!

,1

•!

''
 Inhoud

Tom Go dwin De koude vergelijkingen .

7

Jo/in Wyndltam Het wicl

33

Robert A. Heinlein De lange wacht . 40

Ray Bradbury De verkcerswcg . .

55

Jo/in Wyndltam Het chronoclasrne . .

59

[uditl: Merril De glans van de dageraad . 81

Ray Bradbury Caleidoscoop . .

99

Ricliard Wilson Gccf me de ruimte . . 109

Robert F. Young Doktcr in de wildernis . 113

Henry Kuttner Of a n d e r s . . . 133

Theodore L. Thomas De verre blik . . . 142'

Isaac Asimov De onsterfelijke poeet . . 170

C. M. Kornbluth I-let altaar te middemacht . 173

Fredric Brown Het wapcn . 180

Philip K. Dick Foster, je bent dood . 183

Arthur C. Clarke Geschiedenisles . 203

Over science fiction . 212

Bronvermelding . , . • . . . 216

Robert A. Heinlein, The long watch

uit The green hills of earth
uitgegeven door Shasta Publishers, Chicago
© 1949 by The American Legion Magazine
© 1951 by Robert A. Heinlein.
 De lange wacht

ROBERT A. l!EINLEIN

'Negen sclicpen scliotcn wcg van de Maartbasis. Tocn ze een­

maal in de r u i m t e warcn, uormdcn aclu crvan ccn bolvormig

scliild om de klcinstc. Zc behielden dczc [ormatie tot nnn de

Anrrfc toe.

Het kleine scnip uocrdc de ondcrscheidingstckenen vnn een

adniiraal - mnnr tocli wns er gccn lcvcnd wczcn vnn we/kc

soort ook nan boord. Zc was zclfs gccn pnssagiersschip, doclt

ccn "dnr", ccn ruinucscliip bcstcmd v oor radioactieuc ln­

ding. Op dczc tocht ucroocrde zc enkcl ccn loden doo d kis t -

en ecn gcigerteller die gccn ogenblik to t rust kuiam:'

- uit het hoofdartikcl Na lien [aar, film 38,

17 juni 2009, Archief van de New York Times.

Johnny Dahlquist blies rook tegen de geigerteller. Hij grinnik­

te wrang en probecrde het opnicuw. Zijn hcle lichaam was nu

radioactief. Zclfs zijn ademhaling. de rook uit zijn sigaret,

kon de geigerteller als een bezctcne te kcer doen gaan.

Hoe Jang was hij nu al hier? Tijd betekent nier veel op de

Maan. Twee dagen? Drie dagen? Een week? Hij dacht terug:

het laatste duidelijk bcpaalde tijdstip in zijn geest was toen de

stafofficier hem had Iaren roepen, vlak na het ontbijt -

'Luitenant Dahlquist meldt zich bij de stafofficier.'

Kolonel Towers keek op. 'Ha, John Erza. Ga zitten, Johnny.

Een sig a r c t ?'

Johnny ging zitten, zonder er iets van te begrijpcn, doch ge­

vlcid. Hij bewond c rde kolonel Towers, om zijn scherpe ver­

stand , zijn dominerendc pcrsoonlijkheid en om zijn staat van

diensr tijd c ns de oorlog, Johnny was niet in de oorlog ge­

weest ; hij was officicr gcworden nadat hij zijn doctorsgraad

in de kernfysica had bchaald en was nu [ongste bombarde­

m entso ffici er op de Maanbasis,

De kolonel wilde over politiek praten; Johnny snapte er niets

. van. Eindelijk was Towers ter zake gekomen; het was niet

veilig (zei hij) om de beheersing van de Aarde in handen der

politici te l a t e n ; de rnacht moest bij een wetenschappelijk uit­

verkoren groep berusten. Om kart te gaan - bij de Parrouille

40
Johnny was vcclcer vcrrast dan geschokt, Als abstract idee

klonk her dcnkbccld van Towers heel aanncrnelijk. De Vol­

kenbond was ccn fiasco gcworden; als de Vcrenigdc Naties

ook uitccnviclen zou dat tot ccn nicuwc wercldoorlog leiden.

'En jij weer ook hoc erg zo'n oorlog zou zijn, Johnny.'

Johnny kniktc instcrnmcnd. Towers zci dat hij blij was dat

Johnny her inzag. De oudstc bombardemcntsofficier zou het

kunnen opknappcn, maar hct was bctcr om allcbei de specialis­

ten mce te hebbcn.

Johnny ginr, met ccn ruk ovcreind zitten. 'U bent van plan er

icts aan te doen?' Hij had gedacht dat zc bij de staf alleen maar

praattcn,

Towers glimlachte. 'We zijn geen politici; we praten niet en­

kel, We handclcn.'
Johnny float. 'Wanneer gaat dit beginncn?'

Towers draaidc ccn knop om. Johnny schrok toen hij zijn

eigen stern hoorde, hcrkcnde tocn hct op de band opgenomen

gcsprck als ccn politiek rwistgcsprck dat plaatsgcvonden had

in de mess van de subaltcrne officicrcn en waarbij hij wegge­

lopen was . . . waar hij trouwens vcrstandig aan had gedaan!

Maar her ergerde hem dar men hem bcspioneerd had.

Towers schakclde het apparaat uit. 'We hebben al gehandeld,'

zei hij. 'We wctcn wie we v c r t rou we n kunnen en wie niet.

Neem Kelly -' Hij gebaardc naar de luidsprckcr. 'Kelly is in

politiek opzicht onbetrouwbaar, Is her je opgcvallen dat hij

niet aan her ontbiit w a s ?'

'He? Ik dacht da t hij wacht had.'

'Kelly zal nooi t mecr op wacht staan. 0, maak je niet druk;

hij is on gedeerd.'

Johnny dacht na. 'Op welke lijst sta ik?' vroeg hij. 'Betrouw­

baar of onbetrouwbaar?'

'Achter jouw naam staat een vraagteken. Maar ik heh steeds

gezegd dar we op jou a a nkunnen.' Hij grinnikte innemend.

