MIĘDZYNARODOWE

STOSUNKI
GOSPODARCZE
GOSPODARKI ŚWIATOWE
GOSPODARKA ŚWIATOWA - zbiorowość różnorodnych organizmów gospodarczych i instytucji
funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych jak i na szczeblu międzynarodowym. Zajmują się
działalnością gospodarczą (pośrednio, bezpośrednio) oraz powiązane są ze sobą w pewien system
poprzez sieć międzynarodowych stosunków ekonomicznych.
Spoiwem gospodarki światowej są utrzymywane i nawiązywane pomiędzy elementami składowymi
międzynarodowe stosunki ekonomiczne, ulegają zmianie pod względem: zakresu, struktury rzeczowej,
formy, kierunków, intensywności.

GOSPODARKA ŚWIATOWA MA DWOJAKI CHARAKTER

 Charakter historyczny- zaistniała na określonym etapie historycznym
 Charakter dynamiczny (kategoria ekonomiczna) podlega ewolucji(podmioty, organizmy,
powiązania)

PODMIOTAMI GOSPODARKI ŚWIATOWEJ MOGĄ BYĆ

 Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe),
 Przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje transnarodowe),
 Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państwa,
 Międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne,
 Międzynarodowe organizacje gospodarcze.

WIĘZI EKONOMICZNE WYSTĘPUJĄCE POMIĘDZY PODMIOTAMI GOSPODARKI

ŚWIATOWEJ:
 Więzi handlowe
 Usługowe
 Produkcyjne
 Technologiczne
 Kapitałowe

1|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

INTERNACJONALIZACJA
INTERNACJONALIZACJA – inaczej umiędzynarodowienie, ścisłe powiązanie państwa, różnych
form jego życia społecznego, gospodarczego z innymi podmiotami stosunków międzynarodowych.
Prowadzi ona do wzrostu współzależności we wszystkich dziedzinach i tworzenia społeczności
międzynarodowych.

ETAPY INTERNACJONALIZACJI
 Umiędzynarodowienie w sferze wymiany- zazwyczaj import/eksport. Przedsiębiorstwo wciąż
usytuowane w gospodarce narodowej, ale włącza się w system międzynarodowych
powiązań i zależności.
 Umiędzynarodowienie w sferze produkcji- podjęcie działalności produkcyjno-handlowej (np.
podjęcie za granicą produkcji towarów).
 Globalizacja działalności gospodarczej- całkowite umiędzynarodowienie przedsiębiorstwa
i jego działalności (na 2 rynkach w wielu krajach).

MOTYWY- przyczyny podejmowania działalności poza granicami kraju:

 Rynkowe
 Kosztowe
 Zaopatrzeniowe
 Polityczne

RYNKOWE - OTWARCIE NOWYCH RYNKÓW I UTRZYMANIE SIĘ NA RYNKACH

DOTYCHCZASOWYCH
 Stagnacja na rynku krajowym
 Popyt na rynku krajowym na dany produkt zanikł ze względu na jego starzenie się
 Istnieją niewykorzystane moce produkcyjne
 Przy oligopolistycznej strukturze rynku krajowego następuje zaostrzenie konkurencji
 Rynki zagraniczne rozwijają się dynamicznie
 Zostają wprowadzone lub zaostrzone restrykcje importowe na dotychczasowych rynkach
przedsiębiorstw
 Powstają ugrupowania integracyjne, intensyfikacja procesów integracyjnych
 Chęć wyprzedzenia konkurentów, efekt naśladowcy, zmniejszenie ryzyka

KOSZTOWE - OBNIŻENIE KOSZTÓW PRODUKCJI I ZWIĘKSZENIE STOPY ZYSKÓW

 Niższe koszty siły roboczej za granicą (siła robocza dominujący czynnik w wytworzeniu
produktu), inny czynnik tańszy
 Niższe koszty surowców, gruntów, energii, niższe podatki, wydatki na ochronę środowiska, ulgi
i zwolnienia celne
 Tańsze kredyty, łatwiejszy dostęp do środków finansowych, produkcja na miejscu zmniejsza
koszty transportu

ZAOPATRZENIOWE
 zaopatrzenie w różne importowane czynniki produkcji opłacalne gdy ich brak, cena wyższa
w krajach macierzystych

2|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 dostęp do surowców mineralnych i rolniczych (ważny dla przedsiębiorstw japońskich)
 dostęp do nowoczesnej wiedzy, zaawansowanej technologii charakterystycznych dla danego
kraju a niemożliwych do wykorzystania w krajach macierzystych, do krajów rozwijających,
przemieszczana produkcja wyrobów nowoczesnych

POLITYCZNE
 związane z polityką prowadzoną w stosunku do różnych form międzynarodowej działalności
gospodarczej przedsiębiorstw, przez kraje ich pochodzenia i kraje do których jest ona
skierowana
 polityka wspierania eksportu (ubezpieczenia kredytów eksportowych, ulgi podatkowe,
finansowanie informacji o rynkach zagranicznych)
 kraje rozwijające- bodźce fiskalne (ulgi podatkowe, wakacje podatkowe, ulgi celne) finansowe
(subsydiowanie płac, sprzedaż ziemi i budynków po obniżonej cenie)

KORPORACJE
KORPORACJE- przedsiębiorstwa prowadzące działalność gospodarczą w co najmniej dwóch krajach
oraz posiadające co najmniej w dwóch krajach filie lub oddziały będące w części lub w całości
własnością przedsiębiorstwa macierzystego i działającego pod jego kontrolą.

KORPORACJA TRANSNARODOWA- aktywa w całości należą do przedsiębiorstwa

macierzystego, zlokalizowane w co najmniej dwóch krajach.

KORPORACJA WIELONARODOWA- przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części

aktywów korporacji, pozostałe należą do innych zagranicznych przedsiębiorstw.

 Ich rola wzrasta z uwagi na wzrost ich liczby (rosnący proces umiędzynarodowienia) i potęgi
gospodarczej,
 Dysponują ogromnym potencjałem kapitałowym, produkcyjnym, technologicznym,
 Uznane za podstawowy element i czynnik procesów globalizacji.

UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE
MIĘDZYNARODOWE (REGIONALNE) UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE
 wyraźnie wyróżniający się na tle otoczenia, względnie jednolity, nowy organizm gospodarczy
obejmujący dwa kraje i więcej
 spoiwem organizmu- proces integracji gospodarczej polegający na dostosowaniu
gospodarczych elementów składowych, np. efta, cefta, acean, nafta

UGRUPOWANIA INTEGRACYJNE I ICH CHARAKTER

 formalny (zinstytucjonalizowany) - w postaci międzynarodowego porozumienia lub organizacji
gosp. lub integracyjnej, sprzyjając porozumiewaniom integracyjnym
 nieformalny - mogą je kraje, które nie są formalnie zorganizowane, powiązane są jednakże
silnie międzynarodowymi stosunkami ekonomicznymi, które tworzą procesy integracyjne

3|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

CELE INTEGRACJI:
CELE CYWILIZACYJNE związane z rozwojem nauki, informatyki, różnego typu łączności,
organizacją życia publicznego, organizacją gospodarki itp.

CELE KULTUROWE
 Ochrona dobytku kulturowego, który pozostaje w harmonii z ideą integracji i jej celami,
 Niwelowanie barier językowych i konfliktów narodowościowych,
 Przeciwdziałanie narzucaniu własnych przekonań politycznych i religijnych innym.

CELE WYNIKAJĄCE Z POTRZEB LOKALNYCH

 Ochrona środowiska naturalnego,
 Przeciwdziałanie niekontrolowanemu przyrostowi ludności,
 Ograniczanie narastania zadłużenia krajów słabo rozwiniętych.

PRZYCZYNY INTEGRACJI
Dla krajów wysoko rozwiniętych:
 tendencje w rozwoju przemysłu i postępu technicznego – rozwój licznych współczesnych gałęzi
przemysłu jest uwarunkowany rozwojem wielu uzupełniających gałęzi przemysłowych,
 rozwój produkcji przemysłowej na wielką skalę – wymaga zaawansowanego podziału pracy
i specjalizacji rynkowej z jednej strony oraz odpowiednio dużego i chłonnego rynku z drugiej
strony,
 utrzymanie na odpowiednio wysokim poziomie – a nawet przyspieszenie – tempa rozwoju
gospodarczego.

Dla krajów słabo rozwiniętych:

 szansa na ułatwienie i przyspieszenie rozwoju gospodarczego,
 możliwość podejmowania wspólnych inwestycji infrastrukturalnych,
 zapobiegać rozpraszaniu zasobów,
 kształtowanie się wspólnego rynku pozwala stopniowo na powiększanie skali produkcji.

WARUNKI ROZWOJU MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI

 Bliskie położenie geograficzne – dzięki pogłębiającym się z biegiem lat związkom zawodowym,
kulturowym, ekonomicznym i cywilizacyjnym, ułatwia a czasem nawet przyspiesza procesy
integracyjne,
 Odpowiednia infrastruktura,
 Podobny poziom rozwoju gospodarczego,
 Komplementarność struktur gospodarczych,
 Zgodność ustrojowa państwa,
 Zgodność wewnętrznej polityki ekonomicznej,
 Podobieństwo polityki zagranicznej.

4|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE
MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE GOSPODARCZE
 oddziaływają na mechanizmy międzynarodowej współpracy gosp. Strukturę, charakter
stosunków ekonomicznych między podmiotami

FUNKCJE ORGANIZACJ MIĘDZYNARODOWYCH

 regulacyjne - ustanawianie pewnych wzorców, zaleceń dla uczestników organizacji
 kontrolne (nadzorcze) - kraje członkowskie są poddawane nadzorowi ze strony organizacji
(groźba sankcji)
 operacyjne
Światowa Organizacja Handlu- WTO
 1stycznia 1995 zastąpiła GATT: układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu
 159 członków

Międzynarodowy Fundusz Walutowy- INF

 Utworzony w 1945r.
 Obecnie 188 krajów członkowskich
 Promowanie międzynarodowej współpracy gosp.
 Wspieranie wzrostu handlu międzynarodowego
 Promowanie stabilności wymiany walut, dostarczanie środków finansowych krajom
znajdującym się w trudnościach

PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE
BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH
Bilans procentów i dywidend to zestawienie dochodów i wydatków związanych z obsługą kapitału
zagranicznego w danym kraju oraz kapitału krajowego ulokowanego za granicą.

Saldo procentów od zaciągniętych i udzielonych kredytów zależy głównie od wielkości tych kredytów
oraz od wysokości oprocentowania i terminów spłat.

Saldo dywidend zależy od wielkości bezpośrednich inwestycji kapitałowych ulokowanych przez dany
kraj za granicą oraz bezpośrednich inwestycji kapitałowych ulokowanych przez zagranicę na terenie
danego kraju.

Przepływy jednostronne (nierekompensowane) można podzielić na:

 przepływy rządowe, np. składki płacone różnym organizacjom i instytucją zagranicznym,

nieodpłatne dostawy towarów w ramach międzynarodowej pomocy gospodarczej,
dobrowolne umorzenie długów, odszkodowania wojenne, koszty utrzymania placówek
dyplomatycznych i konsularnych,

 przepływy prywatne, np. dochody z pracy, dochody z licencji, praw autorskich, spadki,
alimenty, składki do organizacji naukowych.

5|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
Oba typy przepływów jednostronnych cechują się brakiem zbilansowania.

BILANS KAPITAŁOWY
Są to przepływy kapitału we wszystkich formach. Wypływ kapitału (eksport) oddziałuje negatywnie na
bilans płatniczy danego kraju. Można wyróżnić:

 bilans kredytów, zarówno udzielanych zagranicy jak i zaciąganych za granicą,

 bilans inwestycji bezpośrednich,

 bilans inwestycji portfelowych.

BILANS OBROTÓW WYRÓWNAWCZYCH

To napływ bądź odpływ złota, walut wymienialnych lub specjalnych praw ciągnienia.

Złoto może być ujmowane w bilansie płatniczym dwojako:

 jako towar gdy należy do osób prywatnych,

 jako część rezerwy monetarnej kraju.

RÓWNOWAGA BILANSU PŁATNICZEGO

Z formalnego punktu widzenia bilans płatniczy jest zawsze w równowadze – zasługa podwójnego
zapisu każdej transakcji. Zgodnie z nim sumy rachunku obrotów bieżących, obrotów kapitałowych oraz
obrotów wyrównawczych są równe zeru.

Można wyróżnić dwa typy transakcji:

 autonomiczne – czyli takie, które są podejmowane niezależnie od stanu bilansu płatniczego,

wyłącznie na podstawie kryterium korzyści,

 wyrównawcze – wszystkie te, które zmierzają do poprawy równowagi płatniczej.

