‫ﺑﺨﺶ ‪١‬‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎ‬

‫‪١‬‬
 ‫ﮐﻠﻴﺎت‬
‫ّ‬
‫ﺑﺸﺮ از زﻣﺎنﻫﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد آب روﺑﺮو ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎ اﺑﺪاع‬
‫روشﻫﺎى ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬آﺛﺎر ﺷﺒﮑﻪﻫﺎى ﻓﺮﻋﻰ آﺑﻴﺎرى در ﻧﻘﺎط ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫دﻧﻴﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ و ﺗﻮزﻳﻊ آب ﻫﻤﻮاره ﻳﮑﻰ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺳﺎﺳﻰ ﻫﺮ ﮐﺸﻮرى‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ آب ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎﺻﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﺮد ﮐﻪ ﻃﻰ‬
‫زﻣﺎن ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﮑﺎﻣﻠﻰ ﺧﻮد را ﻃﻰ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺸﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺖ وﺳﺎﻳﻠﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻄﻞ‪،‬‬
‫ﭼﺮخ ﭼﺎه‪ ،‬ﭼﺮخ دوار و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎ را ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﻓﻨﻮن از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻣﺘﻨﻮﻋﻰ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل اﻧﻮاع ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﮐﺎرﺑﺮد ﺧﺎص ﺧﻮد را دارا ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻫﻨﺮﺟﻮﻳﺎن‬
‫رﺷﺘﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎى ﮐﺸﺎورزى در ﻣﻮرد اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﮐﺸﺎورزى اراﺋﻪ ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ را ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪۶‬ــ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭘﻤﭗ‬

‫ﺑﻪﻃﻮرﮐﻠﻰ ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﻳﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮاى اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژى ﺳﻴﺎﻻت )ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﮔﺎزﻫﺎ(‬
‫ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژى ﺑﻪ ﺻﻮرتﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻰ ﺳﻴﺎﻻت‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر و ﻏﻴﺮه‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاى راهاﻧﺪازى ﭘﻤﭗ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺤﺮﮐﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى اﺣﺘﺮاﻗﻰ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎى‬
‫اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﻰ و ﺗﻮرﺑﻴﻦﻫﺎى ﺑﺎدى ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮﻳﮑﯽ ﺿﻤﻦ راﺣﺖ ﺗﺮﺑﻮدن‪ ،‬ﺟﻠﻮ اﺗﻼف اﻧﺮژی را ﻣﯽ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻳﮑﯽ از‬
‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎی دوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻗﯽ ﮐﺮدن ﭼﺎه ﻫﺎی آﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮر اﺣﺘﺮاﻗﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﮐﻤﯽ دارد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺷﺒﺎﻧﻪ روزی آب را از ﭼﺎهﻫﺎی‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﺎدی ﮐﻪ ٔ‬
‫ﺳﻄﺤﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ اﺳﺘﺨﺮﻫﺎی ذﺧﻴﺮه آب ﭘﻤﭙﺎژ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ای ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺧﺖ و ﺑﺮق ﺑﺪﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎ‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﻰ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﺑﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻰ ﻏﻴﺮﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ دﻳﻨﺎﻣﻴﮑﻰ(‪ :‬از اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ‬
‫‪٣‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آنﻫﺎ ﺳﻴﺎل را ﺑﺎ دﺑﻰ زﻳﺎد و ﻓﺸﺎر ﮐﻢ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎل از ﻧﻘﻄﻪاى ﺑﻪ ٔ‬
‫ﻣﻰدﻫﻨﺪ و در ﺣﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎل ﻗﺴﻤﺖ ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﻟﺬا ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺸﺎر ﭘﻤﭗ ﺗﺎﺑﻌﻰ از ﺳﺮﻋﺖ دوران ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ ب( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى ج( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ )ﺑﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻰ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻰ(‪ :‬از اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاى‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬آنﻫﺎ ﺳﻴﺎل را ﺑﺎ دﺑﻰ‪ ۱‬ﮐﻢ و ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻰدﻫﻨﺪ و در ﺣﻴﻦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎل ﻗﺴﻤﺖ ورودى و ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﻤﭗ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻄﻌﻪاى از ﻫﻢ ﺟﺪا و ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط ﻧﻤﻰﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫در واﻗﻊ ﻫﺮ آنﭼﻪ وارد ﭘﻤﭗ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻰ راﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻤﭗﻫﺎى رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ ب( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮدﺷﻰ‬

‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎ‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺮاى ﻣﻨﻈﻮرﻫﺎى ﻣﺘﻔﺎوﺗﻰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دﺳﺘﻪ ﭘﻤﭗ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﺧﺎص ﺧﻮد‬
‫را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬ــ‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫اﻟﻒ( اﻧﺘﻘﺎل آب‪ :‬اﻧﺘﻘﺎل آب از ﻣﺤﻞ اﺳﺘﺤﺼﺎل )ﭼﺎهﻫﺎى ﻋﻤﻴﻖ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﻋﻤﻴﻖ‪،‬رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ‬
‫و ﻏﻴﺮه( ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺼﺮف )ﻣﺮاﮐﺰ ﺻﻨﻌﺘﻰ‪،‬ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ و اراﺿﻰ ﮐﺸﺎورزى و ﻏﻴﺮه( )ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪.(۱‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل آب از ﮐﺎﻧﺎل‬

‫‪١‬ــ دﺑﯽ‪ :‬ﺣﺠﻢ ﺳﻴﺎل ﻋﺒﻮری در واﺣﺪ زﻣﺎن )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺮﻣﮑﻌﺐ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ و ﻏﻴﺮه(‬
‫‪٤‬‬
 ‫ب( آﺑﻴﺎرى زﻣﻴﻦﻫﺎى ﮐﺸﺎورزى‪ :‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﻻزم در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى آﺑﻴﺎرى ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۲‬ــ‪ (۱‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ آب در ﺷﺒﮑﻪاى از ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﻌﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺮﻳﺎن آب ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻄﺮهاى ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻄﺮهﭼﮑﺎنﻫﺎ و ﻳﺎ ﻗﻄﺮات ﺑﺎران از ﻃﺮﻳﻖ آبﭘﺎشﻫﺎ در اﺧﺘﻴﺎر ﮔﻴﺎه‬
‫ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد‪) .‬ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﮐﺸﺎورزان ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﭘﻤﭗ و ﺑﺎ زﺣﻤﺖ زﻳﺎد آب را ﺑﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻮاد‬
‫ﻏﺬاﻳﻰ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺎ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ در ﺣﺎل اﻧﺘﻘﺎل آب ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى آﺑﻴﺎرى‬