'Je wilt me toch zeker niet voor lcugenaar zctten, Johnny?'

D ahl q uist ga] gcen an tw oord. Towers zei sch erp: 'Vooruit -

wat denk je ervan? Laat horen.'

'Welnu, als u het mij vraagt, dan hebt u te veel hooi op uw

vork gcnomen. Ofschoon het waar is dat de Maanbasis de

Aarde beheerst, is de Maanbasis zelf een gemakkelijke prooi

voor een ruimteschip. Een born - en er is niets meer van over!'

Towers pakte een telegramformulier op en gaf her aan John­

ny. Er stond op : IK HEB p: SCIIONt WASGOED - ZACK. 'Dat bete­

kent dat iedere born in de Trygve Lie bui t en werking is ge­

steld. Ik heh rapporrcn over ieder schip waarover we ons be­

zorgd hoeven te maken.' Hij stand op. 'Denk erover na en

kom na de lunch bij me. Majoor Morgan heeft je hulp nodig

om de besturingsfrequenties van de bommen te veranderen.'

i1
'De besturingsfrequenties?'

'Natuurlijk. We willen niet dat de bommen onrploffen voor

ze hun doc! bcrcikcn.'

'Wat? U zci dat de bcdoeling was ecn oorlog re voorkomen.'

Towers maakte ccn ongcduldig gcbaar. 'Er komt ook gcen

oorlog - enlccl ccn psychologische dernonstrarie, een paar on­

bclangrijkc stadjes. Ecn kleine adcrlating om ccn toralc oor­

log te verhindercn. Ecn klein kind kan her op zijn vingers na­

gaa n .'

Hij lcgde zijn hand op Johnny's schoudcr. 'Jij bent niet kin­

d c r a ch tig - a nde r s zou je gccn bo m b a rdcmcn t so ffi cier zijn.

Bcschouw her als een chirurgische ingreep, En dcnk aan je ge_­

zin.'

Johnny Dah l q uist had j ui s t aan z i j n gezin zittcn denken. 'Ile

zou graag de bcvclvocrcnde officier w illen sprekcn, mijnheer.'

Towers fr ons te z i j n wenkbrauwen. 'De cornmandcur is nict te

bercikcn. Zoals je weer sprcck ik uit zijn naam, Korn weer

naar me toe - na de lunch .'

De co mrna nd e ur was indcrdaad niet te bereiken; de comman­

deur was dood. Maar dat wist Johnny niet.

Dahlquist liep tcrug naar de mess, kocht sigaretten, ging zit­

ten en rookte er cc n . Dan stond hij op, drukte het peukje uit

en liep naar de westelijke Iuchtsluis van de b asis. Daar stapte

hij in zijn ruimtcpak en begaf zich naar de sluiswachter. 'Maak

'm open, Smit ty.'

De marinier keek verbaasd. 'Mag niemand naar buiten laten

zonder toestemming van kolonel Towers, mijnheer. Hebt u dat

niet gehoord?' .

'0, ja I Geef me je orderboek.' Dahlquist pakte het aan, schreef

een pasje voor zichzelf en ondertekcnde met 'op last van ko­

lonel Towers'. Hij voegde eraan t oe : 'Bel her sta fbureau maar

even op om re vragen of het in orde is.'

De sluiswachter las het en stopte her boekje in zijn zak. 'O,

nee, luit e n a nt. lk vertrouw u op uw woord.'

'Wil de stafofficier niet lastig vallen, he? lk neern het je niet

kwaliik.' Hij stapte in de sluis, sloot de binnenste deur en

wachtte tot de lucht eruit gezogen was.

Op het oppervlak van de maan knipperde hij met zijn ogen

tegen het licht en haastte zich naar het grondraketstation. Er

stond een wagen te wachten. Hij wrong zich erin, sloeg de

kap omlaag en drukte de startknop in. De raketwagen schoot

tegen de heuvels op, dook er doorheen en kwam uit op een

vlakte die bezaaid was met projectielraketten, als een raart met

kaarsen. De wagen dook snel in een tweede tunnel door meer

heuvels. De wagen remde zo plotseling af dat Dahlquist even

het gevoel had dat zijn maag in zijn lichaam omgekeerd werd,

42
en kwam tot stilstand voor het ondergrondse atoombomar­

senaal.

Terwijl Dahlquist uitstapte, draaide hij zijn walkie-talkie aan.

De schildwacht in ruimtcpak bij de ingang sprang in de hou­

ding, het gewcer in de arm. Dahlquist zei: 'Morgen, Lopez,'

en licp longs hem hccn naar de luchtsluis. Hij trok hem open.

De schildwacht gcbaardc dat hij tcrug rnocst komcn. 'Hedaarl

Nicmand mag naar binnen zondcr tocstcrnming van de staf­

officicr.' Hij zctte zijn gcweer naast zijn voer, zocht in zijn

zak en haaldc ccn papicr tc voorschijn. 'Lees rnaar, luitenant.'

Dahlquist maakte ecn ongeduldig gcbaar, 'Ik heb die order

zelf opgcstcld. Lees jlj hem rncar cens, jij hcbt hem verkecrd

uitgelegd.'

'lk zou niet wcten hoe, Iuitcnant.'

Dahlquist gristc her papicr uit zijn hand, wicrp er een blik

op, wees dan naar ccn bcpaalde rcgel. 'Zic je wcl? - "behalve

pcrsoncn die spcciaal door de stafofficicr zijn aangewczcn."

Oat zijn de bombardcmcntsofficiercn, rnajoor Morgan en ik.'

De schildwachr kcck bczorgd. Dahlquist zci: 'Verdorie nag

aan toe, kijk na wat "spcciaal door de stafofficier aangewe­

zcn" bctekent - hct staat onder "Bomarsennal, Vciliglieid,

Wijze van Handelcn voor" in je voorschrift. Vertel me niet

dat jc her in de kazcrnc hebt Iatcn liggen!'

