1.Test-Genetyka-zestaw 151

Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......
/ 315
Imię i nazwisko ...................................
1 W grupie 794 kobiet i mężczyzn w wieku 30–35 lat dokonano pomiaru długości stopy, a (.../2 pkt)
wyniki przedstawiono w tabeli.
Skreśl niepotrzebne wyrazy tak, aby zamieszczone poniżej zdania zawierały

prawdziwe informacje.
Liczba
75 85 140 158 133 118 85
badanych
Długość 22–23 23–24 24–25 25–26 26–27 27–28 28–29
stopy cm cm cm cm cm cm cm
Długość stopy człowieka jest cechą gatunkową / indywidualną. Wyniki badania dowodzą,
że wśród ludzi występuje / nie występuje zmienność organizmów. Długość stopy jest
cechą dziedziczną / niedziedziczną.
2 Poniżej wymieniono kilka przykładowych cech człowieka. (.../1 pkt)

1. opalenizna, 2. grupa krwi, 3. blizna, 4. naturalna barwa włosów, 5. odstające uszy, 6.
tatuaż, 7. praworęczność
Zaznacz zestaw, w którym zawarte są wyłącznie cechy dziedziczne
A. 1, 2, 4
B. 2, 3, 7
C. 3, 4, 5
D. 4, 5, 7
3 Zaznacz punkt, w którym podano przykład cechy niedziedzicznej. (.../1 pkt)
A. Ciemne włosy.
B. Piegi.
C. Odstające uszy.
D. Blizny.
4 Zaznacz zestaw, w którym podano wyłącznie cechy dziedziczne różnych (.../1 pkt)
organizmów.
A. Zwijanie języka w rurkę, blizna, kolor oczu.

B. Kształt liści, rysy twarzy, barwa kwiatów.
C. Barwa sierści, opalenizna, kształt nosa.
D. Kolor skóry, tatuaż, leworęczność.
5 Skreśl wyrazy tak, aby powstały zdania zawierające prawdziwe informacje. (.../2 pkt)
A. Kotka miała małą, białą plamkę na uchu. Jej potomek również miał taką plamkę.
Plamka na uchu u młodego kota to przykład cechy dziedzicznej / niedziedzicznej.
B. Ornitolog, który badał szpaki w lesie pod Poznaniem, stwierdził, że długość
skrzydeł poszczególnych osobników może się różnić o 15 mm. Jest to przykład
dziedziczności / zmienności.
Grupa A | strona 1 z 32
6 Dopasuj do opisów zastosowań genetyki nazwy odpowiednich dziedzin naukowych. (.../3 pkt)
medycyna, kryminalistyka, astrologia, archeologia
A. Badanie DNA ludzi żyjących przed wiekami. ……………………………..

B. Ustalanie tożsamości sprawców przestępstw. ……………………………..
C. Diagnozowanie chorób uwarunkowanych genetycznie. ……………………………..
7 Uzupełnij zdania brakującymi informacjami. (.../2 pkt)
Występowanie różnic między osobnikami tego samego gatunku nazywamy

…………………………………. . Jest ona wynikiem rozmnażania …………………… i
…………………………….. …………………………………..
8 Wymień dwa przykłady dziedzin naukowych, w których wykorzystuje się (.../1 pkt)
informacje o ludzkich genach.
9 Uzupełnij schemat. Wybierz pojęcia spośród podanych. (.../1 pkt)
cechy dziedziczne, materiał genetyczny, cechy gatunkowe, wpływ środowiska
zmienność =…………………….. + ……………………..
10 Uzupełnij tabelę. Wpisz po jednym zastosowaniu genetyki w wymienionych (.../3 pkt)

dziedzinach.
Dziedzina Zastosowanie genetyki
Medycyna
Rolnictwo
Archeologia
11 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)
Cechy dziedziczne organizmu są zapisane w
A. białkach znajdujących się w cytoplazmie.

B. nukleotydach i białkach znajdujących się w cytoplazmie.
C. kolejności nukleotydów budujących DNA.
D. kolejności nukleotydów budujących RNA.
12 Podkreśl prawdziwe informacje tak, aby tekst dotyczący kwasów nukleinowych (.../2 pkt)
człowieka był zgodny z prawdą.
Materiałem genetycznym zawierającym informacje o budowie i funkcjonowaniu danego

organizmu jest DNA / RNA. RNA i DNA to związki wielkocząsteczkowe, które składają
się z mniejszych jednostek – aminokwasów / nukleotydów. DNA ma postać pojedynczej /
podwójnej helisy. RNA jest zazwyczaj zbudowany z podwójnej / pojedynczej nici.
Jeden chromosom na początku podziału komórkowego składa się z
A. wielu cząsteczek DNA.

B. trzech cząsteczek DNA.
C. dwóch cząsteczek DNA.
D. jednej cząsteczki DNA.
14 Oceń, które zdania dotyczą DNA, a które – RNA. Zaznacz DNA lub RNA. (.../4 pkt)
W jego nukleotydach występują zasady azotowe: adenina,

1. DNA RNA
cytozyna, guanina i uracyl.
2. Jest dwuniciowy. DNA RNA
3. DNA RNA
tymina, cytozyna i guanina.
4. Zazwyczaj jest jednoniciowy. DNA RNA
Nukleotyd DNA jest zbudowany z
A. zasady potasowej, deoksyrybozy i reszty kwasu fosforowego.

B. zasady potasowej, rybozy i reszty kwasu siarkowego.
C. zasady azotowej, deoksyrybozy i reszty kwasu fosforowego.
D. zasady azotowej, rybozy i reszty kwasu siarkowego.
16 Dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA zgodnie z zasadą (.../1 pkt)
komplementarności.
ACCGTGCCAATCGA
17 Podaj dwie różnice w budowie DNA i RNA. (.../2 pkt)
Podstawową jednostką dziedziczności jest
A. gen.
B. kariotyp.
C. chromosom.
D. nukleotyd.
19 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy DNA są zgodne z prawdą. Zaznacz (.../4 pkt)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo literę F – jeśli jest fałszywa.
Cukrem wchodzącym w skład nukleotydu DNA jest

1. P F
deoksyryboza.
Cząsteczka DNA składa się z czterech równolegle ułożonych
2. P F
nici.
Nukleotydy w pojedynczej nici DNA są ułożone w
3. P F
przypadkowej kolejności.
Zasady azotowe dwóch nici DNA zawsze tworzą ściśle
4. P F
określone pary.
20 Przyporządkuj odpowiednim definicjom (A–C) właściwe pojęcia (1–4). (.../3 pkt)
A. Kompletny zestaw chromosomów

charakterystyczny dla danego 1. Gen
gatunku. 2. Komplementarność
B. Proces tworzenia kopii DNA. 3. Replikacja
C. Odcinek DNA, który zawiera 4. Kariotyp
informację o budowie białka.
21 Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały prawidłowe definicje. Wybierz pojęcia (.../4 pkt)
z podanych.
chromatyda, replikacja, kariotyp, centromer, gen, komplementarność
1. Kompletny zestaw chromosomów, charakterystyczny dla danego gatunku to
……………………
2. Proces tworzenia kopii DNA to …………………………
3. …………. to podłużna połówka chromosomu
4. Odcinek DNA, który zawiera informację o budowie białka to…………………..
22 Uzupełnij zdania na podstawie ilustracji. (.../3 pkt)
Cukier występujący w nukleotydzie RNA

to ....................................., a w
nukleotydzie DNA –
.......................................... . Zasada
azotowa, która występuje w nukleotydzie
RNA, to ...................................., a w
..................................... . Zarówno w
nukleotydzie RNA, jak i w nukleotydzie
DNA występuje ..................................... .
23 Zaznacz punkt, w którym poprawnie przedstawiono dwie cząsteczki DNA powstałe (.../1 pkt)
w wyniku replikacji.
24 Na podstawie ilustracji przedstawiającej fragment DNA wykonaj polecenia. (.../4 pkt)
a. Podaj nazwy elementów DNA

oznaczonych cyframi 1–3 oraz
literą X.
b. Wpisz we właściwe miejsca
brakujące oznaczenia literowe
zasad azotowych. Pamiętaj o regule
komplementarności.
25 Wskaż elementy budowy DNA i podpisz je, korzystając z podanych wyrazów. (.../1 pkt)
zasada azotowa, deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego
26 Wpisz we właściwe miejsca schematu symbole literowe zasad azotowych. Pamiętaj o (.../1 pkt)
regule komplementarności.
27 Podaj nazwę elementu oznaczonego na ilustracji literą X. (.../1 pkt)
28 Dopasuj do opisów funkcji RNA właściwe rodzaje tego kwasu. Wpisz w (.../1 pkt)
wykropkowane miejsca odpowiednie nazwy.
rRNA, mRNA, tRNA
Buduje rybosomy – struktury odpowiadające za łączenie aminokwasów w białka.

……………
Przenosi informacje o budowie białek z jądra do cytoplazmy. ……………
Dostarcza aminokwasy do rybosomów.
Proces tworzenia kopii DNA nazywamy

A. replikacją.
B. translacją.
C. rekombinacją.
D. transkrypcją.
W DNA jest zakodowana informacja o budowie
A. cukrów.
B. tłuszczów.
C. kwasów.
D. białek.
31 Uzupełnij poniższy tekst. Zaznacz odpowiedzi wybrane spośród A–J w taki sposób, (.../5 pkt)
aby informacja dotycząca budowy kwasów nukleinowych była prawdziwa.
Podstawowa jednostka dziedziczności – A / B – pod względem chemicznym jest

fragmentem cząsteczki C / D. RNA i DNA składają się z mniejszych cząsteczek
nazywanych E / F. Każda z nich jest zbudowana z cukru – rybozy lub deoksyrybozy,
reszty kwasu G / H oraz zasady azotowej. Cztery rodzaje zasad azotowych tworzących
DNA to: guanina, cytozyna, adenina oraz I / J.
A. chromosom; B. gen; C. DNA D; RNA E. nukleotydami; F. nukleosomami;

G. fosforowego; H. azotowego; I. uracyl; J. tymina
32 Przyporządkuj pojęciom (1–3) odpowiednie definicje (A–D). (.../3 pkt)
A. Odcinek DNA zawierający informację o danej cesze organizmu.

1. Gen. B. Podstawowa jednostka budująca DNA.
2. Genom. C. Kompletny zapis informacji genetycznej danego organizmu.
3. Nukleotyd. D. Struktura, która w niedzielącej się komórce zawiera jedną
cząsteczkę DNA.
33 Zaznacz punkty zawierające informacje o DNA. (.../1 pkt)
A. Jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

B. Występuje w nim nukleotyd uracylowy.
C. Nie podlega procesom dziedziczenia.
D. Zawiera informację genetyczną o budowie organizmu.
34 Dopisz nić DNA komplementarną do zapisanej poniżej. (.../1 pkt)
AATGCCTGAAGGTT
35 Uzupełnij zdania. (.../4 pkt)
nukleotyd, deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego, dwóch, deoksyryboza, uracyl, zasada

azotowa, jednej
Podstawową jednostką budującą zarówno kwas deoksyrybonukleinowy, jak i
rybonukleinowy jest …….…………... .W DNA budują go: cukier zwany
…….…………..., …….…………... oraz …….………….... . W RNA zamiast
…….………….... występuje ryboza, a zamiast tyminy – …….………….... . DNA składa
się z …….…………... nici, a RNA – z …….…………... nici.
36 Oceń, czy podany opis dotyczy DNA, RNA, czy też obu kwasów nukleinowych. (.../4 pkt)
Wpisz znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli.
Opis cząsteczki kwasu nukleinowego DNA RNA

1. Cząsteczka ma strukturę podwójnej helisy.
Cukrem, który wchodzi w skład cząsteczki, jest
2.
deoksyryboza.
3. Nukleotyd może zawierać tyminę.
4. Cukrem, który wchodzi w skład cząsteczki, jest ryboza.
37 Wyjaśnij, na czym polega rekombinacja genetyczna zachodząca podczas mejozy. (.../1 pkt)
38 Podkreśl informacje tak, aby tekst dotyczył podziału pozwalającego na wzrost (.../3 pkt)
organizmów.
Podczas mitozy / mejozy chromosomy homologiczne trafiają do komórek potomnych

losowo / w określonym porządku. Proces ten wpływa / nie wpływa na kształtowanie
zmienności organizmów.
W wyniku podziału mitotycznego z komórki diploidalnej powstaną
A. dwie komórki diploidalne.

B. dwie komórki haploidalne.
C. cztery komórki haploidalne.
D. cztery komórki diploidalne.
40 Uzupełnij tabelę. (.../2 pkt)
Liczba chromosomów w
Typ podziału Rodzaj komórek
komórkach potomnych
taka sama
komórki z których powstają

gamety
41 Oceń prawdziwość zdań dotyczących podziałów komórkowych. Zaznacz P, jeśli (.../4 pkt)
informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli fałszywa.
W wyniku mitozy z jednej komórki rodzicielskiej powstają

1. P F
dwie komórki potomne.
Gdy komórka diploidalna dzieli się mitotycznie, powstają z
2. P F
niej komórki haploidalne.
3. U człowieka gamety powstają w wyniku mejozy. P F
Gdy komórka diploidalna dzieli się mejotycznie, powstają z
4. P F
niej cztery komórki haploidalne.
42 Uzupełnij tabelę, podając liczbę chromosomów w komórkach po podziale. (.../2 pkt)
Liczba Liczba
Liczba chromosomów w chromosomów w
Gatunek
chromosomów komórkach po komórkach po
mitozie mejozie
Człowiek 46
Pies 78
Groch 14
W wyniku mitozy z komórki zawierającej 12 chromosomów powstaną
A. dwie komórki zawierające po 6 chromosomów.

