ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Μέρος 3ο: Το προσωπικό της Δημόσιας Διοίκησης

Eπιλογή προσωπικού
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ως προς τη συγκεκριμένη διαδικασία πρόσληψης δημόσιων υπαλλήλων μπορεί να εφαρμοστούν

διάφορες μέθοδοι, όπως είναι ο διαγωνισμός, η ‘αυτόματη επιλογή’ βάσει μορίων, η επιλογή
από συλλογικά όργανα, η αποφοίτηση από ειδική παραγωγική σχολή, κ.λπ.

Το ισχύον σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα είναι αυτό που προβλέπει ο νόμος 2190
του 1994, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί και συμπληρωθεί.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Το πλέγμα, εξάλλου, των συνταγματικών εγγυήσεων ως προς τη συγκρότηση του

δημοσιοϋπαλληλικού σώματος, που είναι ουσιαστικού και διαδικαστικού χαρακτήρα, θέτει ένα
σύνολο «κανόνων με πυκνό και σαφές ρυθμιστικό περιεχόμενο».

Αυτοί αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στην ισότητα και την ελευθερία πρόσβασης των πολιτών
στις δημόσιες θέσεις και τα αξιώματα (άρθρα 4 και 5), στην επιλογή τους κατ’ αξία με βάση τα
προσόντα, τις σπουδές και τις ικανό- τητές τους, που διαπιστώνονται με αντικειμενικό τρόπο
από ανεξάρτητη αρχή (άρθρο 103), τη μονιμότητα της απασχόλησής τους στο Δημόσιο, αλλά και
τον έλεγχο της επαγγελματικής τους κατάστασης από Υπηρεσιακά Συμβούλια που
απαρτίζονται κατά πλειοψηφία από συναδέλφους τους
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ειδικότερα, ο διορισμός ή η πρόσληψη σε φορείς του δημόσιου τομέα τακτικών δημόσιων

υπαλλήλων ή υπαλλήλων με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αόριστης διαρκείας, όπως
αυτοί προσδιορίζονται ακριβέστερα στο πεδίο εφαρμογής του νόμου, γίνεται είτε με γραπτό
διαγωνισμό είτε με καθορισμένη σειρά προτεραιότητας, σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους
και διαδικασίες.
Όπως ορίζεται σχετικά και στο νόμο.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Συναφώς το αναθεωρημένο άρθρο 103 παρ. 7 εδ. α του Συντάγματος προβλέπει ότι: «Η
πρόσληψη υπαλλήλων στο Δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται
κάθε φορά, … γίνεται είτε με διαγωνισμό είτε με επιλογή, σύμφωνα με προκαθορισμένα και
αντικειμενικά κριτήρια και υπάγεται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής».

Στο δεύτερο εδάφιο της ίδιας συνταγματικής διάταξης προβλέπεται ρητά ότι μπορεί, εξάλλου,
να υπάρξουν «ειδικές διαδικασίες επιλογής που περιβάλλονται με αυξημένες εγγυήσεις
διαφάνειας και αξιοκρατίας...».
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ο διαγωνισμός ή μάλλον οι διαγωνισμοί για την πρόσληψη προσωπικού στο Δημόσιο

διακρίνονται σε κοινούς για περισσότερες υπηρεσίες, φορείς ή νομικά πρόσωπα, ορισμένους
για συγκεκριμένη υπηρεσία, και ειδικούς για συγκεκριμένο κλάδο ή ειδικότητα υπαλλήλων.

Επίσης, η πρόσληψη δημόσιων υπαλλήλων μπορεί να γίνει σύμφωνα με ειδική διαδικασία

συνεκτίμησης των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων των υποψηφίων και δυνητικής
υποβολής τους σε συνέντευξη, εφόσον πρόκειται για ειδικό επιστημονικό προσωπικό
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Προκειμένου για τον γραπτό διαγωνισμό, που διασφαλίζει περισσότερο από κάθε άλλη μέθοδο
την αντικειμενική επιλογή με βάση την αρχή της αξιοκρατίας, και αποτελεί τη βασική μέθοδο
επιλογής του διοικητικού προσωπικού, απαιτείται (όπως ορίζεται σχετικά στο άρθρο 15 του Ν.
2190/1994) προκήρυξη πλήρωσης θέσεων, η οποία γίνεται από ειδική ανεξάρτητη αρχή, το
Α.Σ.Ε.Π. και δημοσίευσή της, ενώ ακολουθεί η υποβολή αιτήσεων από τους υποψηφίους
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ο διαγωνισμός μεταξύ των υποψήφιων δημόσιων υπαλλήλων διενεργείται από κεντρική

επιτροπή που συγκροτείται από το Α.Σ.Ε.Π.

