Zjednoczenie Włoch - podsumowanie

Wprowadzenie
Przeczytaj
Gra edukacyjna
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, Warszawa 1960, nr 36, s. 27–28.

 Zjednoczenie Włoch - podsumowanie

Garibaldi w Mentana, 3. listopad 1867

Źródło: Garibaldi at Mentana, 3rd November 1867, wikimedia.org, domena publiczna.

Rozbudzone podczas Wiosny Ludów nadzieje Włochów na niepodległe i zjednoczone

państwo w końcu miały szansę się ziścić. Ruch jednoczenia Włoch rozpoczęło Królestwo
Sardynii, zwane również Piemontem. Po wygranej w 1859 r. wojnie z Austrią udało się mu
przyłączyć tereny Lombardii, rozpoczynając tym samym proces jednoczenia ziem włoskich.
Wybuchło powstanie, a pogrążona w kryzysie monarchia Habsburgów zaczęła tracić
w Północnych Włoszech swoje wpływy.

Źródło: licencja: CC BY-SA 3.0.

Twoje cele

Scharakteryzujesz przyczyny społeczne i gospodarcze, które doprowadziły do

zjednoczenia licznych państw włoskich w jeden organizm polityczny.
Przeanalizujesz poszczególne etapy jednoczenia Włoch.
Zweryfikujesz swój stan wiedzy dotyczący wydarzeń na Półwyspie Apenińskim w XIX
w., wykonując zestaw ćwiczeń.
Przeczytaj

Włochy po kongresie wiedeńskim (1815 r.) pozostały rozbite politycznie. Odtworzono

Państwo Kościelne (w którym rządził papież), utworzono Królestwo Obojga Sycylii (Neapol
i Sycylia – Burbonowie), księstwo Toskanii z Florencją (Habsburgowie), Królestwo Sardynii
z Piemontem (dynastia sabaudzka), księstwa Parmy i Modeny. Natomiast Lombardia
z Mediolanem i Wenecja wchodziły w skład monarchii austriackiej.

Europa po kongresie wiedeńskim. Wskaż państwa włoskie, które znalazły się w granicach Włoch po
zjednoczeniu w 1861 roku.
Źródło: Krys an Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.
Giuseppe Garibaldi (1807-1882) – bohater narodowy Włoch, rewolucjonista, republikanin i bojownik
o zjednoczenie ziem włoskich, członek tajnego stowarzyszenia karbonariuszy. Był wrogiem papiestwa i Austrii.
W latach 30. Garibaldi walczył o wolność południowoamerykańskiej Republiki Rio Grande, a w 1842 r. objął
dowodzenie nad niewielką flotą urugwajską. W Urugwaju, gdzie licznie zamieszkiwali emigranci z Włoch,
powołał do życia legion „czerwonych koszul”. Zwróć uwagę na strój Garibaldiego, w którym pokazywał się do
końca życia. Ma on na sobie południowoamerykańskie poncho, które narzucone na czerwone koszule nosili
również żołnierze Garibaldiego.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Pierwszą nieudaną próbę zjednoczenia Włoch podjęto w czasie Wiosny Ludów.

Risorgimento – włoski ruch ideowy i polityczny - dążył do budzenia świadomości
narodowej i walki z obcym panowaniem oraz do zjednoczenia państwa. Dzielił się na dwa
nurty: pierwszy reprezentowali republikanie (Giuseppe Mazzini, Giuseppe Garibaldi),
drugi - monarchiści (Camillo Cavour, Wiktor Emanuel II). Do zjednoczenia dążyła lepiej
rozwinięta gospodarczo północ, która chciała opanować rolnicze południe i znieść cła
wewnętrzne. Istotną rolę w tym procesie odegrał Piemont i jego władca Wiktor Emanuel II,
a także premier Camille Cavour, który wspierał rozwój gospodarczy i społeczny państwa.

