H
opłacalności nr 1 (71)/2020 produkcji wodoru NPV
opłacalności wblok
2
blokach NPV
 produkcji N 
OZE
energetycznych Twodorut N
- wyrażony w t H 2w latach
przedstawia
blokach energetycznych
się [e
zależnością: m

przedstawia
śr 
1]
eksploatacji
N OZE
el m t OZE się elektrowni,
zależnością: E 2 [e 2 śr
e H 2  1 1] k Hśre2 rT .
(2)
 
OZE el OZE H2
Podstawiając w (1) zatm0HN i J wartości zero otrzymuje się
. wzór na zysk NPV osiągany z 1(1energii
(6)
OZE el , blok
 x wu,m,od - współczynnik t  0 a  r
uwzgledniającye śr
 kH 2 koszty
e t  0
E H 2 (2)
wody a uzupełniającej, 

el
r zJ  J materiałów   p) el
NPVpracy H2 OZE e elH 2
2 el
[e ( ael  r )E
NPV   1] T el
H 2 SOE
gdzie
OZE E
pomocniczych, e t
H  0
H 2 oznacza
2 el
[e ( (aaelH2r 
[eenergię )odpadów,
H2
Tr )Tenergię
1]emisję
W
1]wykorzystaniem
przypadku
H 2 , blok
elektryczną H 2 el ( a Hprodukcji
[e Warunek
 r )TH
potrzebną 2 wodoru
 1]  elektrycznej do jegoSOE z wykorzystaniem
wytworzenia. Tzatem (3)
blok  NPV   N el t OZE NPV N el mt OZE m HCO
el
pozwoleńna  elektryczną.  
2
elektrowni W
produkującej
blok
a el  r potrzebną przypadku gdzie produkcji
wyłącznieE
wymagany
HH2 2
p aa oznacza
el zakup
wodoru
energię
prr , p uwzględniający OZE z całkowity
elektryczną
2,
potrzebną
akoszty zdyskontowany do energii
jego zysk
wytworzenia. konieczny
osiągany produkowanej
z jego produkcji  w przedsta
1aCOJr2płac,
2
gdzie E el oznacza energię elektryczną
H2
xpł,p,ubpdo - współczynnik
, jego ,H pelwytworzenia.
δOZE
- zmienne w czasie H
jednostkowe  rT
estawkisię podatków,
za emisję CO2, ubezpieczeń,
 zero CO, NOx, itd.,
opłacalności produkcji OZE całkowitywodoru zdyskontowany
w Podstawiając
blokach
el CO2
2 CO
zysk
energetycznych
NOx
wosiągany
SO 2
(1) remza N
py ł
z
OZE
eljego
przedstawia (3) 2i
t 0 produkcji
wartości
t przedstawia
0zależnością: (3)się otrzymuje zależnością: się Hwzór na zysk N
Podstawiając w (1) za N elOZE i J (1δ wartości x pł , pPodstawiając
z -
1)JeSOE
współczynnik
 zero SO
 rT2, pyłu, (1wrTPLN/kg,  rT
eδ zasię
zamrożenia
(1) na) Nprzykład
el  1ina
[1], COJJe2SOE
p  rT wartości
(t )  z
p 2NPV której
0
e
tSOE
 , osiągany zeroeprzy Hotrzymuje
założeniach,
1  0 się wzór na zysk NPV
2  z ( a H 2  r )T
że NPV 2 = 0
OZEosiągany z oraz aH
totrzymuje wzór zysk
pł , p ,ub )wyraża (1ko
,ub SOE
 pracy  0 elektrowni
J rSOEprodukującej wyłącznie energięelektrolizy elektryczną. Warunek
H 2 CO
 (1  x pł , p ,ub ) J SOE (1  e rTSOE ) H(rem 1 x Jpł  przy ,ub) Je
, ppracy SOEe
czym
t , 0(1 ,ilość
elektrowni e1,  )( a0kilogramów
rem
,   r)-Temisje
produkującej
CO NPV 2,wodoru
CO,OZE NOx
wyłącznie e ,
1tSOuzyskanego
 0T
2,mpyłu H 2z jednostkiw
energię  [eprocesie
energii
elektryczną. δ 1]
Warunek
 (1  x wody
konieczny
J  J SOEsię
zatem

pracy elektrowni produkującej
H2 NPV wyłącznie r OZE menergię
OZE trównaniem:
2
SOE
T
 2opłacalności
H2
elektryczną.
CO 2
([e
CO
H
ael rrprodukcji
NO x
2
)T
SO 2

Warunek
py ł

1] m T1  xkg/GJ
(paliwa,
wodoru koszt
konieczny
H
pł ,w p2 produkcji
)[e
blokach J odaHHrodzaju
( a 
J22zatem r ) T

energetycznych 1kilograma
rpaliwa).
(  e ) wodoru:
 rT rem

przedstawia się zależności
NPV Dowysokotemperaturowy 
blokanalizy przyjętoNPV   N wysokotemperaturowy
el
[e  1] 
chemicznej
elektrolizer
 (zależą 1]
t t stałotlenkowy
przedstawia (ang. - Solid Oxide
 SOE
H ,ub SOE
opłacalności  rprodukcji wodoru w Hblokach energetycznych się 2zależnością:
art el-a-stopa
wysokotemperaturowy ErelHOxide
el OZE
Doopłacalności
analizy przyjęto produkcji wodoru
Do analizy w blokach przyjęto energetycznych
elektrolizer rdyskonta,
2stałotlenkowy przedstawia elektrolizer
(ang. sięSOE zależnością:
2
-a Solid
stałotlenkowy NOZErOxide  0 (ang. SOE - Solid 0
H
eHt 2(7)
p ,ub )2iOZE
roczny czas pracy elektrowni,
m t  0H  2 el eOZE  1 k  śr  rT
e e t 0
  ( 1 x T i
(2) r )turbiny.
Electrolyzer), w eel którym elektrolizie podlega para
r )TN elel wodna
e 2 t ( ael  r2)T pobierana
m H H 2 OZE2na przykład (3) z płupustu
R
( aH
Electrolyzer), w którym elektrolizie
Electrolyzer), podlega t w
 0 którym para wodna
elektrolizie
( ael  r )T T -NPV
t - czas, pobierana
NPV

H2 podlega
wlatach
mδ1H2 650-900
H
NPV e
2
rT
na
t 0
H
e uwzgledniający2 oN
para
przykład
NPVelOZE

wodna
H
( aokres t  z
eksploatacji
upustu
H pobierana
OZE
 [e  turbiny.
zJ na
E el  JSOE
H el przykład
1] [e
  ( a el  rz) T upustu
H
1]1[e
 t
(

aturbiny.
m
H
( 2  p )
1  r ) T
H 2  1] 
,[e  1]SOE 
oOZE że
H2 OZE blok OZE
NPVblokSOE  NPV Nprzy
 Elektrolizery el ttemperaturze SOE[e pary wxwu,m,od 1] współczynnik [e 1]
zaznaczyć,  uzupełniającej,
wyrażony kalkulacyjny elektrowni,
Elektrolizery pracują
Elektrolizery OZE
SOE 
pracują

pracują zJ  J
przy zakresie
H 2- 
przy temperaturze
blok
 temperaturze  1
C.
 
pary 1 ( 1 
Należy2
wekoszty

OZE
p
 rT
zakresie
pary
a) 
wody r w 650-900azakresie
el że  rC. o
 Należy
materiałów T
650-900
2
a zaznaczyć,
 r   C. a H 2  r zaznaczyć, że
Należy
produktem ubocznym procesu (1 elektrolizy
stawki
produktem a el )rJ jest gdzie
xzapł emisję
, pubocznym SOE ,(oczywiście1procesuaeEzatem 
SOE
rT
)oznacza rem
pomocniczych,
el elektrolizy tlen, a energię
T Hktóry 2 J SOE jest oczywiście
r również
odpadów, elektryczną el
może Jak 1stanowić
potrzebną
tlen, wynika0(3) do
który jego wytworzenia.
również z itd., (8)
H 2
może
zwartość stanowić kosztu k 0H(3) z wyko
zOZE
śr
czasie jednostkowe ,ub CO  renergia elektryczna potrzebna Jak wynika (8)
H 2 wartość kosztu
agany zakup pozwoleń
przychód
na emisję
z jego
CO 2,
produktem
sprzedaży. przychód
Podniosłoby ubocznym
z jego to sprzedaży.
efektywność
δ
2 procesu
Podstawiając xpł,p,ub - współczynnik
Podniosłoby
ekonomiczną
, wyprodukowania elektrolizy
w rT (1) to uwzględniający
za
 efektywność
procesuN  produkcji
której jest
T
koszty
i J przy oczywiście
płac, założeniach,
 rT wartości
ekonomiczną δrem
podatków,
wodoru zero
procesu
w  1δtlen,
ubezpieczeń, że e
otrzymuje
rTNPV
produkcji który
OZE 
się 1 =wzór
wodoru  również
0e orazrT
na
w aH2 =może
zysk NPV OZE stanowić
2otrzymuje
osiągany zsię
, pNO pSO , p py ł - zmienne w CO, czasie NOjednostkowe
, SO , pyłu, stawki
PLN/kg, za emisję na CO
przykład , CO, NO do 1
z -xwspółczynnik  e  ( 1  x
zamrożenia  ( 1  )
el
[1], Jx
kilograma ( 1  )e
SOE
J )
wodoru ( 1   eJ  rT
z 
) rem
wykorzystaniem  J 1    0 energii  1
elektrycznej  0 wy-
bloku energetycznym. Do(t )analizy x (1przychód 2x płSprawność ub )zJ której
, p ,tbloku
t 0 aCOprzyjęto
zenergetycznym.
(jego e sprzedaży.
przy
1energetyczna
  rT
wysokotemperaturowy
2rem
) założeniach, J SOE
elektrolizera
Sprawność Podniosłoby
 czym żeenergetyczna NPV
wynosi OZE
1produkującej
kilogramów ok. 0to74%,
pł ,2p ,ub= 0
H
koszt efektywność
pł oraz
elektrolizera
SOE , p ,ubauzyskanego
produkcji aSOE
zatem turbozespole
H2 = wynosi energia
rkilograma ekonomiczną
0 procesie
otrzymuje
SOE 
ok. r74%,
wodoru: wiatrowym
się a wody  procesu
wzór
zatem wyraża na
energia jestprodukcji
średni istotnie
jednostkowy mniejszy
wodoruzatem w
Trównaelektrolizer stałotlenkowy (ang. wSOE  - TWarunek Solid Oxide
SOE
T elektryczną.
x 2
SOE pracy przyelektrowni ilość wodoru wyłącznie w energię  elektrolizy się
 konieczny
p CO2potrzebna  pCO e 2 elektryczna r do wyprodukowania równa  się:  twarzanej turbozespole wiatrowym jest
pyłu, PLN/kg, na przykład elektryczna
bloku ,
2 do wyprodukowania
energetycznym.
koszt
wz,którym
potrzebna
produkcji kilograma
elektrolizie Sprawność
opłacalności
kilograma wodoru
równaniem:
podlega wodoru: produkcji się:
para
kilograma
energetyczna wodoru wodoru
w blokach działania
równa
elektrolizera się:
energetycznych bowiem
H
wynosi turbozespołu
przedstawia ok. się 74%,
zależnością: wiatrowego
a zatem jest isto
energia
MJ wodna pobierana naistotnie
elprzykład z od upustu turbiny.
ρElectrolyzer), Do analizy przyjęto wysokotemperaturowy elektrolizer E 2
 stałotlenkowy (ang. SOE - Solid Oxide
DoMWh analizy przyjęto m wysokotemperaturowy elektrolizer  stałotlenkowy   (ang. SOE 7
OZE
N t
,  NO ,  SO ,  py ł - emisjeDo analizy CO 2, CO,
ρNO
, przyjęto
CO x, SO
, ρNOx2,,wysokotemperaturowy
ρSO2
pyłu ρ2 pyl- 121
Hjednostki
emisję energiiMJ CO2, elektrolizer stałotlenkowy
121 (ang.
 MWh t SOE
śr
0 k H OZE
el
-
OZE

Solid Oxide ( 1mniejszy
 x t  0 (2) ) ikosztu  i w instalacji
δ  fo-
zi fotoi SOE
elektryczna potrzebna śr do wyprodukowania wkilograma W 2warunkach
wodoru  polskich e t turb
 1750 h/rok , t 
1] równa się:
Electrolyzer), 2H w którym elektrolizie Eeelpodlega para wodna pobierana na przykład z upustu turbiny.
HH2
CO2
Elektrolizery E 
pracują  0 , 045 E 0 , 045 (4) (4)
kg Hkprzy temperaturze pary zakresie 650-900 C. mi H Należy [ezaznaczyć, żenatur-przykład
, ,
SOE
H2
o pł p ub OZE SOE rem OZE
E
H2
2
w którym elektrolizie tturbiny. rCzas r2 1] z
Electrolyzer), zipodlega para wodna o pobierana
x 2
H ( a  r ) T

,Hp2,ub )iprzy H 2 do 2  650-900

OZE ( a  r ) T H
Electrolyzer), NOw którym elektrolizie 0,74 podlega para NPV wodna 0,pobierana
NPV N elna
elektryczną tprzykład z[ejego upustu towoltaicznej. 2 OZE  (8) OZE
el
CO, , SO , pyłu z od jednostki energii działania
 bowiem
el el el
kgelEHblok 74 xkg kg
chemicznej paliwa, x kg/GJ 2 (zależą rodzaju paliwa).
(1wSOE 2 OZEo temperaturze ai SOE rδ(8) rem  pary w zakresie a H 2 śrwytwarzania
OZE
wymagany zakup pozwoleń 2H na emisję
Elektrolizerygdzie 2CO oznacza
,jest pracują
energię potrzebną wytworzenia. C. rTNależy zaznaczyć, że
H2
OZE
produktem ubocznym procesu 2 OZE elektrolizy
el

121
pł
oczywiście
Jak MJ wynika el zJednostkowy
tlen, MWh który
wartość OZE
również
kosztu SOE
koszt rmoże z stanowić
wykorzystaniem wodoru o energii w ele
yskonta,
wymagany zakupJak Elektrolizery
pozwoleń
wynika chemicznej SOE
na emisję pracują
paliwa, kg/GJ
CO przy temperaturze
(zależą
,, pstrata od ro- pary Elektrolizery
t
Podstawiając w zakresie
ubocznym (1) za SOEN 650-900 i pracują
J OZE
C.
wartości Należy przyzero temperaturze
zaznaczyć,
otrzymuje bozespołu
się wzór że
na zyskpary
 Tk
wiatrowego
NPV w 1
osiągany zakresie
e jest
z  istotnie650-900
 może (3) więk- C. Należy
, zpaliwa),
p(1) im większa pJak 2wynika
jest z przychodu
(1) im CO większa ze jest
sprzedaży H strata
wymagany pdzaju zakup
CO , p
pozwoleń na emisję
py ł - zmienne
produktemw ,oczywiście
czasie
OZE
Eelektrowni 2
zenergii
jednostkowe przychodu elektrycznej,
procesu el
zestawki sprzedaży
elektrolizy
jestSOE
,tym
0energię 045za energii
większa
jest oczywiście
emisję elektrycznej,
CO 2, rT CO, tlen,tym H 2który
NOxprocesu
OZE większa
,zatem również (4) nadkr
stanowić
rTdwupaliwowej, parowej naprodukcji parametry
czas pracy elektrowni, 2pracy
p CO , pNOx ppSO
produktem
musi, być -
przychód
CO
cena2 ubocznym
zmienne sprzedaży w
zNO jego
czasie
procesu
musi
xwodoru SOsprzedaży.
Jak 2byćśrelektrolizy
wynika
e Hcena
jednostkowe . Przychód z Podniosłoby
sprzedaży (8)
stawki
jest
bowiem wartość produktem
Jak
wodoru
przychód za wynika
zemisję elto
jego
z śr efektywność
ekosztu
jego .(produkcji tlen,
ubocznym
produkującej
0(1)
Przychód ,
sprzedaży.
CO 74
k ,
śr który
im
CO, kg
większa
turbozespole
musi
bowiem
wyłącznie
z
Podniosłoby
NO co ekonomiczną
również
procesu
wykorzystaniem
najmniej
, z jego strata
wiatrowym
to może
elektrolizy
δprodukcji elektryczną.
kg
pokryć
efektywność procesu
stanowić
szy musi
Warunek
1energii
odjest jest
ezależnością:
ekonomiczną
czasu
co produkcji
istotnie oczywiście
konieczny
elektrycznej
najmniej instalacji mniejszy
pokryć wodoru tlen,
wytwarzanej
fotowoltaicznej. od wktóry
kosztuW również
wodoru www insta
,
COprzychód
pp , p zNOjego p ,
sprzedaży. p - zmienne
Podniosłoby w czasie
to CO efektywność jednostkowe
opłacalności H produkcji
ekonomiczną 1  stawki
x 2 , p ,2uba za
wodoru ) wJ blokach ( 1
emisjęx e
energetycznych )CO
rem
,  CO,
J
przedstawia NO się
,  1   0
COprocesu
H produkcji ewodoru
H
Tw
H OZE
bloku energetycznym.
2
Sprawność energetyczna
przychód
2
z pjego t 0 elektrolizerasprzedaży. powietrza
Podniosłoby wynosi 2 
ok.oraz
to x
74%,
efektywnośćczystego  a zatem tlenu
ekonomiczną energia procesu
2 2
odprodu
py ł
ny w latach kalkulacyjny 2
2
straty wymagany
COr eksploatacji
okresz mniejszej- stopa SOx zakup
SO
dyskonta,
, elektrowni,
pyłu,
produkcji
2 pozwoleń
py ł
PLN/kg,
stratyenergii z na
mniejszej naemisję
elektrycznej przykład
produkcji oraz bloku2, przychodu
p
koszty energetycznym.
energii ( t )
kapitałowe  ze
elektrycznej sprzedaży
pł
ei działania
Sprawność
remontów
oraz
SOE t
2energii
,
e koszty bowiem
energetyczna
elektrycz-
elektrolizera,
t 0
kapitałower turbozespołu
SOE
elektrolizera
a warunkach
i 
remontów
t 0
wiatrowego
wynosi
polskich

elektrolizera, ok. jest74%,a istotniea zatem większy energia cza
współczynnik uwzgledniający bloku energetycznym.
koszty wody Jak
2 uzupełniającej,
wynikaturbozespole
Sprawność materiałów aCO t wiatrowym
t 0z energetyczna
(1) 2 im większa CO2 jest
elektrolizera
NPV
jest  NPV istotnie
tstrata
H2

