5.ünite İslam Medeniyetinin Doğuşu

5.
Ünite İSLAM MEDENİYETİNİN DoĞuŞu
TEMEL KAVRAMLAR
• Avasım • Ekol •Halifelik
• Hicret • İhtida • Mevali
• Peygamberlik • Beytü’l-mal
İSLAMİYET’İN DOĞUŞU SIRASINDA

DÜNYANIN GENEL DURUMU
 610 Peygamberlik gelişi

serkancatarih
 615 İlk Hicret
 622 İkinci Hicret
 622 Medine Sözleşmesi
 624 Bedir Savaşı
 625 Uhud Savaşı
 627 Hendek Savaşı
 628 Hudeybiye Barışı
 629 Hayber’in Fethi
 629 Mute Seferi
 630 Mekke’nin Fethi
 630 Huneyn Seferi

İslamiyet’in doğuşu sırasında başlıca devletler
 630 Taif Seferi
 631 Tebük Seferi
 632 Veda Haccı
1 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

5.Ünite İSLAM MEDENİYETİNİN DoĞuŞu
İslamiyet’in Doğuşu
Sırasında ARAB İSTAN
Ve onları
Put inancı inançlarına
diri diri
hakimdi ve her göre kız
kabilenin bir putu çocukların ilerde gömerlerdi.
vardı. kötü ahlâklı "Neslin devamı
olabileceğini için ikinci yada
düşünürlerdi. üçüncü kız
çocukları
gömülürdü."
Haram Aylarında, Kâbe’nin

Doğuda Basra Körfezi ve Umman Denizi
ziyaret edildiği
serkancatarih
- Zilkade
Batıda Kızıldeniz - Zilhicce
- Muharrem
Güneyde Hint Ok yanusu yer alır. - Recep
aylarında savaşılmazdı.
 Necid, Hicaz ve Yemen olmak üzere üç  Sukû Ukaz, Mek k e’nin 12 k m güneyinde
bölgeye ayrılır. önemli ticari merkezi idi. (Panayır alanı)
 Mekke’nin yönetimi V. yüzyıl
 İslami kurallar Mekkeli müşriklerin ticari
ortalarından beri Kureyş k abilesinin
çıkarlarına zarar verdiği için en fazla
elindeydi. (Dâru’n-Nedve)
tepkiyi göstermişlerdir.
 Ekonomik faaliyet hayvancılıktır..
 Hz. İbrahim’in tek tanrılı dinine inananlar
da vardı.
 Bedeviler (Göçebe Araplar) hayvancılıkla
uğraşırdı.
(Hanif / Teslim olmuŞ)
 Medeni veya hadariler (Yerleşik  Kölelik ve çok eşlilik sosyal hayatı

Araplar) köy, kasaba ve şehirlerde yaşar yansıtır.
ticaretle uğraşırdı.
 Hristiyanlar ve Museviler’de vardı.
Bir Arap şeyhi ve kabile üyeleri (temsilî)

İslamiyet’in Doğuşu İslamiyet’in Doğuşu

Sırasında ASYA Sırasında AVRUPA
 Kök Türkler’de Gök Tengri inancı

hâkimdi. Hanedan üyeleri ve bazı Avrupa’da feodalite hâkimdi.
yöneticiler de Budizm ve Manihaizm
yaygındı. Hâkim olan din Hıristiyanlıktı.
Orta, Kuzey ve Batı Avrupa’da
 Çin’de halkın çoğunluğu Budizme Katolik mezhebi hâkimdir.
inanıyordu. Çinliler arasında, Lao-Tzu adlı Doğu Avrupa ve Rusya’da ise
filozofun fikirlerine dayanan Taoizm ile Ortodoks mezhebi hâkimdir.
Konfüçyüs’ün düşüncelerini içeren
Konfüçyüsçülük dinleri de yaygındı.
Katolikliğin ve Roma’nın
Temsilcisi PAPA
serkancatarih
Aforoz ile
kişi, halk ve
Endülüjans Kralı dinden
(af kağıdı) ile atardı.
Krallara taç cennetten
giydirir toprak satar
Konfüçyüs’ü gösteren bir minyatür
 Japonya’da Çin kültürünün etkisinde  Bilim ve kültürün önündeki en büyük

kalan millî dini doğa güçlerine ve ruhlara engel Skolastik felsefedir.
tapınmayı emreden “tanrıların yolu”
anlamına gelen Şintoizm inancı
P ap a’nın değiŞtirilemez bilimsellikten
hâkimdi.
uzak safsatalarıdır.
 Sasaniler Devleti’nin egemen olduğu
İran topraklarında halkın büyük bölümü
Zerdüştlük dinine inanıyordu.
 Hindistan’da çeşitli ırk ve dinlerden

insanların yaşadığı, kast sisteminin
egemen olduğu Brahmanizm
bulunmaktaydı.
 Bizans’ta mezhep çatışmalarının

yaşandığı Hıristiyanlık hâkimdi.
Hıristiyan din adamlarıyla konuşan Papa (temsilî)

 Mekke’de güvenilir olmasıyla el emin

İslamiyet’in Doğuşu (güvenilir) olarak anıldı.
Sırasında AFRİKA
 İbadetini Hz. İbrahim’in Hanif dinine göre
yerine getiriyordu.
 Kuzey Afrika toprakları
Bizans İmparatorluğu’na bağlıydı.
Hira Mağarası’nda 610’da Ramazan

 HabeŞistan’da Aksum Krallığı,
önceleri putperest, IV. yüzyılın başlarında ayının 27. günü, Cebrail a.s ‘ın ilk vahyi ile
Hristiyanlığı kabul etmişlerdi. peygamber oldu.
 VI. yüzyılda Kızıldeniz’i aşarak Güney

Arabistan’dak i Yemen’e hâkim Oldular.
Hz.
Hatice
Hz. İlk Hz. Ali

Ebubekir Müslümanlar
HZ. MUHAMMED VE İSLAMİYET
serkancatarih
571 - 632
Zeyd
Hz. Muhammed’in Peygamberliği

 615’te baskılar sonucu ilk hicret
Habeşistan’a yapıldı.
• 621 Medine’deki Evs ve Hazrec

I.Akabe kabilelerinden on iki kişi Akabe’de
biat etti.
Biatları
• Bir yıl sonra Medineli yetmiş dört

Mekke’de Hz. Muhammed’in doğduğu evin II.Akabe kişilik başka bir grubun aynı yerde
Biatları Hz. Muhammed ile buluşmasıdır.
bulunduğu yere inşa edilen ve bugün kütüphane
olarak kullanılan yapıdan bir görünüş
• Akabe biatları ile İslamiyet
 Hz. Muhammed , 571 yılında
Önemli ilk kez Mekke dışında yayıldı.
Mekke’de doğdu
 Babasının adı Abdullah,

annesinin adı Amine idi.
 Doğmadan önce babasını, doğduktan

sonra annesini kaybetti.
 8 yaşına kadar dedesi Abdülmüttalib’in

yanında kalmıştı ancak dedesinin vefatıyla
amcası Ebu Talib’in yanına verildi.
 Amcası ile Suriye / Yemen arası

kervan ticareti ile uğraştı. Akabe Biatlarının yapıldığı yerden bir görünüş
 25 yaşında Hz. Hatice ile evlendi.

Hicret 622 Medine: Başkent
Hz. Muhammed: Başkan
Medine SözleŞmesi: Anayasa
İlk İslam Devleti’nin temelleri atıldı.
 Hz. Muhammed Mescid-i Nebevi

(Peygamber Mescidi) adıyla inşa
ettirdiği yapıya genç sahabilerin yatılı
Hz.Muhammed’in Mekke’den Medine’ye olarak eğitim-öğretim görebileceği
hicret ederken izlediği yol suffe (gölgelik) ekledi.
İlk İslam Üniversitesidir.

 İlk Müslümanlar gruplar hâlinde
Medine’ye hicret etti. (622).
 Son olarak Hz. Muhammed ve

Hz. Ebu Bekir Medine’ye hicret etti.
serkancatarih
Medine’de OluŞan Gruplar
Muhacir Ensar
Medine’deki Mescid-i Nebevi’den bir görünüş

Evs Hazrec
Kabilesi Kabilesi
Yahudiler  Medine’deki pazarları denetlemek ve

ticari anlaşmazlık ları çözmek için biri
kadın dokuz kişilik zabıta ekibi kuruldu.
İlk belediyecilik uygulaması başladı.
Muhacir: Mekke’den Medine’ye göç edenler
Ensar: Medine’nin yerli halkı
 Hz. Muhammed toplumsal uzlaşı için

47 maddelik Medine Sözleşmesi
hazırladı.