Etapy zjednoczenia Włoch

Wojska francusko‐piemonckie pokonały Austrię (czerwiec 1859 r.) pod Magentą i Solferino.
Na mocy pokoju w Villafranca (lipiec 1859 r.) Lombardia i Toskania zostały przyłączone do
Piemontu, a Sabaudia i Nicea do Francji. Austriacy zatrzymali Wenecję.
Napoleon III pod Solferino. Po bitwie pod Solferino francuski cesarz Napoleon III wjechał do Mediolanu
i wezwał Włochów do walki z Austrią. Ten moment uznaje się za początek drogi do zjednoczenia państw
włoskich.
Wyjaśnij, na co patrzy cesarz.
Źródło: Jean-Louis-Ernest Meissonier (1815–1891), 1863 r., Musée d’Orsay, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Po zwycięskich powstaniach ludności Toskanii, Parmy i Modeny państwa te uchwaliły

przyłączenie do Piemontu (1859 r.). Chęć zjednoczenia w plebiscycie (1860 r.) wyraziła
ludność środkowych Włoch. Garibaldi, nieoficjalnie popierany przez Piemont, z wyprawą
tysiąca ochotników w czerwonych koszulach (tzw. czerwone koszule) wyruszył drogą
morską w maju 1860 r. do Królestwa Obojga Sycylii, gdzie wybuchło powstanie chłopskie.
Bojownicy Garibaldiego zyskali poparcie miejscowej ludności i wkrótce opanowali całą
wyspę. Rządy tamtejszych Burbonów zostały obalone, a Garibaldi ogłosił się dyktatorem
Sycylii. Następnie ruszył na południe – przeprawił się do Kalabrii, a 7 września wkroczył
wraz z królem Wiktorem Emanuelem do Neapolu. Do pełnego zjednoczenia Włoch
brakowało już tylko Wenecji i Państwa Kościelnego.
Zjednoczenie Włoch. Wskaż państwa włoskie, które wykazały tendencje zjednoczeniowe.
Źródło: Krys an Chariza i zespół, licencja: CC BY-SA 3.0.

W obawie przed wzrostem znaczenia republikanina Garibaldiego Wiktor Emanuel II wysłał

na spotkanie z nim swoje wojska. Garibaldi nie podjął walki i podporządkował się królowi.

Spotkanie Giuseppe Garibaldi z królem Wiktorem Emanuelem pod Teano. To tutaj 26 października 1860 r.
spotkali się Garibaldi, stojący na czele „wyprawy tysiąca”, i król Wiktor Emanuel maszerujący z północy
z oddziałami lombardzkimi. Zwycięski wódz miał uścisnąć dłoń Wiktora Emanuela i ogłosić go królem całych
zjednoczonych Włoch, porzucając tym samym swoje nadzieje na stworzenie republiki włoskiej. Ta scena jest
częstym motywem włoskich obrazów i pomników o tematyce patriotycznej.
Wskaż na obrazie Garibaldiego i wyjaśnij, co świadczy o tym, że jest to dowódca „wyprawy tysiąca”.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Parlament ogólnowłoski w Turynie, po zapoznaniu się z wynikami plebiscytów
w środkowych Włoszech (18 lutego 1861 r.) ogłosił powstanie Królestwa Włoskiego z królem
Wiktorem Emanuelem II na tronie.

Proklamacja Królestwa Włoch. Królestwo Włoch zostało oficjalnie proklamowane 17 marca 1861 r. w Turynie,
gdzie w Palazzo Carignano obradował pierwszy włoski parlament.
Co wskazuje na to, że na obrazie ukazane są obrady włoskiego parlamentu.
Źródło: Induno (1815-1878), 1861 r., Wikimedia Commons, domena publiczna.

Po przegranej wojnie Austrii z Prusami Włochy przyłączyły Wenecję (1866 r.), a następnie
po klęsce Francji z Prusami - gdy Francuzi wycofali garnizon z Rzymu - zlikwidowano
i przyłączono do Włoch Państwo Kościelne (1871 r.), zostawiając papieżowi tylko Watykan.

Najważniejsze wydarzenia

Najważniejsze postacie
 1

domena publiczna, Wikimedia Commons

Camillo Cavour (1810 - 1861) - włoski premier

i minister spraw zagranicznych, przyczynił się do
zjednoczenia Włoch.

domena publiczna, Wikimedia Commons

Wiktor Emanuel II (1820 - 1878) - od 1849 r.

władca Królestwa Sardynii, a od 1861 r.
 pierwszy władca zjednoczonych Włoch.

domena publiczna, Wikimedia Commons

Napoleon III (1808 - 1873) - prezydent Francji

1848 - 1852, następnie w latach 1852 - 1870
cesarz Francji. Bratanek Napoleona I.