B. dwie komórki zawierające po 12 chromosomów.
C. cztery komórki zawierające po 6 chromosomów.
D. cztery komórki zawierające po 3 chromosomy.
44 Określ prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli (.../4 pkt)
jest fałszywe.
Dla niektórych organizmów mitoza jest sposobem

1. P F
rozmnażania.
2. W gamecie znajdują się chromosomy homologiczne. P F
Dzięki podziałom mitotycznym nowo powstające komórki
3. P F
naskórka są identyczne.
Rozdział chromosomów homologicznych do komórek
4. P F
potomnych podczas mejozy jest losowy.
45 Przyporządkuj typom podziałów komórkowych (A–B) przykłady sytuacji, w (.../2 pkt)
których podziały te zachodzą (1–4).
1. Zabliźnianie się ran.
A. Mitoza. 2. Powstawanie plemników w jądrach.
B. Mejoza. 3. Wytwarzanie zarodników u grzybów i niektórych roślin.
4. Podziały komórkowe w stożku wzrostu korzenia.
jest fałszywe.
Podział mitotyczny jest sposobem rozmnażania organizmów

1. P F
wielokomórkowych.
Kształt chromosomów oraz ich liczba to cechy
2. P F
charakterystyczne dla każdego gatunku.
U człowieka haploidalną liczbę chromosomów mają tylko
3. P F
komórki rozrodcze.
Komórki zawierające dwa zestawy chromosomów określamy
4. P F
jako haploidalne.
47 Przeczytaj tekst, a następnie zaznacz zestaw, w którym podano poprawną liczbę (.../1 pkt)
chromosomów w nowo powstałych komórkach stożka wzrostu korzenia oraz
gametach cebuli.
Przyrost korzenia na długość następuje w strefie nazywanej stożkiem wzrostu. Składa się
ona z drobnych komórek, które nieustannie się dzielą. W jednej komórce stożka wzrostu
korzenia cebuli znajduje się 16 chromosomów.
Liczba chromosomów w nowo powstałych Liczba chromosomów

Zestaw
komórkach stożka wzrostu korzenia w gametach
A. 8 16
B. 16 8
C. 24 16
D. 16 24
48 Porównaj mitozę z mejozą. Uzupełnij tabelę podanymi określeniami oraz cyframi. (.../4 pkt)
taka sama jak w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej,
gamety, komórki budujące ciało, 2, 4
Nazwa
Liczba komórek Liczba chromosomów w Komórki powstałe
podziału
potomnych komórkach potomnych w wyniku podziału
komórkowego
Mitoza
Mejoza
49 Przyporządkuj pojęciom (A–C) właściwe opisy (1–4). (.../3 pkt)
1. Komórka zawierająca podwójny

A. Kariotyp. zestaw chromosomów.
2. Komplet chromosomów danego
B. Komórka diploidalna. osobnika.
3. Chromosomy podobne do siebie.
C. Chromosomy homologiczne. 4. Komórka niezawierająca
chromosomów.
50 Zaznacz zdania dotyczące mitozy. (.../1 pkt)
A. Umożliwia powstawanie gamet.

B. Umożliwia gojenie się ran.
C. Umożliwia kształtowanie się zmienności organizmów.
D. Umożliwia wzrost organizmu.
51 Uporządkuj zdarzenia, które zachodzą po replikacji DNA, tak aby odpowiadały (.../1 pkt)
etapom mitozy.
A. Replikacja DNA.
B. Następuje podział cytoplazmy.
C. Chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej.
D. Chromatydy przemieszczają się do przeciwległych biegunów komórki.
E. Powstają dwie komórki potomne.
F. Chromosomy stają się widoczne.
Kolejność: A,
52 Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań. Wybierz odpowiedzi spośród podanych. (.../3 pkt)
Komórki naskórka mają A / B zestaw chromosomów. To oznacza, że są C / D. Tę cechę

zapisujemy symbolem E / F.
A. pojedynczy C. haploidalne E. 1n
B. podwójny D. diploidalne F. 2n
53 Podkreśl trzy opisy, które dotyczą wyłącznie mitozy. (.../3 pkt)
A. W wyniku tego procesu powstają między innymi krwinki czerwone.

B. Z jednej diploidalnej komórki powstają cztery komórki haploidalne.
C. Umożliwia rozmnażanie bezpłciowe organizmom jednokomórkowym.
D. Materiał genetyczny w komórkach potomnych jest identyczny z materiałem w
komórce macierzystej.
E. Składa się z dwóch następujących po sobie podziałów.
F. Podczas podziału dochodzi do rekombinacji genetycznej.
Ilustracja przedstawia komórkę diploidalną. Po podziale redukcyjnym tej komórki
A. powstanie jedna komórka z dwoma

chromosomami.
B. powstaną dwie komórki, z których
każda będzie miała cztery
chromosomy.
C. powstaną trzy komórki, z których
każda będzie miała dwa chromosomy.
D. powstaną cztery komórki, z których
55 Uporządkuj przedstawione na ilustracjach etapy mitozy, wpisując litery A–D przy (.../1 pkt)
pasującej ilustracji.
A. Odciąganie połówek chromosomów ku przeciwległym biegunom komórki.

B. Ustawianie się chromosomów w płaszczyźnie równikowej komórki.
C. Powstanie dwóch komórek potomnych.
D. Utworzenie widocznych chromosomów wskutek zagęszczenia włókien
chromatynowych.
56 Zaznacz komórkę (A lub B), z której w wyniku mejozy mogą powstać komórki (.../1 pkt)
potomne.
57 Uzupełnij zdanie na podstawie ilustracji. (.../1 pkt)
Proces zachodzący w czasie pierwszego

podziału mejotycznego przedstawia
ilustracja , ponieważ
58 Rozpoznaj na podstawie ilustracji proces zachodzący podczas mejozy, a następnie (.../2 pkt)
wyjaśnij, na czym on polega i jakie ma znaczenie dla organizmów.
59 Wykreśl wyrazy tak, aby zdania dotyczące chromosomów w komórkach owcy (.../4 pkt)
zawierały prawdziwe informacje.
W komórkach wątroby owcy występuje podwójny / pojedynczy zestaw 36 chromosomów.

Liczba chromosomów w gametach owiec wynosi 18 / 72. Oznacza to, że w gametach
występuje diploidalna / haploidalna, a w komórkach ciała – diploidalna / haploidalna
liczba chromosomów.
60 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź A lub B i jej uzasadnienie 1 lub 2. (.../2 pkt)
Aby określić liczbę par chromosomów homologicznych w komórkach ciała człowieka,

jako materiał badawczy należy przygotować
zawierają diploidalną liczbę

A. komórki jajowe, 1.
chromosomów.
ponieważ
zawierają haploidalną liczbę
B. komórki naskórka, 2.
chromosomów.
61 Podaj nazwę podziału komórkowego, którego dotyczy poniższy opis. (.../1 pkt)
W jądrach komórek potomnych znajduje się po jednym chromosomie homologicznym z

każdej pary.
62 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące podziałów komórkowych są zgodne z (.../4 pkt)
prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo literę F – jeśli jest
fałszywa.
Komórki powstałe w wyniku mitozy mają inne cechy niż

1. P F
komórka macierzysta.
2. Przed podziałem mitotycznym zachodzi replikacja DNA. P F
3. Podziały mejotyczne umożliwiają regenerację narządów. P F
4. Mejoza składa się z dwóch następujących po sobie podziałów. P F
63 Uzupełnij tabelę. Wpisz w wolne komórki odpowiednie liczby chromosomów. (.../2 pkt)
Liczba chromosomów w Liczba chromosomów w

Nazwa organizmu
komórkach somatycznych gametach
Łabędź 76
Mysz 20
64 Podkreśl właściwe informacje tak, aby tekst dotyczący komórek ciała i gamet (.../2 pkt)
człowieka był zgodny z prawdą.
Komórki, które zawierają podwójny zestaw chromosomów, są nazywane komórkami

diploidalnymi / haploidalnymi. Natomiast komórki z pojedynczym zestawem
chromosomów to komórki diploidalne / haploidalne. Większość komórek ciała człowieka
jest diploidalna / haploidalna. Komórki jajowe i plemniki są diploidalne / haploidalne.
65 Uzupełnij poniższe zdania tak, aby informacja była prawdziwa. Pamiętaj o prawie (.../1 pkt)
czystości gamet.
A. Homozygota dominująca pod względem danego genu wytwarza …….. % gamet z

allelem dominującym tego genu.
B. Heterozygota pod względem danego genu wytwarza …….. % gamet z allelem
recesywnym tego genu.
66 Przyporządkuj podanym terminom (A–C) odpowiednie wyjaśnienia (1–4). (.../1 pkt)
1. Zestaw chromosomów danego osobnika.

A. Fenotyp.
2. Wszystkie cechy organizmu, które można zaobserwować.
B. Genotyp.
3. Wszystkie geny danego organizmu.
C. Kariotyp.
4. Wszystkie chromosomy z wyjątkiem chromosomów płci.
67 Wybierz stwierdzenie, które nie jest zgodne z pierwszym prawem Mendla. (.../1 pkt)
A. Homozygoty dominujące o genotypie AA wytworzą 100% gamet z allelem A.

B. Homozygoty recesywne o genotypie aa wytworzą 100% gamet z allelem a.
C. Heterozygoty o genotypie Aa wytworzą 50% gamet z allelem A i 50% gamet z
allelem a.
D. Heterozygoty o genotypie Aa wytworzą 75% gamet z allelem A i 25% gamet z
allelem a.
Skrzyżowano groch o kwiatach czerwonych (homozygota dominująca) z grochem o

kwiatach białych (homozygota recesywna). Prawdopodobieństwo, że w pokoleniu F1
pojawią się osobniki o kwiatach białych, wynosi
A. 100%.
B. 25%.
C. 50%.
D. 0%.
69 Osobnik heterozygotyczny ze względu na allel W wytwarza dwa rodzaje gamet. (.../1 pkt)
Zapisz, jakie to gamety.
Gamety: ……………………………………………
70 Gregor Mendel skrzyżował osobniki dwóch czystych linii: groch o czerwonych kwiatach (.../1 pkt)
z grochem o białych kwiatach. W pierwszym pokoleniu potomnym F1 uzyskał wyłącznie
groch o czerwonych kwiatach.
Podaj przyczynę takiego wyniku krzyżowania.
71 Uzupełnij tabelę właściwym pojęciem lub definicją. (.../4 pkt)
Termin Definicja
Allel
możliwe do zaobserwowania cechy organizmu
Homozygota dominująca
organizm o dwóch różnych allelach danego genu
72 Skreśl błędne informacje. (.../4 pkt)
1. Organizmy diploidalne mają dwie / trzy wersje każdego genu.

2. Allel dominujący / recesywny nie ujawnia się u osobnika mającego dominujący allel
tego samego genu.
3. Allel dominujący oznaczamy małą / wielką literą alfabetu.
4. Genotyp groszku o allelach Zz oznacza homozygotę dominującą / heterozygotę.
73 Podaj zapis genotypów opisanych organizmów. (.../3 pkt)
1. Organizm zawierający dwa allele dominujące danego genu.

2. Organizm zawierający dwa allele recesywne danego genu.
3. Organizm zawierający jeden allel dominujący i jeden allel recesywny danego genu.
Zgodnie z pierwszym prawem Mendla (prawem czystości gamet) do komórki rozrodczej
A. trafia tylko jeden allel danego genu.

B. trafiają wszystkie allele danego genu.
C. trafiają dwa allele danego genu.
D. trafiają tylko allele dominujące każdego genu.
75 Napisz, jakie gamety wytworzy organizm o genotypie Bb. (.../1 pkt)
76 Przyporządkuj podane terminy(1–3) odpowiednim oznaczeniom alleli. (A–D). (.../3 pkt)
A. A
1. Homozygota recesywna.
B. a
2. Heterozygota.
C. aa
3. Allel dominujący.
D. Aa
77 Skreśl wyrazy tak, żeby zdania zawierały prawdziwe informacje. (.../2 pkt)
1. Zespół cech, które można zaobserwować, nazywamy genotypem / fenotypem.

2. Na podstawie genotypu można / nie można określić fenotyp danego osobnika.
Termin fenotyp oznacza
A. formę genu, która warunkuję daną cechę.

B. zespół wszystkich obserwowalnych cech danego organizmu.
C. osobnika posiadającego dwa allele dominujące danego genu.
D. zespół genów danego organizmu, stanowiący jego informację genetyczną.
79 Uzupełnij tabelę. Zastosuj własne oznaczenia. (.../2 pkt)
W ogrodzie uniwersyteckim wyrosła pewna roślina. Była ona: heterozygotą pod

względem barwy kwiatów, homozygotą recesywną pod względem wielkości owoców,
homozygotą dominującą pod względem wysokości pędu, heterozygotą pod względem
kształtu blaszek liściowych.
Cecha Allel dominujący Allel recesywny Zapis geneotypu

Barwa kwiatów
Wysokość pędu
80 Wstaw znak X we właściwe miejsca tabeli. (.../1 pkt)
Wiedząc, że literą a oznaczamy allel odpowiedzialny za cechę recesywną, natomiast literą

A – allel odpowiedzialny za cechę dominującą, przyporządkuj genotypy do odpowiednich
organizmów.
homozygota homozygota recesy

Genotyp wna heterozygota
dominująca
AA
Aa
aa
81 Groszek może mieć nasiona żółte lub zielone. W wyniku krzyżowania roślin o nasionach (.../4 pkt)
zielonych otrzymujemy zawsze rośliny mające nasiona zielone. Natomiast kiedy
krzyżujemy roślinę o nasionach żółtych z rośliną o nasionach zielonych, uzyskujemy
różne wyniki. Zostały one zapisane w tabeli.
Wpisz w puste komórki tabeli brakujące genotypy. Określ, który allel jest
dominujący (B), a który – recesywny (b).
Roślina I Roślina II Pokolenie (F1)

Numer
próby fenotyp fenotyp
fenotyp genotyp genotyp genotyp
nasion nasion
1. zielone zielone zielone
2. żółte zielone żółte
Allel dominujący odpowiada za …………… barwę, a allel recesywny – za ………….