Rodzaje:

 Równowaga rzeczywista ma miejsce wtedy gdy jest ona następstwem podejmowania niczym
nieograniczonych decyzji gospodarczych.

 Równowaga pozorna jest wynikiem stosowania polityki ekonomicznej oddziałującej nie tylko
bezpośrednio na równowagę zewnętrzną, lecz także na równowagę wewnętrzną.

W krótkich okresach czasu rzadko występuje zarówno równowaga rzeczywista jak i pozorna. Wynika
to z braku harmonizacji płatności po stronie „winien” i stronie „ma”.

PRZYCZYNY NIERÓWNOWAGI BILANSU PŁATNICZEGO

 W okresie krótkim:

 zmiany wielkości PKB – oddziałują przede wszystkim na saldo bilansu handlowego,

a niekiedy też na saldo obrotów bieżących – wzrost PKB zazwyczaj powoduje
pogorszenie tych sald, a jego obniżka poprawę,

 zmiany terms of trade – powodują poprawę lub pogorszenie salda bilansu

handlowego. Poprawa zarówno terms of trade cenowych jak i ilościowych sprzyja
poprawie tego salda, a ich pogorszenie ma skutek przeciwny.

6|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 zmiany kursu walutowego – zmiana poziomu kursu może ułatwić lub utrudnić
utrzymanie równowagi bilansu handlowego, a w konsekwencji bilansu płatniczego
w krótkim okresie. Dewaluacja waluty krajowej względem walut zagranicznych sprzyja
wzrostowi eksportu (przez jego potanienie) i zmniejszeniu importu (przez jego
podrożenie), prowadzi więc do poprawy salda bilansu handlowego. Rewaluacja waluty
krajowej ma odwrotne konsekwencje.

 W długim okresie czasu na równowagę bilansu płatniczego wpływają następujące czynniki

związane ze wzrostem gospodarczym:

 po stronie popytu:

 stopa wzrostu gospodarczego, określająca rozmiary i dynamikę wzrostu

dochodów społeczeństwa,

 stopa oszczędzania wpływająca na kształtowanie się dynamiki zmian popytu

globalnego i importowego, a także na stopę inwestycji,

 stopa importu oraz stopa absorpcji podaży eksportowej poprzez popyt

wewnętrzny,

 źródła wzrostu gospodarczego (inwestycje krajowe, wydatki budżetowe,

eksport),

 sposoby i proporcje finansowania inwestycji krajowych:

 oszczędności wewnętrzne,

 kapitał zagraniczny.

 po stronie podaży:

 relacja pomiędzy stopą wzrostu produkcji na eksport a stopą wzrostu

produkcji na rynek wewnętrzny,

 relacja między stopą wzrostu produkcji konkurującej z importem a stopą

wzrostu produkcji kierowanej na rynek wewnętrzny,

 zmiany udziału importowanych surowców i półfabrykatów w produkcji

globalnej.

 Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki determinujące zmiany warunków rozwoju gospodarczego

i sytuację w bilansie płatniczym danego kraju w długim okresie:

 zmiany poziomu cen krajowych w stosunku do cen zagranicznych - niższe tempo

wzrostu cen krajowych niż tempo wzrostu cen zagranicznych sprzyja poprawie
konkurencyjności typu cenowego,

 zmiany poziomu realnego kursu walutowego w stosunku do tendencji inflacyjnych

w świecie – wzrost poziomu realnego kursu walutowego utrudnia rozwój eksportu
towarów i usług, ale zarazem sprzyja napływowi kapitału zagranicznego, i odwrotnie,

 zmiany poziomu i struktury konkurencyjności danego kraju w skali międzynarodowej

przy uwzględnieniu skutków postępu technologicznego i długookresowych tendencji

7|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
rozwojowych popytu światowego – wzrost poziomu oraz struktury międzynarodowej
konkurencyjności wpływa na poprawę w bilansie płatniczym, i odwrotnie.

ZNACZENIE HANDLU ZAGRANICZNEGO DLA GOSPODARKI

Handel zagraniczny i jego rola w gospodarce narodowej

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO (HZ) NA GOSPODARKĘ DANEGO KRAJU

ZALEŻY OD CZYNNIKÓW:
 Skali zaangażowania danego kraju w MPP (im aktywniej - tym handel ma większy wpływ na
gospodarkę danego kraju).
 Udziału handlu zagranicznego w tworzeniu dochodu narodowego (DN).
 Roli, jaką handel zagraniczny pełni w gospodarce narodowej danego kraju.

 pasywną - sfera handlu zagranicznego jest podporządkowana realizacji

ogólnonarodowych celów inwestycyjnych bądź produkcyjnych,

 aktywną - rozmiary i struktura handlu zagranicznego są podporządkowane

potrzebom gospodarki narodowej, a z drugiej strony wymiana z zagranicą wpływa
korzystnie na plany produkcji krajowej.

KORZYŚCI Z EKSPORTU
1. Mikroekonomiczne:
 Dla konsumentów: poprawa jakości produktów, większe zróżnicowanie opakowań,
kolorystyki, wzornictwa itp.,
 Dla przedsiębiorstw: eksporterów - korzyści skali, wzrost przychodów i zysków,
rozszerzenie rynku zbytu, możliwość dostępu do segmentów rynku zagranicznego o
wyższym poziomie dochodów, możliwość wydłużenia cyklu życia produktów,
dywersyfikacja rynków i ryzyka.
2. Makroekonomiczne (korzyści dla państwa) :
 wzrost produkcji, pociągający za sobą wzrost/utrzymanie zatrudnienia,
 wzrost wpływów budżetowych - obowiązkowe składki ubezpieczeniowe i podatki od
dochodów osobistych pracowników zatrudnionych przy produkcji eksportowej,
 umocnienie pozycji międzynarodowej,
 możliwość zmian w technice produkcji, powodująca wzrost poziomu zaawansowania
technologicznego kraju,
 poprawa bilansu płatniczego państwa, dzięki środkom finansowym uzyskiwanym za
sprzedane zagranica towary i usługi.

PRZYCZYNY ROZWIJANIA EKSPORTU

 trwałe lub przejściowe dysponowanie określonymi towarami, przy jednoczesnym
niedysponowaniu tymi towarami przez inne kraje (np. względy klimatyczne, dysponowanie

8|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
przejściowe, krótkookresowe), często wynikiem odmiennych poziomów rozwoju
gospodarczego; dysponowanie absolutne,
 występowanie komparatywnych różnic kosztów i cen w ujęciu międzynarodowym (różnice
cen jako skutek odmiennych warunków popytu, zróżnicowania poziomu kosztów),
dysponowanie względne – realne lub potencjalne - eksport jako wentyl dla nadwyżek,
 efekt strategii przedsiębiorstw uwzględniającej m.in. zróżnicowanie popytu na rynkach
międzynarodowych (zróżnicowanie preferencji i towarów, jako efekt celowej działalności
przedsiębiorstw- towary często zróżnicowane pozornie).