Müslümanların Kendilerini Koruma Eğitim Hukuk

ve İslamı Yayma Mücadelesi
Ganimetlerin
Bir müŞrik, on 1/5’i devlet
 Medine’ye hicret eden Müslümana hazinesine
okuma yazma bırakırken 4/5’i
Müslümanların malları Mekke’de kaldı.
öğretmesi savaŞa
karşılığında katılanlar
 Mekkeli müŞrikler bu malları
serbest bırakıldı. arasında
yağmaladılar hatta onları kervan
paylaŞtırdılar.
ticaretinde satmak istediler.
 Müslümanlar, mallarını geri almak için

Bedir kuyuları yakınlarında müşrik lerle
 İlk savunma savaşıdır.
ilk mücadelesini yaptı.
Sırpsındığı
İlk Savunma
Savaşı
Bedir Savaşı 624 SavaŞları
serkancatarih
Uhud Savaşı 625
Bedir Savaşı’nı gösteren bir minyatür
 Bedir kuyularında yapılan savaşı

Müslümanlar kazandı.
 Esir alınan Mekkelilerin bir

bölümünü fidye ile serbest bıraktılar.
Uhud Savaşı’nda okçuların yerlerinden ayrılmasını

ve Mekkelilerin Müslümanları kuşatmasını
gösteren bir kroki

 Ebu Sûfyan komutasında Müşrikler

3000 kişilik ordu ile harekete geçti Hendek Savaşı 627
 Uhud Dağı eteklerinde Müslüman ve  MüŞrikler Şam ticaret yolu kontrolünü geri
müşrikler karşı karşıya geldi. almak istediler
 Savunma savaşıdır
 Salmanî Farisî’nin önerisiyle şehrin
savunulacak alanlarına bir at boyunda
 Hz. Muhammed , savaş öncesinde hendekler kazıldı.
ordusunun arkadan kuşatılmasını önlemek
amacıyla dağın solunda bulunan geçide  Kum fırtınaları Müşriklerin geri
elli okçu yerleştirdi. çekilmesini sağladı
 Onlara yerlerinden ayrılmamalarını

 Beni Kureyza Yahudileri, müşriklerle iş
emretti.
birlği üzerine Medine’den sürüldü ve
Hayber’e yerleştiler.
 Okçular izinsiz olarak yerlerini terk etti.
 Son savunma savaşıdır.
 Halid bin Velid savunmasız kalan
boğazdan geçip Müslüman ordusunu
arkadan kuşattı
 Hz. Muhammed yaralandı, amcası ise

Hz. Hamza şehit düştü. II. Kosova
Son Savunma
Savaşı
SavaŞları
serkancatarih
Uhud / İslam SavaŞı
BİR muharebenin kaybedilmesi,

bütün savaşın kaybedilmesi
anlamına gelmez..
Hudeybiye Barışı 627
Eskişehir - Kütahya Muharebesi /
 MüŞrikler,hac için Mekke’ye gelen
KurtuluŞ SavaŞı
Müslümanları engellediler
 BarıŞ için gelen Hz. Osman’ı esir aldılar.
 Müşriklerin savaştan kaçınmaları sonucu

Hudeybiye Antlaşması imzalandı.
Bu kısma dikkat edelim! Müslümanlar o yıl Kâbe’yi tavaf

etmeyecek
Gelecek yıl üç gün Mekke’yi ziyaret

BİR muharebenin kazanılması ,
bütün savaşın kazanılması
edebilecek
anlamına gelmez.. Mekkelilerden biri Medine’ye sığınırsa,
(velisinin isteğiyle) geri verilecek
Çanakkale Muharebesi / ancak Müslümanlardan biri Mek k elilere
sığınırsa geri verilmeyecek
I.Dünya SavaŞı

Mekkelilerden İslamiyet’i
Mu’te Seferi 629
kabul edenler, antlaşma gereği
Medine’ye alınmadıklarında
müşriklerin kervanlarını  Peygamber’imizin katılmadığı seferdir.
yağmaladılar.
Mekkeliler Hudeybiye
Seriyye Gazve
AntlaŞması’nın söz konusu
maddesini iptal etmek zorunda
kaldılar.
Peygamber'imizin Peygamber'imizin
katılmadığı katıldığı
Karşı tarafın siyasi güç olarak tanınması seferlere denir. seferlerdir.
 Hudeybiye AntlaŞması: Müşrikler  İslama davet edilen Gassaniler’in elçiyi

Müslümanları tanıdı. öldürmeleri üzerine sefer yapıldı.
 Amasya Protokolü: İstanbul  Mu’te’de Bizans ordusu ile savaşıldı.

Hükümeti, Temsil Heyetini tanıdı.
 Gayr-i Araplarla yapılan ilk savaştır.
 Londra Konferansı: TBMM’ye İtalya’nın  Zeyd Bin Harise şehid düştü.

resmi davet yollaması ile İtilaf Devletleri ,
serkancatarih
TBMM’yi tanıdı.
 Halid Bin Velid , Bizans ordusunu
geri püskürttü.
Hayber’in Fethi 629
 Hayber’e yerleŞen Yahudiler, Şam

ticaret yolunun güvenliğini tehdit etmesi
üzerine sefer düzenlendi.
Mekke’nin Fethi 630
 Fetihle, Şam ticaret yolunun güvenliği

sağlandı. (Ekonomik sonuç)
 Vergi vermeleri Ş artıyla Hayber

Yahudileri topraklarında bırakıldı.
 İlk defa Haraç (gelir) ve cizye

(askerik) vergisi geleniği başladı.
 Mekkeli müŞrikler Mu’te seferinden

 İlk taarruz savaşıdır.
cesaret alıp baskılarını arttırınca Mekke’ye
sefer yapıldı.
 Gece olduğunda çok sayıda ateş yaktırıp

sayılarını fazla göstererek dirençlerini kırdı.
İstanbul'un İlk
Fethi
Taarruz  Mekkeliler teslim oldu.
SavaŞları
 SavaŞ yapılmadan alınmıştır.

Huneyn Savaşı 630 Veda Hutbesi 632
 Taif’li putperestler Mekke’yi geri almak

 ……Ashabım! Dikkat ediniz,
istediler.
Cahiliye’den kalma bütün âdetler
kaldırılmıştır, ayağımın altındadır.
 Hz. Muhammed Huneyn’de putperestleri
bozguna uğrattı.
 Cahiliye Devri’nde güdülen kan
 Kaçan kabilelerin sığındığı Taif davaları da tamamen kaldırılmıştır.
kuşatıldıysa da surlar nedeniyle kuşatma
kaldırıldı.  Ey mü‘minler! Size iki emanet
bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça
yolunuzu hiç şaşırmazsınız.
Taif halkı bir yıl sonra
kendiliğinden İslam’ı kabul etti.
 O emanetler, Allah’ın kitabı Kur’ân-ı
Kerîm ve Peygamber’in sünnetidir….
 Ey insanlar! Rabb’iniz birdir.

Babanız da birdir. Hepiniz Âdem’in
çocuklarısınız, Âdem ise topraktandır.
Tebük Seferi 631
serkancatarih
 Bizans İmparatoru Heraklius’un

 Arap’ın, Arap olmayana, Arap
olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü
Arabistan seferi haberi üzerine Hz.
olmadığı gibi; kırmızı tenlinin siyah
Muhammed ordusuyla Tebük’e geldi.
üzerine, siyahın da kırmızı tenli
üzerine bir üstünlüğü yoktur.
 Asılsız haber üzerine geri döndü.
 Suçlu kendi suçundan başkası ile
 Arabistan dıŞı ilk seferdir. suçlanamaz. Baba oğlunun suçu
üzerine, oğul da babasının suçu
 Gassaniler İslamiyet’i kabul etti. üzerine suçlanamaz……
 Hz. Muhammed 632’de, hac

ibadeti için ailesiyle Mekke’ye
geldi.
 Arafat Dağı’nda yüz bin Hz. Muhammed,

Müslüman’a Veda Hutbesi’ni 8 Haziran 632’de
okudu.
Medine’de vefat etmiştir.
 Bütün insanlığı ilgilendiren
evrensel mesajlar verdi.
Peygamberimiz,
Mescid-i Nebevi’de
Ravza-i Mutahhara’ya
(Cennet Bahçesi)
defnedilmiştir

DÖRT HALİFE DÖNEMİ 632-661

Kur’an-ı Kerim mushaf (kitap)
hâline getirildi.
 Hz. Muhammed sonrası seçimle başa
geçilen “dört halife dönemi” ‘ne denir.
(Hulafa-i Raşidin / Olgun Halifeler)
Hafızların şehid düşmesi (Sebep)
 Halife, din ve devlet başkanlığı yapmakla
görevli kimsedir. Özgün halini korumak (Amaç)
 Müslümanların ilk halifesi

Hz. Ebu Bekir’dir.
Hz. Ebu bekir 632 - 634
 Sıddık olarak bilinir.