barwę.
82 U groszku gładka powierzchnia nasion jest uwarunkowana przez dominujący allel A, (.../1 pkt)
natomiast pomarszczona powierzchnia nasion – przez recesywny allel a. Skrzyżowano
homozygotę dominującą z homozygotą recesywną.
Określ, w której kolumnie podano poprawny genotyp i fenotyp pokolenia F1.
Nasiona Sytuacja I Sytuacja II Sytuacja III

genotyp AA Aa aa
fenotyp gładkie gładkie pomarszczone
Genotyp i fenotyp pokolenia F1 prawidłowo określa sytuacja
83 Gładkie nasiona grochu to cecha dominująca (A), a pomarszczone – cecha recesywna (a). (.../2 pkt)
Skrzyżowano heterozygotę z homozygotą recesywną.
Wykonaj krzyżówkę genetyczną. Następnie określ, jaki będzie odsetek potomstwa z

pomarszczonymi nasionami.
84 Zaznacz prawidłową odpowiedź. (.../1 pkt)
Barwa czerwona kwiatów grochu (A) jest cechą dominującą, a barwa biała (a) –
recesywną. Jeżeli jedna z roślin z pokolenia rodzicielskiego o czerwonych kwiatach jest
homozygotą dominującą to w pokoleniu potomnym (F1) pojawią się kwiaty:
a. białe i czerwone
b. wyłącznie białe
c. wyłącznie czerwone
d. barwa będzie zależał od genotypu drugiej rośliny z pokolenia rodzicielskiego
Ilustracje przedstawiają kolejno pary chromosomów
A. 1 – heterozygoty, 2 – homozygoty
dominującej, 3 – homozygoty
recesywnej.
B. 1 – heterozygoty, 2 – homozygoty
recesywnej, 3 – homozygoty
dominującej.
C. 1 – homozygoty dominującej, 2 –
heterozygoty, 3 – homozygoty
recesywnej.
D. 1 – homozygoty dominującej, 2 –
homozygoty recesywnej, 3 –
heterozygoty.
86 Allel A decydujący o pojawieniu się długiej łodygi u grochu jest dominujący, natomiast (.../4 pkt)
allel a decydujący o wystąpieniu krótkiej łodygi grochu jest recesywny. Skrzyżowano
heterozygotę z homozygotą dominującą.
Wykonaj krzyżówkę genetyczną. Zapisz genotypy i fenotypy organizmów

potomnych. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia w pokoleniu F1 osobników
potomnych o długich łodygach.
genotypy F1:
fenotypy F1
Prawdopodobieństwo wystąpienia osobników o wysokim wzroście:
87 Gen warunkujący odstające uszy jest dominujący (U). Gen warunkujący przylegające (.../1 pkt)
uszy jest recesywny (u). Mama o przylegających uszach i tata o odstających uszach mają
dziecko o uszach przylegających.
Zaznacz punkt, w którym poprawnie zapisano genotypy mamy, taty i dziecka.
A. Mama – UU, tata – uu, dziecko – UU.

B. Mama – Uu, tata – Uu, dziecko – uu.
C. Mama – Uu, tata – uu, dziecko – Uu.
D. Mama – uu, tata – Uu, dziecko – uu.
88 Określ prawdopodobieństwo urodzenia się praworęcznych i leworęcznych dzieci (.../3 pkt)

rodzicom, którzy są praworęcznymi heterozygotami. Weź pod uwagę fakt, iż
praworęczność jest cechą dominującą.
89 Gen warunkujący kręcone włosy jest dominujący (W), a gen warunkujący proste włosy (.../1 pkt)
jest recesywny (w). Mama o kręconych włosach i tata o prostych włosach mają dziecko o
prostych włosach.
Zaznacz punkt, w którym zapisano prawidłowo genotypy mamy, taty i dziecka.
A. Mama – WW, tata – ww, dziecko – WW.

B. Mama – Ww, tata – Ww, dziecko – ww.
C. Mama – Ww, tata – ww, dziecko – ww.
D. Mama – ww, tata – WW, dziecko – Ww.
90 Jasna barwa włosów jest cechą recesywną, a ciemna – cechą dominującą. Mama o (.../2 pkt)
włosach jasnych i tata o włosach ciemnych mają córkę o włosach jasnych.
Podaj genotypy rodziców. Oznacz allele za pomocą wybranych samodzielnie liter.
Genotyp mamy:
Genotyp taty:
91 Oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, (.../4 pkt)
jeśli jest fałszywa.
Cechy sprzężone z płcią to cechy niedotyczące płci,

1. P F
kodowane przez geny zlokalizowane na chromosomie X.
Kariotyp to zestaw wszystkich chromosomów występujących
2. P F
w komórce ciała danego organizmu.
Nosicielką hemofilii jest kobieta, która nie choruje, ale może
3. P F
przekazać potomstwu wadliwy gen.
4. Mężczyźni mają po dwa allele każdego genu. P F
92 Na podstawie podanych poniżej informacji wykonaj polecenia. (.../4 pkt)
U człowieka proste włosy są cechą recesywną, natomiast włosy kręcone są cechą

dominującą. W pewnej rodzinie tata ma włosy kręcone, a mama – proste.
A. Zapisz możliwe genotypy rodziców.
Mama:
Ojciec:
B. Ustal, czy jest możliwe, że w tej rodzinie wszystkie dzieci będą miały kręcone włosy.
W tym celu rozważ oba podane przypadki.
Przypadek 1: tata jest homozygotą Przypadek 2: tata jest heterozygotą
Pokolenie rodzicielskie: Pokolenie rodzicielskie:
Gamety mamy: Gamety mamy:
Gamety taty: Gamety taty:
Możliwe fenotypy dzieci: Możliwe fenotypy dzieci:
93 Zaznacz punkt, w którym wymieniono wyłącznie cechy dziedziczne. (.../1 pkt)
A. Kolor oczu, opalenizna, umiejętność zwijania języka w rurkę.

B. Wygięty kciuk, kształt oczu, blizna.
C. Brak umiejętności zwijania języka w rurkę, prosty kciuk, kształt nosa.
D. Rysy twarzy, tatuaż, odcisk palca.
94 Uzupełnij schemat przedstawiający rodzaje cech. Następnie podaj po jednym (.../2 pkt)
przykładzie takich cech.
95 Kasia i jej mama mają prawidłową krzepliwość krwi. Tata Kasi i jej brat są chorzy na (.../1 pkt)
hemofilię.
Zaznacz zestaw, który właściwie przedstawia genotypy członków tej rodziny.
Odpowiedź Kasia Mama Tata Brat

A. XhXh XhXh XHY XHY
B. XHXh XHXh XhY XhY
C. XHXh XhXh XhY XHY
D. XHXH XhXh XHY XhY
Daltonizm jest wadą polegającą na zaburzeniach w rozpoznawaniu barw, głównie

czerwonej i zielonej. Wada ta jest recesywną cechą sprzężoną z płcią. Matka jest
homozygotą dominującą, prawidłowo odróżniającą kolory, ojciec jest daltonistą. W
kariotypie ich córki może wystąpić para chromosomów:
chory ojciec przekazał gen

A. XDXd, 1.
recesywny.
ponieważ
oboje rodzice są nosicielami genu
B. XdXd, 2.
recesywnego.
Kariotyp człowieka to zestaw ………. chromosomów. Jedna para spośród nich to

chromosomy ……….……….
98 Przedstaw, w jaki sposób dziedziczy się płeć u człowieka. W tym celu wypełnij (.../2 pkt)
krzyżówkę genetyczną. Napisz, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się
dziewczynki.
Prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki wynosi:
99 Na podstawie informacji oraz krzyżówki genetycznej uzupełnij zdania. (.../2 pkt)
Daltonizm jest cechą recesywną sprzężoną z płcią.
a) Prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki daltonistki wynosi ……. %.
b) Prawdopodobieństwo urodzenia się zdrowego chłopca wynosi ……. %.
100Przeczytaj tekst, a następnie odpowiedz na pytanie. (.../1 pkt)
Kariotyp kobiety obejmuje 22 pary chromosomów autosomalnych i jedną parę

chromosomów płci XX, natomiast kariotyp mężczyzny – 22 pary chromosomów
autosomalnych i jedną parę chromosomów płci XY. Komórka jajowa i plemnik w wyniku
mejozy otrzymują 22 chromosomy autosomalne i jeden chromosom płci.
Jaki był zestaw chromosomów płci komórki jajowej i plemnika, jeśli po ich
połączeniu urodził się chłopiec?
A. Plemnik – Y, komórka jajowa – Y.

B. Plemnik – X, komórka jajowa – Y.
C. Plemnik – X, komórka jajowa – X.
D. Plemnik – Y, komórka jajowa – X.
101Cechy sprzężone z płcią są zlokalizowane w chromosomie X. Jedną z takich cech jest (.../2 pkt)
zaburzenie krzepliwości krwi – hemofilia. O prawidłowej krzepliwości decyduje allel H.
Chromosom X z tym allelem zapisujemy jako XH. O nieprawidłowej krzepliwości
decyduje allel h. Chromosom X z tym allelem zapisujemy jako Xh.
Podkreśl genotypy osób chorych na hemofilię.
XHXh, XhXh, XHXH, XhY, XHY
102Oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, (.../4 pkt)
Cechy sprzężone z płcią to cechy niedotyczące płci,

1. P F
kodowane przez geny zlokalizowane na chromosomie X.
2. P F
3. P F
103Uzupełnij tabelę dotyczącą kariotypu i fenotypu człowieka. (.../2 pkt)
Kariotyp Nazwa fenotypu

22 pary autosomów oraz 2 chromosomy X
mężczyzna
104W pewnej rodzinie jako pierwsze dziecko urodziła się córka. (.../4 pkt)
Uzupełnij brakujące informacje i na ich podstawie określ, jakie jest

prawdopodobieństwo urodzenia się następnej córki.
Pokolenie rodzicielskie: __________ x __________

Gamety matki: __________
Gamety ojca: __________
Prawdopodobieństwo urodzenia córki wynosi __________ %.
105Przyporządkuj podane fenotypy (1–3) odpowiednim genotypom (A–D). Pamiętaj, że (.../3 pkt)
symbol XA oznacza allel prawidłowy, natomiast Xa – allel warunkujący chorobę.
1. Chory mężczyzna. A. XAXA

2. Zdrowy mężczyzna. B. XAXa
3. Zdrowa kobieta, będąca nosicielką C. XaY
choroby. D. XAY
106Zaznacz wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. (.../3 pkt)
1. Na choroby sprzężone z płcią zdecydowanie częściej chorują mężczyźni / kobiety.

2. Daltonizm i hemofilia to choroby warunkowane przez allele recesywne /
dominujące.
3. U kobiet daltonizm ujawnia się wyłącznie u homozygot recesywnych /
dominujących.
107Kobieta,której matka jest nosicielką hemofilii, a ojciec jest zdrowy, poślubiła (.../4 pkt)
zdrowego mężczyznę. Oceń, czy córki tej pary mogą być chore na hemofilię. Rozważ
przypadek, gdy kobieta jest heterozygotą.
Pokolenie rodzicielskie:__________ x __________

Gamety kobiety: __________
Gamety mężczyzny: __________
Możliwe fenotypy dzieci: ____________________
Prawdopodobieństwo urodzenia się córki chorej na hemofilię wynosi __________ .
108Wskaż, które komórki pozwalają prawidłowo określić kariotyp badanego (.../1 pkt)
organizmu.
A. Komórki jajowe.
B. Erytrocyty.
C. Komórki nabłonka jamy ustnej.
D. Plemniki.
109Wykonaj krzyżówkę, dzięki której dowiesz się, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci, (.../4 pkt)
jeśli mama ma grupę krwi B, tata – grupę krwi A i oboje rodzice są heterozygotami.
Pokolenie rodzicielskie:
Gamety mamy:
Gamety taty:
Grupy krwi dzieci:
110Określ która z ludzkich gamet – plemnik czy komórka jajowa decyduje o płci (.../1 pkt)
dziecka. Uzasadnij swoją odpowiedź.
111Oceń, czy poniższe informacje dotyczące podziałów komórkowych są zgodne z (.../3 pkt)
fałszywa.
W kariotypie mężczyzny 23. parę chromosomów stanowią

1. P F
chromosomy płci X i Y.
U mężczyzny cechy sprzężone z płcią są zlokalizowane w
2. P F
chromosomie Y.
U mężczyzn prawdopodobieństwo wystąpienia recesywnych
3. chorób genetycznych sprzężonych z płcią jest mniejsze niż u P F
kobiet.
112Państwo Jastrzębscy mają trzy córki. Podaj w procentach, ile wynosi (.../1 pkt)
prawdopodobieństwo, że ich kolejne dziecko będzie chłopcem. Wykonaj krzyżówkę
genetyczną i zapisz odpowiedź.
113Tabela przedstawia genotypy i fenotypy sześciorga dzieci. (.../3 pkt)
Które z nich mogłyby być potomstwem pary: mama heterozygota o grupie krwi A i
tata o grupie krwi AB? Uzupełnij krzyżówkę genetyczną, a następnie wstaw znak X
w odpowiednich komórkach tabeli.
Imię dziecka Grupa krwi Genotyp Tak Nie

Justyna A IAIA
Piotr B IBi
Agata AB IAIB
Paweł A IAi
Dorota B IBIB
Maria 0 ii
114Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)
Potomek kobiety o grupie krwi B (homozygoty dominującej) i mężczyzny o grupie krwi

0 będzie miał grupę krwi
A. A.
B. B.
C. AB.
D. 0.
Konflikt serologiczny może wystąpić, gdy
A. matka ma grupę krwi Rh+, a płód Rh–.