IMPORT – KORZYŚCI
 stabilizacja rynku, osiągana dzięki pojawieniu się konkurentów zagranicznych,
likwidujących krajowe monopole
 wzrost konkurencji oraz nacisk na obniżanie kosztów i cen,
 dostęp do zagranicznych surowców,
 możliwość podniesienia poziomu rozwoju technologicznego kraju,
 wzrost dochodów budżetu państwa w postaci wpływów z ceł i podatków nakładanych na
import.

PRZYCZYNY ROZWIJANIA IMPORTU

 koszty produkcji zastępującej import są bezwzględnie wyższe w stosunku do zagranicy.
Brak produkcji w kraju importującym – trwały – warunki klimatyczne, opóźnienie rozwoju
gospodarczego, itd., przejściowy-średniookresowy, krótkookresowy.
 koszty produkcji zastępującej import są relatywnie wyższe w stosunku do zagranicy
(różnice w kosztach i cenach towarów jako skutek różnic w wielkości popytu,
międzynarodowe różnice poziomu kosztów),
 istnieje potrzeba zaspokojenia zróżnicowanego popytu na różnorodne towary i usługi
(zróżnicowanie preferencji i towarów, jako efekt celowej działalności przedsiębiorstw).

Import wyłączny (niezbędny) ze względu na trwały brak określonych towarów, i stąd występuje
strukturalna potrzeba importu.

HANDEL ZAGRANICZNY – TRZY PŁASZCZYZNY ODDZIAŁYWANIA:

Wpływa na:

 zmianę struktury dochodu narodowego,

 podniesienie efektywności gospodarowania,
 wielkość i dynamikę dochodu narodowego.

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO NA ZMIANĘ STRUKTURY DOCHODU

NARODOWEGO
Gospodarka zamknięta

 W krótkim okresie - w gospodarce zamkniętej niewielka możliwość zmiany struktury DN

- ograniczone możliwości dokonywania inwestycji i konsumpcji z powodu braku funduszy
oraz możliwości produkcyjne gałęzi dostarczających dóbr do spożycia.

9|S tr o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 W krótkim okresie struktura DN powstającego oraz możliwości jego zmiany są ograniczone
istniejącą elastycznością aparatu wytwórczego.

OBROTY HANDLOWE Z ZAGRANICĄ – JAKO CZYNNIK UNIEZALEŻNIAJĄCY

STRUKTURĘ DN PODZIELONEGO OD STRUKTURY APARATU WYTWÓRCZEGO
Gospodarka otwarta

Y= I + K + G+ Ex – Im
Y= I + K + G + NX
gdzie :
NX= Ex – Im (eksport netto)
Ex - eksport
Im - import
Jeżeli:
 Ex < Im – to wielkość dochodu narodowego podzielonego jest większa od wielkości
dochodu narodowego wytworzonego
 Ex > Im – to wielkość dochodu narodowego wytworzonego w kraju będzie większa od
wielkości dochodu narodowego podzielonego

Y= I + K + G + Ex -Im

I = Y - K - G + Im - Ex

Jeżeli:

Y- K - G= O (w gospodarce zamkniętej), to I=O

I= O + Im – Ex

Czyli:

I + Ex = O + Im

 Jeśli Im > EX to I>O

 Jeśli Im < EX to I<O
 Jeśli Im = EX to I=O

W gospodarce otwartej eksport traktowany jest jak inwestycje (zagraniczne), import – oszczędności
(zagraniczne). Im większa przewaga eksportu nad importem (dodatnie saldo bilansu towarów i usług)
– tym mniejsze mogą być inwestycje krajowe, a im większa przewaga importu – tym mniejsze
oszczędności.

HZ A ZMIANA STRUKTURY DOCHODU NARODOWEGO

 Już niewielkie otwarcie gospodarki ograniczone do tzw. importu niezbędnego stwarza
możliwości zmian w strukturze DN podzielonego,

10 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 import ten szczególnie istotny dla krajów małych i średnich (bowiem niektóre surowce nie
są w nich wytwarzane i lub są wytwarzane w niedostatecznych ilościach),
 import niektórych surowców w ogóle nie wytwarzanych/wytwarzanych
w niedostatecznych ilościach (np. ropy naftowej, rud metali) jest często warunkiem
rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów,
 uczestnictwo w MPP szczególnie ważne dla krajów rozpoczynających industrializację,
które mają nadwyżkę surowców czy artykułów rolnych. Handel zagraniczny – umożliwia
zamianę istniejących nadwyżek na brakujące urządzenia, itp.
 HZ umożliwia transformację struktury wytwarzanych w danym kraju dóbr
konsumpcyjnych – jeśli nastąpią w krótkim okresie tak wielkie przesunięcia struktury
popytu ludności, że krajowy przemysł tego nie będzie mógł zaspokoić i dostosować
produkcję do istniejących potrzeb (np. w wyniku mody czy demonstracji),
 HZ. może rozwiązać problemy niedoborów niektórych artykułów rolnych, np.
niekorzystne warunki pogodowe.

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO NA WIELKOŚĆ DOCHODU NARODOWEGO

 od strony podaży – powiększa podaż towarów dostępnych w danym okresie w kraju
(dodatnie saldo obrotów handlowych z zagranicą),
 od strony popytu – handel zagraniczny umożliwia zwiększenie całkowitego
zapotrzebowania ponad wielkość popytu krajowego, powiększając w ten sposób wielkość
dochodu narodowego wytworzonego.

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO NA WIELKOŚĆ DOCHODU NARODOWEGO OD

STRONY PODAŻY
 relacja miedzy wielkością eksportu a importu – to eksport netto, odpowiadająca mu
wielkość salda bilansu handlowego ma wpływ na wielkość funduszu (tzw. absorpcja) –
którą dany kraj może przeznaczyć na inwestycje i konsumpcję.
 w gospodarce zamkniętej – funduszu ten określony jest przez wielkość dóbr i usług
wytworzonych w danym kraju;
 Ex/Im pozwala na zmianę wielkości funduszu; przeznaczonego na konsumpcję przy
niezmienionym poziomie inwestycji lub odwrotnie,
 w przypadku, gdy Im>Ex (gdy kraj korzysta z kredytów zagranicznych) możliwe jest
zwiększenie wielkości absorpcji.