CO wynosi
 N t mniejszy
przychodu
OZE

aok.
[e
74%,
el
od ze
1]
aCO, kosztu
sprzedaży
( ael  r )T
zatem
m
a  renergia
[e w instalacji
H2
 1]
( a H  r )T

energii 2
fotowoltaicznej.
elektrycznej, tym Czas większa
, p elektryczna
, p, potrzebna ( t- ) 
zmienne p do e w wyprodukowania
czasie bloku
jednostkowe
elektryczna energetycznym.
kilograma
aCOstawki
potrzebna 2doza
wodoru
emisję
wyprodukowania rSprawnośćCO równa
, kilograma energetyczna
NOsię: , wodoru równa elektrolizera
się: wynosi ok. 74%, a
blok el OZE H2

SO2, pyłu, PLN/kg, ptakże

CO2SO2 na
koszt t
, Rpyłu, - p
przykład
płac
roczny
NOx PLN/kg, p
pracowników
czas p pracy także go koszt
obsługujących,
elektrowni, płac p CO, 2kilograma
pracowników Do koszt
(tturbozespołu analizy
)  pCOwodoru
nej, ubezpieczeń,
go
t 
tym 0 obsługujących,
przyjęto
e wiatrowego
większa 2 itd. W warunkach
koszt
wysokotemperaturowy
musi być cena
ubezpieczeń, sprzeda- polskich itd.
elektrolizer t turb
 1750
stałotlenkowy h/rok , t foto
(ang.  750
SOE h/rok
- Solid ( i Oxide = 6,5
2 na przykład ,
ł działania CO2 bowiem 2 x
jest istotnie większy OZE od czasu instalacji OZE fotowoltaicznej.
el H2
CO SO 2 COpy (3)
pomocniczych, elektryczna
odpadów,
 , potrzebna
 musi,  do ,
być wyprodukowania
 H,2 
cena -
sprzedaży emisje CO wodoru ,
elektryczna CO, 2H 2=w NO śrrówna, .
potrzebna SO Przychód się:
, pyłu do δz jednostki
bowiem
wyprodukowania
121 1MJ z energii
jego MWh produkcji
kilograma wodoru musi co
równa najmniejsię:
OZE
pokryć
Z (3) przy założeniu, że Z (3) przy założeniu, Electrolyzer),
oraz że dla t 121 2CO2MJH 2
0 e którym
wykorzystując elektrolizie
oraz dla
,EtelMWh
przy podlega
tym Na
= 0 wzór e para
rys.
wykorzystując(4) 1  wodna
przedstawiono pobierana
przy tym wzór nawyniki przykład
(4) z
obliczeń upustu turbiny.
jednostko
 rT
t - czas, NPV  NPV  0 ży NPV 2 a
wodoru NPV x .  0
Przychód 2
Jednostkowy bowiem a z jego
koszt

wytwarzania wodoru w elektrowni
spółczynnik
 CO ,  NOuwzględniający CO
koszty CO
płac,CO NO
podatków, SO
ubezpieczeń, py ł itd., a t
(4) jądrowej,
 rT
 ( 1  x ) J (1  e H )  J 
rem
 1  0
,  2 ,,  SO py ł 2-, emisje , CO, W NO Hx2, SO
warunkach , pyłu polskich )z2 jednostki energii r 2 750  T pary

0,(045i OZE
,1750 h/rok
0 turb
t,OZE foto
2  h/rok = 6,5 mln PLN/MW [1]). zaznaczyć,
2blok
1212p MJ(koszt
telHElektrolizerypkprodukcji eSO MWh
blok
H H
pyłu, , PLN/kg, na przykład ,pyłu z0najmniej
,koszt
045 (4)Należy
2 x

COT, - ,2 ł - kalkulacyjny

emisje  CO 2, 2CO,E NO jednostki 0energii
pł , p ,ub

x  SO[1],
SOE SOE

E eljednostkowy  0HCO ,2045

śr x2 2SOE pracują przy wkOZEśr temperaturze ,74 kg2 Hparowej 121 (4) wMJ kg zakresie 650-900 MWh
o
C. że
zynnik zamrożenia COotrzymuje
2 sięNOzależność
wyrażonyx SO 2w
straty napyotrzymuje
latach średni
z mniejszej się chemicznej
zależność
CO
okres
produkcji na średni
Do 0 , paliwa,
energii
74
analizy produkcji
jednostkowy
kg musi
przyjęto kg/GJco
elektrycznej wodoru
wysokotemperaturowy (zależą
dwupaliwowej, kg bloku:
pokryć od
oraz rodzaju
produkcji
straty
(wzór
E
elektrolizer H
koszty paliwa).
wodoru
(5),
stałotlenkowy kapitałowe
w na wH 2bloku:
(ang. parametry
funkcji

SOE
0 , 045
- Solid i remontów
średniej
Oxide nadkrytyczne elektrolizera,
całkowej ze cenyspalana
Jednostkowy koszt wytwarzania wodoru w elektrowni jądrowej, gazowo-parowej jedno- i
2
m ilość kilogramów  CO2 , rCOwodoru chemicznej
uzyskanego
, H NO wpaliwa, procesie kg/GJ 0
elektrolizy , 74
(zależą kg wodyproduktem od rodzaju
wyraża
, blok
kg
ubocznym
się paliwa). procesu elektrolizy
H 2 , blok
jest oczywiście tlen, który również może stanowić
2  ,dyskonta, ,  py ł - emisje E elHCO 2  2, CO,
 SOelektrowni, H 2NO ,kg/GJ
SO2, pyłu H 2 z jednostki energii H t Jednostkowy koszt
- Estopa
eksploatacji chemicznej r paliwa, r Jak zElectrolyzer),
xmniejszej
wynika (zależą
zwHr2(1) którym
produkcjiim
r ewiększa tod
powietrza
elektrolizie
rodzaju
0 energii podlega
jest elektrycznej
strata paliwa).
2oraz
 to
el
czystego
para wodna pobierana
przychodu 0e,74  0ze tlenu
kg
na przykład z upustu turbiny.
sprzedaży  kg
energii elektrycznej, tym większa
także )koszt płac pracowników z go iobsługujących, el przyrPodniosłoby ( ael r ) T koszt ubezpieczeń,
wr efektywność r ) T itd.
pracują
m: dwupaliwowej, x płprzychód
parowej jego
na sprzedaży.
parametry nadkrytyczne zektóry
el650-900( aH ekonomiczną
spalaniem węglaprocesu wprodukcji
atmosferze wodoru w
H2
pa dyskonta,r - stopa Elektrolizery SOE temperaturze pary zakresie C.
el2Należy zaznaczyć, że
o
(5)
elektrycznej. Zmiennym (5) parametrem w obliczeniac
x 2
k HśrJak  Jak el
(wynika
1współczynnik
x im z H(1)
śr
ki SOE δ rem im  i większa
jest (1 przychodu jest istrata
,ubrT)oraz  δtze przychodu energii ze[e sprzedaży
 tśrOZE jest.1] energii elektrycznej,
[e 1]
produkcji tym musiwiększa
twynika
2 ,blokdyskonta,
x -
R wu,m,odt roczny z
- (1) czas większa
pracy
pł , p ,ub 2 ,blokelektrowni,
uwzgledniający
chemicznej t
SOEstrata
T paliwa,
1 
, pmusi
blokue
SOE
kg/GJ być
produktem koszty
OZE
rem
energetycznym.
sprzedaży
cena (zależą
1 ubocznym

SOE
e   procesu
sprzedaży
kapitałowe
rT
T od a wodoru
rodzaju
Sprawność
1 r e i
elektrolizy
 rT elektrycznej,
remontów paliwa).
e Henergetyczna 1

Przychód
elek-
oczywiście
 e  rT tym
a bowiem
tlen, większa wytwarzania
elektrolizera
 r z jego
również może
wynosi
 stanowić wodoru
ok. 74%, co najmniej
a zatem pokryć
energia
śr Jak wynika zNPV (1) im większa  jest strata przychodu ze sprzedaży energii elektryczn
czny czas pracy musi elektrowni, N OZE
el  OZEt powietrza  oraz czystego  tlenu  
tR r- gdzie:
-roczny
stopa m Hbyć musi

-czas cena
OZE
czas,
t2dyskonta,
koszty pracywody sprzedaży
2byćelektrowni,
Z
cena (3)sprzedaży
uzupełniającej, przy założeniu,
wodoru e Hśr2 .wodoru
OZE
materiałów Przychód elektryczna
straty
że e bowiem
przychód
(2)
trolizera,NPV
z . Przychód
mniejszej
z jego
a
H
ztakże
potrzebna
blok
2jego

sprzedaży.
produkcji
produkcji
el
kosztbowiem
do
Podniosłoby
Na
Sprawnośćenergii

rys.
płac
wyprodukowania 0 musi
1 tooraz
z
2
jego
efektywność co
przedstawiono
pracowników bloku
elektrycznej
dla
najmniej
produkcji a
oprócz
ekonomiczną
kilogramaśr oraz
el
H =
pokryć
wynikiw 0
musi
procesu
wodoru
koszty
wykorzystując
elektryczności co
produkcji
obliczeń
elektrowni równa
kapitałowe najmniej
wodoru
się: i
w
jednostkowego
jądrowej,
remontów
przy
produkowany
pokryć tym kosztu
elektrolizera,
wzór (4)
jestak Hśrrówn
s, E H
el gdzie: musi
bloku
H 2 być
energetycznym.
cenado sprzedaży energetyczna
wodoru elektrolizera
e H 2 równa . Przychód
2
wynosi ok. 74%,
bowiem z jego produkcji musi
a zatem energia 2co
, blok
n
t - tczas,
R istraty
- roczny Tz - wyrażony
mniejszej
czas pracy
pomocniczych, otrzymuje w
produkcji
elektrowni,latach odpadów, kalkulacyjny
energiisięelektrowni, elektrycznej
zależność okres także oraz eksploatacji
elektryczna
nainwestycyjne
go średni
koszt koszty
obsługujących, potrzebna
płac jednostkowy elektrowni,
kapitałowe
pracowników wyprodukowania
koszt
(wzór igo remontów
ubezpieczeń, koszt 121
kilograma
obsługujących, MJ elektrolizera,
wodoru
itd. koszt się:
gazowo-parowej
produkcji MWh
ubezpieczeń, a wodoru
itd. jedno-
w bloku:
1212(5), w kfunkcji średniej całkowej ceny e el awsprzedaży pro
śr
yrażony
oznacza w latach
energię elektryczną - jednostkowe
kalkulacyjny straty
potrzebną okresz mniejszej
nakłady
do eksploatacji
jego iinwestycyjne
wytworzenia.
Na produkcji
- jednostkowe
rys. 1 przedstawionoenergii
na elektrolizer
nakłady
straty elektrycznej
SOE wyniki (w obliczeniach
z założeniu,
mniejszej
na elektrolizer
obliczeń oraz koszty
przyjęto H
jednostkowego
produkcji E SOEMJ kapitałowe (w obliczeniach
energii
MWh kosztu
 0 ,
elektrycznej 045 i remontów
przyjęto
k śr
produkcji elektrolizera, wodoru
śr
(4)
bloku,
= oraz koszty kapitałowe i remontów
SOE SOE
T -t -wyrażony
czas, xkoszt
także wpłac latach kalkulacyjny
pracowników
- -współczynnik
współczynnik okres
gouwzgledniający
obsługujących, eksploatacji koszt elektrowni,
koszty ubezpieczeń, wody. uzupełniającej, itd. H
materiałów
, blok
H2
E 0 , 045 2 (4)
d - współczynnik
jąc w (1) za N elOZE i uwzgledniający J SOE xwu,m,od
także
wartości koszt
zero koszty
płac
otrzymuje wodyuwzględniający
pracowników
isię uzupełniającej,
wzór na .zysk go NPV Z8Z (3)
obsługujących, (3) przy
przy
materiałów
,5osiągany zzałożeniu, koszt że
że 
NPV
elektrycznej.
el
0,74blokkg 0,NPV
H
ubezpieczeń,
el 2 
74
Zmiennymkg kg H02 oraz dla
itd.wzór i dwupaliwowej,
parametrem kgaHH22H, blok 0 wykorzystując
wt obliczeniach parowej
przy tym wzór (4)
T - wyrażony i SOE  JwSOE
pł,p,ub
latach  8,5 mln
N elOZEkalkulacyjny PLN/MW
Hokres J SOE N elOZE
eksploatacji także
mln
elektrowni, PLN/MW
koszt płac pracowników go
śr obsługujących,
2
koszt 0ubezpieczeń,jest itd. czas działania
H2 H2

x wu,m,od Z -(3) współczynnik

przy
koszty założeniu,
płac, pomocniczych,
podatków,uwzgledniający
że (wzór
NPV E SOE
ubezpieczeń,
H22(5), 
odpadów, NPV wkoszty
itd.,funkcji
 0 wody
otrzymuje
Jak oraz
oraz
H 2 wynika
dla
Jak średniej dla
wynika uzupełniającej,
azH(1)=
sięzzależność (1) =im 0 0
całkowej
2 im większa
wykorzystując
wykorzystując
większa  r
jest
na średni materiałów
ceny
strata
jest przychodu r
przy
jednostkowy
strata przy
e ze 
tym
elprzychodu
tym sprzedaży
sprzedaży
koszt energii
kze na (4) r produkowanej
parametry
elektrycznej,
sprzedaży produkcji etym
energii większa
el wodoru nadkrytyczne
aww
el bloku:
elektrycznej, nim tym
energii większa
ektrowni pomocniczych,
produkującej wyłącznie odpadów, (3)energię elektryczną.
k Hśr2 ,uwzgledniający el Warunek konieczny
blok
(zależnością:
1koszty )Z zatem bloku e .oprócz elektryczności
śr
H 2 ,produkowany jest ( również r )T
w1]  (5)
elektrolizerze
xwu,m,od - pomocniczych,Zsię
współczynnik przy założeniu,średni
odpadów, że NPV x płmusi pwody
musi i SOE NPV śrδ rem
uzupełniającej,
być cena
k(3) przy 0 izałożeniu,
 produkcji
sprzedaży oraz wodoru wodoru dla
materiałów aeHśr2 w
Przychód
że =Przychód
bowiem 2
0 Hwykorzystując
z jegot OZE produkcji musi co przy
rToraz
najmniej tym
dlapokryć a[e wzór (4)
= 0cowykorzystując pokryćprz
blok
NPV NPV 0jego
śr