Για τη σειρά κατάταξης των υποψηφίων στους σχετικούς πίνακες η βαθμολογία του γραπτού
δια- γωνισμού προσαυξάνεται αναλόγως με βάση την κατοχή διδακτορικού ή μετ πτυχιακού
τίτλου, τον χρόνο εμπειρίας, όπως αυτή νοείται στο πλαίσιο του νόμου αυτού, και την
εντοπιότητα
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Στην περίπτωση της πλήρωσης θέσεων σύμφωνα με το σύστημα της σειράς προτεραιότητας,
για την οποία εφαρμόζονται αναλογικά οι διατάξεις των άρθρων16 και 17 του Ν. 2190/1994,
απαιτείται, επίσης, προκήρυξη και υποβάλλε- ταισχετική αίτηση συμμετοχής.

Ο πίνακας προτεραιότητας συντάσσεται με βάση τους τίτλους σπουδών, την εμπειρία, τη

γνώση ξένων γλωσσών, την εντοπιότητα και τις μονάδες που συγκεντρώνει ο υποψήφιος από
τη συνέντευξη, εάν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη (άρθρο 18 του Ν. 2190/1994 και άρθρο 5 του Ν.
3812/2009).

Στην περίπτωση αυτή, τα τυπικά προσόντα ορίζονται ως κριτήρια και οι μονάδες με τις οποίες
βαθμολογούνται συνυπολογίζονται αθροιστικά.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Πράγματι, μια σημαντική μεταβολή στο σύστημα προσλήψεων αποτέλεσε η θέσπιση του
κριτηρίου της βαθμολογούμενης συνέντευξης (σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 2 του
Ν. 3320/2005) για τις προσλήψεις που διεξάγονταν με σειρά προτεραιότητας.

Δεν εκπλήσσει ότι το Α.Σ.Ε.Π. αποδέχτηκε την εφαρμογή της διαδικασίας αυτής με φειδώ και
υπό την προϋπόθεση της τήρησης εγγυήσεων για την αδιάβλητη διεξαγωγή της με την
ελαχιστοποίηση υποκειμενικών στοιχείων και την προσεκτική δόμηση και διοργάνωσή της.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει επισημάνει σε σχετικές αποφάσεις (3052/2009 Ολ.) και
γνωμοδοτήσεις του ότι η συνέντευξη ως μέρος ή στοιχείο της διαδικασίας επιλογής ή
εξέλιξης προσωπικού πρέπει να διεξάγεται υπό συνθήκες που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και
την αμεροληψία της διαδικασίας, καθώς και τη δυνατότητα δικαστικού ελέγχου της κρίσης
των αρμόδιων εξεταστικών επιτροπών (αιτιολογία, σύνταξη πρακτικού).
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Εξάλλου, σύμφωνα με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση, προβλέπεται η ολοσχερής κατάργηση

της δυνατότητας διενέργειας προφορικής συνέντευξης σε διαδικασίες πρόσληψης
προσωπικού με σειρά προτεραιότητας, πλην της εξαίρεσης για την επιλογή ειδικού
επιστημονικού προσωπικού του άρθρου 103 παρ. 3 του Συντάγματος, καθώς και την πλήρωση
θέσεων προσωπικού που σχετίζονται με την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωης.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Στις περιπτώσεις που η συνέντευξη διατηρείται ως στοιχείο της διαδικασίας επιλογής

προσωπικού, αυτή πρέπει να διεξάγεται από επιτροπή, τα μέλη της οποίας ορίζονται από το
Α.Σ.Ε.Π. και διαθέτουν γνώσεις, ικανότητα και εμπειρία για να αξιολογήσουν την
καταλληλότητα των υποψηφίων, ενώ πρέπει να τηρούνται οι παραπάνω όροι (ήτοι,
αιτιολογημένη αξιολόγηση των υποψηφιοτήτων και σύνταξη σχετικού πρακτικού με την
περιγραφή της).