'O, nee, mijnheer! Ik hcb hct bij me.' De schildwacht stak zijn

hand in zijn zak. Dahlquist gaf hem het papier terug; de

schildwacht paktc her aarzclend aan, lier zijn wapen tegen

zijn heup rusten, nam het papier over in zijn linkcrhand en

tastte met zijn rcchter in de zak van zijn tuniek.

Dahlquist greep blikscmsncl het gcwccr, duwde het tussen

de bcncn van de schildwacht en gaf er een ruk aan. Hij wicrp

het wapcn weg en dook in de luchtsluis. Toen hij de deur

dichtsloeg, zag hij dar de schildwacht ovcrcind krabbelde en

zijn pistool grccp, Hij schoof de buitendcur op slot en voelde

zijn vingcrs tintclcn tocn cen kcgcl tegcn de deur sloeg.

Hij wierp zich tegen de binnendeur aan, gaf een ruk aan de

spiehendcl, stormdc tcrug naar de buitendeur en ging met zijn

voile gewicht aan de kruk hangcn. Hij voclde hem onmiddel­

lijk bewegcn. De schildwacht duwde hem omhoog, de lui­

tenant trok hem omlaag, met cnkel zijn lage maangewicht

om hem steun te gevcn. Langzaam werd de kruk voor zijn

ogcn ornhoog geduwd. ·

Lucht uit de bomkamer stroomde door de spieklep in de sluis.

Dahlquist voelde dar zijn ruimtepak strak om zijn lichaam

ging staan toen de druk in de sluis gelijk begon te komen aan

de druk in het pak. Hij staakte zijn krachtsinspanning en liet

de schildwacht de kruk optillen. Her kwam er niet op aan;

derrien ton luchtdruk hield de deur nu gesloten,

43
Hij zette de binnendeur, die toegang tot de bomkamer ga], vast

met ccn hank, zodat die nicr kon dichtslaan. Zolang die open

stond was de luchtsluis buitcn werking en kon niemand bin­

nenkomen.

Voor hem in de kamcr, voor clke projecticlraket een, ston­

den de atoombornrncn, in rijen met voldoende tussenruimte

om ook rnaar de gcringste mogelijkheid op ccn spontane ket­

tingrcacric tc vcrhindcrcn. Zij warcn de dodclijkstc voorwer­

pen in hct tot ·dusver bckcndc hcclal, doch her warcn zijn

troetclkinderen. I-lij had zich tussen hen en icderccn die er mis­

bruik van zou willcn makcn gcplaatst,

Maar nu hi] hicr was had hij geen plan om van zijn tijdelijke

voordccl gcbruik tc makcn.

De luidspreker aan de ,muur kwam sputtcrcnd tot lcven. 'Hcl

Luitenant! W:it is hicr Joos? Bent u gck geworden7' Dahlquist

gaf gccn antwoord. Lant Lopez maar in vcrwarring blijven

verkcrcn - des te [anger zou het duren cer hij bcslotcn had

wat hi] zou doen. En Johnny Dahlquist zou icdere extra mi­

nuut hard nodi g hebben. Lopez ging door met protesteren,

Eind e lijk hicl d hij op.

Johnny had ccn blinde opwelling gevolgd om de bommen -

zijn bomm e n ! - ni e t te la ten gcbruiken voor 'dernonstrarles op

onbclangrijkc stadjcs'. Maar war mocst hij vervolgens doen?

Enfin, Towers kon niet door de luchtsluis hccn. Johnny zou

voet bij stuk houd c n, war er ook gebcurcn mocht.

Maak jezelf niets wijs, John Ezra! Towers kon wel binnen­

komen. Een of andere stcrk explosieve stof tegen de buiten­

dcur - dan zou de lucht naar buit c n vliegen, onze brave John­

ny zou srikken in het blocd uit zijn gebarsten longen - en de

bommen zoudcn daar ongedcerd blijven staan, Ze waren zo

geconsrrueerd, dar ze bestand waren tegen de reis van de

Maan naar de Aarde; een luchtledig deed ze niets.

Hij besloot zijn ruimtepak aan te houden; explosieve decom­

pressie lokte hem hclernaal niet aan. Nu hij erover nadacht,

stierf hij maar her liefst van ouderdom.

Of ze konden een gat boren, de lucht eruit la ten en de deur ope­

nen zonder de sluis te vemielen. Of Towers zou een nieuwe

luchrsluis kunnen laten bouwen tegen de oude aan. Niet erg

waarschijnlijk, dacht Johnny; een coup d'etat vroeg in de eer­

ste plants om snel optreden, Het was bijna zeker dat Towers

de snelste weg zou kiezen: de boel opblazen. En L opez ha d de

basis waarschijnlijk op dit moment al aan de elefoon. To­

t

wers had een kwarrier nodig om zijn ruimrepak aan te trek­

ken en zich hierheen te begeven, misschien een korte ender­

handeling - en dan oep

fl I het is gebeurd.

Een kwa r tierl

Over een kwa rtier zouden de bo mmen mi sschien in hande n

vallen van de samcnzwccrders; hij had slechts een kwartier

om de bommcn onbruikbaar re makcn,

Een atoornborn bcsraat cnkcl uit twee of meer stukken splijt­

baar mctaal, zeals plutonium. Afzondcrlijk hcbben zc net zo

weinig explosicvc krachr als ecn pond botcr; als ze tcgcn cl­

bar worden gcklapt, ontploffcn zc. De complicaties liggen

in de instrumcntcn en circuits en hct ontstckingsapparaar dat

gcbruikr wordt om zc op de juistc wijze en op her nauwkeu­

rige t i jd s t ip en de vcrlangdc p l a a t s tcgcn clkaar te doen slaan,

Dezc clcktrischc circuits , de 'hcrscncn' van de born, zijn ge­

makkclijk te vcrnictigcn, doch her is heel m o c il i jk om de born

zelf tc vcmictigen, juist omdat h i j zo e e nvoudi g in clkaar zit.

Johny bcsloot de 'hersencn' te vc rnie lc n ·- en v lu g ook !