- współczynnikotrzymuje xzpł,p,ub - zależność

współczynnik naelektrycznej. uwzględniający
jednostkowy koszt koszty płac, podatków, wodoru ubezpieczeń, bloku: blok  itd., ze  zspalaniem  0 węgla
, blok ,ubwzór SOE
Zmiennym parametrem w obliczeniach jest czas działania tw którym to czasie
 w
ści produkcji wodoru w blokach energetycznych
- współczynnik blok przedstawia
zamrożenia t się
[1], być cena
(4) sprzedaży
otrzymuje się T
zależność 1 H 2e
. oraz
na rTśred- bowiem 1 e a produkcji
OZE, r musi najmniej
H2

uwzględniający  0pomocniczych, odpadów,

koszty płac, podatków,
 r )koszty ubezpieczeń, straty z H 2H
E el
mniejszej 2 
, blok itd.,produkcji 
energii elektrycznej  
koszty
 r ubezpieczeń, kapitałowe
r itd.   i remontów r el śreel 
elektrolizera, H
a 2

x - współczynnik otrzymuje uwzględniający
się zależnośće Ht 20 OZEoprócz ( a H na T średni płac,
jednostkowy
śr także koszt
podatków, ( 1 koszt ubezpieczeń, ) śr itd.,
produkcji wodoru w atmosferzew bloku: powietrza
[e ( ael  r ) T
1] (5)
spółczynnik
H2
blok  NPV   N el
pł,p,ub
zamrożenia
OZE ezeltprzy
t śr - współczynnik
xpł,p,ub - współczynnik
[1],czym
E  gdzie:
[e ( H
a 2
el  r ) T ilość m H 2 zamrożenia
kilogramów
 1] uwzględniający bloku [e wodoru 2 [1],
koszty elektryczności
uzy-
1]r  płac,straty k H 2otrzymuje
ni z
rZpodatków,
,blok 
jednostkowy
mniejszej
(3)  t
produkowany
płac  
pracowników x
sięubezpieczeń,
produkcji zależność
koszt
rpł , pNPV
go
,ub SOE i k jest
energii
t  δ
obsługujących,
eHel 2NPV0 remna
, blok również

itd.,
i
średni
produkcji koszt
elektrycznej
SOE 
 r) TT
w
dla a1 
elektrolizerze
jednostkowy oraz 
= e0 wykorzystując
rT

koszty t OZE koszt wodór.
kapitałowe
1przy
 e tym rT k H , blok produkcji wodoru w
awzór
i remontów  
elektrolizera, a blo
 ubezpieczeń, el2  r
przy założeniu, że H2
 (0aeloraz (4)
z - współczynnik
kOZE r el zamrożenia
a el skanego
przyt OZEczym ( 1  x ) i [1],
δ
aelektrolizy r rem wody i  
także koszt  OZEt 
płac pracowników go [e
obsługujących,  1]  (5)
koszt oraz czystego itd. tlenu 
Eilość  kilogramów Twodoru uzyskanego w procesie k elektrolizy wody wyraża sięr
blok H2

czym ilość zkilogramów wodoruw procesie H 2uzyskanego wy-

w  procesie wodoru w bloku:
e śr elektrolizy ewody wyraża kosztsię
, ,
- współczynnik
H 2 ,blok
 zamrożenia
pł p ub
[1],
SOE SOE OZE
H 2
1 (3) 
otrzymuje rT
 się E el1H 2 na
rzależność
założeniu,
 rT
rśredni a jednostkowy
el  rH 2 r SOE produkcji
e elt dla0wodoru
r a (wa=elbloku: r0rsię przyjęto 0
e elt wzór
śr

gdzie: 0ioraz T 
przy czym ilość  1 el-e jednostkowe
ikilogramów wodoru nakłady uzyskanego Z (3) inwestycyjne
przy E w   procesie żena elektrolizer
elektrolizy  wody r (w e obliczeniach
wyraża )wykorzystując przy tym [e ((4)
H 2 , blok

aniem:  (1  x pł , p ,ub )przy czym równaniem:

raża
wymagany
śr
rT k δ rem się
ilość 
równaniem:
zakup
kilogramów
SOE
pozwoleń
rT
na ( 1
emisję  CO x wodoru
2, ) i δ
uzyskanego 
k i w procesie
H2
 ( 1  NPVx 
elektrolizy  t
blok
ub
 NPV
r )i SOE r δ rem
wody wyraża  [e
 się
H2 t 0
  1] t  (5) ael  r ) T
J SOEgdzie:
(1  e ) H , 
blok J   1   0 pł , p , ub SOE i
rem - Hjednostkowe
SOE
, blok  , nakłady inwestycyjne pł , p , OZE na  elektrolizer śr SOE SOE (w obliczeniach (5)
( ael  r ) T OZE przyjęto
 t OZE
t T 1 ena średni 1a ka Hr2, blok
rT
T 1 1e  e
k śr
(1 ) rT [e 1]

t x i  δ i  t
 eel  T 1 e rT
1 e rT
a r
el
    el

 
równaniem: p , p ,
r
2 p SOE
p , p  - zmienne
T OZE 
 t  J t0 aCONt OZEotrzymuje
w czasie jednostkowe stawki za SOEemisję
2
CO się
, CO, zależność
H 2 ,blok
NO pł , p ,ub
 jednostkowy
SOE 
rem SOE
koszt
 rT OZE
r  rT

produkcji

  wodoru  w bloku: el 
 8,5 .mln
2 x
równaniem: NielSOE  gdzie: 8,i5Nmln OZE
tPLN/MW OZE
CO2 CO NOx SO 2 py ł OZE el

iSOE - jednostkowe nakłady inwestycyjne SOEe 2 na el elektrolizer HSOE J SOE (w N elOZE obliczeniach przyjęto.
PLN/MW
y przyjęto wysokotemperaturowy gdzie: H,2 OZE m
SO2, pyłu, elektrolizer
PLN/kg, 
na przykład pOZE
stałotlenkowy CO2 (t )  pCO2(ang.
(2) , SOE
N OZE m
OZE - t Solid 
gdzie:
gdzie: SOEOxide
el OZE
E el H2 nakłady inwestycyjne na elektrolizer
2 (2)  r SOE (w robliczeniach przyjęto r (2) e elt 0

E8CO H2
,52,mln mxH,Hprzykład
PLN/MW SO2, N elz .jednostki
el tśr
zkupustu
H 2OZE i - jednostkowe
E elJ (1N x pł ,8p,5,ubnakłady )i SOE δ rem . i SOE   (2)

(2)  t OZE [e ( ael  r )T  1] (5)
HH2 ,blok 
 i podlega
SOE  J SOE N el pobierana
er), w którym elektrolizie ,  ,  ,para wodna - emisje CO, NO na pyłu OZE energii turbiny.
SOE

i -
CO 2

jednostkowe
CO NO x SO 2
elpy ł

nakłady m  inwestycyjne
2o2C.(zależą odE 2 iSOE i - jednostkowe
t jednostkowe
na elektrolizer
OZE
mln nakłady
PLN/MW
SOE inwestycyjne
inwestycyj- (w  obliczeniach
T 1  e  rTna
 elektrolizer
przyjęto1  e  rT SOE (w obliczeniach
a  r przyjęt
ery HSOE pracują
2 oznacza energię przy temperaturze pary w chemicznej
zakresie paliwa,
650-900 kg/GJ Należy Hrodzaju
2 zaznaczyć,
E el el potrzebną do jegoOZE paliwa). OZE że  SOE SOE el
el 
E gdzie elektryczną
SOE
dyskonta, H 2 oznacza
E potrzebną energię do jego wytworzenia.
elektryczną wytworzenia.
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

r - stopa
m ubocznym procesu elektrolizy gdzie jest oznacza
oczywiście tlen, OZE energię elektryczną
który równieżgdzie: może stanowićne na elektrolizer
ijego SOE
J SOE N el  8,5 mln PLN/MW . (w obliczeniach
.wytworzenia.
el el elektrowni,
zawiając w gdzie (1)gdzie za EtTN
2H 2oznacza
t -Hroczny
-E OZEoznacza
czas pracy
R

Ji SOE
to iefektywność energię
energię Jekonomiczną
wartości elektryczną
Nzero
elektryczną Podsta-8potrzebną
otrzymuje ,potrzebną
5produkcji
mln PLN/MW do do jego SOEwytworzenia.
jego sprzedaży. Podniosłoby elczas,potrzebną
- Podstawiając
el
el
wyrażony w latach SOE
do jego
kalkulacyjny w wytworzenia.
SOE
(1)
okres za
eksploatacji
el procesu
N OZE
elektrowni, i J iSOE się wodoru
-przyjęto: wzór
jednostkowe
wartości wna zysk otrzymuje
nakłady
zero NPV inwestycyjne osiągany sięnawzór zelektrolizer na zysk SOE NPV (w obliczeniach osiąganyprzyjęto z
rgetycznym. Sprawność energetyczna elektrolizera OZE wynosi el ok. 74%, aSOE zatem energia
elektrowni Podstawiając
Podstawiając xwu,m,od
produkującej wiając w w
- współczynnikw (1)(1)
(1)
wyłącznieza
za
za
uwzgledniającyNN kosztyiii
energię JJ
wody wartości
wartości
warto-
uzupełniającej,
SOE elektryczną. zero
materiałów
izero otrzymuje
 Warunek
Jotrzymuje N OZEsię się
konieczny
 8 wzór
, 5 mlnwzór na
PLN/MW na
zysk
zatem
MW zysk NPV
. NPV osiągany osiągany z z
a potrzebna do wyprodukowania pracy elektrowni
kilograma
pomocniczych, wodoru
odpadów, el równaprodukującej się:SOE
wyłącznie SOE SOE energię elektryczną. Warunek konieczny zatem
el

alności produkcji pracy

pracy elektrowni
ści
xelektrowni zero otrzymuje produkującej
produkującej się wzór nawyłącznie
zysk NPV
wyłącznie energię
energię itd., sięelektryczną. elektryczną.Warunek Warunek konieczny konieczny zatemzatem
E elH 2wodoru w blokach energetycznych przedstawia zależnością:
121 MJ
- współczynnik MWh
uwzględniający koszty płac, podatków, ubezpieczeń,
opłacalności  0,045produkcji wodoru w blokach energetycznych przedstawia się zależnością:
pł,p,ub
z- współczynnik
Cena (4)
0Cenasprzedaży wodoru produkowanego w bloku musi oczywiście spełniać relację:
zamrożenia [1], śr
opłacalności
opłacalności przy0osiągany
,74czymkg produkcji
produkcji zkilogramów
pracy
t  0 wodoruwodoru
kgelektrowni ww blokach
produkującej
blokach energetycznych
energetycznych
e t wody przedstawia
sprzedaży przedstawia wodoru sięezależnością:
H 2 produko-
się zależnością:
ilość
H2
eel Hwodoru
2 uzyskanego w procesie elektrolizy
H t2 0
wyraża się
e t  0
NPV H2
 NPV   N
równaniem: OZE
wyłącznie t energię [e ( ael  r )T
elektryczną.  1]  m
Warunek e wanego [e
( a H  r )T
2w bloku
 1] 
t  0musi oczywiście speł-
( ael  r )T e H
[e H 2 e H 2 1]k H2 ,blok .
ika z (1) t 0
blokim większa jest strata el Hprzychodu H 2ze sprzedaży energii elektrycznej, eltym większa
 śr śr
eeelOZE [e 2e H
t  0 H ( a  r ) T
(2)  1]
t 0 H 2
2 NPV NPV OZE N  t N t[e 2[e m(HaH2 2(arH)T2 2r )1]
OZE
a r a r
OZE

cena sprzedaży wodoru NPV . 2  NPV

HPrzychód bowiem   zN mjego
OZE  tprodukcji elmusiel OZE
co ( aH el2 
( ael  r )T
najmniej r )T 1] 
pokryć m T 
e[e  1]W [e(3) 1]  z wykorzystaniem
blok el OZE
NPV2 blokCena  NPV   N el twodoru  mprzypadku oczywiście
śr
e konieczny zatem opłacalności produkcji aprodukowanego niać relację: a Hmusi  rwodoru
sprzedaży el  r a2H 2a wr bloku spełniać relację:
blok el el OZE H2
śr H
rprodukcji energii elektrycznej produ
H2
E
a doi  rrwytworzenia. 2H
H
OZE
potrzebnąael przed-
el

niejszej produkcji energii gdzie elektrycznej

wodoru
E oznacza oraz koszty
w energię
blokach
H2

δ
kapitałowe
energetycznych
elektryczną
 1
remontów
el jego
 e
H
 rT 2 elektrolizera, a

OZE całkowity zdyskontowany
H2
2
zysk osiągany (3) z jego produkcji (3) przedstawia się zależnośc
(3)
el

zt płac pracowników go obsługujących,

Podstawiając w (1) koszt
 (1  x pł , pH,2ub )stawia J SOE (1się za rT N ubezpieczeń,
 ezależnością: ) itd.
 J SOE   rT δ rem 1 rT 0δ1rem 1 kHe2 , blokt 0.  (6)
irem śr śr  rT
J wartości zero otrzymuje się wzór na zysk NPV
e e rT osiągany z
OZE
 rT
el SOE
konieczny (6)
zy założeniu, że NPV blok  NPV 0(1  x pł ,
pracy elektrowni oraz dla
produkującej
p ,r (a1H)2J SOE
= 0
wyłącznie (,1p ,ube) J rT
x płenergetycznych
wykorzystując
energię δ(1rem
T) przedstawia eJsięSOEzależnością:
przy
elektryczną. tymWarunek )   1 eHJ SOE
wzór (4) H zatem
 1
2
 0 e H  1 ( a0H r )T δ
opłacalności ( 1  x ) J ( 1  e )  J   1   0 (1  x pł , p ,ub )J produkowanej J SOE (1  e rT ) remw
ub SOE
się zależność na średni jednostkowy kosztW płk ,śrp ,przypadku produkcji rwebloku: wodoru  rNPV  T OZEzwykorzystaniem mH T energii  1]  elektrycznej
produkcji wodoru w blokach
[e
2 2 2
ub produkcji SOE wodoru SOE
nalizy przyjęto wysokotemperaturowy NPV  NPV   N t
H 2 , blok e
H2 elektrolizer
[e  1]  m stałotlenkowy
OZE r [e
t 0
el ( ael  r )T
 1]  (ang.
t 0
H2 T SOE
( a H  r )T
2
  -a HSolid
2
 r Oxide r
E H2
 Do analizyDo OZE przyjęto
analizy całkowity przyjęto
blok
a  rzdyskontowany
wysokotemperaturowy wysokotemperaturowy
e
el
t 0 OZE
a  relektrolizer zysk