Ιδίως ο αποκλεισμός υποψηφίου λόγω ακαταλληλότητας θα πρέπει να αιτιολογείται πλήρως

από την επιτροπή και να καταγράφεται στα σχετικά πρακτικά που απαραιτήτως τηρούνται.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Κατά τον ίδιο νόμο, εφεξής το σύνολο των δημόσιων φορέων (οργανισμών και υπηρεσιών του
δημόσιου τομέα, περιλαμβανομένης της Προεδρίας της Δημοκρατίας, της Βουλής και των
ανεξάρτητων διοικητικών αρχών) θα υπάγεται στον έλεγχο του Α.Σ.Ε.Π. όσον αφορά στις
προσλήψεις προσωπικού.

Τούτο διότι οι εξαιρέσεις από τον έλεγχό του φαίνεται πως κατέληγαν σε παραβίαση των
αρχών της αντικειμενικότητας και της αξιοκρατίας κατά τις διαδικασίες επιλογής
προσωπικού στη δημόσια διοίκηση.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Εκτός από τις δύο παραπάνω βασικές μεθόδους επιλογής στελεχών στο Δημόσιο, αξίζει
επίσης να επισημανθεί η διαδικασία πλήρωσης οργανικών θέσεων ειδικούεπιστημονικού
προσωπικού.

Αυτή ρυθμίζεται στο άρθρο 19 του Ν. 2190/1994, ενώ οι διατάξεις των άρθρων 16 και 17 του
ίδιου νόμου περί της προκήρυξης, της υποβολής αιτήσεων και της κατάρτισης πίνακα
κατάταξης υποψηφίων έχουν αναλογική εφαρμογή εν προκειμένω.

Για την επιλογή του προσωπικού αυτού εκτιμώνται από επιτροπή, η οποία συγκροτείται με
απόφαση του Προέδρου του Α.Σ.Ε.Π., τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των υποψηφίων.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Η διαδικασία που αποτυπώνεται στο άρθρο 19 του Ν. 2190/1994 ακολουθείται και για την
πλήρωση θέσεων υπαλλήλων επί θητεία.

Για την επιλογή προσωπικού αυτήςτηςκατηγορίας είναι δυνατόν να αξιοποιείται

συμπληρωματικά και υπό τις κατάλληλες εγγυήσεις αδιάβλητης, αντικειμενικής και
αξιοκρατικής κρίσης και η διαδικασία της συνέντευξης, για την οποία έγινε λόγος
προηγουμένως.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Για τις περιπτώσεις, εξάλλου, διαδικασιών προσλήψεων προσωπικού από φορείς του
Δημοσίου υπό τον έλεγχο του Α.Σ.Ε.Π. όπως ίσχυε έως πρόσφατα (Ν. 2527/1997, άρθρο 1), οι
φορείς αυτοί όφειλαν να αποστέλλουν στο Α.Σ.Ε.Π. τους προσωρινούς πίνακες κατάταξης των
υποψηφίων, συνοδευόμενους από τα δικαιολογητικά τους, προκειμένου να τους ελέγξει ως
προς τη νομιμότητα της διαδικασίας που ακολουθήθηκε και να τους οριστικοποιήσει. Στη
συνέχεια οι φορείς, αφού αναμόρφωναν τους πίνακες σύμφωνα με τις υποδείξεις του Α.Σ.Ε.Π.,
τους επέστρεφαν σε αυτό ώστε να δημοσιευτεί στο Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης ο
διορισμός των επιτυχόντων.

Οι φορείς εξέδιδαν κατόπιν τις ατομικές πράξεις διορισμού των υπαλλήλων και τους
καλούσαν να αναλάβουν υπηρεσία σε αυτούς.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Δεδομένου, ωστόσο, ότι τούτος ο κατεξοχήν έλεγχος ‘νομιμότητας’ από μέρους του Α.Σ.Ε.Π.
κατέληγε να έχει έναν τυπικό και μόνο χαρακτήρα, δίχως ουσιαστικό έλεγχο των σχετικών
επιλογών, η πρακτική αυτή κρίθηκε ως μάλλον αναποτελεσματική από τη σκοπιά των
εγγυήσεων τήρησης της αξιοκρατίας.

Για τους λόγους αυτούς με τη νέα νομοθετική ρύθμιση του συστήματος των προσλήψεων στο
Δημόσιο (Ν. 3812/2009, άρθρο 1), το σύνολο των φορέων του δημόσιου τομέα υπάγεται πλέον
στο Α.Σ.Ε.Π., το οποίο εκδίδει και τις σχετικές προκηρύξεις.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Έπεται, λοιπόν, ότι αυτό διεξάγει και την όλη διαδικασία της επιλογής (με διαγωνισμό, κατά
κανόνα, ή σειρά προτεραιότητας), ερευνά και κρίνει τις ενστάσεις των υποψηφίων και
καταρτίζει τους πίνακες διοριστέων, χωρίς ανάμειξη των φορέων απασχόλησης, οι οποίοι
οφείλουν να αποδέχονται τους πίνακες διοριστέων που εκδίδει το Α.Σ.Ε.Π.

