ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ
∆ΙΟΙΚΗΣΗ
ΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

∆ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Η Αίγινα ως νησιωτικός προορισµός εναλλακτικών και ειδικών

µορφών τουρισµού..
∆ιαµόρφωση σχεδίου προβολής – προώθησης.
προώθησης

ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ
ΛΟΥ∆ΑΡΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ Β΄ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

∆ρ. ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ∆ρ. ΛΥΤΡΑΣ ΠΕΡΙΚΛΗΣ

ΠΑΤΡΑ
ΜΑΙΟΣ, 2015
2
ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Σκοπός της παρούσας διπλωµατικής εργασίας είναι η αποτύπωση της υφιστάµενης

κατάστασης και της τρέχουσας τουριστικής δραστηριότητας στην χωρική ενότητα της νήσου
Αίγινας. Επιπλέον µελετάται η εξεύρεση και υιοθέτηση φιλικότερων µορφών τουρισµού, βάση
των δεδοµένων και ιδιαιτεροτήτων της χωρικής ενότητας της νήσου της Αίγινας. Τέλος
προτείνονται µέτρα και δράσεις, µε σκοπό την ανάπτυξη εναλλακτικών και ειδικών µορφών
τουρισµού και την προώθηση της αειφόρο τουριστικής ανάπτυξης στην χωρική ενότητα της
νήσου Αίγινας.
Στα πλαίσια της εφαρµογής των στόχων της εργασίας, δόθηκε βαρύνουσα σηµασία τόσο στην
Ελληνική όσο και στην ξένη βιβλιογραφία, βάσει της οποίας συγκροτήθηκε το θεωρητικό τµήµα
της εργασίας.
Αρχικά, έγινε µία πρώτη εισαγωγική παρουσίαση το προβλήµατος που αναλύθηκε, καθώς και
του σκοπού και του στόχου της εργασίας και στη συνέχεια περιγραφή της µεθοδολογίας που θα
ακολουθήθηκε.
Στο δεύτερο κεφάλαιο ακολουθήθηκε θεωρητική προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης.
Αναλύθηκε η σηµασίας της τουριστικής ανάπτυξης, τα στάδιά και τα πρότυπά της, καθώς και οι
θετικές και αρνητικές επιδράσεις που έχει για τον τόπο υποδοχής τουριστών. Στο ίδιο κεφάλαιο,
αναλύθηκαν οι βασικές αρχές της βιώσιµης και αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης,
παρουσιάστηκαν συνοπτικά οι δείκτες µέτρησής της και η φέρουσα ικανότητα ως εργαλείο
εφαρµογής για την βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη. Στη συνέχεια αναλύθηκαν τα βασικά
χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος, καθώς και τα συστατικά στοιχεία που το συνθέτουν.
Στη συνέχεια έγινε ανάλυση της σηµασίας των τουριστικών πόρων και ανάλυσή τους. Στο ίδιο
κεφάλαιο έγινε µία γενική προσέγγιση των ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού και
της φιλοσοφίας τους, καθώς και παρουσίαση των σηµαντικότερων από αυτές. Τέλος
αναφέρθηκαν τα χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρίστα, οι επιδράσεις του εναλλακτικού
τουρισµού και η σύνδεση αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και εναλλακτικού τουρισµού.
Στο τρίτο κεφάλαιο, έγινε αρχικά λεπτοµερής καταγραφή της χωρικής ενότητας της νήσου
Αίγινας, µε καταγραφή του γεωµορφολογικού περιβάλλοντός της. Ακολούθησε επιγραµµατικά

3
αναδροµή στην ιστορική ταυτότητα της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας και στη συνέχεια
παρατέθηκαν λεπτοµερή στοιχεία του ανθρωπογενούς περιβάλλοντός του.
Στο τέταρτο κεφάλαιο, ακολούθησε ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης της χωρικής
ενότητας της νήσου Αίγινας, καθώς και ανάλυση της υφιστάµενης τουριστικής προσφοράς και
ζήτησης στη νήσο. Επίσης αναφέρθηκαν οι υφιστάµενες µορφές τουρισµού στη χωρική ενότητα
της νήσου Αίγινας καθώς και οι εναλλακτικές και ειδικές µορφές τουρισµού.
Στο πέµπτο κεφάλαιο, ακολούθησε σχέδιο τουριστικής προβολής και προώθησης της χωρικής
ενότητας της νήσου Αίγινας. Έγινε αξιολόγηση των υφιστάµενων προγραµµάτων τουριστικής
προβολής καθώς και δράσεων για τη βιώσιµη ανάπτυξη. Ακολούθησε στρατηγική ανάλυση
S.W.O.T. και αξιολόγηση του ανταγωνιστικού προϊόντος. Εν συνεχεία, ακολούθησε στρατηγική
επιλογή και κατεύθυνση, καθορισµός στόχων µάρκετινγκ και εναλλακτικών στρατηγικών
µάρκετινγκ. Τέλος τέθηκαν θέµατα διαµόρφωσης του τουριστικού προϊόντος και της
τουριστικής εικόνας της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας. Έγινε καθορισµός των οµάδων-
στόχων και προτάθηκαν δράσεις για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος του της χωρικής
ενότητας της νήσου Αίγινας.
Στη συνέχεια ακολούθησε πρωτογενής έρευνα µε την διανοµή δύο δοµηµένων
ερωτηµατολογίων απευθυνόµενων, το µεν πρώτο προς επισκέπτες-τουρίστες στην Αίγινα και το
δεύτερο προς Φορείς που δραστηριοποιούνται στην χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας. Τα
αποτελέσµατα των δύο ερωτηµατολογίων επεξεργάσθηκαν στατιστικά µε τη βοήθεια του
προγράµµατος S.P.S.S. 22.0 και σχολιάσθηκαν περιγραφικά.
Συµπερασµατικά, διαπιστώνεται ότι η ανάπτυξη εναλλακτικών και ειδικών µορφών
τουρισµού µπορούν να συµβάλλουν αποτελεσµατικά στην βιώσιµη ανάπτυξη της περιοχής και
να αναστρέψουν τις υπάρχουσες αρνητικές επιδράσεις των υφιστάµενων προτύπων τουριστικής
ανάπτυξης που επικρατούν στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας.

4
SUMMARY

This thesis purpose is the presentation of the existing situation and the current tourism activity
on the territorial unity of Aegina island. In addition, it’s being studying the way in finding and
suggesting more friendly forms of tourism, based in the current situation of the territorial unity of
Aegina island. Finally, actions for the development of alternative and special forms of tourism
are being proposed and special forms to promote sustainable tourism development of the
territorial unity of Aegina island.
Within the objectives of this thesis, there has been a research both in Greek and international
bibliography base which formed the theoretical part of the framework.
At first there was an introduction to the problem to be analyzed, such us the purpose and
scope of this thesis and then a description of the methodology to be followed .
The second chapter was a theoretical approach to tourism development. Also, in the same
chapter, there was an analyze of the tourism importance, it’s stages and it’s standards. Positive
and negative effects were also analyzed. In the same chapter, basic principles of sustainable
tourism and development were analyzed. Also, measurement indicators and carrying capacity as
implementing tool for sustainable tourism development were summarized. Then there was an
analyze of the main tourism product characteristics and the components that make it up.
Subsequently there was analysis about the importance of tourism resources. In the same chapter
there was an overall approach of special and alternative forms of tourism and their philosophy
and presentation of the most important of them. Finally there was a reference of alternative
tourism characteristics and effects and there was an analysis about the connection between
sustainable tourism and alternative tourism.
The third chapter, there was at first a detailed record of the spatial unity of the territorial unity
of Aegina island, quoting the geomorphological environment of the territorial unity of the
territorial unity of Aegina island. There was an epigrammatic review of the historical identity of
the territorial unity of Aegina island and then a quote of the human environment of the territorial
unity of Aegina island.

5
 At the fourth chapter, there was an analysis of the current tourism status of the territorial unity
of the island of Aegina. There was also an analysis of the developed forms of tourism on the
territorial unity of the island of Aegina as well as the alternative and special forms.
In the fifth chapter , there was an analysis of a tourism marketing plan of territorial unity of
the island of Aegina. There was an evaluation of the existing tourism promotion programs and
actions for sustainable development. Then there was a SWOT analysis and evaluation of the
competing product. Subsequently, strategic targets are specified, such us and alternative
marketing strategies target. Finally there been set tourism product configuration issues and the
tourism image of the territorial unity of Aegina island. At last target groups were specified and
actions about the tourism promotion were proposed.
A primary research by two structured questionnaires was continued. The first questionnaire
was addressed distributed to tourists and the second questionnaire was addressed and distributed
to Tourist Authority and clubs operating on the territorial unity of Aegina island. The results of
both questionnaires were statistically analyzed using S.P.S.S. 21.0 program and descriptively
commented.
In conclusion, it is clear that the development of alternative and special forms of tourism can
effectively contribute to sustainable development of the territorial unity of Aegina island and
reverse the current negative effects of existing tourism models in the territorial unity of Aegina
island.

6
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ............................................................................................................................................................................................ 3
SUMMARY ............................................................................................................................................................................................. 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ..................................................................................................................................................................................... 17
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................................................................................... 17
1.1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ............................................................................................................... 17
1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ .................................................................................................................... 18
1.4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ .................................................................................................... 20
1.5 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ .................................................................................................. 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ..................................................................................................................................................................................... 23
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ........................................................................................................................................................... 23
2.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ .............................................................................................................................................. 23
2.1.1 Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ .................................................................................. 23
2.1.2 ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ................................................................................................... 26
2.1.3 ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ........................................................................................................ 31
2.2 ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.................................................................................................. 32
2.2.1 ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ............................... 32
2.3 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ........................................................................................................................................ 37
2.3.1 ΒΙΩΣΙΜΗ Ή ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ................................................................................. 37
2.3.2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ................................................................................................. 38
2.3.3 ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ....................................................... 39
2.3.4 Η ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ
ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ........................................................................................................................................................................... 40
2.4 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ...................................................................................................................................................... 43
2.4.1 ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ................................................................................................... 46
2.4.2 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ........................................................................................... 46
2.4.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΩΔΟΜΗ ................................................................... 47
2.4.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ............................................................................................................................................ 47
2.4.5 ΕΙΔΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ............................................................................................................................................... 48
2.5 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ .................................................................................. 48
2.5.1 ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ .......... 48
2.5.2 Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ........................................................ 49

7
 2.5.3 ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ .......................................................................... 51
2.5.2 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΑ .......................................................................................... 53
2.5.3 ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ .................................................................................... 54
2.5.4 ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ................................. 56
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ..................................................................................................................................................................................... 59
Η ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΙΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ ................................................................................................................... 59
3.1 ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ................................................................... 59
3.1.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ................................................................ 59
3.1.2 ΚΛΙΜΑ............................................................................................................................................................................ 61
3.1.3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ......................................................................................................................................... 61
3.2 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ................................................................................................................................ 66
3.2.1 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ............................................................................................................... 66
3.2.2 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ................................................................................................................ 66
3.2.3 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ .......................................................................................................................................... 68
3.2.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ .............................................................................................................................. 70
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ..................................................................................................................................................................................... 76
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ ................................................. 76
4.1 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ........................................................................................................................................ 76
4.2 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ .............................................................................................................................................. 77
4.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ..................................................................................................................................................... 81
4.4 ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ..................................................................................................................... 87
4.5 ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ .................................................. 88
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ..................................................................................................................................................................................... 90
ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ – ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ
.................................................................................................................................................................................................................. 90
5.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ – ΔΡΑΣΕΙΣ ......................................................................................................................... 90
5.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ – ΔΡΑΣΕΙΣ
ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ........................................................................................................................................................ 92
5.3 ΣΤΡΑΤΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΑΝΑΛΥΣΗ
S.W.O.T.) ......................................................................................................................................................................................... 94
5.3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΥΝΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ) ....................... 95
5.3.2 ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ (ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ)............................................................................... 98
5.3.3 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ .................................................................................................................... 101

8
 5.4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ..................................................................................................... 102
5.4.1 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ MARKETING ......................................................................................................... 103
5.4.2 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ MARKETING ....................................................................................... 105
5.5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ........................................................................................................................................ 107
5.5.1 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ............................................................................................ 107
5.5.2 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ................................................................................................... 107
5.5.3 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΩΝ – ΣΤΟΧΩΝ ............................................................................................................. 110
5.5.4 ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ....... 111
5.5.5 ΠΡΟΩΘΗΣΗ – ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ....................................................................... 116
5.5.6 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ – ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ......................................... 117
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 .................................................................................................................................................................................. 118
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ...................................................................................................................................................... 118
6.1 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ................................................................................................ 118
6.2 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ..................................................................................................................... 118
6.3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ .................................................................................................................... 120
6.3.1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ – ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ .............................................................................. 120
6.3.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ ........................................................................................................................ 121
6.4 ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ........................................................................................................... 122
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 .................................................................................................................................................................................. 124
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ .................................................................................................................................................. 124
7.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................................................................... 124
7.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ – ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ – ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ........................................................................................................................................................... 125
7.2.1 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ ......................................................... 125
7.2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ........................................................................... 126
7.3 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ – ΑΝΑΛΥΣΗΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ........................................... 147
7.3.1 ΔΙΕΥΚΡΥΝΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ..................................................................................................................... 147
7.3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ............................................................................... 147
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 .................................................................................................................................................................................. 154
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ......................................................................................................................................... 154
8.1 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.......................................................................................................................... 154
8.2 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ......................................................................................................................................... 158
8.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ........................................................................................................................................................................ 160

9
 8.4 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ........................................................................................................... 162
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ............................................................................................................................................................................. 163
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ................................................................................................................................................................................. 171

10
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ

Πίνακας 2.1: ∆ιεθνείς τουριστικές αφίξεις και εισπράξεις 1950 – 1998 ……………………………. 24
Πίνακας 2.2: ∆ιεθνείς εισπράξεις 2005-2013………………………………………………………….. 25
Πίνακας 2.3: Τουρισµός και απασχόληση (1991,1994,2005)…… …………………………..…….. 26
Μεταβολή µόνιµου πληθυσµού ανά ∆.∆ και Μέσος Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής
Πίνακας 3.1:
Πληθυσµού για τα έτη 1991-2011………………………………………………………. 67
Πίνακας 3.2: Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός , απασχολούµενοι κατά τοµέα
οικονοµικής δραστηριότητας και άνεργοι 2001…………………………………………. 70
Αριθµός αδειών κατά είδος οικοδοµικής άδειας – Νέες οικοδοµές και προσθήκες έτη
Πίνακας 3.3:
2001, 2008 και 2011…………………………………………………………………….. 72
Πίνακας 3.4: Τουριστικά Καταλύµατα Αίγινας – Έτος 2014………………………………………….. 73
Αφίξεις σε Καταλύµατα Ξενοδοχειακού Τύπου (πλην κάµπινγκ) Κατά Ήπειρο
Πίνακας 3.5:
2009…………………………………………………………………………………………. 74
∆υναµικότητα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου της νήσου Αίγινας – Έτος
Πίνακας 3.6:
2011.………………………………………………………………………………………… 74
Πίνακας 3.7: Ποσοστά Ανεργίας Περιφέρειας Αττικής (έτη 2006, 2010, 2011)……………………. 75
Πίνακας 4.1: Ξενοδοχειακό ∆υναµικό νήσων Αργοσαρωνικού Έτους 2011………………………… 76
Πίνακας 4.2: Τουριστικά Καταλύµατα νήσου Αίγινας – Έτος 2011………………………………….. 78
∆υναµικότητα Καταλυµάτων Ξενοδοχειακού Τύπου (κατά τύπο καταλύµατος)
Πίνακας 4.3:
Αίγινας 2011……………………………..………………………………………………… 79
Πίνακας 4.4: Κατανοµή Καταλυµάτων Ξενοδοχειακού Τύπου (κατά τύπο καταλύµατος) Αίγινας
2011…………………………………………………………………………………………. 80
Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια – διαµερίσµατα – bungalows Πειραιά και νήσων
Πίνακας 4.5:
Αργοσαρωνικού – Έτος 2008…………………………………………………………….. 80
Πίνακας 4.6: Αφίξεις - ∆ιανυκτερεύσεις Ηµεδαπών και Αλλοδαπών ∆ήµου Αίγινας για τα έτη
2005-2009……………………………………………………………………………..……. 81
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (πλην
Πίνακας 4.7: καµπινγκ) στην Αίγινα, κατά Ήπειρο, βάση της χώρας µόνιµης διαµονής για τα έτη
2005-2009………………………………………………………………………………..… 83
Πίνακας 4.8: Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (πλην
κάµπινγκ) στην Αίγινα, βάση χώρας µόνιµης διαµονής για τα έτη 2005-2009……… 84
Πίνακας 4.9: Εποχικότητα Τουρισµού ∆ήµου Αίγινας…………………………………………………. 85
Εκτίµηση αριθµού παραθεριστών για το έτος 2011 βάση αριθµού υδροµετρητών
Πίνακας 4.10:
(στοιχεία υδροµετρητών έτους 2006)…………………………………………………….. 86
Πίνακας 7.1: Ερωτηµατολόγιο επισκεπτών - τουριστών – Πλήθος και µορφή απαντήσεων……….. 173
Πίνακας 7.2: Απαντηµένα ερωτηµατολόγια – Λανθασµένες απαντήσεις…………………….………. 173
Πίνακας 7.3: ∆ηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά ερωτηθέντων……………………………. 174
Πίνακας 7.4: Ερωτηθέντες – Ανταποκριθέντες Φορείς δραστηριοποιούµενοι στη νήσο Αίγινα …… 175
∆ράσεις ερωτηθέντων Φορέων για την προώθηση της αειφόρου τουριστικής
Πίνακας 7.5:
ανάπτυξης στη νήσου Αίγινα ……………………………………………………………….. 176
∆υνατά σηµεία της νήσου Αίγινας για την ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών
Πίνακας 7.6:
µορφών τουρισµού …………………………………………………………………………. 177
Αδυναµίες νήσου Αίγινας – εµπόδια στην ανάπτυξη των ειδικών και εναλλακτικών
Πίνακας 7.7:
µορφών τουρισµού …………………………………………………………………………. 178

11
Πίνακας 7.8: Αναγκαίες παρεµβάσεις για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στη νήσο Αίγινα …….. 179
Πίνακας 8.1: Έτος επίσκεψης στην Αίγινα ιδιοκτητών εξοχικής κατοικίας ……………………….… 179

Πίνακας 8.2: Σύγκριση αποτελεσµάτων σχετικά µε το µέσο ενηµέρωσης για την επιλογή
τουριστικού προορισµού – Μέσο ενηµέρωσης για την επιλογή της Αίγινας ως τόπου
διακοπών ………………………………………………………………………………….. 180
Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα
Πίνακας 8.3:
– ∆ιάρκεια «κύριων» διακοπών ερωτηθέντων …………………………………………. 181
Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα
Πίνακας 8.4:
– ∆ιάρκεια «κύριων» διακοπών ερωτηθέντων …………………………………………. 182
Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλεχθείσας εποχής για την πραγµατοποίηση ολιγοήµερων
Πίνακας 8.5:
διακοπών –Εποχής επίσκεψης των ερωτηθέντων στην Αίγινα ……………………….. 183
Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλεχθείσας εποχής για πραγµατοποίηση «κύριων»
Πίνακας 8.6:
διακοπών – Εποχής επίσκεψης των ερωτηθέντων στην Αίγινα ………………………… 183
Σύγκριση αποτελεσµάτων διαφοροποίησης επιλογής δραστηριοτήτων σε µελλοντική
Πίνακας 8.7: επίσκεψη στην Αίγινα – ∆ραστηριοτήτων µε τις οποίες ασχολήθηκαν οι ερωτηθέντες
κατά την τελευταία επίσκεψή τους στην Αίγινα …………………………………………. 184

12
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ

Γράφηµα 4.1: Συγκριτική ανάλυση αφίξεων – διανυκτερεύσεων ηµεδαπών – αλλοδαπών ∆ήµου

Αίγινας 2005-2009…………………………………………………………………………. 82
Γράφηµα 4.2: Ποσοστό (%) αφίξεων ∆ήµου Αίγινας ανά Ήπειρο – Έτος 2009…………………….. 83

Γράφηµα 4.3: Μερίδιο τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (πλην καµπινγκ) στην Αίγινα,
κατά χώρα µόνιµης κατοικίας 2005-2009………………………………………………. 85
Γράφηµα 7.1: Επιλεχθείσα εποχή για επίσκεψη στη νήσο Αίγινα (%) ……………………….………… 127
Γράφηµα 7.2: Έτος τελευταίας επίσκεψης στη νήσο Αίγινα (%)………………………………………… 128
Γράφηµα 7.3: Αρθιµός επισκέψεων στη νήσο Αίγινα (%) ………………….…………………………….. 128
Γράφηµα 7.4: Λόγοι επίσκεψης στη νήσο Αίγινα (%) ………..…………………………………………… 129
Γράφηµα 7.5: Τρόποι µετάβασης προς τη νήσο Αίγινα (%) ………………………….…………………. 129
Γράφηµα 7.6: ∆ιανυκτερεύσεις ερωτηθέντων (%) …………………………………..………………..….. 130
Γράφηµα 7.7: Επιλεχθέντα καταλύµατα (βάση τύπου) (%) …………………………………….………. 131
Γράφηµα 7.8: Μέσα ενηµέρωσης των ερωτηθέντων για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό (%)…. 132
Γράφηµα 7.9: Μέσα ενηµέρωσης για την επιλογή του τόπου διακοπών (%)………………………….. 133
Γράφηµα 7.10: ∆ιάρκεια “κύριων” διακοπών ερωτηθέντων (%) ………… …………………………….. 133
Γράφηµα 7.11: ∆ιάρκεια “ολιγοήµερων” διακοπών ερωτηθέντων (%) …… …………….…………….. 134
Γράφηµα 7.12: Εποχή για τις “κύριες” διακοπές (%)…………………………………………………….. 135
Γράφηµα 7.13:
Εποχή για τις “ολιγοήµερες” διακοπές (%)……………………………………………… 135
Το τοπίο και η φύση ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
Γράφηµα 7.14:
προορισµού (%) …………………………………………………………………………….. 136
Τα αρχαιολογικά µνηµεία ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
Γράφηµα 7.15:
προορισµού (%)…………………………………………………………………..………….. 137
Η ιστορία και η κουλτούρα ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
Γράφηµα 7.16:
προορισµού (%)…………………………………………………………………..…………. 138
Οι θάλασσες και οι παραλίες ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
Γράφηµα 7.17:
προορισµού (%)………………………………………………………………………………. 138
Οι τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως
Γράφηµα 7.18:
τουριστικού προορισµού (%)…………………………………………………………… 139
Γράφηµα 7.19: Η διασκέδαση στην Αίγινα ως κίνητρο για την επιλογή της νήσου ως τουριστικού
προορισµού (%)…………………………………………….……………………………….. 139
Γράφηµα 7.20: Η ευκολία πρόσβασης ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
προορισµού (%)…………………………………………………………………………... 140
Η απόσταση από τον τόπο κατοικίας ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως
Γράφηµα 7.21:
τουριστικού προορισµού (%)………………………………..……………………………… 141

13
Γράφηµα 7.22: Η Αίγινα ως οικονοµικός προορισµός - κίνητρο για την επιλογή της ως τουριστικού
προορισµού (%)…………………………………………………………………….……….. 141
Γράφηµα 7.23: Η φιλοξενία των ντόπιων ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
προορισµού (%)……………………………………………………….…………………….. 142
Γράφηµα 7.24: ∆ραστηριότητα ενασχόλησης κατά την επίσκεψή στην Αίγινα (%) ………………….. 143
Γράφηµα 7.25: …………………………………………………………………………….....
Επιθυµία δραστηριότητας ενασχόλησης σε µελλοντική επίσκεψή στην Αίγινα (%)……
144
Γράφηµα 7.26: Αναζήτηση πληροφοριών για την Αίγινα (%) ……………………………………………. 144
Γράφηµα 7.27: Επάρκεια στοιχείων σχετικών µε τις δραστηριότητες που προσφέρονται στη νήσο
Αίγινα (%)…………………………………………………………………………………… 145
Γράφηµα 7.28: Ενηµέρωση δυνατοτήτων που προσφέρονται στη νήσο Αίγινα (%) ………..…………. 146
Γράφηµα 7.29: ………………………………………
Περισσότερες συγκοινωνίες στη νήσο Αίγινα (%)……………………………………..…..
146
Γράφηµα 7.30: Περισσότερες ξεναγήσεις στη νήσο Αίγινα (%) …………..…………………………..….. 147
Γράφηµα 7.31: Βαθµός συµβολής δυνατών σηµείων νήσου Αίγινας ως πόλοι έλξης τουριστών(%)….. 148
Βαθµός συµβολής αδύνατων σηµείων νήσου Αίγινας ως εµπόδια για την τουριστική
Γράφηµα 7.32:
ανάπτυξή της (%) ………………………………………………………………………….. 150
Βαθµός συµβολής εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην αειφόρο
Γράφηµα 7.33:
ανάπτυξη της νήσου Αίγινας (%)…………………………………………………………. 151
Γράφηµα 8.1: Μέσα ενηµέρωσης των ερωτηθέντων για την Αίγινα ως τουριστικού προορισµού (%)
– Μέσα ενηµέρωσης για την επιλογή του τόπου διακοπών (%) ………………………… 155

14
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ
Σχήµα 1: Στάδια Τουριστικής Ανάπτυξης ……………………………………………………. 27
Σχήµα 2: Στρατηγικές Μάρκετινγκ ……………………………………………………………. 172

15
16
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1.1 ΠΡΟΣ∆ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ

Ο τουρισµός αποτέλεσε έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόµενους κλάδους, ειδικά κατά τη
µεταπολεµική περίοδο. Ο τουρισµός, µε ρίζες από τη γαλλική λέξη tour, την αγγλική touring,
(γύρος, περιήγηση) που προέρχονται απευθείας από τη λατινική λέξη tornus και η ανάλυση των
στοιχείων του απασχόλησε διεθνείς οργανισµούς και ειδικούς του τουρισµού από τις αρχές του
20ου αιώνα (Ρούπας, 1992). Ο τουρισµός, αποτελεί πολύ σηµαντική οικονοµική δραστηριότητα,
της οποίας οι βάσεις διαµορφώθηκαν κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Η ανάπτυξή του τουρισµού σε
διεθνές και εθνικό επίπεδο, έως σήµερα, έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Χαρακτηρίζεται από
τη δυναµική πορεία της ανάπτυξής του, η οποία αποτυπώνεται στην τουριστική ζήτηση και την
τουριστική προσφορά δηµιουργώντας συνεχώς νέα δεδοµένα, στο ούτως ή άλλως έντονα
ανταγωνιστικό περιβάλλον. Είναι ένας από τους πλέον σπουδαίους κλάδους οικονοµικής
δραστηριότητας παγκοσµίως, λόγω της συµβολής του στην αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού
Προϊόντος, τόσο από πλευράς δηµιουργίας εισοδηµάτων, όσο και από πλευράς αύξησης της
απασχόλησης και των επενδύσεων, αλλά και αύξησης των φορολογικών εσόδων. Σε επίπεδο
Ευρωπαϊκής Ένωσης ο τουρισµός συµβάλλει µε 11,78% στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και η
τουριστική οικονοµία µε 12,62% στη συνολική απασχόληση (∆ρακόπουλος et al., 2003). Στην
Ελλάδα, ανέκαθεν χώρα υποδοχής τουριστών, η συµβολή του τουρισµού στην εθνική και τοπική
οικονοµία είναι ουσιαστικής σηµασίας. Υπολογίζεται ότι µόνο κατά το έτος 2014 ο τουρισµός
συνέβαλε στη δηµιουργία του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Χώρας µας, κατά 9%, ενώ η
άµεση και έµµεση συµβολή του υπολογίζεται στο 20%-25% (Ίκκος, 2015, σελ.13). Ενδεικτικό
της σηµασίας και της συµβολής του τουρισµού για την ελληνική οικονοµία είναι τα έσοδα από
τον εισερχόµενο τουρισµό, τα οποία ανήλθαν το 2013 στα 11.738.684.750 € και το 2014 στα
13.055.239.081 € (ΣΕΤΕ, 2015).

Η ανάπτυξη του τουρισµού, λόγω της ικανότητάς του να επηρεάζει, άµεσα και έµµεσα, την
ανάπτυξη των υπόλοιπων κλάδων της οικονοµίας, πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής

17
(εµπόριο, γεωργία, κτηνοτροφία, µεταποίηση κ.α.), των τοπικών οικονοµιών, θα πρέπει να
στηρίζεται σε στρατηγικό σχεδιασµό τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο
(Παυλόπουλος, 1999). Παράλληλα, για την χρήση των πόρων (φυσικό περιβάλλον,
περιβαλλοντικοί πόροι, ανθρωπογενείς πόροι, πολιτιστικοί πόροι), βάσεις πάνω στις οποίες
στηρίζεται η βιοµηχανία του τουρισµού, θα πρέπει να υπάρχει προγραµµατισµός στη διαχείριση,
την εκµετάλλευση και την προβολή τους, εξαιτίας της ιδιαίτερα εύθραυστης φύσης τους.

Στην Ελλάδα, η συµβολή του τουρισµού στην οικονοµία της χώρας, λόγω της µεγάλης
εισροής συναλλάγµατος, απαραίτητου για την ελληνική οικονοµία, οδήγησε στην µη
ορθολογική ανάπτυξή του. Η τάση, των παρελθόντων ετών και η εµµονή για ανάπτυξη του
µαζικού τουρισµού, µε µοναδικό γνώµονα την όσο το δυνατό µεγαλύτερη αύξηση κέρδους,
χωρίς την πρόληψη προστασίας των τουριστικών πόρων, είχε ως αποτέλεσµα σοβαρές
επιπτώσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισµό των περιοχών υποδοχής τουριστών.
Συνέπεια των παραπάνω ήταν η σε βάθος χρόνου υπονόµευση της ανάπτυξης του τουρισµού.

Από τις πλέον ευαίσθητες, λόγω του µεγάλου όγκου τουριστών που συγκεντρώνουν,
θεωρούνται οι παράκτιες περιοχές και κατά συνέπεια οι νησιωτικές περιοχές, εξαιτίας των
παράκτιων οικοσυστηµάτων τους, που συνδυάζουν ήλιο και θάλασσα, το πολυδιαφηµιζόµενο
τουριστικό προϊόν της Ελλάδας.

Η λύση για την αναστροφή της αλλοίωσης των φυσικών και περιβαλλοντικών πόρων των
παράκτιων και νησιωτικών περιοχών είναι η ανεύρεση και η στρατηγική ανάπτυξη τέτοιων
µορφών τουρισµού, των οποίων η προώθηση θα γίνεται πάντα µε γνώµονα την τουριστική
αειφορία και την προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και κοινωνικού περιβάλλοντος.

1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η παγκόσµια πραγµατικότητα, έδειξε πως η ανάπτυξη του µαζικού τουρισµού στην Ελλάδα,
έγινε χωρίς σχεδιασµό και είχε ως µοναδικό στόχο την αύξηση των οικονοµικών οφελών. Αυτό
οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις στην αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και της
πολιτιστικής ταυτότητας των περιοχών υποδοχής τουριστών.