Hij had allccn de besch i kkin g o v er de een v oudi g e werktuigen

die gebruikt werden om de bommen te bedienen. Op ccn gei­

gcrtcllcr, de luidspr e ker van de w a lkie - t a lkie, ccn tclevisic­

verbindin g met de b a sis en de bommen z cl f na, was de kamcr

leeg, Een born waar icts aan moest worden gedaan werd er­

gens anders hccn gebrachr - nict uit angst dat hij zou ontplof­

fen, doch om her personecl zo min rnogclijk aan straling bloat

te stellcn, Het radioactievc matcriaal in ccn born is opgesloten

in cen moderator - in dcze bornmcn, goud. Goud houdt alfa-,

beta- en ccn groat dee! van de dodelijke gammastralen tegen

- doch gcen ncutronen.

De verradcrlijkc, giftige neutronen die plutonium afgeeft,

moesten ontsnappen, anders zou er ecn kcttingreactie - explo­

sic ! - volgen. In de karncr daalde v o or t durcnd ecn onzichtbare,

bijna onnaspcurbare rcgcn van neutroncn neer. Her was er on­

gezond; volgens de voorschriften mocht men er slechts zo kort

mogelijk in blijven.

De geigcrteller tikte de 'achtergrondstraling' af: kosmische

stralen, de gcringe radioactiviteit in de korsr van de Maan en

de secundairc radioactiviteit die in heel de kamcr door de ncu­

tronen werd opgewekt. Vrije neutronen hcbben de onaangena­

me eigenschap dat ze alles wat ze treffen, infccteren en radio­

actief maken, of her nu een betonnen muur of een mensenli­

chaam is. Op de duur zou de kamer nict meer gebruikt kunnen

worden.

Dahlquist draaide aan ecn knop op de geigerteller; her instru­

ment hield op met tikken. Hij had een suppressorcircuit ge­

bruikt om het geluid van de 'achrergrondstraling' op her peil

waarop het zich op dat moment bevond, uit te schakelen. Het

herinnerde hem op onaangename wijze aan hct gevaar dat hij

liep door hier te b lij v en. Hij haalde de stralingsfil m strook tc

voorschijn, die al her stralingspcrsoneel bij zich hecft. Het was

een filmstrook van her directe reactictype; ze was helder .s�­

weest toen hij kwam. Het gevoeligste einde was al een tikje

45
donkerder geworden. Halverwegc de film liep een rode lijn. In­

dicn de man die de film bij zich drocg binncn ccn week aan

zovccl radioactivitcit wcrd blootgesteld dat de film tot aan

die lijn donkcr werd, was hij theoretisch, zeals Johnny zichzelf

voorhield, ten dode gedocmd.

Uit ging her lastige ruimtepak dat hem in zijn bewegingen

belemmerde; hij moest voor alles opschictcn. Docn wat hij zich

voorgenorncn had en zich vervolgcns ovcrgevcn - hij kon be­

ter gcvangen wordcn gezct dan op cen pick blijven die zo ge­

vaarlijk was als deze.

Hij grccp ecn balhamcr uit het gercedschapsrek en ging aan de

slag, enkcl even stoppend om de bccldopncmcr af te zettcn.

De cerste born g:if hem direct al kopzorg. Hij stond op hct punt

de dekplaar van de 'hcrscncn' in re slaan en lict zijn arm dan

onwillig zinken. Zijn Icvcn Jang had hij ecn grote bcwonde­

ring gehad voor mooie apparatuur.

Hij vermande zich en liet de hamcr neerkomen; er rinkclde glas

en er knarstc mcraal. Zijn stemming sloeg om; hij bcgon er

een schandclijk gcnocgcn in te krijgen de bocl kapot re slaan,

Hij zctte gcesrdriftig door, zwaaicnd, vcrplcttcrcnd, vernieti­

gcnd I
Hij was zo ingespannen bezig dat hij aanvankelijk nier hoorde

dat zijn naam geroepen werd. 'Dahlquist! Geef me antwoord I

B e n j e daar?'

Hij vccgdc het zweet van zijn gezicht en kcek naar het tv­

scherm. Towers' verontrustc gelaatstrekken sraarden hem aan,

Johnny bcsefre met ccn schok dat hij nog slcchts zes bommen

had vernield. Zou hij gegrcpcn worden eer hij de taak die hij

zich had opgelegd kon voltooien7 0, nee! Hij moest hem vol­

tooicn. Tijd winnen, jongen, tijd winnen! 'Ja, koloncl7 U moet

mij hebben?'

'Zeer zeker! Wat betekent dit allemaal7'

'Neern me niet kwalijk, kolonci.'

Towers' gclaatsuitdrukking verzachtte zich een weinig. 'Draai

je beeldopnemer aan, Johnny. Ik kan je niet zien. W:it was dat

voor lawaai 7'

'De becldopnemer staat aan,' loog Johnny. 'Hij moet kapot

zijn. Oat lawaai - eh, om u de waarheid te zeggen, kolonel.rik

was maatregelen aan her treffen dat niemand hier binnen kan

komen.'

Towers aarzelde, zei dan gedccideerd: 'Ik wil aannemen dat

[e ziek bent en zal je naar de officier van gezondheid sturen.

Maar ik wil dat je onmiddellijk naar buiten komt. Oat is een

bevel, Johnny.'

Johnny antwoordde langzaam: 'Ik kan nog nier, kolonel. Ik

ben hierheen gegaan om een beslissing te nemen en het is nog

niet zo ver. U zei dat ik na de lunch bij u moest komen.'

46
'Ik bedoelde dat jc op je karner moest blijven.'

'[a, kolonel. Maar ik dacht dat ik de bommen hoorde te bewa­

ken, in geval ik besloot dat u her bij hct verkcerde eind had.'

'I-let is nier aan jou om daarovcr tc bcslissen, Johnny. Ik hen je

mccrdcrc. Jc hebt de ced algclcgd mij re zullcn gchoorzamen.'