Η πληθώρα, ωστόσο, των νομοθετημάτων και των διαδικασιών, τις οποίες αυτά προβλέπουν
όσον αφορά τις προσλήψεις προσωπικού σε διάφορους φο- ρείς του Δημοσίου υπό τον άμεσο ή
έμμεσο έλεγχο του Α.Σ.Ε.Π., έχει καταστήσει το όλο σύστημα εξαιρετικά περίπλοκο έως
λαβυρινθώδες. Χρειάζεται, λοιπόν, όχι μόνο η κωδικοποίηση αλλά και η απλούστευση του
συνόλου των σχετικών νομοθετημάτων σε ένα ενιαίο και συνεκτικό θεσμικό πλαίσιο, η
εφαρμογή του οποίου μπορεί να ανατεθεί εξ ολοκλήρου στο Α.Σ.Ε.Π. δίχως αναίτιες και
υπερβολικές εξαιρέσεις ή αποκλίσεις.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Τούτο διότι η πρακτική των πελατειακών σχέσεων και των ευνοιοκρατικών προσλήψεων,
παρά τη χρησιμότητα της λειτουργίας του Α.Σ.Ε.Π., δεν έχει εξαφανιστεί ολοσχερώς, μολονότι
έχει περιοριστεί σε σημαντικό βαθμό.

Στη συντήρηση αυτής της παράδοσης συντελεί και η ανομοιομορφία των θεσμικών
προβλέψεων, όπως και η ποικιλομορφία των σχετικών διαδικασιών.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, όπως προκύπτει από τις ετήσιες εκθέσεις του ίδιου του Α.Σ.Ε.Π.,
όσο και άλλων ελεγκτικών αρχών και οργάνων, οι προκηρύξεις για πρόσληψη δεν ακολουθούν
πάντοτε τον ίδιο τύπο, ούτε υπακούουν σε ενιαίες προδιαγραφές στη διατύπωση και τη
δημοσίευσή τους, ώστε να διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των υποψήφιων πολιτών
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ενώ όσον αφορά τα όργανα και τις διαδικασίες επιλογής μεταξύ των υποψηφίων από τους
επιμέ- ρους δημόσιους φορείς, όπου αυτό επιτρέπεται, εμφιλοχωρεί μεγάλη ασάφεια, ευχέρεια
εκτιμήσεων και αξιολογήσεων, που δεν αιτιολογούνται επαρκώς, ιδίως στις περιπτώσεις που
προβλέπεται και η δυνατότητα πραγματοποίησης προφορικής συνέντευξης των υποψηφίων, με
συνέπεια να αυξάνει ο κίνδυνος όχι μόνο της άνισης αλλά και της ευνοϊκής αντιμετώπισης.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Η πολυμορφία του νομοθετικού πλαισίου γίνεται, έτσι, πρόξενος πρακτικών που αποκλίνουν
από το σταθερό, ενιαίο και γενικό πλαίσιο, το οποίο κατά το Σύνταγμα οφείλει να διέπει τις
διαδικασίες προσλήψεων προσωπικού στο Δημόσιο υπό τον εγγυητικό, ρυθμιστικό και
εποπτικό ρόλο του Α.Σ.Ε.Π.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Προϋποθέσεις διορισμού ή πρόσληψης

Πρώτον, η ελληνική ιθαγένεια. Όπως ορίζεται στο άρθρο 4 παρ. 1 του Υ.Κ., «Ωςυπάλληλοι
διορίζονται μόνο Έλληνες και Ελληνίδες πολίτες».