18
 Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στροφή της τουριστικής βιοµηχανίας και των φορέων του
τουρισµού, από τον µαζικό τουρισµό, προς την υποστήριξη µίας πιο φιλικής µορφής τουρισµού,
τον εναλλακτικό τουρισµό. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια για την διατήρηση και προστασία
του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής ταυτότητας των περιοχών υποδοχής
τουριστών, ταυτόχρονα µε τα οικονοµικά οφέλη που προσφέρει µία λελογισµένη αειφόρος
τουριστική ανάπτυξη.
Η χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, αποτελεί µία ξεχωριστή περίπτωση νησιωτικής
περιοχής, που λόγω της πολύ κοντινής απόστασής της από το µεγαλύτερο λιµάνι της Ελλάδας,
τον Πειραιά, αποτέλεσε τόπο υποδοχής ηµεδαπών κυρίως τουριστών, αλλά και σηµαντικό
υποδοχέα β΄ παραθεριστικής κατοικίας. Ενδεικτικό είναι το µέγεθος των αφίξεων ετησίως. Για
το έτος 2009 οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών ανήλθαν στις 6.862, ενώ οι αφίξεις των Ελλήνων
τουριστών ανήλθαν στις 29.270. Σε αυτούς προστίθενται και οι 21.113 παραθεριστές, ιδιοκτήτες
β΄ παραθεριστικής κατοικίας.
Η µεγάλη ανοικοδόµηση της β΄ παραθεριστικής κατοικίας στις παράκτιες περιοχές, οδήγησε
σε αλλοίωση του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος του νησιού της Αίγινας, παρά την
µεγάλη ιστορία του, και το µετέτρεψε σε µία σύγχρονη πόλη µε κάποια εναποµείναντα
χαρακτηριστικά παραδοσιακής πολιτιστικής κληρονοµιάς. Επιπρόσθετα, η συσσώρευση του
κύριου όγκου των τουριστών κατά τους θερινούς κυρίως µήνες (Πίνακας: 4.9), προσθετικά µε
τους σταθερούς ετήσιους παραθεριστές του νησιού της Αίγινας, έχουν ως αποτέλεσµα την
περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής, την παραβίαση της φέρουσας ικανότητας και την
κατάρρευση των υφιστάµενων τεχνικών υποδοµών (ηλεκτροδότησης, υδροδότησης,
επεξεργασίας απορριµµάτων, χώρων στάθµευσης), συνέπειες που οδηγούν σε χαµηλής
ποιότητας τουριστική δραστηριότητα.
Η εργασία αυτή έχει ως στόχο την διερεύνηση των δυνατοτήτων ανάπτυξης ειδικών και
εναλλακτικών µορφών τουρισµού στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, µέσα από την
εξεύρεση των αντίστοιχων πόρων, µε απώτερο σκοπό την αποκλιµάκωση των αρνητικών
επιδράσεων, συνέπεια της υπερσυγκέντρωσης τουριστών κατά τους µήνες αιχµής, µέσω της
διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Επιπρόσθετα, επιδιώκεται η εξεύρεση των κατάλληλων
δράσεων που θα καταλήξουν στη δηµιουργία µιας πιο παραδοσιακής φυσιογνωµίας για την νήσο
Αίγινα και θα αναδείξουν το κρυµµένο τοπικό τουριστικό προϊόν.

19
1.4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑΣ

Για την ανάλυση της υφιστάµενης κατάστασης στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας η
µεθοδολογία που επελέγη, βασίζεται σε πρωτογενή και δευτερογενή έρευνα, αλλά και σε
ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του νησιού της Αίγινας. Μέσω της
πρωτογενούς και δευτερογενούς έρευνας και της ανάλυσης S.W.O.T. επιδιώχθηκε η εµβάθυνση
στο προσφερόµενο τουριστικό προϊόν της νήσου Αίγινας και ο εντοπισµός τόσο των διαθέσιµων
τουριστικών πόρων όσο και των υφιστάµενων υποδοµών που διαθέτει.

Το θεωρητικό τµήµα της εργασίας στηρίχθηκε και συγκροτήθηκε µε διεξαγωγή

δευτερογενούς έρευνας. Στα πλαίσια της διεξαγωγής της δευτερογενούς έρευνας,
χρησιµοποιήθηκαν τόσο Ελληνικές όσο και οι ξένες πηγές, από βιβλιογραφικές έρευνες,
περιοδικά διαδικτύου, δηµοσιευµένες µελέτες φορέων του τουρισµού και έρευνες τρίτων.

Η πρωτογενής έρευνα βασίστηκε στη συµπλήρωση δύο ερωτηµατολογίων. Το πρώτο

ερωτηµατολόγιο απευθυνόταν σε επισκέπτες και τουρίστες που είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν
το νησί της Αίγινας. Το δεύτερο ερωτηµατολόγιο απευθυνόταν σε τοπικούς φορείς που
δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισµού στο νησί της Αίγινας. Το πρώτο
ερωτηµατολόγιο συγκέντρωσε δείγµα 183 ατόµων και το δεύτερο ερωτηµατολόγιο συγκέντρωσε
δείγµα 5 τοπικών φορέων του νησιού της Αίγινας.

Η επεξεργασία των απαντήσεων των δύο ερωτηµατολογίων έγινε µε στατιστική ανάλυση

µέσω του στατιστικού προγράµµατος S.P.S.S. 22.0. Τα εξαγόµενα αποτελέσµατα κρίθηκε
απαραίτητο να απεικονισθούν σε γραφήµατα µέσω του προγράµµατος EXCELL 2007 για
λόγους ευµορφίας. Επίσης, κρίθηκε απαραίτητη, για την εξαγωγή χρήσιµων συµπερασµάτων, η
διενέργεια συνδυαστικών στατιστικών αναλύσεων µε τη βοήθεια του προγράµµατος S.P.S.S.
22.0 και η ανάλυση των σηµαντικότερων εξ αυτών συµπερασµάτων.

Τα αποτελέσµατα της δευτερογενούς έρευνας βοήθησαν στην διευκρίνιση των παραγόντων

που συνέβαλαν στη διαµόρφωση του τουριστικού προφίλ του νησιού της Αίγινας και τις
υφιστάµενης κατάστασης. Επίσης, τα αποτελέσµατα της πρωτογενούς και της δευτερογενούς
έρευνας, βοήθησαν στην εξεύρεση των κατάλληλων µορφών ειδικού και εναλλακτικού
τουρισµού, οι οποίες µε το σωστό σχεδιασµό είναι δυνατό να συµβάλλουν στην αποκλιµάκωση

20
των αρνητικών επιδράσεων του τουρισµού, συνέπεια της υπερσυγκέντρωσης τουριστών κατά
τους µήνες αιχµής.

Από τα αποτελέσµατα της έρευνας συνάγεται ότι υπάρχει δυνατότητα προώθησης ειδικών και
εναλλακτικών µορφών τουρισµού, σε περιορισµένη κλίµακα, και το κυριότερο ότι υπάρχει από
την πλευρά µερίδας τουριστών η επιθυµία και η πρόθεση να αγοράσουν το νέο προτεινόµενο
τουριστικό προϊόν του νησιού της Αίγινας.

1.5 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ

Το πρώτο κεφάλαιο ξεκινάει αρχικά µε τον προσδιορισµό του προβλήµατος, στη συνέχεια
γίνεται περιληπτική ανάλυση του σκοπού και του στόχου της εργασίας και καταλήγει µε
συνοπτική παρουσίαση των κεφαλαίων. Το δεύτερο κεφάλαιο ασχολείται µε την τουριστική
ανάπτυξη και τη σηµασία της. Στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται τα στάδια και τα πρότυπα της
τουριστικής ανάπτυξης, οι θετικές και αρνητικές επιδράσεις και στη συνέχεια η βιώσιµη
τουριστική ανάπτυξη, οι βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και οι δείκτες µέτρησης της
φέρουσας ικανότητας. Ακολούθως παρουσιάζεται η φέρουσα ικανότητα ως εργαλείο εφαρµογής
της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης και η φύση του τουριστικού προϊόντος, οι φυσικοί,
περιβαλλοντικοί, ανθρωπογενείς και πολιτιστικοί πόροι και οι τουριστικές και ειδικές υποδοµές.
Τέλος γίνεται µία γενική προσέγγιση των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού,
αναλύεται το προφίλ του εναλλακτικού τουρίστα καθώς και οι επιδράσεις του τουρισµού και η
σύνδεση αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης και εναλλακτικού τουρισµού. Στο τρίτο κεφάλαιο
γίνεται λεπτοµερής παρουσίαση της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας. Παρουσιάζονται το
γεωµορφολογικό περιβάλλον και το ανθρωπογενές περιβάλλον. Στο τέταρτο κεφάλαιο
αναλύεται η τουριστική ανάπτυξη της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας µε παρουσίαση της
υφιστάµενης κατάστασης, της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης και των υφιστάµενων
µορφών τουρισµού και εναλλακτικών µορφών τουρισµού. Στο πέµπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται
το σχέδιο προβολής και προώθησης της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας µε αξιολόγηση των
υφιστάµενων προγραµµάτων τουριστικής προβολής και εν συνεχεία γίνεται στρατηγική
ανάλυση SWOT. Στο έκτο κεφάλαιο αναλύεται η µεθοδολογία της έρευνας. Και στο έβδοµο

21
κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα της έρευνας. Τέλος στο έβδοµο κεφάλαιο
παρουσιάζονται συµπεράσµατα και προτάσεις.

22
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

2.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ένας από τους πλέον σηµαντικούς τοµείς της παγκόσµιας οικονοµίας που
χαρακτηρίζεται για την ταχέως αυξανόµενη ανάπτυξή του είναι ο τουρισµός. Η µεγάλη
σηµασία της ανάπτυξης του τουρισµού αποδεικνύεται ιστορικά από την εξελικτική
πορεία του (Τσάρτας, 1996).

Από τους αρχαίους χρόνους όταν τα πρώτα ταξίδια γίνονταν κυρίως για εµπορικούς
σκοπούς, οδηγούµαστε στον Μεσαίωνα και στη δηµιουργία δύο µορφών τουρισµού, τον
εκπαιδευτικό και τον θρησκευτικό τουρισµό (Βαρβαρέσος, 2000), ενώ κατά την περίοδο
της Αναγέννησης δίνεται έµφαση στα εκπαιδευτικά και εµπορικά ταξίδια. Αργότερα, τον
19ο αιώνα, οικονοµικές, τεχνολογικές και κοινωνικές ανακατατάξεις έχουν ως
αποκορύφωµα την βιοµηχανική επανάσταση, η οποία µε τη σειρά της οδηγεί σε πιο
εµπορικές και µαζικότερες µορφές τουρισµού (Τσάρτας, 1996). Τέλος τον 20ο αιώνα το
τουριστικό αγαθό καταδεικνύεται πλέον σε κοινωνικό αγαθό και παίρνει τη µορφή
σταθερής δαπάνης για τον οικογενειακό προϋπολογισµό (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).

2.1.1 Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ

Η τουριστική βιοµηχανία αποτελεί έναν συνδυασµό οικονοµικών δραστηριοτήτων

που την καθιστούν από τις σπουδαιότερες στον κόσµο και κατά συνέπεια τον τουρισµό
ως τον σηµαντικότερο παράγοντα δηµιουργίας θέσεων εργασίας. Είναι µία από τις
µεγαλύτερες δυνάµεις εξαγωγών παγκοσµίως και αποτελεί σηµαντικό κίνητρο για
επενδύσεις και ανάπτυξη.

Χαρακτηριστική ήταν η δυναµική, της πορείας της ανάπτυξης του τουρισµού

(Πίνακας: 2.1), που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 1950–1998 (Ηγουµενάκης et al.,

23
1999) σε αφίξεις και εισπράξεις, δείκτες που αποτελούν τους πλέον σηµαντικούς για την
µέτρηση των ρυθµών ανάπτυξης του τουρισµού. Η αυξητική πορεία των τουριστικών
αφίξεων αντικατοπτρίζεται και στις διεθνείς εισπράξεις από τουριστικές δραστηριότητες.
Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού (WTO, 1999) και όπως
παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα (Πίνακας: 2.1) το 1950 οι διεθνείς τουριστικές
αφίξεις ανήλθαν στα 25,3 εκατοµµύρια, µε τις εισπράξεις να αγγίζουν τα 2.100
δισεκατοµµύρια $. Μέσα σε µία δεκαετία (1960) παρατηρήθηκε αύξηση των
τουριστικών αφίξεων κατά 137,9%. Ταυτόχρονα η αύξηση στις εισπράξεις έφτασε το
227%. Η ίδια αυξητική πορεία συνεχίστηκε και κατά την επόµενη δεκαετία (1970) µε τις
τουριστικές αφίξεις να ανέρχονται σε ποσοστό 130,4% και τις εισπράξεις από
τουριστικές δραστηριότητες κατά 160,7%. Το 1980 οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις
έφτασαν τα 284 εκατοµµύρια, (αύξηση 77,8%) από την προηγούµενη δεκαετία και οι
τουριστικές εισπράξεις στα 102.363 δισεκατοµµύρια $, (αύξηση 471,9%). Η αυξητική
πορεία των διεθνών τουριστικών αφίξεων συνεχίστηκε και κατά τη δεκαετία 1980-1990
(61,3%) και των τουριστικών εισπράξεων (160,1%), ενώ έως το 1998 παρατηρήθηκε
αύξηση των τουριστικών αφίξεων της τάξεως του 36,4% (625,2 εκατοµµύρια), µε τις
τουριστικές εισπράξεις να ακολουθούν µε αύξηση της τάξης του 67,1%.

Πίνακας: 2.1
∆ιεθνείς τουριστικές αφίξεις και εισπράξεις 1950 – 1998
Έτος Τουριστικές αφίξεις Αλλαγή Τουριστικές Αλλαγή
(σε εκατοµµύρια) (%) Εισπράξεις (σε (%)
1950 25,3 - δισεκατοµµύρια
2.100 $) -

1960 69,3 137,9 6.867 227,0

1970 159,7 130,4 17.900 160,7

1980 284,0 77,8 102.363 471,9

1990 458,3 61,3 266.207 160,1

1998 625,2 36,4 444.741 67,1

Πηγή: Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού, 1999

Η σταθερή αύξηση των διεθνών εισπράξεων των προηγούµενων ετών 1950-1998,

όπως περιγράφηκε παραπάνω, συνεχίστηκε και για τα έτη 2005 – 2014 (Πίνακας: 2.2).
Έτσι ενώ το 1998 οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις ήταν 625,2 εκατοµµύρια και οι

24
εισπράξεις από τουριστικές δραστηριότητες ήταν 444.741 δισεκατοµµύρια $, µέχρι και
το 2005 έφτασαν τα 802 εκατοµµύρια και 680 δισεκατοµµύρια $ αντίστοιχα. Η
ταυτόχρονη ανοδική πορεία διεθνών αφίξεων και εισπράξεων συνεχίστηκε έως και το
2008. Το 2009 παρατηρείται παρατηρούνται για πρώτη φορά πτωτικές τάσεις σε
τουριστικές αφίξεις (-4%) και εισπράξεις (-9,3%) λόγω της κρίσεις. Τα επόµενα χρόνια
που ακολουθούν 2010-2014 η αυξητική πορεία διεθνών τουριστικών αφίξεων και
εισπράξεων συνεχίζεται (Πίνακας: 2.2). Το 2013 οι τουριστικές αφίξεις ανήλθαν στα
1087 εκατοµµύρια και οι διεθνείς εισπράξεις εκτινάχθηκαν στα 1.159 δισεκατοµµύρια $,
µε µέση ετήσια αύξηση των µεν διεθνών εισπράξεων 7,7%, των δεν αφίξεων στο 5%,
ενώ για τα έτη 2013-2014 η µέση ετήσια αύξηση των αφίξεων ανήλθε στο 4,7% και των
εισπράξεων στο 7,5%.
Στον πίνακα που ακολουθεί (Πίνακας: 2.2), παρατίθενται, ενδεικτικά στοιχεία διεθνών
τουριστικών αφίξεων (UNWTO, 2010) και εισπράξεων παγκοσµίως για τα έτη 2005-
2014 (ΣΕΤΕ, 2014).

Πίνακας: 2.2
∆ιεθνείς εισπράξεις 2005-2013
Τουριστικές αφίξεις Μεταβολές Τουριστικές Εισπράξεις Μεταβολές
Κόσµος
(σε εκατοµµύρια) (%) (δισ. US$) (%)
2005 802 - 680 -
2006 847 5,6% 746 9,7%
2007 901 6,4% 860 15,3%
2008 920 2,1% 944 9,8%
2009 880 - 4% 856 -9,3%
2010 940 6,8% 930 8,6%
2011 996 4,6% 1.043 12,2%
2012 1.035 4% 1.078 3,4%
2013 1.087 5% 1.159 7,5%
2014 1.138 4,7% 1.245 7,5%
Πηγή: ΣΕΤΕ (επεξεργασία στοιχείων Π.Ο.Τ.) & Παγκόσµιο Τουριστικό Βαρόµετρο 2010-2014

Όπως προαναφέρθηκε, η τουριστική βιοµηχανία θεωρείται πλέον ως τη σπουδαιότερη

αιτία δηµιουργίας θέσεων εργασίας για τις περισσότερες χώρες. Σε εκατοµµύρια
εκατοντάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσµο προσφέρεται εργασία τόσο µε άµεση όσο και
µε έµµεση απασχόληση στον τουρισµό, ενώ το ποσοστό αυτό αναµένεται να αυξηθεί
κατά την επόµενη δεκαετία (Chuck, 1997). Αναλυτικότερα, όπως φαίνεται στον πίνακα
(Πίνακας: 2.3), το σύνολο των άµεσα και έµµεσα απασχολούµενων στον τουρισµό κατά

25
τα έτη 2011, 2012, 2013 και 2014 κυµάνθηκε µεταξύ 8,7% και 9,4% επί της συνολικής
απασχόλησης παγκοσµίως.

Πίνακας: 2.3
Τουρισµός και απασχόληση (2011 – 2014)
Θέσεις εργασίας
Άµεση Έµµεση Συνολική Ποσοστό (%) επί της Συνολικής
Απασχόληση Απασχόληση Απασχόληση Απασχόλησης Παγκοσµίως
2011 99.048.000 159.544.000 258.592.000 9%
2012 101.118.000 160.276.000 261.394.000 8,7%
2013 100.894.000 164.961.000 265.855.000 8,9%
2014 105.408.000 171.437.000 276.845.000 9,4%
Πηγή: WTTC 2011-2014

Σηµαντική είναι και η συνεισφορά του κλάδου του τουρισµού στην απασχόληση του
εργατικού δυναµικού στη χώρα µας. Συγκεκριµένα για το έτος 2013 το Ίδρυµα
Οικονοµικών και Βιοµηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ, 2013) µε βάση µελέτη που διεξείγαγε,
υποστήριξε ότι 741.000 θέσεις εργασίας αφορούν στην άµεση απασχόληση στον κλάδο
του τουρισµού, ενώ οι έµµεση απασχόληση αγγίζει τις 126.000 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Από τα παραπάνω καταδεικνύετια η σηµασία της τουριστικής ανάπτυξης ως
οικονοµικής δραστηριότητας,

2.1.2 ΣΤΑ∆ΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Όπως αναφέρθηκε στο προηγούµενο κεφάλαιο, η σηµασία της τουριστικής ανάπτυξης

για την παγκόσµια οικονοµία αναγνωρίζεται διεθνώς. Η δυναµική της εξελικτικής
πορείας της ανάπτυξης του τουρισµού απασχόλησε πλήθος επιστηµόνων. Τα «στάδια»
της τουριστικής ανάπτυξης, όπως ονοµάζονται, είναι ο όρος που χρησιµοποιείται για να
περιγράψει τις διαδοχικές φάσεις της τουριστικής ανάπτυξης µίας περιοχής. Σε κάθε
φάση διαµορφώνονται συγκεκριµένα χαρακτηριστικά σε ότι αφορά την κοινωνική και

26
οικονοµική δοµή και στον τύπο των τουριστικών υποδοµών και υπηρεσιών (Κοκκώσης
& Τσάρτας, 2001).

To 1980 o Butler, R. W. διατύπωσε ένα µοντέλο (Σχήµα: 1), βάση του οποίου τα
στάδια της εξελικτικής πορείας της ανάπτυξης του τουρισµού είναι έξι. Ωστόσο, στο
έκτο στάδιο προσδιορίζει µια σειρά από πιθανά σενάρια που θα µπορούσαν να
οδηγήσουν στην παρακµή ή την ανανέωση της τουριστικής ανάπτυξης. Επιγραµµατικά,
τα έξι στάδια του Butler, R. W. (Buttler, 1980) είναι:

1ο Στάδιο – Το στάδιο της εξερεύνησης:

Ο αριθµός των τουριστών είναι µικρός. Τα τουριστικά αξιοθέατα δεν έχουν υποστεί
αξιοποίηση και δεν υπάρχει οικονοµική ή κοινωνική σηµασία του τουρισµού για τους
κατοίκους της περιοχής.

2ο Στάδιο - το Στάδιο της συµµετοχής:

Οι κάτοικοι της περιοχής συµµετέχουν στον τουρισµό. ∆ηµιουργούνται κάποιες
υποτυπώδεις τουριστικές εγκαταστάσεις (π.χ. ξενώνες) και η κυβέρνηση δέχεται πιέσεις
για τη βελτίωση του τρόπου µεταφοράς των τουριστών.

3ο Στάδιο – Το στάδιο της ανάπτυξης:

Χαρακτηρίζεται από υψηλούς αριθµούς τουριστών που µπορεί να υπερβαίνουν τον
τοπικό πληθυσµό κατά τις περιόδους αιχµής. Η διαφηµιστική προβολή της περιοχής είναι
σηµαντική και η τοπική συµµετοχή στον έλεγχο του τουρισµού µειώνεται γρήγορα.
Εξωτερικές οργανώσεις αναλαµβάνουν να παρέχουν νέα τουριστικά αξιοθέατα. Τα
φυσικά και πολιτιστικά αξιοθέατα της περιοχής θα πρέπει να αναπτυχθούν. Οι ντόπιοι
βιώνουν τις φυσικές αλλαγές στην περιοχή τους τις οποίες πιθανώς να µην εγκρίνουν.

4ο Στάδιο – Το στάδιο της ενοποίησης:

Η τουριστική ανάπτυξη επιβραδύνεται, αλλά ο αριθµός των τουριστών εξακολουθεί να
ξεπερνά τον τοπικό πληθυσµό. Η οικονοµία της περιοχής είναι πλέον συνδεδεµένη µε
τον τουρισµό και η διαφήµιση είναι ευρύτατη. Οι µεγάλες επιχειρήσεις που
δραστηριοποιούνται στον τουρισµό εκπροσωπούνται. Τα όρια των παραθεριστικών

27
περιοχών είναι πλέον καθορισµένα. Ο τουρισµός προκαλεί δυσαρέσκεια σε κάποιους
µόνιµους κατοίκους της περιοχής.

5ο Στάδιο - Το στάδιο της στασιµότητας:

Ο αριθµός των επισκεπτών φτάνει στο αποκορύφωµά τους. Η φέρουσα ικανότητα της
περιοχής µπορεί οριακά να υπερβαίνει τις δυνατότητές της. Ο τουρισµός προκαλεί πλέον
περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονοµικά προβλήµατα. Γίνεται διαχωρισµός της
τουριστικής περιοχής από το γεωγραφικό της περιβάλλον. ∆ηµιουργούνται τεχνητά
τουριστικά αξιοθέατα τα οποία αντικαθιστούν τα αρχικά. Η περιοχή είναι πλήρως
τουριστικά αναπτυγµένη αλλά δεν είναι πλέον της µόδας.

6ο Στάδιο - Το στάδιο της παρακµής ή της ανανέωσης:

Κατά το τελικό στάδιο δίνονται τα εξής πέντε (5) πιθανά σενάρια αναζωογόνησης ή
παρήκµασης της τουριστικής ανάπτυξης (Buttler, 1980):

1. Επιτυχής ανανέωση η οποία οδηγεί σε εκ νέου ανάπτυξη.

2. Μέτρια αύξηση του τουρισµού µέσα από µικρές αλλαγές.
3. Ο τουρισµός σταθεροποιείται µε µείωση των επιπέδων ανάπτυξης.
4. Συνεχίζεται καταπόνηση και υπερβολική χρήση των πόρων της περιοχής και η
έλλειψη επενδύσεων οδηγεί σε παρακµή.
5. Πόλεµος, ασθένεια ή άλλη καταστροφή προκαλεί άµεση κατάρρευση του
τουρισµού.

Ειδικότερα το 6ο στάδιο αναλύεται σε δύο σενάρια. Το σενάριο της παρακµής και το

σενάριο της αναζωογόνησης.

1ο Σενάριο – Το σενάριο παρακµής

Τα νέα τουριστικά αξιοθέατα δεν είναι ανταγωνιστικά. Οι παραθεριστές αντικαθίστανται
µε εκδροµείς ή παραθεριστές του Σαββατοκύριακου. Εγκαταλείπονται κάποιες
τουριστικές δραστηριότητες και αντικαθίστανται από άλλες µη τουριστικές. Κάποια
ξενοδοχεία µετατρέπονται σε οίκους ευγηρίας ή ιδιόκτητες κατοικίες κατοίκων της

28
περιοχής. Η περιοχή µετατρέπεται σε παραγκούπολη ή εγκαταλείπεται εντελώς η
τουριστική αγορά.

2ο Σενάριο – Το σενάριο αναζωογόνησης

Απαιτείται πλήρης αλλαγή του τουριστικού προϊόντος. Τυχόν ανεκµετάλλευτοι
τουριστικοί πόροι θα πρέπει να αναζητηθούν και να αξιοποιηθούν.

Σχήµα: 1
Στάδια Τουριστικής Ανάπτυξης

Πηγή: Buttler, R.W., 1980

Ωστόσο, ο Greenwood ανέλυσε την τουριστική ανάπτυξη σε τρία (3) µόλις στάδια
βάσει τριών παραµέτρων (Greenwood, 1972):

1. των αλλαγών που παρατηρούνται στην τοπική κοινωνικοοικονοµική δοµή

2. των παραγόντων που συµβάλουν στις αλλαγές αυτές και
3. τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει η τουριστικής ανάπτυξης.

Σύµφωνα µε τον Greenwood στο πρώτο στάδιο, η περιοχή ανακαλύπτεται από

τουρίστες ή ξένους επιχειρηµατίες. Παρατηρείται σταδιακή και αργή στροφή προς τις
υπηρεσίες. Βλέπουµε κάποιες πρώτες ενδείξεις αστικοποίησης κυρίως σε νέους
ανθρώπους. Οι ντόπιοι αντιµετωπίζουν τους τουρίστες ως φιλοξενούµενους ή φορείς
διαφορετικών αντιλήψεων. Σε αυτές τις αλλαγές συµβάλλουν τόσο οι επιχειρηµατίες της
περιοχής, όσο και εγχώριοι επιχειρηµατίες άλλων περιοχών, οι νέοι, ηµεδαποί και

29
αλλοδαποί τουρίστες, τα προγράµµατα τουριστικής ανάπτυξης τοπικής και εθνικής
εµβέλειας καθώς και η προβολή ειδικών τουριστικών πόρων της περιοχής. Κύρια
χαρακτηριστικά αυτού του σταδίου είναι η ύπαρξη µίας πρώτης υποτυπώδους υποδοµής
σε ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και επιχειρήσεις εστίασης. Ο αριθµός των τουριστών
είναι ακόµη µικρός και συνήθως ταξιδεύουν αυτόνοµα και επιθυµούν την παραµονή σε
ήσυχες περιοχές µε καθαρό φυσικό περιβάλλον. ∆εν γίνεται διαφηµιστική προώθηση της
περιοχής σε τουριστικές περιοχές µαζικού τουρισµού. Παρατηρούνται οι πρώτες µικρής
εµβέλειας τουριστικές επενδύσεις.

Στο δεύτερο στάδιο, ο Greenwood εντοπίζει ταχύτατες αλλαγές στην τοπική

κοινωνικοοικονοµική δοµή της περιοχής. Όλοι οι κλάδοι της τοπικής οικονοµίας
εγκαταλείπονται και παρατηρείται στροφή προς τον τουρισµό και προτίµηση των νέων
προς τα τουριστικά επαγγέλµατα. Μεγάλο ποσοστό του πληθυσµού τείνει στην
υιοθέτηση των καταναλωτικών και κοινωνικών προτύπων των αστικών κέντρων. Οι
σχέσεις µεταξύ ντόπιων και τουριστών µετατρέπονται σταδιακά σε «σχέσεις εµπορικής
συναλλαγής». Σε αυτές τις αλλαγές συµβάλλουν τόσο οι τουριστικές επιχειρήσεις
εθνικής και διεθνούς εµβέλειας, όσο και επιχειρηµατίες που επενδύουν στην περιοχή
(ντόπιοι και αλλοδαποί), αλλά και οι ίδιοι οι εργαζόµενοι στις τουριστικές επιχειρήσεις
(ντόπιοι και όσοι επιστρέφουν στην περιοχή), καθώς και το κράτος µέσω των
προγραµµάτων ανάπτυξης και προβολής της περιοχής. Κύρια χαρακτηριστικά αυτού του
σταδίου είναι η δηµιουργία µίας σύνθετης τουριστικής υποδοµής µε δυνατότητες
παροχής στέγασης, σίτισης, διασκέδασης κλπ. των τουριστών. Αρχίζουν να γίνονται
µεγάλης εµβέλειας κρατικές επενδύσεις, καθώς και οι πρώτες επενδύσεις από ιδιώτες. Η
χωρική και λειτουργική οργάνωσης της περιοχής διαφοροποιείται µε στόχο την καλύτερη
εξυπηρέτηση των τουριστών. Τέλος, οργανωµένος τουρισµός κάνει την εµφάνισή του
καθώς η περιοχή αποκτά διαφηµιστική «εικόνα».
Στο τρίτο στάδιο, παρατηρείται έντονη αστικοποίηση των κοινωνικών
χαρακτηριστικών της περιοχής. Ο πρωτογενής και δευτερογενής τοµέας της παραγωγής
παραγκωνίζεται και διογκώνεται ο τριτογενής τοµέας µε έµφαση στην παροχή
τουριστικών υπηρεσιών. Οι ρυθµοί ζωής αλλάζουν, καθώς και οι συνήθειες,
τα πρότυπα και οι αξίες των κατοίκων της περιοχής. Οι σχέσεις των τουριστών µε τους
ντόπιους αποκτούν απρόσωπο χαρακτήρα και περιορίζονται στις εµπορικές συναλλαγές.