(Peygamber’e çok sadıktı.)
VII. yüzyılda yazılan ve Özbekistan’ın başkenti
 Sasanilerin elindeki Irak’ta bulunan Taşkent’te sergilenen ilk Kur’an-ı Kerim
serkancatarih
Hire Beyliği alındı. nüshalarından biri
Hz. Ebu Bekir;
 Ridde hareketleri ile Bizans ordusu Ecnadeyn SavaŞı’nda

(Dinden dönenler) yenilgiye uğratılarak Suriye’ye girildi. (634)
 Yalancı peygamberler ile

(Yemen’deki)
 Zekât vermek istemeyenler  Hz. Ömer’in halife olmasını vasiyet etti.

ile uğraştı.
 Ölümü sonrası Hz. Ömer halife seçildi.
 Dört halife döneminde eceliyle vefat

Devletin
eden tek halifedir.
İkinci
kurucuları
Hz. Ebubekir I.Mehmet

(Hz. Muhammed (Fetret Devri
sonrası) sonrası)

 644’te Azerbaycan’ı alarak Hazar

Hz. Ömer 634 - 644
Denizi’ne kadar genişletti.
 Amr İbnü’l-As, Kahire’yi aldı, yakın

 Şam fethedildi.
bölgede Fustat şehrini kurdu.
 636 Yermük SavaŞı’nda
 642’de İskenderiye’yi alarak
Bizans İmparatoru Herak lius,Müslümanları
Suriye’den atma girşiminde başarısız oldu Mısır’ı fethetti.
 Divan teŞkilatını kurdu.
Sınırların geniŞlemesi ve ülk e

Müslüman Araplarla Bizanslıların savaşı (temsilî) yönetimini kolaylaştırmak amaçlandı
 Amr İbnü’l-As, Filistin’in merkezi

Kudüs’ü kuşattı, şehir teslim oldu.
 Ülke vilayetlere ayrıldı, valiler ve
kadılar atandı.
serkancatarih
Merkezi otorite amaçlandı.
Hz. Ömer’in Kudüs’e girişi (temsilî)
 Devlet görevlilerine maaş bağladı.

 634 Köprü SavaŞında Sasanilere
yenildiler.
 Beytü’l-mal hazinesini kuruldu.
Fırat’ı geçmek için

kullandıkları salları yok ederek Gelir - gider dengesi
kesin zafer amaçladılar. amaçlandı.
 636 Kadisiye’de Sasanileri yendiler.  Nüfus sayımı ve kadastro işlemi yapıldı
İhtida: BaŞka dinden çıkıp  Ordu düzenli ve devamlı hâle getirildi.

müslüman olmadır.
4000 Sasani askeri Kadisiye savaşı  HaberleŞme sistemi geliştirildi.
sonrası müslüman oldu.
 Sulama kanalları açıldı
 636 BaŞkent Medain ’e girmeleri  Hicri takvim yapıldı. (639)

sonrasında
637 Celula
644’te İranlı bir köle
642 Nihavent tarafından şehid edildi.
savaşları ile Sasaniler’e son verdiler.

Hz. Osman 644 - 656

İran ve Azerbaycan
ayaklanmalarını bastırdı.
 Altı kiŞilik heyet tarafından seçildi.
 KureyŞ kabilesinin Ümeyye (Emevi)  Horasan’ı ve Harzem’i alıp

soyundandı Ceyhun Nehri’ne ilerledi.
 Hazar Denizi’nin güneyindeki

 Peygamber Efendimizin Taberistan’ı alıp İran’ın fethini tamamladı.
iki kızıyla evlendi.
Zinnureyn
 Kafkaslara kadar geniŞledi,
İki nur sahibi
Hazarlar’a komşu oldu.
Rukiye (vefatı sonrası) Ümmü Gülsüm İlk defa

Türkler ve Arap lar
komşu oldu
 Bizans İskenderiye’yi geri alıp ,

Suriye’ye ilerledi.  Libya ve Tunus alındı.
 Şam Valisi Muaviye ilerleyişi durdurdu.  655’te ilk deniz savaŞı olan
Zatü’s-Savari Savaşı’nda Bizans yenildi.
 649’da Muaviye ilk İslam donanmasını
kurdu ve Kıbrıs’ı fethetti.
İlk İslam Donanması

serkancatarih
Müslümanlarla Bizanslıların deniz savaşları

(temsilî)
Bağdat Basra
 Mervan , Ümeyye soyunu önemli

makamlara getirince tepki topladı.
Kur’an-ı Kerim
çoğaltılarak illere gönderildi,
ayet ve sureler düzenli hale llk ayrılıklar başladı.
getirildi.
Şam Mısır Kufe

656'da Medine'ye gelen
isyancılar Hz. Osman’ı
evinde Kur’an-ı Kerim
İllerde düzeni sağlamak amaçlandı. okurken şehid etti.

 Hz. Ali savaŞ hilesi olduğunu söylese de

Hz. Ali 656 - 661
askerleri savaşmadı.
 Çoğunluğun isteğiyle başa geçti.

 Halifelik, ik i tarafın seçeceği
hakemlerin kararına bırakıldı.
 Hz. AyŞe, Talha ve Zübeyr
Hz.Osman’ın katillerinin bulunmasında geç
kalındığı söyleyip ayaklanarak Basra’yı ele
geçirdiler.
 Hz. Ali, Şam seferinden vazgeçip

Kufe’ye geldi
Deve Olayı 656

(Ce mel Vakası)
 ÇatıŞma Hz. AyŞe’nin devesinin

etrafında geçti. Sıffin Savaşı’nı gösteren bir minyatür
 Hz. AyŞe yakalanıp Medine’ye

serkancatarih
gönderildi.
Hz. Ali Kûfe'ye yerleŞti

ve başkent yaptı.
 Şam valisi Muaviye, Hz. Osman’ın Hakem Olayı 657

k atilleri bulunmadık ça biat etmeyeceğini
bildirdi.
 Cemel Vakasıyla halifeliğini ilan etti.  Hakemler iki tarafın da halife

olmaması k onusunda anlaştılar.
 Karar açıklanırken Muaviye’nin

hak emi Amr İbnü’l-As karara uymadı
Sıffın SavaŞI
657
Muaviye’yi halife ilan etti
 Fırat’ın kıyısı Sıffin Ovası’nda

savaştılar.
İslam Tarihindeki
İlk iç savaştır.
Muaviye, Amr İbnü’l As’ın

önerisiyle mızraklara Kur’an
sayfalarını taktırdı.

İlk resmi ayrılıklar başladı HALİFELİK SALTANATA

DÖNÜŞÜYOR
Muaviye Şam’da halifeliğini ilan

etti.
Sunnî
Şiî  Kûfe’de de Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hasan

Irak’ta halife seçildi.
Haracî Hz. Hasan, kardeŞ kanı

dökülmemesi için
halifelikten vazgeçti.
Emeviler
Şiîler Muaviye kendisinden sonraki
Muaviye’den Hz.Ali'den Haracîler
yana olanlar halife seçimine karışmayacaktı
yana Hz. Ali’ye ve
ancak oğlu Yezid’i halife ilan etti.
olanlar Muaviye’ye
karşı olanlar
 Hilafet, babadan oğula geçen saltanata

serkancatarih
dönüştü.
Haricîlere göre ayrılığın sorumluları; BaŞkent Şam oldu.
Muaviye
Amr İbnü'l-As
EMEVİLER 661 - 750

Hz. Ali
 Haricîler üçünü de aynı gün öldürmeye Muaviye 661 - 680

karar verdiler.
 Suikastçılar Kûfe, Şam ve Mısır’a İstanbul’u iki kez kuşattı

gönderildi.
 Amr İbnü’l-As ve Muaviye suikasttan

kurtuldu.
 İlk kuŞatma’da hocası Eyüp Sultan
şehid düştü.
Hz.Ali sabah namazında
hançerlendi ve şehid edildi.  İstanbul’u kuŞatan ilk İslam Devleti’dir.
 Kabil alındı.
 Dört Halife Dönemi sona erdi.