B. matka i płód mają grupę krwi Rh+.
C. matka ma grupę krwi Rh–, a płód Rh+.
D. matka i płód mają grupę krwi Rh–.
116Zaznacz w tabeli znakiem X grupę krwi ustaloną na podstawie genotypu. (.../4 pkt)
Grupa krwi
Genotyp A B AB 0
1 IAi
2 ii
3 IBIB
4 IAIB
117Zaznacz punkty, w których podano cechy zawsze identyczne u bliźniąt (.../1 pkt)
jednojajowych.
A. Masa ciała.
B. Charakter.
C. Płeć.
D. Kolor oczu.
118Podaj,jakiej grupy krwi nie może mieć ojciec dziecka, jeśli matka oraz dziecko (.../1 pkt)
mają grupę krwi 0.
A. A
B. A, B, AB
C. AB
D. A, B
119Poniżej podano genotypy sześciu osób mających grupy krwi A, B, AB i 0. (.../3 pkt)
IAIA; IAIB; IBIB; IAi; IBi; ii
Podaj genotypy:
A. homozygot –
B. heterozygot –
C. osób z grupą krwi A –
120Sprawdź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci, jeżeli mama ma grupę krwi AB, a tata (.../2 pkt)
grupę krwi A i jest homozygotą.
121Mama Marty została poddana operacji, podczas której konieczna była transfuzja krwi. (.../1 pkt)
Ustal, który z członków rodziny mógł być dawcą krwi, wiedząc, że mama ma grupę
AB Rh–, tata 0 Rh+, Marta B Rh+, a jej brat A Rh+. Uzasadnij swoją odpowiedź.
122Wypisz możliwe genotypy osób o grupach krwi B oraz AB. (.../2 pkt)
B-
AB -
123Uzupełnij
informacje dotyczące dziedziczenia czynnika Rh oraz określ (.../4 pkt)
prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu serologicznego w rodzinie, w której
mama ma grupę krwi Rh–, a tata grupę Rh+. Rozważ przypadek, gdy ojciec jest
homozygotą.
Gamety mamy:
Gamety taty:
Możliwe fenotypy dzieci:
Prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu serologicznego wynosi ……. %.
124Skreślniewłaściwe wyrazy tak, aby powstałe zdania zawierały prawdziwe (.../3 pkt)
informacje.
1. Grupa krwi u człowieka zależy / nie zależy tylko od czynników genetycznych.

2. U ludzi występują trzy różne allele warunkujące trzy / cztery grupy krwi.
3. Osoba z grupą krwi Rh+ może być homozygotą dominującą / recesywną.
125Wypisz przy genotypach odpowiednie grupy krwi. (.../3 pkt)
1. IAIB – grupa krwi

2. IAIA – grupa krwi
3. IBIB – grupa krwi
126W pewnej rodzinie matka ma grupę krwi Rh–, natomiast ojciec jest heterozygotą (.../3 pkt)
pod względem antygenu D wchodzącego w skład czynnika Rh. Uzupełnij brakujące
informacje i określ na ich podstawie, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się w
tej rodzinie dziecka z grupą krwi Rh+.
Pokolenie rodzicielskie: ……. * ……….

Gamety ojca:
Gamety matki:
Prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z grupą krwi Rh+ wynosi …..%.
127Gen grupy krwi występuje w trzech odmianach: IA, IB oraz i. (.../2 pkt)
a) Zapisz wszystkie możliwe genotypy osób o podanych niżej grupach krwi.
A-
AB-
b) Matka ma grupę krwi A i jest homozygotą, a ojciec ma grupę krwi AB.

Wypisz wszystkie możliwe genotypy grup krwi ich potomstwa.
128Alleldominujący R warunkuje wystąpienie we krwi antygenu D, natomiast allel (.../2 pkt)
recesywny r – jego brak. Wiedza na temat grup krwi i obecności lub braku antygenu D
pozwala określić ryzyko konfliktu serologicznego.
a. Podaj genotypy rodziców, przy których może wystąpić konflikt serologiczny.

b. Określ w procentach prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu
serologicznego, gdy matka jest homozygotą recesywną, a ojciec – heterozygotą.
129Mutacjemogą powstawać w wyniku oddziaływań na organizm różnych czynników (.../2 pkt)

mutagennych.
Wymień dwa czynniki fizyczne, które mogą wywołać zmiany w materiale

genetycznym.
130Wyróżniamy mutacje genowe i chromosomowe. (.../3 pkt)

Określ, których mutacji dotyczą wymienione w tabeli przyczyny. Wstaw znak X w
odpowiednich komórkach tabeli.
Mutacja
Lp. Przyczyna mutacji Mutacja genowa
chromosomowa
Wstawienie dodatkowego
1.
nukleotydu podczas replikacji.
Nieprawidłowy podział
2. chromosomów do komórek
potomnych.
Zmiana sekwencji kilku
3.
nukleotydów w DNA.
131Przeczytajopis choroby i dokończ zdanie. (.../1 pkt)

Choroba spowodowana nieprawidłowym rozchodzeniem się chromosomów 21. pary
podczas powstawania komórek jajowych.
Opisywana choroba to:
A. zespół Downa.
B. fenyloketonuria.
C. mukowiscydoza.
D. albinizm.
132Oceń, czy poniższe informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli informacja (.../3 pkt)
jest prawdziwa, lub literę F – jeśli jest fałszywa.
Mutacje dotyczące zmian w sekwencji nukleotydów to

1. P F
mutacje genowe.
Mutacje chromosomowe są najczęściej konsekwencją
2. P F
zaburzeń w przebiegu mejozy.
Wszystkie mutacje powstają spontanicznie, bez wpływu
3. P F
czynników zewnętrznych.
133Uzupełnijtabelę dotyczącą chorób genetycznych. Wpisz w puste rubryki brakujące (.../3 pkt)
informacje.
Rodzaj mutacji
Nazwa choroby Skrócony opis choroby
powodującej chorobę
Zespół Downa
gęsty śluz w drogach oddechowych,

infekcje układu oddechowego
Albinizm
134Zaznaczpunkt, w którym wymieniono chorobę genetyczną spowodowaną mutacją (.../1 pkt)

chromosomową.
A. Mukowiscydoza.
B. Albinizm.
C. Fenyloketonuria.
D. Zespół Downa.
135Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)
Niekontrolowane ruchy rąk i nóg oraz stopniowa utrata pamięci, ujawniające się około 30
roku życia, to objawy choroby genetycznej zwanej
A. chorobą Huntingtona.
B. zespołem Downa.
C. mukowiscydozą.
D. anemią sierpowatą.
136Przyporządkuj chorobom genetycznym (A–C) sposoby ich dziedziczenia (1–4). (.../3 pkt)
1. Choroba recesywna.
2. Choroba dominująca.
A. Mukowiscydoza.
3. Choroba recesywna sprzężona z
B. Hemofilia.
płcią.
C. Choroba Huntingtona.
4. Choroba dominująca sprzężona z
płcią.
Fenyloketonuria to choroba genetyczna, której wystąpienie u dziecka jest wynikiem

odziedziczenia
A. dwóch alleli recesywnych (po jednym od ojca i od matki).

B. dwóch alleli dominujących (po jednym od ojca i od matki).
C. allelu dominującego (od matki) i allelu recesywnego (od ojca).
D. allelu dominującego (od ojca) i allelu recesywnego (od matki).
138Zaznacz punkty, w których wymieniono czynniki mutagenne. (.../1 pkt)
A. Promieniowanie X.
B. Dwutlenek węgla.
C. Wysoka temperatura ciała.
D. Promieniowanie jonizujące i UV.
139Rozpoznaj opisany rodzaj mutacji. Podaj jego nazwę. (.../1 pkt)
Polega na zmianie kolejności nukleotydów w genie.
Przyczyną chorób genetycznych są mutacje zachodzące w

1. P F
materiale genetycznym.
Chorobami sprzężonymi z płcią nazywamy choroby
2. spowodowane mutacjami genów zlokalizowanych w P F
autosomach.
Choroby jednogenowe są dziedziczone niezgodnie z prawami
3. P F
Mendla.
Choroby genetyczne są chorobami nieuleczalnymi, jednak
4. P F
czasami można ograniczyć występowanie ich objawów.
141Podaj nazwy chorób genetycznych, w których przebiegu występują opisane objawy. (.../4 pkt)
1. Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi, powodujące krwawienia i wylewy

wewnętrzne.
2. Gromadzenie się dużych ilości śluzu w różnych narządach człowieka, np. w
drogach oddechowych.
3. Upośledzenie umysłowe i fizyczne, spłaszczony nos i niewłaściwe proporcje ciała,
charakterystyczny fałd skórny na powiece.
4. Nierozróżnianie barw, najczęściej czerwonej i zielonej.
142Zdrowirodzice mają syna chorego na mukowiscydozę. Gen wywołujący tę chorobę jest (.../1 pkt)
recesywny i niesprzężony z płcią.
Zaznacz zestaw, który przedstawia genotypy rodziców i dziecka.
Zestaw Genotypy rodziców Genotyp dziecka

A MM, Mm Mm
B mm, Mm mm
C Mm, Mm mm
D Mm, Mm Mm
143Dokończ ostatnie zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)
Zdrowi rodzice mają syna chorego na mukowiscydozę. Gen wywołujący tę chorobę jest
recesywny i niesprzężony z płcią. Prawdopodobieństwo, że drugie dziecko tej pary będzie
chore na mukowiscydozę, wynosi
A. 10%.
B. 25%.
C. 50%.
D. 100%.
144Zaznaczodpowiedzi wybrane spośród A–H w taki sposób, aby informacje podane w (.../4 pkt)
zdaniach były prawdziwe.
Schemat przedstawia kariotyp A/ B. Widoczna jest na nim nieprawidłowość w

chromosomach oznaczonych C / D. Powstała ona na skutek błędów podczas E / F.
Chorobę spowodowaną tą nieprawidłowością nazywamy G / H.
A. kobiety
B. mężczyzny
C. jako XX
D. numerem 21
E. replikacji
F. mejozy
G. zespołem Downa
H. daltonizmem
Ilustracja przedstawia kariotyp
A. kobiety z zespołem Downa.

B. kobiety z chorobą Huntingtona.
C. mężczyzny z zespołem Downa.
D. mężczyzny z chorobą
Huntingtona.
146Przykładem recesywnej choroby genetycznej jest mukowiscydoza. (.../2 pkt)
a. Zaznacz, w którym przypadku – A czy B – mukowiscydoza może się ujawnić u

potomstwa.
A. Jeżeli ojciec jest zdrowy, a matka jest chora.

B. Jeżeli ojciec jest chory, a matka jest nosicielką wadliwego genu.
b. Zaznacz na ilustracji genotyp chorego dziecka.
147Przeanalizujwykres przedstawiający zależność między wiekiem matki a częstością (.../1 pkt)

występowania zespołu Downa u noworodków. Następnie zaznacz właściwą
informację w podanym niżej zdaniu.
Wraz z wiekiem matki maleje / rośnie ryzyko urodzenia

dziecka z zespołem Downa.
Hemofilia jest chorobą recesywną sprzężoną z płcią. Kobieta–nosicielka i zdrowy

mężczyzna planują dziecko.
Prawdopodobieństwo urodzenia zdrowej dziewczynki wynosi
A. 100%.
B. 50%
C. 25%
D. 0%.
149Na rysunkach zostały przedstawione dwa rodzaje mutacji. (.../2 pkt)
A B
Dokończ podane zdania.

a. Mutacja chromosomowa została przedstawiona na rysunku …………
b. Fenyloketonuria jest spowodowana mutacją przedstawioną na rysunku ………….
150Rozpoznaj chorobę genetyczną na podstawie opisu. (.../1 pkt)
U chorego nie występuje enzym odpowiedzialny za rozkład jednego z aminokwasów. Ten

aminokwas gromadzi się w organizmie i doprowadza do uszkodzenia mózgu.
Nazwa choroby:
151Poniższym chorobom (1-3) przyporządkuj objawy (A-D). (.../3 pkt)
A. Upośledzenie umysłowe wynikające z gromadzenia się

jednego z aminokwasów w tkankach chorego, co jest
spowodowane brakiem enzymu odpowiedzialnego za
przemianę tego aminokwasu.
B. Infekcje układu oddechowego spowodowane
1. Daltonizm gromadzeniem się w drogach oddechowych gęstego
2. Fenyloketonuria śluzu, w którym mogą się rozwijać drobnoustroje
3. Mukowiscydoza chorobotwórcze; kłopoty z trawieniem spowodowane
zablokowaniem przewodów trzustkowych.
C. Nierozróżnianie barw, najczęściej kolorów czerwonego i
zielonego recesywna choroba sprzężona z płcią.
D. Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi, powodujące
krwawienia i wylewy wewnętrzne.
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 315
Imię i nazwisko ...................................
1 W grupie 794 kobiet i mężczyzn w wieku 30–35 lat dokonano pomiaru wzrostu, a wyniki (.../2 pkt)
przedstawiono w tabeli.
Skreśl niepotrzebne wyrazy tak, aby zamieszczone poniżej zdania zawierały

prawdziwe informacje.
Liczba
75 85 140 158 133 118 85
badanych
Długość 158–162 163–165 166–170 171–176 183–185 27–28 186–192
stopy cm cm cm cm cm cm cm
Wzrost człowieka jest cechą gatunkową / indywidualną. Wyniki badania dowodzą, że

wśród ludzi występuje / nie występuje zmienność organizmów. Długość stopy jest cechą
dziedziczną / niedziedziczną.
2 Poniżej wymieniono kilka przykładowych cech człowieka. (.../1 pkt)

1. opalenizna, 2. grupa krwi, 3. blizna, 4. naturalna barwa włosów, 5. odstające uszy, 6.
tatuaż, 7. praworęczność
Zaznacz zestaw, w którym zawarte są wyłącznie cechy dziedziczne
A. 2, 3, 7
B. 1, 2, 4
C. 4, 5, 7
D. 3, 4, 5
3 Zaznacz punkt, w którym podano przykład cechy niedziedzicznej. (.../1 pkt)
A. Niebieskie oczy.
B. Opalenizna.
C. Przylegające uszy.
D. Jasne włosy.
4 Zaznacz zestaw, w którym podano wyłącznie cechy dziedziczne różnych (.../1 pkt)
organizmów.
A. Kolor skóry, tatuaż, leworęczność.