30
2.1.3 ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Ως παράµετροι συγκρότησης των προτύπων τουριστικής ανάπτυξης µίας περιοχής,

θεωρούνται πολλαπλοί παράγοντες, εκ των οποίων κύριο λόγο παίζουν η ζήτηση και η
προσφορά. Από την αλληλεπίδραση ζήτησης – προσφοράς εξαρτάται η συγκρότηση και
η σταθερή λειτουργία ενός προτύπου ανάπτυξης. Το πρότυπο είναι λοιπόν, το τελικό
αποτέλεσµα (προϊόν) της αλληλεπίδρασης ζήτησης και προσφοράς (Κοκκώσης &
Τσάρτας, 2001). Τα κυριότερα πρότυπα τουριστικής ανάπτυξης είναι:

1. Το πρότυπο του οργανωµένου µαζικού τουρισµού διακοπών: Είναι το είδος του

προτύπου τουριστικής ανάπτυξης που κυριαρχεί από το 1970. Κύρια χαρακτηριστικά του
(Αραµπατζής, 2014) είναι η µεγάλη έκταση οργανωµένων υποδοµών και υπηρεσιών για
την εξυπηρέτηση των τουριστών, η καθοριστικής σηµασίας επιρροή του στην οικονοµία
της περιοχής που κυριαρχεί µε αποτέλεσµα την εξάρτηση των λοιπών τοµέων παραγωγής
από τον τουρισµό και η πολύ συχνή παρουσία αρνητικών επιδράσεων που έχει η
ανάπτυξή του στην τοπική κοινωνία. Τέλος, σηµαντικά χαρακτηριστικά του είναι η
έντονη εποχικότητα της ζήτησης στην περιοχή ανάπτυξής του και η σταδιακή µετατροπή
των περιοχών αυτών σε τουριστικά θέρετρα.
2. Πρότυπο ενταγµένο στο τοπικό αναπτυξιακό πλαίσιο (αστικός τουρισµός,
τουρισµός υπαίθρου): Αυτό το πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης διακρίνεται σε δύο
κατηγορίες. Τον αστικό τουρισµό, που αφορά στην ανάπτυξη υπηρεσιών και υποδοµών
τέτοιων ώστε να εξυπηρετούν ανάγκες τουριστών επαγγελµατικού, πολιτιστικού και
εκπαιδευτικού τουρισµού αλλά και όσων επισκέπτονται την πόλη, και στον τουρισµό της
υπαίθρου ο οποίος συνδέεται µε την ανάπτυξη υποδοµών και υπηρεσιών τόσο του
εναλλακτικού και ειδικού τουρισµού όσο και του τουρισµού διακοπών.
3. Το πρότυπο του βιώσιµου τουρισµού µε χρήση ειδικών και εναλλακτικών
µορφών τουρισµού: Αναφέρεται σε περιοχές στις οποίες είτε έχει υιοθετηθεί το πρότυπο
του µαζικού τουρισµού, είτε η τουριστική ανάπτυξη βρίσκεται σε πρώιµο στάδιο. Στόχος
είναι ο προγραµµατισµός για βιώσιµη τουριστική ανάπτυξη.
4. Το πρότυπο της τουριστικής ανάπτυξης σε θύλακες: Κύριο χαρακτηριστικό του
προτύπου αυτού είναι η οργανωµένη ανάπτυξη υποδοµών και υπηρεσιών τουρισµού µε

31
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και εξειδικευµένες λειτουργίες, τέτοιων ώστε να διατηρείται η
αυτονοµία του. Συνήθως αναπτύσσεται σε οργανωµένες τουριστικά περιοχές αποδέκτες
µαζικού τουρισµού ή ακόµη και σε παραθεριστικές περιοχές και οι επιδράσεις που ασκεί
στον τόπο ανάπτυξής του είναι παρόµοιες µε του µαζικού τουρισµού. Τέτοιοι θύλακες
µπορούν να είναι περιοχές µε θεµατικά πάρκα, τουριστικά χωριά κ.α.
5. Το πρότυπο του παραθερισµού: Αφορά την συνήθως ραγδαία αύξηση των
παραθεριστικών κατοικιών περιµετρικά των αστικών κέντρων. Συναντάται συχνά σε
παράλιες περιοχές, που διατηρούν ακόµη κάποια στοιχεία της υπαίθρου, κοντά σε αστικά
κέντρα. Χαρακτηριστικό αυτού του προτύπου τουριστικής ανάπτυξης είναι η
συγκρότηση οργανωµένων περιοχών παραθερισµού µε κοινά χαρακτηριστικά µε αυτά
του προτύπου µαζικού τουρισµού και τουριστικής ανάπτυξης σε θύλακες και ουσιαστικά
µετατρέπουν τις περιοχές αυτές σε µικρογραφίες αστικών κέντρων.
6. Το πρότυπο του εναλλακτικού τουρισµού: Το πρότυπο αυτό της τουριστικής
ανάπτυξης γνωρίζει µεγάλη άνθιση κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Εντοπίζεται σε
περιοχές της υπαίθρου µε πλούσιους πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς πόρους και έχει
ως κύριο µέληµά του το σεβασµό και την προστασία του φυσικού και κοινωνικού
περιβάλλοντος και της τοπικής πολιτιστικής κληρονοµιάς.

2.2 ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

2.2.1 ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Η βιοµηχανία του τουρισµού στηρίζεται στην εκµετάλλευση πόρων, όπως το φυσικό

περιβάλλον, το κοινωνικό και πολιτισµικό περιβάλλον, που χαρακτηρίζονται για την
εύθραυστη φύση τους. Η ανάπτυξη του τουρισµού, είναι δυνατό να συνεισφέρει
σηµαντικά στην οικονοµική άνθιση µίας περιοχής, µέσω της δηµιουργίας θέσεων
εργασίας και της εισροής συναλλάγµατος, µπορεί όµως επίσης να αποτελέσει παράγοντα
κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων.

32
 Τον όρο «επιπτώσεις τουριστικής ανάπτυξης», χρησιµοποιούµε για να περιγράψουµε
«όλες τις αλλαγές που επέρχονται στην οικονοµία, την κοινωνία, τον πολιτισµό και το
περιβάλλον των περιοχών ή χωρών όπου αναπτύσσεται ο τουρισµός και σχετίζονται µε τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της λειτουργίας του τουριστικού τοµέα» (Κοκκώσης & Τσάρτας,
2001, σελ.28). Σε αυτό το κεφάλαιο προτιµάται η χρήση της λέξης «επίδραση», σύµφωνα
µε την ετυµολογία της οποίας, χρησιµοποιείται για να δηλώσει «µία ενέργεια η οποία
ασκείται από κάποιον σε κάτι, µε αποτέλεσµα να επηρεάζεται η διαµόρφωση, η λειτουργία
ή η συµπεριφορά του.

Οι επιδράσεις µπορούν να είναι θετικές ή αρνητικές» (http://www.greek-language.gr).

Κατά συνέπεια, «επιδράσεις» καλούνται ενέργειες-πιέσεις οι οποίες ασκούνται στην
κονωνικο-οικονοµική δοµή των τουριστικών περιοχών ή χωρών µέσω της ανάπτυξης του
τουρισµού και έχουν θετικά και αρνητικά αποτελέσµατα. Οι κυριότερες επιδράσεις της
ανάπτυξης του τουρισµού εντοπίζονται σε τέσσερις τοµείς, την οικονοµία, την κοινωνία,
το περιβάλλον και τον πολιτισµό. Ακολουθεί ανάλυσή των θετικών και αρνητικών
επιδράσεων του τουρισµού (Παυλόπουλος, 1998).

2.2.1.1 Οικονοµικές επιδράσεις

Οι κυριότερες επιδράσεις του τουρισµού στην οικονοµία αφορούν:

Την απασχόληση: Όπως προαναφέρθηκε, ο τουρισµός χαρακτηρίζεται ως ένας από
τους πλέον δυναµικά αναπτυσσόµενους τοµείς της παγκόσµιας οικονοµίας, µε την
τουριστική βιοµηχανία να θεωρείται ως τη µεγαλύτερη δηµιουργό θέσεων εργασίας,
προσφέροντας σε εκατοµµύρια εκατοντάδες ανθρώπους σε όλο τον κόσµο εργασία, τόσο
µε άµεση όσο και µε έµµεση απασχόληση στον τουρισµό. Η τουριστική απασχόληση
είναι σε µεγάλο ποσοστό εποχική και ανειδίκευτη και συνηθίζεται να συνδυάζεται
παράλληλα µε κάποια άλλη απασχόληση συνήθως σε άλλους κλάδους τη οικονοµίας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση των οικογενειακών εισοδηµάτων των περιοχών
υποδοχής τουριστών.
Την περιφερειακή ανάπτυξη: Η τουριστική ανάπτυξη συµβάλλει συχνά στην
ανάπτυξη γεωγραφικά αποµονωµένων περιοχών, µέσω της αύξησης των επενδύσεων

33
καθώς και των εισοδηµάτων αλλά και του ποσοστού απασχόλησης των κατοίκων. Ως
αποτέλεσµα των παραπάνω βελτιώνονται οι συνθήκες ζωής των ντόπιων κατοίκων
αυτών των περιοχών και κατ’ επέκταση µειώνεται η µετανάστευση προς τα αστικά
κέντρα.
Την τοπική οικονοµία: Ως αποτέλεσµα της τουριστικής ανάπτυξης, παρατηρούνται
πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στους υπόλοιπους κλάδους της οικονοµίας των τοπικών
οικονοµιών των περιοχών/χωρών υποδοχής. Εκτιµάται, ότι πολλοί κλάδοι µε
δραστηριότητες σχετιζόµενες µε τον τουρισµό, π.χ., υπηρεσίες, µεταφορές, κατασκευές,
κτηνοτροφία, γεωργία, εµπόριο, βιοµηχανία κλπ., δέχονται θετικές τις θετικές επιδράσεις
της τουριστικής ανάπτυξης.
Το ισοζύγιο πληρωµών: Μία από τις κυριότερες επιδράσεις της τουριστικής
ανάπτυξης αφορά το ισοζύγιο πληρωµών των περιοχών υποδοχής. Αφενός για την
επιβάρυνσή του ισοζυγίου πληρωµών εξαιτίας της ανάγκης εισαγωγής προϊόντων και
ειδών απαραίτητων για τη λειτουργία του τουριστικού τοµέα και αφετέρου για τη θετική
επίδρασή της τουριστικής ανάπτυξης σε αυτό, µέσω των συναλλαγµατικών εισροών. Το
αποτέλεσµα των δύο αυτών φαινοµένων εξαρτάται από την ικανότητα των χωρών
υποδοχής στον προγραµµατισµό και τη λειτουργία της τουριστικής ανάπτυξης.
Τα φορολογικά έσοδα για το κράτος: Ως αποτέλεσµα της τουριστικής ανάπτυξης
είναι και η αύξηση των φορολογικών εσόδων του κράτους, µέσω της δηµιουργίας
πολλών µικρών επιχειρήσεων στις περιοχές υποδοχής τουριστών, αλλά και ο µεγάλος
αριθµός των απασχολούµενων στον τουριστικό τοµέα, η πλειοψηφία των οποίων έχει
υψηλά εισοδήµατα και αντίστοιχη καταναλωτική δαπάνη (Κοκκώσης & Τσάρτας,
2001).

Τον πληθωρισµό και την αύξηση των τιµών γης σε τοπικό επίπεδο: Αποτέλεσµα της
τουριστικής ανάπτυξης είναι και η αύξηση του κόστους ζωής σε τοπικό επίπεδο,
ιδιαίτερα σε περιοχές υποδοχής µαζικού τουρισµού. Τέλος, εξαιτίας της τουριστικής
ανάπτυξης, παρατηρείται αύξηση της αναγνωρισιµότητας της περιοχής υποδοχής
τουριστών, µε αποτέλεσµα την παράλληλη αύξηση στη ζήτηση χώρων για επέκταση των
τουριστικών δραστηριοτήτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την ταχεία οικοπεδοποίηση και
την υπερβολική αύξηση των τιµών της γης.

34
2.2.1.2 Κοινωνικές και πολιτιστικές επιδράσεις

Οι κυριότερες κοινωνικές και πολιτιστικές επιδράσεις του τουρισµού αφορούν:

Την κοινωνική δοµή: Η τουριστική ανάπτυξη επιδρά έντονα στις λειτουργίες της
τοπικής κοινωνίας, αλλάζοντας την κοινωνική δοµή, τα χαρακτηριστικά και τις
λειτουργίες της (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001). Αυτό το φαινόµενο είναι πιο ευδιάκριτο
σε περιοχές της υπαίθρου και γεωγραφικά αποµονωµένες περιοχές, όπου παρατηρούνται
αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, τα έθιµα και τα ήθη των περιοχών (Κοκκώσης &
Τσάρτας, 2001).

Την επαγγελµατική και κοινωνική κινητικότητα: Όπως προαναφέρθηκε, η

τουριστική ανάπτυξη οδηγεί σε αύξηση των θέσεων εργασίας στον τουριστικό κλάδο και
κατά συνέπεια σε αύξηση των εισοδηµάτων από την απασχόληση µε τον τουρισµό όχι
µόνο στους ντόπιους κατοίκους αλλά στην κατανοµή τους σε ευρύτερα στρώµατα του
πληθυσµού. Ταυτόχρονα παρατηρείται εγκατάλειψη άλλων κλάδων της οικονοµίας π.χ.
γεωργία, κτηνοτροφία, µε ταυτόχρονη στροφή προς την απασχόληση στον τουρισµό. Η
κινητικότητα αυτή είναι ιδιαίτερα εµφανής στο νεαρό πληθυσµό της περιοχής και τείνει
να παγιωθεί ως βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνικής δοµής των τουριστικών
περιοχών.

Το είδος και η ποιότητα της επικοινωνίας των ντόπιων µε τους τουρίστες: Η

τουριστική ανάπτυξη επηρεάζει άµεσα το είδος και την ποιότητα της επικοινωνίας των
ντόπιων µε τους τουρίστες. Αυτό εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο πραγµατοποιείται
αυτή η επικοινωνία, τον τύπο ανάπτυξης του τουρισµού, τις «εµπορικές» διαστάσεις
αυτής της συνάντησης, τις διαφορές των πολιτισµικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών
τουριστών και ντόπιων κλπ. και συνδέεται άµεσα µε το στάδιο ανάπτυξης του τουρισµού
(Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).
Τις αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, τα ήθη και τα έθιµα : Η τουριστική ανάπτυξη
επιδρά καταλυτικά στις κοινωνικές σχέσεις, τα ήθη και τα έθιµα των περιοχών υποδοχής
τουριστών, αλλάζοντας σε βάθος τον τρόπο ζωής των κατοίκων των περιοχών αυτών και
στρέφοντάς τους προς την αστικοποίηση. Οι σχέσεις µεταξύ των δύο φύλων, η εκτίµηση
της τοπικής παράδοσης, τα ήθη, ο τρόπος ζωής και συµπεριφοράς µεταξύ ατόµων της

35
ίδιας κοινωνίας, αλλά µεταξύ ντόπιων και τουριστών αλλάζουν και τείνουν να πάρουν
περισσότερο «αστικά» (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).

Την εµπορευµατοποίηση δραστηριοτήτων και προϊόντων του τοπικού πολιτισµού

και της παράδοσης: Η µαζική ανάπτυξη του τουρισµού στις περιοχές υποδοχής
τουριστών οδηγεί στην εµπορευµατοποίηση των δραστηριοτήτων και προϊόντων. Είναι
συνήθης η αλλοίωση του παραδοσιακού χαρακτήρα προϊόντων και υπηρεσιών που
χαρακτηρίζουν τον τοπικό πολιτισµό και τις παραδόσεις των περιοχών αυτών, µε σκοπό
την ταχεία εξυπηρέτηση του τουρίστα καταναλωτή. Συνήθως τα νέα αυτά προϊόντα είναι
χαµηλής ποιότητας και δεν αποδίδουν πιστά τα πραγµατικά χαρακτηριστικά της τοπικής
παράδοσης (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).

2.2.1.3 Περιβαλλοντικές επιδράσεις

Οι κυριότερες περιβαλλοντικές επιδράσεις του τουρισµού αφορούν:

Το φυσικό περιβάλλον: Από τις πλέον σηµαντικές επιπτώσεις της τουριστικής
ανάπτυξης παρατηρούνται στο φυσικό περιβάλλον των περιοχών υποδοχής τουριστών.
Αιτίες είναι η αναγκαιότητα επέκτασης των τουριστικών επιχειρήσεων στον χώρο της
υπαίθρου, καθώς και η ανάγκη ανάπτυξης µεγάλου όγκου υποδοµών στις τουριστικά
αναπτυσσόµενες περιοχές. Αυτό έχει ως συνέπεια να επηρεάζεται η ισορροπία του
φυσικού περιβάλλοντος. Σε περιοχές οι οποίες θεωρούνται οικολογικά «ευαίσθητες» π.χ.
περιοχές NATURA, παραθαλάσσιες περιοχές κλπ., παρατηρούνται περισσότερο
δραστικές αλλαγές (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).
Συγκρούσεις στις χρήσεις γης: Η αναγκαιότητα επέκτασης των τουριστικών
επιχειρήσεων αυξάνει τις συγκρούσεις γης. Οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν ανάγκη
από ολοένα και περισσότερο χώρο και συχνά παρατηρούνται φαινόµενα
οικοπεδοποίησης.

36
2.3 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ

2.3.1 ΒΙΩΣΙΜΗ Ή ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Στο προηγούµενο κεφάλαιο, αναλύσαµε τις οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και

περιβαλλοντικές επιδράσεις της τουριστικής ανάπτυξης στις χώρες υποδοχής τουριστών.
Η παγκόσµια πραγµατικότητα δείχνει, ότι η ανάπτυξη του µαζικού τουρισµού, που ήταν
σε πολλές περιπτώσεις άκρατη και χωρίς σχεδιασµό, µε µοναδικό σκοπό την όσο το
δυνατό µεγαλύτερη αύξηση των οικονοµικών οφελών, είχε ως αποτέλεσµα
µακροπρόθεσµες αρνητικές συνέπειες και οδήγησε σε πολλές περιπτώσεις σε χαµηλής
ποιότητας τουριστική δραστηριότητα, καθώς και σε αλλοίωση του φυσικού
περιβάλλοντος και της πολιτιστικής ταυτότητας των περιοχών υποδοχής τουριστών.
Η σηµασία και η έννοια της βιώσιµης ανάπτυξης αναγνωρίσθηκαν και
διαµορφώθηκαν κατά τα τέλη του 20ου αιώνα. Τότε έγινε η διαπίστωση πως όσο πιο
εµφανείς ήταν οι αρνητικές επιδράσεις της ανάπτυξης του τουρισµού, τόσο µεγαλύτερη
γινόταν η ανάγκη ανάπτυξης πιο βιώσιµων µορφών του.
Ως στόχος του βιώσιµου τουρισµού, τίθεται η διατήρηση και προστασία του
περιβάλλοντος και του πληθυσµού της τουριστικής περιοχής, µέσω της προώθησης
ποιοτικότερων µορφών τουρισµού, φιλικότερων προς το περιβάλλον. Αποτελεί δε, το
γενικό πλαίσιο, µέσα στο οποίο αναπτύσσεται ο εναλλακτικός τουρισµός. Για την
επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτείται συντονισµός και συνδυασµός των δράσεων των
φορέων του τουρισµού, αλλά και κατανόηση της σηµασίας της βιωσιµότητάς του από
τους ίδιους τους τουρίστες. Ο βιώσιµος τουρισµός, αποσκοπεί σε ένα µοντέλο τουρισµού
που έχει ως σκοπό την προστασία και αύξηση του τοπικού περιβαλλοντικού πλούτου και
της τοπικής παράδοσης, τη διεύρυνση του ανθρώπινου πνεύµατος και τη βελτίωση της
ποιότητας ζωής των τουριστών και των ντόπιων κατοίκων. Η βιωσιµότητα του
τουρισµού έχει τριπλή έννοια. Την οικονοµική, κοινωνικοπολιτική και περιβαλλοντική
βιωσιµότητα (Τζίκα-Χατζοπούλου et al., 2005).

Σύµφωνα µε την Επιτροπή για το Περιβάλλον και την ανάπτυξη, (http://europa.eu)

«Αειφόρος ανάπτυξη είναι η ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να

37
θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των µελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους
ανάγκες». Η αειφόρος ανάπτυξη ονοµάζεται αλλιώς και ως βιώσιµη ανάπτυξη
(http://el.wikipedia.org). Αντίστοιχα, «αειφόρος τουρισµός, χαρακτηρίζεται ο τουρισµός
που ενισχύει την απασχόληση και τη δηµιουργία εισοδήµατος στις τοπικές κοινωνίες,
µειώνοντας ταυτόχρονα τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στον πολιτισµό, στην
αισθητική, στις τοπικές κοινωνικές δοµές» (Λοϊζίδου, 2008, σελ.12-13).

2.3.2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το 1992 στη Συνάντηση κορυφής για την προστασία της γης του Ρίο οι 170 χώρες
που συµµετείχαν, δεσµεύτηκαν υπογράφοντας την «Ατζέντα 21» για την αξία της
βιώσιµης (αειφόρου) ανάπτυξης και την εφαρµογή της στα µελλοντικά σχέδια ανάπτυξής
τους. Εκεί διατυπώθηκαν και οι βασικότερες αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης. Οι γενικές
αρχές της βιώσιµης ανάπτυξης, όπως επεξεργάσθηκαν από το Ε΄ Τµήµα του ΣτΕ είναι οι
ακόλουθες (∆έκλερης, 1995):

1. Αρχή της ∆ηµόσιας Οικολογικής Τάξης: Η βιώσιµη ανάπτυξη αποτελεί ευθύνη

του κράτους και δεν αφήνεται στη λειτουργία της αγοράς. Ο έλεγχός της είναι
υποχρεωτικός και αποβλέπει στο γενικό συµφέρον της παρούσης και των µελλοντικών
γενεών.
2. Αρχή της Βιωσιµότητας: Βάση της οποίας απαγορεύεται τυχόν περαιτέρω
µείωση ή υποβάθµιση του φυσικού κεφαλαίου και προάγει την εναρµόνιση του
τουρισµού µε το φυσικό, ανθρώπινο και πολιτισµικό περιβάλλον ως µοναδική
κατεύθυνση για την ανάπτυξη του τουρισµού.

3. Αρχή της Φέρουσας Ικανότητας: Επιβάλλει το σεβασµό της φέρουσας

ικανότητας τόσο των ανθρωπογενών συστηµάτων όσο και των οικοσυστηµάτων µε
ανάπτυξη που βρίσκεται κάτω από τα όρια αντοχής τους.
4. Αρχή της Υποχρεωτικής Αποκατάστασης διαταραχθέντων οικοσυστηµάτων:
Επιβάλλει την αποκατάσταση του διαταραχθέντος οικοσυστήµατος µε σκοπό να
αποτραπεί η µείωση του φυσικού κεφαλαίου.

38
 5. Αρχή της Βιοποικιλότητας: Αξιώνει την προστασία και διατήρηση της
βιοποικιλότητας µε σκοπό τη διατήρηση της ισορροπίας και ευρωστίας των
οικοσυστηµάτων.
6. Αρχή της κοινής φυσικής κληρονοµιάς: Επιδιώκει να διασφαλίσει ως κοινά τα
φυσικά αγαθά και καθορίζει την κοινή χρήση τους από όλους.
7. Αρχή της Ήπιας Ανάπτυξης των Ευπαθών Οικοσυστηµάτων: Επιβάλλει την
ήπια ανάπτυξη των ευπαθών οικοσυστηµάτων (δάση, ακτές, βουνά, µικρά νησιά,
τοποθεσίες φυσικού κάλους), η οποία ορίζεται κατά περίπτωση.
8. Αρχή της Χωρονοµίας: Επιτάσσει τη συλλογική δράση φορέων του δηµοσίου
και του ιδιωτικού τοµέα σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο µε στόχο την
εξασφάλιση και διατήρηση της ισορροπίας ανθρωπογενών συστηµάτων και
οικοσυστηµάτων
9. Αρχή της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς: Μεριµνά για τις επιπτώσεις στην
πολιτισµική κληρονοµιά και την παράδοση της τοπικής κοινωνίας, από πλευράς
τουρισµού και διατήρηση των σπουδαιότερων πολιτιστικών στοιχείων (µνηµεία,
αρχιτεκτονικά σύνολα, τόποι).
10. Αρχή του Βιώσιµου Αστικού Περιβάλλοντος: Επιδιώκει να αναστρέψει την
παρακµή των σύγχρονων οικισµών και ιδιαιτέρως των µεγαπόλεων και να διατήρηση –
επαναφέρει την ποιότητα ζωής στις πόλεις.
11. Αρχή προστασίας του Φυσικού Κάλλους: ∆ιατήρηση και προστασία του
τοπίου µε παρεµβάσεις που δεν το αλλοιώνουν.
12. Αρχή της Οικολογικής Συνείδησης: Καθιερώνει την οικολογική συνείδηση
των πολιτών ως την πραγµατική εγγύηση του όλου συστήµατος ελέγχου.

2.3.3 ∆ΕΙΚΤΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Για την παρακολούθηση της διαδικασίας της αειφορικής ανάπτυξης και τη βελτίωση
της διαδικασίας σχεδιασµού, είναι απαραίτητοι κάποιοι δείκτες. Αυτοί, που αποτελούν
εργαλείο µέτρησης της αειφόρου ανάπτυξης τουριστικών περιοχών και βοηθούν στην
αξιολόγηση, τόσο της υφιστάµενης κατάστασης όσο και στο συντονισµό µελλοντικών

39
επιλογών και παρεµβάσεων. Έχουν αναγνωρισθεί δείκτες και για τις τρεις πτυχές της
ανάπτυξης αειφορικού τουρισµού , οικολογικοί, οικονοµικοί και κοινωνικοί.

Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού (WTO) πρότεινε προσφάτως τη χρήση

επιλεγµένων δεικτών για τον αειφορικό τουρισµό, οι οποίοι θα είναι χρήσιµοι στους
υπεύθυνους διαχείρισης και διοίκησης του τουριστικού τοµέα. Ένα πρόχειρο σύνολο
δεικτών αναγνωρίστηκε από την πρωτοβουλία VISIT και δοκιµάστηκε σε 10
προορισµούς σε όλη την Ευρώπη. Γίνεται επιγραµµατική αναφορά των δεικτών
µέτρησης αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης (http://www.coastlearn.org):

- ∆είκτες για την πολιτική εφαρµογή των εννοιών για την αειφορία: Έχουν να
κάνουν µε την ύπαρξη µιας τοπικής πολιτικής για την προώθηση της αειφορίας στον
προορισµό (π.χ. µεταφορά-χρήση γης, ενέργεια, νερό, απόβλητα), την ύπαρξη
απογραφής περιοχών πολιτισµικού ενδιαφέροντος, τον αριθµό περιοχών που
χαρακτηρίζονται µε το Σύστηµα Γαλάζιας σηµαίας.

- ∆είκτες περιβαλλοντικής απόδοσης: Έχουν να κάνουν µε την τουριστική µεταφορά

και συγκοινωνία (δηλ. την πρόσβαση στον προορισµό και επιστροφή από αυτόν, τα
τοπικά µέσα συγκοινωνίας και µεταφορών), τη φέρουσα ικανότητα – χρήση γης, τη
χρήση ενέργειας και νερού καθώς και τη διαχείριση στερεών αποβλήτων.

- ∆είκτες κοινωνικής και πολιτιστικής απόδοσης: Συνθήκες διαβίωσης του τοπικού

πληθυσµού, εποχιακό υπαλληλικό προσωπικό που δεν κατοικεί στην περιοχή, ποσοστό
γης που δεν ανήκει σε κατοίκους της περιοχής, αναλογία τουριστών/φιλοξενουµένων.

- ∆είκτες οικονοµικής απόδοσης: Έχουν να κάνουν µε την εξάρτηση της οικονοµίας

από τον τουριστικό τοµέα, την εποχιακή απόκλιση τουριστικού εισοδήµατος, την
οικονοµική βιωσιµότητα του τουριστικού τοµέα.

2.3.4 Η ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ

ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Για την εφαρµογή της βιώσιµης τουριστικής ανάπτυξης µπορούν να χρησιµοποιηθούν
ως εργαλεία, οι µελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ο σχεδιασµός και η χάραξη

40
ζωνών, η ενθάρρυνση του ανταγωνισµού και η υιοθέτηση βραβείων και σηµάτων για τις
επιχειρήσεις που προωθούν δράσεις για τον βιώσιµο τουρισµό, η οικο-σήµανση (Eco-
label), ο προσδιορισµός της φέρουσας ικανότητας, η διαδικασία περιβαλλοντικού
ελέγχου σε µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες (Κοκκώσης & Τσάρτας, 2001).

Η χρήση της φέρουσας ικανότητας αποσκοπεί στην όσο το δυνατό πιο συνετή χρήση
των τουριστικών πόρων. Η ανάλυση της αποτελεί βασική τεχνική µε την οποία
µετρώνται και καθορίζονται τα ανώτερα όρια της τουριστικής ανάπτυξης και του
αριθµού των επισκεπτών (Inskeep, 1991).

2.3.4.1 Εκτίµηση της φέρουσας ικανότητας

Η σηµασία της ενσωµάτωσης της ανάλυσης της φέρουσας ικανότητας στη διαδικασία
σχεδιασµού του τουρισµού τονίστηκε από τους Getz (1983) και Romeril (1985). Η
φέρουσα ικανότητα ως σύνθετο εργαλείο για την τουριστική ανάπτυξη, ασχολείται µε
την αντοχή ενός συστήµατος να υποστηρίξει ή να δέχεται κάποιες δραστηριότητες
(Coccosis et al., 1996) . ∆ίνει προτεραιότητα στους διαθέσιµους πόρους και όχι στους
τουρίστες (Butler, 1999).

Η έννοια της φέρουσας ικανότητας αναπτύχθηκε και σε άλλους κλάδους. Στον

τουρισµό, η προσπάθεια του ορισµού της έννοιας της φέρουσας ικανότητας, έγινε µέσω
του προσδιορισµού των ορίων, µέσα στα οποία, η χρήση ενός τόπου, µπορεί να γίνει
χωρίς να παραβιαστούν τα όρια πέρα από τα οποία επέρχεται αλλοίωση του φυσικού,
ανθρώπινου και πολιτισµικού περιβάλλοντος. Οι Mathieson και Wall (1982: 21) όρισαν
τη Φέρουσα Ικανότητα ως «το µέγιστο αριθµό των ανθρώπων που µπορούν να
χρησιµοποιήσουν µια τοποθεσία χωρίς να επιφέρουν αλλοίωση στο φυσικό περιβάλλον και
χωρίς να υποβαθµιστεί η ποιότητα της εµπειρίας που αποκτήθηκε από τους επισκέπτες». Οι
Middleton και Hawkins Chamberlain (1997) όρισαν τη Φέρουσα Ικανότητα Τουρισµού
(ΦΙΤ) ως «...το επίπεδο της ανθρώπινης δραστηριότητας που µια περιοχή µπορεί να
φιλοξενήσει, χωρίς να επιδεινωθεί η περιοχή, να επηρεαστούν αρνητικά οι κάτοικοι ή να
µειωθεί η ποιότητα της εµπειρίας των επισκεπτών» (http://www.coastlearn.org).

41
 Το 1997 ο Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού (World Trade Organization)
(http://www.coastlearn.org) προτείνει τον ακόλουθο ορισµό για τη φέρουσα ικανότητα:
«Ο µέγιστος δυνατός αριθµός ατόµων που µπορεί να φιλοξενήσει ταυτοχρόνως ένας
τουριστικός προορισµός, χωρίς να προκαλείται καταστροφή του φυσικού, οικονοµικού,
κοινωνικο-οικονοµικού περιβάλλοντος, αλλά και µια µη αποδεκτή µείωση στην ποιότητα
της ικανοποίησης των επισκεπτών» (UNEP/MAP/PAP, 1997).

2.3.4.2 Συνιστώσες της φέρουσας ικανότητας

Η φέρουσα ικανότητα διακρίνεται σε τρεις συνιστώσες οι οποίες αντικατοπτρίζουν

την εµβέλεια όσων συµβαίνουν στην πράξη (http://www.coastlearn.org). Αυτές είναι η
φυσική-οικολογική συνιστώσα, η κοινωνική-δηµογραφική συνιστώσα και η πολιτική-
οικονοµική συνιστώσα. Η φέρουσα ικανότητα, κατά τη χρήση της στο σχεδιασµό της
τουριστικής ανάπτυξης θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως οδηγός για µία βιώσιµη
ανάπτυξη µε απώτερο σκοπό την βέλτιστη χρήση των τουριστικών πόρων.
Αναλυτικότερα οι τρείς συνιστώσες της φέρουσας ικανότητας είναι οι εξής:

- Φυσική-Οικολογική συνιστώσα: Αναφέρεται σε όλα τα συστατικά του φυσικού

και πολιτιστικού περιβάλλοντος και της υποδοµής. Εκφράζει την ικανότητα των
φυσικών συστηµάτων, καθώς και την ικανότητα των συστηµάτων υποδοµής και
ανωδοµής όπως ύδρευση, απορρίµατα, ηλεκτρισµό, συγκοινωνία, διάφορες κοινωνικές
υπηρεσίες (ταχυδροµικές, τηλεπικοινωνιακές, υγείας, νόµος, τράπεζες, εµπορικά
καταστήµατα) και ορίζει τα όρια αντοχής τους.

- Κοινωνικο-δηµογραφική συνιστώσα: Χρησιµοποιείται ως γενικότερος όρος που

περιλαµβάνει τα επίπεδα αντοχής του φιλοξενούµενου πληθυσµού και την ποιότητα της
εµπειρίας των επισκεπτών στην περιοχή σε περιόδους αιχµής. Αναφέρεται στους τοµείς
της κοινωνίας που σχετίζονται µε την ανάπτυξη και την παρουσία του τουρισµού.
Ασχολείται µε ζητήµατα όπως το διαθέσιµο ανθρώπινο δυναµικό, το καταρτισµένο
προσωπικό, καθώς και την πολιτιστική ταυτότητα των ντόπιων κατοίκων.

42
 - Πολιτικό-οικονοµική συνιστώσα: Αναφέρεται στις επιδράσεις που έχει ο
τουρισµός στην τοπική οικονοµία και τις δραστηριότητες και συµπεριλαµβάνει τον
ανταγωνισµό µε άλλους τοµείς της οικονοµίας και καθορίζει την αντοχή της ώστε να
είναι βιώσιµη. Περιλαµβάνει θεσµικά ζητήµατα ως προς τη χρήση διαθέσιµων πόρων.