 Ukbe Bin Nafi komutasında, Cezayir’e

kadar olan yerler alındı. Kerbela Olayı 680
 Kuzey Afrika’da Doğu Roma

hâkimiyetine son verildi.  Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hüseyin , Yezid’in
halifeliğini tanımadı.
 Kûfeliler, Hz. Hüseyin’i davet etti.
 Hz. Hüseyin’i Kerbela’da Yezid’in komutanı

Ömer bin Sa’d durdurdu.
KuŞatma günlerce sürdü..
Ömer Bin Sa’d saldırıya geçti.
Şimr bin Zi'l CevŞen

Hz.Hüsey’in kafasını kesti, mızrağa
taktı ve herkese gösterdi.
Hz. Muhammed, Dört Halife ve Emeviler  İslam dünyasında sunni - Şiî ayrılığı
Dönemlerinde İslamiyet’in yayılışı kesinleşti.
 Bugün bile Aleviler ve Şiîler ,

muharrem orucu tutarak Hz. Hüseyin’in
yasını tutarlar.
Berberi zaferi sonrası
 Yas tutma muharrem ayının 10’nunda
(Aşure günü) doruğa çıkar.
Tunus’ta Kayruvan
serkancatarih
şehrini kurdu.
Afrikiye vilayetinin
merkezi yaptı.
UkbeBin Nafi Berberilerin ihtidasını

622 - 683 sağladı. Abdülmelik 685 - 705
683
 Arapça’yı resmi dil ilan etti ve
altından ilk islam parasını bastırdı.
 Daha önce kullanılan Bizans paralarıydı.
Yezid 680 - 683

ilk islam
Afrikiye Valisi altın
Ukbe bin Nafi, Cezayir’i parası
Resmi Dil Mevali
ve Fas’ıalarak Afrika’nın
fethini tamamladı.
Milliyetçi
yapı

.
I.Velid 705 – 715 Kudüs: Kutbetü’s Sahra
Tunus: Kayrevan Cami

Endülüs’de (Vandallar Ülkesi)
Vizigot Kralının baskısıyla Yemen: Camiul Kebir
halk Emeviler’den yardım
istedi. Cordoba: Kurtuba Cami
(ispanya / Endülüs Emevileri)
İslam mimarisi ilk defa Sebep : Feth edilen

Avrupa mimarisi ile boy yerlerin kültürlerinden
 Tarık bin Ziyad 711’de Cebelitarık
ölçüşecek hale geldi. etkilenilmesi
(Sep te) Boğazı’nı geçerek Vizigot Kralı’nı
Kadiks Savaşı’nda yendi ve İspanya
fethedildi.
Mevali (Köle)AnlayıŞları
Abdülmelik ve oğlu I.Velid

dönemlerinde Türk illerinin
fethinden sorumluydu.
Horasan Valiliği yaptı.
Sergilediği vahŞi tutum Türklerin

serkancatarih
Emeviler ile Vizigot Krallığı arasında yapılan islamiyete girişlerini geciktirdi.

Kuteybe Bin
Kadiks Savaşı (temsilî) Müslim
Tarık Bin Ziyad,  Emeviler, Arap olmayanları Mevali (Köle)

olarak görmüştür.
Septe Boğazı’nı
geçince, gemileri
 Bu durum Türklerin islamiyete girişlerini
yaktırmıştır.
geciktirdi.
Kesin zafer amaçlandı.
 TürgiŞ Hakanı Sulu Kağan, Emevileri
Maveraünnehir’den çıkarıp İran içlerine
doğru sürdü.
 732’de Franklarla yaptıkları
Puvatya SavaŞı ile Avrupa ilerleyişi
durdu.
 İslamiyet Avrupa’da ilk kez yayıldı.

Haraci, Şiî.Emevi ve farklılıklar zamanla ENDÜLÜS EMEVİLERİ 756 - 1031

mezhebi yönelime yol açtı.
Emeviler  Abbasiler’den kaçabilen Halife Hişam

Haracîler Şiîler
halifeliğin torunu Abdurrahman İspanya’ya
halifelerin peygamber
kendi ulaşabildi.
kendi soyundan
soyunda
onayından gelmesi
kalmasını  BaŞkenti Kurtuba olan Endülüs Emevi
geçmesini... gerektiğini...
savunuyordu. Devleti’ni kurdu (756)
Gayri Arap lardan;
Orduda Müslüman olanlara

Arap olmadıkları için
ganimet verilmemiş
Haraç ve Cizye vergisi

almışlardır.
Ş uubiye (Millet) Hareketi

 Abbasiler’in Endülüs’ü alma girişimi
 Mevali anlayıŞları, baŞta İran olmak üzere etkili olmadı.
serkancatarih
çeşitli bölgelerde Şuubiye (Milletler)

hareketinin oluşmasına neden oldu.  Yollar, sulama kanalları, limanlar
yaptırarak tarım ve ticareti geliştirdi.
 “Arabın Arap olmayana herhangi bir
üstünlüğü yoktur.” Veda haccındaki Hz.  788’de ölümü Hıristiyan krallıkların
Muhammed’in düşüncesiyle harekete baskılarına neden oldu.
geçtiler.
 912’de Emir III. Abdurrahman
baskılara son vererek Halife unvanı ile
başa geçti.
Türk olan
Ebu Müslim 746’da
Horasan’da isyanı
başlattı.
İslam Dünyasında Oluşan üç halifelik

Ebu Müslim / minyatür
 Ebu Müslim, Hz. Muhammed’in amcası

İspanya Mısır Horosan
Hz.Abbas’ın soyundan gelen Ebu’l-Abbas
Abdullah’ı Kûfe’de halife ilan etti.
 Emevi Halifesi II. Mervan ayaklanmayı • Abbasiler

• Endülüs • Fatımîler
bastırmadı ve öldürüldü. Emevileri
 Halifelik Abbasi’lere geçti (750)

 II. Hakem en parlak dönemdir.

Gırnata’da
kütüp haneler ve
sanat eserleri
BeŞ yüz bin ciltlik
yok edilerek
kitaplık kuruldu.
Müslümanlar
vahşice katledildi.
İslam filozofu İbn-i RüŞd

Osmanlı p adiŞahı II. Bayezid,
bu dönemde yaşadı.
Endülüs Müslümanlarına ve
Musevilere yardım için
Kemal Reis komutasında
donanma yolladı.
Kadınlar bilimsel
çalışmalarda etkindi.
Endülüs’te İslam Medeniyeti
 II. Hakem sonrası 1031’de  Tuleytula’daki (Toledo) tercüme

Tevaif-i Mülük (beylikler) oluştu. akademisinde çevrilen İslam bilginlerinin
eserleri ile Hıristiyanlar İslamiyeti tanıdı.
Bu oluşumlar
Hristiyan krallıklarca
serkancatarih
yıkıldı.
Tuleytula’daki tercüme akademisinde

 Ayakta durabilen merkezi Gırnata
çalışan ilim insanları (temsilî)
olan “Beni Ahmer Devleti” oldu.
Aragon kralı
Ferdinand ile Tuleytula’da
Kastilya kraliçesi
İsabella ’nın
evlenmesiyle Kettonlu Robert, Kur’an’ı
İspanya kuruldu. Latinceye çevirdi.
 Katolik Hristiyan Birliğini tamamlayan

İsp anya Beni Ahmer Devleti’ne son verdi.  Kartacalı Konstantin ve Cremonalı
(1492) Gerard Müslüman hekimlerin tıp eserlerini
ilk defa latinceye çevirdi.

Cremonalı Gerard, ABBASİLER 750 - 1258

Farabi’nin
“İhsâü’l-Ulûm” ve  Kurucusu , Halife Ebu’l-Abbas Abdullah
Zehrâvî’nin
“Et-Tasrîf”
Mansur Dönemi 754 - 775
adlı otuz ciltlik tıp
ansiklopedisini
tercüme etti.
 Hazarları püskürttü.
 Bizans sınırına Türkleri yerleştirdi.

Domingo Gundisalvo
ise İbn-i Sina’nın  Musul ve Azerbaycan’a Türk vali atadı.
“EŞ-Şifa” nın çevirisini  762’de Bağdat’ı kurarak başkent yaptı.

yaptı.
Beyt’ül Hikme / Bilgelik Evi
 Farsça, Hintçe, İbranice ve

İbn-i RüŞd fikirleriyle
Maimonides, Spinoza Yunancadan Arapçaya tercüme
ve lmmanuel’i etkiledi. çalışmaları yürütüldü.
Avrupalılar Yunan
serkancatarih
felsefecilerini ve
Aristo’yu İbn-i Rüşd’ün Halife Harun Reşit Dönemi 786 – 809
eserleriyle tanıdı.
 En parlak dönemdir.
 XV.yüzyılda Avrupa’da Rönesans’ın
temelleri atıldı.
 Hazarlar ile mücadeleye son verildi,
 Medreselerde çeŞitli ülkelerinden gelen islamiyet bu bölgede yayıldı.
öğrenciler öğrenim gördü.
 Kurtuba Ulu Camisi ile Elhamra Sarayı en

önemli mimari eserledir.
Avasım
Bizans’a karŞı Tarsus,

Adana, MaraŞ ve
Malatya’dan oluŞan
Uç vilayetini kurarak
Elhamra Sarayı savaşçı özellikleri
nedeniyle Türkler
yerleştirildi.
Beni Ahmer Devleti’nin kurucusu
Muhammed El Ahmer tarafından
yaptırılan Elhamra Sarayı Gırnata  Muhafız birliği Türk askerlerinden
şehrindedir. oluştu.