'[a, koloncl.' Dit was tijdvcrspilling, de oude vos had mis­

schien al ccn patrouillc gcalarmccid, die ieder ogenblik kon

verschijncn. ' M a a r ik heh ook de ccd afgclcgd dat ik de vrcdc

zou bcwarcn. Kunt u hicr bij mij komen om er met mij over te

pratcn? Ik wil nicr de vcrkecrdc kcuzc docn.'

Towers g l i m l a c h r c . 'Een gocd idee, Johnny. Wacht daar maar,

Ik weer zekcr dar je tot het juisre inzicht zult komen.' Hij vcr­

dween uit hct bccld. 'Zo,' zci Johnny, 'ik hoop dar je ervan

ovcrtuigd hen dat ik nicr goed snik hen - jij walglijke schep­

pingsfout ! 'I Iij narn de ham er op, klaar om de minuten die hij

gcwonncn had u i t tc buiten.

Bijna onmiddcllijk liet hij zijn arm weer zinkcn; het drong tot

hem door dat her niet gcnocg was om de 'herscncn' te vernic­

len. Er warcn we! gccn rescrvchcrscncn, doch er was een goed

voorzien magazijn van cle ktronisc h e ondcrdelen, Morgan kon

nood - b e s tu rin g scircuits voor bommen laten maken. Ja, hij

zou h er zelf kunn e n - wel niet tot in de puntjes, rnaar zo, dat

zc zouden functionercn. V erdori e ! Hij zou de bommen zelf

mocten vcrnictigcn, en binn e n de ecrstvolgcnde tien minuten.

Doch een born bestond u it soli e de brokkcn metaal, omsloten

door een zware moderator, met een groot stalcn lichaam er­

omh een. Het was niet te doen, niet in tien minuten tcnrninste,

Verdorie! Naruurlijk was er cen mogelijkheid. Hij kcndc de

. besturingscircuits, hij wist ook hoe hij zc kon uitschakclen.

Neem deze bo rn: indien hij de v c iligh ci dspin c ruit nam, het

na bijh c idscircuit weghaalde, her verrrag ingsrelais kortsloot

en hct circuit dat de born op schcrp stelde, verwijdcrde - dan

dat 'losschroefdc en dadr zijn hand in stak, kon hij juist met

een lange stijve ijzerdrand de born tot ontploffing brengen,

'W'aa rdoor de andere bommcn zouden onrploffen en heel dit

dal naar de eeuwigheid zou verhuizcn.

Ook Johnny Dahlquist. Oat was de grote moeilijkheid.

Ondertussen had hij hetgeen hij bcdacht had ten uitvoer ge­

lcgd, tot op het tot ontploffing brengcn van de born na. Klaar

om te cxplodcrcn, scheen de born daar dreigend ineen te hur­

ken, als gcrecd voor de sprong. Hij stond zwetcnd op.

Hij vrocg zich af of hij de mocd had. Hij wilde niet op her

laatste ogcnblik u it angst terugdeinzcn - en hoopte dat hij d at

we! zou docn. Hij stak zijn hand in zijn jasje en haaldc een

foto van Edith en de baby tc voorschijn. 'Licvc schat,' zei hij,

'als ik hier veilig uitkom, zal ik nooit meer probcren door een

rood licht te rijden.' Hij kuste de foto en borg ze weer op.

47
Het enige wat hij kon doen was wachten.

Waar bleef Towers? Johnny wildc er cerst zeker van zijn dat

Towers dichr gcnoeg in de buurt was om ook door de ontplof­

fing re worden wcggevaagd. Wic een kuil graaft voor een

ander . . . ! Hij - die daar zat, klaar om hem naar de andere

wercld toe te helpcn I I-let dcnkbceld arnuseerde hem; het

Ieiddc tot ccn nog bcter: waarorn zou hij zichzelf levend de

lucht in latcn vliegcn?

Er was nog ccn manicr om hct voor elkaar te boksen - een

'dodcmanskruk'. Ecn of anderc manier bcdcnken zodat de

laatstc Iasc, hct tot onts tcking brcngcn van de born, nict plaats­

v inden zou zolang hi j z i j n h a nd op ccn kn op of ecn hendel of

iets d e r g e l i jk s hic l d . Dan, als zc <le deur met behulp van

springstof opcndcn, of hem ncerschoten , of wat ook - beng,

daar ging de helc zaak!

Her zou nog mooier zijn als hij h e n tegenhouden kon door hen

daarmec tc bedr e ig e n. Vroeg of ba t zou er h ulp korncn - John­

ny was crvan ovcrtuigd dat de rnccstc lcdcn van de Patrouille

niets met dczc smcrigc sarncnzwcring te rnaken haclden - en

dan zou hij, Johnny, vro li j k tc voorschijn komen stappenl

Wat cen wecrzicn zou dar z ijn ! Hij zou zijn ontslag nemen

en cen baantje aan een of andere u niversite it zicn te krijgen.

Hij had zijn portie dan wel gcdaan,

Al die tijd wcrkte hij stcvig door. Elektrisch? Nee, te weinig

tijd. Ecn ccnvoudige mechanische verbin<lin g . Hij had wel­

dra uitgcdokterd hoc, doch hij was nog maar net met de uit­

voering ervan begonnen toen de luidspreker hem riep. 'John­

ny?'

'Bent u dat, kolonel?' Zijn handen bleven bezig.

'Laat me binnen.'

'L u istert u cens, kolonel, dat hadden we niet afgesproken.'

Waar voor de drommcl vond hij iets dat als een lange hendel

gcbruikt kon worden? ·

'lk zal alleen binnenkomen, Johnny. Ik gee£ je mijn woord. We

zullen onder vier ogen pratcn.'

Zijn woord! 'We kunnen via de luidspreker praten, kolonel.'

Wacht even, dat was het - een meetlat, die op het gereed­

schapsrek lag.

'Johnny, ik waarschuw je. Laat me binnen, of ik blaas de deur

op.'

Een ijzerdraad - hij had een ijzerdraad nodig, tamelijk lang

en stijf, Hij trok de antenne van zijn pak. 'Oat zult u niet doen,

kolonel. Oat zou de bommen onbruikbaar maken.'