H2
osiągany stałotlenkowy
elektrolizer z jego produkcji
2(ang.
stałotlenkowy SOE -przedstawia Solid
(ang. Oxide SOE -sięSolid zależnością:
Oxide
(1  x płw, pDoktórym δ rem elektrolizie podlega para wodna pobierana na przykład z upustu turbiny.
rolyzer),  r r  r (7
analizy i SOE przyjęto wysokotemperaturowy elektrolizer stałotlenkowy (ang. SOE - Solid Oxide
el H2
el
,ub )i SOE    t el
[e ( a el  r ) T
 1]  (5) (3)
Electrolyzer),  T w
Electrolyzer), którym
x e ) J w(1 którym
elektrolizie podlega
1  e t  0  para wodna
 J elektrolizie  1  0 podlega o para pobierana wodna na pobierana
przykład  rTz upustu turbiny.
na przykład z upustu turbiny.
OZE δe  rT a 

 rT
t OZE  (11
 rT
e 1 ) pary el  r  1przykład
 e
rolizery SOE pracują przy temperaturze  w  zakresie
e
 rT rem
650-900
 C. Należy zaznaczyć, że δ
zJ650-900 J SOE C.
Electrolyzer), w którym elektrolizie  temperaturze podlega para wodna pobierana na  Należy z upustu
oC. turbiny.
Elektrolizery SOE pracują H 2 przy
[epary 1]tlen, (w1 TJNależy J1SOE
zaznaczyć, (1 Należy
stanowić p) że
( a H 2w  r )zakresie
pł , p ,ub SOE SOE
r  T H2  T o
ktem ubocznym Elektrolizery
procesu NPV
elektrolizy SOE pracują
przy
jest moczywiście przy temperaturze
tlen, który SOE -  pary
również zakresie
może x pł , prównież )650-900
stanowić może (1  e rT )zaznaczyć, rem
 że
ostkowe nakłady Elektrolizery
produktem
Do
inwestycyjne na SOE
analizy przyjęto
ubocznym
elektrolizerpracują
wysokotemperaturowy
procesu
OZE
SOE (w obliczeniach temperaturze
elektrolizer
elektrolizy
H
a
2 wodnaprzyjęto
stałotlenkowy
 rjest pary
(ang.
oczywiście w zakresie
Solid Oxide
650-900
który ,uboC.   zaznaczyć, że
hód z jego sprzedaży. produktem
Electrolyzer),
Cena
w którym
Podniosłoby
sprzedaży ubocznym
elektrolizie
to
wodoru efektywność
podlega
procesu
para
eH 2 elektrolizy
produkowanego H ekonomiczną elektrolizy
pobierana na przykład
w bloku
z
procesu jest
upustu
musi oczywiście
turbiny.
produkcji
oczywiście wodoru tlen,
spełniać który
w relację: również może r stanowić
 J SOE N elOZE produktem Dozubocznym procesu jest oczywiście tlen, wodoru który również =może 0 orazstanowić
śr
 8przychód jego .SOEsprzedaży.
analizy przyjęto Podniosłoby
wysokotemperaturo- 2to efektywność
zWktórej ekonomiczną procesu produkcji wodoru awH2 = 0 otrzymuje(7)
Elektrolizery pracują przy temperaturze pary w zakresie 650-900 C.przypadku
Należy zaznaczyć, produkcji
o
że zNPV wyko-
również przy założeniach, że
wsię wzór na średni j
H2
,5 mln PLN/MW
energetycznym. bloku przychód
Sprawność
energetycznym.
wy elektrolizer z jego
energetyczna
produktem ubocznym procesu elektrolizy
przychód z jego sprzedaży. Podniosłoby to
sprzedaży.
Sprawność
stałotlenkowy elektrolizera Podniosłoby
jest oczywiście tlen, który
energetyczna
(ang. SOE śrwynosi
efektywność
to
elektrolizera
rzystaniem efektywność
ok.
może stanowić
74%,
ekonomiczną
energii wynosi a
elektrycznejekonomiczną
zatem ok. procesu energia
74%,
produko- a
OZEprocesu
produkcji
zatem energiaprodukcji
wodoru w
wodoru
przychód z jego sprzedaży. Podniosłoby to efektywność ekonomiczną e
kilograma
procesu
 rT k Cena
śrprodukcji sprzedaży.
 energia
wodoru wodoru
w e produkowanego w bloku
śr
(6) musi oczywiście spełniać relację:
yczna potrzebna dobloku bloku
wyprodukowania energetycznym.
Sprawnośćkilograma
wSprawność wodoru 1wynosi
równa 2eok. 74%,
energetyczna
koszt się:produkcji kilograma wodoru:
elektrolizera wynosi ok.zatem 74%, a zatem energia
 
H2
energetycznym. energetyczna elektrolizera H H , blok
2 a zatem
elektryczna
bloku energetycznym.
- Solid
elektryczna potrzebna
WOxide
potrzebna do
doElectrolyzer),
przypadku wyprodukowania
Sprawność
wyprodukowania 
produkcjizJ 
którym
kilograma Jenergetyczna
wodoru
wodoru elek- równa Cena wanej
z się:wykorzystaniem
sprzedaży wodoru
wwodoru
elektrolizera 1OZE (1e całkowity
równa ) się:Ezdyskontowany
pwynosi
produkowanego
energii ok.
elektrycznej
H w2 bloku musi 74%, e a k spełniać
oczywiście produkowanej energia
. relację:
w
śr śr
(6)
121 MJ MWh  r rw 
śr

elektryczna potrzebna do wyprodukowania kilograma wodoru równa się:

H2 H 2 , blok
SOE
T pł , p ,ub )iOZE  i SOE δ rem   ziOZE  i SOE  
H2

elektryczna OZE potrzebna

trolizie H 2podlega para
E el  zdyskontowany
121
do wyprodukowania
wodna MJ
kgH02 ,045pobierana121 MWh
MJ kilograma
na zysk jegowodoru
osiągany MWh  k H 2zdyskontowany
W z
przypadku równa
śrjego produkcji
 się:
produkcji (1 
el k przedsta-
(4) sięx zależnością:
wodoru z wykorzystaniem energii elektrycznej produkowanej
całkowity zysk kg osiągany z045 produkcji przedstawia rT  
E   0 , 045 H2
(4) e . śr śr
(6)
0,74 E  el

121 0 , MJ OZE
MWh tzOZE  H2
(4) H 2 , blok

Jakprzykład
wynika z (1) z
0większa
,74 kg
imupustu jestturbiny.
el
0
 0 Elektrolizery 121
, 74 kg kg
H H22MJ
H2
wia OZE
W przypadku
się
H2
całkowity
kg
zależnością:MWh produkcji wodoru wykorzystaniemzysk osiągany
 produkcjienergii z jego produkcji
elektrycznej produkowanej w przedstawia się  T 1  e 
zależnością:
byćzcena której 
przy e założeniach,
 temperaturze
H 2 e tprzychodu
strata H ze E
sprzedaży
)Tże  2 NPV
energii całkowity
0wynika
H
elektrycznej, 2 zdyskontowany tym 0 ,
= 2)ze0H2pokryć
większa045
oraz zysk
aeH(1H22=ekosztu
osiągany z
0
jego
( a Hotrzymuje
δ T śr przedstawia się
się
(4)wzór na średni
zależnością: (4) δrem jednostkowy
,ze
045
OZE
musiSOE
NPV H2
sprzedaży
pracują mprzychodu
wodoru
 przy EHel2 2 [e
. Przychód ( a H 2 zel
bowiem pary
rjego
H
1]0Jak
wprodukcji ,
74 (1musi kg
OZE xco najmniej
H
J(8)

wartość
 Jenergii kg
t  0
rT
)2 )r)Jrem k1] H 2(OZE zδ, p,wykorzystaniem
)J  J SOE (1  e rT ) energii elektrycznej wyt
wynika z (1) im Jakwiększa jest strata ze0,koszty sprzedaży energii 2pelektrycznej, tym [ewiększa
śr

wynika z (1)
OZE im większa H2 jest strata 74
H2

kg
przychodu
Cena sprzedaży wodoru  pł
HNPV
sprzedaży ,kg OZE [em
ubprodukowanego
m,eelektrolizera, SOE2 wbloku1]H
śr
t 0
2(elektrycznej,
1rmusi
 x oczywiście  J spełniać
( a H 2  r )T (1  x większa
tym
1  e relację:

a r
H2
 a H r
NPV H2 pł
) ub   rT rem
straty z mniejszej produkcji
 energii elektrycznej oraz kapitałowe i remontów  a r
koszt produkcji kilograma wodoru: 
H2
H H
 2 2r  e  kH 2 pł , p ,ubb
zakresie 650-900oC. Należy zaznaczyć,
OZE H2 SOE
O
OE
być cena sprzedaży musi także być wodoru
cenazałożeniu, e 2 . Przychód
śr
sprzedaży wodoru im bowiem
H
z jegostrata
. ubezpieczeń,
Przychód produkcji
turbozespole
bowiem  musi
 a
z jego

co
wiatrowym zeznajmniej
produkcji . jest
musi pokryć istotnie
co najmniej mniejszy pokryć(7)od
r (6) kosztu w instalacji fotowoltaic
Z (3)Jak zwynika z go(1) 2
większa H 2 dla a jest przychodu sprzedaży energii elektrycznej, tym większa
śr śr
koszt płac pracowników obsługujących,
ekoszt
śr itd.
(7)produkowanej (7)
H2 H2 H 2 , blok

Jak wynika żeprzy (1)H im

produktem że większa
NPV
ubocznym  NPV jest 0 oraz
procesu strata
 rT H
H2
elek- 2przychodu
= 0 wykorzystując
W przypadku przy
śr działania
ze produkcji sprzedaży
tym
bowiem
wzór 1 (4)
wodoru energii
  1  e elektrycznej,
wykorzystaniem
e turbozespołu wiatrowego
rTenergii elektrycznej tym
jest większa
istotnie
w
większy od czasu instalacji foto
E r r
 rT

 1 e     copokryć  
blok H2

zmusi siębyć cena 

 zJsprzedaży wodoru e.oraz Przychód bowiem z turb ijego produkcji musi anajmniej pokryć
z mniejszejmusi produkcji energii elektrycznej śr oraz koszty kapitałowe  i remontów  elektrolizera, 1 aco
 ( 1 )
e )iz  δ  
zJ J   zJ  J
1  (1 p )   p
 1e((1
   
straty być mniejszej
cena
otrzymuje
sprzedaży
zależnośćprodukcji wodoru
na średni jednostkowy
JkSOEenergii r który elektrycznej
koszt
. Przychód
k el produkcji OZE całkowity wodoru
px )pł , koszty
zdyskontowany
bowiem w bloku: kapitałowe
zysk
jego
 T osiągany
i
z 
produkcji
jego
SOE  remontów
produkcji
musi
przedstawia
zi elektrolizera,
się zależnością:
najmniej (8)
δ i,SOE
śr

e śr
12W    remT1750  
SOE
trolizy jest oczywiście tlen, H 2 również
H
warunkach polskich  ( 
H 2 , blok

 t OZE
 h/rok t foto
 750 h/rok i  = 6,5 mln PLN/MW [1
t 0

koszt płac pracowników także kkoszt E go(1obsługujących,

 płac

pracowników )i δ  i go
H2
H 2  OZE
koszt T ubezpieczeń,
 obsługujących,
r
tenergii

 NPV
r koszt itd. p ,
m założeniach,ub
ubezpieczeń, H2 OZE t 0
1]r[e(5) że NPV
SOE
 1] itd.(1=0xoraz )aJ = J0Hotrzymuje
H2 ( a H 2  r )T
(1  e )się wzór
T elektrolizera,
1 asięe wzórna
rT  rT
OZE
aH2 = 0 otrzymuje
rem
przy OZE  na średni jednostkowy
OZE
straty t z H mniejszej produkcji OZE 1 ekoszt elektrycznej
z której
oraz koszty żekapitałowe i rremontów a jednostkowy
H2
[e
 średni
śr ( ael  r ) T
x el
t el
pł , p ,ub

straty z mniejszej produkcji energii 1  e elektrycznej orazz której

koszty przy kapitałowe
założeniach, i remontów 2 =
0 oraz elektrolizera,
OZE H2 SOE
może stanowićH 2 ,blok
przychód T z H 2jego
pł , p ,ub SOE
sprze-
rem SOE
a z której
r
 rT OZEa przy  rT
 założeniach, że NPV OZE =
OZE H2

3) przy założeniu, Jednostkowy koszt wytwarzania wodoru w elektrowni jądrowej, gazowo-parow

zżetakże 0 oraz dla =000oraz wykorzystując 0 przy tym wzórna (4)średni
H2
Z (3) przy NPVzałożeniu, NPV
blok założeniach,
płacżepracowników NPV ago oraz
produkcji
dla =a 1H0E2eotrzymuje
kilograma
= wodoru:
wykorzystując przy tym rjednostkowy
wzór (4)
2 OZE
NPV 2H 2
OZE el
(7)
także koszt której
gdzie:
daży.płac koszt
przy
JakPodniosłoby
wynika
pracowników zto (8) go
efektywnośćżeblok NPV
wartość
obsługujących,
H
eko- =obsługujących,
kosztu oraz zJkoszt
koszt
dwupaliwowej, kakHHJśrśr22=produkcji
ubezpieczeń, koszt
0 otrzymuje
 ubezpieczeń,
z kilograma sięsię
wykorzystaniem
x(1  p))i Hitd.
wodoru:
wzór
H2rT
wzór
δnaparametry ziitd.
śred-  ienergii
r elektrycznej

zewytwarzanej w w
(11parowej  i na   nadkrytyczne spalaniem węgla
OZE śr
 (8)
el
i - jednostkowe nakłady inwestycyjne na elektrolizer śr SOE (wHobliczeniach przyjęto
muje się zależność otrzymuje nanomiczną
koszt średni
Z się(3)
produkcji jednostkowy
zależność
przy
SOE
procesu kilogramanaPLN/MW
założeniu, średni koszt
produkcji Hjednostkowy
wodoru:że k HNPV
wodoru w produkcji
2 koszt
 NPV
ni k
jednostkowy wodoru
 0
OZE
 t
oraz
T w śr bloku:
produkcji
koszt
H 2SOE
OZE
E
dlaprodukcji
awodoru2
 = 0 w
kilogra- bloku:
pł , p ,ub

wykorzystując
OZE
 T

1 
SOE
e
przy


rem

tym
OZE

wzór
r
SOE
r(4) 
rT

Z (3) przyturbozespole założeniu, że wiatrowym NPV  NPV  0 oraz

powietrza dla oraza = 0
czystego wykorzystując tlenu przy tym wzór (4)
OZE
i  J N  8 ,5 mln OZE
. 2 , blok H , blok k  el
( 1  x ) i  i δ  zi  i    (8)
jest istotnie t  0 mniejszy
a od kosztu w instalacji fotowoltaicznej. Czas
2 blok Jak wynika z (8) 2 wartość kosztu H z 
wykorzystaniem energii elektrycznej wytwarzanej w 
SOE SOE el
z której przy założeniach, że NPV H =
OZE 0 k oraz 2= 0 otrzymuje
H2 pł , p , ub sięśr
wzór
OZE na średni
SOE rem jednostkowy OZE SOE
H 2 blok H2 2
t OZE t  0
OZE H 2 OZE H2
 T 1  e 
rT

E elH 2  otrzymuje blokuE elH 2 energetycznym.

otrzymuje  się śr zależność
na rśredniESprawność
el r na  średni ener-
kosztr jednostkowy rma wodoru:
r kilograma ewynika
el śr koszt
wiatrowym ) T i e el
ristotnie r od( akosztu
produkcji r wwodoru  fotowoltaicznej.
wykorzystaniem w bloku:
  
turbozespole wodoru:jest śr mniejszy instalacji Czas
k śr
 się zależność
działania (1 k x bowiem ) i δ (jednostkowy
turbozespołu
1  i x ) 
produkcji
i koszt
OZEwiatrowego
 i Jak k δ t [e jest
 z aprodukcji
(zi (8) k
OZE rTistotnie
rwartość wodoru
1]δ  ziwiększy
(5)
kosztu
 [e  el  r ) T w  bloku:
z 
1] od czasu
(5) (8) instalacji
energii fotowoltaicznej.
elektrycznej wytwarzanej w
ok  (1  Hx2pł,blok )i SOE δ  iHSOE p ,ub SOE ,tpOZE
pł74%, iSOE
śr
SOE E H
k
, SOE el wiatrowego
 ok.  r = 6,5rjednostkowego
działania bowiem turbozespołu H 2 , blok jest istotnie większy od czasu instalacji fotowoltaicznej.
, p ,ub getyczna elektrolizera wynosi
H2
2płOZE ,ub  , blok 
Na
e kerTrys. 1 rem przedstawiono wyniki obliczeń kosztu k Hśr2 ,blok produkcji Czas wodo
H 2 OZE

t OZE  t OZE rem  H2  T

t OZE rem
1  e  rT  turb  T 1W1warunkach
rT
apolskich
elt  r
turbozespole
2OZE
(1 t x1  1750
śr
e)i h/rok
wiatrowym
a el
el, t   rT
turb
jest  750 1h/rok
istotnie i e( irT  T t 10e od
mniejszy
foto
 (8) [1]).
mln PLN/MW
 kosztu w instalacji fotowoltaicznej.
EśrelW warunkach E el  polskich t OZE , rtk OZEturbozespołu (jądrowej,
H 2 OZE pł , p ,ub OZE SOE rem OZE
E SOE
O
OE