Me’mun Dönemi 813 - 833
 Türk askerleriyle sefere çıkan ilk

Abbasi halifesidir.
Harun Reşit’in huzurunda  Türk askerî birlikleri kurma görevini

Frank Kralı’nın elçileri kardeşi Mu’tasım’a verdi.
Frank Kralı
Şarlman’a gönderdiği
ev şeklindeki çalar saat, Eşnaz
hayranlıkla karşılandı. Afşin
Inak et-Türki
Boğa el-Kebir
 Bağdat’ta ok ullar, hastaneler ve  Türk komutanları Annesi Türk olan

rasathaneler açtırdı. Mu’tasım’ın halife olmasını sağladı.
 ilk kâğıt imalathanesi kuruldu.
Satranç oyunu
Mutasım Dönemi 833 – 842
Müslümanlarca
oynanmaya
serkancatarih
başladı.
Bağdat’taki Türk
askerlerini Araplardan
Türklere özgü, uzak tutarak, İran
Avrup a’da p olo tehtidine karŞı Samarra’ya
adıyla bilinen yerleştirdi ve burayı hilafet

çevgan oyununu merkezi yaptı.
oynardı.
SavaŞçı özelliklerini yitirmelerini

Sebep:
engellemek
Abbasi Halifeleri ve Türkler
 Ordu ve devlet yönetimde

Türkler ve Arap olmayanlara yer verdiler.
 Emevilerin ırkçı politikasını terk ettiler. Samarra şehrinde bulunan Samarra Ulu Camii

İç isyanları Türk askerleriyle bastırdı. Türkler halifeliği koruyor
 Şii Büveyhoğulları, 945’te Bağdat’ı işgal etti.

840’ta Bizans mücadelesinde
Eskişehir’e ilerledi.
 Abbasiler, Gazneliler’den yardım istedi.
Suriye, Mısır, Hicaz, Yemen ve  Gazneli Mahmut, Abbasi halifesini
Kûfe’ye Türk valiler atandı. baskıdan kurtardı.
 Abbasi halifeleri “emirü’l-mü’minin”

Halife, Gazneli Mahmud’a
“sembolik yönetici” idi.
“Sultan” unvanı verdi.
 Türk komutanlar “emirü’l-ümera” askerî

ve siyasi yetki sahibiydi. Sultan unvanı kullanan ilk
Türk hükümdarıdır.
Nâsır Dönemi 1180 - 1225
 Büveyhoğullları, Gaznelilerin yıkılıŞı

 İlk defa Fütüvvet teşkilatı kuruldu. sonrası baskılarını yeniden kurdular.
Amaç: Zanatkarlar arası dayanışma  Halife Kaim bi Emrullah, Tuğrul Bey’den

yardım istedi.
 105 5’de Tuğrul Bey Bağdat’a girdi,

halifeyi baskıdan kurtardı.
Tavaifi Müluk (Meliklerin Milletleri)
 Abbasiler’de merkezi otorite’nin Halife, Tuğrul Bey’e

sarsılmasıyla oluşan devletçiklerdir.
Rükned Devle / Rükned-din

serkancatarih
(Devletin ve dinin direği)

Nedenler:
Doğunun ve Batının Sultanı
 Araplar ve İranlıların Türkler’den unvanlarını verdi.

rahatsız olması
 Türkler arası çekişmeler

 XIII. yüzyılda Moğol istilasından kaçan
 Merkezî otorite zayıflığı
Abbasi Halifesi El -Mustansır , Baybars’a
sığındı.
Mısır’da
 Moğollar, Mustansır’dan sonra baŞa
Tolunoğulları ve İhşîdîler
geçen Mustasım’ı bir çuvala bağlayıp
atların tekmeleriyle öldürdüler.
Maveraünnehir’de Kuzey Afrika’da
 1258’de Abbasiler, Moğollar tarafından
Samanoğulları Ağlebiler yıkıldı.
Irak ve İran’da Horasan’da

Büveyhoğulları Tahiriler

 Halifelik Koruyuculuğunu üstlenen

 Araplar, İngilizler ile iş birliği yaptı.
dört Türk islam devleti vardır.
 Halifelik, 1924’e kadar Türkler’de
Gazneliler kaldı
 Şerif Hüseyin’in kendini halife ilan

Memlukler Büyük Selçuklu
etmesi ile bir çok Arap ülkesinde
Devleti
halifelik makamı oluştu.
Osmanlılar
Devlet Yönetimi
Halifeliğin Vezirlik makamı, İran’dan

etkilenerek kuruldu.
Devleti divanlar aracılığıyla

Gazneliler
Dini yönetirdi.
Büyük Selçuklu
yetkisini
Abbasi
Devleti
Halifesinde
Memlukler bıraktılar.
serkancatarih
Siyasi yetkisini Divan’ın görevleri

kullandılar.
Divan-ı tevki Resmî yazışmalar
 Osmanlı ise halifeliğin dini ve siyasi Divan-ı beytü’l-mal Maliye

yetkisini üstlendi.
Divanü’l-ceyş Askerlik
 Önceleri halifeliğin gücünü kullanmadılar.
Kanıt: Şeyhülislam’dan Divanü’l-berid Gizli haber alma ve

alınan fetva yetkisidir. posta işleri
Divan-ı mezalim Yüksek Mahkeme
 Divan-ı Mezalim’de Kadılar ve diğer devlet

görevlileri hakkındaki şik âyetler görüşülüp
karara bağlanırdı.
 İlk defa 1774 Küçük Kaynarca
AntlaŞmasında kullandılar.
 Halk, şehirliler, köylüler ve göçebelerden

“ Kırım bağımsız olacak, halkı dini ve kültürel
oluşur.
açıdan bağımsız olacak”
 Devlet hazinesi haraç, cizye ile bağlı
 Son kez I.Dünya SavaŞında kullanıldı.
devletlerin gönderdiği vergi ve
hediyelerden oluştu.

 Fustat’a mahalleler ekledi

MISIR’DA KURULAN ağır vergiler iptal edildi
TÜRK DEVLETLERİ
Devlet binaları,
camiler, bimaristan
Tolunoğulları 868 - 905 denilen hastaneler,
parklar, bahçeler ve
köprüler inşa edildi.
Bütün halkın
yararlanması
sağlandı.
“Sosyal Devlet”
Tolunoğlu Ahmet Camii

ile İslam sanatında
minare geleneğini
 Tolun , Abbasiler’in Bağdat’a atadığı
başladı.
valiydi.
 Yerine oğlunu naib olarak gönderdi.

serkancatarih
Genelde valiler
Bağdat’ta oturur,
pek gitmek
istemezlerdi o 884’te ölümü ile oğlu Humaraveyh geçti.
o Humaraveyh, hükümdarlığını kabul

etmeyen isyancıların ayaklanmalarını
bastırdı.
 Tolunoğlu Ahmed, Mısır’ı başarılı yönetti.
o Kızını halife ile evlendirerek siyasi

 Babasının ölümüyle valiliğe getirildi.
gücünü arttırdı
 Bağdat’taki kargaŞadan yararlanıp

o Doğuda Dicle Nehri’ne kadar genişletti.
bağımsızlığını ilan etti - 868
 Suriye, Lübnan, Filistin ve Bingazi’yi

fethetti.
 Antakya, Adana ve Tarsus’u kendisine

bağladı.  898’de ölümü ve taht kavgalarıyla
devlet zayıfladı.
Su kanalları ve
setler yapıldı,  905’de Abbasiler son verdi.
tarım üretimi arttı.

Selahaddin Eyyubi 1240 -1249

İhşîdîler (Akşitler) (935-969)
 Muhammed, Abbasilerin gönderdiği Selahaddin Eyyubi

valiydi. huzurunda Haçlılar
 Halife, ihŞîd (akŞit) unvanını verdi.
İhşid (sultanlar sultanı): Türkistan /

Fergana’yı yönetenlere verilen unvandır.
 1171’de Fâtımilere son verdi.
 935’te devleti kurarak Hicaz, Şam,
 Nûreddin Mahmut Zengî adına Mısır’ı
Halep ve Humus’u aldı.
yönetti
 Hicaz’a hâkim olan ilk Türk devletidir.
 Türk kültürü Mısır’da yayıldı.
Sulama kanalları,
bentler, Camiler,  Zengî’nin ölümüyle de bağımsızlığını ilan
hastaneler, hanlar, etti. (1174)
bedestenler ve köŞkler
inşa ettiler.  Hicaz ve Yemen’i aldı.
 1187 Hıttin SavaŞı ile Kudüs’ü geri aldı.

Kurdukları dokuma
tezgahlarıyla tekstil
 Üçüncü Haçlı Seferinde güçlü savunma
sanayisi gelişti.
yaptı.
serkancatarih
 Muhammed sonrası zayıflayan devlet Selahaddin Eyyubi

“hadimü’l-haremeyn”
969’da Fâtımiler tarafından yıkıldı.
(Mekke ve Medine’nin hizmetkarı)
unvanını ilk kez kullandı.
Eyyubiler (1174-1250)
Eyyubiler Yıkılıyor
 I.Haçlı Seferinde kaybedilen Urfa,

Halep ve Şam Musul Atabeyi İmadettin
Zengî ve oğlu Nûreddin Mahmut Zengî
tarafından geri alındı. Selahaddin Hanedan Haçlı saldırıları
Eyyubi Ölümü çekişmesi
İkinci Haçlı Seferiyle 1193
(1147-1149)
Fâtımi Halifeliği,
Nûreddin Mahmut  1250’de Türk asıllı Memlûk komutanların
Zengî’den yardım
yönetimi ele geçirmesiyle devlet yıkıldı.
istedi.
 Komutan Şîrkûh, Haçlıları durdurup düzeni Ordularındaki
sağlayınca Fâtımiler kendisini vezirliğe “arma sistemi”

atadı. Haçlı
şövalyelerine
 Ölümüyle vezirliğe Selahaddin Eyyubi örnek oldu.
getirildi.