B. Zwijanie języka w rurkę, blizna.
C. Kształt liści, rysy twarzy, barwa kwiatów.
D. Barwa sierści, opalenizna, kształt nosa, kolor oczu.
5 Skreśl wyrazy tak, aby powstały zdania zawierające prawdziwe informacje. (.../2 pkt)
A. A. Ornitolog, który badał szpaki w lesie pod Poznaniem, stwierdził, że długość

skrzydeł poszczególnych osobników może się różnić o 15 mm. Jest to przykład
dziedziczności / zmienności.
B. B. Kotka miała małą, białą plamkę na uchu. Jej potomek również miał taką plamkę.
Plamka na uchu u młodego kota to przykład cechy dziedzicznej / niedziedzicznej.
Grupa B | strona 1 z 32
6 Dopasuj do opisów zastosowań genetyki nazwy odpowiednich dziedzin naukowych. (.../3 pkt)
medycyna, kryminalistyka, astrologia, archeologia
A. Diagnozowanie chorób uwarunkowanych genetycznie. ……………………………..

B. Badanie DNA ludzi żyjących przed wiekami. ……………………………..
C. Ustalanie tożsamości sprawców przestępstw. ……………………………..
Zmienność to występowanie …………………….. między osobnikami tego samego

gatunku. Jest ona wynikiem rozmnażania…………………….. i ………………………….
…………………………………………………
8 Wymień dwa przykłady dziedzin naukowych, w których wykorzystuje się (.../1 pkt)
informacje o ludzkich genach.
9 Uzupełnij schemat. Wybierz pojęcia spośród podanych. (.../1 pkt)
materiał genetyczny, cechy gatunkowe, wpływ środowiska, zmienność
…………………….. = cechy dziedziczne + ……………………..
10 Uzupełnij tabelę. Wpisz po jednym zastosowaniu genetyki w wymienionych (.../3 pkt)

dziedzinach.
Dziedzina Zastosowanie genetyki
Rolnictwo
Kryminalistyka
Medycyna
Cechy dziedziczne organizmu są zapisane w
A. kolejności nukleotydów budujących DNA.

B. kolejności nukleotydów budujących RNA.
C. białkach znajdujących się w cytoplazmie.
D. nukleotydach i białkach znajdujących się w cytoplazmie.
12 Skreśl błędne informacje tak, aby tekst dotyczący kwasów nukleinowych człowieka (.../2 pkt)
był zgodny z prawdą.
RNA i DNA to związki wielkocząsteczkowe, które składają się z mniejszych jednostek –

aminokwasów / nukleotydów. DNA ma postać pojedynczej / podwójnej helisy. RNA jest
zazwyczaj zbudowany z podwójnej / pojedynczej nici. Materiałem genetycznym
zawierającym informacje o budowie i funkcjonowaniu danego organizmu jest DNA /
RNA.
Jeden chromosom na początku podziału komórkowego składa się z
A. jednej cząsteczki DNA.

B. dwóch cząsteczek DNA.
C. trzech cząsteczek DNA.
D. wielu cząsteczek DNA.
14 Oceń, które zdania dotyczą DNA, a które – RNA. Zaznacz DNA lub RNA. (.../4 pkt)
1. Zazwyczaj jest jednoniciowy. DNA RNA

2. DNA RNA
cytozyna, guanina i uracyl.
3. Jest dwuniciowy. DNA RNA
4. DNA RNA
tymina, cytozyna i guanina.
Nukleotyd DNA jest zbudowany z
A. zasady azotowej, rybozy i reszty kwasu siarkowego.

B. zasady azotowej, deoksyrybozy i reszty kwasu fosforowego.
C. zasady potasowej, rybozy i reszty kwasu siarkowego.
D. zasady potasowej, deoksyrybozy i reszty kwasu fosforowego.
16 Dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA zgodnie z zasadą (.../1 pkt)
komplementarności.
TGGCACGGTTAGCT
17 Podaj dwie różnice w budowie DNA i RNA. (.../2 pkt)
Podstawową jednostką dziedziczności jest
A. chromosom.
B. nukleotyd.
C. kariotyp.
D. gen.
19 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy DNA są zgodne z prawdą. Zaznacz (.../4 pkt)
literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo literę F – jeśli jest fałszywa.
1. Cukrem wchodzącym w skład nukleotydu DNA jest ryboza. P F

Cząsteczka DNA składa się z dwóch równolegle ułożonych
2. P F
nici.
Nukleotydy w pojedynczej nici DNA są ułożone w ściśle
3. P F
określonej kolejności.
4. Zasady azotowe dwóch nici DNA tworzą przypadkowe pary. P F
20 Przyporządkuj odpowiednim definicjom (A–C) właściwe pojęcia (1–4). (.../3 pkt)
A. Proces tworzenia kopii DNA.

B. Odcinek DNA, który zawiera 1. Gen
informację o budowie białka. 2. Komplementarność
C. Kompletny zestaw chromosomów 3. Replikacja
charakterystyczny dla danego 4. Kariotyp
gatunku.
21 Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały prawidłowe definicje. Wybierz pojęcia (.../4 pkt)
z podanych.
chromatyda, replikacja, kariotyp, centromer, gen, komplementarność
1. Odcinek DNA, który zawiera informację o budowie białka to…………………..
2. …………. to podłużna połówka chromosomu
3. Proces tworzenia kopii DNA to …………………………
4. Kompletny zestaw chromosomów, charakterystyczny dla danego gatunku to .........……
22 Uzupełnij zdania na podstawie ilustracji. (.../3 pkt)
Zasada azotowa, która występuje w

nukleotydzie RNA, to
....................................., a w nukleotydzie
DNA – ..................................... . Zarówno
w nukleotydzie RNA, jak i w nukleotydzie
DNA występuje ...................................... .
Cukier występujący w nukleotydzie RNA
to ....................................., a w
...................................... .
23 Zaznacz punkt, w którym poprawnie przedstawiono dwie cząsteczki DNA powstałe (.../1 pkt)
w wyniku replikacji.
24 Na podstawie ilustracji przedstawiającej fragment DNA wykonaj polecenia. (.../4 pkt)
a. Podaj nazwy elementów DNA

oznaczonych cyframi 1–3 oraz
literą X.
b. Wpisz we właściwe miejsca
brakujące oznaczenia literowe
zasad azotowych. Pamiętaj o regule
komplementarności.
25 Wskaż elementy budowy DNA i podpisz je, korzystając z podanych wyrazów. (.../1 pkt)
zasada azotowa, deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego
26 Wpisz we właściwe miejsca schematu symbole literowe zasad azotowych. Pamiętaj o (.../1 pkt)
regule komplementarności.
27 Podaj nazwę elementu oznaczonego na ilustracji literą X. (.../1 pkt)
28 Dopasuj do opisów funkcji RNA właściwe rodzaje tego kwasu. Wpisz w (.../1 pkt)
wykropkowane miejsca odpowiednie nazwy.
mRNA, tRNA, rRNA
Buduje rybosomy – struktury odpowiadające za łączenie aminokwasów w białka.

……………
Przenosi informacje o budowie białek z jądra do cytoplazmy. ……………
Dostarcza aminokwasy do rybosomów. ……………
Proces tworzenia kopii DNA nazywamy

A. transkrypcją
B. rekombinacją.
C. replikacją.
D. translacją.
W DNA jest zakodowana informacja o budowie
A. kwasów.
B. białek.
C. cukrów.
D. tłuszczów.
31 Uzupełnij poniższy tekst. Zaznacz odpowiedzi wybrane spośród A–J w taki sposób, (.../5 pkt)
aby informacja dotycząca budowy kwasów nukleinowych była prawdziwa.
Podstawowa jednostka dziedziczności – A / B – pod względem chemicznym jest

fragmentem cząsteczki C / D. RNA i DNA składają się z mniejszych cząsteczek
nazywanych E / F. Każda z nich jest zbudowana z cukru – rybozy lub deoksyrybozy,
reszty kwasu G / H oraz zasady azotowej. Cztery rodzaje zasad azotowych tworzących
DNA to: guanina, cytozyna, adenina oraz I / J.
A. gen; B. chromosom; C. DNA D; RNA E. nukleosomami; F. nukleotydami;

G. azotowego; H. fosforowego; I. tymina; J. uracyl
32 Przyporządkuj pojęciom (1–3) odpowiednie definicje (A–D). (.../3 pkt)
A. Kompletny zapis informacji genetycznej danego organizmu.

1. Nukleotyd. B. Odcinek DNA zawierający informację o danej cesze organizmu.
2. Genom. C. Struktura, która w niedzielącej się komórce zawiera jedną
3. Gen. cząsteczkę DNA.
D. Podstawowa jednostka budująca DNA.
33 Zaznacz punkty zawierające informacje o DNA. (.../1 pkt)
A. Nie podlega procesom dziedziczenia.

B. Jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.
C. Zawiera informację genetyczną o budowie organizmu.
D. Występuje w nim nukleotyd uracylowy.
34 Dopisz nić DNA komplementarną do zapisanej poniżej. (.../1 pkt)
TACCATGCCGTAGG
35 Uzupełnij zdania. (.../4 pkt)
jednej, nukleotyd, deoksyryboza, zasada azotowa, reszta kwasu fosforowego, tymina,

dwóch, ryboza
Podstawową jednostką budującą zarówno kwas deoksyrybonukleinowy, jak i
rybonukleinowy jest …….…………... . W DNA budują go: cukier zwany
…….…………..., …….…………... oraz …….………….... . W RNA zamiast
deoksyrybozy występuje …….…………...., a zamiast …….………….... – uracyl. DNA
składa się z …….…………... nici, a RNA – z …….…………... nici.
36 Oceń, czy podany opis dotyczy DNA, RNA, czy też obu kwasów nukleinowych. (.../4 pkt)
Wpisz znak „+” w odpowiedniej rubryce tabeli.
Opis cząsteczki kwasu nukleinowego DNA RNA

1. Cukrem, który wchodzi w skład cząsteczki, jest ryboza.
2. Cząsteczka ma strukturę podwójnej helisy.
3. Nukleotyd może zawierać tyminę.
Cukrem, który wchodzi w skład cząsteczki, jest
4.
deoksyryboza.
37 Wyjaśnij, na czym polega rekombinacja genetyczna zachodząca podczas mejozy. (.../1 pkt)
38 Podkreśl informacje tak, aby tekst dotyczył podziału pozwalającego na powstawanie (.../3 pkt)
komórek rozrodczych.
Podczas mitozy / mejozy chromosomy homologiczne trafiają do komórek potomnych

losowo / w określonym porządku. Proces ten wpływa / nie wpływa na kształtowanie
zmienności organizmów.
W wyniku podziału mitotycznego z komórki diploidalnej powstaną
A. cztery komórki diploidalne.

B. cztery komórki haploidalne.
C. dwie komórki haploidalne.
D. dwie komórki diploidalne.
40 Uzupełnij tabelę. (.../2 pkt)
Liczba chromosomów w
Typ podziału Rodzaj komórek
komórkach potomnych
Mitoza
zmniejszona o połowę
41 Oceń prawdziwość zdań dotyczących podziałów komórkowych. Zaznacz P, jeśli (.../4 pkt)
informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli fałszywa.
Gdy komórka diploidalna dzieli się mejotycznie, powstają z

1. P F
niej cztery komórki haploidalne.
2. U człowieka gamety powstają w wyniku mejozy. P F
Gdy komórka diploidalna dzieli się mitotycznie, powstają z
3. P F
niej komórki haploidalne.
W wyniku mitozy z jednej komórki rodzicielskiej powstają
4. P F
dwie komórki potomne.
42 Uzupełnij tabelę, podając liczbę chromosomów w komórkach po podziale. (.../2 pkt)
Liczba Liczba
Liczba chromosomów w chromosomów w
Gatunek
chromosomów komórkach po komórkach po
mitozie mejozie
Mysz 40
Świnia 38
Arbuz 22
W wyniku mitozy z komórki zawierającej 12 chromosomów powstaną
A. dwie komórki zawierające po 12 chromosomów.

B. dwie komórki zawierające po 6 chromosomów.
C. cztery komórki zawierające po 6 chromosomów.
D. cztery komórki zawierające po 3 chromosomy.
jest fałszywe.
Rozdział chromosomów homologicznych do komórek

1. P F
potomnych podczas mejozy jest losowy.
Dla niektórych organizmów mitoza jest sposobem
2. P F
rozmnażania.
Dzięki podziałom mitotycznym nowo powstające komórki
3. P F
naskórka są identyczne.
4. W gamecie znajdują się chromosomy homologiczne. P F
45 Przyporządkuj typom podziałów komórkowych (A–B) przykłady sytuacji, w (.../2 pkt)
których podziały te zachodzą (1–4).
1. Wytwarzanie zarodników u grzybów i niektórych roślin.
A. Mitoza. 2. Podziały komórkowe w stożku wzrostu korzenia.
B. Mejoza. 3. Zabliźnianie się ran.
4. Powstawanie plemników w jądrach.
jest fałszywe.
U człowieka haploidalną liczbę chromosomów mają tylko

1. P F
komórki rozrodcze.
Komórki zawierające dwa zestawy chromosomów określamy
2. P F
jako haploidalne.
Dzięki mitozie zwiększa się liczba komórek i następuje wzrost
3. P F
organizmu.
Kariotyp człowieka zawiera 46 chromosomów tworzących 23
4. P F
pary.
47 Przeczytaj tekst, a następnie zaznacz zestaw, w którym podano poprawną liczbę (.../1 pkt)
chromosomów w nowo powstałych komórkach stożka wzrostu korzenia oraz
gametach cebuli.
Przyrost korzenia na długość następuje w strefie nazywanej stożkiem wzrostu. Składa się
ona z drobnych komórek, które nieustannie się dzielą. W jednej komórce stożka wzrostu
korzenia cebuli znajduje się 16 chromosomów.
Liczba chromosomów w nowo powstałych Liczba chromosomów

Zestaw
komórkach stożka wzrostu korzenia w gametach
A. 16 24
B. 24 16
C. 16 8
D. 8 16
48 Porównaj mitozę z mejozą. Uzupełnij tabelę podanymi określeniami oraz cyframi. (.../4 pkt)
taka sama jak w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej,
gamety, komórki budujące ciało, 2, 4
Nazwa
Liczba komórek Liczba chromosomów w Komórki powstałe
podziału
potomnych komórkach potomnych w wyniku podziału
komórkowego
Mitoza
Mejoza
49 Przyporządkuj pojęciom (A–C) właściwe opisy (1–4). (.../3 pkt)
1. Chromosomy podobne do siebie.