UTRZYMYWANIE NADWYŻKI IMPORTU NAD EKSPORTEM

 Utrzymywanie przez pewien czas- istotne dla dynamiki wzrostu gospodarczego,
 Większy import niż eksport (ujemne saldo) zwiększa podaż towarów i usług dostępnych
w danym kraju,
 Nadwyżka importu jest czynnikiem zwiększającym zdolności inwestycyjne kraju,
 Kraj posiada ujemne saldo handlu zagranicznego - może realizować wyższą stopę
inwestycji niżby to mogło wynikać z rozmiarów akumulacji wewnętrznej;
 Źródło finansowania deficytu w obrotach zagranicznych: zasoby własnych środków
płatniczych, napływ środków finansowych z zagranicy w formie pożyczek średnio-
i długoterminowych, także w formie bezpośrednich i pośrednich lokat kapitału obcego.

11 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 Źródłem finansowania tej nadwyżki mogą być kredyty zagraniczne - trzeba będzie je spłacić
w przyszłości z odsetkami,
 Zwiększanie inwestycji przez zaciąganie kredytów zagranicznych jest przedsięwzięciem
często praktykowanym,
 gdy są to inwestycje proeksportowe – prowadzą one w przyszłości do rozwoju eksportu
i spłaty zaciągniętych kredytów i zrównoważenia bilansu,
 muszą to być inwestycje efektywne, które umożliwiają spłatę nie tylko zadłużenia, ale
również odsetek od niego naliczonych,
 zwiększanie konsumpcji w drodze zaciągania kredytów zagranicznych jest
przedsięwzięciem ryzykownym, chyba ze mają charakter krótkookresowy lub jednocześnie
kraj rozwija inwestycje finansowane ze źródeł własnych.
 szansa dla krajów słabiej rozwiniętych gospodarczo, mniejszych

w latach 70. przed problemem niewywiązywania się z zagranicznych zobowiązań stanęło wiele
krajów – światowy kryzys zadłużenia.

Zagrożenia:

 powstawanie zobowiązań finansowych wobec zagranicy (aby się z nich wywiązać kraj
w długim okresie musi posiadać w dłuższym okresie nadwyżki eksportu nad importem, w
celu ich spłaty). Gdy tak nie będzie to kraj będzie musiał zaciągać kredyty na spłatę
zadłużenia, lub rokowania w celu odroczenia płatności.
 obsługa długu – to cena jaką dany kraj zapłaci za możliwość skorzystania z zagranicznego
finansowania wzrostu krajowej konsumpcji i inwestycji.

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO NA WIELKOŚĆ DOCHODU NARODOWEGO OD STRONY POPYTU

Ujęcie Keynesa:

 istnienie wolnych mocy wytwórczych,

 wielkość powstającego dochodu określona przez wielkość popytu (określona przez wielkość
środków przeznaczanych na inwestycje i konsumpcję – gospodarka zamknięta),
 gospodarka otwarta – wielkość popytu i dochodu narodowego zależy od poziomu eksportu
i importu.

Zależność pomiędzy importem a zmianami poziomu DN

 zmiany importu powiązane ze zmianami poziomu DN – wzrost DN, wzrost zapotrzebowania na

import, wzrost wynagrodzeń, wzrost popytu na artykuły zagraniczne.
 wzrost importu w różnej proporcji do przyrostu popytu,
 krańcowa skłonność do importu – relacja określająca przyrost importu
do przyrostu powodującego go dochodu,

ks im = ∆Im

∆Y

ks im - krańcowa skłonność do importu,

∆Im - przyrost importu

12 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
∆Y - przyrost dochodu narodowego

Zależność pomiędzy przyrostem DN a eksportem

 wzrost DN jest spowodowany wzrostem popytu krajowego (np. wzrost wydatków

budżetowych) – to może nastąpić spadek eksportu,
 wzrost DN w wyniku wzrostu popytu z zagranicy – wzrost dochodu powiązany ze wzrostem
eksportu,
 wzrost eksportu wiąże się ze wzrostem DN jeśli wiąże się także ze zwiększeniem
konkurencyjności towarów.

WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO NA WIELKOŚĆ DOCHODU NARODOWEGO OD

STRONY POPYTU
W gospodarce rynkowej charakteryzującej się niepełnymi możliwościami produkcyjnymi:

 rezerwy aparatu produkcyjnego,

 wolne zasoby pracy.
 będącej efektem przewagi podaży nad popytem w przypadku wystąpienia określonych
impulsów gospodarczych może być uruchomiony mechanizm mnożnikowy.
 Mechanizm mnożnikowy – powoduje zwiększenie dochodu narodowego w skali większej
aniżeli wynikałoby to bezpośrednio z wielkości impulsu, czyli jeśli wzrost inwestycji, które stały
się impulsem mnożnikowym wyniesie np. 1000, to przyrost dochodu może być większy od
1000.
 Warunkiem powstania efektów mnożnikowych jest – zwiększenie popytu konsumpcyjnego.

MECHANIZM MNOŻNIKOWY (+ MNOŻNIKI)

 Mechanizm mnożnikowy – powoduje zwiększenie dochodu narodowego w skali większej
aniżeli wynikałoby to bezpośrednio z wielkości impulsu, czyli jeśli wzrost inwestycji, które
stały się impulsem mnożnikowym wyniesie np. 1000, to przyrost dochodu może być
większy od 1000.

Warunkiem powstania efektów mnożnikowych jest – zwiększenie popytu konsumpcyjnego

MNOŻNIK EKSPORTOWY

13 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

MNONIK INWESTYCYJNY

ZAGRANICZNE INWESTYCJE
BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE KAPITAŁOWE
Podejmowanie samodzielnej działalności gospodarczej za granicą od podstaw, nabycie
większościowego pakietu akcji lub całkowite przejęcie już istniejącego przedsiębiorstwa. Coś więcej niż
przepływ kapitału – podejmowanie odpowiedzialności za działalność za granicą. Przepływy kapitału,
technologii, know-how oraz ludzi. Przybierają postać:

 Inwestycje typu greenfield – forma bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Inwestycje te są

podejmowane przez firmy, które finansują w jakimś kraju powstanie zupełnie nowej inwestycji
(budowa obiektów, instalowanie urządzeń, uruchamianie działalności gospodarczej).
 Fuzje i przejęcia.

ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE

Zagraniczna inwestycja bezpośrednia polega na uzyskaniu przez rezydentów jednego kraju kontroli nad
przedsiębiorstwem zlokalizowanym w innym kraju.

 nabycie pakietu akcji dającego prawo do kierowania istniejącym przedsiębiorstwem,

 całkowitego przejęcia firmy,
 zbudowania przedsiębiorstwa od podstaw (tzw. greenfield investment).

Całkowite przejęcie firmy – celem inwestycji pozyskanie miejscowej technologii, chęć wyeliminowania
konkurenta i przejęcie rynku, skrócenie czasu zwrotu zaangażowanego kapitału, przyspieszenie wejścia
na rynek, strategia naśladownictwa. Podejmowane w branżach dojrzałych i stagnacyjnych.

14 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
Wybudowanie przedsiębiorstwa od podstaw – przychylniejsze nastawienie rządu do tej formy ZIB
(nowe miejsca pracy), korzyści integracyjne, możliwość zastosowania specyficznej technologii,
podejmowane w przemysłach innowacyjnych i rozwijających się.

INWESTYCJE PORTFELOWE
 inwestycje portfelowe – polegają na zakupie akcji, obligacji lub innych papierów
wartościowych w celu uzyskiwania dochodów (przesyłane w formie dywidend, procentów).
 motyw: chęć uzyskania zysku z inwestycji (odsetek lub dywidend wyższych niż w kraju),
 popularne w XIX w. i na początku w. XX, zakup przez inwestorów zagr. obligacji emitowanych
przez bank centralny (rząd kraju) – ważne źródło akumulacji; swoje obligacje sprzedawały
w krajach europejskich: USA, Argentyna, inne kraje Ameryk,
 obecnie: zakup akcji zagranicznych przedsiębiorstw, z uwagi na stabilizację gospodarek krajów,
postęp w zakresie telekomunikacji - przejrzystość,
 teoria portfolio: inwestor może osiągnąć wyższą stopę zysku przy danym ryzyku lub daną stopę
zysku przy mniejszym ryzyku w sytuacji, gdy dysponuje portfelem akcji zróżnicowanych w ściśle
określony sposób: iż spadkowi stopy zysku z części z nich będzie prawdopodobnie towarzyszył
wzrost stopy zysku pozostałych.
 wzrost znaczenia inwestycji portfelowych jako formy wywozu do krajów rozwijających się.

MOTYWY BIZ-U (BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH)

DLA EKSPORTERA KAPITAŁU:
 Efektywniejsze wykorzystanie kapitału za granicą – wyższa cena kapitału w kraju lokalizacji,
możliwa przewaga technologiczna i/lub marketingowa, możliwość zmonopolizowania rynku,

 Możliwość przedłużenia życia produktu,

 Korzyści lokalizacji – zbliżenie producenta do zasobów bogactw naturalnych, taniej siły

roboczej, taniej energii, rynku zbytu itp.,

 Korzyści internalizacji – korzyści z obrotu kapitału, technologiami, know-how wewnątrz firmy

a nie na otwartym rynku,

 Rozwijanie powiązań wielonarodowych między firmami spokrewnionymi kapitałowo – obroty

usługami i towarami pomiędzy filiami jednego przedsiębiorstwa nabierają coraz większego
znaczenia, są wyjęte spod jurysdykcji narodowej co powoduje iż wielonarodowe
przedsiębiorstwa prowadzą działalność podporządkowaną swoim interesom ekonomicznym,
tracąc z pola widzenia interesy krajów gdzie są zlokalizowane.

DLA IMPORTERA KAPITAŁU:

 Możliwość zwiększenia zasobów kapitałowych, nie mogą być jednak traktowane jako
zastępstwo dla akumulacji wewnętrznej, ponieważ środki kierowane są tam gdzie inwestor
widzi możliwość zysku a nie gdzie chciałby kraj lokalizacji (w Polsce największe
zapotrzebowanie na inwestycje w infrastrukturę drogową i budownictwo mieszkaniowe – ale
nieatrakcyjne dla inwestorów bo niska stopa zwrotu i długi okres zwrotu kapitału),

 Oczekiwanie, iż kapitał zmniejszy skalę bezrobocia – czy spełniane? Inwestycje kapitałochłonne

i pracooszczędne, częste restrukturyzacje przejętych przedsiębiorstw,

15 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 Oczekiwanie, iż kapitał wpłynie na wzrost poziomu technicznego produkcji – do pewnego
stopnia spełniane, zazwyczaj ograniczone do przedsiębiorstwa inwestora zagranicznego, nie
wpływa na wzrost prowadzonych badań, nie wpływa zazwyczaj na rozwój terenów zacofanych,

EFEKTY
EFEKT PRZESUNIĘCIA
Przejawia się on zwiększeniem udziału krajów należących do ugrupowania integracyjnego
w ich handlu globalnym kosztem udziału krajów trzecich (nie-członkowskich) spoza
ugrupowania. Wynika to z przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów
nawet o niższych kosztach, lecz pozostających na zewnątrz ugrupowania. Efekt ten
spowodowany jest różnicą skali trudności w dostępie do rynku – wewnętrzne bariery zostały
zniesione, zewnętrzne są nadal stosowane. Efekt przesunięcia handlu będzie tym silniejszy, im
większa będzie cenowa elastyczność popytu na dany towar oraz im mniejsza będzie cenowa
elastyczność podaży tego towaru.

EFEKT KREACJI
Wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów uczestniczących
w ugrupowaniu integracyjnym dzięki usunięciu ceł i innych barier w handlu między nimi. Efekt
kreacji może się objawiać jako:
 Efekt produkcyjny – uwolnienie zasobów producentów, którzy nie sprostali zagranicznej
konkurencji i przeniesienie ich do dziedzin bardziej efektywnych,
 Efekt konsumpcyjny – wzrost całkowitej konsumpcji produktów w wyniku spadku cen
krajowych do poziomu cen ugrupowania.

Występowanie efektu kreacji oraz jego siła zależą od elastyczności cenowej popytu na
importowane towary i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportera. Efekt jest tym
większy, im elastyczność jest większa.

SKUTKI WYSTĘPOWANIA EFEKTU KREACJI I PRZESUNIĘCIA

Powszechnie uważa się efekt kreacji za efekt pozytywny a efekt przesunięcia za negatywny.
Następstwami tych efektów mogą być:
 Ekspansja handlu – wielkość handlu światowego rośnie (efekt kreacji > efekt przesunięcia),
 Ograniczenie handlu – zmniejszenie wielkości handlu światowego (efekt kreacji < efekt
przesunięcia).