Memlûkler (1250-1517) Türk askerî mimarlığının önemli eserleri
 Eyyubiler, Kafkaslarda yaŞça küçük

Türk çocuklarını Nil üzerinde Ravza
Adası’nda asker olarak yetiştirdi.
Kölemen (Memlûkler)
Hassa ordularında görev

Kahire Kalesi Şam Kalesi
aldı
Savaşlardaki başarılarıyla
yüksek makamlara
getirilirdi. Halep Kalesi
 Kölemen Aybek, TuranŞah’ın ölümü ve

Türk Memlûklerin desteğiyle 1250’de
Tunç, bakır ve cam
yönetimi ele geçirdi.
iŞçiliği ile oymacılık ve
dokumacılık gelişti.
Aybek sonrası Moğol

tehlikesini, 1260
Ayn Câlûd Savaşı’nda
komutan Baybars
durdurdu.
serkancatarih
 Türk dili ve edebiyatı önemli dönemini yaşadı.

Hükümdar olan
Baybars,  Resmî dil ve eserler Türkçe’dir.
İlhanlılardan kaçan
El-Muntansır’ı  Sultan Kansu Gavri’nin şiirleri Türkçe’dir.
korudu, halife ilan etti.
Baybars minyatürü
 Haçlılar’dan Suriye kıyılarındaki

Hükümdar Sayısı
kaleleri ve Antakya’yı geri aldı.
 1277’de Elbistan’da İlhanlıları yendi.
Tarım, ticaret, ve imar Osmanlılar’da Memlûkler’de

faaliyetleri hız kazandı.
36 100’e yakın
Memlûklerde güçlü olan Sultan

Dini, askeri ve sosyal
başa geçti.
alanda eserler inşa
edildi. “Ülke, hükümdar ve ailesine ait”
geleneği uygulanmadı.

Memlûkler Yıkılıyor İSLAM MEDENİYETİNDE

İLİM VE SANAT HAYATI
İslam Medeniyetinde İLİM
 İslam bilgi, eğitim, ilim dinidir.

Fatih II.Bayezid Yavuz
“Yaratan Rabb’inin adıyla oku.”
Dönemlerinde…
“... Hiç bilenlerle bilmeyenler bir
olur mu?..”
gerginlik ÇatıŞma SavaŞ ayetleri, okuma ve öğrenmeyi

teşvik etmiştir..
…yaŞandı
 Peygamberimizin “Bilgi ve hakikat

mü’minin kaybolmuŞ malıdır, onu
Ağaçayırı Savaşları 1485 nerede bulursa alır.” hadisi önemlidir.
 Altı yıl sürdü
 İlk Osmanlı – Memlûk çatışmasıdır.
 Büyük bir savaşa dönüşmedi.

İslam Medeniyetinde
Osmanlı’da ilk ateŞli İlim ve Eğitim Kurumları
serkancatarih
silah (tüfek) kullanıldı.
Sadrazam Davut Paşa  İslam bir ilim ve kitap medeniyetidir.

tarafından Yeniçeri
ocağına dağıtıldı.  ilim ve eğitim kurumları önemli rol
oynamıştır.
Osmanlı’da İlk top

1389’da I.Murat /
I.Kosova Savaşı’nda Beyt’ül Hikme / Bilgelik Evi
kullanıldı
Abbasiler’de Bağdat’taki
Beyt’ül Hikme’de çalışan
Yavuz Sultan Selim;
islam âlimleri
1516 Mercidâbık SavaŞı
(Suriye / Kansu Gavri)
1517 Ridaniye SavaŞı  Farklı dillerde eserler Emeviler ve

(Mısır / Tomambay) / Memlûkleri yıktı Abbasiler dönemlerinde tercüme edildi.
 Halifelik Osmanlı’ya geçti.

Emeviler döneminde
1924’te Halifeliğin
tıp alanında çeviriler
kaldırılmasına kadar
yapıldı.
Türkler’de kaldı.

Müstensihler
Abbasi Halifesi Mansur
(Yazılan kitapları
çoğaltan)
Mütercimler Beytü’l Kâtip ler

(Tercümanların
(Tercüman) Hikme’de emrinde)
Mücellit
(Kitapları
ciltleyen)
Aristo’nun Beydeba’nın
“Organon” eserini “Kelîle ve Dimne”sini
Yunancadan Farsçadan
tercüme ettirdi. Kütüphaneler
 Süryanice ve Sanskritçe’den  Mescitlerdeki…
çeviriler yaptırdı
Âlimlerin evlerindeki…
 Hazinetü’l-Hikme ismiyle
Yüksek devlet görevlilerin ve zengin
sarayında kütüphane kurdu.
kişilerin kitaplarıyla kütüphanelerin
temelleri atıldı.
serkancatarih
İlk kağıt imalathanesini, 794’te

Abbasi halifesi Harun el-ReŞid
Halife Me’mun
Bağdat'ta kurdu.
 Hazinetü’l-Hikme akademi haline Kağıt üretiminde yeni
gelerek Beytü’l Hikme’ye dönüştü. hammadde pamuk kullanıldı.
 830’da Bizans Seferinde topladığı

 Kağıt imalathanesi ile kütüphanelerin
kitapları Beytü’l-Hikme’de topladı.
sayısı arttı.
 Ülke içi ve dıŞından eserler toplandı.
Selçuklu veziri Nizâmülmülk
 Orta Çağ’da tercümeleriyle, pozitif Bağdat’ta Nizamiye Medresesini ve
ilimlerdeki araŞtırmalarıyla kültür kütüphanesini kurdu.

merkezi oldu. Daha sonra baŞka kiŞilerde
kütüphaneler açtı.
Müdürü
Endülüs Emevi halifesi II. Hakem’in
Sâhib-ü Beytü’l Hikme’dir.
Emevi sarayındaki kütüphanesinde
yüz binlerce kitap vardı.
Bağdat, Şam, Kahire, Konstantiniye

ve İskenderiye’ye kitap uzmanları
gönderdi

 Endülüs’teki özel kütüphaneler, bütün

dinlerdeki insanlara açık olan yüksek okul
gibiydi.
Kurtuba’daki
kitap çarŞısı
Hz. Muhammed’in Medine’de ders verdiği suffe (temsilî)
şehrin en
hareketli yeridir.
 Mescit ve camiler eğitim öğretim için
kullanılmaya baŞlandı ve sonra kurulacak
olan eğitim kurumlarına, vakıflara örnek
oldu.
 Dört Halife Dönemi’nde de eğitim öğretim

camilerde devam etti.
Emeviler’de çocukların
Camiler devam ettiği mektep
denilen eğitim kurumları
 İslam medeniyetinde eğitim öğretim, kuruldu.
Hz.Muhammed’in Mekke’de bir
sahabinin evinde ilk Müslümanlara
Kur’an-ı Kerim ayetlerini öğretmesiyle  Abbasiler’de
başladı.
Beytü’l-Hikme
 Hicret sonrası Medine’de
Mescid-i Nebevî’yi okul hâline getirdi. Darü’l-İlim kurumları kuruldu.
serkancatarih
Camilerde talebelere
dinî ilimler, muallimler
tarafından verildi.
Eshâb-ı Suffe / gölgelikte yaŞayan
 Mescid-i Nebevi'nin duvarına bitişik

olan Suffe’de (gölgelikte) yaşayan
genç, bekar ve yoksul kişiler Eğitim faaliyetlerinde öne çıkan Cami’ler
Peygamber’den ayetleri öğrenirdi.
İslam'ı öğretmek için

öğretmen gönderileceğinde
aralarından seçilir ve
ücret almazlardı.
Şam / Emevi Cami Bağdat / Mansur Cami
Cami
Masrafları
zengin Müslümanlar
tarafından karşılandı.
Mısır / Ezher Cami Endülüs / Kurtuba Cami

 Dersler ortadaki büyük derslikte

Medreseler iŞlenir, ders sonrasında öğrenciler bu
dersliğin etrafındaki küçük odalara
çekilir etütlerine devam ederlerdi.
 Abbasiler Dönemi’nde ortaya çıkan

Öğrenciler medreseden özel
cami dıŞı eğitim kurumlarıdır.
bir imtihanla mezun olur
ve icazetname verilirdi.
 Temel eğitim sonrası orta ve yüksek
dereceli kurumlardır.
İcazetname: Üzerinde hocaların ve alınan

derslerin adlarının yazılı olduğu bir dip loma
Medrese eğitimini gösteren bir minyatür
 Eğitim süresi: Sabah / öğlen namazı arası
 Ders sayısı: beş