2.4 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ

Ως σύνθετο προϊόν, το τουριστικό προϊόν είναι και εκ φύσεως ετερογενές

(Βαρβαρέσος, 2000). Αποτελείται δε από ένα συνδυασµό υλικών και άυλων αγαθών
(Middleton et al., 2009). Ο Jeffries D.J. αναφέρει πως το τουριστικό προϊόν είναι
γενικότερα «Ότι αγοράζει, χρησιµοποιεί και καταναλώνει ο τουρίστας κατά τη διάρκεια
του ταξιδιού» (Jeffries, 1971, σελ.28). Αν θέλαµε να το αναλύσουµε στην πιο απλή του
µορφή, τότε αυτό θα περιελάµβανε τον «τουριστικό προορισµό και τη µεταφορά σε αυτόν,
διανυκτέρευση και διατροφή» (Jafari, 2000, σελ.461). O Middleton, ορίζει το τουριστικό
προϊόν ως «την ολοκληρωµένη εµπειρία από τη στιγµή που κάποιος αφήνει το σπίτι του
µέχρι τη στιγµή που θα επιστρέψει σε αυτό» (Middleton et al., 2009, σελ.121). Βασικά
χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος είναι τα ακόλουθα:

1. ∆εν µπορεί να αποθηκευθεί: Θεωρείται µία από τις βασικές ιδιαιτερότητες του
τουριστικού προϊόντος. Οι αδιάθετες κλίνες ενός ξενοδοχείου κατά την υψηλή
περίοδο δεν είναι δυνατό να διατεθούν αργότερα και χαρακτηρίζονται ως
απώλεια.
2. Είναι ανελαστικό ως προς την προσφορά του: Μία πιθανή άνοδος των τιµών ή
ακόµη και αύξηση της τουριστικής ζήτησης δεν είναι απαραίτητο πως θα
οδηγήσει σε αύξηση του προσφερόµενου τουριστικού προϊόντος.
3. Καταναλώνεται στον τόπο παραγωγής: Η κατανάλωση του παραγόµενου
προϊόντος γίνεται στον τόπο παραγωγής του. Αποτελεί έναν συνδυασµό
υλικών και άυλων αγαθών, είναι αδύνατο να καταναλωθεί από τον τουρίστα
οπουδήποτε παρά µόνο στον τόπο παραγωγής του.

43
4. Παραγωγή και κατανάλωσή του τουριστικού προϊόντος πραγµατοποιούνται
ταυτόχρονα και στον ίδιο χώρο: Για την κατανάλωση του τουριστικού
προϊόντος απαιτείται η φυσική παρουσία του τουρίστα στον τόπο παραγωγής
του τουριστικού προϊόντος. Ταυτόχρονα απαιτείται ετοιµότητα των υπηρεσιών
υποδοχής του τουρίστα (υποδοχή του πελάτη στη reception του ξενοδοχείου,
προετοιµασία του κατάλληλου δωµατίου, σερβίρισµα γευµάτων κ.α.).
5. Η κατανάλωση των τουριστικών υπηρεσιών επιφέρει αυτόµατα την
καταστροφή τους: Μετά το πέρας των διακοπών το τουριστικό προϊόν παύει
να υφίσταται. Η µόνη απόδειξη ύπαρξής του είναι οι αναµνηστικές
φωτογραφίες και οι αναµνήσεις των τουριστών.
6. Χαρακτηρίζεται από µικρό βαθµό αυτοµατισµού, αν εξαιρεθούν τα συστήµατα
µηχανοργάνωσης και Η/Υ διαχείρισης των ξενοδοχείων: Οι παρεχόµενες
τουριστικές υπηρεσίες, υποδοχή του πελάτη στο ξενοδοχείο, προετοιµασία
δωµατίου, σερβίρισµα γευµάτων, απαιτούν προσωπική επαφή µε τον τουρίστα
– καταναλωτή, λόγω της ευχάριστης αίσθησης που δηµιουργούν και δεν είναι
δυνατή η χρήση αυτοµατισµών.
7. Τα τουριστικά προϊόντα είναι δυνατό να υποκατασταθούν µεταξύ τους: Αυτό
σηµαίνει ότι, η επιλογή του τόπου διακοπών, η επιλογή της κατηγορίας του
ξενοδοχείου διαµονής ή ακόµη και του µέσου µετακίνησης προς τον
τουριστικό προορισµό διαµορφώνονται ανάλογα µε τις επιθυµίες του τουρίστα
και πολλές φορές είναι απόρροια της οικονοµικής κατάστασής του.
8. Τα τουριστικά προϊόντα χαρακτηρίζονται ως συµπληρωµατικά: Τα
υποπροϊόντα του τουρισµού είναι συµπληρωµατικά. Αυτό συµβαίνει γιατί ο
τουρίστας είναι δυνατό να συνθέσει ο ίδιος το τουριστικό προϊόν της επιλογής
του. Σε αυτή την περίπτωση ο χαρακτήρας των τουριστικών υποπροϊόντων δεν
αλλοιώνεται.
9. Είναι ευαίσθητο σε οποιασδήποτε µορφή κρίσης και εποχικές διακυµάνσεις:
Το τουριστικό προϊόν χαρακτηρίζεται από την υψηλή εποχικότητα και
επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες (µόδα, προσωπικές προτιµήσεις), αλλά
και κάθε µορφή κρίσης (πολέµους, ακραία περιβαλλοντικά φαινόµενα), που

44
 µπορούν να επηρεάσουν σε µεγάλο βαθµό τον αριθµό των αφίξεων των
τουριστών και σαν αποτέλεσµα τις χώρες που εµπλέκονται άµεσα και έµµεσα.
10. Χαρακτηρίζεται από το µεγάλο µέγεθος των αρχικών επενδύσεων: Για την
προσέλκυση τουριστών και την προσφορά του τουριστικού προϊόντος
απαιτείται ένα µεγάλο µέγεθος αρχικών επενδύσεων, κατασκευές ξενοδοχείων,
έργων υποδοµής, ειδικών έργων τουριστικής υποδοµής.
Τα συστατικά στοιχεία του τουριστικού προϊόντος ενός προορισµού είναι τα θέλγητρα
του. Αυτά αποτελούν βασικούς πόρους για την ανάπτυξη του τουριστικού προορισµού
και αφορούν τα χαρακτηριστικά εκείνα στοιχεία που προσελκύουν τους τουρίστες και
τους υποκινούν να τον επισκεφθούν (Λαγός, 2005). Τα συστατικά στοιχεία του
τουριστικού προϊόντος είναι τα εξής:

- Τα φυσικά θέλγητρα: Αυτά αφορούν τους φυσικούς, περιβαλλοντικούς και

πολιτιστικούς πόρους της περιοχής υποδοχής όπως θάλασσα, παραλίες, κλίµα,
ποτάµια, λίµνες, δάση, κλπ.

- Τα τεχνητά θέλγητρα: Είναι τα κατασκευασµένα θέλγητρα, εκείνα δηλαδή που

είναι δηµιούργηµα του ανθρώπου (Κούτουλας, 2001) όπως ιστορικές και
παραδοσιακές πόλεις ή µοντέρνα κέντρα αναψυχής, θεµατικά πάρκα, καταλύµατα,
χώροι εστίασης, αναψυχής και διασκέδασης.
- Τα πολιτιστικά και κοινωνικά θέλγητρα: Είναι όλες οι υποδοµές πολιτισµού που
προσελκύουν τους τουρίστες να επισκεφθούν την τουριστική περιοχή, π.χ. µουσεία,
ιστορικά – αρχαιολογικά µνηµεία, θέατρα κλπ. Τα κοινωνικά θέλγητρα είναι η
ευκαιρία που έχουν οι τουρίστες να έρθουν σε επαφή µε την τοπική κοινωνία του
τουριστικού προορισµού και να αποκτήσουν νέες εµπειρίες την καθηµερινότητά
τους.

Η ικανοποίηση των αναγκών των τουριστών οφείλεται κατά κύριο λόγο στο ίδιο του
τουριστικό προϊόν του τόπου υποδοχής (Παττάς, 2009). Κάθε περιοχή υποδοχής
τουριστών, περιλαµβάνει µία σειρά από φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, καθώς και
υπηρεσίες και τουριστικές υποδοµές, των οποίων η ύπαρξη παίζει καθοριστικό ρόλο
στην τουριστική ανάπτυξή της. Αυτή ακριβώς η σηµασία των τουριστικών πόρων των

45
τουριστικών περιοχών, επιβάλλει την λεπτοµερή καταγραφή τους, µε σκοπό την
αξιοποίησή τους (Burkart & Meklik, 1975).

2.4.1 ΦΥΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Το 1980 ο Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού προχώρησε στην καταγραφή των

σηµαντικότερων τουριστικών πόρων (O.M.T., 1980). Με τον όρο φυσικοί πόροι
εννοούµε το σύνολο των πρωτογενών υλών (πηγές ενέργειας, έδαφος, υπέδαφος, νερό,
ατµόσφαιρα) και γενικότερα οτιδήποτε βρίσκεται στη φύση (Green & Hunter, 1995). Οι
σηµαντικότεροι φυσικοί και περιβαλλοντικοί πόροι µίας τουριστικής περιοχής αφορούν
τις κλιµατολογικές συνθήκες της περιοχής (θερµοκρασία, ηλιοφάνεια, βροχοπτώσεις,
υγρασία, άνεµοι), τη διάρκεια των εποχών, την καθαρότητα του αέρα, την καθαρότητα
του υδροφόρου ορίζοντα (πηγές, καταρράκτες, χείµαρροι, ποτάµια, λίµνες), τις θάλασσες
και τις παραλίες, τον υποθαλάσσιο πλούτο τα βουνά, τη Χλωρίδα και την πανίδα της
περιοχής, τυχόν προστατευµένες περιοχές κ.α.

2.4.2 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Οι σηµαντικότεροι ανθρωπογενείς πόροι µίας τουριστικής περιοχής αναφέρονται

κυρίως στους κατοίκους της (Βαρβαρέσος, 1999) περιλαµβάνουν το βιοτικό επίπεδο των
κατοίκων του τόπου υποδοχής τουριστών, τις συνθήκες διαβίωσης, τους µισθούς και τις
εργασιακές συνθήκες, τις κατηγοριοποιήσεις του εργατικού δυναµικού, το επίπεδο
µόρφωσης των κατοίκων, καθώς και τυχόν ύπαρξη κέντρων επαγγελµατικής κατάρτισης,
το επίπεδο της υγείας τους, τις αντιλήψεις και τις απόψεις τους σχετικά µε τον τουρισµό
και τους τουρίστες κα.

Στους σηµαντικότερους πολιτιστικούς πόρους µίας τουριστικής περιοχής

περιλαµβάνονται τα αρχαιολογικά (αρχαιολογικοί χώροι, αρχαιολογικά µουσεία) και
ιστορικά µνηµεία (κάστρα, φρούρια, τείχη), τα θρησκευτικά µνηµεία (µοναστήρια,

46
εκκλησίες), ύπαρξη µονοπατιών, παραδοσιακών οικισµών και παραδοσιακής τοπικής
αρχιτεκτονικής, τα τοπικά ήθη και έθιµα και οι παραδόσεις της περιοχής, τοπικά
πολιτιστικά δρώµενα (συναυλίες, πανηγύρια, φεστιβάλ, διάφορες εκδηλώσεις).

2.4.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΩ∆ΟΜΗ

Οι τουριστικές υποδοµές είναι όλες οι τεχνικές υποδοµές τις οποίες χρησιµοποιεί

έµµεσα ή άµεσα ο τουρίστας για την µετάβασή και διαµονή του στην τουριστική
περιοχή. Σε αυτές συµπεριλαµβάνονται όλα τα δίκτυα µεταφορών (το οδικό,
σιδηροδροµικό και θαλάσσιο δίκτυο µεταφορών, το αεροπορικό δίκτυο µεταφορών),
τουριστικοί εξοπλισµοί (µαρίνες, πλαζ, θεµατικά πάρκα, οργανωµένες παραλίες,
παραδοσιακοί οικισµοί κ.α.). Στις τουριστικές ανωδοµές συµπεριλαµβάνονται οι
εγκαταστάσεις διαµονής των τουριστών (ξενοδοχειακά καταλύµατα, οργανωµένες
κατασκηνώσεις, χωριά διακοπών, αγροτουριστικά καταλύµατα, ξενώνες, επισιτιστικές
επιχειρήσεις–εστιατόρια, καφέ, µπαρ – γραφεία ταξιδίων) εγκαταστάσεις άθλησης και
αναψυχής (γήπεδα, λιµένες αναψυχής, θεµατικά πάρκα), υπηρεσίες γενικής
εξυπηρέτησης (ιατρεία, τράπεζες, τουριστική αστυνοµία, κέντρα υγείας, γραφεία
πληροφοριών, τηλεπικοινωνίες).

2.4.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Οι οικονοµικοί πόροι είναι όλες οι πηγές χρηµατοδότησης της τουριστικής περιοχής,

δηλαδή, οικονοµικές ενισχύσεις από την τοπική αυτοδιοίκηση, τραπεζικές πηγές
χρηµατοδότησης, δηµόσιες χρηµατοδοτικές πηγές, οι οικονοµικοί πόροι οι οποίοι µπορεί
στο παρόν και στο µέλλον να χρησιµοποιηθούν για την ανάπτυξη του τουρισµού αλλά
και άλλων κλάδων της οικονοµίας (βιοτεχνία, εµπόριο, γεωργία, κτηνοτροφία κλπ) και
το επίπεδο των τιµών των πρώτων υλών, των οικοπέδων και των υπηρεσιών του
εργατικού δυναµικού.

47
2.4.5 ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ

Ως εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδοµής (ΦΕΚ τεύχος Α΄ 175/8-08-2013),

καλούνται οι εγκαταστάσεις αξιοποίησης ιαµατικών πηγών, τα συνεδριακά κέντρα, τα
κέντρα θαλασσοθεραπείας, τα κέντρα προπονητικού και αθλητικού τουρισµού, τα
χιονοδροµικά κέντρα, τα γήπεδα γκολφ, τα αυτοκινητοδρόµια, τα θεµατικά πάρκα, οι
τουριστικοί λιµένες και τα κέντρα τουρισµού υγείας καθώς και εγκαταστάσεις ειδικών
µορφών τουρισµού όπως µονάδες ιαµατικής θεραπείας, κέντρα ιαµατικού τουρισµού –
θερµαλισµού, κέντρα αναζωογόνησης, κέντρα ευεξίας και αισθητικής και κέντρα
καταδυτικού τουρισµού.

2.5 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

2.5.1 ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ

ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η αλµατώδης τουριστική ανάπτυξη κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στηρίχθηκε
κατ’ απόλυτο βαθµό στη ζήτηση καλοκαιρινών και χειµερινών διακοπών για αναψυχή.
Τα ταξίδια για επαγγελµατικούς και εκπαιδευτικούς λόγους δεν έλειψαν αλλά
συγκέντρωναν κατά πολύ µικρότερο ποσοστό. Μετά το 1980 η ζήτηση µορφών
τουρισµού όπως ο συνεδριακός, ο εκθεσιακός, ο οικοτουρισµός και ο αγροτουρισµός,
που προϋπήρχαν, γνώρισε αλµατώδη αύξηση. Αυτή η πρώιµη ανάπτυξη των
εναλλακτικών µορφών τουρισµού είχε ως αιτία την στροφή στην παραδοσιακή ζωή και
στο περιβάλλον της υπαίθρου, που συνδέθηκε µε «την εποχή των λουλουδιών» και την
επιστροφή στη φύση. Αυτή η τάση συνεχίστηκε και δηµιούργησε ισχυρές βάσεις στις
επόµενες δεκαετίες. Βασικό αίτιο όλων αυτών ήταν η ραγδαία αστικοποίηση και οι
έντονοι ρυθµοί στο περιβάλλον εργασίας, συνδυαζόµενα µε το άγχος για επιβίωση και
κοινωνική άνοδο στο ολοένα και περισσότερο ανταγωνιστικό περιβάλλον της εποχής.
Έτσι διαµορφώνονται νέες µορφές τουρισµού µε κίνητρο τη διαµονή σε ήσυχα

48
επαρχιακά χωριά, την επιστροφή στην ύπαιθρο, την επαφή µε την τοπική κουλτούρα, τις
αθλητικές δραστηριότητες στην ύπαιθρο κ.α.

Η ανάπτυξη του µαζικού τουρισµού συνεχίσθηκε και για τα επόµενα χρόνια. Η

αύξηση του ελεύθερου χρόνου ως αποτέλεσµα των νέων δικαιωµάτων των εργαζοµένων,
η δηµιουργία νέων οδικών αξόνων και ο εκσυγχρονισµός των ήδη υπαρχόντων
συνέργησαν επικουρικά στην παράλληλη ανάπτυξη µαζικού τουρισµού και
εναλλακτικών µορφών τουρισµού.

Ο εναλλακτικός τουρισµός είναι το είδος εκείνο του τουρισµού που αντιτίθεται σε

κάθε τάση µαζικοποίησης του τουρισµού και σέβεται το φυσικό περιβάλλον. Ονοµάζεται
συχνά και ως ήπιος τουρισµός. Ο εναλλακτικός τουρισµός, υποστηρίζει το σεβασµό στο
φυσικό περιβάλλον, την τοπική κουλτούρα και την πολιτιστική κληρονοµιά και
προσαρµόζει τις παρεχόµενες προς τον τουρίστα υπηρεσίες βάσει αυτών.
Χαρακτηρίζεται δε, από τη µικρή κλίµακα, τη µη συµβατική φύση και µη µαζική
εξειδίκευση (Inskeep, 1991). Η διαφοροποίηση των ειδικών µορφών τουρισµού
εντοπίζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος που απαιτούνται
ως κίνητρα για την ικανοποίηση των τουριστών, κατά τη διάρκεια των διακοπών τους.

2.5.2 Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η ανάπτυξη των εναλλακτικών µορφών τουρισµού κινείται πάνω σε τρεις άξονες, η

ιδιαιτερότητα των οποίων επιβεβαιώνει την άµεση σύνδεσή του µε την αειφόρο
ανάπτυξη. Οι άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ανάπτυξη των εναλλακτικών
µορφών τουρισµού είναι οι ακόλουθοι (Βελισσαρίου, 2000):

1. Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος: Κύριο µέληµα αυτού του άξονα είναι
η διασφάλιση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος κατά τα στάδια της
τουριστικής ανάπτυξης, από τη δηµιουργία των τουριστικών υποδοµών αλλά και κατά τη
διάρκεια της χρήσης των τουριστικών πόρων της περιοχής υποδοχής τουριστών. Για τη
διασφάλιση αυτού του άξονα απαιτείται µικρό µέγεθος των καταλυµάτων, φιλικά
προσαρµοσµένων προς το φυσικό και αρχιτεκτονικό περιβάλλον. Το µέγεθος των
49
καταλυµάτων θα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε αφενός να εξυπηρετεί τις ανάγκες των
τουριστών και να υπάρχει η δυνατότητα παροχής ποιοτικών υπηρεσιών και αφετέρου να
µην αλλοιώνει τον τοπικό χαρακτήρα της περιοχής. Η προσαρµογή των καταλυµάτων
στο φυσικό περιβάλλον κρίνεται απαραίτητη για την αποφυγή της αλλοίωσης του
αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος και για λόγους αισθητικής οµοιοµορφίας µε αυτό. Τέλος
είναι απαραίτητο να περιορισθεί ο αριθµός των επισκεπτών σε χώρο και χρόνο µε σκοπό
τον έλεγχο των αρνητικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης.

2. Η προστασία της κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς: Για την

διασφάλιση τους, απαιτείται προστασία της ευρύτερης έννοιας του περιβάλλοντος µέσα
στο οποίο περιλαµβάνονται το πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον, µέσω της
διαφύλαξης της κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς (µοναστήρια, µνηµεία κ.α.)
αλλά και η προστασία από την ξενοµανία και τον µιµητισµό, καθώς και τη διατήρηση
του τοπικού πολιτισµού (γλώσσα, ήθη και έθιµα, µνηµεία, αρχιτεκτονική, διακόσµηση
κ.α.).

3. Η ενεργητική συµµετοχή και δραστηριοποίηση των τουριστών: Ένας από τους

βασικούς στόχους του εναλλακτικού τουρισµού είναι η αποβολή της παθητικότητας του
τουρίστα και συµµετοχή του σε διάφορες τοπικές δραστηριότητες. Αυτό επιτυγχάνεται
µέσω σεµιναρίων πολιτιστικού, οικολογικού και ιστορικού περιεχοµένου, εκµάθησης
παραδοσιακών τεχνών, χειροτεχνίας, χορού κλπ., παρακολούθησης και συµµετοχής σε
τοπικές εργασίες, άσκηση αθλητικών δραστηριοτήτων.

4. Η ποιοτική αναψυχή των τουριστών µέσω της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών:

Στόχους αποτελούν η διασφάλιση καθαρού και προσεγµένου περιβάλλοντος για διαµονή
του τουρίστα, η άνετη και φιλική εξυπηρέτηση και η επικοινωνία µε τους ντόπιους
καθώς και η ποιότητα σε προσφερόµενα αγαθά και υπηρεσίες και περιορισµένο αριθµό
επισκεπτών.

5. Το οικονοµικό όφελος για την τοπική οικονοµία: Προωθεί και προστατεύει το

τοπικό οικονοµικό δυναµικό, µε στόχο την ανάπτυξη της τοπικής οικονοµίας. Επιδιώκει
την ενδυνάµωση των τοπικών φορέων και αυτοδιοίκησης, καθώς και της τοπικής

50
ιδιαιτερότητας των παρεχόµενων αγαθών και υπηρεσιών (καταλυµάτων, εργατικού
δυναµικού και ντόπιων προϊόντων).

2.5.3 ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ως εναλλακτικός τουρισµός ορίζεται ο τουρισµός που διαφοροποιείται από το

συνηθισµένο µαζικό τουρισµό. Συχνά αναφέρεται και ως «ήπιος τουρισµός». Το 1984
στο Ecumenical Coalition on Third World Tourism (E.C.T.W.T) διατυπώθηκε η άποψη
ότι «ο εναλλακτικός τουρισµός προωθεί µια δίκαιη µορφή ταξιδιού µεταξύ των µελών
διαφορετικών κοινωνιών, µε στόχο την αµοιβαία αλληλοκατανόηση, την αλληλεγγύη και
την ισότητα µεταξύ των συµµετεχόντων» (De Kadt, 1992, σελ.47). Οι ειδικές µορφές
τουρισµού ή τουρισµός ειδικών ενδιαφερόντων είναι µία εξειδικευµένη µορφή
τουρισµού και αναφέρεται σε ένα µικρότερο συνήθως µέρος τουριστών που έχουν την
ιδιαιτερότητα ότι ανταποκρίνονται σε ειδικά κίνητρα και το βασικό στοιχείο που τις
διαφοροποιεί από τις εναλλακτικές µορφές τουρισµού είναι κυρίως «η µορφή της
οργάνωσης και λειτουργίας των µορφών αυτών» (Βελισσαρίου, 2000, σελ.19). Οι ειδικές
µορφές τουρισµού όπως παρουσιάζονται στο ακολούθως:

- Ο συνεδριακός και ο εκθεσιακός τουρισµός: Σκοπός αυτής της µορφής

τουρισµού είναι οι συναντήσεις ατόµων µε επαγγελµατικούς ή επιστηµονικούς
σκοπούς ή για συµµετοχή σε εκθέσεις (ως εκθέτες ή επισκέπτες εκθέσεων) και η
ανταλλαγή απόψεων. Συνήθως τα άτοµα που ενδιαφέρονται για αυτό το είδος
τουρισµού είναι υψηλού µορφωτικού και οικονοµικού επιπέδου.

- Θρησκευτικός τουρισµός: Αφορά τις επισκέψεις σε θρησκευτικά µνηµεία

(µοναστήρια, εκκλησίες, τόπους λατρείας).

- Εκπαιδευτικός τουρισµός: Αφορά ταξίδια που πραγµατοποιούνται µε σκοπό την

εκπαίδευση και τη µόρφωση. Συµµετέχουν συνήθως επιστήµονες.

- Τουρισµός υγείας: ∆ιακρίνεται στον ιαµατικό τουρισµό και τον τουρισµό ευεξίας
και έχει ως σκοπό του τη βελτίωση της υγείας των τουριστών.

51
 - Τουρισµός κινήτρων: Αφορά τις παροχές ταξιδιών διαφόρων επιχειρήσεων σε
υπαλλήλους τους ταξίδια, µε σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητας ή την
επιβράβευση για την εργασία τους.
Ο εναλλακτικός τουρισµός έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την επαφή µε την φύση. Οι
κυριότερες εναλλακτικές µορφές που θα µας απασχολήσουν στη συνέχεια είναι οι εξής:

- Κοινωνικός τουρισµός: Πραγµατοποιείται µε την οικονοµική συνδροµή του

κοινωνικού κράτους του κράτους (µε τη µορφή κουπονιών, προσφορών από µέρος
του συνόλου της κοινωνίας το οποίο εµφανίζει αγοραστική δύναµη)

- Αγροτουρισµός: Αναφέρεται σε δραστηριότητες άµεσα συνδεδεµένες µε την

αγροτική ζωή. ∆ιακρίνεται σε δύο µορφές. Εκείνη που συνδυάζει την φιλοξενία
των τουριστών σε αγροτικές εκτάσεις (αγροκτήµατα) µε την ενασχόλησή τους µε
τις αγροτικές εργασίες και εκείνη που αφορά στη φιλοξενία τουριστών σε
εξωαστικές περιοχές χωρίς την απαραίτητη ενασχόλησή τους µε αγροτικές
εργασίες.

- Τουρισµός υπαίθρου, φυσιολατρικός τουρισµός: Αφορά στην εγκατάσταση των

τουριστών στην ύπαιθρο σε οργανωµένες κατασκηνώσεις.

- Ορεινός τουρισµός: Αναφέρεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων που µπορούν

να λάβουν χώρα µόνο σε ορεινές και ηµιορεινές περιοχές ανεξαρτήτως εποχής π.χ.
πεζοπορία στο βουνό, ορειβασία, κατασκηνώσεις στο βουνό, ποδήλατο βουνού
κ.α.

- Μορφωτικός τουρισµός: Αφορά άτοµα που ενδιαφέρονται να συµµετάσχουν σε

πολιτιστικά δρώµενα και εκδηλώσεις και περιλαµβάνει επισκέψεις σε µουσεία,
µνηµεία ιστορικού ενδιαφέροντος, αρχαιολογικού χώρους, συµµετοχές σε
σεµινάρια διαφόρων ενδιαφερόντων.

- Οικολογικός τουρισµός ή οικοτουρισµός: Αφορά στην ψυχαγωγία του τουρίστα

µε σκοπό την επαφή µε τη φύση και την γνωριµία µε την τοπική πανίδα και
χλωρίδα, αλλά και δραστηριότητες προσφοράς προς το περιβάλλον (π.χ.
δενδροφύτευση), έχοντας πάντα σεβασµό στο φυσικό περιβάλλον.

52
 - Πολιτιστικός τουρισµός: Αφορά στη γνωριµία µε τα πολιτιστικά µνηµεία της
τουριστικής περιοχής.

- Τουρισµός περιπέτειας: Σε αυτή τη µορφή τουρισµού αναζητάται το στοιχείο του

άγνωστου και της έκπληξης. Αναφέρεται σε εξερευνήσεις απρόσιτων περιοχών,
τουρισµό ακραίων αθληµάτων, κυνηγητικό τουρισµό, τουρισµό ασκήσεων,
επιβίωσης στη φύση κ.α.

Άλλες µορφές εναλλακτικού τουρισµού είναι οι ακόλουθες:

- Επαγγελµατικός τουρισµός

- Τουρισµός υγείας και φυσικής ζωής

- Τουρισµός σε οργανωµένα χωριά ειδικού τύπου

- Τουρισµός σε θεµατικά πάρκα και θεµατικά µουσεία

- Τουρισµός τρίτης ηλικίας

- Συµπλέγµατα αγροτουρισµού σε σύγχρονους οικισµούς, δοµηµένα µε

χαρακτηριστικά παραδοσιακών αγροτικών οικισµών

- Αθλητικός τουρισµός

- Θαλάσσιος τουρισµός

2.5.2 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΑ

Ο Ανδριώτης (2003) αναφέρει τα χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρίστα

σύµφωνα µε τους Laarman & Durst (1978). Ο εναλλακτικός τουρίστας:

- Αποτελεί ένα µικρό τµήµα της αγοράς, λόγω του ενδιαφέροντος για µία
συγκεκριµένη εναλλακτική ή ειδική µορφή τουρισµού

53
 - Προσεγγίζεται σχετικά δύσκολα
- Προτιµά να οργανώνει µόνος τα ταξίδια του
- Επιλέγει να επισκέπτεται τόπους που δεν έχουν «αλλοιωθεί» από την ανθρώπινη
παρουσία.
- Είναι περιηγητής.
- Επιλέγει να αποφεύγει την επαφή µε τον πολιτισµό για κάποιο χρονικό διάστηµα.
- Στοχεύει στην επικοινωνία µε τον ντόπιο πληθυσµό.
- ∆εν θεωρεί απαραίτητη την ύπαρξη τουριστικής υποδοµής.
- Είναι συλλέκτης πληροφοριών πριν και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του.
- Αποφεύγει τα οργανωµένα ταξίδια και προτιµά να ταξιδεύει µόνος του ή σε µικρές
οµάδες.
- Έχει υψηλότερο εισόδηµα από το µέσο όρο.
- Συνηθίζει να παραµένει σε µια χώρα για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από ότι ο
παραδοσιακός τουρίστας.