4
 domena publiczna, Wikimedia Commons

Giuseppe Garibaldi (1807 - 1882) - włoski

wojskowy, rewolucjonista i polityk, przyczynił
się do zjednoczenia Włoch, przywódca
wyprawy "tysiąca czerwonych koszul".

domena publiczna, Wikimedia Commons

Giuseppe Mazzini (1805 - 1872) - włoski

rewolucjonista, prawnik, założyciel organizacji
Młode Włoch, stał na czele włoskiej Wiosny
Ludów.

Słownik
plebiscyt

(łac. plebiscitium - decyzja ludu) powszechne głosowanie ludności na danym terytorium

w celu określenia jego przynależności państwowej lub ustalenia międzynarodowego
statusu tego terytorium

Risorgimento
 (wł. odradzanie się), ruch polityczny i ideowy, związany z walką o wyzwolenie narodowe
i zjednoczenie Włoch;

Piemont

region w północno‐zachodnich Włoszech, przy granicy z Francja i Szwajcarią; zamienne

określenie Królestwa Sardynii, we władaniu dynastii sabaudzkiej;

federacja

państwo o złożonej strukturze, w którego skład wchodzą kraje związkowe, zachowujące

swoją suwerenność;

Czerwone Koszule

(wł. camicie rosse), określenie nadane ochotnikom, walczącym pod dowództwem

Giuseppe Garibaldiego.

Słowa kluczowe
zjednoczenie Włoch, Giuseppe Garibaldi, Camillo Cavour, świat w II połowie XIX wieku,
Europa w II połowie XIX wieku

Bibliografia
Historia 1789‐1990. Wybór tekstów źródłowych dla szkół średnich, J. Eisler, M.
Sobańska‐Bodnaruk, Warszawa 1995.

Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji, 1815‐1849, pod red. W.

Zajewskiego, Warszawa 1991.

P. Kennedy, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa 1994.

Gra edukacyjna

Polecenie 1

Zagraj w grę interaktywną i sprawdź swoją wiedzę. Następnie wykonaj poniższe zadania.

Test

Sprawdź swoją
wiedzę
Poziom Limit czasu: Twój ostatni

4 min
trudności: wynik:

łatwy -
Uruchom

Polecenie 2

Wymień polityków włoskich, którzy przyczynili się w II połowie XIX wieku do zjednoczenia
Włoch.

Twoja odpowiedź
Polecenie 3

Rozstrzygnij, czy na proces zjednoczeniowych Włoch miały większy wydarzenia pokojowe czy
rozwiązania siłowe. Odpowiedź uzasadnij.

Twoja odpowiedź
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Zaznacz na osi czasu wydarzenia związane ze zjednoczeniem Włoch.

Połącz wydarzenia z datami

1852,
1870,
1860,
1861,
1859

Objęcie urzędu premiera przez C. Cavoura w Królestwie Sardynii.

Układ w Plombieres

Wyprawa „tysiąca czerwonych koszul” na Sycylię

Powstanie Królestwa Włoch

Włączenie Rzymu do Królestwa Włoch

Ćwiczenie 2 輸

Rozstrzygnij, czy wylosowane elementy, dotyczące zjednoczenia Włoch, pasują do siebie.

H. Dunant Czerwony Krzyż Solferino

Królestwo Obojga
C. Cavour Czerwone koszule
Sycylii

G. Garibaldi Piemont 1859 r.

Napoleon III Magenta Premier

Ćwiczenie 3 醙

Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest
fałszywe.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Królestwem Obojga Sycylii w 1859 roku rządziła dynas a
 
Burbonów.
Na mocy układu w Plombieres Królestwo Sardynii
 
zobowiązało się przekazać Napoleonowi III Sabaudię i Niceę.
W 1861 r. ogłoszono powstanie Królestwa Włoch ze stolicą
 
w Rzymie.
Na mocy pokoju w Villafranca Francja uzyskała Toskanię
 
i przekazał ją Królestwu Sardynii.
Ćwiczenie 4 輸

Zaznacz poprawne dokończenia zdania.

Po klęsce wojsk austriackich w wojnie z Prusami do Królestwa Włoch została włączona

 Wenecja.

 Lombardia.

 Modena.

 Parma.
Ćwiczenie 5 醙

Zapoznaj się z mapą i wykonaj polecenia poniżej.

Półwysep Apeniński w II połowie XIX wieku.