1067 Nizamiye Medresesi
 Dersler:
İlim insanı ve devlet Dinî bilimler (Fıkıh, kelam, hadis…)

görevlisi yetiştirdi.
Temel bilimler (felsefe, mantık, tıp,
matematik, geometri, astronomi, coğrafya… )
Halkı, Şii ve
Batınilere karşı eğitti.
serkancatarih
Eğitim ücretsizdir.
Diğer eğitim kurumları
Dar’ül Hadis / Hadis evi
Dar’ül Kurra / Kur’an evi

Müderris (Öğretmen) Müzakereci veya mu’îd
(imtihanla seçilir) (yardımcı )
Dar’ül Hendese / Matematik evi
Dar’ül Tıp / Tıp evi
Fahrüddin
Ebu bekir Razi İbn-i Sina
Razi
Ünlü
M üderrisler
İmam-ı
Farabi Gazali

İSLAM ÂLİMLERİNİN İLME  Dinî ilimler Müslümanlara özgü kabul
BAKIŞI VE İLİMLER edildi.
Kur’an ayetlerinin belirli kurallar

Tefsir
 VIII. yüzyıl İslam Rönesansı doğrultusunda açıklanıp yorumlanmasıdır.
dönemidir.
Hz. Muhammed’in sözlerinin ve davranışlarını
 İslam âlimlerinin amacı kendisini, Hadis
ifade eder.
âlemi ve Allah’ı tanımaktır.
 Kur’an’ın “.. Her şey O’nu hamd ile İman esaslarını felsefe yoluyla kanıtlar.
Kelam
tesbih eder..” ayeti
İslam’ın “Kendini bilen Rabb’ini de

Fıkıh Dinî hükümlerin yorumları, İslam hukuku
bilir.” ilkesi doğrultusunda hareket ettiler..
“insan düŞünen bir

canlıdır.” felsefesini  Âlimler akli ilimler olan tıp, matematik ,
ileri taşıdılar. fizik , k imya, felsefe, coğrafya ve astronomi
ile de igilendiler.
Aristo
 İnsan baŞkalarına, Allah’a, tabiattaki

varlıklara karşı sorumluydu.
serkancatarih
 insanın benliğini,yaŞadığı âlemi ve İSLAM MEDENİYETİNDE İLMÎ

Allah’ı bilmesi gerekiyordu. EKOLLER VE ÂLİMLER
 İnsan kendini bilerek Allah’ı tanıyıp

kendisi ve âlem hakkında bilgiye  Gayr-ı Arapların İslam’ı kabulüyle
ulaşacaktı. farklı bölgelerde Kur’an ve hadisler
farklı yorumlandı
 İnsanın varlık nedeni, Kur’an-ı
Kerim’de ve sünnette saklıydı.  Böylece farklı ekoller oluştu.
 İlim dalları, Kur’an ve sünnet çalışmaları

ile oluştu.
 İlim çalışmalarının çeŞitlenmesi ile fıkıh Tasavvuf

felsefi
Farabi’den Gazali’ye, İbn-i Rüşd’den
El-Kindi’ye bir çok İslam âlimi ilimleri
tasnif etti.  Ekollerin oluŞmasında Arapçaya
tercüme edilen Hint, İran ve Yunan
“İhsaü’l-Ulûm” eserinde ilimleri
teorik ve pratik olarak iki bölümde medeniyeti eserleri etkilidir.
topladı.
Teorik P ratik
- Matematik - Fıkıh
- Doğa ilimleri - Kelam
Farabi - Hadis,
- Tefsir

Felsefi Ekoller
MeŞŞâiyye Ekolü Tabîiyyûn Ekolü
 Kendilerine, -derslerini yürüyerek  Dünyanın yoktan var olur, kendi
anlatan Aristo’nun akılcı felsefesinden dışında üstün güçle yöneltilir.

etkilenerek-yürüyenler “MeŞŞaîyyûn”
dediler.  Ekole göre tabiat, deney ve
tümevarım yöntemleriyle bilimsel
 Din ve felsefeyi uzlaştırdılar.
şekilde araştırılmalı.
 DüŞünme, mantık ve araŞtırma
önemlidir.  Temsilcisi, Ebu Bekir Zekeriyya
Razi’dir.
İbn-i Sina İbn-i Rüşd
Mu’tezile Ekolü
El-Kindi Temsilcileri Farabi
 İyi ve kötü fiillerin yaratıcısı insandır.
 Allah iyi ve kötü arasında tercih
hakkı tanımalı
serkancatarih
Maturidiyye Ekolü
 İlahi iradeyle oluşan fiilin sorumlusu
insan olmamalı
 Adını kurucusu El-Maturidî’den alır.
 Bu, Allah’ın adaleti ile bağdaşmaz.

 Ekole göre fiillerin yaratıcısı Allah’tır.
 İnsan fiillerden dilediğini seçer, aklı

ve Allah’ın elçileriyle faydalıyı
zararlıdan, kirliyi temizden, iyiyi
kötüden ayırt eder. Farabi (870-950)
 Felsefenin birinci öğretmeni

Aristo’yu çok iyi yorumladı.
EŞ’arîyye Ekolü
 Bu nedenle ikinci öğretmen
“muallim-i sani” unvanıyla anıldı.
 Adını kurucusu Ebu’l-Hasan
EŞ’arî’den alır.
 “İhsaü’l-Ulûm” eserinde
(İlimlerin Sınıflandırılması) ilimleri tasnif
 Ekole göre, iyilik, kötülük ve adalet
etti. Teorik / Pratik
Allah’ın emir ve yasaklarıyla anlam
kazanır.
 Devlet yönetimiyle ilgili öğütler verdiği
“Medinetü’l-Fazıla”da (Erdemli Şehir)
 Allah’ın emrettiği fiiller ahlâken iyi,
hükümdarı kalbe benzetti.
yasakladıkları kötüdür.

 “Kitabu’l-Musıki’l-Kebir” ile müzik ve En iyi Ödem iş Hayır Nazilli

kebabıdır. pidesidir.
matematik arasında bağ kurarak
müziği bilim hâline getirdi.
 “Kanun” adlı müzik aletini icat etti.

Gazali İbn-i Rüşd
 Eserlerinde yararlandığı kaynakları Tehafütü’l-Felasife Tehafütü’t-Tehafüt

göstererek akademik dürüstlük ilkesine Filozofların Tutarsızlığı Tutarsızlığın tutarsızlığı
bağlı kaldı
 “El Külliyat” Optik ve tıp alanındaki

eseridir.
İbn-i Sina (980-1037)
 O’na göre kadınların devlet ve top lum
 “Kitabü’l-Şifa” ve hayatından dıŞlanmasıyla yoksulluk ve
“El Kanun Fi’t-Tıp”
kötülükler oluştu
(Tıbbın Kanunu) eserleridir.
 Batı’da “Averroes” ve “Kommandatör”
adlarıyla tanındı
El Kanun Fi’t-Tıp
 DüŞünceleri XIII. yüzyılda akılcı felsefe
 Zatülcenp (göğüs zarı iltihabı), zatürre, akımına dönüştü.
menenjit, yüz felci, sarılık ve kemik

iltihabı hastalıkları tanısı ve tedavisi  Avrup a, Rönesansın ilk anlarını -skolastik
felsefeye karŞı olan- Latin İbn-i RüŞdcülüğü
yöntemlerini anlattı.
akımıyla yaşadı.
serkancatarih
 Batı dillerine çevrilerek P aris Tıp

Fakültesi kütüp hanesinin dokuz ana
kitabının en başındaki eser oldu.
İmam Gazali (1058-1111)
 Avrup a üniversitelerinde altı yüzyıl temel
başvuru kitabıdır.  Akıl dine karŞı olamaz,
gerçeğe imanla ulaşılır
 Batıda “Avicenna” –doktorların doktoru-
adıyla anıldı.
 Aklı öne alan Aristo, Farabi, İbn-i Sina
 Kanın gıda taŞıyan sıvı olduğunu belirtti. gibi filozofları “Tehafütü’l-Felasife”
eserinde eleştirdi.
 760 çeŞit ilaç hakkında bilgi verdi.
 Nizamiye Medresesinde müderrislik yaptı.
/Nizamiye Medresesi’nin İlk Müderrisi
 Ahlaki öğütler verdi.

İbn-i Rüşd (1126-1198)
 İyilik ve kötülük fiilleri, niyetlere göredir.
 Felsefe ve din birbirini bütünler
 “İhyâü’l-Ulûmi’d-Din” e göre
 GörüŞlerini -Gazali’nin
-Din İlimlerinin Yeniden Yapılanması-
Kur’an ve sünnete uygun yaşanmalıdır.
“Tehafütü’l-Felasife”’sini çürütmek için-
“Tehafütü’t-Tehafüt”te yazdı.