2.5.3 ΕΠΙ∆ΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η προώθηση και ανάπτυξη των Ειδικών και Εναλλακτικών µορφών τουρισµού έχει
ως αποτέλεσµα µία σειρά επιδράσεων που αφορούν την οικονοµία, την κοινωνία και το
περιβάλλον της περιοχής υποδοχής τουριστών (Σωτηριάδης & Φαρσάρη, 2009). Οι
επιδράσεις στην οικονοµία, την κοινωνία και το περιβάλλον είναι οι ακόλουθες:

Επιδράσεις στην οικονοµία

- Γίνεται γεωγραφική ανακατανοµή των περιοχών προτιµήσεων των τουριστών

προς αγροτικές και ορεινές περιοχές

- ∆ηµιουργούνται νέες θέσεις απασχόλησης

- ∆ηµιουργούνται νέες ζώνες τουριστικής δραστηριότητας

- Βελτιώνονται οι τουριστικές υποδοµές και ανωδοµές για την καλύτερη

εξυπηρέτηση των τουριστών ή δηµιουργούνται νέες

54
 - ∆ιασυνδέεται η τουριστική δραστηριότητα µε άλλους κλάδους της οικονοµίας
(πρωτογενής και δευτερογενής παραγωγή)

- Αναπτύσσονται οικογενειακές επιχειρήσεις διαφόρων ειδών

- Βελτιώνεται η εικόνα του τόπου προορισµού

- Βελτιώνεται η ποιότητα της ζωής των ντόπιων κατοίκων

- ∆ηµιουργούνται ή βελτιώνονται οι ήδη υπάρχουσες υποδοµές υγείας και πρόνοιας

- ∆ηµιουργούνται νέες ζώνες τουριστικής δραστηριότητας

- Βελτιώνεται το οδικό δίκτυο του τόπου προορισµού

- ∆ιευρύνονται οι τουριστικές περίοδοι

Επιδράσεις στην κοινωνία και τον πολιτισµό

- Επιτυγχάνεται µείωση της υπερσυγκέντρωσης τουριστικών εγκαταστάσεων και

αποκέντρωση λόγω της γεωγραφικής ανακατανοµής των τουριστών

- Μειώνεται η αρνητική επιρροή των τουριστών στην τοπική κοινωνία και τον
πολιτισµό (ξενόφερτες συνήθειες)

- Ο µαζικός τουρισµός αντικαθιστάται µε εναλλακτικό τουρισµό ο οποίος είναι

φιλικότερος προς το περιβάλλον, την κοινωνία και τον πολιτισµό

- Γίνεται επαναπροσδιορισµός του target group που προσελκύονται (τουρίστες που

σέβονται τις τοπικές κοινωνίες, τον πολιτισµό και το περιβάλλον)

- ∆ηµιουργούνται φιλικότερες προς τον ντόπιο πολιτισµό µορφές τουρισµού

- ∆ηµιουργούνται καταλύµατα που ελαχιστοποιούν την αλλοίωση της τοπικής

ιδιαιτερότητας, κατάλληλα να ενσωµατωθούν στην τοπική κοινωνία

55
 - Γίνεται επαναπροσδιορισµός του target group που προσελκύονται (τουρίστες που
σέβονται τις τοπικές κοινωνίες, τον πολιτισµό και το περιβάλλον)

- Μειώνεται η αρνητική επιρροή των τουριστών στην τοπική κοινωνία και τον
πολιτισµό (ξενόφερτες συνήθειες)

- Οι τοπικές κοινωνίες ευαισθητοποιούνται σε θέµατα πολιτισµού και προστασίας

του περιβάλλοντος

- Αναδεικνύεται η τοπική πολιτιστική κληρονοµιά

Επιδράσεις στο περιβάλλον

- Οι φυσικοί και ανθρωπογενείς πόροι αξιοποιούνται ορθολογικά µέσα στα πλαίσια

της αειφόρου ανάπτυξης

- Προγραµµατίζονται και εκτελούνται έργα υποδοµής µε πρωταρχικό στόχο την

προστασία του περιβάλλοντος

- Οι τοπικές κοινωνίες ευαισθητοποιούνται σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος

- Προωθείται η περιβαλλοντική εκπαίδευση

- Οριοθετούνται τα όρια της φέρουσας ικανότητας του τόπου υποδοχής τουριστών και
ακολουθούνται δράσεις αειφόρου ανάπτυξης

2.5.4 ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Την άµεση σύνδεση αειφόρου ανάπτυξης και ανάπτυξης εναλλακτικών και ειδικών
µορφών τουρισµού αποδεικνύει η συµβολή των δεύτερων στη βιώσιµη τουριστική
ανάπτυξη. Οι εναλλακτικές µορφές τουρισµού, συµβάλλουν στην τοπική αειφορική
ανάπτυξη όσον αφορά:

56
− Την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος: Απαιτούνται µικρότερα σε µέγεθος
τουριστικά καταλύµατα, οπότε αποφεύγεται η µαζικοποίηση στον τουρισµό. Τα
τουριστικά αυτά καταλύµατα είναι φιλικότερα προς το περιβάλλον και
προσαρµοσµένα προς αυτό και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της περιοχής.
∆εν αλλοτριώνεται δηλαδή ο τοπικός παραδοσιακός αρχιτεκτονικός χαρακτήρας
της περιοχής. Ο όγκος των επισκεπτών είναι σαφώς περιορισµένος σε σχέση µε
αυτόν στον µαζικό τουρισµό (φυσιολατρικός, γνωστικός, οικολογικός
τουρισµός). Αυτό σηµαίνει ότι ο κάθε τουριστικός προορισµός δέχεται όσους
τουρίστες “αντέχει” (Φέρουσα ικανότητα τουρισµού).

− Την προστασία της κοινωνικο-πολιτιστικής κληρονοµιάς: Στόχος των

εναλλακτικών µορφών τουρισµού είναι η προστασία και η ανάδειξη της
πολιτιστικής κληρονοµιάς και παράδοσης. ∆υνατότητα γνωριµίας µε άλλους
πολιτισµούς καθώς και τη δηµιουργία στενών δεσµών φιλίας, χωρίς όµως να
υπάρχει αλλοτρίωση του πολιτισµού του τόπου φιλοξενίας, δηλαδή, αξιοποίηση
των ιερών χώρων χωρίς να γίνει “βιοµηχανοποίησή” τους. Αυτό είναι και ένα από
τα κύρια χαρακτηριστικά των τουριστών εναλλακτικού τουρισµού, η επαφή
δηλαδή µε την ντόπια παράδοση, η γνωριµία µε τα ήθη και έθιµα της περιοχής
καθώς και η επαφή µε τους ντόπιους σε βάθος (µορφωτικός, θρησκευτικός,
πολιτιστικός τουρισµός).

− Την οικονοµική ευηµερία της περιοχής: Με την εισροή συναλλάγµατος, την

αύξηση του εισοδήµατος και τη δυνατότητα νέων ευκαιριών απασχόλησης στον
τουριστικό τοµέα και εξάλειψης της ανεργίας, χωρίς ή µε µειωµένες τις αρνητικές
επιδράσεις της τουριστικής ανάπτυξης (εξασθένιση του πρωτογενή και
δευτερογενή τοµέα παραγωγής, ευαισθητοποίηση της τοπικής οικονοµίας της
χώρας από ενδογενείς-εξωγενείς παράγοντες). Η ιδιαιτερότητα αυτή των
εναλλακτικών τουριστών, να επιθυµούν την ενεργητική συµµετοχή τους στα σε
προγράµµατα που προσφέρει ο τόπος παραµονής, δίνει τη δυνατότητα να
ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας, όπως σεµινάρια εκµάθησης παραδοσιακών τεχνών,
(π.χ. χειροτεχνία, πηλοπλαστική κλπ.), ή ακόµα και η συµµετοχή-παρακολούθηση
σε τοπικές-παραδοσιακές εργασίες (π.χ. ζύµωµα ψωµιού, συγκοµιδή αγροτικών

57
 προϊόντων κ.α.). Με αυτό τον τρόπο ενθαρρύνει ταυτόχρονα τον ντόπιο να
συνεχίσει παράλληλα την ενασχόλησή του µε τον πρωτογενή-δευτερογενή τοµέα
καθώς και µε τη διατήρηση του ντόπιου χαρακτήρα των προϊόντων που παράγει.
Τέλος, δίνεται η δυνατότητα παράτασης της τουριστικής περιόδου (π.χ.
αγροτοτουρισµός, γνωστικός)

− Την βελτίωση των υποδοµών και επιπέδου ζωής: Είναι απαραίτητη η διατήρηση
του καθαρού περιβάλλοντος καθώς και της βελτίωσης των υποδοµών της
περιοχής, αλλά και η δηµιουργία χώρων αναψυχής µε επακόλουθο την βελτίωση
του επιπέδου ζωής των ντόπιων κατοίκων της περιοχής. Αλλά ακόµα και στην
περίπτωση του συνεδριακού τουρισµού που απαιτείται ειδική υποδοµή
εξοπλισµού. (π.χ. αθλητικός, καλλιτεχνικός, συνεδριακός, επαγγελµατικός,
ιαµατικός, τρίτης ηλικίας)

58
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΙΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

3.1 ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΡΟΜΗ

3.1.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ – ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Αίγινα είναι νησί στο κέντρο περίπου του Σαρωνικού κόλπου, µεταξύ της Αττικής,
της Μεγαρίδας και της χερσονήσου των Μεθάνων. Απέχει από τον Πειραιά 18 ναυτικά
µίλια. Έχει τριγωνικό σχήµα και το µεγαλύτερο µήκος του νησιού της Αίγινας από
Ανατολικά προς ∆υτικά είναι 15χλµ.

O Φειδάς (1978) αναφέρει ως το ψηλότερο σηµείο της νήσου Αίγινας στα 532µ. στο
βουνό που βρίσκεται το κέντρο περίπου της νήσου Αίγινας (Όρος ή Άγιος Ηλίας). Η
συνολική έκταση της νήσου Αίγινας είναι 83 τετραγωνικά χιλιόµετρα και το µήκος των
ακτών του 57χλµ.

Απέναντι από την περιοχή Μαυροµούτσουνο υπάρχει ένα µικρό νησάκι, η Νησίδα,
που άλλοτε ήταν ενωµένο µε την ακτή της Αίγινας. Στις Ανατολικές ακτές της νήσου
Αίγινας παρατηρούνται οι περισσότερες κολπώσεις. ∆ιαδοχικά συναντάµε τους όρµους
Αγίας Μαρίνας, Πόρτες, την Άκρα Πενήντα, τα ακρωτήρια Πενήντα Βράχια, το
ακρωτήριο Κυρ-Αννίτσα, το ακρωτήριο Άγιος Αντώνιος και τον όρµο Λιγέα ανάµεσα
στα ακρωτήρια Γελάδα και Πύργος.

∆υτικά, ανάµεσα στα ακρωτήρια Πύργος και Πλακάκια, συναντάµε κατά σειρά τα
ακρωτήρια Άγιος Σώζων, Πέρδικα, Παλαιόπυργος ή Αώνη, Άκρα Συριωτή (Μύλος),
Σκεντιριώτη (Κολώνα) και Πλακάκια και ανάµεσα σε αυτά τους όρµους, (από Νότια
προς Βόρεια), Κλήµα, Λουριώτες, Σάρπα, Πέρδικα, Μαραθώνας, Καρεώτη,
Προφήτηλία, Αγίου Βασιλείου και το Λιµάνι της Αίγινας.

59
 Ο Θεοδωρακάτος (1978) αναφέρει ότι η νήσος Αίγινα διαθέτει θερµές πηγές γνωστές
από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Αυτές βρίσκονται στη βόρεια
ακτή της νήσου Αίγινας στη θέση Κακοπέρατο και περιέχουν υδρόθειο καθώς και µία
αλιπηγή (πηγή πλούσια σε αλάτι) στη θέση Θέρµα στην περιοχή της Σουβάλας. Αυτές
όπως, µαρτυρούν ερείπια που βρέθηκαν στην περιοχή, πως χρησιµοποιήθηκαν και κατά
την αρχαιότητα.

Η Αίγινα είναι κατά το µεγαλύτερο τµήµα της ηµιορεινή. Βορειοδυτικά

συγκεντρώνονται οι σηµαντικότερες καλλιεργήσιµες εκτάσεις της νήσου Αίγινας
(Βασιλικιώτη - Βίχερτ & Μωυσιάδου, 2007).

Η νήσος Αίγινα δεν έχει ποταµούς. Μόνο µικρούς χείµαρρους. Ένας από αυτούς «ο
χείµαρρος της Σκοτεινής», θεωρείται πως είναι ο µυθικός ποταµός Ασωπός. Το νησί της
Αίγινας είναι φτωχό σε υδάτινους πόρους, χωρίς τρεχούµενα νερά. Σε αυτό συµβάλλουν
γεωλογικοί παράγοντες, η µορφολογία της νήσου Αίγινας και τα κλιµατικά δεδοµένα.
∆εν υπάρχουν αξιόλογα ύδατα και δεν διευκολύνεται η δηµιουργία επιφανειακών
ταµιευτήρων (Σόµπολος, 2008). Υδρεύεται αποκλειστικά µε τεχνητά ή αρτεσιανά
πηγάδια (Υδρόγειος, 1985). Παράλληλα ο υδροφόρος ορίζοντας έχει υποβαθµιστεί
σηµαντικά λόγω της ύπαρξης µεγάλου αριθµού αρτεσιανών πηγαδιών, αλλά και
γεωτρήσεων, µε αποτέλεσµα το θαλασσινό νερό να διεισδύει στον υπόγειο ορίζοντα των
γεωτρήσεων και να κάνει το νερό ιδιαίτερα «σκληρό» υψηλής περιεκτικότητας σε άλατα
(Βασιλικιώτη - Βίχερτ & Μωυσιάδου, 2007).

Επειδή είναι ξερό και άγονο από παλιά οι κάτοικοί του γίνονταν ψαράδες,
σφουγγαράδες και ναυτικοί, και πολλοί από αυτούς ξενιτεύονταν. Τα προϊόντα που
παράγει είναι σταφύλια, κρασί, λάδι, ελιές, σύκα, αµύγδαλα, περίφηµα φιστίκια, τα
γνωστά «αιγινίτικα φιστίκια» και λίγα δηµητριακά. Το χώµα της Αίγινας είναι
κατάλληλο για την κατασκευή πήλινων αγγείων. Η Αίγινα έχει µακριά παράδοση στην
αγγειοπλαστική και την κεραµοποιία. Ακόµα και σήµερα περίφηµες είναι οι ντόπιες
αιγινίτικες στάµνες και τα λαγήνια της (Υδρόγειος, 1985).

60
3.1.2 ΚΛΙΜΑ

Η Αίγινα έχει ξηρό µεσογειακό κλίµα. Σε γενικές γραµµές το κλίµα χαρακτηρίζεται

ζεστό µε ξηρά και άνυδρα καλοκαίρια. Η µέση ετήσια θερµοκρασία υπολογίζεται στους
19,3oC, ενώ η θερµοκρασία κυµαίνεται µεταξύ 19,4oC και 33,1oC. Ο κύριος όγκος των
βροχοπτώσεων παρατηρείται να συγκεντρώνεται από Απρίλιο έως Νοέµβριο (Ντούλα et
al., 2013). Μόλις τον (Ιούλιο 2013) τοποθετήθηκε αξιόπιστος µετεωρολογικός σταθµός
στο νησί της Αίγινας στα πλαίσια του έργου AgroStrategies (Ντούλα & Σαρρής, 2013).
Κατά το παρελθόν, τα µετεωρολογικά στοιχεία συλλέγονταν από τους περιφερειακούς
σταθµούς (Πειραιά, Ελευσίνα), γιατί ο υφιστάµενος µετεωρολογικός σταθµός δεν
αναγνωριζόταν από την Ελληνική Μετεωρολογική Υπηρεσία.

3.1.3 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΡΟΜΗ

Το πλούσιο ιστορικό παρελθόν της Αίγινας ξεκινά από τους αρχαίους χρόνους και
συνεχίζεται έως τους νεώτερους. Η αρχική της ονοµασία ήταν Οινώνη. Σύµφωνα µε τη
µυθολογία, την ονοµασία Αίγινα πήρε από την κόρη του Ασωπού Αίγινα την οποία
απήγαγε ο ∆ίας και µετέφερε στο ακατοίκητο νησί. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο
Αιακός για χάρη του οποίου ο Ζευς µεταµόρφωσε τα µυρµήγκια του νησιού σε
ανθρώπους. Στην πραγµατικότητα ο µύθος αυτός εξιστορεί την µετανάστευση των
Μυρµιδόνων από τη Θεσσαλία προς το νησί της Αίγινας στο τέλος της 2ης -1ης χιλιετίας
π.Χ. Η νήσος Αίγινα όµως, κατοικούνταν σύµφωνα µε αρχαιολογικές έρευνες, από την
4η χιλιετία π.Χ., ανήκε µάλιστα την ίδια πολιτιστική ενότητα µε τις Κυκλάδες και την
Πελοπόννησο (Φειδάς, 1978).

Η καθαρά ιστορική περίοδος αρχίζει γύρω στα 950π.Χ. Αρχικά το νησί της Αίγινας
αναδείχθηκε σε µεγάλη ναυτική και εµπορική δύναµη και στο τέλος του 7ου π.Χ. αιώνα ο
τύραννος Φείδων έκοψε τα πρώτα αργυρά νοµίσµατα της Ευρώπης, γνωστά και ως
«χελώνες», γεγονός που συνετέλεσε στην ανάδειξη της νήσου Αίγινας σε µία από τις
σηµαντικότερες θαλάσσιες εµπορικές δυνάµεις της Μεσογείου.

61
 Ο ανταγωνισµός ανάµεσα στην Αίγινα κα την ανερχόµενη Αθήνα ήταν οξύς. Αρχικά
µε την έναρξη των Μηδικών πολέµων. Οι πόλεµοι ανάµεσα στην Αίγινα και την Αθήνα
συνεχίστηκαν το 458π.Χ. όταν Κορίνθιοι και Αιγινήτες συµµάχησαν και επιτέθηκαν
εναντίον των Αθηνών. Τότε µε την ήττα του στόλου της η Αίγινα παρέδωσε τα πλοία
της, κατεδάφισε τα τείχη της και πλήρωσε τεράστιο πρόστιµο στους Αθηναίους (Φειδάς,
1978).

Η ανεξαρτησία της Αίγινας χρησίµευσε ως µία από τις τυπικές αφορµές για την
κήρυξη του Πελοποννησιακού πολέµου. Το 431π.Χ. οι Αθηναίοι διώχνουν τους
κατοίκους της Αίγινας και εγκαθιστούν στην νήσο Αθηναίους κληρούχους. Το 338π.Χ. η
νήσος Αίγινα περιήλθε στη µακεδονική κυριαρχία και γνώρισε µία σύντοµη περίοδο
οικονοµικής ακµής.

Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους καταλήφθηκε από τον Κάσσανδρο 318 π.Χ., τον
∆ηµήτριο τον Πολιορκητή 307 π.Χ. και το 229 π.Χ. προσχώρησε στην Αχαϊκή
Συµπολιτεία. Το 210 π.Χ. ο ρωµαϊκός στόλος κατέλαβε τη νήσο, τη λεηλάτησε, πούλησε
τους κατοίκους της ως δούλους και την παραχώρησε στους Αιτωλούς, οι οποίοι εν
συνεχεία, την πούλησαν στον βασιλιά της Περγάµου Άτταλο Α΄ για 30 µόλις τάλαντα.

Το 133 π.Χ. ο Άτταλος Γ΄ κληροδότησε την Αίγινα µαζί µε το υπόλοιπο βασίλειό του
στη Ρώµη και το 41 π.Χ. ο Μάρκος Αντώνιος την χάρισε στους Αθηναίους, στην κατοχή
των οποίων έµεινε µέχρις ότου ο Οκταβιανός Αύγουστος το κατέστησε αυτόνοµο και
πάλι (Φειδάς, 1978). Στους πρώτους αιώνες της ρωµαϊκής κυριαρχίας η Αίγινα γνώρισε
µία τελευταία περίοδο σχετικής ευηµερίας που εξασφάλισε στον Αιγαίο η PAX
ROMANA (Ρωµαϊκή ειρήνη).

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο ακολούθησε την τύχη της Αθήνας (Φειδάς, 1978). Αλλά
και κατά τους νεώτερους χρόνους η ιστορία της Αίγινας υπήρξε πλούσια. Ο Β.
Σφυροέρας (1978) αναφέρει, ως πρώτο διοικητή της Αίγινας τον Λουίτζι Μοροζίνι,
Βενετό. Η βενετοκρατία συνεχίζεται στο νησί της Αίγινας για σχεδόν έναν ακόµη αιώνα
έως το 1502, όταν η Παλιά Χώρα καταλαµβάνεται προσωρινά από τους Τούρκους και
αργότερα το 1537. Τότε οι Τούρκοι µε αρχηγό τον Μπαρµπαρόσα κατέλαβαν την Παλιά
Χώρα και αιχµαλώτισαν τον τελευταίο Βενετό Ρέκτορα και 6.000 κατοίκους. Το 1540,

62
τρία χρόνια αργότερα, η Βενετία παραχωρεί το νησί της Αίγινας στους Τούρκους. Στα
µέσα του 17ου αιώνα η Αίγινα είχε αρκετούς κατοίκους που ασχολούνταν κυρίως µε την
πειρατεία (Σφυροέρας, 1978).

Κατά τον τελευταίο αιώνα της τουρκοκρατίας η Αίγινα παρουσιάζει ιδιαίτερη ακµή.
Υπάγεται στη δικαιοδοσία του Καπουδάν πασά, στον οποίο ανήκαν και άλλα τριάντα
τρία νησιά του Αιγαίου και αυτό βοηθά, λόγω των ειδικών προνοµίων που
παραχωρήθηκαν, στην ανάπτυξη της ναυτιλίας, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των
κατοίκων και την οργάνωση του κοινοτικού θεσµού. Τότε ακριβώς χτίστηκαν και
ορισµένα αξιόλογα κτήρια όπως ο πύργος του Βούλγαρη, το µετόχι της Φανερωµένης, ο
πύργος του Μαρκέλλου κ.α. (Σφυροέρας, 1978).

Αλλά και κατά τη διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης οι Αιγινήτες πήραν ενεργό
µέρος, µάλιστα, διακρίθηκαν στις µάχες του Αγινόρου, της Στυλίδας, του Φαλήρου, της
Αγ. Μαρίνας, της Ακρόπολης κ.α. ενώ σώµα Αιγινητών έλαβε µέρος στην πολιορκία του
Ακροκορίνθου. Εκείνη την περίοδο, στο νησί της Αίγινας συγκεντρώθηκαν αγωνιστές,
πολιτικοί, λόγιοι και άλλοι και βρήκαν καταφύγιο πολλοί Ψαριανοί µετά την
καταστροφή της νήσου από τους Τούρκους, το 1824. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα
χτίστηκαν στην Αίγινα ωραίες οικοδοµές από τον Κανάρη, τον Πετρόµπεη, τον Γεννάδιο
κ.α. και η πρωτεύουσα της νήσου πήρε την όψη µικρής πόλης.

Τον Απρίλιο του 1827, η Αίγινα ορίστηκε έδρα της διοικήσεως (Σφυροέρας, 1978).
Στις 11 Ιανουαρίου 1828, αποβιβάστηκε ο Καποδίστριας και η Αίγινα θεωρήθηκε
πρωτεύουσα του νεοσύστατου κράτους ως τις αρχές Οκτωβρίου του 1828 όταν η έδρα
της κυβέρνησης µεταφέρθηκε στο Ναύπλιο.

Στους δέκα µήνες της παραµονής του Κυβερνήτη στην Αίγινα η πόλη άλλαξε όψη,
ανεγέρθηκαν νέα κτίρια για να στεγάσουν τις υπηρεσίες και τους στρατιωτικούς και
πολιτικούς υπαλλήλους και µε τη φροντίδα του Καποδίστρια άρχισε η οικοδόµηση του
«Ορφανοτροφείου Αιγίνης». Αργότερα το ίδιο κτήριο χρησιµοποιήθηκε ως φυλακή. Την
ίδια εποχή ιδρύθηκε και το «Πρότυπον Σχολείον Αιγίνης», σχολείο ανώτερου τύπου,
ανάλογο µε τα µεταγενέστερα γυµνάσια και την 1 Νοεµβρίου 1828 ιδρύθηκε το
«Κεντρικόν Σχολείον Αιγίνης», η «Στρατιωτική Σχολή των Ευελπίδων» (1828-1829) κι

63
εκεί στεγάζεται το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ελλάδος και η πρώτη δηµόσια
Βιβλιοθήκη. Το 1830 το µουσείο περιείχε εκατοντάδες αγγείων, 24 αγάλµατα, 71
επιγραφές και 359 νοµίσµατα και η Βιβλιοθήκη τον ίδιο χρόνο 1.078 βιβλία και 24
χειρόγραφα.

Στην Αίγινα ιδρύθηκε ακόµη η Εθνική Τυπογραφία» (Σταµάτης, 1997) και εκεί
τυπωνόταν ως τις 8 Οκτωβρίου 1830 η «Γενική Εφηµερίς της Ελλάδος». Στις 2
Φεβρουαρίου 1828 ιδρύθηκε η «Εθνική Χρηµατιστική Τράπεζα». Από τα αξιολογότερα
κτήρια της Αίγινας ήταν το Κυβερνείον, γνωστό περισσότερο ως Παλάτι του
Μπαρµπαγιάννη.

Σύµφωνα µε τον Π. Βαλαβάνη (1978), η Αίγινα θεωρείται από τους πλέον

ενδιαφέροντες από αρχαιολογική άποψη χώρους, γιατί έχει να επιδείξει σηµαντικά
µνηµεία και σπουδαία για την ιστορία της ελληνικής τέχνης έργα. Οι πιο γνωστοί
αρχαιολογικοί χώροι στο νησί της Αίγινας είναι:

- η περιοχή της Κολώνας, µε κυριότερο το ναό του Απόλλωνα,

- το ιερό της Αφαίας (χτισµένο σε ίση απόσταση από το ναό του Ποσειδώνα στο
Σούνιο και τον Παρθενώνα)
- και το ιερό του Ελλάνιου ∆ιός
- δύο αρχαία λιµάνια
Στο τέλος της δεκαετίας του 1930 σε ανασκαφές του Γερµανού αρχαιολόγου
Γκάµπριελ Βέλτερ (G. Welter) και αργότερα του Χανς Βάλτερ (H. Walter) διαπιστώθηκε
η ύπαρξη ένδεκα αλλεπάλληλων οικισµών-πόλεων, από τη Νεολιθική µέχρι τη
Μυκηναϊκή περίοδο που παρουσιάζουν µία πρώιµη πολεοδοµική οργάνωση µε δρόµους
και οικοδοµικά τετράγωνα µε σπουδαίες οχυρώσεις. Σε έναν από αυτούς βρέθηκαν τα
λείψανα ενός από τα πιο παλαιά εργαστήρια µεταλλουργίας στον ελλαδικό χώρο.
Ανάµεσα και πάνω στα οικοδοµικά αυτά λείψανα, βρίσκονται τα ερείπια του ναού του
Απόλλωνος (6ος π.Χ. αιώνα) από τον οποίο σώζεται όρθιος µόνο ένας κίονας, που έδωσε
και την ονοµασία Κολώνα σε ολόκληρο τον λόφο (Βαλαβάνης, 1978).

Η αρχαία Αίγινα είχε δύο λιµάνια, τον «κρυπτό λιµήν», (πολεµικός ναύσταθµος) και
το αρχαίο εµπορικό λιµάνι (το ίδιο που χρησιµοποιείται και σήµερα).

64
 Ο δεύτερος µεγάλος αρχαιολογικός χώρος είναι το ιερό της Αφαίας. Στα νότια του
ιερού και πάνω στον κάβο της Αγίας Μαρίνας έχουν βρεθεί τα λείψανα του δεύτερου
(µαζί µε τον οικισµό της Κολώνας) αρχαιότερου οικισµού της Αίγινας.

Οι αρχαίοι συγγραφείς και ιδίως ο περιηγητής Παυσανίας, αναφέρουν την ύπαρξη και
άλλων σηµαντικών οικοδοµηµάτων πάνω στη νήσο Αίγινα (Βαλαβάνης, 1978). Τέτοιο
ήταν το Ασκληπιείο που, (ειδικό για τη θεραπεία ψυχικών νόσων), το Εκαταίο (µε
ετήσιες γιορτές και µυστήρια προς τιµήν της Εκάτης), οι ναοί της θεσµοφόρου
∆ήµητρας, ο ναός της Εκάτης, ο ναός της Αρτέµιδας, οι ναοί του Ποσειδώνα και του
∆ιονύσου, τεµένη Απόλλωνος και Ποσειδώνος, το Αιάκειο, Βουλευτήριο, το Αττάλειο, ο
τάφος του Φώκου, θέατρο και στάδιο, υδραγωγείο, αρχαίοι τάφοι ή Θρακιές, αρχαία
τείχη.

Από τα τέλη του 7ου αιώνα ως τα µέσα του 5ου π.Χ. αιώνα η νήσος Αίγινα γνώρισε και
µεγάλη καλλιτεχνική ακµή, κυρίως στη γλυπτική (Σταµάτης, 1997). Οι γνωστότεροι
Αιγινήτες γλύπτες της αρχαιότητας, που είχαν δηµιουργήσει δικό τους καλλιτεχνικό
εργαστήριο µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ήταν οι Σµίλης, Κάλλων, Ονατάς, Πτόλιχος,
Αναξαγόρας, Γλαυκιάς, Αριστόνους και Σήραµβος, που ασχολούνταν, κυρίως µε τη
χαλκοπλαστική. ∆υστυχώς, τα έργα τους δεν έχουν διασωθεί κι έτσι η µελέτη και τα
συµπεράσµατα για την τέχνη τους στηρίζονται κυρίως σε περιγραφές των αρχείων
συγγραφέων και στις υπογραφές τους, που βρίσκονται σε µερικά βάθρα έργων τους.

Ένας ακόµη σηµαντικός τοµέας της Τέχνης που ευδοκίµησε στην Αίγινα ήταν η
νοµισµατοκοπία. Τα αρχαιότερα ελληνικά νοµίσµατα προέρχονται από την Αίγινα και
ήταν γνωστά ως «χελώναι», όλα κοµµένα από καθαρό άργυρο, σε αντίθεση µε το
ήλεκτρο (κράµα αργύρου και χρυσού) που χρησιµοποιούνταν για νοµίσµατα στη Μ.
Ασία.

65
3.2 ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

3.2.1 ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ∆ΟΜΗ

Η Αίγινα υπάγεται διοικητικά στην Νοµαρχία Πειραιά και κατ’ επέκταση στην
Περιφέρεια Αττικής και την Περιφερειακή ενότητα Νήσων Αργοσαρωνικού. Σύµφωνα
µε την ΕΛΣΤΑΤ στην απογραφή του πραγµατικού πληθυσµού της Ελλάδος (ΕΛΣΤΑΤ,
2001), ο ∆ήµος Αίγινας περιλαµβάνει τα τοπικά διαµερίσµατα Αιγίνης (έδρα οικισµός
Αίγινα), Βαθέος, Κυψέλης, Μεσαγρού και Πέρδικας. Επίσης στο ∆ήµο Αίγινας
υπάγονται και τα νησιά και νησίδες Υψιλή, Σταχτορροή, Πλατεία, Λαούσες, Μονή,
Νησίδα καθώς και το σύµπλεγµα των ∆ιαπόριων νήσων. Έδρα του ∆ήµου Αίγινας είναι
ο οικισµός Αίγινας.

3.2.2 ∆ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Ο πραγµατικός πληθυσµός της Αίγινας (ΕΛΣΤΑΤ, 2009) το 1991 ανερχόταν σε

11.639 κατοίκους και το 2001 σε 13.552 κατοίκους, ενώ σύµφωνα µε την Απογραφή
Πληθυσµού Ελλάδας το 2011 (ΕΛΣΤΑΤ, 2011) και το µετέπειτα τροποποιητικό ΦΕΚ
(ΦΕΚ τεύχος Β΄ 698/28-12-2012), ο µόνιµος πληθυσµός της ανήλθε στους 13.056
κατοίκους, µε µέση πυκνότητα πληθυσµού 149,37 ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο
(ΕΛΣΤΑΤ, 2012).

Μόνιµος πληθυσµός σύµφωνα µε ορισµό της ΕΛΣΤΑΤ, (ΕΛΣΤΑΤ, 2013, σελ.13)

καλείται «το σύνολο των ατόµων που έχουν ζήσει συνεχώς στον τόπο συνήθους διαµονής
τους, για περίοδο, τουλάχιστον 12 µηνών πριν την ηµεροµηνία αναφοράς της Απογραφής ή
έφθασαν στον τόπο συνήθους διαµονής τους κατά τους τελευταίους 12 µήνες πριν την
ηµεροµηνία αναφοράς, µε την πρόθεση να παραµείνουν εκεί για τουλάχιστον, 1 χρόνο».

Όπως αναφέρθηκε προηγουµένως, στο υποκεφάλαιο 3.2.1, τον ∆ήµο Αίγινας,

σύµφωνα µε την “Απογραφή Μόνιµου Πληθυσµού 2011” (ΕΛΣΤΑΤ, 2011), αποτελούν,

66
οι ∆ηµοτικές κοινότητες Αίγινας µε 7.253 µόνιµους κατοίκους, Βαθέως µε 1.495
µόνιµους κατοίκους, Κυψέλης µε 2.124 µόνιµους κατοίκους, Μεσαγρού µε 1.361
µόνιµους κατοίκους και Πέρδικας µε 823 µόνιµους κατοίκους.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ το 1991 ο πληθυσµός στην Ελλάδα ανερχόταν

στους 10.223.392 κατοίκους, το 2001 στους 10.934.097 κατοίκους. Ο Μέσος ετήσιος
Ρυθµός Μεταβολής του Πληθυσµού, υπολογιζόµενος βάση των σηµειώσεων του Β.
Κουτζαµάνη (2010), για τη δεκαετία 1991-2001, υπολογίζεται στο 6,74%. Το 2011
απογράφηκαν 10.816.286 µόνιµοι κάτοικοι, δηλαδή για τη δεκαετία 1001–2011
υπολογίζουµε Μέσο Ετήσιο Ρυθµό Μεταβολής Πληθυσµού στο -1,08%.