Źródło: Contentplus.sp. z o.o. na podstawie Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania oraz uzasadnij swój wybór.

Mapa przedstawia terytorium Królestwa Włoch w

 1871 roku

 1869 roku.

 1859 roku.

 1864 roku.

Twoje uzasadnienie
Ćwiczenie 6 難

Zapoznaj się z rysunkiem, rozpoznaj postaci, oznaczone literami A i B na nim przedstawione oraz
uzasadnij odpowiedź interpretując jego elementy graficzne.

Tłumaczenie:
Wreszcie prawa noga w bucie
Jeżeli nie chce do końca wejść, proszę spróbować trochę proszku.
Źródło: Rysunek satyryczny z epoki., wikimedia.org, domena publiczna.

Postać A wraz z uzasadnieniem.

Postać B wraz z uzasadnieniem.

Ćwiczenie 7 難

Zapoznaj się z treścią tekstu źródłowego i na jego podstawie zdecyduj czy podane zdania są P -
prawdziwe albo F - fałszywe.

“
Preliminaria pokojowe […] [fragment]

Pomiędzy Jego Cesarską Mością Cesarzem Francuzów a Jego Cesarską

Mością Cesarzem Austrii ułożone zostało co następuje: Obaj
monarchowie popierać będą utworzenie konfederacji włoskiej. […] Cesarz
Austrii odstępuje Cesarzowi Francuzów swoich praw do Lombardii […].
Cesarz Francuzów przekaże terytorium odstąpione Królowi Sardynii.
Wenecja tworzyć będzie część konfederacji włoskiej, pozostając
własnością koronną Cesarza Austrii.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, Warszawa 1960, nr 36, s. 27–28.

Stwierdzenie Prawda Fałsz

Sygnatariuszami układu, którego fragmenty przytoczono byli
 
Napoleon III i Wiktor Emanuel II.
Na mocy powyższego porozumienia Lombardia
 
z Mediolanem stała się częścią Piemontu.
Powyższy traktat podpisano po przegranych przez Austrię
 
bitwach pod Solferino i Custozą.

Ćwiczenie 8 醙

Przyporządkuj podane informacje do właściwej mapy.

Dla nauczyciela

Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Zjednoczenie Włoch - podsumowanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XXXIII. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:
1) porównuje procesy zjednoczeniowe Włoch i Niemiec w XIX w.;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

charakteryzuje przyczyny społeczne i gospodarcze, które doprowadziły do

zjednoczenia licznych państw włoskich w jeden organizm polityczny.
przeanalizuje poszczególne etapy jednoczenia Włoch.
weryfikuje swój stan wiedzy dotyczący wydarzeń na Półwyspie Apenińskim w XIX w.,
wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

analiza materiału źródłowego (porównawcza);
 dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów

sukcesu.
2. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego
tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje
pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia
informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca indywidualna z treścią e‐materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego

tekstu w medium w sekcji „Gra edukacyjna” układają indywidualnie pytania.
Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych
odpowiedzi (np. gra na czas lub na ilość poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie
gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie
z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza najlepiej odpowiadających, np.
ocenami z aktywności.
2. Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Uczniowie zapoznają się z e‐materiałem
i wykonują polecenie nr 1: „Wymień polityków włoskich, którzy przyczynili się w II
połowie XIX wieku do zjednoczenia Włoch”. Tworzą notatkę w formie mapy myśli.
3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące
ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”: 1‐4, a następnie porównują swoje odpowiedzi
z kolegą lub koleżanką.
4. Uczniowie w parach wykonują kolejne zadanie nr 5. Nauczyciel obserwuje postęp
pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.
5. Nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą rzutnika lub tablicy interaktywnej
ćwiczenie 6. Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie,
 tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje
postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie,
o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów
z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów,
udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie 2 z multimedium.

2. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych
odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

Historia 1789‐1990. Wybór tekstów źródłowych dla szkół średnich, J. Eisler, M.

Sobańska‐Bodnaruk, Warszawa 1995.

Europa i świat w epoce restauracji, romantyzmu i rewolucji, 1815‐1849, pod red. W.

Zajewskiego, Warszawa 1991.

P. Kennedy, Mocarstwa świata. Narodziny, rozkwit, upadek, Warszawa 1994.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie sekcji „Gra edukacyjna” przygotowują prezentację

multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.