A. Kariotyp. 2. Komórka zawierająca podwójny
zestaw chromosomów.
B. Komórka diploidalna. 3. Komórka niezawierająca
chromosomów.
C. Chromosomy homologiczne. 4. Komplet chromosomów danego
osobnika.
50 Zaznacz zdania dotyczące mitozy. (.../1 pkt)
A. Umożliwia gojenie się ran.

B. Umożliwia powstawanie gamet.
C. Umożliwia kształtowanie się zmienności organizmów.
D. Umożliwia wzrost organizmu.
51 Uporządkuj zdarzenia, które zachodzą po replikacji DNA, tak aby odpowiadały (.../1 pkt)
etapom mitozy.
A. Chromatydy przemieszczają się do przeciwległych biegunów komórki.

B. Replikacja DNA.
C. Następuje podział cytoplazmy.
D. Chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej.
E. Chromosomy stają się widoczne.
F. Powstają dwie komórki potomne.
Kolejność: B,
52 Zaznacz poprawne uzupełnienia zdań. Wybierz odpowiedzi spośród podanych. (.../3 pkt)
Plemniki i komórki jajowe mają A / B zestaw chromosomów. To oznacza, że są C / D.

Tę cechę zapisujemy symbolem E / F.
A. pojedynczy C. haploidalne E. 1n
B. podwójny D. diploidalne F. 2n
53 Podkreśl trzy opisy, które dotyczą wyłącznie mejozy. (.../3 pkt)
A. W wyniku tego procesu powstają między innymi krwinki czerwone.

B. Z jednej diploidalnej komórki powstają cztery komórki haploidalne.
C. Umożliwia rozmnażanie bezpłciowe organizmom jednokomórkowym.
D. Materiał genetyczny w komórkach potomnych jest identyczny z materiałem w
komórce macierzystej.
E. Składa się z dwóch następujących po sobie podziałów.
F. Podczas podziału dochodzi do rekombinacji genetycznej.
Ilustracja przedstawia komórkę diploidalną. Po podziale redukcyjnym tej komórki
A. A. powstaną cztery komórki, z

których każda będzie miała dwa
chromosomy.
B. powstaną trzy komórki, z których
C. powstaną dwie komórki, z których
każda będzie miała cztery
chromosomy.
D. powstanie jedna komórka z dwoma
chromosomami.
55 Uporządkuj przedstawione na ilustracjach etapy mitozy, wpisując litery A–D przy (.../1 pkt)
pasującej ilustracji.
A. Powstanie dwóch komórek potomnych.

B. Odciąganie połówek chromosomów ku przeciwległym biegunom komórki.
C. Utworzenie widocznych chromosomów wskutek zagęszczenia włókien
chromatynowych.
D. Ustawianie się chromosomów w płaszczyźnie równikowej komórki.
56 Zaznacz komórkę (A lub B), z której w wyniku mejozy mogą powstać komórki (.../1 pkt)
potomne.
57 Uzupełnij zdanie na podstawie ilustracji. (.../1 pkt)
Proces zachodzący w czasie pierwszego

podziału mejotycznego przedstawia
ilustracja , ponieważ
58 Rozpoznaj na podstawie ilustracji proces zachodzący podczas mejozy, a następnie (.../2 pkt)
wyjaśnij, na czym on polega i jakie ma znaczenie dla organizmów.
59 Wykreśl wyrazy tak, aby zdania dotyczące chromosomów w komórkach owcy (.../4 pkt)
zawierały prawdziwe informacje.
W gametach muszki owocowej występuje diploidalna / haploidalna liczba 4

chromosomów. Liczba chromosomów w komórkach ciała muszki owocowej wynosi 8 / 4.
Oznacza to, że gamety mają pojedynczy / podwójny, a komórki ciała – pojedynczy /
podwójny zestaw chromosomów.
Aby określić liczbę par chromosomów homologicznych w komórkach ciała człowieka,

jako materiał badawczy należy przygotować
zawierają podwójny zestaw

A. komórki nabłonka, 1.
chromosomów.
ponieważ
zawierają pojedynczy zestaw
B. gamety, 2.
chromosomów.
61 Podaj nazwę podziału komórkowego, którego dotyczy poniższy opis. (.../1 pkt)
W jądrach komórek potomnych znajduje się taka sama liczba chromosomów,

co w komórkach macierzystych.
62 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące podziałów komórkowych są zgodne z (.../4 pkt)
fałszywa.
1. Podczas mejozy dochodzi do rekombinacji genetycznej. P F

2. Podział mejotyczny poprzedza replikacja DNA. P F
Organizmy jednokomórkowe rozmnażają się dzięki podziałom
3. P F
mejotycznym.
Komórki powstałe w wyniku mitozy mają identyczne cechy,
4. P F
co komórka macierzysta.
63 Uzupełnij tabelę. Wpisz w wolne komórki odpowiednie liczby chromosomów. (.../2 pkt)
Liczba chromosomów w Liczba chromosomów w

Nazwa organizmu
komórkach somatycznych gametach
Pies 78
Owca 54
64 Skreśl błędne informacje tak, aby tekst dotyczący komórek ciała i gamet człowieka (.../2 pkt)
był zgodny z prawdą.
Komórki, które zawierają podwójny zestaw chromosomów, są nazywane komórkami

diploidalnymi / haploidalnymi. Natomiast komórki z pojedynczym zestawem
chromosomów to komórki diploidalne / haploidalne. Większość komórek ciała człowieka
jest diploidalna / haploidalna. Komórki jajowe i plemniki są diploidalne / haploidalne.
65 Uzupełnij poniższe zdania tak, aby informacja była prawdziwa. Pamiętaj o prawie (.../1 pkt)
czystości gamet.
A. Heterozygota pod względem danego genu wytwarza …….. % gamet z allelem

recesywnym tego genu.
B. Homozygota dominująca pod względem danego genu wytwarza …….. % gamet z
allelem dominującym tego genu.
66 Przyporządkuj podanym terminom (A–C) odpowiednie wyjaśnienia (1–4). (.../1 pkt)
1. Zestaw chromosomów danego osobnika.

A. Kariotyp.
2. Wszystkie cechy organizmu, które można zaobserwować.
B. Fenotyp.
3. Wszystkie geny danego organizmu.
C. Genotyp.
4. Wszystkie chromosomy z wyjątkiem chromosomów płci.
67 Wybierz stwierdzenie, które nie jest zgodne z pierwszym prawem Mendla. (.../1 pkt)
A. Heterozygoty o genotypie Aa wytworzą 50% gamet z allelem A i 50% gamet z

allelem a.
B. Heterozygoty o genotypie Aa wytworzą 75% gamet z allelem A i 25% gamet z
allelem a.
C. Homozygoty recesywne o genotypie aa wytworzą 100% gamet z allelem a.
D. Homozygoty dominujące o genotypie AA wytworzą 100% gamet z allelem A.
Skrzyżowano groch o kwiatach czerwonych (homozygota dominująca) z grochem o

kwiatach białych (homozygota recesywna). Prawdopodobieństwo, że w pokoleniu F1
pojawią się osobniki o kwiatach białych, wynosi
A. 0%.
B. 25%.
C. 50%.
D. 100%.
69 Osobnik heterozygotyczny ze względu na allel R wytwarza dwa rodzaje gamet. (.../1 pkt)
Zapisz, jakie to gamety.
Gamety: ……………………………………………
70 Gregor Mendel skrzyżował osobniki dwóch czystych linii: groch o żółtych nasionach z (.../1 pkt)
grochem o zielonych nasionach. W pierwszym pokoleniu potomnym F1 uzyskał
wyłącznie groch o żółtych nasionach.
Podaj przyczynę takiego wyniku krzyżowania.
71 Uzupełnij tabelę właściwym pojęciem lub definicją. (.../4 pkt)
Termin Definicja
Homozygota dominująca
Heterozygota
różne wersje tego samego genu
możliwe do zaobserwowania cechy organizmu
72 Skreśl błędne informacje. (.../4 pkt)
1. Allel dominujący / recesywny nie ujawnia się u osobnika mającego dominujący allel
tego samego genu.
2. Organizmy diploidalne mają dwie / trzy wersje każdego genu.
3. Genotyp groszku o allelach Zz oznacza homozygotę dominującą / heterozygotę.
4. Allel dominujący oznaczamy małą / wielką literą alfabetu.
73 Podaj zapis genotypów opisanych organizmów. (.../3 pkt)
1. Organizm zawierający dwa allele dominujące danego genu.

2. Organizm zawierający jeden allel dominujący i jeden allel recesywny danego genu.
3. Organizm zawierający dwa allele recesywne danego genu.
Zgodnie z pierwszym prawem Mendla (prawem czystości gamet) do komórki rozrodczej
A. trafiają dwa allele danego genu.

B. trafiają tylko allele dominujące każdego genu.
C. trafia tylko jeden allel danego genu.
D. trafiają wszystkie allele danego genu.
75 Napisz, jakie gamety wytworzy organizm o genotypie Aa. (.../1 pkt)
76 Przyporządkuj podane terminy(1–3) odpowiednim oznaczeniom alleli. (A–D). (.../3 pkt)
A. A
1. Allel dominujący.
B. a
2. Allel recesywny.
C. Aa
3. Homozygota dominująca.
D. AA
77 Skreśl wyrazy tak, żeby zdania zawierały prawdziwe informacje. (.../2 pkt)
1. Każdy z rodziców przekazuje potomstwu jeden allel / dwa allele danego genu.
2. Homozygota dominująca i homozygota recesywna różnią się / nie różnią się
fenotypem.
Termin fenotyp oznacza
A. zespół wszystkich obserwowalnych cech danego organizmu.

B. formę genu, która warunkuję daną cechę.
C. osobnika posiadającego dwa allele dominujące danego genu.
D. zespół genów danego organizmu, stanowiący jego informację genetyczną.
79 Uzupełnij tabelę. Zastosuj własne oznaczenia. (.../2 pkt)
W ogrodzie uniwersyteckim wyrosła pewna roślina. Była ona: heterozygotą pod

względem barwy kwiatów, homozygotą recesywną pod względem wielkości owoców,
homozygotą dominującą pod względem wysokości pędu, heterozygotą pod względem
kształtu blaszek liściowych.
Cecha Allel dominujący Allel recesywny Zapis geneotypu

Wielkość owoców
Kształt blaszek
liściowych
80 Wstaw znak X we właściwe miejsca tabeli. (.../1 pkt)
Wiedząc, że literą d oznaczamy allel odpowiedzialny za cechę recesywną, natomiast literą

D – allel odpowiedzialny za cechę dominującą, przyporządkuj genotypy do odpowiednich
organizmów.
heterozygota
Genotyp recesywna heterozygota
dominująca
dd
DD
Dd
81 Groszek może mieć nasiona żółte lub zielone. W wyniku krzyżowania roślin o nasionach (.../4 pkt)
zielonych otrzymujemy zawsze rośliny mające nasiona zielone. Natomiast kiedy
krzyżujemy roślinę o nasionach żółtych z rośliną o nasionach zielonych, uzyskujemy
różne wyniki. Zostały one zapisane w tabeli.
Wpisz w puste komórki tabeli brakujące genotypy. Określ, który allel jest
dominujący (B), a który – recesywny (b).
Roślina I Roślina II Pokolenie (F1)

Numer
próby fenotyp fenotyp
fenotyp genotyp genotyp genotyp
nasion nasion
1. zielone zielone zielone
Allel dominujący odpowiada za …………… barwę, a allel recesywny – za ………….

barwę.
82 U groszku zielona barwa strąków jest uwarunkowana przez dominujący allel Z, natomiast (.../1 pkt)
żołta barwa strąków – przez allel recesywny z. Skrzyżowano homozygotę dominującą z
homozygotą recesywną.
Określ, w której kolumnie podano poprawny genotyp i fenotyp pokolenia F1.
Nasiona Sytuacja I Sytuacja II Sytuacja III

genotyp ZZ Zz zz
fenotyp zielone strąki zielone strąki żółte strąki
Genotyp i fenotyp pokolenia F1 prawidłowo określa sytuacja
83 Czerwone kwiaty grochu to cecha dominująca (A), a białe – cecha recesywna (a). (.../2 pkt)
Skrzyżowano heterozygotę z homozygotą dominującą.
Wykonaj krzyżówkę genetyczną. Następnie określ, jaki będzie odsetek potomstwa z

pomarszczonymi nasionami.
84 Zaznacz prawidłową odpowiedź. (.../1 pkt)
Barwa czerwona kwiatów grochu (A) jest cechą dominującą, a barwa biała (a) –
recesywną. Jeżeli jedna z roślin z pokolenia rodzicielskiego o czerwonych kwiatach jest
homozygotą dominującą to w pokoleniu potomnym (F1) pojawią się kwiaty:
a. wyłącznie czerwone
b. barwa będzie zależał od genotypu drugiej rośliny z pokolenia rodzicielskiego
c. białe i czerwone
d. wyłącznie białe
Ilustracje przedstawiają kolejno pary chromosomów
A. 1 – homozygoty dominującej, 2 –
homozygoty recesywnej, 3 –
heterozygoty.
B. 1 – homozygoty dominującej, 2 –
heterozygoty, 3 – homozygoty
recesywnej.
C. 1 – heterozygoty, 2 – homozygoty
recesywnej, 3 – homozygoty
dominującej.
D. 1 – heterozygoty, 2– homozygoty
dominującej, 3 – homozygoty
recesywnej.
86 Allel A decydujący o pojawieniu się długiej łodygi u grochu jest dominujący, natomiast (.../4 pkt)
allel a decydujący o wystąpieniu krótkiej łodygi grochu jest recesywny. Skrzyżowano
heterozygotę z homozygotą dominującą.
Wykonaj krzyżówkę genetyczną. Zapisz genotypy i fenotypy organizmów

potomnych. Określ prawdopodobieństwo wystąpienia w pokoleniu F1 osobników
potomnych o długich łodygach.
genotypy F1:
fenotypy F1
Prawdopodobieństwo wystąpienia osobników o wysokim wzroście:
87 Gen warunkujący odstające uszy jest dominujący (U). Gen warunkujący przylegające (.../1 pkt)
uszy jest recesywny (u). Mama o przylegających uszach i tata o odstających uszach mają
dziecko o uszach przylegających.
Zaznacz punkt, w którym poprawnie zapisano genotypy mamy, taty i dziecka.
A. Mama – uu, tata – Uu, dziecko – uu.