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται αναλυτικά ο αριθµός των πραγµατικών

κατοίκων ∆ήµου Αίγινας όπως αυτοί απογράφηκαν κατά τις τρεις τελευταίες απογραφές,
και γίνεται υπολογισµός του Μέσου Ετήσιου Ρυθµού Μεταβολής Πληθυσµού.
Αναλύοντας τα δεδοµένα (Πίνακας: 3.1) παρατηρούµε µείωση του µόνιµου πληθυσµού
του ∆ήµου Αίγινας σε ποσοστό 3,72% κατά την τελευταία δεκαετία.

Πίνακας: 3.1
Μεταβολή µόνιµου πληθυσµού ανά ∆.∆ και Μέσος Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής Πληθυσµού
για τα έτη 1991-2011
1991 2001 % Μεταβολή για τα 2011 % Μεταβολή για τα
έτη 1991 – 20011 έτη 2001 – 20112
∆ΗΜΟΣ ΑΙΓΙΝΑΣ 11.639 13.552 15,33 13.056 -3,72
∆.∆. Αίγινας 6.736 7.783 14,55 7.253 -7,03
∆.∆ Βαθέως 1.147 1.474 25,40 1.495 1,42
∆.∆ Κυψέλης 1.595 1.949 20,25 2.124 8,64
∆.∆ Μεσαγρού 1.402 1.603 13,49 1.361 -16,23
∆.∆ Πέρδικας 759 743 -2,13 823 10,28
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

1
Από τη σχέση P = P1 (1+r)n υπολογίστηκε ο Μέσος Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής (r=Rt+1 /Pt)1/n -1) για
t+n
κάθε δεκαετία (n=10)
2
Από τη σχέση P = P1 (1+r)n υπολογίστηκε ο Μέσος Ετήσιος Ρυθµός Μεταβολής (r=Rt+1 /Pt)1/n -1) για
t+n
κάθε δεκαετία (n=10)

67
3.2.3 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ

Ηλεκτροδότηση

Σύµφωνα µε τον Α. Καψάλη (2006) το νησί της Αίγινας ηλεκτροδοτείται µε

υποθαλάσσιους αγωγούς και αντιµετωπίζει σηµαντικά προβλήµατα, κατά τους θερινούς
κυρίως µήνες. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα συνεχείς διακοπές ρεύµατος και δηµιουργίας
γενικότερης δυσαρέσκειας σε µονίµους κατοίκους και τουρίστες. Σύµφωνα µε τους
Κάραλη Γ. και Εµµανουηλίδη Γ. (2009), ο ετήσιος ρυθµός αύξησης ζήτησης της
ηλεκτρικής ενέργειας αγγίζει το 5%, ενώ δεν υπάρχουν εγκατεστηµένες ανανεώσιµες
πηγές ενέργειας στη νήσο.

Υδροδότηση
Όπως προαναφέρθηκε η Αίγινα δεν έχει ποταµούς. Σε αυτό συµβάλλει κατά πολύ η
µορφολογία του εδάφους της νήσου Αίγινας. Οι ανάγκες σε νερό είναι αυξηµένες, λόγω
της εντατικής καλλιέργειας της αιγινήτικης φιστικιάς, αλλά και της αυξηµένης
τουριστικής κίνησης που παρατηρείται στο νησί της Αίγινας, κυρίως κατά τους θερινούς
µήνες. Οι υδάτινοι πόροι δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες της νήσου Αίγινας.
Υπάρχουν µόνο κάποιες πηγές (Κουρέντης και Βρύση Αγ. Παντελεήµονα) µε νερό
αµφιβόλου ποιότητας, από τις οποίες τόσο οι πολίτες όσο και κάποιοι τουρίστες
προµηθεύονται ακόµη και σήµερα πόσιµο νερό σε µπιτόνια.

Αποτέλεσµα αυτής της υπερκατανάλωσης των υδατικών πόρων της Αίγινας, της
αλόγιστης χρήσης φυτοφαρµάκων στις καλλιέργειες, αλλά και της µετατροπής παλαιών
πηγαδιών και στερνών σε σηπτικές δεξαµενές (βόθρους), τάση που επικρατούσε για
πολλά χρόνια στο παρελθόν, είναι υποβάθµιση του υδροφόρου ορίζοντα και η µόλυνση
των υπόγειων υδάτων. Μετρήσεις που έχουν γίνει στο δίκτυο ύδρευσης της Αίγινας
απέδειξαν πως είναι ακατάλληλο προς πόση.

Για το λόγο αυτό, την κάλυψη των αναγκών των µονίµων κατοίκων της Αίγινας αλλά
και των τουριστών, κυρίως παραθεριστών για µακρά χρονική περίοδο, σε πόσιµο νερό,
αναλαµβάνουν µε συµβάσεις έργου (∆ήµος Αίγινας, 2013) υδροφόρα σκάφη, από τα
οποία µπορεί να προµηθευτεί ο καθένας νερό χωρίς κόστος. Τα σκάφη αυτά

68
ελλιµενίζονται στο λιµάνι της Αίγινας (ΝΟΑ) και στο λιµάνι της Πέρδικας. Η
πλειονότητα όµως των τουριστών που επισκέπτονται τη νήσο Αίγινα καλύπτουν τις
ανάγκες τους µε εµφιαλωµένο νερό.

Παρόλη την προσπάθεια για την κάλυψη των αναγκών των τουριστών και πολιτών
παρατηρούνται διακοπές στην υδροδότηση για µεγάλες χρονικές περιόδους, κυρίως κατά
τους θερινούς µήνες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγµα της περσινής τουριστικής
περιόδου. Συγκεκριµένα τον Αύγουστο οι διακοπές στην υδροδότηση ήταν ιδιαίτερα
συχνές και σε κάποιες περιοχές έφτασαν τις 4 ηµέρες.

Αποχέτευση – Επεξεργασία Απορριµµάτων

Σύµφωνα µε τον Τ. Σόµπολο (2008) η Αίγινα δεν διαθέτει αποχετευτικό δίκτυο και
µονάδα βιολογικού καθαρισµό λυµάτων. Για τον λόγο αυτό τα σκουπίδια συλλέγονται µε
απορριµµατοφόρα του ∆ήµου και µεταφέρονται µε πλοία σε χωµατερές της Αττικής.
Πρόσφατα (2014) λειτούργησε µονάδα συµπίεσης απορριµµάτων και σταθµός
µεταφόρτωσης. Η πρωτεύουσα της Αίγινας, (Αίγινα) καθώς και ο οικισµός της Αγίας
Μαρίνας διαθέτουν δίκτυα αποχέτευσης τα οποία όµως, ελλείψει σταθµού βιολογικού
καθαρισµού, δεν λειτουργούν. Στους διάσπαρτους οικισµού της Αίγινας, τα λύµατα είναι
ανεξέλεγκτα και πολλά από αυτά καταλήγουν σε ρέµατα, µη ελεγχόµενες χωµατερές και
στη θάλασσα (Ντούλα & Σαρρής, 2013).

Οδικό δίκτυο – Συγκοινωνίες – Χώροι στάθµευσης

Το οδικό δίκτυο της Αίγινας είναι σχετικά καλό. Το βασικότερο µέσο µαζικής
µεταφοράς στο στη νήσο Αίγινα είναι το ΚΤΕΛ. Τα δροµολόγια των λεωφορείων δεν
θεωρούνται επαρκή. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων, αλλά κυρίως των
τουριστών υπάρχουν ιδιωτικά ταξί (Καψάλης, 2006), αλλά και µόνιππα αµαξάκια, τα
οποία όµως εξυπηρετούν για µικρές αποστάσεις. Στο νησί της Αίγινας επιτρέπεται η
χρήση ιδιωτικής χρήσης δικύκλων και αυτοκινήτων και υπάρχουν γραφεία ενοικίασης
µεταφορικών µέσων. Κατά τους θερινούς µήνες παρατηρείται αύξηση των ιδιωτικής
χρήσης µέσων µεταφοράς. Συνέπεια αυτού είναι η δυσκολία εύρεσης χώρων
στάθµευσης, παρά την ύπαρξη δηµοτικού πάρκιν, καθώς και η κυκλοφοριακή
συµφόρηση κυρίως στα λιµάνια της Αίγινας (Αίγινα, Σουβάλα, Αγία Μαρίνα). Για την

69
 καλύτερη εξυπηρέτηση κατοίκων και τουριστών, κατά τους καλοκαιρινούς µήνες,
απαγορεύεται η µετακίνηση µε πετρελαιοκίνητα και βενζινοκίνητα µέσα µεταφοράς στις
γύρω από τα λιµάνια περιοχές.

Όσον αφορά τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, γίνονται µε συµβατικά πλοία, δελφίνια,

αλλά και θαλάσσια ταξί. Τα δροµολόγια των πλοίων λιγοστεύουν κατά τους χειµερινούς
µήνες, κυρίως λόγω της µείωσης του αριθµού των τουριστών, αλλά και λόγω των
άσκηµων καιρικών συνθηκών που κάνουν την προσέγγιση στα λιµάνια επικίνδυνη.

3.2.4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Πρωτογενής – ∆ευτερογενής – Τριτογενής Τοµέας Παραγωγή

Σύµφωνα µε στοιχεία (ΕΛΣΤΑΤ, 2001), το σύνολο των οικονοµικώς ενεργών

κατοίκων της Αίγινας το 2001 ήταν 4.793 (Πίνακας: 3.2).

Πίνακας: 3.2
Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός , απασχολούµενοι κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας
και άνεργοι 2001
∆ήµος/∆ηµοτικό ∆ιαµέρισµα
∆ηµοτικά ∆ιαµερίσµατα
∆ήµος
Αίγινας Αίγινας Βαθέος Κυψέλης Μεσαγρού

Πρωτογενής Πλήθος 362 224 29 47 36

Οικονοµικά ενεργός πληθυσµός

Τοµέας % 8% 5% 1% 1% 1%
οικονοµικής ∆ευτερογενής Πλήθος 1.017 552 130 162 112
δραστηριότητας % 21% 12% 3% 3% 2%
Τριτογενής Πλήθος 2.473 1.578 150 340 285
% 52% 33% 3% 7% 6%
∆εν δήλωσαν κλάδο Πλήθος 150 102 20 16 10
% 3% 2% 0,5% 0,5% 0,5%
Άνεργοι Πλήθος 791 483 76 98 109
% 17% 10% 2% 2% 2%
ΣΥΝΟΛΟ 4.793 2.939 405 663 552
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

70
 Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι ο πρωτογενής τοµέας παραγωγής απασχολεί
το 8% του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού της Αίγινας, ο δευτερογενής τοµέας
παραγωγής το 21% και ο τριτογενής τοµέας παραγωγής το 52% (Πίνακας: 3.2).

∆υστυχώς σύµφωνα µε την ΕΛΣΤΑΤ δεν έχει ακόµη ολοκληρωθεί η επεξεργασία των
δεδοµένων της απογραφής του έτους 2011 κι έτσι δεν διατίθενται νεότερα στοιχεία
σχετικά µε την πορεία της οικονοµίας στο νησί της Αίγινας.

Πρωτογενής τοµέας

Το εργατικό δυναµικό του πρωτογενή τοµέα παραγωγής απασχολείται κυρίως στην

καλλιέργεια της αιγινήτικης φιστικιάς, η οποία ολοένα αυξάνεται (Σόµπολος, 2008).
Υπάρχει µάλιστα αγροτικός σύλλογος στην Αίγινα που αριθµεί 100 µέλη, µόνιµους
κατοίκους της νήσου Αίγινας, επαγγελµατίες αγρότες, που ασχολούνται µε την
καλλιέργεια της φιστικιάς, της ελιάς και των οπωροκηπευτικών, αλλά και ο αγροτικός
συνεταιρισµός Αίγινας ο οποίος αριθµεί 360 µέλη ως επί το πλείστον
φιστικοπαραγωγούς. Επίσης µερίδιο κατέχει και η αλιεία. Στο νησί της Αίγινας υπάρχουν
4-5 τράτες, 4-5 ανεµότρατες, 4-6 γρι γρι, καθώς και ένας µεγάλος αριθµός από βάρκες. Η
αλιεία προµηθεύει τόσο την τοπική αγορά όσο και την αγορά του Πειραιά (Ντούλα &
Σαρρής, 2013).

∆ευτερογενής τοµέας

Σύµφωνα µε τον Αρετόπουλο (2009) δραστηριοποιούνται στη νήσο Αίγινα 1070

επιχειρήσεις. Ο τοµέας της µεταποίησης στη νήσο Αίγινα είναι περιορισµένος και οι
µονάδες χαρακτηρίζονται από το µικρό τους µέγεθος και είναι συνήθως οικογενειακές
(Βασιλικιώτη - Βίχερτ & Μωυσιάδου, 2007).

Ο κλάδος των οικοδοµικών εργασιών αποτελεί σηµαντικό τµήµα της οικονοµίας της
νήσου Αίγινας, λόγω του µεγάλου ενδιαφέροντος που παρατηρήθηκε κατά τα
προηγούµενα έτη στην κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών. Το 1991 το ποσοστό του

71
 εργατικού δυναµικού που απασχολούνταν στον τοµέα των κατασκευών ανερχόταν στο
18,4% και το 2001 στο 16,5% (Βασιλικιώτη - Βίχερτ & Μωυσιάδου, 2007). Ο
συνολικός αριθµός των νέων οικοδοµών στη νήσο Αίγινα ήταν 158 για το έτος 2001, το
2008 ο συνολικός αριθµός µειώθηκε στις 132, και το 2011 είχαµε µόλις 31 νέες
οικοδοµές (Πίνακας: 3.3). Αίτιο αυτής της απότοµης µείωσης εργασιών στον κλάδο των
οικοδοµών και κατά συνέπεια στην κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών είναι η
οικονοµική κρίση των τελευταίων ετών (http://geodata.gov.gr).

Πίνακας: 3.3
Αριθµός αδειών κατά είδος οικοδοµικής άδειας – Νέες οικοδοµές και προσθήκες έτη 2001, 2008 και 2011
ΈΤΟΣ ΕΙ∆ΟΣ ΠΛΗΘΟΣ ΟΙΚΟ∆ΟΜΙΚΩΝ Α∆ΕΙΩΝ ΑΝΑ ∆ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΟΙΚΟ∆ΟΜΙΚΗΣ ΑΙΓΙΝΑΣ ΒΑΘΕΟΣ ∆ΙΑΜΕΡΙΣΜΑ
ΚΥΨΕΛΗΣ ΜΕΣΑΓΡΟΥ ΠΕΡ∆ΙΚΑΣ
2001 Α∆ΕΙΑΣ
ΝΕΕΣ 154 2 1 0 1 158
ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ 36 0 0 0 1 37
2008 ΝΕΕΣ 117 5 4 0 6 132
ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ 28 0 0 1 0 29
2011 ΝΕΕΣ 26 0 0 1 4 31
ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ 10 0 1 0 0 11
Πηγή:http://geodata.gov.gr

Τριτογενής τοµέας

Ο τουρισµός αποτελεί σηµαντική οικονοµική δραστηριότητα για την Αίγινα. Λόγω

της κοντινής απόστασης της νήσου Αίγινας από το λιµάνι του Πειραιά, κατά τους
θερινούς κυρίως µήνες, καταφθάνουν στο νησί της Αίγινας πολυάριθµοι παραθεριστές,
αλλά και εκδροµείς. ∆ύο είδη τουρισµού είναι ιδιαιτέρως ανεπτυγµένα στο νησί της
Αίγινας, ο εκδροµικός και ο παραθεριστικός τουρισµός και είναι τέτοιος ο όγκος των
τουριστών, ώστε, η παρουσία τους, όχι µόνο τονώνει την οικονοµία της νήσου Αίγινας
αλλά δίνει ουσιαστική ώθηση στους άλλους δύο τοµείς παραγωγής, οι οποίοι στην ουσία
εξαρτώνται από τον τουρισµό.

Όπως είναι φυσικό ο κύριος όγκος του εργατικού δυναµικού στο νησί της Αίγινας
απασχολείται στον τριτογενή τοµέα παραγωγής. Το 52% των οικονοµικά ενεργών

72
κατοίκων της νήσου Αίγινας δραστηριοποιείται στον τριτογενή τοµέα παραγωγής
(Πίνακας: 3.2).

Σύµφωνα µε το Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος (http://www.grhotels.gr/) και

τον Σύλλογο Ενοικιαζοµένων ∆ωµατίων Αίγινας (http://www.aeginarooms.com/),
λειτουργούν στην Αίγινα 72 ξενοδοχεία και 52 ενοικιαζόµενα δωµάτια-διαµερίσµατα
(Πίνακας: 3.4). Η µεγαλύτερη συγκέντρωση ενοικιαζοµένων δωµατίων και
ξενοδοχειακών καταλυµάτων παρατηρείται στην Αγία Μαρίνα. Στην περιοχή της Αίγινας
µε την µεγαλύτερη τουριστική ανάπτυξη στη νήσο Αίγινα, µε 68 καταλύµατα (40
ξενοδοχεία και 28 ενοικιαζόµενα δωµάτια), η συγκέντρωση των τουριστικών
καταλυµάτων αγγίζει το 54%. Ακολουθεί η πόλη της Αίγινας, πρωτεύουσα το νησιού, µε
26 καταλύµατα (19 ξενοδοχεία και 7 ενοικιαζόµενα δωµάτια) και ποσοστό 21% επί του
συνόλου των καταλυµάτων της νήσου Αίγινας. Το υπόλοιπο 25% των τουριστικών
καταλυµάτων της Αίγινας βρίσκονται σε άλλες περιοχές της νήσου. Ακολούθως
(Πίνακας: 3.4) παρουσιάζονται (αριθµητικά) τα τουριστικά καταλύµατα ανά περιοχή
καθώς και το ποσοστό που καταλαµβάνουν.

Πίνακας: 3.4
Τουριστικά Καταλύµατα Αίγινας – Έτος 2014
ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΥΠΟΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ Ποσοστό
Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Ξενοδοχεία
Αγία Μαρίνα 28 40 68 54%
Αίγινα 7 19 26 21%
Σουβάλα 6 4 10 8%
Πέρδικα 4 5 9 7%
Βαγία 1 1 2 2%
Μαραθώνας 3 1 4 3%
Άγιοι 1 0 1 1%
Άγιος Φώτιος 0 1 1 1%
Βαθύ 0 1 1 1%
Αλώνες 2 0 2 2%
ΣΥΝΟΛΟ 52 72 124 100%
Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος και Σύλλογος Ενοικιαζοµένων δωµατίων Αίγινας

Σύµφωνα µε την ΕΛΣΤΑΤ διατίθενται στοιχεία ξενοδοχειακής κίνησης ανά δηµοτικό

διαµέρισµα από τα οποία έχουν εξαιρεθεί τα δηµοτικά διαµερίσµατα για τα οποία τίθεται
73
 θέµα στατιστικού απορρήτου για το έτος 2009, καθώς επίσης στοιχεία ανά νοµό για τα
έτη 2009-2012. Εποµένως εξετάζουµε τα στατιστικά στοιχεία για το ∆ήµο Αίγινας µόνο
για το έτος 2009 (ΕΛΣΤΑΤ, 2009) Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται
αναλυτικά οι αφίξεις σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (εκτός καµπινγκ) κατά
Ήπειρο ανά ∆ηµοτικό ∆ιαµέρισµα.

Πίνακας: 3.5
Αφίξεις σε Καταλύµατα Ξενοδοχειακού τύπου (πλην κάµπινγκ) Κατά Ήπειρο 2009
ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (πλήν καµπινγκ) ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ ΣΥΝΟΛΟ
∆ΗΜΟΤΙΚΑ ΕΥΡΩΠΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΑΣΙΑ ΑΦΡΙΚΗ ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑ∆Α ΑΦΙΞΕΩΝ
Αίγινας 2.481 365 57 26 2.961 10.920 13.881
Βαθέως 16 0 2 0 18 660 678
Μεσαγρού 256 278 60 13 2.933 13.699 16.632
Πέρδικας 843 70 16 2 950 3.991 4.941
ΣΥΝΟΛΟ 3.596 713 135 41 6.862 29.270 36.132
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Το σύνολο των αφίξεων Ελλήνων και αλλοδαπών τουριστών (Πίνακας: 3.5) ξεπερνά
τις 36.000. Από αυτούς πάνω από 29.000 είναι Έλληνες και οι υπόλοιποι αλλοδαποί
τουρίστες, γεγονός που φανερώνει ότι αποτελούν το τουριστικό προϊόν της νήσου
Αίγινας απευθύνεται κυρίως σε ηµεδαπούς.

Πίνακας: 3.6
∆υναµικότητα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου της νήσου Αίγινας – Έτος 20113
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ∆ΩΜΑΤΙΑ ΚΛΙΝΕΣ
ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ 250 6.013 11.335
ΝΗΣΟΣ ΑΙΓΙΝΑ 72 1.759 3.397
Αίγινα 19 390 743
Αγ. Μαρίνα 40 1.039 2.029
Αγ. Φώτιος 1 6 12
Βαθύ 1 11 22
Βαϊα 1 21 42
Μαραθώνας 1 17 35
Πέρδικα 5 180 330
Σουβάλα 4 95 184
Πηγή: από επεξεργασία δεδοµένων ΕΛΣΤΑΤ, Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος

3
Άθροισµα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου (ξενοδοχεία τύπου επιπλωµένων διαµερισµάτων,
κλασσικού τύπου, τύπου µοτέλ, παραδοσιακά επιπλωµένα διαµερίσµατα, συγκροτήµατα Bungalows)

74
 Το έτος 2011 (ΞΕΕ, 2011) στη Νοµαρχία Πειραιώς λειτουργούν 250 καταλύµατα
ξενοδοχειακού τύπου. Από αυτές οι 72 βρίσκονται στην Αίγινα, δηλαδή ποσοστό 29%
επί του συνόλου των ξενοδοχειακών καταλυµάτων (Πίνακας: 3.6).

Ανεργία

Το 21% των οικονοµικά ενεργών κατοίκων της νήσου Αίγινας απασχολούνται στον
δευτερογενή τοµέα (Πίνακας: 3.2). Παρόλη την έλλειψη επίσηµων στοιχείων της
ΕΛΣΤΑΤ, όπως προαναφέρθηκε, σχετικά µε την ανεργία κατά το τελευταίο έτος
απογραφής (2011), µόνο το γεγονός της σηµαντικής µείωσης έκδοσης αδειών για νέες
οικοδοµές (Πίνακας: 3.3), σε συνάρτηση µε το αυξηµένο ποσοστό επί τοις % που κατέχει
ο δευτερογενής τοµέας στη νήσο Αίγινα, οδηγεί στο συµπέρασµα ότι, κατά τα τελευταία
έτη συρρικνώνεται, άρα οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά ανεργίας. Στα παραπάνω
συνυπολογίζουµε τις αυξητικές τάσεις των ποσοστών της ανεργίας, εικόνα που
παρατηρείται (ΕΛΣΤΑΤ, 2011) γενικότερα στην περιφέρεια Αττικής και καταλήγουµε,
µάλλον µε βεβαιότητα, στο συµπέρασµα ότι το ποσοστό της ανεργίας στο νησί της
Αίγινας παρουσιάζει επίσης αυξητικές τάσεις της τάξης του 8,1% οι οποίες, σύµφωνα µε
τα παραπάνω οφείλονται κατά κύριο λόγο στην µείωση των οικοδοµικών εργασιών στο
νησί της Αίγινας. Ακολουθεί πίνακας (Πίνακας: 3.7) µε τα ποσοστά ανεργίας για τα έτη
2006, 2010 , 2011. Τέλος το 17% του οικονοµικώς ενεργού πληθυσµού της νήσου Αίγινας
δηλώνουν άνεργοι (ΕΛΣΤΑΤ, 2011).

Πίνακας: 3.7
Ποσοστά Ανεργίας Περιφέρειας Αττικής (έτη 2006, 2010, 2011)
Ποσοστά Ανεργίας Περιφέρειας Αττικής Έτη 2006, 2010, 2011
ΈΤΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ
2006 7,7%
2010 10,5%
2011 15,8%
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

75
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

4.1 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Για µια πιο σφαιρική άποψη σχετικά µε την θέση που καταλαµβάνει η Αίγινα
τουριστικά σε σχέση µε τα άλλα νησιά του Αργοσαρωνικού, κρίνεται αναγκαία η
παράθεση της δυναµικότητας καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου των νησιών του
Αργοσαρωνικού (ΕΛΣΤΑΤ, 2011).

Πίνακας: 4.1
Ξενοδοχειακό ∆υναµικό νήσων Αργοσαρωνικού Έτους 20114
Γεωγραφική Έτος 2011
Πλήθος Πλήθος Πλήθος Ποσοστό
Περιοχή δωµατίων κλινών κλινών επί τοις
Μονάδων
%
Νοµαρχία Πειραιά 250 6.013 11.335 100%
Σύνολο νησιών 201 4151 7968 70,29%
Αγκίστρι 19 298 603 5,31%
Αίγινα 72 1759 3397 26,96%
Κύθηρα 42 522 1012 8,93%
Πόρος 22 729 1332 11,75%
Σαλαµίνα 3 50 80 0,70%
Ύδρα 25 329 662 5,84%
Σπέτσες 18 464 882 7,78%
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος 2011

Στη Νοµαρχία Πειραιά λειτουργούν 250 ξενοδοχειακές µονάδες (11.335 κλίνες). Το

70,29% του συνόλου των κλινών (7.968 κλίνες) βρίσκονται στα νησιά του

4
Άθροισµα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου (ξενοδοχεία τύπου επιπλωµένων διαµερισµάτων,
κλασσικού τύπου, τύπου µοτέλ, παραδοσιακά επιπλωµένα διαµερίσµατα, συγκροτήµατα Bungalows)

76
Αργοσαρωνικού (Πίνακας: 4.1). Από άποψη πλήθους κλινών το νησί της Αίγινας
διαθέτει τις περισσότερες κλίνες καθώς εκεί βρίσκεται το 29,96% (3.397 κλίνες) των
κλινών, έναντι του υπόλοιπου 40,33% που βρίσκεται στα άλλα νησιά του
Αργοσαρωνικού.
Για την µελέτη της κατάστασης στην νήσο Αίγινα κρίνεται σκόπιµη η ανάλυση τόσο
της τουριστικής προσφοράς όσο και της τουριστικής ζήτησης.

4.2 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ

Με τον όρο τουριστική προσφορά αναφερόµαστε σε όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία

θα προσελκύσουν τον τουρίστα σε έναν τόπο και θα του σχηµατίσουν είτε θετική είτε
αρνητική εικόνα για έναν τόπο (Λαγός, 2005).

Σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2011) και του Συλλόγου Ενοικιαζοµένων

∆ωµατίων Αίγινας (www.aeginarooms.com), το τελευταίο έτος συλλογής
συγκεντρωτικών στοιχείων τουριστικών καταλυµάτων που δραστηριοποιούνται στην
Αίγινα είναι το έτος 2011. Στο νησί της Αίγινας, για το έτος 2011, δραστηριοποιήθηκαν
συνολικά 124 τουριστικά καταλύµατα, 72 ξενοδοχεία και 52 ενοικιαζόµενα δωµάτια-
διαµερίσµατα (Πίνακας 4.2).
Η µεγαλύτερη συγκέντρωση ενοικιαζοµένων δωµατίων και ξενοδοχειακών
καταλυµάτων παρατηρείται στην Αγία Μαρίνα. Στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, µε την
µεγαλύτερη τουριστική ανάπτυξη στο νησί της Αίγινας, µε 68 καταλύµατα (40
ξενοδοχεία και 28 ενοικιαζόµενα δωµάτια), η συγκέντρωση των τουριστικών
καταλυµάτων αγγίζει το 54%. Ακολουθεί η πόλη της Αίγινας, πρωτεύουσας το νησιού,
µε συνολικά 26 καταλύµατα (19 ξενοδοχεία και 7 ενοικιαζόµενα δωµάτια), µε ποσοστό
21% επί του συνόλου των καταλυµάτων της νήσου Αίγινας. Το υπόλοιπο 25% των
τουριστικών καταλυµάτων της Αίγινας βρίσκονται σε άλλες περιοχές της νήσου.

77
 Πίνακας: 4.2
Καταγραφή Τουριστικών Καταλυµάτων Αίγινας – Έτος 2011
ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΥΠΟΣ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΛΟ Ποσοστό
Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια Ξενοδοχεία
Αγία Μαρίνα 28 40 68 54%
Αίγινα 7 19 26 21%
Σουβάλα 6 4 10 8%
Πέρδικα 4 5 9 7%
Βαγία 1 1 2 2%
Μαραθώνας 3 1 4 3%
Άγιοι 1 0 1 1%
Άγιος Φώτιος 0 1 1 1%
Βαθύ 0 1 1 1%
Αλώνες 2 0 2 2%
ΣΥΝΟΛΟ 52 72 124 100%
Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος και Σύλλογος Ενοικιαζοµένων δωµατίων Αίγινας

Στο νησί της Αίγινας σύµφωνα, µε µελέτες της ΕΛΣΤΑΤ (ΕΛΣΤΑΤ, 2011), και όπως
παρουσιάζεται στη συνέχεια (Πίνακας: 4.3), στην Αίγινα λειτουργούν οι εξής τύποι
ξενοδοχειακών καταλυµάτων:

- Επιπλωµένα διαµερίσµατα
- Ξενοδοχεία κλασσικού τύπου
- Ξενοδοχεία τύπου επιπλωµένων διαµερισµάτων
- Ξενοδοχεία
- Παραδοσιακά ξενοδοχεία

78
 Πίνακας: 4.3
∆υναµικότητα Καταλυµάτων Ξενοδοχειακού Τύπου (κατά τύπο καταλύµατος) Αίγινας 20115
Είδος Ξενοδοχειακού Καταλύµατος

Γεωγραφι Σύνολο

∆ιαµερισµάτων
∆ιαµερίσµατα

Παραδοσιακό
Επιπλωµένων
Επιπλωµένα
Σύνολο

Ξενοδοχείο

Ξενοδοχείο
Ξενοδοχείο

Ξενοδοχείο
Κλασσικού
κή Ξενοδοχειακώ

Τύπου

Τύπου
κλινών
Περιοχή ν Μονάδων

1* 1* 2* 3* 1* 2* 3* 4* 2* 4*
Αίγινα 6 8 2 1 1 1 19 743
Αγ. 2 7 24 4 3 40 2.029
Αγ. 1 1 1 12
Βαθύ 1 1 22
Βαϊα 1 1 42
Μαραθών 1 1 35
Πέρδικα 1 1 1 5 330
Σουβάλα 1 1 2 4 184
Σύνολο 1 16 34 6 2 8 1 1 1 1 72 3.397
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος

Ο κύριος όγκος των καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου που δραστηριοποιείται στο

νησί της Αίγινας, αποτελείται από καταλύµατα τύπου «Ξενοδοχείου Κλασσικού τύπου»
κατηγορίας 2* και 1* (Πίνακας: 4.3). Συγκεκριµένα, εκ του συνόλου των 72
καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου που δραστηριοποιούνται στο νησί της Αίγινας, τα 43
καταλύµατα κατηγορίας 2* και 19 καταλύµατα κατηγορίας 1*. Παρά τη µεγάλη
συγκέντρωση ξενοδοχειακών µονάδων στη νήσο Αίγινα αυτές χαρακτηρίζονται από το
µικρό τους µέγεθος και είναι στην πλειονότητά τους κάτω των 50 κλινών (εξαιρούνται
κάποιες µονάδες 100-200 κλινών). Στα παραπάνω προστίθεται και το γεγονός της
έλλειψης παραδοσιακών ξενώνων. Στον ακόλουθο πίνακα (Πίνακας: 4.4) φαίνεται ότι το
87% των καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου είναι κατηγορίας 1* και 2*.