‫ج( زهﮐﺸﻰ‪ :‬زﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ آب اﺿﺎﻓﻰ ﮐﺸﺖ و ﮐﺎر در آنﻫﺎ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ روشﻫﺎى‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ زهﮐﺸﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺧﺮوﺟﻰ ﻃﺒﻴﻌﻰ آب زهﮐﺸﻰ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﭗ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻢﭼﻨﻴﻦ در ﻣﻌﺎدن ﻧﻴﺰ آبﻫﺎى اﺿﺎﻓﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻰﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪.(۱‬‬
‫)ﻧﮑﺘﻪ‪ :‬ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻌﺪن در ﻣﺤﻴﻄﻰ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺮﻃﻮب در زﻳﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﻓﺮاﻫﻢﻧﻤﻮدن ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ(‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ زﻫﮑﺶ در ﺣﺎل ﮐﺎر‬

‫‪٥‬‬
‫د( ﺑﻪ ﮔﺮدشدرآوردن ﻣﺎﻳﻌﺎت‪ :‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ درآوردن ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ و ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻧﻔﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﮔﺮدشدرآوردن آب ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮمﮐﺮدن و ﻳﺎ ﺧﻨﮏﮐﺮدن ﺑﺎ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﻴﺮﮐﻮﻻﺗﻮر )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۴‬ــ‪ (۱‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ ﺳﻴﺮﮐﻮﻻﺗﻮر‬

‫ﻫـ( اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎزﻫﺎ‪ :‬ﺑﺮاى ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎزﻫﺎ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺎزﻫﺎى ﺳﻮﺧﺘﻰ ﻣﺴﮑﻮﻧﻰ‬
‫از ﭘﻤﭗﻫﺎى وﻳﮋهاى اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫و ( اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﭘﻮدرى ﻳﺎ ﮔﺮاﻧﻮل‪ :‬در ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻰﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫ﻣﻌﻠﻖ در آب درآورد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آب ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ را ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۲‬ــ‪۳‬ــ‪۱‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى ﻫﻴﺪروﻟﻴﮏ‪ :‬ﭘﻤﭗ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮏ وﻇﻴﻔﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﻳﮑﻰ از ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎى ﻫﻴﺪروﻟﻴﮏ در ﺟﮏﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎى‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ از ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﻻﺑﺮدن اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﭘﺮسﮐﺮدن )ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪ (۱‬دارﻧﺪ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ روﻏﻦ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗ از ﻣﺨﺰن روﻏﻦ ﺑﻪ ﺟﮏ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر روﻏﻦ زﻳﺮ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﺟﮏ‪ ،‬ﭘﻴﺴﺘﻮن‬
‫و اﺟﺴﺎم ﺳﻨﮕﻴﻦ روى آن ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﯽ داﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﺸﺖ روﻏﻦ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﯽ ﺧﺎک‬
‫ﭼﻨﺎن آﻟﻮده ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺎل ﻫﺎ ﮔﻴﺎﻫﯽ در آن ﻧﻤﯽ روﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ در ﭘﺮس ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ و ﺟﮏ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮑﻰ‬

‫‪٦‬‬
 ‫ب( روﻏﻦﮐﺎرى ﻗﻄﻌﺎت ﻣﻮﺗﻮر‪ :‬ﭘﻤﭗ در ﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬روﻏﻦ را از ﻣﺨﺰن روﻏﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﺪار‬
‫روﻏﻨﮑﺎرى ﻣﻮﺗﻮر )ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪ (۱‬ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻰاﻧﺪازد‪.‬‬

‫ﭘﻤﭗ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪۱‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗ در ﻣﺪار روﻏﻦﮐﺎرى ﻣﻮﺗﻮر‬

‫ج( اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻌﺎت‪ :‬ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ آب )ﺷﮑﻞ‪ ۸‬ــ‪ (۱‬ﻳﺎ روﻏﻦ )ﺷﮑﻞ‪۷‬ــ‪ (۱‬ﻣﻰﺗﻮان از‬
‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل آب از ﭼﺎهﻫﺎى ﺳﻄﺤﻰ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎى دﺳﺘﻰ و ﻳﺎ ﺧﺎرجﮐﺮدن‬
‫روﻏﻦ از ﺑﺸﮑﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎى دﺳﺘﻰ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۸‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ آب دﺳﺘﻰ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ روﻏﻦﮐﺶ دﺳﺘﻰ‬

‫‪٧‬‬
‫د( ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻰ‪ :‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻰ )ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪ (۱‬از ﭘﻤﭗ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻮﺧﺖ و‬
‫ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر در ﻣﺪار ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﻤﭗ ﺑﻨﺰﻳﻦ‪ ،‬ﭘﻤﭗ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ‬
‫ﮔﺎزوﻳﻴﻞ و ﻳﺎ ﭘﻤﭗ اﻧﮋﮐﺘﻮر ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻤﭗ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۱‬ــ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻮﺧﺖرﺳﺎﻧﻰ اﻧﮋﮐﺘﻮری‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﭗ ﻫﺎی اﻧﮋﮐﺘﻮری دﻗﺖ ﻻزم ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺳﺮوﻳﺲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ آن ﻫﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﮔﺎزوﺋﻴﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪۴‬ــ‪۱‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎ‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫ﮔﺴﺴﺘﻪ‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﮔﺮدﺷﻰ‬ ‫رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻰ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ‬
‫ﭘﺮهاى‬ ‫اﻧﮕﺸﺘﻰ‬ ‫ﺣﻠﺰوﻧﻰ‬
‫دﻧﺪهاى‬ ‫دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻰ‬ ‫اﻓﺸﺎن‬
‫دﻧﺪه ﺧﺎرﺟﻰ‬ ‫ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻰ‬ ‫ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ‬

‫دﻧﺪه داﺧﻠﻰ‬ ‫ﺷﻌﺎﻋﻰ‬ ‫ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ ﭼﺎه ﻋﻤﻴﻖ‬