'Een luchrledig is volkomen onschadelijk voor de bommen.

Houd op met tijd rekkcn.'

'Vraagt u her toch eerst maar eens aan majoor Morgan. Een

luchrledig is we) onschadelijk voor ze, maar explosieve decom-

48
pressie zou alle leidingcn vcrniclcn.' De kolonel was geen

bomspecialist; hij zwecg ecn hclc tijd. Johnny wcrktc door.

'Dahlquist,' hcrnam Towers, 'dat was ccn onhnndige lcugen.

Ik hcb her Morgan gevraagd, Ik gccf jc zestig secondcn om je

pak aan te rrckkcn, als jc hct al nict aan hebr. Daarna laat ik

de dcur opblazcn.'

'Nee, dat doct u nict,' zei Johnny. 'Hebt u wcl ccns gehoord

van cen "dodcmanskruk"]" Nu cen contragcwicht en cen lus,

'He? Wat bcdocl jd'

'Ik hcb nu mm er zcvcnticn zo afgestclJ dat ik hem met de

hand to t o ntp lo ffi n g kan brengcn. Maar ik hcb er een Iocf]c

bij bcdachr, Hij c xp lodecrt nict zolang ik me vasthoud aan ecn

lus di e ik in m ij n h a nd houd. Maar als er icts met mij gebcurt

- bocm, daar gaat-ic ! U b en t ongcvccr zesticn meter van het

ccntrum van de explosie vcrw ij derd. Denk daar rnaar cens

over na.'

Er vicl ccn korte stilte. 'Ik geloof jc nict.'

'Nee? Vraag her maar aan Morgan. I·lij zal mij wcl geloven,

Hij kan hct n agaa n , vi a de bccldopnc mcr.' Johnny sloeg de

riem van zi j n ruimtcpak om her uitcindc van de meetlat.

'Je zci dar de bccldopncrncr kapot was.'

'Dan hcb ik gclogcn. Ditrnaal zal ik hct bewijzcn. Laat Mor­

gan maar even met me prarcn.'

Wcldra verschccn hct gclaat van majoor Morgan op her

scherrn. 'Luirenant Dahlquist?'

'Hallo, misbaksel, Wacht cventjes.' Heel zorgvuldig bracht

Dahlquist nog een laatste vcrbinding aan, tcrwijl hij het uit­

einde van de mcctlat vasthield. Nog steeds op zi j n hoedc blij­

vcnd lier hij zijn hand over de ricrn glijdcn tot hij hem stcvig

beet had, ging op de vloer zittcn, strck t c zijn arm uit en draai­

de de beeldopncrncr aan. 'Kun jc me zien, stuk vcrdriet ?'

'Ik kan jc zien,' antwoorddc Morgan stijf, 'Wat is dit \'.OOr

onzin?' ·

'Ecn kleine verrassing die� ik in allerijl in gerecdheid heb ge-

bracht.' ·

Hij legde uit wat hij had gedaan - wclke circuits hij eruit had

gehaald, wclke hij had kortgcsloten, hoc her haastig in elkaar

geprutste ontploffingsmechanisme prccies werkre.

Morgan knikte. 'Maar je bluft, Dahlquist. Ik weer zeker dat je

her K-circuit niet hebt ontkoppeld. Jc hebr hct lef niet om je­

zelf op te blazen.'

Johnny grinniktc. 'Dat heb ik zeker niet, Maar dat is nu juist

het mooie. Hij kan niet ontploffen, zolang ik lce f. Als je srne­

rige baas, ex-kolonel Towers, de deur met springstoffen for­

ceert, ben ik dood en explodeert de born. Het zal mij dan niet

meer kunncn schelen, maar hem wel. Breng hem maar op de

hoogte.' Hij schakelde af.

49
Kort daarop klonk de stem van Tow�rs door de luidspreker.

'Dahlquist?'

'lk hoar je.' .

'Her is niet nodig om je levcn weg te werpen. Korn naar bui­

ten en je zult warden gcpcnsionccrd met behoud van je voile

salaris. Jc kunt naar huis gaan naar [c gczin, Oat bcloof ik je.'

Johnny wcrd spinnijdig. 'Laat mijn gezin hicr buitcn l'

'Denk aan hen, man.'

'Hom! je mond. Ga tcrug naar je ho!. Ik vocl behoefte om me

te krabbcn en dan zou de hclc zaak hicr we! ccns in je schoot

kunnen onrploffcn.'

II

Johnny ging verschrikt overeind zitrcn. Hij was even ingedut;

zijn hand had de !us niet losgclatcn, maar hij rilde wanneer hij

eraan dacht.

Misschicn kon hij de born beter ontrnan telcn en crop vcrtrou­

wcn dat zc het niet zouden wagcn hem hicr u it tc kri jge n ?

Maar Towers h a d zijn nek al in de strop wegens hoogverraad,

Towers zou het misschicn riskeren. A ls hij het deed en de born

was ontrnantcld, zou Johnny dood zijn en zou Towers de

bomm c n hebben. Nee, hij was er nu ccnmaal rnec b eg onnen ;

hij w ilde niet dat zijn dochtertj e opgroeide in een dictatoriale

staar cnkel omd a t hij even ccn dut]e w ilde doen.

Hij hoorde de geigertellcr tikken en herinnerde zich dat hij

her su pp r e ssor c ircuit had gcbruikr. De radioactiviteit in de

kam e r moest aan h et tocncmcn z i jn , misschien wcl doordat hij

de 'hersen' - circuits had vcrnictigd - de s t roo m k et en s zoudcn

stclllg aangetast zijn als ze zich te lang te dicht bij plutonium

haddcn bevonden. Hij haaldc zijn film te voorschijn.

De donkere plek was bezig zich uit te breiden naar de rode

lijn. ,

Hi] stopte hem weer in zijn zak en zei: 'Makker, je kunt beter

proberen om aan dezc tocstand een eind te maken, anders

glans ·je zo strakjes als een wijzerplaat.' Her was slechts beeld­

spraak; aangetast levend weefsel gloei t niet - het sterft en-

kel, langzaam. .