Czynniki decydujące o przewadze jednego z efektów:

 Poziom ceł i innych barier handlowych w momencie integracji,
 Poziom rozwoju gospodarczego krajów partnerskich, ich liczba i wielkość,
 Struktura produkcji w krajach integrujących się,
 Bliskość geograficzna i kulturowa,
 Elastyczność sprzedaży w krajach partnerskich.

16 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

PRZEPŁYWY CZYNNIKÓW PRODUKCJI

Międzynarodowe przepływy kapitału to transfery siły nabywczej z określonego kraju za granicę
i z zagranicy do określonego kraju. Typy transferów:

 Nieodpłatne i bezzwrotne – jednostronny ruch kapitału,

 Nieodpłatne ale zwrotne,

 Odpłatne i bezzwrotne,

 Odpłatne i zwrotne.

Jako międzynarodowe przepływy kapitału uznaje się ruchy kapitału przez granicę odnotowywane
w bilansie płatniczym – powodujące powstawanie należności i zobowiązań danej gospodarki względem
zagranicy.

KRYTERIUM MOTYWU MIĘDZYNARODOWYCH RUCHÓW KAPITAŁU:

 Charakter polityczny lub humanitarny – zazwyczaj jednostronny przepływ kapitału, jako taki
nie zaliczany do przepływów kapitału sensu stricto, pomoc gospodarcza w postaci zwrotnych
pożyczek długoterminowych jest zaliczana do MPK,

 Charakter ekonomiczny:

 Różnice w krańcowej efektywności kapitału rzeczowego,

 Różnice uzyskane w dochodach z kapitału pieniężnego,

 Próby minimalizacji ryzyka.

Niekiedy motywy polityczne i ekonomiczne występują równocześnie.

ZE WZGLĘDU NA OKRES MPK:

 Krótkoterminowe:

 Lokowanie i wycofywanie wkładów na rachunkach w bankach zagranicznych,

 Krótkoterminowe kredyty kupieckie,

 Krótkoterminowe kredyty bankowe.

 Długoterminowe:

 W akcje i obligacje:

 Inwestycje bezpośrednie,

 Inwestycje portfelowe,

 Długoterminowe kredyty i pożyczki.

17 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

KRYTERIUM PODMIOTÓW SPRAWCZYCH I SPOSOBU PRZEMIESZCZANIA SIĘ

KAPITAŁU:
 Ze względu na status prawny uczestników:

 Publiczne transfery kapitału,

 Prywatne transfery kapitału,

 Ze względu na przynależność podmiotów dokonujących transfer kapitału do różnych sektorów

gospodarczych:

 Sektor pieniężny – banki i centralne instytucje monetarne,

 Sektor niepieniężny – przedsiębiorstwa, osoby prywatne, rządy.

CHARAKTER MIĘDZYNARODOWYCH RUCHÓW KAPITAŁU:

 Przepływy autonomiczne – dokonywane niezależnie od innych transakcji w bilansie
płatniczym,

 Przepływy indukowane (wyrównawcze, przystosowawcze, kompensujące) – stanowią

pasywne dostosowanie do określonej pozycji bilansu,

KIERUNEK MIĘDZYNARODOWYCH RUCHÓW KAPITAŁU:

 Eksport kapitału – obroty aktywne,

 Import kapitału – obroty pasywne,

SKUTKI PRZEPŁYWU KAPITAŁU

DLA KRAJU ZASILANEGO:
 Powiększenie posiadanych środków pieniężnych do dyspozycji,

 Zwiększenie popytu na towary i usługi,

 Zwiększenie obiegu pieniężnego – co z reguły prowadzi do wewnętrznego wzrostu cen,

 Może powodować ograniczenie eksportu i wzrost importu,

 Jeżeli dodatkowe środki nie są wykorzystane do finansowania importu, zwiększają środki

płynne banków – zwiększają możliwości kredytowe i prowadzą do obniżenia stopy
procentowej,

 Wzrasta kurs walutowy kraju importującego kapitał,

 Przywóz kapitału wpływa na podwyższenie stopy wzrostu krajowego dochodu narodowego.

DLA KRAJU WYWOŻĄCEGO KAPITAŁ:

 Zmniejsza pulę środków pieniężnych do dyspozycji,

 Zwalnia tempo wzrostu gospodarczego?

 Stymuluje eksport,

 Jeżeli lokowany w papiery wartościowe – wzrost importu, nadwyżka importu nad eksportem,

 Spadek cen.

18 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY SIŁY ROBOCZEJ

Za migrację uważa się zmianę miejsca pobytu na okres dłuższy niż jeden rok – definicja ONZ. Dwa
pojęcia:

 Emigracja – opuszczenie przez ludzi ich dotychczasowego kraju zamieszkania i osiedlenie się
na dłuższy czas pobyt lub na stałe w innym kraju,

 Imigracja – napływ do danego kraju na dłuższy pobyt lub na stałe ludzi zamieszkujących
dotychczas inny kraj.

ETAP ROZWOJU KRAJU A MIGRACJE

 Wczesny etap rozwoju kraju – duży rezerwuar niewykwalifikowanej siły roboczej, nie
importuje ale może w zależności od warunków eksportować, może być skłonny do
niewielkiego importu wykwalifikowanej siły roboczej,

 Gdy kraj się uprzemysławia – zmniejszają się zasoby niewykwalifikowanej siły roboczej, jeżeli
we wcześniejszych etapach następował odpływ tego rodzaju siły roboczej, będzie on malał.
Gwałtowna industrializacja może spowodować wyschnięcie rezerwuaru niewykwalifikowanej
siły roboczej – może nastąpić konieczność jej importu.

Można zauważyć korelację między przypływem i odpływem wykwalifikowanej siły roboczej

a przypływem i odpływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych do danego kraju. Oraz między
odpływem wykwalifikowanej siły roboczej a eksportem kapitału danego kraju.

PRZYCZYNY MIGRACJI
 Ekonomiczne:

 Chęć znalezienia pracy,

 Nadzieja na lepiej płatne zatrudnienie,

 Zamiar poprawy statusu zawodowego poprzez podniesienie kwalifikacji,

 Zdobycie fachowego wykształcenia,

 Uzyskanie dostępu do specjalistycznej aparatury badawczej,

 Pozaekonomiczne:

 Polityczne,

 Religijne,

 Ideologiczne.