‫ﮔﻮﺷﻮارهاى‬ ‫ﻣﺤﻮرى‬ ‫ﺷﻨﺎور‬

‫ﭘﻴﭽﻰ‬ ‫ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ﺧﻤﻴﺪه‬
‫ژﻳﺮوﺗﻮرى‬ ‫ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪ زاوﻳﻪﮔﻴﺮ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪۱‬ــ‪۱‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎ‬

‫‪٨‬‬
 ‫"ﺧﻮدآزﻣﺎﻳﯽ‬
‫‪۱‬ــ ﭘﻤﭗ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ از ﭘﻤﭗ ﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاى ……………… ﺳﻴﺎل از ﻧﻘﻄﻪاى ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟ ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﭘﻤﭗ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻗﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻴﺪروﻟﻴﮏ وﻇﻴﻔﻪ …………… در ﺳﻴﺴﺘﻢ را‬
‫ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد‪.‬‬
‫‪۶‬ــ ﺗﻔﺎوت ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺴﺴﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫‪٩‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬

‫ﻫﺪفﻫﺎى رﻓﺘﺎرى‪ :‬در ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪۱‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ )ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ( را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ را ﺑﺎز ﮐﺮده و اﺟﺰاى آن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۶‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ )ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ( را از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﮑﺶ و راﻧﺶ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۸‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۹‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۱۰‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۱‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ را ﺑﺎز ﮐﺮده و اﺟﺰاى آنرا ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱۲‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۳‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﭘﻤﭗ ﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۴‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۵‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۶‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى را ﺑﺎز ﮐﺮده و اﺟﺰاى آن را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱۷‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۸‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺧﺎص )ﻣﮑﺶزا »ﮐﻒﮐﺶ و ﻟﺠﻦﮐﺶ«( را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۱۹‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺧﺎص )ﻣﮑﺶزا »ﮐﻒﮐﺶ و ﻟﺠﻦﮐﺶ«( را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۲۰‬ــ روشﻫﺎى ﺗﺄﻣﻴﻦ و اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬
 ‫ﮐﻠﻴﺎت‬
‫ﭘﻤﭗﻫﺎی ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮای ﺑﺮداﺷﺖ آب‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ آن در ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎﻻت ﻃﺮاﺣﻰ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻴﺎل‪ ،‬وزن ﺳﻴﺎل و اﺻﻄﮑﺎک ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﮐﺜﺮ‬
‫اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻤﺘﺪ و ﻳﮑﻨﻮاﺧﺘﻰ را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰآورﻧﺪ ﻟﻴﮑﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﺮوﺟﻰ آنﻫﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد‬
‫دارد درﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﭘﻤﭗ در ﺣﺎل ﭼﺮﺧﺶ اﺳﺖ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻰ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ در ﺳﻪ ﮔﺮوه‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ )‪(radial flow pumps‬‬
‫ب( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى )‪(axial flow pumps‬‬
‫ج( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ )‪(mixed flow pumps‬‬

‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ )ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﻳﺎ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ »‪(«centrifucal pumps‬‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎﻳﻰ اﻃﻼق ﻣﻰﮔﺮدد ﮐﻪ در آنﻫﺎ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﺮوى ﮔﺮﻳﺰ‬
‫از ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ ﻣﺎﻳﻊ از ﭼﺸﻤﻪ ﭘﺮواﻧﻪ وارد ﺷﺪه و ﺑﻪﻃﻮر ﺷﻌﺎﻋﻰ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ و از ﻣﺠﺮاى ﺧﺮوﺟﻰ ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬
‫و ﻣﺨﺘﻠﻂ داراى ارﺗﻔﺎع آﺑﺪﻫﻰ زﻳﺎد و دﺑﻰ ﮐﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬ــ‪۱‬ــ‪۲‬ــ اﺻﻮل ﮐﺎر ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‪ :‬اﮔﺮ در ﻇﺮﻓﻰ آب ﺑﺮﻳﺰﻳﻢ و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﻠﻪاى‬
‫آب را در ﻇﺮف در ﺣﻮل ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﮐﺰى ﺑﭽﺮﺧﺶ درآورﻳﻢ ﻧﻴﺮوى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ اﻳﺠﺎدﺷﺪه آب را در روى‬
‫دﻳﻮارهﻫﺎى ﻇﺮف ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد‪ .‬در ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ آب دراﺛﺮ ﻧﻴﺮوى ﻣﮑﺶ از ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺮواﻧﻪ وارد ﺷﺪه‬
‫و دراﺛﺮ ﭼﺮﺧﺶ ﭘﺮواﻧﻪ آب ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮوى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺮواﻧﻪ را ﺗﺮک ﮐﺮده و وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻤﭗ‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد)ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪ .(۲‬ﺣﺠﻢ زﻳﺎد ﻣﺤﻔﻈﻪ و وﺿﻌﻴﺖ ﻫﻨﺪﺳﻰ آن ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ آب ﮔﺸﺘﻪ و‬
‫ﺑﺨﺸﻰ از اﻧﺮژى ﺳﻴﻨﺘﻴﮏ آن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺮژى ﻓﺸﺎرى ﻣﻰﮔﺮدد و ﺑﺮ اﺛﺮ اﻳﻦ ﻓﺸﺎر از ﻟﻮﻟﻪ ﺧﺮوج ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻰﺷﻮد )ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪۲‬ــ‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‪ :‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى اﺻﻠﻰ ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪ (۲‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﻤﭗ‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻪ ﭘﺮواﻧﻪ و ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺧﺮوﺟﻰ‪ ،‬دﻫﺎﻧﻪ ورودى و دﻫﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ‪.‬‬
‫‪١١‬‬
 ‫ﺟﺮﻳﺎن ورودى‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﻣﮑﺶ‬
‫دﻫﺎﻧﮥ ﺧﺮوﺟﻰ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ‬

‫دﻫﺎﻧﮥ ورودى‬

‫ﭘﺮهﻫﺎ‬
‫ﻣﺤﻔﻈﮥ ﭘﻤﭗ‬
‫راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﺮﻓﺸﺎر‬
‫ﺑﺨﺶ ﮐﻢﻓﺸﺎر‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱‬ــ‪۲‬ــ ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻴﺎل در ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﺷﻤﺎﺗﻴﮏ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل در ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬

‫‪٥‬‬

‫‪٢‬‬

‫‪۱‬‬
‫‪٤‬‬

‫‪٦‬‬
‫‪٣‬‬

‫‪ ۵‬ــ ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﻤﭗ ‪ ۶‬ــ ورودى ﭘﻤﭗ‬ ‫‪۴‬ــ ﭼﺸﻤﻪ ﭘﺮواﻧﻪ‬ ‫‪۳‬ــ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ ﭘﻤﭗ‬ ‫‪۱‬ــ ﻣﺤﻮر ﭘﻤﭗ ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۳‬ــ‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫‪١٢‬‬
 ‫ﭘﺮواﻧﻪ در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﻤﭗ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻮرى ﮐﻪ در ﻣﺮﮐﺰ آن ﻗﺮار دارد ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ‬
‫درﻣﻰآﻳﺪ در ﻣﺮﮐﺰ ﭘﺮواﻧﻪ ﭼﺸﻤﻪ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﻣﺠﺮاى ورود آب ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ )ﺷﮑﻞ‪۴‬ــ‪ (۲‬و از ﻃﺮﻳﻖ ﮐﺎﻧﺎﻟﻰ ﺑﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ورودى ﭘﻤﭗ ارﺗﺒﺎط دارد در ﻗﺴﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﻤﭗ ﻣﺤﻔﻈﻪ وﺳﻴﻌﻰ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارد اﻳﻦ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺠﺮاى ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﻤﭗ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻫﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻰ‬

‫ﺧﺮوﺟﻰ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﭘﺮهﻫﺎ‬

‫ورودى‬ ‫ﭘﺮواﻧﻪ‬ ‫ﭼﺸﻤﻪ ﭘﺮواﻧﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۴‬ــ‪۲‬ــ اﺟﺰاى داﺧﻠﻰ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬

‫☐ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﻰ ﻗﻄﻌﺎت ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ را ﺑﺎز ﮐﺮده و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۱‬ــ‪۲‬ــ اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ را ﻣﻰﺗﻮان از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻮع‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﻮر و ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪۱‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪ دو‬
‫دﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ و اﻓﺸﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺣﻠﺰوﻧﻰ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺳﺎده و ارزان ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ ﻳﺎ‬
‫ﭘﻴﭽﮑﻰ ﺷﮑﻞ )‪ ۵‬ــ‪ (۲‬ﻃﻮرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﮐﺎﻧﺎل آن ﺗﺪرﻳﺠﺎً در ﺟﻬﺖ ﮔﺮدش ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎزﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎزﺷﺪن ﮐﺎﻧﺎل ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻧﻮاع اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ داراى ﭘﻮﺳﺘﻪ دوﺟﺪاره‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪ ۶‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪١٣‬‬
 ‫دﻫﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﯽ‬

‫ﭘﺮه ﻫﺎ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۶‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ دوﺟﺪاره‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۵‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ ﭘﻤﭗ اﻓﻘﻰ‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ‬ ‫ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ب( ﭘﻤﭗﻫﺎى اﻓﺸﺎن‪ :‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮهﻫﺎى ﺛﺎﺑﺘﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮهﻫﺎى راﻫﻨﻤﺎ اﺣﺎﻃﻪ‬
‫ورودى‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮهﻫﺎى راﻫﻨﻤﺎ روى ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺳﻮار ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‬
‫و ﻫﺮﭼﻪ از ﻣﺮﮐﺰ دورﺗﺮ ﺑﺮوﻳﻢ از ﻫﻢ ﺑﺎزﺗﺮ ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪ .(۲‬آب ﻋﺒﻮرى از ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺮهﻫﺎى راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﭘﺮه ﻫﺎی راﻫﻨﻤﺎ‬ ‫وارد ﻣﻰﺷﻮد و ﭼﻮن ﻣﻘﻄﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪﺗﺪرﻳﺞ ﺑﺎزﺗﺮ ﻣﻰﺷﻮد‬
‫راﻫﻨﻤﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﺮﻓﺸﺎر‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺖ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﻓﺸﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ ﮐﻢ ﻓﺸﺎر‬ ‫ﻧﻮع ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞﺗﺮى ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۷‬ــ‪۲‬ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ در ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬ ‫ﻣﻰﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮه ﭘﻤﭗاﻓﺸﺎن ﺑﻴﺶﺗﺮ از‬
‫ﭘﻤﭗ ﻫﺎى ﺣﻠﺰوﻧﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮاردى ﮐﻪ ﻓﺸﺎر زﻳﺎد‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ از اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺟﻬﺎت دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ً ﺑﻌﻀﻰ از ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫داراى ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ )ﺷﮑﻞ ‪ ۸‬ــ‪ (۲‬و ﺑﺮﺧﻰ دﻳﮕﺮ داراى ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭼﻨﺪﺗﮑﻪاى ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪.(۲‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۹‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ دو ﺗﮑﻪ ﺑﺎز ﺷﺪه‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۸‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﻳﮏ ﺗﮑﻪ‬
‫‪١٤‬‬
 ‫‪۲‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎ از ﻧﻈﺮ وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﮑﺶ و راﻧﺶ‪ :‬وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ راﻧﺶ و‬
‫ﻣﮑﺶ ﻧﻴﺰ در ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻰ از ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮان وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ راﻧﺶ را ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ در ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻳﮏ ﺗﮑﻪ اﻣﮑﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪(۲‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۰‬ــ‪۲‬ــ وﺿﻌﻴﺖﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻫﻨﮥ راﻧﺶ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬

‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮی ﭘﻤﭗ ﻫﺎی ﭼﻨﺪ ﺗﮑﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ دﻫﺎﻧﻪ راﻧﺶ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﻬﺘﺮ ﭘﻤﭗ‬
‫ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻗﺮارﮔﻴﺮی آن در ﺷﺒﮑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ و درﻧﺘﻴﺠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻤﺘﺮ از اﺗﺼﺎﻻت در ﻟﻮﻟﻪ ﮐﺸﯽ و ﮐﻢ ﺷﺪن‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪىﭘﻤﭗﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﭘﺮواﻧﻪ‪:‬ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎ را از ﺟﻬﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻰﺗﻮان ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪى‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ــ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﭘﺮواﻧﻪ )ﺑﺎز‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ(‬
‫ــ از ﻧﻈﺮ ورود ﺳﻴﺎل ﺑﻪ ﭘﻤﭗ )ﻣﮑﺶ ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ و ﻣﮑﺶ دوﻃﺮﻓﻪ(‬
‫ــ از ﻧﻈﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل ﻣﺎﻳﻊ )ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ(‬
‫ﺷﻌﺎﻋﻰ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫ﺟﻬ‬
‫ﺑﺎز‬ ‫ﻳﺎ‬‫ﺖ ﺟﺮ‬
‫ن ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﺤﻮرى‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز‬ ‫ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﻤﭗ‬
‫د ﻣﺎﻳﻊ‬
‫ﺖ ورو‬ ‫ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ‬
‫وﺿﻌﻴ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ‬