Diğer Felsefi Ekoller İSLAM ÂLİMLERİNİN VE

MÜSLÜMANLARIN
AVRUPA’YA ETKİLERİ
Cebriyye Ekolü
Orta Çağ’da
 Ağacın büyümesi veya güneŞin batması
gibi insan fiilleri mecburidir
İslam
 Eylemleri yap an ve yap tıran Allah’tır. Avrupa
Dünyası
Kaderiyye Ekolü Skolastik Akılcı

önem verdi
Düşünceye Düşünceye
 Fiileri Allah yaratmaz… kararı veren ve
uygulayan insandır
 Avrupalılar, XI. yüzyıl sonları İslamın
 Hz. Muhammed’in hadisine ithafen
ilim ve fenninden yararlanmaya başladı.
“İçtihat edip isabet eden iki, içtihat edip

Rahip Raymond ilk adımı atarak,
yanılan bir sevap kazanır.” yorumunu yaptılar.
Tuleytula’nın 1085’te Hristiyanlara
İçtihat: Zor bir iŞ için, bütün gücünü sarf geçmesiyle Avrupa’nın
etmek ilk Doğu ilimleri okulunu açtı.
Tercüme evi kurup İslam âlimlerinin

serkancatarih
eserlerini Latinceye çevirtti.
Fıkıh Ekolleri
 Fıkıh ekollerinde Ebu Hanife, İmam Malik,  Avrupa, İslam filozofları sayesinde
İmam Şafii ve İmam Ahmed bin Hanbel Rönesans ve Reform’a doğru ilerledi.
içtihatlarıyla mezhep kurucularıdır.
İtalya’da İslam medreselerini
taklit eden üniversiteler
 İslam temelinde görüŞ birliğindeler
kuruldu.
ancak ibadet şekilleri, sorun
çözümlerinde farklı görüşte oldular.
Tasavvuf Ekolleri
 Sicilya kralının 1224’te Nap oli’de açtığı
 Temelde Allah sevgisi, ruh temizliği ve üniversitede Arapçadan Latinceye
güzel ahlak gibi ortak ilkeler etrafında tercümeler yapıldı.
birleşti.
 Bunu Bologna, Montpellier ve Paris
Üniversiteleri takip etti.

Batı
Sıfrın Mucidi
üniversitelerinde
ders kitabı olarak
okutuldu. Hintliler rakamları yazarken
sıfır yerine boşluk kullandı

İbn-i Sina / El Kanun Fi’t-Tıp
 Ebu Bekir el-Razi eserleri Latinceye

çevrildi. Harezmi iŞlemlerde karıŞıklığa yol
.
açan bu boŞluğa bir sembol koyarak
Latinceye tercüme onu görünür yaptı.
edilen eserlerinden
birinde hastasını
muayene ederken  Bulduğu yeni sembole içi boŞ
(temsilî)
anlamına gelen “es-sıfır” adını verdi.
Dokuz rakam ve bu yeni sembol

ile tüm iŞlemleri yap manın
mümkün olduğunu söyledi.
serkancatarih
 Böylece Harezmi sıfırın gerçek

mucidi oldu.
Avrupalılar için Şifayı da rahibin
hastalıkların
duasına bağladılar
nedeni Şeytan’dı  Matematikte problem çözme kuralları
anlamında algoritma terimi Harezmi adının
Latince söylenişi olan algorizm sözcüğünden
 İslami eserlerle bilimsel teŞhis ve
türetildi.
tedavi yöntemi kullandılar.
 Sıfır kullanımını Müslümanlardan  İspanyolcada basamak anlamına gelen
öğrendiler. guarismo teriminin kökeni Harezmi adına

dayanır.
Müslüman bir hocadan aldığı

derslerle 1202’de yazdığı
“Liber Abaci” da Arap-Hint sayıları
olarak bilinen onluk sayı sistemini
Avrupalılara öğretti.
İtalyan matematikçi Böylece Avrup alılar günlük hayatta
Leonardo Fibonacci matematiksel iŞlemleri kolayca
yapabildi.

İSLAM MEDENİYETİNDE SANAT Süsleme sanatı ile hüsn-ü hat

(güzel yazı sanatı) oluştu.
Camiler ve mimari eserlerin duvarları

“Allah güzeldir, güzeli sever.”
ayet ve hadislerle süslendi.
“Allah en büyük sanatkâr” El yazması kitaplar yazıldı
- Kuran-ı Kerim-
 Müslümanlar kendilerini ve
çevrelerini güzelleştirmeye çalıştılar.
 Fethedilen ülkelerde İslam öncesi

eserleri gölgede bırakmaya çalıştılar. Tezhip ve ebru sanatları gelişti.
 İleri giden sanat dalı mimari oldu.  Fethedilen yerler ile komŞu
ülkelerdeki sanat birikimlerinden
yararlandılar.
 Cami mimarisinin geliŞmesinde
cemaatle namaz etkili oldu.
 İlim ve eğitimle medrese mimarisi

gelişti.
 Sağlık ve temizlik önemi ile çeşmeler,

serkancatarih
hamamlar, su kemerleri ve
darüşşifaların inşası gelişti. Kümbet Türbe
 Şam, Bağdat, Kahire, Kurtuba ve

mimarisi geliŞti
Gırnata’da camiler, saraylar,

kervansaraylar başkentleri süsledi.
Yerel sanat anlayıŞ larının etkisiyle
Endülüs’te bulunan İslam eserlerinden

Kurtuba Ulu Camii’nin içinden bir görünüş
 İbadet mekânları nakıŞlarla süslendi.

Samarra Ulu K.Afrika Kayrevan Antalya Alaaddin
Cami minaresi Cami minaresi Keykubat Cami minaresi
Resim yerine
spiral Kalın ve dört köşeli Yivli
minyatür sanatı gelişti.
İnŞaa edildi

Türklerin İslamiyet’i kabulüyle İslam

sanatı
Mimari, ağaç oymacılığı,
taŞ iŞçiliği, çinicilik ve
musikide hayranlık
uyandırıcı eserler
verdiler.
Hat sanatını
ileriye taşıdılar.
serkancatarih
“Kur’an Mekke’de indi,

Kahire’de okundu,
İstanbul’da yazıldı.”
iyiler mutlaka kazanır…

5.ünite İslam Medeniyetinin Doğuşu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5.ünite İslam Medeniyetinin Doğuşu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

5.

Ünite İSLAM MEDENİYETİNİN DoĞuŞu

• Avasım • Ekol •Halifelik

• Hicret • İhtida • Mevali

İSLAMİYET’İN DOĞUŞU SIRASINDA

 610 Peygamberlik gelişi

 615 İlk Hicret

 622 İkinci Hicret

 622 Medine Sözleşmesi

 624 Bedir Savaşı

 625 Uhud Savaşı

 627 Hendek Savaşı

 628 Hudeybiye Barışı

 629 Hayber’in Fethi

 629 Mute Seferi

 630 Mekke’nin Fethi

 630 Huneyn Seferi

 630 Taif Seferi

 631 Tebük Seferi

 632 Veda Haccı

1 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

Haram Aylarında, Kâbe’nin

 Medeni veya hadariler (Yerleşik  Kölelik ve çok eşlilik sosyal hayatı

Bir Arap şeyhi ve kabile üyeleri (temsilî)

2 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

İslamiyet’in Doğuşu İslamiyet’in Doğuşu

 Kök Türkler’de Gök Tengri inancı

Konfüçyüs’ü gösteren bir minyatür

 Japonya’da Çin kültürünün etkisinde  Bilim ve kültürün önündeki en büyük

 Hindistan’da çeşitli ırk ve dinlerden

 Bizans’ta mezhep çatışmalarının

Hıristiyan din adamlarıyla konuşan Papa (temsilî)

3 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

 Mekke’de güvenilir olmasıyla el emin

Hira Mağarası’nda 610’da Ramazan

 VI. yüzyılda Kızıldeniz’i aşarak Güney

Hz. İlk Hz. Ali

Hz. Muhammed’in Peygamberliği

• 621 Medine’deki Evs ve Hazrec

• Bir yıl sonra Medineli yetmiş dört

 Babasının adı Abdullah,

 Doğmadan önce babasını, doğduktan

 8 yaşına kadar dedesi Abdülmüttalib’in

 Amcası ile Suriye / Yemen arası

 25 yaşında Hz. Hatice ile evlendi.

4 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

Hicret 622 Medine: Başkent

Hz. Muhammed: Başkan

Medine SözleŞmesi: Anayasa

İlk İslam Devleti’nin temelleri atıldı.

 Hz. Muhammed Mescid-i Nebevi

İlk İslam Üniversitesidir.

 Son olarak Hz. Muhammed ve

Medine’de OluŞan Gruplar

Medine’deki Mescid-i Nebevi’den bir görünüş

Yahudiler  Medine’deki pazarları denetlemek ve

İlk belediyecilik uygulaması başladı.

Muhacir: Mekke’den Medine’ye göç edenler

Ensar: Medine’nin yerli halkı

 Hz. Muhammed toplumsal uzlaşı için

5 9. Sınıf Tarih Ders Notları www.serkancatarih.jimdo.com

Müslümanların Kendilerini Koruma Eğitim Hukuk

 Müslümanlar, mallarını geri almak için