5
Άθροισµα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου (ξενοδοχεία τύπου επιπλωµένων διαµερισµάτων,
κλασσικού τύπου, τύπου µοτέλ, παραδοσιακά επιπλωµένα διαµερίσµατα, συγκροτήµατα Bungalows)

79
 Πίνακας: 4.4
Κατανοµή Καταλυµάτων Ξενοδοχειακού Τύπου (κατά τύπο καταλύµατος) Αίγινας 20116
Περιοχή Αριθµός Μονάδων ανά Κατηγορία Καταλύµατος Σύνολο
5* 4* 3* 2* 1* µονάδων
Σύνολο Ξενοδοχειακών - 2 7 44 19 72
Επί τοις % 2,8 % 9,7 % 61 % 26 % 100 %
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος

Από αυτές το 26% ανήκει σε ξενοδοχειακές µονάδες κατηγορίας 1* και το 61% σε

ξενοδοχειακές µονάδες 2%. Τέλος, Στο νησί της Αίγινας δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις
κάµπινγκ. Στην Αίγινα λειτούργησαν 3.277 κλίνες ενοικιαζόµενων δωµατίων και
διαµερισµάτων (Πίνακας: 4.5) για το έτος 2008 κατατάσσοντάς την πρώτη σε
δυναµικότητα ανάµεσα στα νησιά του Αργοσαρωνικού (Μαθιουδάκης, 2008, σελ.152).

Πίνακας: 4.5
Ενοικιαζόµενα ∆ωµάτια – διαµερίσµατα – bungalows Πειραιά και νήσων Αργοσαρωνικού –
Έτος 2008

Πηγή: Μαθιουδάκης, Ι., 2008, σελ.152

6
Άθροισµα καταλυµάτων ξενοδοχειακού τύπου (ξενοδοχεία τύπου επιπλωµένων διαµερισµάτων,
κλασσικού τύπου, τύπου µοτέλ, παραδοσιακά επιπλωµένα διαµερίσµατα, συγκροτήµατα Bungalows)

80
 4.3 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

«Η ποσότητα του τουριστικού προϊόντος που ένα άτοµο ή ένα σύνολο ατόµων θέλει και
µπορεί να αγοράσει σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο και µε συγκεκριµένη τιµή καλείται
τουριστική ζήτηση» (Λαζαρίδης & Παπαδόπουλος, 2005, σελ.35).

Η ανάλυση της τουριστικής ζήτησης µίας περιοχής που ερευνάται είναι απαραίτητη
και είτε µέσω στατιστικών αναλύσεων οι οποίες συλλέγονται από την ΕΛΣΤΑΤ και
αφορούν πληροφορίες σχετικές µε το πλήθος των επισκεπτών, είτε µε στατιστικές µέσω
των τουριστικών καταλυµάτων και του Ξενοδοχειακού Επιµελητηρίου Ελλάδος και
αφορούν πληροφορίες για το πλήθος των αφίξεων και διανυκτερεύσεων των τουριστών.
Όσον αφορά την Αίγινα, η ΕΛΣΤΑΤ, διαθέτει στατιστικά στοιχεία ξενοδοχειακής
κίνησης, εξαιρουµένων αυτών για τα οποία τίθεται θέµα στατιστικού απορρήτου, ανά
δηµοτικό διαµέρισµα, έως το έτος 2009. Για τα έτη 2010-2013 βρίσκονται σε διαδικασία
επεξεργασίας και όταν οριστικοποιηθούν θα διατεθούν στοιχεία µόνο κατά Νοµό.
Εποµένως, µπορούµε να εξετάσουµε τα στατιστικά στοιχεία για το ∆ήµο Αίγινας µόνο
έως και το έτος 2009 (ΕΛΣΤΑΤ, 2009).
Πίνακας: 4.6
Αφίξεις - ∆ιανυκτερεύσεις Ηµεδαπών και Αλλοδαπών ∆ήµου Αίγινας για τα έτη 2005-2009
∆ιαφορά ∆ιαφορά
Ηµεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο αφίξεων διανυκτ.
από από Μέση ∆ιανυκ.
Πλήθος
Έτος προηγ. προηγ. παραµονή ανά
Κλινών
έτος έτος σε ηµέρες8 κλίνη9
Αφίξεις ∆ιανυκτ. Αφίξεις ∆ιανυκτ. Αφίξεις ∆ιανυκτ.
επί τοις επί τοις
%7 %
2005 15.827 38.266 4.462 19.136 20.289 57.402 -34,25 -34,92 2,8 3.746 15
2006 10.756 25.520 3.533 13.993 14.289 39.513 -29,57 -31,16 2,8 3.720 11
2007 23.765 54.836 7.809 30.783 31.574 85.619 120,97 116,69 2,7 3.629 24
2008 18.613 49.954 5.592 23.695 24.205 73.647 -23,34 -13,98 3,0 3.337 22
2009 29.270 85.887 6.862 26.404 36.132 112.291 49,27 52,47 3,1 3.434 33
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ , Ξενοδοχειακό Επιµελητήριο Ελλάδος (µετά από επεξεργασία ετήσιων πινάκων της ΕΛΣΤΑΤ
ετών 2005-2009)

7
100*(διαφορά αφίξεων)/σύνολο αφίξεων προηγούµενου έτους
8
Σύνολο διανυκτερεύσεων / Σύνολο αφίξεων
9
Σύνολο διανυκτερεύσεων / πλήθος κλινών

81
 Για συγκριτικούς λόγους, παρουσιάζονται οι αφίξεις ηµεδαπών και αλλοδαπών σε
καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (εκτός καµπινγκ) ανά ∆ηµοτικό ∆ιαµέρισµα του
∆ήµου Αίγινας, για τα έτη 2005-2009 (Πίνακας: 4.6).
Σύµφωνα µε τον παραπάνω πίνακα (Πίνακας: 4.6) στον ευρύτερο ∆ήµο της Αίγινας οι
διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών ανήλθαν στις 26.404 έναντι 85.887 για τους
ηµεδαπούς για το έτος 2009, ενώ συνολικά οι διανυκτερεύσεις ηµεδαπών και αλλοδαπών
τουριστών άγγιξε τις 112.291. Το ίδιο έτος, σε επίπεδο αφίξεων αλλοδαπών στην Αίγινα
καταγράφηκαν 6.862 αφίξεις έναντι 29.270 ηµεδαπών. Παρατηρώντας τις αφίξεις και τις
διανυκτερεύσεις εντοπίζουµε σηµαντική µείωση κατά το έτος 2006 για τις µεν αφίξεις
στο 29,57%, για τις δε διανυκτερεύσεις στο 31,16%. Αντίστοιχα η µεγάλη αύξηση σε
αφίξεις και διανυκτερεύσεις παρατηρείται το έτος 2007 µε τις αφίξεις να φτάνουν το
120,97% και τις διανυκτερεύσεις το 116,69%, έναντι αυτών του προηγούµενου έτους. Οι
διακυµάνσεις του πλήθους των αφίξεων και διανυκτερεύσεων για τα έτη 2005-2009
απεικονίζονται παρακάτω (Γράφηµα: 4.1).

Γράφηµα: 4.1
Συγκριτική ανάλυση αφίξεων – διανυκτερεύσεων ηµεδαπών – αλλοδαπών
∆ήµου Αίγινας 2005-2009

120000
100000
80000
60000 Αφίξεις
40000 Διανυκτερεύσεις
20000
0
2005 2006 2007 2008 2009

Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (ΕΛΣΤΑΤ, 2005-2009) σχετικά µε τις αφίξεις στο νησί
της Αίγινας ανά Ήπειρο, βάση της χώρας µόνιµης διαµονής των πελατών (Πίνακας: 4.7),
για το σύνολο της νήσου Αίγινας και προκύπτει ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των
τουριστών ανήκει σε Έλληνες και Ευρωπαίους πολίτες, µε τους πρώτους να αποτελούν
τους κύριους αγοραστές του τουριστικού προϊόντος της νήσου Αίγινας. Από το έτος 2005
82
 έως το 2009 οι αφίξεις των Ελλήνων τουριστών στο νησί της Αίγινας κυµαίνονται από
75% (έτη 2006, 2005) έως 81% (έτος 2009) και οι αφίξεις των Ευρωπαίων τουριστών
µεταξύ 16,33% (έτος 2009) έως 20,88% (έτος 2007) του συνόλου των αφίξεων.

Πίνακας: 4.7
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (πλην καµπινγκ) στην Αίγινα,
κατά Ήπειρο, βάση της χώρας µόνιµης διαµονής για τα έτη 2005-2009
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε Καταλύµατα Ξενοδοχειακού Τύπου (πλήν καµπινγκ), στην Αίγινα, Κατά Ήπειρο, βάση της
Χώρας Μόνιµης ∆ιαµονής για τα έτη 2005-2009
Ευρώπη Σύνολο αφίξεων Σύνολο Σύνολο
Έτη Αµερική Ασία Αφρική
άλλων εθνικοτήτων αφίξεων αφίξεων
(εκτός Ελλάδας)
Ελλήνων
αφίξεις % αφίξεις % αφίξεις % αφίξεις % αφίξεις % αφίξεις %
2005 3.768 18,57 378 1,86 120 0,59 78 0,38 118 0,58 15.827 78 20.289
2006 2.984 20,88 410 2,86 54 0,38 55 0,38 30 0,21 10.756 75 14.289
2007 6.590 20,87 902 2,86 137 0,43 77 0,24 103 0,33 23.765 75 31.574
2008 4.778 19,74 569 2,35 120 0,49 39 0,16 80 0,33 18.613 77 24.205
2009 5.903 16,33 713 1,97 135 0,73 41 0,11 70 0,19 29.270 81 36.132
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ (από επεξεργασία ετήσιων πινάκων µεριδίου τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου
ετών 2005-2009)

Στη συνέχεια (Γράφηµα: 4.2) απεικονίζεται το µερίδιο τουριστών στην Αίγινα για το
έτος 2009 ανά Ήπειρο βάση της χώρας διαµονής τους.

Γράφηµα: 4.2
Ποσοστό (%) αφίξεων ∆ήµου Αίγινας ανά Ήπειρο – Έτος 2009

Αφίξεις τουριστών Δήμου Αίγινας ανά Ήπειρο 2009

16%
2%
1%

0% Ευρώπη

Αμερική

Ασία

Αφρική
81%
Ελλάδα

83
 Το έτος 2009 (Γράφηµα: 4.2) οι Έλληνες αποτέλεσαν το 81% του µεριδίου των
τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου. Αιτία του µεγάλου ποσοστού Ελλήνων
τουριστών είναι η κοντινή απόσταση της νήσου Αίγινας από το λιµάνι του Πειραιά και η
εύκολη πρόσβαση. ∆εύτεροι κατά σειρά είναι Ευρωπαίοι πολίτες µε 16% και τρίτοι οι
Αµερικανοί µε 2%.

Ενδιαφέρον παρατηρείται από την ανάλυση των Ευρωπαίων τουριστών ανά

εθνικότητα (ΕΛΣΤΑΤ, 2005-2009). Στον πίνακα που ακολουθεί (Πίνακας 4.8)
παρουσιάζεται η ποσοστιαία κατανοµή τουριστών Ευρωπαίων πολιτών µε βάση την
χώρα µόνιµης διαµονής τους.

Πίνακας: 4.8
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου (πλην καµπινγκ) στην Αίγινα,
βάση χώρας µόνιµης διαµονής για τα έτη 2005-2009
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε Καταλύµατα Ξενοδοχειακού Τύπου (πλήν καµπινγκ), στην Αίγινα, Κατά Ήπειρο, βάση της
Χώρας Μόνιµης ∆ιαµονής για τα έτη 2005-2009
Έτη Γερµανία Γαλλία Ολλανδία Αγγλία ΗΠΑ Ρώσια Λοιποί (πλην Σύνολο
Ελλήνων)
Αφίξεις % Αφίξεις % Αφίξεις % Αφίξεις % Αφίξεις % Αφίξεις % Αφίξεις %
2005 703 3,5 462 2,3 433 2,1 590 2,9 316 1,6 219 1,1 1.739 8,6 4.462
2006 387 2,7 320 2,2 296 2,0 466 3,3 312 2,2 115 0,8 1.637 11,5 3.533
2007 497 1,6 965 3,0 645 2,0 1.149 3,6 621 2,0 280 0,9 3.652 11,6 7.809
2008 528 2,2 623 2,6 387 1,6 770 3,2 446 1,8 332 1,4 2.506 10,3 5.593
2009 735 2,0 700 1,9 412 1,1 820 2,3 472 1,3 350 1,0 3.373 9,3 6.862
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Όπως φαίνεται (Πίνακας: 4.8), κατά το έτος 2009 το 2,3% των αφίξεων ξένων
τουριστών στο νησί της Αίγινας ήταν Άγγλοι, ακολουθούν µε 2% Γερµανοί, µε 1,9%
Γάλλοι, 1,3% Αµερικανοί, 1,1% Ολλανδοί και τέλος 1% Ρώσοι. Τέλος το 9,3% ήταν
διαφόρων εθνικοτήτων. Αυτό που παρατηρείται είναι πως από το έτος 2005 έως το 2009
ο αριθµός των ξένων επισκεπτών στο νησί της Αίγινας µετά από µία µεγάλη άνοδο το
2007 ακολουθεί µειωτικές τάσεις στο σύνολό του (Γράφηµα: 4.3).

84
 Γράφηµα: 4.3
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου
(πλην καµπινγκ) στην Αίγινα, κατά χώρα µόνιµης κατοικίας 2005-2009
Ποσοστιαία κατανοµή τουριστών σε καταλύµατα ξενοδοχειακού τύπου
(πλην καµπινγκ) στην Αίγινα, κατά χώρα µόνιµης κατοικίας 2005-2009
1200
1100
1000
900
800 Γερµανία
700
600 Γαλλία
500
400 Ολλανδία
300 Αγγλία
200
100 ΗΠΑ
0
Ρωσία
2005 2006 2007 2008 2009

Σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (Μαθιουδάκης, 2008, σελ. 76). Η εποχικότητα

του τουρισµού στην Αίγινα είναι ιδιαίτερα υψηλή κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς
µήνες (Πίνακας:4.9).

Πίνακας: 4.9
Εποχικότητα Τουρισµού ∆ήµου Αίγινας

Πηγή: Μαθιουδάκης, 2008, σελ76

Παραθεριστές

Όπως αναφέρθηκε σε προηγούµενο κεφάλαιο, η Αίγινα αποτελεί κύριο παραθεριστικό

και εκδροµικό τουριστικό προορισµό καθώς και σηµαντικό υποδοχέα β΄ κατοικίας
(παραθεριστικής) από τους πλέον δηµοφιλείς. Πολλοί από τους παραθεριστές, διαθέτουν
ιδιόκτητες κατοικίες. Βασικό χαρακτηριστικό των παραθεριστών, εκτός από την
ιδιοκτησία κατοικίας στο νησί της Αίγινας, είναι η διαµονή τους σε αυτό για χρονικό

85
 διάστηµα µικρότερο των 12 µηνών. Για το λόγο αυτό δεν προσµετρούνται από στις
επίσηµες στατιστικές µελέτες (ΕΛΣΤΑΤ) στους µόνιµους κατοίκους της νήσου Αίγινας,
αλλά ούτε και στους ηµεδαπούς τουρίστες που διανυκτερεύουν στο νησί της Αίγινας.

Ο αριθµός των παραθεριστών (Πίνακας: 4.10) µπορεί να εκτιµηθεί βάση των

στοιχείων υδροµετρητών της νήσου Αίγινας κατά το έτος 2006 (Βασιλικιώτη - Βίχερτ &
Μωυσιάδου, 2007), πολλαπλασιαζόµενου µε το µέσο µέγεθος νοικοκυριού (ΕΛΣΤΑΤ,
2011) και αφού αφαιρεθεί ο µόνιµος πληθυσµός κατά το έτος 2011 (ΕΛΣΤΑΤ, 2011). Η
πιθανότητα σηµαντικής απόκλισης στον υπολογισµό εκτίµησης του αριθµού
παραθεριστών, λόγω µη ύπαρξης δεδοµένων πλήθους υδροληπτών για το έτος 2011,
θεωρείται µικρή δεδοµένου του µικρού ποσοστού Μέσου Ετήσιου Ρυθµού Μεταβολής
Πληθυσµού των µόνιµων κατοίκων της νήσου Αίγινας από το έτος 2001 (13.552
κάτοικοι) έως το έτος 2011 (13.056 κάτοικοι).

Όπως φαίνεται στον ακόλουθο πίνακα (Πίνακας: 4.10), ο αριθµός των οικιστών
παραθεριστικής κατοικίας ξεπερνά το 62% του πληθυσµού στο νησί της Αίγινας. Το
ποσοστό των παραθεριστών πλησιάζει ή υπερβαίνει το 60% σε όλα τα δηµοτικά
διαµερίσµατα της νήσου (∆.∆. Αίγινας 55%, ∆.∆. Βαθέως 74%, ∆.∆. Κυψέλης 57%, ∆.∆.
Μεσαγρού 71%, ∆.∆. Πέρδικας 66%), είναι δηλαδή µεγαλύτερο από το αντίστοιχο
ποσοστό του µόνιµου πληθυσµού της νήσου Αίγινας. Εποµένως στο νησί της Αίγινας
κυριαρχεί η παραθεριστική κατοικία.

Πίνακας: 4.10
Εκτίµηση αριθµού παραθεριστών για το έτος 2011 βάση αριθµού υδροµετρητών (στοιχεία
υδροµετρητών έτους 2006)
Μέσο Μέγεθος Εκτίµηση
Αρίθµός Μόνιµος
Νοικοκυριού πληθυσµού Αριθµός %
Υδροµετρητών πληθυσµός
Νήσου Αίγινας βάσει αριθµού Παραθεριστών παραθεριστών
2006 Έτος 2011
Έτος 2011 υδροληπτών
(1) (2) (3)=(1)x(2) (4) (5)=(3)-(4) (6)=(5)/(3)
∆.∆. Αίγινας 6.633 2,47 16.383 7.253 9.130 55%
∆.∆. Βαθέως 2.361 2,47 5.831 1.495 4.336 74%
∆.∆. Κυψέλης 1.989 2,47 4.912 2.124 2.788 57%
∆.∆. Μεσαργού 1.878 2,47 4.638 1.361 3.277 71%
∆.∆. Πέρδικας 974 2,47 2.405 823 1.582 66%
Σύνολα 13.835 34.169 13.056 21.113 62%
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Τεχνική Υπηρεσία ∆. Αίγινας και Κ. Αγκιστρίου

86
4.4 ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ο τουρισµός που αναπτύχθηκε και στην νήσο Αίγινα ήταν κατά τα πρότυπα του
µαζικού τουρισµού, που σχετίζεται µε την ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης. Η
εποχικότητα της τουριστικής κίνησης στο νησί της Αίγινας είναι ιδιαίτερα υψηλή
(Μαθιουδάκης, 2008).

Όπως αναφέρθηκε σε προηγούµενα κεφάλαια, η Αίγινα, λόγω της κοντινής

απόστασής της από το λιµάνι του Πειραιά προτιµάται ως τουριστικός προορισµός κυρίως
από Έλληνες. Για τον ίδιο λόγο αποτελεί κύριο παραθεριστικό προορισµό και σηµαντικό
υποδοχέα β΄ κατοικίας (παραθεριστικής), αλλά και αγαπηµένο εκδροµικό τουριστικό
προορισµό ηµερήσιων εκδροµών και επισκέψεων. Η εύκολη πρόσβαση στο νησί της
Αίγινας και η κοντινή απόσταση από το λιµάνι του Πειραιά έκαναν την Αίγινα δηµοφιλή
τόπο παραθερισµού (παραθεριστές µακράς διάρκειας). Πολλοί από τους παραθεριστές
είναι µόνιµοι κάτοικοι του λεκανοπεδίου Αττικής και διαθέτουν ιδιόκτητες κατοικίες, οι
οποίες είναι διάσπαρτες στο µεγαλύτερο ποσοστό τους στην παράκτια ζώνη της νήσου
Αίγινας, µε κύριους οικιστές τους κατοίκους του λεκανοπεδίου Αττικής (Βασιλικιώτη -
Βίχερτ & Μωυσιάδου, 2007). Επίσης είναι νησί ενδιάµεσος σταθµός, αλλά και
προορισµός για τουριστικά σκάφη αναψυχής, δίπλα στο λιµάνι της Αίγινας, και µικρά
σκάφη στην Πέρδικα, τη Σουβάλα και την Αγία Μαρίνα.

Τέλος, λόγω της Μονής του Αγίου Νεκταρίου, στην Αίγινα είναι και τόπος
θρησκευτικού τουρισµού ηµεδαπών κυρίως τουριστών. Πολλοί από τους προσκυνητές,
την ηµέρα της εορτής του Αγίου (9 Νοεµβρίου), επισκέπτονται αυθηµερόν το νησί της
Αίγινας.

87
4.5 ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Στην Αίγινα είναι ανεπτυγµένος ο θρησκευτικός τουρισµός, ως ένα βαθµό. Ένας

αρκετά µεγάλος αριθµός τουριστών, κυρίως Έλληνες, επισκέπτονται το µοναστήρι του
Αγίου Νεκταρίου κάθε χρόνο στην γιορτή του στις 9 Νοεµβρίου. Αντίστοιχο ενδιαφέρον
υπάρχει και για το πανηγύρι της Παναγίας της Χρυσολεόντισσας (15 Αυγούστου). Ο
κύριος όγκος των τουριστών που επιλέγουν το θρησκευτικό τουρισµό συγκεντρώνεται
κυρίως κατά τις τις ηµεροµηνίες των εορτών όµως η προσέλευση δεν αγγίζει αυτή άλλων
νησιών µε ανεπτυγµένο τον θρησκευτικό τουρισµό (Τήνο). Οι τουρίστες αυτοί είναι
συνήθως µεγαλύτερης ηλικίας και ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τα ντόπια θρησκευτικά
δρώµενα αλλά και τη γνωριµία µε την πολιτιστική κληρονοµιά της περιοχής (εκκλησίες,
µοναστήρια). Αυτό ενισχύει την προστασία τέτοιου είδους µνηµείων, (αναστύλωση ιερού
ναού Αγίου Νεκταρίου, παρουσία σε τοπικές θρησκευτικές εκδηλώσεις. Οι περισσότεροι
τουρίστες επιλέγουν να συνδυάζουν της ολιγοήµερες διακοπές τους στο νησί της
Αίγινας, µε την επίσκεψη σε θρησκευτικά µνηµεία, κυρίως κατά τις περιόδους αιχµής της
τουριστικής κίνησης. Άλλες θρησκευτικές εορτές στη νήσο Αίγινα, αλλά σε πολύ
µικρότερη κλίµακα είναι η εορτή του Αγίου Σώζοντα και η εορτή Αγίου Φανουρίου10.
Αυτές συγκεντρώνουν ένα αριθµό τουριστών, παραθεριστών κυρίως, αλλά και ντόπιων
κατοίκων και δεν φτάνουν τη δυναµικότητα δύο που αναφέρθηκαν αρχικά.

Άλλο ένα είδος εναλλακτικού τουρισµού που είναι ανεπτυγµένο στο νησί της Αίγινας
είναι ο θαλάσσιος τουρισµός. Ως θαλάσσιος, ορίζεται «ο τουρισµός που περιλαµβάνει
δραστηριότητες και παροχή υπηρεσιών σε θαλάσσιο χώρο, µε την ιδιαιτερότητα πως αυτές
θα αποτελούν αναπόσπαστο και βασικό στοιχείο της τουριστικής µορφής και όχι µέσο
πραγµατοποίησης διακοπών» (Βελισσαρίου,2000:125), όπως µετακινήσεις µε πλοία και
περιηγήσεις µε κρουαζιερόπλοια ή άλλα σκάφη αναψυχής (ιστιοφόρα, yachts), καθώς

10
Το εκκλησάκι του Αγ. Φανουρίου είναι σκαρφαλωµένο σε µια απόκρηµνη κορυφή του βουνού της Αίγινας.
Τη µέρα της εορτής του Αγίου οι κάτοικοι της νήσου Αίγινας, αλλά και επισκέπτες ανταλλάσουν και
µοιράζουν φανουρόπιτες.

88
και ναυταθλητικές δραστηριότητες. Η Αίγινα λόγω της γεωγραφικής της θέσης,
προτιµάται από τους ιστιοπλοϊκούς οµίλους της Αττικής, για τριήµερες εξορµήσεις µε
ιστιοπλοϊκά, είτε στα πλαίσια εκµάθησης, αλλά και ως σταθµός ανεφοδιασµού, και για
ολιγοήµερες διακοπές σε νησιά του Αργοσαρωνικού. Παρόλα αυτά το κανένα από τα
λιµάνια της δεν είναι σε θέση να δεχτεί ικανοποιητικό όγκο σκαφών και δεν είναι
κατάλληλα διαµορφωµένο ώστε να παρέχει ασφάλεια σε περιπτώσεις ξαφνικής
κακοκαιρίας. Μόνο στην οργανωµένη παραλία της Αγ. Μαρίνας, προσφέρεται η
δυνατότητα ναυταθλητικών δραστηριοτήτων (θαλάσσιο σκί, κολύµβηση, καταδύσεις
κ.α.). Παρά την κοντινή απόσταση της νήσου Αίγινας από το λιµάνι του Πειραιά, λιµάνι
σταθµό για κρουαζιερόπλοια, η κρουαζιέρα δεν είναι ανεπτυγµένη στην Αίγινα.
Σύµφωνα µε το Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου (ΥΝΑ, 2014) για τα έτη 2013-2014
προσέγγισε στην Αίγινα µόνο ένα κρουαζιερόπλοιο.

Ακόµη τµήµα των παραθεριστών και των τουριστών κατά τους καλοκαιρινούς µήνες
επισκέπτεται το ΕΚΠΑΖ11. Κάθε χρόνο, περί των 10.000 Ελλήνων και ξένων τουριστών
(Γάλλοι, Άγγλοι, Γερµανοί) επισκέπτονται τις εγκαταστάσεις του ΕΚΠΑΖ, για να
παρακολουθήσουν τις ξεναγήσεις που γίνονται στο χώρο. Αλλά και στις απελευθερώσεις
που πραγµατοποιούνται συµµετέχουν συχνά σχολεία, παραθεριστές, καθώς και κάτοικοι
της περιοχής. Ο κύριος όγκος των τουριστών συγκεντρώνεται κατά τους θερινούς µήνες.
Επίσης, το νησάκι Μονή απέναντι από την Πέρδικα, είναι πόλος οικολόγων τουριστών
κατά τους καλοκαιρινούς µήνες. Μπορούµε λοιπόν να πούµε ότι ως ένα βαθµό είναι
ανεπτυγµένος ο οικολογικός τουρισµός, αλλά πάντα σε συνδυασµό µε τις καλοκαιρινές
διακοπές.

11
Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων.

89
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΣΧΕ∆ΙΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ – ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ
ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

5.1 ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ – ∆ΡΑΣΕΙΣ

Η χωρική ενότητα της Αίγινας ανήκει διοικητικά στην Περιφερειακή Ενότητα Νήσων
της Περιφέρειας Αττικής. Η τουριστική προβολή της νήσου Αίγινας υπάγεται, από τον
∆εκέµβριο του 2014, κατ’ αρµοδιότητα, στη ∆ιεύθυνση Τουρισµού της Περιφερειακής
Ενότητας Νήσων. Η Περιφέρεια καταρτίζει το πρόγραµµα τουριστικής προβολής για το
σύνολο των ∆ήµων υπαγωγής της µε τη σύµφωνη γνώµη του Ε.Ο.Τ. Επιπρόσθετα, οι
προτάσεις κάθε ∆ήµου, σχετικά µε την τουριστική προβολή του, αποστέλλονται αρχικά
στο αρµόδιο τµήµα του ΕΟΤ για έγκριση και κατόπιν για υλοποίηση. Σε ερώτηση
σχετικά µε τις δράσεις τουριστικής προβολής της νήσου Αίγινας, αρµόδια υπάλληλος της
∆ιεύθυνσης Τουρισµού (κα. Ανδρουλάκη), αναφέρθηκε στις παρακάτω δράσεις που
αφορούν στο σύνολο των ∆ήµων που ανήκουν στην Περιφέρεια Αττικής:

- Έκδοση διαφηµιστικών εντύπων για το σύνολο των νησιών της Περιφέρειας

Αττικής.
- Παρουσία του αρµόδιου οργάνου της ∆ιεύθυνσης Τουρισµού της Περιφέρειας
Αττικής σε διεθνείς εκθέσεις τουρισµού.
- ∆ηµιουργία σύγχρονης ιστοσελίδας (http://www.athensattica.gr/) στην οποία
δίνονται λεπτοµερείς πληροφορίες σχετικά µε το προσφερόµενο τουριστικό προϊόν
όλων των νησιών της Περιφέρειας Αττικής. Η επίσηµη ιστοσελίδα της Περιφέρειας
για τον τουρισµό προσφέρει και δυνατότητες διαδυκτιακής ενηµέρωσης, µέσα από
ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης (twitter, facebook, instagram) µε µεγάλη
επισκεψιµότητα, καθώς και ενηµέρωση µέσω κινητού.

90
 Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κύρια αρµοδιότητα για την τουριστική προβολή της
νήσου Αίγινας, ανήκει στην Περιφέρεια Νήσων της Περιφέρειας Αττικής. Επιπρόσθετα,
αρµοδιότητες στην τουριστική προβολή της νήσου Αίγινας έχει η Επιτροπή Τουρισµού
του ∆ήµου Αίγινας. Για την πληροφόρηση τουριστών και επισκεπτών στο νησί της
Αίγινας, έχουν δηµιουργηθεί οι ιστοσελίδες (https://aeginadimos.wordpress.com) και
(http://www.aegina.com.gr) που λειτουργούν βοηθητικά στην επίσηµη σελίδα του ∆ήµου
Αίγινας, καθώς και σελίδα σε µέσα κοινωνικής δικτύωσης (twitter, facebook). Εκεί,
γίνεται αναφορά των αρχαιολογικών και θρησκευτικών µνηµείων της νήσου Αίγινας, τα
οποία δεν αναφέρονται στην επίσηµη ιστοσελίδα της Περιφέρειας. Αναφέρονται επίσης,
ήθη και έθιµα της νήσου Αίγινας. Οι δράσεις για την προώθηση της βιώσιµης ανάπτυξης
στο νησί της Αίγινας, είναι οι ακόλουθες:

- ∆ιεξαγωγή σεµιναρίου, από την Περιφέρεια Αττικής, εκµάθησης στρατηγικού

σχεδιασµού τουριστικής προβολής και ενδυνάµωσης του τοπικού τουριστικού
προϊόντος, για τους υπαγόµενους στην Περιφέρεια Αττικής ∆ήµους, αλλά και για
φορείς και επιχειρήσεις τουριστικού ενδιαφέροντος. Πρόσκληση για συνεργασία
της Περιφέρειας Αττικής µε όλους ∆ήµους χωρικής αρµοδιότητας σε θέµατα
τουρισµού (http://www.aftodioikisi.gr).
- ∆ηµιουργία µονάδας συµπίεσης απορριµµάτων και σταθµός µεταφόρτωσης (2012)
- Εκσυγχρονισµός του λιµένα Αίγινας (2012)
- ∆ηµοπράτηση κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού ύδρευσης (2015)
- Κατασκευή µονάδας διαχείρισης λυµάτων ∆ήµου Αίγινας (2012)
- ∆ράσεις διαχείρισης κυκλοφορίας στο ιστορικό κέντρο της Αίγινας
- Εκπόνηση διαφόρων µελετών για τη βιώσιµη ανάπτυξη της νήσου Αίγινας
- Στήριξη BRAND NAME στο φιστίκι Αιγίνης

91
5.2 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ – ∆ΡΑΣΕΙΣ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Είναι φανερό ότι γίνεται σηµαντική προσπάθεια προώθησης του τουριστικού

προϊόντος της Αίγινας µέσω διαδικτύου. Από πλευράς της Περιφέρειας Αττικής, στην
επίσηµη ιστοσελίδα της, διαφηµίζονται όλοι οι ∆ήµοι υπαγωγής της. Η προβολή του
τουριστικού προϊόντος του συνόλου των νησιών του Αργοσαρωνικού, κρίνεται επαρκώς
κατατοπιστική. Αναλύοντας τις πληροφορίες που δίνονται για την Αίγινα, εντοπίζουµε
ότι αναφέρονται ως κίνητρα, µέσω γραπτού κειµένου και προβολής εικόνων, για την
επίσκεψή της τα εξής:

- Η κοντινή απόσταση από το λιµάνι του Πειραιά.