‫دوﻃﺮﻓﻪ‬

‫اﻟﻒ( از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﭘﺮواﻧﻪ‪ :‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع و ﮔﺮاﻧﺮوى ﻣﺎﻳﻊ اﻧﺘﻘﺎﻟﻰ ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ از ﻧﻮع ﺑﺎز‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺑﺎز و ﻳﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺴﺘﻪ‪ :‬از اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻌﺎﺗﻰ‬
‫ﮐﻪ ﮔﺮاﻧﺮوى آنﻫﺎ ﮐﻢ اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﭘﺮهﻫﺎى ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﻴﻦ‬
‫دو ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻔﺎﻓﻪ ﭘﺮواﻧﻪ ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۱‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫‪١٥‬‬
 ‫‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﻧﻴﻤﻪﺑﺎز‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺳﻴﺎﻻت ﻟﺰج‪ ۱‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺧﻤﻴﺮ ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻮل ﺷﮑﺮ و‬
‫ﻏﻴﺮه ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰروﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن اﻧﺴﺪاد‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺗﻌﺪاد ﭘﺮه ﻫﺎ ﮐﻢ و ﻃﻮل آنﻫﺎ ﺑﻠﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫دراﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﺮهﻫﺎ از ﻳﮏ ﻃﺮف ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻟﻔﺎﻓﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز‬
‫‪۳‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎز‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ داراى ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻟﻔﺎﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻴﺶﺗﺮ در ﻻﻳﺮوﺑﻰ و ﺟﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﻰ‬
‫از آب و ﺷﻦ و ﻣﺎﺳﻪ وﺟﻮد دارد ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻟﺠﻦﮐﺶ ﺑﻪﮐﺎر‬
‫ﻣﻰرود )ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪.(۲‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۳‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎز‬

‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻪ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ذﮐﺮﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮﺳﻮم ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص از‬
‫اﻧﻮاع دﻳﮕﺮى از ﭘﺮواﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﮐﻪ در ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮐﺎﻏﺬﺑﺮ و ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻌﺎت‬
‫ﻏﻠﻴﻆ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪.(۲‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۴‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص‬

‫ﺟﻨﺲ ﭘﺮواﻧﻪ‪ :‬ﺟﻨﺲ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗ دارد وﻟﻰ اﺻﻮﻻ ً آﻟﻴﺎژ آن از ﺟﻨﺴﻰ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮔﺮدد ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﮓزدﮔﻰ و ﺳﺎﻳﺶ و ﺣﺒﺎبﻫﺎى ﮐﺎوﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺿﻤﻨﺎً‪،‬‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻓﻠﺰﮐﺎرى و ﺗﺮاﺷﮑﺎرى داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻧﻈﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١‬ــ ﻣﻮاد ﻟﺰج دارای ﮔﺮاﻧﺮوی ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٦‬‬
 ‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ً ﺑﺮاى ﺳﻴﺎﻻﺗﻰ ﻧﻈﻴﺮ آب از آﻟﻴﺎژ ﺑﺮﻧﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد و درﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ از ﻧﻈﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدى ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻰ ﮐﻨﻴﻢ از ﭼﺪن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاى ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎى زﻳﺎد‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ را از ﻓﻮﻻد‬
‫ﺿﺪزﻧﮓ ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎى ﻓﻮﻻدى ﮐﺎرﺑﺮد زﻳﺎدى داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺘﻰ در دﻣﺎى ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﮐﺎر دارﻧﺪ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آب درﻳﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﻣﻮاﻗﻊ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ را از ﭘﻮﺷﺶﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آنﻫﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻮاد از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻴﺮ‬
‫و آبﻣﻴﻮه‪ ،‬از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻣﺨﺼﻮﺻﻰ ﮐﻪ ﭘﺮواﻧﻪ آنﻫﺎ از ﺷﻴﺸﻪ ﻧﺸﮑﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد اﺳﻴﺪى ﻧﻴﺰ ﮐﺎرﺑﺮد داﺷﺘﻪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻘﺎوم ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻋﻴﺐ آنﻫﺎ ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﻳﻰ‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎى ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﻰ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب( ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ورود ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ورود ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ از ﻧﻮع ﻣﮑﺶ ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ ﻳﺎ دوﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ــ ﻣﮑﺶ ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ‪ :‬ﻣﺎﻳﻊ از ﻳﮏ ﻃﺮف ﭘﺮواﻧﻪ وارد ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪ ۲‬ﭘﻤﭗ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﻣﮑﺶ ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ از راه ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ وارد ﻣﺤﻔﻈﻪ ‪ ،C‬ﮐﻪ اﻃﺮاف ﻣﺤﻮر ﭘﺮواﻧﻪ را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻊ وارد ﭘﺮواﻧﻪ ﺷﺪ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻰ و ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ راﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻮارﻫﺎى آبﺑﻨﺪى از ﻧﺸﺖ‬ ‫ﺳﻮى ٔ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ ﺧﺎرج ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻴﭽﮑﯽ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫آب ﺑﺮﮔﺮدان‬
‫رﻳﻨﮓ ﻓﺎﻧﻮﺳﯽ‬

‫آب ﺑﻨﺪی‬
‫ﻣﮑﺶ‬

‫آب ﺑﻨﺪی‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎ ﻣﮑﺶ ﻳﮏﻃﺮﻓﻪ‬

‫‪١٧‬‬
‫ــ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎى دوﻣﮑﺸﻰ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎرى از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻳﮏﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً آنﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ آبدﻫﻰ‬
‫زﻳﺎد دارﻧﺪ‪ ،‬داراى ﭘﺮواﻧﻪ دوﻃﺮﻓﻪ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪ ۲‬ﻃﺮح ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻤﭙﻰ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫از ﻫﺮ ﻟﺤﺎظ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﺷﮑﻞ ‪۱۵‬ــ‪ ۲‬ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﺮواﻧﻪ آن دوﻃﺮﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻴﭽﮑﯽ‬
‫ﻣﮑﺶ‬