B. Mama – Uu, tata – uu, dziecko – Uu.
C. Mama – Uu, tata – Uu, dziecko – uu.
D. Mama – UU, tata – uu, dziecko – UU.
88 Określ prawdopodobieństwo urodzenia się praworęcznych i leworęcznych dzieci (.../3 pkt)

rodzicom, z których jedno jest praworęczną heterozygotą a drugie praworęczną
homozygotą. Weź pod uwagę fakt, iż praworęczność jest cechą dominującą.
89 Gen warunkujący kręcone włosy jest dominujący (W), a gen warunkujący proste włosy (.../1 pkt)
jest recesywny (w). Mama o kręconych włosach i tata o prostych włosach mają dziecko o
prostych włosach.
Zaznacz punkt, w którym zapisano prawidłowo genotypy mamy, taty i dziecka.
A. Mama – ww, tata – WW, dziecko – Ww.

B. Mama – Ww, tata – ww, dziecko – ww.
C. Mama – Ww, tata – Ww, dziecko – ww.
D. Mama – WW, tata – ww, dziecko – WW
90 Kręcone włosy są cechą dominującą, a proste – cechą recesywną. Mama o włosach (.../2 pkt)
kręconych i tata o włosach prostych mają córkę o włosach prostych.
Podaj genotypy rodziców. Oznacz allele za pomocą wybranych samodzielnie liter.
Genotyp mamy:
Genotyp taty:
91 Oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, (.../4 pkt)

2. P F
3. P F
U mężczyzn recesywna choroba dziedziczna sprzężona z płcią
4. P F
występuje po odziedziczeniu genu recesywnego matki.
92 Na podstawie podanych poniżej informacji wykonaj polecenia. (.../4 pkt)
U człowieka proste włosy są cechą recesywną, natomiast włosy kręcone są cechą

dominującą. W pewnej rodzinie mama ma włosy kręcone, a tata – proste.
A. Zapisz możliwe genotypy rodziców.
Mama:
Ojciec:
B. Ustal, czy jest możliwe, że w tej rodzinie wszystkie dzieci będą miały kręcone włosy.
W tym celu rozważ oba podane przypadki.
Przypadek 1: mama jest homozygotą Przypadek 2: mama jest heterozygotą
Pokolenie rodzicielskie: Pokolenie rodzicielskie:
Gamety mamy: Gamety mamy:
Gamety taty: Gamety taty:
Możliwe fenotypy dzieci: Możliwe fenotypy dzieci:
93 Zaznacz punkt, w którym wymieniono wyłącznie cechy dziedziczne. (.../1 pkt)
A. Wygięty kciuk, kształt oczu, blizna.

B. Kolor oczu, opalenizna, umiejętność zwijania języka w rurkę.
C. Rysy twarzy, tatuaż, odcisk palca.
D. Brak umiejętności zwijania języka w rurkę, prosty kciuk, kształt nosa.
94 Uzupełnij schemat przedstawiający rodzaje cech. Następnie podaj po jednym (.../2 pkt)
przykładzie takich cech.
95 Ania i jej mama prawidłowo odróżniają kolory. Tata Ani i jej brat są daltonistami. (.../1 pkt)
Zaznacz zestaw, który właściwie przedstawia genotypy członków tej rodziny.
Odpowiedź Kasia Mama Tata Brat

A. XDXD XdXd XDY XdY
B. XDXd XdXd XdY XDY
C. XDXd XDXd XdY XdY
D. XdXd XdXd XDY XDY
Hemofilia jest recesywną chorobą sprzężoną z płcią. Polega ona na zaburzeniu

krzepliwości krwi. Ojciec jest chory na hemofilię, matka w swoim genotypie zawiera
jeden allel recesywny warunkujący zaburzenia krzepliwości krwi. W kariotypie ich córki
może wystąpić para chromosomów:
oboje rodzice są nosicielami genu

A. XhXh, 1.
recesywnego.
ponieważ
B. XHXH, 2. matka posiada allel dominujący.
Kariotyp człowieka to zestaw ………. chromosomów. 22 pary spośród nich to ……….
98 Przedstaw, w jaki sposób dziedziczy się płeć u człowieka. W tym celu wypełnij (.../2 pkt)
krzyżówkę genetyczną. Napisz, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się
chłopca.
Prawdopodobieństwo urodzenia się chłopca wynosi:
99 Na podstawie informacji oraz krzyżówki genetycznej uzupełnij zdania. (.../2 pkt)
Daltonizm jest cechą recesywną sprzężoną z płcią.
a) Prawdopodobieństwo urodzenia się dziewczynki nosicielki daltonizmu

wynosi ……. %.
b) Prawdopodobieństwo urodzenia się chorego chłopca wynosi ……. %.
100Przeczytaj tekst, a następnie odpowiedz na pytanie. (.../1 pkt)
Kariotyp kobiety obejmuje 22 pary chromosomów autosomalnych i jedną parę

chromosomów płci XX, natomiast kariotyp mężczyzny – 22 pary chromosomów
autosomalnych i jedną parę chromosomów płci XY. Komórka jajowa i plemnik w wyniku
mejozy otrzymują 22 chromosomy autosomalne i jeden chromosom płci.
Jaki był zestaw chromosomów płci komórki jajowej i plemnika, jeśli po ich
połączeniu urodziła się dziewczynka?
A. Plemnik – Y, komórka jajowa – Y.

B. Plemnik – X, komórka jajowa – Y.
C. Plemnik – X, komórka jajowa – X.
D. Plemnik – Y, komórka jajowa – X.
101Cechy sprzężone z płcią są zlokalizowane w chromosomie X. Jedną z takich cech jest (.../2 pkt)
zaburzenie krzepliwości krwi – hemofilia. O prawidłowej krzepliwości decyduje allel H.
Chromosom X z tym allelem zapisujemy jako XH. O nieprawidłowej krzepliwości
decyduje allel h. Chromosom X z tym allelem zapisujemy jako Xh.
Podkreśl genotypy osób chorych na hemofilię.
XHXh, XhXh, XHXH, XhY, XHY
102Oceń prawdziwość informacji. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, (.../4 pkt)

2. P F
3. P F
U mężczyzn recesywna choroba dziedziczna sprzężona z płcią
4. P F
występuje po odziedziczeniu genu recesywnego matki.
103Uzupełnij tabelę dotyczącą kariotypu i fenotypu człowieka. (.../2 pkt)
Kariotyp Nazwa fenotypu

kobieta
22 pary autosomów oraz po jednym
chromosomie X i Y
104W pewnej rodzinie jako pierwsze dziecko urodziła się syn. (.../4 pkt)
Uzupełnij brakujące informacje i na ich podstawie określ, jakie jest

prawdopodobieństwo urodzenia się następnego syna.
Pokolenie rodzicielskie: __________ x __________

Gamety matki: __________
Gamety ojca: __________
Prawdopodobieństwo urodzenia córki wynosi __________ %.
105Przyporządkuj podane fenotypy (1–3) odpowiednim genotypom (A–D). Pamiętaj, że (.../3 pkt)
symbol XA oznacza allel prawidłowy, natomiast Xa – allel warunkujący chorobę.
1. Zdrowa kobieta niebędąca nosicielką A. XAXA

choroby. B. XaXa
2. Chora kobieta. C. XaY
3. Zdrowy mężczyzna. D. XAY
106Zaznacz wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. (.../3 pkt)
1. U kobiet daltonizm ujawnia się wyłącznie u homozygot recesywnych /

dominujących.
2. Daltonizm i hemofilia to choroby warunkowane przez allele recesywne /
dominujące.
3. Na choroby sprzężone z płcią zdecydowanie częściej chorują mężczyźni / kobiety.
107Kobieta,której matka jest nosicielką hemofilii, a ojciec jest zdrowy, poślubiła (.../4 pkt)
zdrowego mężczyznę. Oceń, czy synowie tej pary mogą być chorzy na hemofilię.
Rozważ przypadek, gdy kobieta jest heterozygotą.
Pokolenie rodzicielskie:__________ x __________

Gamety kobiety: __________
Gamety mężczyzny: __________
Możliwe fenotypy dzieci: ____________________
Prawdopodobieństwo urodzenia się syna chorej na hemofilię wynosi __________ .
108Wskaż, które komórki pozwalają prawidłowo określić kariotyp badanego (.../1 pkt)
organizmu.
A. Komórki nabłonka jamy ustnej.

B. Plemniki.
C. Komórki jajowe.
D. Erytrocyty.
109Wykonaj krzyżówkę, dzięki której dowiesz się, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci, (.../4 pkt)
jeśli mama ma grupę krwi B, tata – grupę krwi AB i oboje rodzice są
heterozygotami.
Gamety mamy:
Gamety taty:
Grupy krwi dzieci:
110Określ która z ludzkich gamet – plemnik czy komórka jajowa decyduje o płci (.../1 pkt)
dziecka. Uzasadnij swoją odpowiedź.
111Oceń, czy poniższe informacje dotyczące podziałów komórkowych są zgodne z (.../3 pkt)
fałszywa.
W kariotypie kobiety 23. parę chromosomów stanowią dwa

1. P F
chromosomy X.
U mężczyzn cechy związane z męskimi cechami płciowymi są
2. P F
zlokalizowane w chromosomie X.
U kobiety recesywne cechy sprzężone z płcią ujawniają się
3. P F
niezależnie od tego, czy jest homo- czy heterozygotą.
112Państwo Jastrzębscy mają dwóch synów i jedną córkę. Podaj w procentach, ile (.../1 pkt)
wynosi prawdopodobieństwo, że ich kolejne dziecko będzie dziewczynką. Wykonaj
krzyżówkę genetyczną i zapisz odpowiedź.
113Tabela przedstawia genotypy i fenotypy sześciorga dzieci. (.../3 pkt)
Które z nich mogłyby być potomstwem pary: mama heterozygota o grupie krwi A i
tata o grupie krwi AB? Uzupełnij krzyżówkę genetyczną, a następnie wstaw znak X
w odpowiednich komórkach tabeli.
Imię dziecka Grupa krwi Genotyp Tak Nie

Justyna A IAIA
Piotr B IBi
Agata AB IAIB
Paweł A IAi
Dorota B IBIB
Maria 0 ii
Potomek kobiety o grupie krwi A (homozygoty dominującej) i mężczyzny o grupie krwi

0 będzie miał grupę krwi
A. 0.
B. AB.
C. B.
D. A.
Konflikt serologiczny może wystąpić, gdy
A. matka i płód mają grupę krwi Rh–.

B. matka ma grupę krwi Rh–, a płód Rh+.
C. matka i płód mają grupę krwi Rh+.
D. matka ma grupę krwi Rh+, a płód Rh–.
116Zaznacz w tabeli znakiem X grupę krwi ustaloną na podstawie genotypu. (.../4 pkt)
Grupa krwi
Genotyp A B AB 0
1 IBi
2 IAIA
3 IAIB
4 IBIB
117Zaznacz punkty, w których podano cechy zawsze identyczne u bliźniąt (.../1 pkt)
jednojajowych.
A. Kolor oczu.
B. Płeć.
C. Charakter.
D. Masa ciała.
118Podaj,jakiej grupy krwi nie może mieć ojciec dziecka, jeśli matka oraz dziecko (.../1 pkt)
mają grupę krwi 0.
A. A, B
B. AB
C. A, B, AB
D. A
119Poniżej podano genotypy sześciu osób mających grupy krwi A, B, AB i 0. (.../3 pkt)
IAIA; IAIB; IBIB; IAi; IBi; ii
Podaj genotypy:
A. homozygot –
B. osób z grupą krwi AB –
C. osób z grupą krwi B –
120Sprawdź, jaką grupę krwi mogą mieć dzieci, jeżeli mama ma grupę krwi AB, a tata (.../2 pkt)
grupę krwi B i jest homozygotą.
121Mama Marty została poddana operacji, podczas której konieczna była transfuzja krwi. (.../1 pkt)
Ustal, który z członków rodziny mógł być dawcą krwi, wiedząc, że mama ma grupę
AB Rh–, tata 0 Rh+, Marta B Rh+, a jej brat A Rh+. Uzasadnij swoją odpowiedź.
122Wypisz możliwe genotypy osób o grupach krwi A oraz 0. (.../2 pkt)
A-
0-
123Uzupełnij
informacje dotyczące dziedziczenia czynnika Rh oraz określ (.../4 pkt)
prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu serologicznego w rodzinie, w której
mama ma grupę krwi Rh(–), a tata grupę Rh(+). Rozważ przypadek gdy ojciec jest
homozygotą.
Gamety mamy:
Gamety taty:
Możliwe fenotypy dzieci:
Prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu serologicznego wynosi ……. %.
124Skreślniewłaściwe wyrazy tak, aby powstałe zdania zawierały prawdziwe (.../3 pkt)
informacje.
1. Grupa krwi u człowieka zależy / nie zależy tylko od czynników genetycznych.

2. Osoba z grupą krwi Rh (+) może być homozygotą dominującą / recesywną.
3. U ludzi występują trzy różne allele warunkujące trzy / cztery grupy krwi.
125Wypisz przy genotypach odpowiednie grupy krwi. (.../3 pkt)
1. IAi0 – grupa krwi

2. IBi0 – grupa krwi
3. i0i0 – grupa krwi
126W pewnej rodzinie rodzice są heterozygotami pod względem antygenu D (.../3 pkt)
wchodzącego w skład czynnika Rh. Uzupełnij brakujące informacje i określ na ich
podstawie, jakie jest prawdopodobieństwo urodzenia się w tej rodzinie dziecka z
grupą krwi Rh+.
Pokolenie rodzicielskie: ……. * ……….