Δεύτερον, η ηλικία. Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 1 του Υ.Κ. καθορίζεται το

21 έτος ως
ο

κατώτατο όριο ηλικίας διορισμού για τις κατηγορίες πανε- πιστημιακής εκπαίδευσης,
τεχνολογικής εκπαίδευσης και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 20 για την κατηγορία
ό

υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Ανώτατα όρια μπορεί να προβλέπονται στη σχετική προκήρυξη, ύστερα από γνώμη του οικείου
φορέα και απόφαση του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής
Διακυβέρνησης, μόνο εάν κρίνεται ότι επιβάλλονται από τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των
αρμοδιοτήτων των θέσεων που πρόκειται να καλυφθούν.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Από αυτόν τον γενικό κανόνα δύνανται να προβλέπονται εξαιρέσεις (άρ- θρο 6 παρ. 3 και 8 του
Υ.Κ.), ενώ ανώτατα όρια ηλικίας διορισμού δεν ισχύουν για τους μετακλητούς υπαλλήλους και
τους επί θητεία υπαλλήλους του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Τρίτον, η υγεία. Έτσι, ως δημόσιοι υπάλληλοι δύνανται να διοριστούν ή να προσληφθούν όσοι

έχουν την υγεία και τις φυσικές σωματικές δεξιότητες που επιτρέπουν την εκτέλεση των
μελλοντικών καθηκόντων τους σε αντίστοιχες θέσεις εργασίας, έστω και με την κατάλληλη
τεχνική υποστήριξη (άρθρο 7 του Υ.Κ.).

Η προϋπόθεση αυτή κάμπτεται ή προσαρμόζεται στην περίπτωση που υπάρχει επιφύλαξη για
άτομα με ειδικές ανάγκες ή αναπηρία.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Εκτός από τα τυπικά προσόντα, για να προσληφθεί και να απασχοληθεί κανείς στο Δημόσιο,
προβλέπονται και ορισμένα κωλύματα διορισμού. Τέτοια είναι:

α) η μη εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων ή της άοπλης θητείας ή της

εναλλακτικής πολιτικής κοινωνικής υπηρεσίας ή η μη νόμιμη απαλλαγή από αυτές
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

β) η καταδίκη ή η με τελεσίδικο βούλευμα παραπομπή για κακούργημα ή για τα πλημμελήματα

του άρθρου 8 παρ. 1 περ. α του Υ.Κ., η – λόγω καταδίκης – στέρηση των πολιτικών
δικαιωμάτων (για το χρονικό διάστημα που διαρκεί αυτή) και η θέση σε πλήρη ή μερική
στερητική ή επικουρική δικαστική συμπαράσταση.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

γ) η προηγούμενη απόλυση από άλλη θέση δημόσιας υπηρεσίας ή Ο.Τ.Α. ή δημόσιου νομικού
προσώπου για πειθαρχικούς λόγους (πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης ή καταγγελία της
σύμβασης εργασίας για σπουδαίο λόγο, που οφείλεται σε υπαιτιότητα
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι πέρα από τα γενικά τυπικά προσόντα που αναπτύχθηκαν
παραπάνω και την απουσία κωλυμάτων, ειδικότεροι νόμοι μπορεί να ορίζουν περαιτέρω
προϋποθέσεις για τον διορισμό ή την πρόσληψη σε θέσεις απασχόλησης της δημόσιας
διοίκησης. Τέτοιες είναι, λόγου χάρη, η κατοχή τίτλων σπουδών, μεταπτυχιακών ή
διδακτορικών τίτλων, η προϋπηρεσία, η εντοπιότητα, κ.τ.λ.

Πρόκειται για τα ειδικά τυπικά προσόντα, που αναφέρονται στις επαγγελματικές ιδιότητες, τις
γνώσεις και τις ικανότητες των υποψήφιων υπαλλήλων.
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Τούτο διότι οι θέσεις του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης εντάσσο- νται και
ομαδοποιούνται σε αντίστοιχους κλάδους, ανάλογα με τα προβλεπόμενα κάθε φορά προσόντα,
τις επιστημονικές - επαγγελματικές ειδικότητες και τα καθήκοντα ή τις αρμοδιότητες των
υπηρεσιών (λ.χ. κλάδος πληροφορικής, μηχανικών, διοικητικών, οικονομικών, φιλολόγων,
μαθηματικών, κ.λπ.).
ΔΗΔ 13– Δημόσια Διοίκηση

Πολλοί κλάδοι προσωπικού έχουν διυπουργικό ή διυπηρεσιακό χαρακτήρα, λόγω της ομοιο-
μορφίαςτων αντίστοιχων καθηκόντων σε διάφορα υπουργεία και δημόσιες υπηρεσίες.
Καθίσταται, έτσι, δυνατή η ενότητα της δράσης του προσωπικού και αποφεύγεταιο
κατακερματισμός των υπηρεσιών.