‫ﻣﮑﺶ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۱۶‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺎ ﭘﺮواﻧﻪ دوﻣﮑﺸﻰ‬

‫ﭼﻮن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗ و ﭘﺮواﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼ ً ﻣﺘﻘﺎرن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎدل ﻫﻴﺪروﻟﻴﮏ آن ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﻳﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﺳﺎﻳﻴﺪﮔﻰ ﭘﺮواﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻌﺎدل را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻰزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻠﺒﺮﻳﻨﮓﻫﺎى ﻣﺤﻮر‬
‫ﮔﺮدﻧﺪه ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﻗﻮى ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺻﻮرت وﺟﻮد اﺷﮑﺎل‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ج( ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﺮواﻧﻪ از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﻒ‪ :‬ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ‪ ،‬ب‪ :‬ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‪ ،‬ج‪ :‬ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪ ۲‬ﺣﺎﻟﺖﻫﺎى ﻣﻤﮑﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﯽ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮری‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۷‬ــ‪۲‬ــ ﺟﻬﺖ ﻧﺴﺒﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل از ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫‪١٨‬‬
 ‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ‪ :‬ﻫﻤﺎنﻃﻮرﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪ ۲‬ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ در اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﭘﺮهﻫﺎ‬
‫وارد‪ ،‬و در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻰ از آن ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ از اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ارﺗﻔﺎع‬
‫آﺑﺪﻫﻰ در اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ زﻳﺎد و دﺑﻰ آنﻫﺎ ﮐﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‪ :‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮازى‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻮر وارد ﭘﺮواﻧﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺎﻳﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر از آن ﺧﺎرج‬
‫ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژى ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻳﺰ از‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۸‬ــ‪٢‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﺮﮐﺰ و ﻗﺴﻤﺘﻰ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪ .‬ﻗﻄﺮ ﻃﺮف‬
‫ﺧﺮوﺟﻰ ﭘﺮهﻫﺎ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻗﻄﺮ ﻃﺮف ورودى آنﻫﺎ اﺳﺖ)ﺷﮑﻞ‬
‫‪۱۹‬ــ‪.(۲‬‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﻧﻮع ﻣﺨﺘﻠﻂ در واﻗﻊ ﻳﮏ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﺷﻌﺎﻋﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺮهﻫﺎى آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و درﻧﺘﻴﺠﻪ اﻣﮑﺎن ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدﺗﺮى آب‬
‫را دارد‪ .‬از اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ در ﻣﻮاﻗﻌﻰ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر و دﺑﻰ ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۱۹‬ــ‪٢‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬ ‫ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﭘﻴﭽﻰﺷﮑﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫و ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﻴﭽﻰ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‪ :‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮازى‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻮر وارد ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﻣﻮازى ﺑﺎ آن ﻧﻴﺰ ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺮوى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺸﺎر دﺧﺎﻟﺘﻰ ﻧﺪارد و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى را‪ ،‬در ﺑﻌﻀﻰ از ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪىﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺟﺪاى از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ‬
‫را ﺑﺮاى آﺑﺪﻫﻰ زﻳﺎد و ارﺗﻔﺎع ﮐﻢ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻰ از اﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬ ‫ﭘﻤﭗﻫﺎ از ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎى ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻠﺨﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻮارد‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ ﺑﻴﺶﺗﺮ ﺑﺮاى زهﮐﺸﻰ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮفﮐﺮدن ﺳﻴﻼبﻫﺎ و ﮐﺸﻴﺪن‬
‫ﻓﺎﺿﻼبﻫﺎ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۲۰‬ــ‪.(۲‬‬
‫‪۴‬ــ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ازﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻳﮏ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ آنﻫﺎ را ﻳﮏﻣﺮﺣﻠﻪاى ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاى ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫‪١٩‬‬
‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬داراى ﻳﮏ ﭘﺮواﻧﻪ در روى ﻣﺤﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﺎ ‪ ۳۵۰‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع آب‬
‫را ﭘﻤﭙﺎژ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺸﺎرى ﻣﻌﺎدل ‪ ۳۵۰‬ﻣﺘﺮ ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻳﺴﺘﻰ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺪود ًا ‪۷۵۰۰‬‬
‫دور در دﻗﻴﻘﻪ ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﻋﻤﻼ ً ﻧﻤﻰﺗﻮان ﺑﺮاى ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ و‬
‫ارﺗﻔﺎع زﻳﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و ﺑﺮاى ﭘﻤﭙﺎژ آب ﺑﻪ ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑﺎﻻ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ارﺗﻔﺎع ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻌﻤﻮﻻ ً از ﭘﻤﭗﻫﺎى‬
‫ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدى‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻰ‬

‫در ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادى ﭘﻤﭗ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻰ روى ﻳﮏ ﻣﺤﻮر ﻧﺼﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮﻳﻘﻪ ﻧﺼﺐ‬
‫آنﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرﺗﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻔﻈﻪ راﻧﺶ ﻫﺮ ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ ﭘﻤﭗ ﺑﻌﺪى ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪ ۲‬ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺎﻳﻊ را در ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ ﻃﺒﻘﻪ اول‬
‫در ﭼﭗ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻳﻊ ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ از اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر وارد ﻃﺒﻘﻪ دوم ﺷﺪه ﮐﻪ ﭘﺮواﻧﻪ دوم‪،‬‬
‫ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺶﺗﺮى ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻮم ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘﻪ ﺳﻮم ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺠﺪد ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر‬
‫زﻳﺎد ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ راﻧﺶ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺳﺮى ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺸﺎر آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﮏدﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‬
‫و درﻧﺘﻴﺠﻪ ارﺗﻔﺎع ﮐﻠﻰ ﭘﻤﭗ‪ ،‬ﻣﺴﺎوى ﻣﺠﻤﻮع ارﺗﻔﺎع ﻃﺒﻘﺎت ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫ورودی‬ ‫ﺧﺮوﺟﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۳‬ــ‪۲‬ــ ﻧﺤﻮه ﻋﺒﻮر آب از ﻣﺤﻞ ورود ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﺧﺮوج در ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ‬

‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻰ ) ﺷﮑﻞ ‪۲۱‬ــ‪(۲‬‬

‫و ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﻮر ﻗﺎﺋﻢ) ﺷﮑﻞ ‪۲۲‬ــ‪(۲‬ﮐﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭼﻨﺪ ﻃﺒﻘﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺎﮔﻴﺮى‬
‫ﮐﻢ و ﺳﺎدﮔﻰ ﻧﺼﺐ در ﭼﺎهﻫﺎى ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‬
‫و ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﭘﻴﭻ و ﻣﻬﺮه‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺣﺪﻳﺪه ﮐﻪ روى ﺧﻮد‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻪﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻢ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ﺗﺴﻤﻪ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮى‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ اﺗﺼﺎل ﭘﻴﺪا ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪ ۲‬ﭘﺮواﻧﻪ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻗﺎﺋﻢ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﭘﻤﭗﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻓﺸﺎر و دﺑﻰ‪ :‬ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺪار ﻓﺸﺎر و دﺑﻰ ﺳﻴﺎل ﺧﺮوﺟﻰ در ﺳﻪ دﺳﺘﻪ زﻳﺮ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ــ دﺑﻰ ﮐﻢ‬
‫ب( ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ــ دﺑﻰ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪۲۴‬ــ‪٢‬ــ ﭘﻮﺳﺘﻪ و ﭘﺮواﻧﻪ ﻳﮏ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ‬
‫ج( ﻓﺸﺎر ﮐﻢ ــ دﺑﻰ زﻳﺎد‬
‫ﻫﺮ ﭘﻤﭗ در اﻧﺪازهﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺑﺎزار ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﻮاع ﮐﻮﭼﮏ ﻫﺮ ﭘﻤﭗ داراى ﻓﺸﺎر و‬
‫اﻧﺪازه ﭘﻤﭗ ﻓﺸﺎر و دﺑﻰ آن ﭘﻤﭗ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫دﺑﻰ ﮐﻤﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬دو ﭘﻤﭗ ﻫﻢاﻧﺪازه ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ــ دﺑﻰ ﮐﻢ و ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ــ دﺑﻰ ﻣﺘﻮﺳﻂ را درﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺳﻴﺎل ﺧﺮوﺟﻰ در ﭘﻤﭗ اول ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع دوم ﺑﻴﺶﺗﺮ وﻟﻰ دﺑﻰ ﺳﻴﺎل ﺧﺮوﺟﻰ آن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٢١‬‬
‫☐ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﻰ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ را در ﮐﺎرﮔﺎه از ﻧﻈﺮﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ داراى ﭘﻮﺳﺘﻪاى ﺑﺎ دﻫﺎﻧﻪ ﺧﺮوﺟﻰ و ورودى ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۲۵‬ــ‪ (۲‬در وﺳﻂ آن ﭘﺮواﻧﻪاى ﻗﺮار دارد ﮐﻪ در ﺣﺎﺷﻴﻪ آن داراى دو ردﻳﻒ ﭘﺮه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ‬
‫راﻧﺪن و ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دادن ﺳﻴﺎل ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺮهﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪ .(۲‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﺮﺧﻴﺪن ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﺎﻳﻊ‬
‫از ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ ﮐﺸﻴﺪه ﻣﻰﺷﻮد و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺲ از ﻳﮏ دور ﮔﺮدش در ﮐﺎﻧﺎل ﺣﻠﻘﻮى ﻣﺎﻳﻊ داراى ﺳﺮﻋﺖ‬
‫زﻳﺎدى ﺷﺪه از ﻣﺠﺮاى ﺧﺮوﺟﻰ ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪه‬
‫دﺑﻰ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ و ارﺗﻔﺎع آﺑﺪﻫﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راﻧﺶ‬

‫‪ ۴‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬

‫ﭘﺮه ﻫﺎی ﭘﺮواﻧﻪ‬

‫ﻣﮑﺶ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ‬

‫‪ ١‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬ ‫‪ ۳‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬

‫‪ ۲‬اﺗﻤﺴﻔﺮ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢٦‬ــ‪٢‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﻤﭗ ﺗﻮرﺑﻴﻨﯽ‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۵‬ــ‪۲‬ــ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺎل در ﭘﻤﭗ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ‬

‫☐ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﻰ ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﺗﻮرﺑﻴﻨﻰ را ﺑﺎز ﮐﺮده و ﻗﻄﻌﺎت آن را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ‬
‫ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻣﻠﺨﻰ )‪(Propeller pumps‬‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪه داراى ارﺗﻔﺎع آﺑﺪﻫﻰ ﮐﻢ و ﻇﺮﻓﻴﺖ آﺑﺪﻫﻰ‬
‫زﻳﺎد ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪ آنﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮى ﺷﺒﻴﻪ ﭘﺮواﻧﻪ ﮐﺸﺘﻰ اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ در داﺧﻞ‬
‫ﭘﺮواﻧﻪ اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻪدو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪى ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪٢٢‬‬
 ‫ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬
‫ــ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫‪۱‬ــ‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى )ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪ :(۲‬اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺮاى آﺑﺪﻫﻰ زﻳﺎد ﺣﺪود‬
‫‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ و ارﺗﻔﺎع ﮐﻢ ﺣﺪود ‪ ۳‬ﻣﺘﺮ ﺑﺮاى ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺎﻳﻊ در‬
‫آنﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﭘﻤﭗ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺎرﭘﻴﭽﻰ ﺻﻮرت ﻣﻰﮔﻴﺮد )ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪ .(۲‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﻧﻴﺮوى‬
‫ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺑﺮاى ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺸﺎر دﺧﺎﻟﺘﻰ ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاى زهﮐﺸﻰ »ﻣﻨﺤﺮف ﮐﺮدن‬
‫ﺳﻴﻼبﻫﺎ و ﮐﺸﻴﺪن ﻓﺎﺿﻼبﻫﺎ« ﺧﺸﮏ ﮐﺮدن ﺑﺎﺗﻼقﻫﺎ و زﻣﻴﻦﻫﺎى ﮐﺸﺎورزى »ﭘﻤﭙﺎژ ﮐﺮدن آبﻫﺎى ﺑﺎران‬
‫و ﺳﻴﻼبﻫﺎ در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎ« ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن آب ﺗﺼﻔﻴﻪﺧﺎﻧﻪﻫﺎ در ﺻﻨﻌﺖ و ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮدن ﻣﺴﻴﺮ آب در ﮐﺎﻧﺎلﻫﺎى‬
‫آﺑﺮﺳﺎﻧﻰ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪.(۲‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﯽ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ورودی‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪۲‬ــ ﺟﻬﺖ ﺟﺮﻳﺎن در ﭘﻤﭗ ﻣﺤﻮرى‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۲۷‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۲۹‬ــ‪۲‬ــ اﻧﺘﻘﺎل آب از ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى‬