1750 h/rok foto

 t750weelektrycznej h/rok ieOZE  i instalacji
rT

Jednostkowy rkoszt
wartość energii r energii = wytwarzanej
6,5 mln PLN/MW (5) [1]).
OZE OZE OZE
H 2  t  0
( aelwiększy
 OZErwynika rdziałania parowej rzwykorzystaniem
OZE
wytwarzania wodoru elektrowni gazowo-parowej jedno-
k Hśrgdzie: Jak
 k Hwynika  z (8) wartość
(1  x δkosztu )iiSOE k Hδ śr
zi SOE
(wzór
z wykorzystaniem
 rT(5),  bowiem
twOZE elwiatrowego rel)wytwarzanej
jest T istotnie
[eceny r ) T śr
w
w od
1]czasu fotowoltaicznej.
funkcji średniej rTcałkowej (5)w (Czas sprzedaży produkowanej w n
Jak (8) kosztu ( aelelektrycznej
: 2 ,blok(1  x pł , p ,ub )i SOE pł [e foto  1]węgla eatmosferze
śr

p ,ub 2rem dwupaliwowej,   na rTparametry nadkrytyczne ze spalaniem 

H 2 OZE
,rem OZE
2 ,blok
t Jednostkowy t  koszt wytwarzania
SOE turbozespole
T
 elektrolizer 1  e W
wiatrowym T warunkach
wodoru  kosztu 1
jest  e polskich
istotnie
1 w  e
mniejszy t
rT OZEa 1 
elektrowni
turb
od  
1750
kosztu e
r h/rok
w a ,
jądrowej,
instalacji t  r
 750
fotowoltaicznej. h/rok el
gazowo-parowej
i =
6,5 mln PLN/MW [1]).
jedno- iktórym
SOE - turbozespole
jednostkowe nakłady inwestycyjne na (w obliczeniach przyjęto
powietrza oraz czystego tlenu
jednostkowe inakłady OZE 
inwestycyjne wiatrowym
OZE
na elektrolizer jest istotnie SOE działania(w mniejszy
obliczeniach
elektrycznej.
bowiem turbozespołu
Jednostkowy
SOE
od przyjęto
Zmiennym
wiatrowego
koszt
w jest instalacji
istotnie
wytwarzania parametrem
elwiększy fotowoltaicznej.
od czasuw
wodoru
el OZE
obliczeniach
instalacji
w

fotowoltaicznej.
elektrowni
Czas OZE
jest czas działania
jądrowej, gazowo-parowej jedno- i OZE, w
gdzie:
działania dwupaliwowej,
bowiem N elOZE turbozespołu parowej wiatrowego na
W warunkach
parametry
jest polskich
istotnie większy nadkrytyczne
,t
odjednostkowego
czasu instalacji
750 h/rok ( i kosztu
zekgazowo-parowej
spalaniem
fotowoltaicznej. węgla w atmosferze
turb
t  1750 h/rok = 6,5 mlnfoto
PLN/MW [1]). wodoru w bloku,
i SOE  J SOEgdzie:
Na rys. 1 przedstawiono wyniki obliczeń produkcji
. bloku oprócz elektryczności na produkowany jest również w elektrolizerze wodór.
śr

N elOZE iSOE8,5mln J SOE  8.,5 mln PLN/MW dwupaliwowej, parowej parametry nadkrytyczne ze i spalaniem węgla w atmosferze
OZE OZE OZE

PLN/MW
H 2 , blok
Jednostkowy koszt wytwarzania wodoru w elektrowni jądrowej, jedno-
Wi warunkach - jednostkowe polskich nakłady inwestycyjne , t (5),powietrza
(wzór foto
na
w 750 elektrolizer
funkcji średniej
(czystego SOE
i całkowej (w
ceny e
obliczeniach [1]).przyjęto
sprzedaży produkowanej w nim energii śr
t turb  1750 h/rok
dwupaliwowej, parowej h/rok
na oraz
parametry = tlenu
nadkrytyczne 6,5 mln zePLN/MW spalaniem węgla w atmosferze el
 T
PV OZE H2
= 0 oraz aHH2 =0 otrzymuje się wzór na średni jednostkowy  e Ht 20 δ
 1]  (1  x pł , p ,ub )J  J SOE (1  e rT ) rem 
(a  r )T
żeniach, że NPV OZE2 = 0 oraz aH2 = 0 otrzymuje się wzór NPVna OZE średni
 m H 2 jednostkowy
H2
[e H 2
u:  aH2  r r
lograma wodoru: (7)
r r  1 e rT

x pł , p ,ubE)elHi2OZE   


  i δ  zi  i SOE    r (8)   zJ

r  SOE  T  J    1 
 (1  p )
ZE 
śr t OZE 
 (1  x pł , p ,ub )iOZE  i SOE δ rem T ziOZE
SOE rem

u k H 2 OZE z wykorzystaniem energii elektrycznej wytwarzanej w

OZE
i SOE 
1  e rT
z  T przy
której 1  e rT  

założeniach, 
(8)

że NPV H
OZE

2 = 0 oraz
nr 1 (71)/2020
aH2 = 0 otrzymuje się wzór na średni jednostkowy
95
wartość kosztu k śr z wykorzystaniem energiikoszt elektrycznej
produkcji kilograma wytwarzanej wodoru: w
stotnie mniejszy Hod2 OZEkosztu w instalacji fotowoltaicznej. Czas E H 2  r r 
trowym jest
wiatrowego jestistotnieistotnie mniejszy większy ododczasu kosztu w instalacji
instalacji fotowoltaicznej. fotowoltaicznej.
śr
k H 2 OZE  el
(1  xCzas
pł , p ,ub )iOZE  i SOE δ rem   ziOZE  i SOE    (8)
t OZE   T 1  e rT 
turbozespołu
50 h/rok fotowiatrowego jest istotnie większy od czasu instalacji fotowoltaicznej.
, t OZE  750 h/rok ( i OZE = 6,5 mln PLN/MW Jak[1]).
wynika z (8) wartość kosztu k Hśr2 OZE z wykorzystaniem energii elektrycznej wytwarzanej w
skich t OZE turb
 1750 h/rok , t OZE foto
 750 h/rok ( i OZE = 6,5 mln PLN/MW [1]).
nia wodoru w elektrowni jądrowej, gazowo-parowej turbozespole jedno- wiatrowym i jest istotnie mniejszy od kosztu w instalacji fotowoltaicznej. Czas
szt wytwarzania
parametry nadkrytyczne wodoru w ze elektrowni
spalaniem jądrowej, węgla działania w gazowo-parowej
bowiem turbozespołu
atmosferze jedno-
wiatrowego i jest istotnie większy od czasu instalacji fotowoltaicznej.
parowej na parametry nadkrytyczne ze spalaniem W warunkach węgla polskich w tatmosferze
OZE  1750 h/rok , t OZE  750 h/rok ( i OZE = 6,5 mln PLN/MW [1]).
turb foto

zystego tlenu Jednostkowy koszt wytwarzania wodoru w elektrowni jądrowej, gazowo-parowej jedno- i
Na rys. 1 przedstawiono wyniki obliczeń wodoru
dwupaliwowej, z wykorzystaniem parowej naenergii parametry elek- nadkrytyczne
równo koszty wodoru z wykorzystaniem
ze spalaniem węgla w atmosferze
obliczeń jednostkowego jednostkowegokosztu
śr
kosztu k H 2 , blok produk- produkcji wodoru trycznej
powietrza zwelektrowni
bloku,
oraz czystego (rys. tlenu 1). energii elektrycznej wytworzonej w elek-
wiono wyniki obliczeń jednostkowego wkosztu
śr
funkcji k H 2Należało produkcji wodoru w bloku,
całkowej cjiceny wodoru e elśr w bloku,
sprzedaży (wzórśr(5),
k produkowanej w rys.
, blok
Na nim1tego oczekiwać,
energii
przedstawiono wyniki
gdyż im mniej- trowni, jak i w OZE są wysokie. Wielo-
obliczeń jednostkowego kosztu k Hśr2 ,blok produkcji wodoru w bloku,
ostkowy
nkcji średniej koszt
średniej produkcji
całkowej
całkowejcenywodoru ceny eHel2 ,blokśr w bloku
sprzedaży sze
sprzedaży w funkcji
produkowanej ceny
są koszty produkcji energii elektrycznej
w nimelektryczności, energii dla różnych krotnie przekraczają ceny paliw węglo-
rem wśrobliczeniach jest czas działania OZE, w którym (wzór to(5), czasie
w funkcji w średniej całkowej ceny e elśr sprzedaży produkowanej w nim energii
ennym
doruukowany
OZE, k Hgdzie: produkowanej
parametrem
jestw1również - tw
bloku w nim
wobliczeniach
750h/rok
OZEwelektrolizerze
funkcji energii
cenyjest elektrycz-
,energii czas działania
tOZE
- elektrycznej
2wodór.
tym
 1000 mniejsze
OZE,
h/rok
dla są
wZmiennym
,którym
różnych koszty
3 - t OZE toprodukcji
czasie
 1500 wodo-
wwh/rok
wodorowych.
, 4 jest
- czas działania OZE, w którym to czasie w
2 ,blok elektrycznej.
śr to jednak
parametrem obliczeniach
trycznościRys. produkowany
nej. Zmiennym
1. Średni jednostkowy jest równieżkoszt
parametrem w elektrolizerze
w oblicze-
produkcjibloku ru. wodór.
Nie
wodoru zmienia
oprócz k Helektryczności w bloku faktu,
w
produkowany że
funkcji za-jestceny energii
również elektrycznej
w elektrolizerze wodór. dla różnych
50
oku , 5h/rok tOZE
w- funkcji 2ceny
, niach -2500 tOZE
jest h/rok 1000
energii
czas 6 h/rok- tOZE
,elektrycznej
działania OZE, , 3dla 3500
w h/rok
tOZE
różnych
-którym  1500(A - h/rok jednostkowy , 24,blok - koszt wytwarzania energii
6nologii
- tOZE1000 czasów
to czasiedziałania
gazowo-parowej
3500h/rok
h/rok
w bloku jednopaliwowej,
OZE,
oprócz
 1500 gdzie:
elektryczności
h/rok 1- w
Bkoszt tOZE  750parowej
- technologii h/rok , na - tOZE  1000
2 parametry nadkrytyczneh/rok , ze 3 - t OZE  1500h/rok , 4 -
OZE , 3 -(At OZE - jednostkowy , 4 wytwarzania
- energii
atmosferze powietrza, C - w technologii gazowo-parowej dwupaliwowej w układzie równoległym,
produkowany jest również w elektrolize-
nopaliwowej,
/rok
oku Rys.w 1. funkcji
tOZE Bceny -w 1750 h/rok
technologii
energii 5 - twodoru
, parowej
elektrycznej OZE 2500
naparametry h/rok
k Hśr ,blok , 6 w- funkcji
nadkrytyczne tOZE ceny ze3500
 h/rok (A - jednostkowy koszt wytwarzania energii
atomowej, (A - E
Średni jednostkowy
rze -jednostkowy
wwodór.technologii koszt
koszt wytwarzania
parowej
produkcji na dla różnych
energii
parametry nadkrytyczne
w bloku ze spalaniem węgla w atmosferze
energii elektrycznej dla różnych
kcjitechnologii k Hśrgazowo-parowej
wodoru elektrycznej w bloku w w dwupaliwowej
funkcji
technologii ceny energii
gazowo-parowej w 2
układzie
elektrycznej równoległym,
dla różnych
technologii 2 ,blok
Przerywane
parowej na linie pionowe A, B, C, D, E ze jednopaliwowej, B - w technologii parowej na parametry nadkrytyczne ze
czasów
parowej
OZE 750 1000 h/rok
działania
naspalaniem
parametry OZE, - parametry
gdzie: tOZE
nadkrytyczne
,1 odpowiadają
3węgla w
1 -t1500 OZE
atmosferze
nadkrytyczne
ze 750
 h/rok h/rok
spalaniem , 4, 2węgla
powietrza,
- tOZE
-1500C - w
1000h/rok
w technologii
atmosferze śr
3 - t OZE  1500h/rok , 4 -
śr ,gazowo-parowej dwupaliwowej w układzie równoległym,

o-parowej
OZE h/rok
naRys. rys. 1.
, 2Rys.
dwupaliwowej t
-Średni1. w
OZEŚredni 1000
jednostkowy
układzieh/rok
zamieszczonym
jednostkowy , 3koszt t
- koszt
równoległym, produkcji
OZE produkcji h/rok
wodoru , 4 k-
wodoru k w bloku w bloku w funkcji w funkcji ceny ceny
energii elektrycznej
energii elektrycznej dla różnych
dla różnych
inie 1750
tOZE pionowe D h/rok
- w A,5 - B,
,technologii tOZEC,  2500 D, h/rok
atomowej, E na
, 6E --rys. wtOZE  3500
1
technologii h/rok
odpowiadają H 2 ,blok
(A - jednostkowy
parowej na zamieszczonym
H 2 ,blok
parametry koszt wytwarzania
nadkrytyczne w tab. ze 1spalaniem węgla w atmosferze
energii
/rok
try
h/rok ,(A
nadkrytyczne
6 -
w tab.
- tjednostkowy  1
ze
3500 jednostkowym
h/rok koszt
spalaniem (A - węgla kosztom
wytwarzania
jednostkowy w energii
atmosferze
koszt wytwarzania energii
kosztom produkcji energii 1 - 1tBOZE
elektrycznej - tOZE 750bloku
w h/rok 2tOZE- tOZE 1000 h/rokh/rok ,ze 3 -, 3t OZE - tOZE 1500 h/rokh/rok
1,dla -, różnych technologii
elektrycznejtlenu). w
OZE technologii gazowo-parowej jednopaliwowej, - w technologii parowej 2 na parametry nadkrytyczne
D,jednopaliwowej,
E na kczasów
rys. czasów działania
produkcji
B1- w
działania
odpowiadają OZE,
energii OZE, gdzie:
elektrycznej gdzie: 750 h/rok  1000  1500 , 4 -, 4 -
wwej technologii
spalaniem węgla parowej
el , śr
w atmosferze na parametry
technologii
powietrza, C - zamieszczonym
nadkrytyczne
parowej w na parametry
technologii zegazowo-parowej w tab.
nadkrytyczne ze
dwupaliwowej w układzie równoległym,
w bloku dla różnych technologii ener-
jiDjej
wo-parowej wytwarzania.
C-energii tOZE
elektrycznej
dwupaliwowej
Przerywane 1750 Odpowiadające
tgazowo-parowej h/rok
1750
Ew w h/rok
układzie
linie bloku -, trównoległym,
5 pionowe -dla im
t 2500 wartości
różnych
A, h/rok
2500
 parametry k-H, 2tE
technologii
h/rok -natOZE są
3500 zatemh/rok
3500 (Awartościami
h/rok
1B, wC,atmosferze
a, -ww technologii
technologii atomowej, -w , dwupaliwowej
technologii 5OZE parowej w układzie
na 6D,
równoległym, śr
, nadkrytyczne 6,OZE zerys.
spalaniem 1 odpowiadają
węgla -w(Aatmosferze
jednostkowy zamieszczonym
- jednostkowy kosztkoszt
wytwarzania w tab.
wytwarzania 1energii
energii
1tlenu).
nologii
etry odpowiadają
parowej
nadkrytyczne getycznych OZE
na parametry
ze zamieszczonym
jej wytwarzania.
spalaniem nadkrytyczne węgla zew w
Odpowia- tab.
OZE
spalaniem
atmosferze węgla
blok