RODZAJE MIGRACJI
 Migracja tradycyjna – obejmowała okres do II wojny światowej, emigrowały głównie osoby
niewykształcone, nie znające języków obcych, bez specjalnych kwalifikacji. Opuszczały swój
kraj bez sprecyzowanego celu migracji. Zapoczątkowana w czasach pierwszej rewolucji
przemysłowej, główne kierunki migracji z Europy do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii,
Nowej Zelandii, Brazylii, Argentyny.

19 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 Migracja współczesna – obejmuje ludność wykształconą, w tym również wysoko
kwalifikowanych specjalistów, znających przynajmniej podstawy języka kraju emigracji.
Przeważnie cel emigracji jest ściśle określony. Zmieniają się również kierunki emigracji.

RODZAJE WSPÓŁCZESNEJ MIGRACJI

 Mały ruch przygraniczny – regularne (codzienne lub cotygodniowe) udawania się do pracy za
granicę przez dłuższe okresy (co najmniej przez rok).

 Sezonowa migracja pracownicza – o ile ma charakter regularnej, powtarzającej się corocznie

pracy sezonowej za granicą. O tym typie migracji decyduje koniunktura.

 Wyjazd do pracy za granicę na określony czas – na ogół na okres paru lat po czym następuje
powrót do kraju.

 Wyjazdy na stałe – ze względu na zamiar połączenia się z rodziną, zawarcie związku

małżeńskiego, propozycją pracy wiążącą się ze zmianą obywatelstwa.

SKUTKI MIGRACJI
DLA KRAJU EMIGRACJI:
 Pozytywne:

 Możliwość zwiększenia zasobów dewizowych,

 Łagodzi negatywne skutki bezrobocia,

 Wpływa pozytywnie na poziom kwalifikacji ludzi wracających z zagranicy,

 Negatywne:

 Utrata (przynajmniej przejściowa) specjalistów opuszczających kraj, w którym zdobyli

wykształcenie i wysokie kwalifikacje, obciążająca dochód narodowy kraju emigracji
(drenaż mózgów),

 Podniesie średniej wieku ludności pozostającej w kraju – a co za tym idzie przeniesienie

kosztów utrzymania rencistów i emerytów na ludność zatrudnioną w kraju.

DLA KRAJU IMIGRACJI:

 Pozytywne:

 Napływ tanich robotników o relatywnie wyższych kwalifikacjach niż pracownicy

krajowi, zwłaszcza jeżeli chodzi o tzw. niepopularne zawody,

 Imigracja ludności wykształconej stwarza możliwość obniżenia nakładów na

kształcenie w kraju,

 Negatywne:

 Zwiększenie liczby ludności poszukującej pracy – w przypadku złej koniunktury

powoduje to wzrost bezrobocia,

 Wprowadza nowe obyczaje cywilizacyjne i religijne, ponadto rodzi zjawiska patologii

społecznej,

20 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE
 Obciąża bilans płatniczy – masowe przesyłanie części zarobków rodzinom w kraju
emigracji.

W ujęciu makroekonomicznym migrację należy traktować jako zjawisko wpływające na przyspieszenie

dynamiki rozwoju gospodarczego i wzrostu dobrobytu społecznego zarówno w kraju emigracji, jak też
kraju imigracji.

CZYNNIKI POMAGAJĄCE WE WZROŚCIE PRZEPŁYWU SIŁY ROBOCZEJ:

 Rozwinięcie się zorganizowanego „przemysłu” rekrutowania pracowników,

 Nowoczesny transport i komunikacja ułatwiły z jednej strony migrację a z drugiej

rozprzestrzenianie się informacji o możliwościach pracy w innych krajach,

 Znaczne złagodzenie barier ograniczających przepływy siły roboczej.

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY TECHNOLOGII

Przekazywanie wiedzy techniczne przez jedne kraje innym krajom. Może mieć charakter:

 Nieodpłatne przekazanie wiedzy technicznej – charakter pomocy technicznej, wiedza nie

najbardziej aktualna,

 Odpłatne przekazanie wiedzy technicznej – charakter komercyjny, wiedza bardziej aktualna,

chociaż niekoniecznie najnowsza.

FORMY PRZEKAZYWANIA WIEDZY KONKRETNEJ

Handlowe formy przekazywania wiedzy technicznej:

 Eksport-import towarów przemysłowych konsumpcyjnych reprezentujących przodujący

poziom technologiczny i konstrukcyjny,

 Przepływy specjalistów.

Produkcyjne formy przekazywania wiedzy technicznej:

 Kooperacja produkcji,

 Wspólne inwestycje,

 Bezpośrednie inwestycje kapitałowe.

Zakupy licencji.

SKUTKI MIĘDZYNARODOWEGO PRZEPŁYWU TECHNOLOGII

DLA IMPORTERA WIEDZY:
 Obciąża bilans płatniczy w krótkim okresie i poprawia w długim,

 Pozytywny wpływ nowych technologii produkcji na wzrost wydajności pracy,

 Obniżka kosztów produkcji,

 Podniesienie jakości i nowoczesności produkcji,

 Zmniejszenie wydatków na własne badania naukowe.

21 | S t r o n a
 MIĘDZ YNARODOW E STO SU N KI GOSPODARCZE

DLA EKSPORTERA WIEDZY:

 W krótkim okresie poprawia bilans płatniczy, w długim wpływa na jego pogorszenie,

 Zmniejsza eksport i powoduje rozwój konkurencji eksportowej.

IMPULSY W GOSPODARCE OTWARTEJ/ZAMKNIĘTEJ !!!

IMPULSY SPRZYJAJĄCE TWORZENIU DODATKOWEGO POPYTU
Gospodarka zamknięta

 inwestycje autonomiczne – podejmowane bez związku z bieżącą sytuacją danej gospodarki,

są podejmowane przez przedsiębiorstwa publiczne, aby stworzyć dodatkowy popyt.
 przyrost wydatków budżetowych państwa – na realizację określonych projektów (robót
publicznych, aktywizację rolnictwa, zbrojenia) służą do osiągnięcia celów społecznie
użytecznych. W warunkach załamania gospodarki z myślą o stworzeniu popytu.
 spadek podatków,
 tzw. konsumpcja autonomiczna.

Mierniki te wskazują, jaki jest udział handlu zagranicznego w tworzeniu (stopa eksportu) i podziale
(stopa importu) dochodu narodowego.

KOŃCOWA STOPA EKSPORTU/IMPORTU

22 | S t r o n a