Het tv-scherm werd licht; het gelaat van Towers verscheen.

'Dahlquist? Ik wil met je praten.'

'Loop naar de pom p.'

'Laat ik toegeven dat je ans in ongelegenheid hebt gebracht,'

'In ongelegenheid gcbrachr, die is g oedl Ik heh jullie gedwon­

gen ervan af te zien.'

'Tijdelijk. Ik hen bezig om meer bommen te krijgen -'

'Leugenaar.'

50
-: rnaar jij maakt dat we niet zo vlug kunnen opschieten als

we we! zouden willcn. Ik heb een voorstel.'

'Nier in gcintcrcsscerd.'

'Wacht. Als dit voorbij is zal ik hoofd zijn van de wereld­

rogering. Als jc, zclfs op dit ogcnblik nog, met me meewcrkt,

zal ik jc mijn ccrstc minister makcn.'

Johnny vcrtclde hem prccies hoc hij over hem dacht.

Towers zci: 'Doc niet zo dom. Wat win jc errnee wanneer je

sterft?'

Johnny gromdc, 'Towers, wat ecn ecrsteklas-smeerlap hen je

toch. Jc had her over mijn gczin. Ik zou hen Iiever dood zien

dan hen zicn Icvcn ondcr ccn ordinairc Napoleon als jij. En

maak nu dat jc wc gkomt - ik h cb ecn en ander tc ove rdenkcn.'

Towers verdwccn uit h c t bccld.

J o h nn y haaldc j
zi n film weer te voorschijn . Hij scheen niet

donk crder te zi n j gcw ord c n , d och hij herinnerde hem er no g

eens m et kl cm aan dat de ti jd begon op te schieten. Hij had

honger en d o rst - en hi j kon ni ct c cuwig w akkcr bli v j cn. Een

ruimtcschip had vi er dagen nodi g om van d e Aarde hier te

komen ; ecrdcr kon hij geen hulp v crwachten. En hi j zo u h et

geen vi er dagen uithoudcn - als d e donkcre vl ck zich ecnmaal

tot voorbij d e rod e li jn uitbreidde, was het m et hem gedaan,

Zijn cnigc kans was dat hij d e bommen onherstelbaar vernie­

tigde en maakte dat hij hier v andaan kw am - voo r i

d e film

veel donk erder werd.

Hij dacht na ov er v crschillendc mogelijkheden, g ing da n aan

de slag; Hij hing een gewicht aan de !us , bond er een touw

aan v ast. Als Towers de dcur o pblies, hoo pte hij het gewicht

we g te rekken
t voor hij stie rf.

Er w as een eenvoudi ge, zij het inspannende man e i r om de

bommen zo grondig te vernictigcn dat ze onmo gelijk o p de

Maanbasis gerepareerd zoudcn kunnen worden. De kern v an

elk bestond uit twee h a lve bollen plutonium, wa arvan de

platte j
zi den glad gepolijst waren om tc zorgcn dat ze v olledig

contact met elkaar maakten wanneer ze tegcn elkaar gesla­

gen werden. Als daar icts aan haperde zo u de k etti n g r eactie

uitblijven waarvan de atoomontploffing a fhankelijk was,

Johnn y begon een van de bommcn u i t elkaar te nemen,

Hij moest e r vier bouten a fslaan en v ervolgens h et glazen

omhulsel rand her inwendigc mechanisme verbrijzelen. Als

dat eenmaal was gebeurd, was de rest kind erwcrk. Eindelijk

ha d h ij twee glinsterende, spiegelgladde halv e bollen v oor

zich.

Een k lap me t de hamer - en een van de twee was i t langer

n e

s piegelglad. Nog een klap en de twcedc barstte al s glas; hij

had de krist alstructuur ervan j uist onder de goede h oek ge­

troffen.
 Uren later keerde hij doodvermocid terug naar de geladen

born. Hij dwong zichzclf om kalrn tc blijvcn en ontmantclde

hem met de grootste voorzichtigheid. Wcldra warcn ook zijn

halve bollen nuucloos. Er was nict lunger ecn bruikbare born

in hct vcrtrck - doch cnorrnc Iorruincn in de vorm van het

waardcvolste, giftigstc en dodclijkste mctaal dat de tot dus­

vcr bekcndc wcrcld rijk was, lagcn overal op de grond,

Johnny kcek naar het dodclijke gocdje. 'In je pak en hicr van­

daan, jongcn,' zci hij hardop, 'lk vraag me af wat Towers

zcggcn zal.'

Hij licp naar her rck, van plan de hamer op te hangen, Toen

hij crlangs liep bcgon de gcigcrtcllcr wild re ratclcn,

Plutonium doet ccn gcigcrtcllcr nauwelijks rcagercn: de se­

cundairc emissic van plutonium wel. De gcigertellcr tiktc als

ccn bczctcnc.

Johnny wierp hem haastig weg en liep weer naar zijn pak.

Toen hij langs de teller kwam, ratcldc dcze opnieuw. Hij bleef

stokstijf staan,

Hij duwde ecn van zijn handcn tot vlak bij de teller. Het getik

gins over in ccn constantc roffel. Hij blecf staan waar hij

stond, tastte in zijn zak en haalde zijn stralingsfilmstrook te

voorschijn.

Hij was volkomen zwart van het begin tot het eind.

III

Plutonium dat door het lichaam wordt opgenomen, dringt snel

door naar het beendermerg. Er is niets aan te doen; het slacht­

offer is ten dode opgcschrcvcn, Ncutronen eruit razen door her

lichaarn, ioniseren weefscl, zetten atornen om in radioactieve

isotopen, vernietigcn en doden. De fatale dosis is ongeloofliik

klein; ecn hocveelheid tcr groottc van een tiende van een

korrcl keukenzout is mcer dan genoeg - een dosis die klein

gcnoeg is om door het allerkleinste schrarnmetje naar binnen

te dringen. Gedurende het historische 'Manhattan Plan' werd

ogenblikkelijke amputatie van het aangetaste lichaamsdeel als

de enig mogelijke eerste-hulp-maatrcgel beschouwd.