arycznej
owiadające jednostkowym
danej technologii. elektrycznej
wdające im im
bloku elektrycznej
wartości
dla w
Odpowiadają
wartości
kosztom
technologii
różnychw technologii
k H 2 , bloktechnologii
śr
są k
gazowo-parowej
bowiem produkcji
gazowo-parowej
są, śr zatem
zatem
el sytuacji, wartościami energii
jednopaliwowej, elektrycznej
B
gdy cena sprzedaży e el równa
jednopaliwowej, - w B technologii
- w w śr bloku
technologii parowej dla
parowej na różnych
parametry
na parametry technologii
nadkrytyczne
nadkrytyczneze ze
Przerywane spalaniem linie
spalaniem pionowe
węgla węglaw A, w B,atmosferze
atmosferze C, D,powietrza, E na rys.C 1- wodpowiadają
powietrza, C technologii
- w technologii zamieszczonym
gazowo-parowej
gazowo-parowej w śrtab.
dwupaliwowej 1
dwupaliwowej w układzie
w równoległym,
układzie równoległym,
zykład dlaenergetycznych
wartościami w750 minimalnymi
kh/rok
jejprodukcji
i wytwarzania.dla=danej 276 Odpowiadające
PLN/MWh jednostkowy im wartości
koszt k H 2 , blok
produkcji są zatem wartościami
owiadają
wartości
B, C, D,
jednostkowym E
D kt-Hśrna
bowiem OZEw
2D
rys.
kosztom sytuacji,
technologii sąodpowiadają
- zamieszczonym elzatem
1technologii gdy
, śr atomowej, elcena
kwartościami
atomowej, , śr - sprzedaży
zamieszczonym
E energii welektrycznej
wEtechnologii
-1 technologii tab.równa
we elśrparowej w 1 bloku
parowej na parametrynadlaparametry
różnych nadkrytyczne technologii
nadkrytyczne ze spalaniem
ze spalaniemwęglawęgla w atmosferze
w atmosferze
1
rodukcjiodpowiadają technologii.
energii
, blok
elektrycznej Odpowiadają w bloku bowiem w tab.
sy-
dla różnych technologii
hnologii
energetycznych
roksytuacji,
m i k el ,w minimalnymi
gazowo-parowej
tlenu).
=bloku
gdy 276 jej
tlenu).cenawytwarzania.
PLN/MWh dla danej
jednopaliwowej technologii.
Odpowiadające
jednostkowy im Odpowiadają
wynosi
równa koszt produkcji wartości śr śr bowiem
k H 2H, blok
k = są635 sytuacji,
zatem PLN/GJ gdy
wartościami (77cena sprzedaży e śr
równa
dlasprzedaży
śr
rycznej tuacji,
śr gdy cena różnych
sprzedaży e el równa
technologii 2 , blok el
. minimalnymi
Odpowiadające im wartości k Hśr2Odpowiadają są zatem wartościami
zt
ej ten
6wartości
PLN/MWh jestsię
jednopaliwowej się dla danej
k eljednostkowy
wielokrotnie
Przerywane
śr
. . Na
, śr Przerywanewynosiprzykład
technologii.
wyższy
sąsytuacji, linie
zatem koszt oddla
k Hpionowe
, blok
śr
linie ceny t OZE
produkcji
wartościamipionowe = bardzo  750
bowiem
635
A, B,A, h/rok
drogiego
PLN/GJ
C,
śrB, D, C,i E
sytuacji, gdy cena sprzedaży e śr równa
k(77
rosyjskiego
D,el ,na
= na
śr E rys.
276rys. 1PLN/MWh
gazu
odpowiadająziemnego
1 odpowiadają
el jednostkowyzamieszczonym
zamieszczonym koszt produkcji w tab. w tab. 1 1
ii.
się Odpowiadają . Na kprzykład2bowiem dla t  gdy
750 2 ,cena
blok
h/rok sprzedaży
i = 276 e równa
PLN/MWh jednostkowy koszt produkcji
Polsce k el , śr 32
Na
odwodoru PLN/GJ.
przykład
H
jednostkowym
, blok dla
śr w technologii
W praktyce
kosztom elektrownie
gazowo-parowej k
k el produkcji muszą generować
jednopaliwowej
energii zysk,
elektrycznej a
wynosi więc
w bloku cena dla= dla 635różnych
różnych PLN/GJ technologii (77
kjednostkowym kosztom produkcji energii elektrycznej
wyższy
wej wynosi ceny bardzo drogiego
OZE
=sprzedaży
635 rosyjskiego
PLN/GJ k el , śr (77 el , śr el
, śr gazu ziemnego śr
kwH 2 bloku
śr
technologii
em750
wodoru
ększa sytuacji,
h/rok od k elgdy, śr. H 2cena
wik technologii = 276
, blok PLN/MWh
gazowo-parowej jednostkowy
jednostkowy równa
e elśr jednopaliwowej koszt produkcji wynosi k H 2 ,blok = 635 PLN/GJśr (77
, blok

praktyce PLN/kg elektrownie

energetycznych
el
koszt , śr H2). Koszt
energetycznych
produkcji muszą
wodoru ten
jej generować
śr wjest
jej wielokrotnie
wytwarzania.wytwarzania.
technologii zysk,Odpowiadające awyższy
więc
Odpowiadającecenaod cenyimbardzo wartości
im drogiego
wartości krosyjskiego
k H 2 , blok śr są zatem są gazu zatem ziemnego
wartościami wartościami
bardzo
parowej
76 PLN/MWh
ednostkowy
PLN/kg drogiego
H2jednopaliwowej
).koszt
Koszt produkcjirosyjskiego
jednostkowy
ten jestwodoru wynosi
wielokrotnie gazu
kkoszt śr
ziemnego
2 ,produkcji
w
H wyższy
H 2 ,kblok bloku = od 635
w ceny funkcjiPLN/GJ ceny
bardzo (77 elektrycznej
energii
drogiego rosyjskiego dla różnych
gazu ziemnego H 2 , blok Rys. 1. Średni jednostkowy koszt produkcji wodo
koszt wytwarzania
wynoszącego w wodoru
Polsce 32 blok
z
PLN/GJ. wykorzystaniem W praktyce energii
elektrownie elektrycznej
muszą generować zysk, a więc cena

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

gazowo-parowej jednopaliwowej wy- Rys. 1. Średni jednostkowy koszt produkcji wodoru w bloku w funkcji
ownie
wynoszącego
otnie muszą
wyższy minimalnymi
wgenerować
środ1minimalnymi
Polsce
ceny śr t bardzo
dla
32 PLN/GJ.
 750 zysk, danej
drogiego
h/rok dla aW technologii.
więc
danej praktyce
rosyjskiegot cena
technologii.

elektrownie
1000gazu Odpowiadają
ziemnego
h/rok Odpowiadają
musząk śrgenerować
t bowiem
 1500 bowiem sytuacji,
zysk,
h/rok
asytuacji,
więcenergiigdy
cenakoszt cena
gdy sprzedaży
cena dla sprzedaży e el,blokceny
k Hśr
śr
równa energii
ewelśrblokurówna - tOZE  750
w
ia śrOZE
wej OZE,
ewodoru wynosi
musi
gdzie: musi
e el zwiększa
nosi
być k - być =
od kwiększa
OZE =
Hwykorzystaniem
635 Rys.
635 1.
PLN/GJ
. PLN/GJ
Średni
, jednostkowy
od k elenergii
2 (77- PLN/
OZE (77 koszt
. zysk, aelektrycznej
produkcji ,wodoru
3 - H 2 ,blok
OZE
w Rys.
bloku 1.w Średni
funkcji
, jednostkowy
4 ceny
elektrycznej - dla różnych produkcji
elektrycznej czasów wodoru
różnych czasów
działania 2 działania
OZE, wOZE,
gdzie: funkcji ceny 1energii
gdzie: elektrycz
GJ. el W praktyce się22500 elektrownie
2 , blok muszą generować więc cena
k. elNa . 6przykład dlaOZE, tdla tOZE750 h/rok i h/rok k2=el- ,276 PLN/MWh , 3 -jednostkowy ,koszt produkcji
, śr
).księ Na przykład - t750 h/rok k el i, śr, wytwarzania = 276 PLN/MWh tOZE jednostkowy koszt 2 -produkcji
el , śr
rok tOZEkgH , śrh/rok
Koszt ten
, śr , jest tOZE
- wielokrotnie
czasów  3500
działania h/rok
wyż- gdzie: OZE  750
-1 jednostkowy tOZE
czasów 1000 h/rok
działania OZE, gdzie: 11500
- th/rok
OZE  750 -tOZE
44-h/rok , 1750 h/rok
tOZE ,1000 tOZE , 2500
5 - h/rok 3 - h/rok
tOZE , 15
6
bardzo , 5 - drogiego
Jednostkowy Jednostkowy
Rys. 1.koszt
el
rosyjskiego wytwarzania kosztgazu
koszt ziemnego
wytwarzania
wodoru
OZE śr(A
wodoru k H ,blokzw bloku wwodoru
wykorzystaniem koszt
z elektrycznej
wykorzystaniem
energii
śr energii
elektrycznej energii elektrycznej
wykorzystaniem
zedstawiono
echnologii wodoru
szy od
gazowo-parowej
Średni
wyniki
ceny
wodoru w energii
jednostkowy
bardzo obliczeń
ww t
technologii
jednopaliwowej, 
drogiego1750
OZEtechnologii elektrycznej
produkcji
h/rokjednostkowego
B gazowo-parowej
rosyjskie-
, 5 - t 2  2500h/rok , 6 - t
gazowo-parowej
- w technologii parowej
funkcji ceny energii
koszt wytwarzania
jednopaliwowej  3500
jednopaliwowej
na parametry th/rok 
nadkrytyczne(A
dla różnych
1750- wodoru
wynosi
h/rok wynosi
jednostkowy
ze , 5 - t
koszt
śr
k HOZE z,blok
 2500 = 635
wytwarzaniah/rok = 635
energii
, 6 - elektrycznej
PLN/GJ
t 
OZE PLN/GJ 3500 w technologii
(77 (77
h/rok (A - gazowo-parowej
jednostkowy koszt jedno
wytw
ownie
produkowanej
ania muszą
produkowanej
wodoru czasów generować
w OZE
z ziemnego
działania wykorzystaniem zysk,
gdzie:
OZE,elektrycznej OZE 1 - aw tOZEwięc energii
 750 cena
h/rok
OZE
, 2 -elektrycznej
tOZE  1000
OZE
h/rok , 3 - tOZE
OZE
w1500
 h/rok , parowej
4technologii
-
śr
2 k H 2 nadkrytyczne
, blok
zespalaniem węgla w atmosferze powietrza, C - w t
a energii
w atmosferze elektrycznej
go gazu
powietrza, Cprodukowanej
- w technologii wynoszącego w
technologii
gazowo-parowejOZE w
wgazowo-parowej funkcji
dwupaliwowej
(A - jednostkowy czasu
jednopaliwowej,
ich
w układzie
koszt działania.
B -wytwarzania
technologii
elektrycznej
równoległym, w energii na parametry
gazowo-parowej
elektrycznej jednopaliwowej,
w technologii B - w technologii parowej na parametry n
gazowo-parowej
bliczeń
gii jednostkowego
PLN/kg
t - wPLN/kg
 1750 ).
h/rok
32H2PLN/GJ. ,Koszt
H2).
5 - t koszt
Koszt
spalaniem ten
 2500 jest
na ten
węgla wytwarzania
h/rok w wielokrotnie
,jest
atmosferze
6 - t wielokrotnie
 powietrza,
3500 h/rokwodoru
wyższy
jednopaliwowej, C
(A ze wyższy
-- w odz
technologii ceny
B - w technologii
jednostkowy od
koszt cenybardzo
gazowo-parowej
spalaniem
wytwarzania bardzo
węgla
parowej drogiego
na drogiego
dwupaliwowej
energii w atmosferze w rosyjskiego
układzierosyjskiego
powietrza,
parametry nadkrytyczne równoległym,
C - w gazu D -
technologii ziemnego
w
ze spalaniem
technologii
gazu ziemnego
gazowo-parowej
węgla
atomowej, E - w technologii pa
dwupaliwowej w układzi
Naatomowej,
la t rys. 2Polsce EOZE
750 przedstawionotechnologii
h/rok , aparowej W praktyce
-wyniki
OZE
więc
D gazowo-parowej
w technologii
parametry
obliczeń
dla elek-
średniego
atomowej,
nadkrytyczne
OZE
jednostkowego czasu
E -Bw- technologii
spalaniem
koszt
pracy
parowej
węgla
wytwarzania
w
na parametry
parametry
w atmosferze
Polsce
nadkrytyczne wodoru
instalacji
zewspalaniem zE - węgla w atmosferze tlenu).
dukowanej OZE
wykorzystaniem
wykorzystaniem Na w rys.
wynoszącego OZE
elektrycznej
wynoszącego
energii w funkcji
2wenergii
w technologii
w
przedstawiono
elektrycznej wczasu
Polsce Polsce 32
elektrycznej ich
produkowanej działania.
PLN/GJ.
32wyniki
jednopaliwowej,
PLN/GJ. W wpraktyce
obliczeń W
w technologii
praktyce
parowej
w elektrownie
jednostkowego
na
atmosferze D - powietrza,
w
elektrownietechnologii
nadkrytyczne
muszą
C koszt
ze atomowej,
-muszą generowaćwytwarzania
technologii w technologii
generować zysk,zysk,
gazowo-parowej awodoru
parowej na
więc cena z cena
parametry nadkrytyczne ze spalaniem węg
a więc
dwupaliwowej
tkowego
niki obliczeń
jednostkowy
trownie
koszt
spalaniem muszą
jednostkowego
koszt
generować
wytwarzania
węgla tlenu).
atmosferze
wodoru koszt
zysk,
powietrza,
z
C -a
wodoru w więc
wytwarzaniatechnologii
wykorzystaniem z wgazowo-parowej
OZEwodoru w funkcji
dwupaliwowej
układzie czasu
z zerównoległym,
do jego
w ich
układzie
tlenu).działania.
produkcji
równoległym,
energii
D - w technologii atomowej, E - w technologii Przerywane parowej linie na pionowe A, B, C,
anej
Na
ZE więc
e linie w przykład
funkcji
produkowanej
wykorzystaniem
dla eDśr- w
cena
pionowe dla
el czasu musi
średniego
e w
śr
technologii
A, t musi
el OZE B,
OZE
być
musi
ich 750
być większa
być
atomowej, energii
czasu
C,działania.
w D,
funkcji h/rok
większawiększa
E czasu
Przerywane , od
pracy
E - w technologiielektrycznej
od
na śrrys.a k
ichod
więc
linieel ,1
w
parowej ..
działania.
śr pionowe
Polsce
kodpowiadają
dlana
el , śr
. produkowanej
średniego
parametry instalacji
nadkrytyczne
A, B, C, czasu
zamieszczonym
w
pracy
spalaniem
D, E na parametry
OZE w
węgla
rys. Przerywane
w funkcji
Polsce
w atmosferze
w nadkrytyczne
czasu
instalacji
tab. 1liniezamieszczonym
1 odpowiadają
ich
ze spalaniem w działania.
węgla tab. w1jednostkowym
atmosferze tlenu). kosztom k el , śrzamieszczony
produkcji
niej produkowanej tlenu).
wynosi aż k wodoru =produkcji
957 PLN/GJ (116 PLN/kg H2). Tańsza pionowe
oróżnychA, B, C, D, E na rys. 1 odpowiadają
wodoru
m fotowoltaicznej
kosztom Na
z przykład
wykorzystaniem
Jednostkowy jednostkowy
produkcji dla koszt
jednostkowym t
koszt
energii do  750
jegoblok h/rok
wytwarzania
,kosztom
Helektrycznej z w , a
wykorzystaniem
produkcji
bloku więc
energii
wodoru dla dla
energii do
różnych średniego
jego
z
elektrycznej produkcji
wykorzystaniem
technologii w czasu
bloku energii
dlapracy w
energii Polsce
technologii instalacji
elektrycznej
ok , a
dniego czasu więc , śrJednostkowy
dla średniego
pracyliniewpionowe czasu
Polsce koszt pracy C, D,wytwarzania
A, B,instalacji w Polsce instalacji wodoru z wwykorzystaniem energiienergetycznych elektrycznej
k OZE 2 k jednostkowym kosztom k produkcji energii elektrycznej jej wytwarzania. różnych
w bloku dla Odpow
Przerywane E śrna rys. 1 odpowiadają
el , śr
zamieszczonym tab. 1
elektrycznej
ocent
tkowego
osi
oszt
ch aż
jejwodorujest 
śr w
koszt
el
Jednostkowy
zatem
kfotowoltaicznej
produkowanej niej
jednostkowym
wytwarzania. z =
produkowanej
produkowanej
produkcja
wytwarzania
957
wykorzystaniem PLN/GJ
kosztom
Odpowiadające k
koszt
jednostkowy
w OZE
energetycznych w
wynosi
wodoru
do wodoru
(116
OZE
produkcjijego
im
aż
PLN/kg
jej z kkoszt z
wytwarzania.
energii
produkcji
wartości H ,
=
wykorzystaniem). 957
H2 kwodoru
elektrycznej
blok śr Tańsza PLN/GJ
Odpowiadające
energii w bloku
są zo dla(116
energii
zatem im
różnychPLN/kg
wykorzystaniem wartości
śr H2).
elektrycznej
technologii
wartościami
energetycznych k Tańsza
el , śr