‫‪٢٣‬‬
‫‪۲‬ــ‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ )ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪ :(۲‬ارﺗﻔﺎع آﺑﺪﻫﻰ اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻤﭗ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮرى ﺑﻴﺶﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻔﺎع ﺗﻮﻟﻴﺪى ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪ ۲‬ﺗﺎ ‪ ۷‬ﻣﺘﺮ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﺎﻳﻊ در آنﻫﺎ ﻫﻢﻣﺤﻮرى و ﻫﻢﺷﻌﺎﻋﻰ اﺳﺖ و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﻮازى ﺑﺎ ﻣﺤﻮر وارد ﭘﺮواﻧﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺎﻳﻞ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻮر از آن ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژى ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ و ﻗﺴﻤﺘﻰ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫☐ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﻰ دو ﻧﻮع ﭘﻤﭗ ﻣﻠﺨﻰ را از ﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮى ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ‪۲‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺧﺎص‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺧﺎص اﻧﻮاﻋﻰ از ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ داراى‬
‫ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﮐﺮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮐﻒﮐﺶ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗﻫﺎ از اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﮐﺰ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﺠﺮاى ورودى‬
‫آن از ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻒ ﻳﻌﻨﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﻤﭗ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ)ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪ .(۲‬درﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻤﭗ در آبﻫﺎى‬
‫ﮐﻢﻋﻤﻖ اﻣﮑﺎن ﻣﮑﺶ و اﻧﺘﻘﺎل آب را دارد‪ .‬ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮐﻒﮐﺶ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﻴﺎر و ﺛﺎﺑﺖ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل آب‬
‫‪٢٤‬‬
 ‫ﻧﻬﺮﻫﺎ »رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻧﻴﺰ ﺗﺨﻠﻴﻪ آب ﭼﺎهﻫﺎ« اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ و ﺗﺨﻠﻴﻪ آب ﻧﺎﺷﻰ از ﺳﻴﻼبﻫﺎ و ﺑﺎرﻧﺪﮔﻰﻫﺎ )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۳۲‬ــ‪ (۲‬ﺑﻪﮐﺎر ﻣﻰرود‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۲‬ــ‪۲‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗ ﮐﻒﮐﺶ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۱‬ــ‪۲‬ــ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﻤﭗ ﮐﻒﮐﺶ‬

‫ب( ﭘﻤﭗﻫﺎى ﻟﺠﻦﮐﺶ ‪ :‬ﺑﺮاى اﻧﺘﻘﺎل آبﻫﺎﻳﻰ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﺎرﭼﻪ ﮐﻬﻨﻪ‪ ،‬ﮐﻴﺴﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻰ‪ ،‬ﻃﻨﺎب‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت ﻻﺳﺘﻴﮑﻰ و اﺟﺴﺎﻣﻰ ﻧﻈﻴﺮ آنﻫﺎ اﺳﺖ )ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪ (۲‬از ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻰ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮔﺮﻳﺰ‬
‫از ﻣﺮﮐﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ داراى ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﺪون ﭘﺮه ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪ .(۲‬در اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ داراى دو ﻟﺒﻪ ﺗﻴﺰ در دو ﻃﺮف ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﮔﺮدش ﺧﻮد ﻣﻮادى را ﮐﻪ از ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ وارد آن ﺷﺪه‬
‫ﭘﺲ از ‪ ۹۰‬درﺟﻪ ﭼﺮﺧﺶ داراى ﺷﺘﺎب ﮐﺮده از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺠﺮاى ﻣﮑﺶ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺤﻔﻈﻪ و ﭘﺲ از آنﺟﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮف ﻣﺠﺮاى راﻧﺶ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪.(۲‬‬

‫ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮق ورودی‬

‫ﭘﺮواﻧﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۴‬ــ‪۲‬ــ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺪون ﭘﺮه‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪۳۳‬ــ‪۲‬ــ ﭘﻤﭗ ﻟﺠﻦﮐﺶ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪۳۵‬ــ‪۲‬ــ ﺑﺮش ﭘﻤﭗ ﻟﺠﻦﮐﺶ‬

‫‪٢٥‬‬
‫☐ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺎﻫﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺮﺑﻰ ﭘﻤﭗ ﮐﻒﮐﺶ و ﻟﺠﻦﮐﺶ را در ﮐﺎرﮔﺎه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻰ ﻗﺮار‬
‫دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫"ﺧﻮدآزﻣﺎﻳﯽ‬
‫‪۱‬ــ در ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪوﺳﻴﻠﻪ ………… ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۲‬ــ ﻃﺮز ﮐﺎر ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ را ﺗﻮﺿﻴﺢ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ــ ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺣﻠﺰوﻧﻰ و ﭘﻮﺳﺘﻪ اﻓﺸﺎن ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ؟‬
‫‪۴‬ــ ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ ﭘﺮواﻧﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎز را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬ــ در ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎى ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻌﺎﻋﻰ ﻣﺎﻳﻊ در ﺟﻬﺖ ……… ﺑﻪ ﭘﺮهﻫﺎ وارد و در‬
‫ﺟﻬﺖ ……… از آن ﺧﺎرج ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪۶‬ــ ﺷﮑﻞ ﻧﻤﺎدﻳﻦ ﻧﺤﻮه ﻋﺒﻮر ﻣﺎﻳﻊ در ﻳﮏ ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺪﻃﺒﻘﻪ را رﺳﻢ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪۷‬ــ ﻣﻮارد ﮐﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗﻫﺎى ﮐﻒﮐﺶ را ﺑﻴﺎن ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