Gamety ojca:
Gamety matki:
Prawdopodobieństwo urodzenia się dziecka z grupą krwi Rh+ wynosi …..%.
127Gen grupy krwi występuje w trzech odmianach: IA, IB oraz i. (.../2 pkt)
a) Zapisz wszystkie możliwe genotypy osób o podanych niżej grupach krwi.
A-
B-
b) Matka ma grupę krwi A i jest homozygotą, a ojciec ma grupę krwi AB.

Wypisz wszystkie możliwe genotypy grup krwi ich potomstwa.
128Alleldominujący R warunkuje wystąpienie we krwi antygenu D, natomiast allel (.../2 pkt)
recesywny r – jego brak. Wiedza na temat grup krwi i obecności lub braku antygenu D
pozwala określić ryzyko konfliktu serologicznego.
a. Wyjaśnij, na czym polega konflikt serologiczny.

b. Określ w procentach prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu
serologicznego, gdy matka jest homozygotą recesywną, a ojciec – homozygotą
dominującą.
129Mutacjemogą powstawać w wyniku oddziaływań na organizm różnych czynników (.../2 pkt)

mutagennych.
Wymień dwa czynniki chemiczne, które mogą wywołać zmiany w materiale

genetycznym.
130Wyróżniamy mutacje genowe i chromosomowe. (.../3 pkt)

Określ, których mutacji dotyczą wymienione w tabeli przyczyny. Wstaw znak X w
odpowiednich komórkach tabeli.
Mutacja
Lp. Przyczyna mutacji Mutacja genowa
chromosomowa
Utrata fragmentu chromatydy
1.
podczas wymiany DNA.
Zamiana nukleotydu guaninowego
2.
na cytozynowy podczas replikacji.
Błędne rozdzielenie chromosomów
3.
do komórek potomnych.
131Przeczytajopis choroby i dokończ zdanie. (.../1 pkt)

Choroba spowodowana nieprawidłowym rozchodzeniem się chromosomów 21. pary
podczas powstawania komórek jajowych.
Opisywana choroba to:
A. fenyloketonuria.
B. albinizm.
C. zespół Downa.
D. mukowiscydoza.
Wszystkie mutacje powstają spontanicznie, bez wpływu

1. P F
czynników zewnętrznych.
Mutacje dotyczące zmian w sekwencji nukleotydów to
2. P F
mutacje genowe.
Mutacje chromosomowe są najczęściej konsekwencją
3. P F
zaburzeń w przebiegu mejozy.
133Uzupełnijtabelę dotyczącą chorób genetycznych. Wpisz w puste rubryki brakujące (.../3 pkt)
informacje.
Rodzaj mutacji
Nazwa choroby Skrócony opis choroby
powodującej chorobę
upośledzenie umysłowe, niski wzrost,
krótka szyja, opuszczone kąciki ust,
skośne, szeroko rozstawione i nisko
osadzone oczy, powiększony język,
wady serca i układu wydalniczego
Mukowiscydoza
Albinizm
134Zaznaczpunkt, w którym wymieniono chorobę genetyczną spowodowaną mutacją (.../1 pkt)

chromosomową.
A. Zespół Downa.
B. Fenyloketonuria.
C. Albinizm.
D. Mukowiscydoza.
Niekontrolowane ruchy rąk i nóg oraz stopniowa utrata pamięci, ujawniające się około 30
roku życia, to objawy choroby genetycznej zwanej
A. anemią sierpowatą.
B. mukowiscydozą.
C. zespołem Downa.
D. chorobą Huntingtona.
136Przyporządkuj chorobom genetycznym (A–C) sposoby ich dziedziczenia (1–4). (.../3 pkt)
1. Choroba recesywna.
2. Choroba dominująca.
A. Choroba Huntingtona.
3. Choroba recesywna sprzężona z
B. Hemofilia.
płcią.
C. Mukowiscydoza.
4. Choroba dominująca sprzężona z
płcią.
Fenyloketonuria to choroba genetyczna, której wystąpienie u dziecka jest wynikiem

odziedziczenia
A. allelu dominującego (od ojca) i allelu recesywnego (od matki).

B. allelu dominującego (od matki) i allelu recesywnego (od ojca).
C. dwóch alleli dominujących (po jednym od ojca i od matki).
D. dwóch alleli recesywnych (po jednym od ojca i od matki).
138Zaznacz punkty, w których wymieniono czynniki mutagenne. (.../1 pkt)
A. Woda.
B. Promieniowanie X.
C. Wysoka temperatura ciała.
D. Promieniowanie jonizujące i UV.
139Rozpoznaj opisany rodzaj mutacji. Podaj jego nazwę. (.../1 pkt)
Polega na zmianie liczby lub budowy chromosomów obecnych w jądrze komórki.
Choroby jednogenowe są dziedziczone niezgodnie z prawami

1. P F
Mendla.
Choroby genetyczne są chorobami nieuleczalnymi, jednak
2. P F
czasami można ograniczyć występowanie ich objawów.
Przyczyną chorób genetycznych są mutacje zachodzące w
3. P F
materiale genetycznym.
Chorobami sprzężonymi z płcią nazywamy choroby
4. spowodowane mutacjami genów zlokalizowanych w P F
autosomach.
141Podaj nazwy chorób genetycznych, w których przebiegu występują opisane objawy. (.../4 pkt)
1. Upośledzenie umysłowe i fizyczne, spłaszczony nos i niewłaściwe proporcje ciała,

charakterystyczny fałd skórny na powiece.
2. Gromadzenie się dużych ilości śluzu w różnych narządach człowieka, np. w
drogach oddechowych.
3. Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi, powodujące krwawienia i wylewy
wewnętrzne.
4. Nierozróżnianie barw, najczęściej czerwonej i zielonej.
142Zdrowirodzice mają syna chorego na mukowiscydozę. Gen wywołujący tę chorobę jest (.../1 pkt)
recesywny i niesprzężony z płcią.
Zaznacz zestaw, który przedstawia genotypy rodziców i dziecka.
Zestaw Genotypy rodziców Genotyp dziecka

A MM, Mm Mm
B Mm, Mm mm
C mm, Mm mm
D Mm, Mm Mm
143Dokończ ostatnie zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)
Zdrowi rodzice mają syna chorego na mukowiscydozę. Gen wywołujący tę chorobę jest
recesywny i niesprzężony z płcią. Prawdopodobieństwo, że drugie dziecko tej pary będzie
chore na mukowiscydozę, wynosi
A. 50%.
B. 100%.
C. 25%.
D. 10%.
144Zaznaczodpowiedzi wybrane spośród A–H w taki sposób, aby informacje podane w (.../4 pkt)
zdaniach były prawdziwe.
Schemat przedstawia kariotyp A/ B. Widoczna jest na nim nieprawidłowość w

chromosomach oznaczonych C / D. Powstała ona na skutek błędów podczas E / F.
Chorobę spowodowaną tą nieprawidłowością nazywamy G / H.
A. mężczyzny
B. kobiety
C. numerem 21
D. jako XX
E. mejozy
F. replikacji
G. daltonizmem
H. zespołem Downa
Ilustracja przedstawia kariotyp
A. mężczyzny z chorobą
Huntingtona.
B. mężczyzny z zespołem Downa.
C. kobiety z chorobą Huntingtona.
D. kobiety z zespołem Downa.
146Przykładem recesywnej choroby genetycznej jest mukowiscydoza. (.../2 pkt)
a. Zaznacz, w którym przypadku – A czy B – mukowiscydoza może się ujawnić u

potomstwa.
A. Jeżeli ojciec jest zdrowy, a matka jest chora.

B. Jeżeli ojciec jest chory, a matka jest nosicielką wadliwego genu.
b. Zaznacz na ilustracji genotyp chorego dziecka.
147Przeanalizujwykres przedstawiający zależność między wiekiem matki a częstością (.../1 pkt)

występowania zespołu Downa u noworodków. Następnie zaznacz właściwą
informację w podanym niżej zdaniu.
Wraz z wiekiem matki maleje / rośnie ryzyko urodzenia

dziecka z zespołem Downa.
Hemofilia jest chorobą recesywną sprzężoną z płcią. Zdrowa kobieta niebędąca

nosicielką i chory mężczyzna planują dziecko.
Prawdopodobieństwo urodzenia zdrowego chłopca wynosi
A. 100%.
B. 50%
C. 25%
D. 0%.
149Na rysunkach zostały przedstawione dwa rodzaje mutacji. (.../2 pkt)
A
B
Dokończ podane zdania.

a. Mutacja chromosomowa została przedstawiona na rysunku …………
b. Fenyloketonuria jest spowodowana mutacją przedstawioną na rysunku ………….
150Rozpoznaj chorobę genetyczną na podstawie opisu. (.../1 pkt)
W drogach oddechowych chorego gromadzi się gęsty śluz, w którym mogą się rozwijać
drobnoustroje chorobotwórcze. To doprowadza do częstych infekcji.
Nazwa choroby:
151Poniższym chorobom (1-3) przyporządkuj objawy (A-D). (.../3 pkt)
A. Infekcje układu oddechowego spowodowane

gromadzeniem się w drogach oddechowych gęstego
śluzu, w którym mogą się rozwijać drobnoustroje
chorobotwórcze; kłopoty z trawieniem spowodowane
zablokowaniem przewodów trzustkowych.
1. Daltonizm B. Zaburzenia procesu krzepnięcia krwi, powodujące
2. Fenyloketonuria krwawienia i wylewy wewnętrzne.
3. Mukowiscydoza C. Upośledzenie umysłowe wynikające z gromadzenia się
jednego z aminokwasów w tkankach chorego, co jest
spowodowane brakiem enzymu odpowiedzialnego za
przemianę tego aminokwasu.
D. Nierozróżnianie barw, najczęściej kolorów czerwonego i
zielonego recesywna choroba sprzężona z płcią.

1.Test-Genetyka-zestaw 151

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1.Test-Genetyka-zestaw 151

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

Skreśl niepotrzebne wyrazy tak, aby zamieszczone poniżej zdania zawierały

2 Poniżej wymieniono kilka przykładowych cech człowieka. (.../1 pkt)

Zaznacz zestaw, w którym zawarte są wyłącznie cechy dziedziczne

3 Zaznacz punkt, w którym podano przykład cechy niedziedzicznej. (.../1 pkt)

A. Zwijanie języka w rurkę, blizna, kolor oczu.

medycyna, kryminalistyka, astrologia, archeologia

A. Badanie DNA ludzi żyjących przed wiekami. ……………………………..

7 Uzupełnij zdania brakującymi informacjami. (.../2 pkt)

Występowanie różnic między osobnikami tego samego gatunku nazywamy

9 Uzupełnij schemat. Wybierz pojęcia spośród podanych. (.../1 pkt)

cechy dziedziczne, materiał genetyczny, cechy gatunkowe, wpływ środowiska

zmienność =…………………….. + ……………………..

10 Uzupełnij tabelę. Wpisz po jednym zastosowaniu genetyki w wymienionych (.../3 pkt)

Dziedzina Zastosowanie genetyki

11 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

Cechy dziedziczne organizmu są zapisane w

A. białkach znajdujących się w cytoplazmie.

Materiałem genetycznym zawierającym informacje o budowie i funkcjonowaniu danego

Jeden chromosom na początku podziału komórkowego składa się z

A. wielu cząsteczek DNA.

W jego nukleotydach występują zasady azotowe: adenina,

15 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

Nukleotyd DNA jest zbudowany z

A. zasady potasowej, deoksyrybozy i reszty kwasu fosforowego.

17 Podaj dwie różnice w budowie DNA i RNA. (.../2 pkt)

18 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

Podstawową jednostką dziedziczności jest

Cukrem wchodzącym w skład nukleotydu DNA jest

A. Kompletny zestaw chromosomów

22 Uzupełnij zdania na podstawie ilustracji. (.../3 pkt)

Cukier występujący w nukleotydzie RNA

a. Podaj nazwy elementów DNA

zasada azotowa, deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego

27 Podaj nazwę elementu oznaczonego na ilustracji literą X. (.../1 pkt)

rRNA, mRNA, tRNA

Buduje rybosomy – struktury odpowiadające za łączenie aminokwasów w białka.

29 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

Proces tworzenia kopii DNA nazywamy

30 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

W DNA jest zakodowana informacja o budowie

Podstawowa jednostka dziedziczności – A / B – pod względem chemicznym jest

A. chromosom; B. gen; C. DNA D; RNA E. nukleotydami; F. nukleosomami;

32 Przyporządkuj pojęciom (1–3) odpowiednie definicje (A–D). (.../3 pkt)

A. Odcinek DNA zawierający informację o danej cesze organizmu.

33 Zaznacz punkty zawierające informacje o DNA. (.../1 pkt)

A. Jest przekazywany z pokolenia na pokolenie.

34 Dopisz nić DNA komplementarną do zapisanej poniżej. (.../1 pkt)

35 Uzupełnij zdania. (.../4 pkt)

nukleotyd, deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego, dwóch, deoksyryboza, uracyl, zasada

Podstawową jednostką budującą zarówno kwas deoksyrybonukleinowy, jak i

rybonukleinowy jest …….…………... .W DNA budują go: cukier zwany

…….…………..., …….…………... oraz …….………….... . W RNA zamiast

…….………….... występuje ryboza, a zamiast tyminy – …….………….... . DNA składa

się z …….…………... nici, a RNA – z …….…………... nici.

Opis cząsteczki kwasu nukleinowego DNA RNA

Podczas mitozy / mejozy chromosomy homologiczne trafiają do komórek potomnych

39 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. (.../1 pkt)

W wyniku podziału mitotycznego z komórki diploidalnej powstaną

A. dwie komórki diploidalne.

40 Uzupełnij tabelę. (.../2 pkt)

komórki z których powstają

W wyniku mitozy z jednej komórki rodzicielskiej powstają