jej do są o z jego
zatem
wytwarzania. produkcji
wartościami
Odpowiadające energiiim wartości
śr
k są zatem
orzystaniem H 2 wytwarzania
, blok do jego produkcji
el , śr
wodoru energii
2
H 2 , blok
H 2 , blok
minimalnymi dla danej
H 2 , blok technologii. Odpo
1).
ejkilkadziesiąt
ZE
ukcja w
wynosi funkcji
wodoruaż procent
elektrycznej
k czasu
energetycznych
śr
z(116 = jest
ich
957
wykorzystaniem
zatem
jejdziałania.
w niej
wytwarzania.
minimalnymi
PLN/GJ produkcja
produkowanej
(116 Odpowiadające
dla danej PLN/kg
energii
wodoru technologii. ).zwartości
wynosi
im wykorzystaniem
Tańsza
elektrycznej
H2
śr
aż
Odpowiadają
ko
k śr są
zH 2 ,blok
bowiemenergii
=
zatem
957
minimalnymi elektrycznej
sytuacji,PLN/GJ
wartościami gdy
dla cena(116
danej ztechnologii.
sprzedaży PLN/kg równa ).
e elśr Odpowiadają
H2 Tańsza bowiem o sytuacji, gdy cena sprzedaż
= 957
dla danej PLN/GJtechnologii. PLN/kg
Odpowiadają H2). bowiem Tańsza o bowiem
sytuacji, gdy cena gdysprzedaży e el e równa się k el , śr . Na przykład dla t OZE  750 h/ro
H 2 , blok
śr
elektrowni (rys. z 1).
H
minimalnymi
2wykorzystaniem
, blok
dla danejsię technologii. Odpowiadają sytuacji, i cena sprzedaży
śr
równa jednostkowy koszt produkcji
edniego
produkcja czasu
Na wodoru
kilkadziesiąt Na
energii rys. pracy 2
zrys. wprzedstawiono
2
wykorzystaniem
procent
elektrycznej Polsce
k
przedstawiono
el , śr
jest instalacji
. Na przykład energii
zatem
dlaelektrycznej
wyniki produkcja
750 h/rok
t OZE  obliczeń
wyniki obliczeń
zwodoru
el , śr
= 276
k jednostkowegosię
el
z
PLN/MWh
jednostkowego . Na przykład
kwykorzystaniem koszt dlawytwarzania
koszt OZE wytwarzania
tenergii  750 h/rok i wodoru
elektrycznej
wodoru k wodoru
=w276 zzPLN/MWh
technologii z gazowo-parowej
jednostkowy ko
zprzykład
wykorzystaniem dlasię tkOZE .Na750 h/rok
energii
przykład dlai t k el ,śr 750
elektrycznej = 276 h/rok PLN/MWh i k
z = 276 PLN/MWh jednostkowy jednostkowy koszt koszt produkcji
produkcji
el , śr el , śr

wykorzystaniem wodoru energii w technologii

elektrycznej gazowo-parowej
produkowanej jednopaliwowej w 635 OZE wynosi
wwfunkcji
śr
k czasu= 635 PLN/GJ
ich działania. (77
wykorzystaniem wenergii elektrycznej produkowanej wPLN/GJ
OZE w funkcji czasu ich działania.
el , śr OZE el , śr

orzystaniem
echnologiielektrowni wodoru dow jego
produkowanej
gazowo-parowej (rys.PLN/kg
technologii produkcji
1). gazowo-parowej
jednopaliwowej
OZE energii jednopaliwowej
wynosi wynosi
śr
k
= od635 = wodoru technologii
H 2 , blok
(77 gazowo-parowej jednopaliwowej
PLN/kg wynosi wielokrotnie
śr
H2). Koszt ten jest k
= 635wy
cenyPLN/GJ (77
H 2 , blok
H2). Koszt ten jest wielokrotnie k Hśr2 wyższy
H 2 , blok
bardzo drogiego rosyjskiego gazu ziemnego
= 957 PLN/GJ NaPLN/kg przykład
Na (116
H2 przykład
). Koszt PLN/kg dla
tenwynoszącego tH2
dla
jest wielokrotnie ).
OZE w t
Tańsza
OZE
750
wyższy  h/rok
750 odo cenyh/rok ,
bardzo a , więca
, blok
drogiego więc dla
rosyjskiego
Polsce 32 PLN/GJ. W praktyce elektrownie muszą generować zysk, a więc cena śr
średniego
dla
PLN/kg gazuśredniego
).
ziemnego
H2 czasu
Koszt czasu
ten jestpracy pracy
wielokrotniew Polsce
w wyższyPolsce instalacji
wynoszącego
od ceny instalacji
w
bardzo Polsce
drogiego32 PLN/GJ.
rosyjskiego W ga p
Koszt ten jest wielokrotnie
wynoszącego wyższy
w Polsce śr 32 PLN/GJ.od ceny bardzoelektrownie
W praktyce drogiegomuszą rosyjskiegogenerowaćgazu zysk, ziemnego
wynoszącegoa więc cena w Polsce 32 PLN/GJ. W praktyce e musi elektrownie
być większa musząod generować
k el , śr . zysk,
zw wykorzystaniem fotowoltaicznej
Na
Polsce jednostkowego
32
rys.
e PLN/GJ.
śr
musi
2 przedstawiono
fotowoltaicznej energii
być większaWkoszt
e elod jednostkowy
praktyce
musi wyniki
. być
k elektrycznej
większa odkoszt
obliczeń
jednostkowy
elektrownie zkmuszą
el , śr
. wodoru
koszt generować wodoru z zysk, wykorzystaniem
z e elśrawykorzystaniem
więc
musi być cena większado od k do jego . jego produkcji produkcji
el
energii energii
el
wytwarzania
el , śr
wo- wytwarzania Jednostkowy koszt wytwarzania w
elektrycznej w niej produkowanej wynosi aż śr = 957 PLN/GJ (116 PLN/kg ). Tańsza ow OZE
el , śr

k el ,zśrelektrycznej w niej produkowanej wynosi każ = 957 koszt PLN/GJ (116 PLN/kg H2 H2). zTańsza o
Jednostkowy koszt Jednostkowy
wytwarzania kosztwodoru z wykorzystaniem wodoru śr z wykorzystaniem
k HJednostkowy
energii elektrycznej energii elektrycznej
większa oddoru .
wykorzystaniem produkowanej energii elektrycz- w OZE
H 2 , blok 2 , blok wytwarzania wodoru
produkowanej wykorzystaniem energii
produkowanej w OZE
kilkadziesiąt procent jest zatem produkcja wodoru produkowanej
z wykorzystaniem w OZE energii elektrycznej z z
y koszt nej wytwarzania kilkadziesiąt
produkowanej wwodoruOZE procent
w funkcji z jest wykorzystaniem
cza- zatem produkcja energii wodoru elektrycznej z wykorzystaniem energii elektrycznej
Na rys. 2 przedstawiono
elektrowni (rys. Na1). rys. wyniki obliczeń jednostkowego
2 przedstawiono wyniki obliczeń koszt wytwarzania jednostkowego wodorukoszt z wytwarzania wodoru zNa rys. 2 przedstawiono wyniki ob
ej w OZE su ich elektrowni
działania.
wykorzystaniem energii (rys. 1).
elektrycznej produkowanej
wykorzystaniem energii elektrycznej w OZE w funkcji produkowanej czasu ich w Na
OZE rys.
działania. w funkcji2 przedstawiono
czasu ich działania. wyniki obliczeń wykorzystaniemjednostkowego energiikoszt wytwarzania
elektrycznej produ
Na
Naprzykład
przykład dla
dla tNa 750 h/rok ,dla
OZE przykład ,aawięc
więc
t dla
750średniego
h/rok , czasu pracy
a więc wykorzystaniem
dlaw średniego czasu energii
Polsce instalacji elektrycznej
pracy w produkowanej w OZEdla
Na przykład
Polsce instalacji w funkcji
t OZE czasu ich działan
750 h/rok , a
przedstawiono wyniki czasu
fotowoltaicznej
dla średniego obliczeń
jednostkowy jednostkowego
pracykosztw Polsce
OZE
koszt wytwarzania
wodoru z wykorzystaniem Na wodoru
do jego produkcji energiiz
przykład dla t OZE  750 h/rok , a więc dla średniego czasu pracy w Pols
fotowoltaicznej jednostkowy koszt PLN/GJ
wodoru(116z PLN/kg
wykorzystaniem do jego produkcji energiifotowoltaicznej jednostkowy koszt wo
em energii instalacji
elektrycznej
elektrycznej w produkowanej
niej produkowanej w OZE
wynosi ażwk funkcji czasu
= 957 ich działania. H2). Tańsza o
śr
fotowoltaicznej jednostkowy fotowoltaicznej jednostkowy koszt
elektrycznej w niej produkowanej wynosi aż k H 2 ,blok = 957 PLN/GJ (116 PLN/kgH2). Tańsza oelektrycznej
śr H 2 , blok wodoru z wykorzystaniem do jego wynos
w niej produkowanej produ
kilkadziesiąt
dla t OZE koszt h/rokprocent
750wodoru z
jest
więczatem
, wykorzystaniem dlaprodukcja
akilkadziesiąt średniego
do je-
wodoruczasu
z wykorzystaniem
pracy w energii
Polsce elektrycznejwz niej produkowanej wynosi aż k Hśr2 ,blok = 957 PLN/GJ (116 PLN/kgH
instalacji
elektrycznej
procent jest zatem produkcja wodoru z wykorzystaniem energii elektrycznej zkilkadziesiąt procent jest zatem produk
elektrowni (rys. 1).
nej jednostkowy kosztenergii
go produkcji wodoru
elektrowni z(rys.
elektrycznej wykorzystaniem
1).
w niej do jego produkcji kilkadziesiąt
energiiprocent jest zatem produkcja wodoru (rys.
elektrowni z wykorzystaniem
1). energii el
w niej produkowanej
produkowanej wynosi
wynosiaż aż k Hśr2 , blok ==957957 PLN/GJ (116 PLN/kgH2 elektrowni
). Tańsza (rys.o 1).
PLN/GJ
procent jest zatem(116 PLN/kgH2).wodoru
produkcja Tańsza oz kil- Rys. 2. Średni jednostkowy
wykorzystaniem koszt produkcji
energiikosztelektrycznej
Rys. 2. Średni jednostkowy z wodoru z energii
produkcji wodoru z wykorzystaniem
wykorzystaniem energii elektrycznej
elektrycznej produkowanej w OZE
kadziesiąt procent jest zatem produkcja produkowanej
fotowoltaicznejw OZE (instalacji fotowoltaicznej i turbozespole wiatrowym) w funkcji
ys. 1). (instalacji i turbozespole wiatrowym) w funkcji czasu ich działania
czasu ich działania
Należało tego oczekiwać, gdyż im mniejsze są koszty produkcji elektryczności, tym mniejsze są
koszty produkcji wodoru. Nie zmienia to jednak faktu, że zarówno koszty wodoru z
wykorzystaniem energii elektrycznej wytworzonej w elektrowni, jak i w OZE są wysokie.
Wielokrotnie przekraczają ceny paliw węglowodorowych.
 96 nr 1 (71)/2020