· Johnny wist dit allemaal doch het verontrustte hem niet meer.

Hij zat op de vloer, een sigaret, die hij bewaard had, rokend,

en nadenkend. De gebeurtenissen van zijn lange wacht trok­

ken aan zijn geest voorbij.

Hij blies een rookwolkje tegen de geigerteller en glimlachte

ongeamuseerd toen hij hem luider hoorde tikken. Op dit

ogenblik was zelfs zijn adem 'heet' geworden - koolstof 14,

vermoedde hij, door zijn blocdsomloop uitgewasemd als kool-

dioxyde. Het kwam er niet op aan. ·

52
Her had rhans gcen cnkcle zin mcer om zich over te geven, hij

wilde Towers de voldoening ook niet schenkcn - hi] zou deze

wachr hier in dit vcrtrck voltooien. Bovcndicn kon hij, door

de bluf vol re houden dar ccn van de bommen icdcr ogenblik

tot ontploffing kon wordcn gcbracht. verhinderen dat ze zich

mccstcr maakrcn van de grondstoffcn waaruit de bommen

werden gcrnaakt. Dar zou op den duur rnisschien belangrijk

zijn.

Hij aanvaarddc zondcr vcrbazing het felt dar hij niet onge­

lukkig was. Het had icts plczicrigs om zich nergcns mccr zor­

gen over re hoeven makcn. Hij had gccn pijn, hi] zat hier niet

ongcmnkkclijk, hij had zclfs gccn hongcr meer. Licharnclijk

voelde hi] zich nog prirna en zijn geest had vrcde, Hij was

dood - hij wist dat hij dood was; maar ccn tijdlang kon hij

nog lopcn en adcmhalcn en zien en voelen.

Hij was zelfs niet ccnzaam. Hi] was niet allccn: hij had kame­

radcn bij zich - de jongen met zijn vingcr in de dijk, kolonel

Bowie, tc zick om zich tc bcwegcn doch crop sraand dar hij

door de linics wcrd gcdragen, de stcrvcnde kapitcin van de

Cl1C's11pc11kc met de onstcrfclijkc uitdaging nog op zijn lippen,

Rodger Young, in de duisternis turcnd. Zij schaarden zich

rand hem in de schemcrigc bomkamer,

En natuurlijk was Edith er. Zij was de enige wier aanwezig­

heid hij zich bewust was. Johnny wilde dar hij haar gelaat dui­

delukcr kon zien. Was ze boos? Of trots en gclukkig7

Trots, zij het ongelukkig - hij kon haar nu beter zien en zelfs

haar hand voelen. Hij blecf doodstil zitten.

Weldra was de sigaret tot aan zijn vingertoppen opgebrand.

Hi] nam nag een laatste trek, blies de rook tegen de gciger­

teller en drukte hem uit. Het was zijn laatste. Hij zocht ver­

scheidene peukjes bij elkaar en rolde er een nieuwe van met

behulp van een stukje papier dat hij in een zak vond. Hij stak

hem zorgvuldig aan en leunde achterover, in afwachting van

her ogenblik waarop Edith zich weer zou laten zien. Hij was

heel gelukkig.

Hij zat nog steeds met zijn rug tegen de bomhuls aan, de laat­

ste van zijn eigengemaakte sigaretten uitgedoofd naast hem

op de grand, teen een stem in de luidspreker riep: 'Johnny?

He, Johnny I Kun je me horen7 Hier is Kelly. Het is allernaal

voorbij. De Lafayette is geland en Towers heeft zich voor zijn

kop geschoten. Johnny, geef anrwoord.'

Teen ze de buitendeur opcnden, droeg de voorste man een

geigcrteller voor zich uit aan cen lange stok. Hij bleef bij de

drempel staan en deinsde haastig achteruit, 'He, chef!' riep

hij. 'U kunt beter een paar flinkc tangen laten halen' - hij

hoestte even - 'en een laden doodkist.'

53
'Het kleine schip c11 zijn escorie l111ddc11 vier dagen nodig om

de Anrde le berciken. Vier d11gc11 gcd11rc11de wclke heel de bc­

vollcing van de Anrdc op zijn 111111komst uiaclitte. Aciuenne­

gentig 1111r lang zond de televisic gecn cnkel populair pro­

g,1111111111 uit ; in plants d1111roan cen ci;:delozc kla11gza11g - de

"Dodcninars" uit "Saul", he! "Wal/1111/a"-t/icma, "Thuisreis",

he: lied van de Patrouille zclf, "Laudingsbaan",

De 11cgc11 sclicpcn landdcn op de luclnlunicn va11 Chicago.

Een 111ccl11111isc/1 bestuurtlc tractor li1111/dc de kist uit Tiet klei­

ne schlp ; lie! scliip wcrd ucroolgens op11ic11w van brandstof

voorzicn en vc r de m i mic in gcschoten, waar he! 11/tijd ccn

ongcuanrliikc baan rond de Aardc zou blijvcn beschrijoen en
11ooit mcer t'oor ccn 111i11dcr doc/ ioordcn gclmtikt.
De t ra ctor reed 111111r de st ad i11 I lli no i s waar luiienant Dehl­
quis: was gcborcn, tenoii! de klaagzang 1111 11 h i c l d. D1111r plaat­

ste hij de kist op ccn uoctstuk, bi1111c 11 ccn uerscltansing die

nangaf tot op we/kc a/stand zij treillg bcnadc r d kon worden.

R11 i 111 t c111ar i 11 i ers, met de uiapcns met de kolf naa r bouen en

geb o gcn hoofd, st o11 de 1 1 cromliccn op umclu ; de m e11 senmas­

sa' s blcvc11 b11itc11 deze cirkelvormige haag. En al die tijd hield

de klaagzang ann.

Toen er uoldoende tijd was »erstreken, lang, Tang nndat de

dic/11 opeengehoopte bloemen wnren »erdord, werd de loden

doodkist in m anne r gevnt, precles zonls II het vnndaag de dag

ziet.'

54