 Wnioski
koszt produkcji wodoru z wykorzystaniem energii elektrycznej produkowanej w OZE
gazu ziemnego). Roczna sumaryczna spalać węgiel w okresie bezwietrznym i
turbozespole wiatrowym) w funkcji czasu ich działania ilość tych gazów w Polsce dostępna bezsłonecznym. Należy do tego dodać
Przedstawione w pracy wyniki ana- dla reformingu wynosi ok. 2,5 mld Nm3, dodatkowe emisje powstające podczas
ać, gdyż im mniejsze są koszty produkcji elektryczności,
liz pokazują, że koszt produkcji tym mniejsze wodoru są w tym ok. 1,5 mld to gaz koksowniczy. setek uruchomień bloków po ich wyłą-
doru. Nie zmienia to jednak faktu, że zarówno koszty wodoru z
z wykorzystaniem
ii elektrycznej wytworzonej w elektrowni, jak i w OZE są wysokie. energii elektrycznej, Jest to gaz sprzedawany przez koksow- czeniach z ruchu w wyniku elastycznej
ają ceny paliw węglowodorowych. szczególnie z OZE, jest wysoki. Mało nie odbiorcom zewnętrznym po zaspo- współpracy z OZE. Podczas rozruchów
Rys. 2. Średni jednostkowy koszt produkcji wodoru z wykorzystaniem energii elektrycznej produkowanej w OZE
tego, z ilości ok. 180 MJ elektryczności
(instalacji fotowoltaicznej i turbozespole wiatrowym) w funkcji czasu ich działania kojeniu potrzeb własnych wynikających bloków energia elektryczna nie jest przy
uzyskuje się tylko kilogram wodoru (war- z produkcji koksu. tym oddawana do sieci.
y wyniki analiz pokazują, że tego
kosztoczekiwać,
produkcji gdyż wodoru z od
wykorzystaniem
rosyjskiego energii
gazu ziemnego). Roczna sumaryczna ilość tych gazów w PolsceZdostępna dlapowyższe,
reformingu należy expres-
Należało tość opałowa
z OZE, jest wysoki. Mało tego, z ilości ok. 180 MJ elektryczności
wodoru
im mniejsze wynosi
są koszty produkcji
uzyskuje
Kolejnym,
elektryczności, tym mniejsze równie są wielkim „barbarzyń- uwagi na
koszty produkcji wodoru. Nie zmienia wynosi to ok. jednak mldsięNm
2,5 faktu, że 3,zarówno
w tym ok. koszty 1,5 wodoru
mld to zgaz koksowniczy. Jest to gaz sprzedawany przez koksownie
wartość opałowa wodoru wynosi W d  121 MJ kg H 2 ),),z z którego
którego na powrót na powrót
można stwem” jest produkcja z otrzymanego sis verbis powiedzieć, że wykorzystanie
wykorzystaniem energii elektrycznej odbiorcom wytworzonej zewnętrznymw elektrowni, po jak zaspokojeniu
i w OZE są wysokie. potrzeb własnych wynikających z produkcji koksu.
60 MJ energii elektrycznej.
Wielokrotnie Produkcja
możnaprzekraczają taka
otrzymać
cenyjest zatem
paliw zaledwie„termodynamicznym
węglowodorowych.
Kolejnym, ok. 60
równie MJ wielkim wodoru metanu
„barbarzyństwem” zgodnie z
jest reakcją
produkcja egzo- z źródeł
otrzymanego OZE winno
wodoru być
metanu ponownie prze-
ie wodór pozyskiwany jest głównie w procesie reformingu gazu od rosyjskiego
ziemnego parą gazu ziemnego). Roczna sumaryczna ilość tych gazów w Polsce dostępna dla reformingu
energii elektrycznej.
 H 2O  CO  3H 2 (w Polsce produkuje sięwynosi
endotermiczną: CH 4 Wnioski zgodnie
Produkcja z reakcją
taka
tak ok. 1ok. jest egzotermiczną
termiczną CO  4
mln 2,5 mld Nm , w tym 2ok. 1,52 mld to 4gaz koksowniczy.
3 H  CH  2 H 2 O ++ ciepło (bardzo
analizowane duża
w ilość
szerszym
Jest to gaz sprzedawany przez koksownie kontekście.
trzeby energetyczne na ciepło zatem „termodynamicznym
(ciepło charakteryzuje się,wydzielonego odbiorcom
w przeciwieństwie barbarzyń- ciepła równa
dozewnętrznym jest (bardzo
ciepło różnicy
po wartości
zaspokojeniu
duża ilość opałowych
potrzeb własnych
wydzielonego wodoru iMoże
metanu;
wynikających sięwartość
zbowiem
produkcji opałowa
koksu. iż obok wi-
okazać,
CH 4 ). Twierdzenie niektórych autorów, że dzięki zniej wiązany jest wodoru
Przedstawione
ą jakością, tj. niską egzergią) dla tej wreakcji
pracy wyniki
wynoszą analiz
207pokazują,
metanu
MJ/kmol że koszt
równa
CH 4. Sąprodukcji
się W d wodoru
więc  50 z wykorzystaniem
MJ kg energii
a kilogram otrzymanego elektrycznej,
wodoru od
stwem”.
szczególnie Obecnie
potrzeb zenergetycznych
wodór
OZE, jest wysoki.wMało Kolejnym,
pozyskiwany
tego, elektrolizy
procesie
równie ciepła wielkim
równa
z ilości ok. 180 MJ elektryczności uzyskuje się „barbarzyństwem”
jest różnicy wartości jest
opa- produkcja
docznych otrzymanego
zysków, istnieją metanu
ukryte przed
onadto zaspokajane nie tylko kilogram
ciepłem, jest wodoru
a energią (wartość
głównie wopałowa
elektryczną.procesie dwutlenek
wodoru
Energią wynosizgodnie
reformingu
tożsamą węgla  121 powstały
Wzd egzergią, gazuz kgreakcją
MJ ze spalania
H 2 ), łowych
z którego węgla,
egzotermiczną
na wodoru
powrót można więcCO
i ametanu;  4H 2 
że2automatycznie
wartość opa- CHznika
4  2
nami H
jego Oproblem,
straty,
2 + zarównoświadczy
ciepło (bardzo
środowiskowe, duża ilość
jak i
zej termodynamicznejotrzymać
jakości, azaledwie
więc drogiej,
ok. 60gdy energii oelektrycznej.
MJtymczasem całkowitym
ciepło charakteryzuje
Produkcjabraku takapojmowania zachodzących reakcji i zjawisk termodynamicznych. By „pozbyć się
jest zatem „termodynamicznym
iską egzergią, a więc ziemnego
jest relatywnie
barbarzyństwem”.
parą
tanie.wodór
Obecnie Ponadtowodną nakłady zgodnie
CO2 niszczy”
pozyskiwany jest
wydzielonego
inwestycyjne z
główniesię
reakcją
w bowiem na
procesie
ciepła
łowa
energięgazu
reformingu
równa
metanu
elektryczną
jest
równa
ziemnego parą
różnicy
się wartości opałowych finansowe.
wyprodukowaną w elektrowni z poziomu 180 MJ do poziomu
wodoru Należyi metanu;
brać podwartość
uwagę opałowa
rów-
ą małe w porównaniu z nakładami
wodną zgodnie na elektrolizery
endotermiczną:
z reakcją endotermiczną: i źródła
CH
254 MJ energii
H 2(zOmetanu
 elektrycznej.
CO  3H
kilograma równa
2 metanu
się można
(w Polsce W d otrzymać
produkuje 50
się takMJok. 1ok. kg25
mln CH MJ
4
).).energii
Twierdzenie
Twierdzenie
elektrycznej),niektórych
nie- autorów,
nieżniemalże
a więc „zadziwiająco” że dzięki
w 100% wysokie
(sic!). niej wiązany
ceny jed-jest
y koszt pozyskanegotonw wodoruten sposób wodoru jestenergetyczne
zdecydowanie niższy. Według
(wrocznie).
Polsce Potrzebyprodukuje Na na tociepło
się samo
tak ok.
dwutlenek przecież
(ciepło 1 mln wyszłoby,
charakteryzuje
węgla powstałysię, w gdyby
których jej
przeciwieństwie
ze Są nie
spalania
autorów, doprodukować
że w ogóle. Co więcej, nie trzeba
węgla, a więc że automatycznie znika jego problem,stosun-
dzięki niej wiązany nostkowe by
inwestycjiwówczas OZE oraz świadczy
nie przekracza 13 PLN energiikg H 2 . Jeszcze
elektrycznej tańszymtj. źródłem
niską jakością, niską produkcji
egzergią) dla tej wodoru
reakcji wynoszą
budować elektrowni. Takie 207 MJ/kmol CH4. dokonuje
rozumowanie więc zatem „ekwilibrystyki technicznej” z zaangażowaniem
wniczy (trwają nad tym prawie
prace) 6i razy
gazton wodoru
zmniejsze rocznie).
na kilogram
odmetanowania otrzymanego
kopalń (cena
dużych
Potrzeby o
wodoru
tych całkowitym
energe-
od potrzeb
gazów
środków to ok. braku
energetycznych
finansowych.
jest pojmowania
wdwutlenek
Nie
procesie elektrolizy
widzimy
węgla
więc zachodzących
powstały
powodu aby
zereakcji
spa- iinstalacje
rozwijać zjawisk
kowo krótkietermodynamicznych.
roczne
„niszczące”
czasy ich
energię By pracy,
„pozbyć co się
wody, energii
w którymtosąok. one8ponadto zaspokajane niezatem
ciepłem,
CO 4 arazy
energią elektryczną. Energią tożsamą z egzergią,
w przeliczeniu na jednostkę
tyczne naPLN/GJ;
ciepło gazy te są
(ciepło
elektryczną 2 niszczy”
charakteryzuje
w
tańsze
służbie się bowiem
„prawdy laniao energię
węgla,
nieuchronnym a elektryczną
więc że
globalnym wyprodukowaną
automatycznie
ociepleniu w wyniku w elektrowni
prowadzi
emisji CO doi z poziomu
bardzo
wynikającej 180
wysokich
z MJ do poziomu
jednost-
a więc energią o najwyższej termodynamicznej jakości, a więc drogiej, gdy tymczasem ciepło charakteryzuje 2
się niską jakością, niską egzergią, a niego
się, wtj.przeciwieństwie więc jest 25 MJ (ztanie.
dokonieczności
relatywnie
energii kilograma
elek- budowy
Ponadtoznika metanu
OZE.
nakłady można
Z naszych
inwestycyjne
jego problem, naotrzymać
symulacjiświadczy ok. 25oMJ
wynika energii elektrycznej),
iżcałko-
energetyka oparta nakosztów
kowych OZE a więc niemalże
nie wytwarzania
jest w w 100%
w nich(sic!).
instalacje reformingu są małe w porównaniu staniez nakładami Na to nasamo
wyprodukować przecieżi źródła wyszłoby,
wystarczającej
elektrolizery energiiilości gdybyelektrycznej,
energii
elektrycznej. jej nie produkować
by zniwelować w ogóle.
skutki Co więcej, nie wtrzeba by wówczas
jej „niszczenia”
Rys. 2. Średni jednostkowy koszt produkcjiniską
trycznej wodoru z wykorzystaniem
jakością, w tj. niską energii elektrycznej produkowanej w OZE
Tym samym jednostkowy koszt pozyskanegoelektrowniach.tenbudować
sposób Zegzer-
wodoru elektrowni.
naszych witym
jest zdecydowanie
obliczeń Takie braku
niższy.
wynika, pojmowania
Według
rozumowanieże aby pokryć zachodzących
dokonujestratyzatem elektryczności
„ekwilibrystyki
spowodowane przez źródła [1].
technicznej”
OZE, abyz zaangażowaniem
(instalacji fotowoltaicznej i turbozespole
szacunkowych gią) dlawiatrowym)
obliczeń nie
tej przekracza
reakcji w funkcji
13 PLNczasu
wynoszą
otrzymać kg H 2naich
.207działania
Jeszcze
powrót MJ/ tańszym
te 155źródłem
reakcji
MJ produkcji
i zjawisk
energii wodoru termodynamicznych.
elektrycznej
dużych środków finansowych. Nie widzimy więc powodu aby rozwijać instalacje trzeba w By
dwójnasób Praktyka
spalać OZE
węgiel wpokazuje, że konieczne
okresie„niszczące” energię
powinien być gaz koksowniczy (trwają nadbezwietrznym tym prace) i gaz z odmetanowania
i mniej-
bezsłonecznym. kopalń (cena tych gazów
Należy dooCOtotego
ok. dodać dodatkowe emisje powstające podczas setek
kmol CH . Są więc prawie elektryczną
6 razy w służbie
200 PLN za 1000 Nm ; w4przeliczeniu na jednostkę energii to ok. 8 PLN/GJ; gazy te są zatem 4 razy tańsze2
3 „pozbyć„prawdy się nieuchronnym
niszczy” sięglobalnym
bowiem ociepleniu
są w
subwencje. wyniku Wemisji CO
Niemczech, 2 i wynikającej
trzy lata z
Należało tego oczekiwać,sze gdyż naimkilogram sąuruchomień
mniejszeotrzymanego kosztyniego produkcji bloków po ichbudowy
elektryczności,
konieczności wyłączeniach
tym mniejsze
OZE. Zz naszych
ruchu
są w symulacji
wyniku elastycznej
wwynika iż współpracy
energetyka zoparta
OZE.na OZE nie jest w
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

wodoru energię elektryczną wyprodukowaną temu, gdy moc zainstalowanych turbo-

koszty produkcji wodoru. Nie zmienia toPodczas
jednak rozruchów
stanie faktu, że
wyprodukowaćbloków
zarówno energia koszty elektryczna
wystarczającej wodoru niez jestenergii
ilości przy tym oddawana do
elektrycznej, by sieci.
zniwelować skutki jej „niszczenia”
od potrzeb energetycznych Z uwagi w proce-
na powyższe, elektrowni z poziomu 180 MJ do pozio- zespołów wiatrowych wynosiła 36 000 w
wykorzystaniem energii elektrycznej wytworzonej w elektrowni,
elektrowniach. Z należy
jak i w OZE
naszych expressis verbis
są wysokie.
obliczeń powiedzieć,
wynika, że abyżepokryć wykorzystanie źródeł OZE winno
straty spowodowane przez źródła OZE, aby
Wielokrotnie przekraczająsie ceny elektrolizy wody,
paliw węglowodorowych. byćw ponownie
którymotrzymać sąprzeanalizowane
one
na powrót mu 25 te MJ w (zMJ
155szerszymkilograma metanu
kontekście.
energii możnatrzeba
Może
elektrycznej MW,
się bowiem w adwójnasób
fotowoltaiki
okazać, iżspalać 38 000węgiel
obok MW, subwen-
w okresie
ponadto zaspokajane widocznych nie zysków,
ciepłem, a istnieją ukryte
otrzymać przed
ok. 25 nami
MJ straty,
energii
bezwietrznym i bezsłonecznym. Należy do tego dodać dodatkowe emisje powstające podczas zarówno
elektrycz- środowiskowe,
cje wynosiły jak i finansowe.
rocznie 30 mld € (obecnie setek
Wnioski Należy brać tożsamą
pod uwagę również „zadziwiająco” wysokie
100% zceny jednostkowe inwestycji OZE moc oraz
energią elektryczną. Energią uruchomień bloków
nej), a po więc ich wyłączeniach
niemalże
stosunkowo krótkie roczne czasy ich pracy, co prowadzi do bardzo wysokich jednostkowych
w ruchu
(sic!). Na w wyniku
w Niemczech elastycznej współpracy
turbozespołów z OZE.
to
z egzergią, a więckosztów energią Podczaso najwyż- rozruchów to bloków
samo energia
przecież elektryczna
wyszłoby, nie
gdyby jest
jej przy jużtym
56 oddawana
000 MW). do
W sieci.
Polsce od 2006 do
Przedstawione w pracy wyniki analiz pokazują, że kosztwytwarzania w nich elektryczności [1].
szej termodynamicznej jakości, Zprodukcji
uwagiaok.więc
wodoru
na powyższe, z wykorzystaniem
nieżeprodukować należysąw energii
expressis
ogóle. Co verbis
więcej, powiedzieć,
nie trzyżelata
2020 r. wykorzystanie
subwencje
temu, gdywyniosły źródeł78 OZE
mld PLN.winno
elektrycznej, szczególnie z OZE, jest wysoki. Mało Praktyka tego, z ilości OZE pokazuje,
180 MJ elektryczności konieczne uzyskuje subwencje.
się W Niemczech, moc
drogiej, gdy tymczasem zainstalowanych byćciepło
tylko kilogram wodoru (wartość opałowa wodoru wynosi W d  121 MJ kg H 2 ), z którego na powrót można ponownie turbozespołów
cha- przeanalizowane
trzeba wiatrowych
by wówczas w
wynosiłaszerszym
budować 36 000 kontekście.
elektrow-MW, a Może
fotowoltaiki
Można się
więc 38 bowiem
000 MW,
przypuszczać, okazać,
że OZEiż obok
są
rakteryzuje się niską subwencje
jakością, widocznych
wynosiły
tj. niską zysków,
rocznie ni. 30 istnieją
Takie mldrozumowanie ukryte w
€ (obecnie przed namizatem
Niemczech
dokonuje straty, zarówno
moc turbozespołów
zatem środowiskowe, 56 000 jak
to już źródłem
wyłącznie i finansowe.
nieuzasadnio-
otrzymać zaledwie ok. 60 MJ energii elektrycznej. Produkcja taka jest zatem „termodynamicznym
MW). W Polsce brać
Należy od 2006 poddo 2020 r.również
uwagę subwencje wyniosły 78 mld
„zadziwiająco” PLN. Można
wysokie więc
cenycorocznych przypuszczać,
jednostkowe inwestycji OZE oraz
barbarzyństwem”. Obecnie egzergią, wodór pozyskiwany a więc jest jest głównie
relatywnie w procesie tanie. reformingu gazu ziemnego
„ekwilibrystyki parą
technicznej” z corocznych
zaangażo- nych korzyści finansowych
że OZE są zatem
stosunkowo wyłącznie
krótkie źródłem
roczne nieuzasadnionych
czasy ich pracy, co korzyści
prowadzi do finansowych
bardzo dla
wysokich ich jednostkowych
wodną zgodnie z reakcją endotermiczną:
Ponadto nakłady CH 4  Hinwestycyjne
2 O  CO kosztem
właścicieli 3H 2na(win- Polsce waniem
podatników. produkuje dużych się tak ok.środków 1 mln finansowych. dla ich właścicieli kosztem podatników.
ton wodoru rocznie). Potrzeby energetyczne na ciepło
kosztów wytwarzania
(ciepłowcharakteryzuje
w nich elektryczności
się, widzimy
w przeciwieństwie do
[1].
stalacje reformingu są małe porów- Nie więc powodu, aby rozwijać
są subwencje. W Niemczech, trzy lata temu, gdy 
energii elektrycznej niską jakością, tj. niską egzergią) dla tej Praktyka
Bibliografia reakcji wynoszą OZE207 pokazuje,
MJ/kmol CH że 4.konieczne
Są więc moc
naniu z nakładami
prawie 6 razy mniejsze na kilogram otrzymanego wodoru od na elektrolizery
zainstalowanych i źró-
potrzeb energetycznych instalacje
turbozespołów „niszczące”
w procesie elektrolizy wiatrowych elektrycz-
energię wynosiła 36 000 MW, a fotowoltaiki 38 000 MW,
wody, w którym są one ponadto dła zaspokajane
energii elektrycznej.
nie ciepłem,
1. Bartnik
Tym
a subwencje
energią samym
R., Buryn wynosiły
elektryczną. ną wrocznie
Energią
Z., Hnydiuk-Stefan
służbie
tożsamą30 „prawdy mld
z egzergią,
A.: Ekonomika €o (obecnie
nieuchronnym
Energetykiw Niemczech
w modelachmoc turbozespołów
matematycznych z to już 56 000
a więc energią o najwyższejjednostkowy termodynamicznej jakości,
koszt a więc
pozyskanego MW). drogiej, Ww gdy
ten tymczasem
Polsce od ciepłodo
2006
globalnym charakteryzuje
2020
ociepleniu r. subwencje
w wyniku2017. wyniosły
emisji 78 mld PLN. Można więc przypuszczać,
czasem ciągłym. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
się niską jakością, tj. niską egzergią, a więc jest relatywnie tanie. Ponadto nakłady inwestycyjne na
sposób wodoru jest zdecydowanie że OZE są niż-zatemCO wyłącznie
i wynikającej źródłem z niego nieuzasadnionych
konieczności corocznych korzyści finansowych dla ich
instalacje reformingu są małe w porównaniu z nakładami na elektrolizery i źródła 2 energii elektrycznej.
szy. Według szacunkowych
Tym samym jednostkowy koszt pozyskanego w ten sposób wodoru jest zdecydowanie niższy. Wedługwłaścicieli
obliczeń kosztem
nie budowypodatników.OZE. Z naszych symulacji wyni-
szacunkowych obliczeń nieprzekracza przekracza 13 PLN kg H 2 . .Jeszcze Jeszcze tańszym tań- źródłem ka iż energetykaprodukcji wodoru oparta na OZE nie jest
powinien być gaz koksowniczy szym źródłem
(trwają nad tymprodukcji
prace) i gazwodoru
Bibliografia
z odmetanowania powi- kopalń w stanie
(cena tych wyprodukować
gazów to ok. wystarczającej
200 PLN za 1000 Nm ; w przeliczeniu
3
nien być gaz na jednostkę
koksowniczy energii to(trwają ok. 8 PLN/GJ; nad gazy te sąenergii
ilości zatem 4elektrycznej,
razy tańsze by zniwelować
1. Bartnik R., Buryn Z., Hnydiuk-Stefan A.: Ekonomika Energetyki w modelach matematycznych z
tym prace) i gaz z odmetanowania ko- skutki jej „niszczenia” w elektrowniach.
czasem ciągłym. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
palń (cena tych gazów to ok. 200 PLN Z naszych obliczeń wynika, że aby po-
za 1000 Nm3; w przeliczeniu na jed- kryć straty spowodowane przez źródła
nostkę energii to ok. 8 PLN/GJ; gazy te OZE, aby otrzymać na powrót te 155 MJ
są zatem 4 razy tańsze od rosyjskiego energii elektrycznej trzeba w dwójnasób

Bibliografia
1.Bartnik R., Buryn Z., Hnydiuk-Stefan A.: Ekonomika Energetyki w modelach matematycznych z czasem ciągłym. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.