- Η καταλληλότητα της νήσου Αίγινας για καλοκαιρινές διακοπές.
- Η καταλληλότητα της νήσου Αίγινας για εκδροµικές εξορµήσεις τα
Σαββατοκύριακα.
- Η δυνατότητα επίσκεψης σε αρχαιολογικά µνηµεία.
- Η ύπαρξη προϊόντος Π.Ο.Π. (φιστίκι Αιγίνης).
- Πολιτιστικά δρώµενα της νήσου Αίγινας (φεστιβάλ Αιγινήτικου φιστικιού).
- Η δυνατότητα επίσκεψης σε σηµαντικά αρχαιολογικά και θρησκευτικά µνηµεία της
νήσου Αίγινας

Βάση των προαναφερθέντων, διαπιστώνουµε ότι:

- Στην επίσηµη ιστοσελίδα της Περιφέρειας γίνεται αναφορά σε τρία αρχαιολογικά

µνηµεία (αρχαιολογικό µουσείο, περιοχή Κολώνας, Ναός Αφαίας), καθώς και τον
Ιερό Ναό του Αγίου Νεκταρίου.
- Στην επίσηµη ιστοσελίδα της Περιφέρειας γίνεται αναφορά στο Ελληνικό Κέντρο
Περίθαλψης Άγριων Ζώων (ΕΚΠΑΖ), αλλά η επιλογή ανάγνωσης πληροφοριών
δεν λειτουργεί.

92
 - Ο αναγνώστης, προτρέπεται να επισκεφθεί τη νήσο Αίγινα την Άνοιξη και το
Καλοκαίρι (µήνες αιχµής) «Η καλύτερη εποχή για να επισκεφθείτε την Αίγινα είναι
από την Άνοιξη έως τον Οκτώβριο και ειδικότερα τους µήνες του καλοκαιριού».
- Ο αναγνώστης προτρέπεται να επισκεφθεί τη νήσο Αίγινα για ολιγοήµερες
διακοπές ή για το Σαββατοκύριακο «Ένα νησί που αποτελεί ιδανική επιλογή για τις
διακοπές σας ή και για µικρές εξορµήσεις τα σαββατοκύριακα».
- Το µεγαλύτερο µέρος των κινήτρων για την επίσκεψη στο νησί της Αίγινας
αναφέρεται στις οργανωµένες παραλίες της νήσου.
- ∆εν υπάρχουν πληροφορίες για άλλες περιοχές της νήσου Αίγινας εκτός από το
παραλιακό τόξο.
- Στην επιλογή «εναλλακτικός τουρισµός» της ιστοσελίδα της Περιφέρειας Νήσων
δεν συµπεριλαµβάνεται η Αίγινα (µοναδικό προτεινόµενο νησί είναι το Αγκίστρι).
- Τα διαφηµιστικά φυλλάδια που εκδίδονται από την Περιφέρεια Νήσων αναφέρουν
παρόµοιες περιγραφικές πληροφορίες.
- Η παρουσία της Περιφέρειας Αττικής σε διεθνείς εκθέσεις τουρισµού αφορά στο
σύνολο των υπαγόµενων σε αυτή νησιών.
- ∆εν γίνεται αναφορά στην ύπαρξη ορεινού όγκου µε πλούσια πανίδα.
- ∆εν γίνεται αναφορά σε µονοπάτια πεζοπορικών διαδροµών.
- ∆εν γίνεται αναφορά σε µνηµεία µεταβυζαντινής ιστορίας καθώς και άλλα
θρησκευτικά µνηµεία (εκτός του Ναού του Αγίου Νεκταρίου).

Εκτός από την επίσηµη ιστοσελίδα της Περιφέρειας Νήσων, υπάρχει η επίσηµη
ιστοσελίδα το ∆ήµου της Αίγινας. Σε αυτήν αναφέρονται τα χαραγµένα µονοπάτια της
Αίγινας, παρατίθεται χάρτης µε ποδηλατικές διαδροµές καθώς και πληροφορίες για
ιστιοπλόους. Επίσης έχουν οι τοπικοί φορείς σε συνεργασία µε την επιτροπή τουρισµού
του ∆ήµου Αίγινας έχουν προβεί σε σηµαντικές προσπάθειες προβολής του τουριστικού
προϊόντος της νήσου Αίγινας (Επίσκεψη ενηµέρωσης και γνωριµίας τουριστικών
bloggers κατά το έτος 2014, προβολή τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σποτ κατά το έτος
2012, διαφήµιση του φεστιβάλ φιστικιού µέσω διαδικτύου κατά το έτος 2012)
(https://aeginadimos.wordpress.com).

93
 Η αποτελεσµατικότητα της τουριστικής προβολής της νήσου Αίγινας κρίνεται πολύ
καλή βάση των ετήσιων αφίξεων (Υποενότητα 3.3). Η εποχικότητα όµως στην Αίγινα
είναι ιδιαίτερα έντονη (Κεφ.3.3). Οι αφίξεις παρατηρούνται ιδιαίτερα αυξηµένες κατά
τους µήνες υψηλής τουριστικής περιόδου (Ιούλιο-Σεπτέµβριο). ∆εν γίνεται όµως καµία
πρόβλεψη για άµβλυνση της εποχικότητας στο νησί της Αίγινας ή την προώθηση
ηπιότερων µορφών τουρισµού.

5.3 ΣΤΡΑΤΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ΑΝΑΛΥΣΗ S.W.O.T.)

Για την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης της χωρικής ενότητας της νήσου
Αίγινας και για την επιλογή της καταλληλότερης στρατηγικής µάρκετινγκ, που θα έχει
σαν στόχο την τουριστική βιωσιµότητα της νήσου Αίγινας, απαιτείται να γίνει ανάλυση
S.W.O.T. Η ανάλυση S.W.O.T. για τη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας είναι µία
γενική τεχνική σχεδιασµού και οργάνωσης ενός πλαισίου λήψης αποφάσεων, που µπορεί
να αφορά ένα θεσµό, µια επιχείρηση, µια γεωγραφική περιοχή, µια δηµόσια πολιτική
κτλ.
Με την ανάλυση S.W.O.T., θα µελετήσουµε το εσωτερικό και το εξωτερικό
περιβάλλον της τουριστικής περιοχής. Θα αναλύσουµε δηλαδή τα δυνατά (Strengths) και
αδύνατα (Weaknesses) σηµεία της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας, αυτά δηλαδή
που προκύπτουν από τους πόρους που διαθέτει το νησί της Αίγινας. Επίσης θα
µελετήσουµε τις ευκαιρίες (Opportunities) και τις απειλές (Threats) που µπορούν να
υπάρξουν στο εξωτερικό περιβάλλον της Αίγινας οι θα πρέπει να εντοπιστούν
κατάλληλα.

94
5.3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ∆ΥΝΑΤΩΝ ΚΑΙ Α∆ΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ (ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ
ΑΝΑΛΥΣΗ)

Προχωρώντας στην ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος παραθέτουµε τα δυνατά

(strengths) και αδύναµα (weaknesses) σηµεία της νήσου Αίγινας. Κρίνεται σκόπιµη η
τµηµατοποίηση τους.

∆ΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (Strengths)

Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον

- Η προνοµιακή γεωγραφική θέση της Αίγινας σε σχέση µε το µεγαλύτερο λιµάνι της

Ελλάδας (18 ναυτικά µίλια).
- Η εύκολη πρόσβαση για τους κατοίκους της Αττικής (ο πολυπληθέστερος Νοµός της
Ελλάδας).
- Υπάρχουν αναλλοίωτοι φυσικοί πόροι στο νησί της Αίγινας (κυρίως σε ορεινές περιοχές)
- Υπάρχουν επαρκείς φυσικοί, πολιτιστικοί και θρησκευτικοί πόροι για την στήριξη
εναλλακτικών µορφών τουρισµού (µορφωτικός, πολιτιστικός, οικολογικός, τουρισµός
περιπέτειας).
- Οι οµαλές κλιµατολογικές συνθήκες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
- Η ύπαρξη καλής ποιότητας παραλιών µε εύκολη πρόσβαση που ενδείκνυνται για
κολύµβηση.
- Η κατ’ αποκλειστικότητα καλλιέργεια του φιστικιού Αιγίνης (προϊόν Π.Ο.Π.) είναι δυνατό
µε τον κατάλληλο τουριστικό σχεδιασµό να οδηγήσει σε ανάπτυξη του αγροτουρισµού στο
νησί της Αίγινας.
- Η αγροτική ταυτότητα της νήσου Αίγινας διατηρείται ως ένα σηµείο (κυρίως λόγω της
Αιγινήτικης φιστικιάς)
- Η ύπαρξη πεζοπορικών µονοπατιών στις ορεινές περιοχές της νήσου Αίγινας είναι δυνατό
µε τον κατάλληλο τουριστικό σχεδιασµό να οδηγήσει σε ανάπτυξη πεζοπορικού –
περιπατητικού τουρισµού στο νησί της Αίγινας
- Η εναλλαγή φυσικών τοπίων µε διαφορετικά χαρακτηριστικά (θάλασσα, βουνό,
αναβαθµίδες ελαιόδεντρων, πευκόφυτα δάση)

95
 Ειδικές και γενικές υποδοµές

- Λειτουργεί µεγάλος αριθµός ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και ενοικιαζόµενων δωµατίων

µικρού µεγέθους
- Λειτουργεί ικανοποιητικός αριθµός διαφόρων τουριστικών επιχειρήσεων όλων των ειδών
(εµπορικά καταστήµατα, καταστήµατα εστίασης, τουριστικά γραφεία)
- Υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στο νησί της Αίγινας σε τρία λιµάνια
- Λειτουργεί µονάδας συµπίεσης απορριµµάτων και σταθµός µεταφόρτωσης αυτών
- Λειτουργεί µονάδας διαχείρισης λυµάτων στην πρωτεύουσα της νήσου Αίγινας.
- Λειτουργούν ένα κέντρο υγείας και δύο περιφερειακών ιατρείων στο νησί της
Αίγινας
- Γίνεται έλεγχος κυκλοφορίας στο ιστορικό κέντρο της νήσου Αίγινας κατά τους
θερινούς µήνες µε απαγόρευση διέλευσης αυτοκινήτων
- Η λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Περίθαλψης Άγριων Ζώων και η δυνατότητα
ξενάγησης στους χώρους του
- Υπάρχει η δυνατότητα µετακίνησης προς το νησί της Αίγινας µε διαφόρων ειδών
ακτοπλοϊκά µέσα (συµβατικά πλοία, δελφίνια)
- Εκτελούνται τακτικά δροµολογίων πλοίων για την µετακίνηση από και προς το
νησί της Αίγινας
- Το οδικό δίκτυο της νήσου Αίγινας κρίνεται επαρκές
- Η λειτουργία Οµίλου Ιστιοπλοΐας στο νησί της Αίγινας

Τουριστική ζήτηση
- Τα επίπεδα των προσφερόµενων υπηρεσιών είναι σχετικά χαµηλά
- Υπάρχει µεγάλος αριθµός ηµεδαπών τουριστών µε αυξητικές τάσεις

Α∆ΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (Weaknesses)

Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον

- Το νησί της Αίγινας δεν διαθέτει φυσικούς υδάτινους πόρους

96
- Με την υπάρχουσα υδροδότηση δεν είναι δυνατό να καλυφθούν οι ανάγκες για νερό κατά
τους θερινούς µήνες
- Η παραγωγή ρεύµατος δεν επαρκεί κατά τους µήνες αιχµής της τουριστικής περιόδου
- Παρατηρείται η τάση εγκατάλειψης της αγροτικής παραγωγής ή της στροφής προς την
καλλιέργεια φιστικιάς
- Τα τοπικά παραδοσιακά επαγγέλµατα εγκαταλείπονται (κεραµική, ναυπηγοξυλουργική, ) ή
έχουν πια ξεχαστεί (σπογγαλιεία, λιθοξοϊα, κ.α.)
- Χώροι εξόρυξης υλικών παραδοσιακών τεχνών (πηλός Αίγινας) µετατρέπονται σε
σκουπιδότοπους
- Θρησκευτικά µνηµεία, παραδοσιακές κατοικίες και βραβευµένα αρχιτεκτονικά κτίρια
εγκαταλείπονται ή δεν αξιοποιούνται κατάλληλα (Άγ. Γεώργιος ο “καθολικός”
στην Παλαιοχώρα, σπίτι του Ροδάκη, βραβευµένη κατοικία στους Τζίκηδες)
- Κυκλοφοριακή συµφόρηση κατά τους θερινούς µήνες κυρίως στις περιοχές
Σουβάλα, Αίγινα και Αγία Μαρίνα
- Αδιαφορία των αρµόδιων εθνικών και τοπικών φορέων του τουρισµού σχετικά µε
την προώθηση των εναλλακτικών µορφών τουρισµού
- Τα µέσα µαζικής µεταφοράς (ακτοπλοϊκά µέσα) ελαττώνουν τα δροµολόγιά τους
κατά τους µήνες χαµηλής τουριστικής ζήτησης, ενώ τα µέσα µαζικής µεταφοράς
της νήσου Αίγινας (ΚΤΕΛ) δεν έχουν τακτικά δροµολόγια µε αποτέλεσµα τη
δυσχέρεια των µετακινήσεων των τουριστών
- ∆εν υπάρχουν δροµολόγια µέσων µαζικής µεταφοράς προς τους αρχαιολογικούς
χώρους της νήσου Αίγινας
- Η τουριστική προβολή της νήσου Αίγινας σε εθνικό επίπεδο (ΕΟΤ, Περιφέρεια
Αττικής) στηρίζεται στην προβολή της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας ως
προορισµού για καλοκαιρινές ολιγοήµερες διακοπές και β΄ παραθεριστικής
κατοικίας προωθώντας κατά κύριο λόγο τις παραλίες της νήσου Αίγινας και τη
θάλασσα
- Η αυθαίρετη δόµηση στο νησί της Αίγινας δεν έχει αντιµετωπισθεί
- Η υποβάθµιση του περιβάλλοντος συνεχίζεται και έχει ήδη επηρεάσει τους
ελάχιστους εναποµείναντες υγροτόπους και εκβολές ρυακιών της νήσου Αίγινας
(Κατσαδωράκης & Παραγκαµιάν, 2007)

97
Ειδικές και γενικές υποδοµές

- Παρατηρείται υπερσυγκέντρωση τουριστικών εγκαταστάσεων σε παράλιακές περιοχές

ενώ η ενδοχώρα δεν είναι ανεπτυγµένη ή δεν κατοικείται
- Ανεπάρκεια ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και καταλυµάτων κατηγορίας 4* και 5*
- Κανένα ∆ηµοτικό διαµέρισµα της νήσου Αίγινας δεν διαθέτει αποχετευτικό δίκτυο (πλην
της Αίγινας)
- Τα δροµολόγια των µέσων µαζικής µεταφοράς δεν είναι τακτικά και ο «στόλος»
χρειάζεται ανακαίνιση
- ∆εν υπάρχει αξιοσηµείωτη τουριστική προβολή εναλλακτικών και ειδικών µορφών
τουρισµού
- Παρατηρείται ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα λόγω της συνήθειας µετατροπής των
παλιών πηγαδιών σε σηπτικές δεξαµενές αλλά και των φυτοφαρµάκων
- Παρατηρείται ελλιπής και χωρίς συντονισµό προβολή του τουριστικού προϊόντος της
νήσου Αίγινας
- ∆εν υπάρχει επαρκής τουριστική εκπαίδευση σε εργαζόµενους στον τουρισµό
- ∆εν υπάρχει επαρκής ενηµέρωση προς σε απασχολούµενους στον τουρισµό σχετικά µε
την τουριστική βιωσιµότητα της νήσου Αίγινας
- ∆εν υπάρχει ενηµέρωση προς τους ντόπιους κατοίκους σχετική µε την αειφορία στο νησί
της Αίγινας

Τουριστική ζήτηση
- Η ιδιαίτερα έντονη τουριστική εποχικότητα στο νησί της Αίγινας κυρίως κατά τους µήνες
Ιούλιο και Αύγουστο

5.3.2 ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΕΣ (ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ)

Προχωρώντας στην ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος παραθέτουµε τις ευκαιρίες

(opportunities) και απειλές (threats) που παρουσιάζονται. Κρίνεται σκόπιµη η τµηµατοποίηση
τους.

98
ΕΥΚΑΙΡΕΙΕΣ (Opportunities)

Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον

- Υπάρχουν επαρκείς πόροι για την προώθηση του εκπαιδευτικού τουρισµού στο
νησί της Αίγινας (η ύπαρξη της ΕΚΠΑΖ, ιστορία παραδοσιακών τεχνών και
επαγγελµάτων, παραδοσιακά αρχιτεκτονικά κτίρια)

- Υπάρχουν επαρκείς πόροι (µνηµεία) για την προώθηση του πολιτιστικού

τουρισµού στο νησί της Αίγινας (αρχαιολογικά µνηµεία, ιστορικά µνηµεία,
θρησκευτικά µνηµεία)

- Υπάρχουν πόροι για την προώθηση του αγροτουρισµού στο νησί της Αίγινας
(µεγάλο µέρος των ντόπιων κατοίκων στο νησί της Αίγινας ασχολούνται µε την
καλλιέργεια της αιγινίτικης φυστικιάς και άλλων γεωργικών προϊόντων)

- Υπάρχουν δύο καταγεγραµµένα παλαιά υδραγωγεία στο νησί της Αίγινας

- Υπάρχουν χαραγµένα πεζοπορικά µονοπάτια στην Αίγινα

Ειδικές και γενικές υποδοµές

- Αξιοποίηση του διαδικτύου για την τουριστική προβολή και το προσφερόµενο

τουριστικό προϊόν

- Ασφαλής τουριστικός προορισµός

- Ανακαίνιση µαρίνας κατά το έτος 2009

Μελέτες

- Εκπονούνται µελέτες σχετικά µε την αειφορία του νησιού της Αίγινας, από
επιστηµονικούς Φορείς (ΟΡΣΑ, ΕΟΤ, ∆ίκτυο Αειφόρων Νήσων ∆άφνη,
Agrostrat). Οι µελέτες αυτές αφορούν διάφορα θέµατα όπως την ενέργεια, την
τουριστική αειφορία, την εκµετάλλευση της αιγινίτικης φιστικιάς κ.α.

99
ΑΠΕΙΛΕΣ (Threats)

Φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον

- Παρατηρείται έντονη αστικοποίηση περιµετρικά του νησιού της Αίγινας σχεδόν

σε όλες τις παραλιακές κοινότητες και οικισµούς

- Ο ανταγωνισµός µε τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού είναι ιδιαίτερα

έντονος

- Παρατηρείται έντονη αύξηση του πληθυσµού κατά τους θερινούς µήνες λόγω των
παραθεριστών και των τουριστών που έρχονται στο νησί της Αίγινας

- Παρατηρείται αδυναµία των βασικών υποδοµών του νησιού της Αίγινας να

καλύψουν τις ανάγκες του ντόπιων κατοίκων, παραθεριστών και τουριστών κατά
τους θερινούς µήνες (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση)

- Παρατηρείται στροφή του εργατικού δυναµικού από άλλους κλάδους της τοπικής
οικονοµίας προς τον κλάδο του τουρισµού (µαρασµός πρωτογενούς και
δευτερογενούς τοµέα παραγωγής)

- Ανεξέλεγκτη ρίψη απορριµµάτων στην ύπαιθρο

- Η τοπική παραδοσιακή φυσιογνωµία των ντόπιων κατοίκων του νησιού της

Αίγινας έχει αλλοιωθεί

Ειδικές και γενικές υποδοµές

- Παρατηρείται αδυναµία των βασικών υποδοµών του νησιού της Αίγινας να

καλύψουν τις ανάγκες του ντόπιων κατοίκων, παραθεριστών και τουριστών κατά
τους θερινούς µήνες (ηλεκτροδότηση, υδροδότηση)

- ∆εν υπάρχουν τουριστικές υποδοµές στη νήσο Αίγινα για τους εναλλακτικούς
τουρίστες
- ∆εν υπάρχουν τουριστικές υποδοµές στη νήσο Αίγινα για όσους θέλουν να
επισκεφθούν τις ορεινές περιοχές του

100
5.3.3 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

Όπως προαναφέρθηκε, η χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, η οποία εξετάζεται,

βρίσκεται στον Αργοσαρωνικό Κόλπο. Το νησί της Αίγινας, είναι το κοντινότερο νησί
του Αργοσαρωνικού, σε απόσταση από το λιµάνι του Πειραιά. Τα υπόλοιπα νησιά του
Αργοσαρωνικού, το Αγκίστρι, η Σαλαµίνα, η Ύδρα, ο Πόρος και οι Σπέτσες, µε εξαίρεση
τη Σαλαµίνα, αποτελούν βασικούς ανταγωνιστικούς τουριστικούς προορισµούς και
βρίσκονται και αυτά σε κοντινή απόσταση από το λιµάνι του Πειραιά. Η τοπική
οικονοµία των νησιών του Αργοσαρωνικού στηρίζεται σε µεγάλο επίπεδο στις
τουριστικές δραστηριότητες. Ως κύριοι ανταγωνιστικοί προορισµοί προσφέρουν
παρόµοιο τουριστικό προϊόν, ακολουθούν παρόµοια τιµολογιακή πολιτική και
απευθύνονται στις ίδιες οµάδες καταναλωτών. Συγκεκριµένα:

Το Αγκίστρι παρουσιάζει ελλιπή ακτοπλοϊκή σύνδεση µε τα υπόλοιπα νησιά και το

λιµάνι του Πειραιά, έλλειψη βασικών ειδικών υποδοµών και έντονη εποχικότητα, καθώς
και έντονη ανοικοδόµηση παραθεριστικής κατοικίας. Κύριο προσφερόµενο τουριστικό
προϊόν του είναι δε η αναλλοίωτη φυσική οµορφιά, η έντονη βλάστηση και οι καθαρές
θάλασσες.

Η Ύδρα διαθέτει σύγχρονες τουριστικές εγκαταστάσεις (τουριστικά αγκυροβόλια),

σηµαντικούς µουσειακούς χώρους και φηµίζεται ότι προσφέρει ήρεµη ζωή κατά τη
διάρκεια της ηµέρας και έντονη κοσµοπολίτικη ζωή τη νύχτα.

Ο Πόρος διαθέτει επίσης πλήθος τουριστικών καταλυµάτων. Το νησί είναι

πευκόφυτο, µε καθαρές παραλίες και θάλασσες. ∆ιαθέτει αρχαιολογικό µουσείο,
δηµοτική βιβλιοθήκη και αίθουσα εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Υπάρχουν
πολλά νεοκλασικά κτίρια, αρχαιολογικά µνηµεία (ναός του Ποσειδώνα) και θρησκευτικά
µνηµεία (ναοί). Χαρακτηρίζεται όπως όλα τα νησιά του Αργοσαρωνικού για την έντονη
τουριστική εποχικότητα.

Οι Σπέτσες είναι το νησί µε τους περισσότερους κατοίκους (5.000). Χαρακτηρίζεται

από έντονη κοσµοπολίτικη νυχτερινή ζωή. ∆ιαθέτει άριστα διατηρηµένα ιστορικά

101
µνηµεία (αρχοντικό Μπουµπουλίνας, σπίτι Χατζηγιάννη Μέξη), θρησκευτικά µνηµεία.
Είναι νησί µε έντονη οικοδόµηση παραθεριστικής κατοικίας.

∆ιαπιστώνετε ότι τα νησιά του Αργοσαρωνικού προσφέρουν παρεµφερές τουριστικό

προϊόν και απευθύνονται στις ίδιες οµάδες τουριστών (ηµεδαποί τουρίστες κυρίως).
Χαρακτηριστικά των ανταγωνιστικών τουριστικών προορισµών της χωρικής ενότητας
της νήσου Αίγινας, που είναι παρεµφερή µε τα χαρακτηριστικά του νησιού της Αίγινας,
είναι η έντονη ανοικοδόµηση παραθεριστικής κατοικίας, η έντονη εποχικότητα, η
ύπαρξη τοπίων φυσικού κάλους και αξιόλογων αρχαιολογικών και θρησκευτικών
µνηµείων. Σε σχέση µε την Αίγινα οι ανταγωνιστές υπερτερούν όσον αφορά τις
εκσυγχρονισµένες ειδικές τουριστικές εγκαταστάσεις (αγκυροβόλια, µαρίνες) που
διαθέτουν, τη συντήρηση των αρχαιολογικών µνηµείων, την συντήρηση των
νεοκλασικών κτιρίων, την ύπαρξη ξενοδοχείων κατηγορίας 4* και 5*, τα
καλοδιατηρηµένα τοπία φυσικού κάλους.

Τα χαρακτηριστικά στα οποία υπερτερεί η χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας είναι η
πλούσια ιστορία της νήσου, η οποία όµως είναι ανεκµετάλλευτη, η ύπαρξη προϊόντος
Π.Ο.Π. (φιστίκι Αίγινας), η ύπαρξη ορεινών τοπίων φυσικού κάλους, τα οποία
παραµένουν ανεκµετάλλευτα, η πολύ κοντινή απόσταση από το λιµάνι του Πειραιά κ.α.

5.4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ

Το βασικό πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί το σχέδιο µάρκετινγκ της χωρικής ενότητας
της νήσου Αίγινας είναι η ενίσχυση της εικόνας και της ανταγωνιστικότητας της νήσου
Αίγινας, µέσω της µερικής διαφοροποίησης του προσφερόµενου τουριστικού προϊόντος.
Απώτερος σκοπός είναι η αύξηση του µεριδίου αγοράς που κατέχει και η διαµόρφωση
µίας τέτοιας τουριστικής δραστηριότητας που θα έχει ως βάση τις αρχές της αειφορίας.
Στόχος αυτής της στρατηγικής επιλογής είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η
αναστολή των αρνητικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης στο νησί της Αίγινας
και η επιµήκυνσης της τουριστικής περιόδου, µε παράλληλη ενίσχυση της εικόνας και
της ανταγωνιστικότητας του νησιού της Αίγινας ως τουριστικό προορισµό εναλλακτικών

102
και ειδικών µορφών τουρισµού. Οι παρακάτω στόχοι τίθενται µε χρονικό ορίζοντα την
πενταετία.

5.4.1 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ MARKETING

Με χρονικό ορίζοντα πενταετίας τίθενται οι παρακάτω γενικοί και ειδικοί στόχοι

µάρκετινγκ:

Γενικοί στόχοι µάρκετινγκ

- Επιδίωξη διαχείρισης της τουριστικής δραστηριότητας µε βάση τις αρχές της

αειφορίας

- Άµβλυνση της έντονης εποχικότητας µέσω της επιµήκυνσης της τουριστικής

περιόδου µε προσέγγιση τουριστών κατά τους φθινοπωρινούς και χειµερινούς
µήνες

- Η ανάδειξη του ιστορικού, παραδοσιακού, οικολογικού προφίλ του νησιού της

Αίγινας, αρκετά διαφοροποιηµένου από το ήδη γνωστό

Εξειδικευµένοι στόχοι µάρκετινγκ

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών να επενδύσουν στον αγροτουρισµό

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών για νέες µικρής έκτασης επενδύσεις εκτός του
παραλιακού τόξου του νησιού της Αίγινας

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών για βελτίωση της ποιότητας των παρεχόµενων

υπηρεσιών

- ∆ιατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής µέσω καθορισµού κατασκευής νέων

κτιρίων σε αυτά τα πρότυπα

103
- Συµµετοχή σε κοινές δράσεις ιδιωτικού τοµέα και φορέων δηµοσίου του
τουρισµού

- Ανάδειξη του ιστορικού προφίλ της νήσου Αίγινας

- Ανάδειξη του οικολογικού προφίλ

- Ανάδειξη του ορεινού όγκου της νήσου Αίγινας

- Κατασκευή υποδοµών ελλιµενισµού ιστιοπλοϊκών σκαφών

- ∆ιατήρηση και ανάδειξη παραδόσεων και παραδοσιακών πολιτιστικών

εκδηλώσεων

- Έλεγχος της ανοικοδόµησης παραθεριστικής κατοικίας

- ∆ηµιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και

των ειδικών µορφών τουρισµού

- Αύξηση του µεριδίου (ετησίως) αλλοδαπών τουριστών, προερχόµενων από χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης από 16,33% σε 20%

- Αύξηση του µεριδίου ηµεδαπών τουριστών

- Αύξηση της µέσης παραµονής (ετησίως) ηµεδαπών και αλλοδαπών τουριστών

από 3,1 ηµέρες σε 7 ηµέρες.

- Αύξηση των διανυκτερεύσεων ανά κλίνη από 33 σε 50 ετησίως

- Στόχευση στην αύξηση αφίξεων και διανυκτερεύσεων αλλοδαπών και ηµεδαπών

τουριστών κατά τους µήνες της Οκτωβρίου-Μαϊου από το 23,7% στο 35%

- Προώθηση του τουριστικού προϊόντος προς στοχευόµενες αγορές του εξωτερικού

(Αγγλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερµανία)

- Αύξηση των αφίξεων και διανυκτερεύσεων σε ηµέρες εκτός Σαββάτου και

Κυριακής

104
5.4.2 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ MARKETING

Το βασικό πλαίσιο στο οποίο προτείνετε να κινηθεί η στρατηγική µάρκετινγκ της

χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας είναι µε την εφαρµογή της στρατηγικής της
εστίασης (Σχήµα: 2 του παραρτήµατος), η οποία µπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη
αντιµετώπιση του ανταγωνισµού, µε την αύξηση του βαθµού ικανοποίησης των
τουριστών, µέσω της προσαρµογής του παρεχοµένου προϊόντος στις απαιτήσεις τους.

Υψηλές στρατηγικές – Η Στρατηγική της Εστίασης

Σύµφωνα µε τη στρατηγική της εστίασης προτείνονται η εφαρµογή της στρατηγικής

του κόστους ή της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος σε µικρά τµήµατα της
αγοράς (συγκεκριµένες οµάδες καταναλωτών) µε κύρια χαρακτηριστικά:

- το υψηλό µορφωτικό επίπεδο

- την ευαισθησία προς το φυσικό περιβάλλον, τον πολιτισµό και την µόρφωση

- εισοδηµατικό επίπεδο µέσο ή υψηλό.

Η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της νήσου Αίγινας κρίνεται απαραίτητο

να γίνει παράλληλα µε τη διαµόρφωση µίας τέτοιας τουριστικής δραστηριότητας που θα
έχει ως βάση τις αρχές της αειφορίας. Αυτή θα έχει ως στόχο την προστασία του
περιβάλλοντος, την αναστολή των αρνητικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης
στην Αίγινα και την επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου, παράλληλα µε την ενίσχυση
της εικόνας και της ανταγωνιστικότητας της νήσου Αίγινας ως τουριστικό προορισµό όχι
µόνο για τις καλοκαιρινές διακοπές, αλλά και ως τόπου εναλλακτικών και ειδικών
µορφών τουρισµού.

105
 Ειδικές στρατηγικές µάρκετινγκ

Οι ειδικές στρατηγικές µάρκετινγκ αφορούν το προϊόν, την τιµή, την προώθηση και
την διανοµή και συµβάλλουν στην πραγµατοποίηση των στόχων του. Όσον αφορά τις
ειδικές στρατηγικές µάρκετινγκ προτείνονται τα παρακάτω:

Σχετικά µε το προϊόν

- Η βελτίωση της ποιότητας του υφιστάµενου προσφερόµενου προϊόντος και των

παρεχόµενων υπηρεσιών

- Η δηµιουργία νέων βελτιωµένων υπηρεσιών µε έµφαση στις ορεινές περιοχές της

νήσου Αίγινας και η βελτίωση της τουριστικής εικόνας της νήσου Αίγινας)

- Η βελτίωση της γενικότερης εντύπωσης που επικρατεί για το προσφερόµενο

τουριστικό προϊόν της νήσου Αίγινας

Σχετικά µε την τιµή

- Η διατήρηση της ήδη υπάρχουσας τιµολογιακής πολιτικής για τις παράκτιες

περιοχές κατά τους µήνες µε υψηλή τουριστική κίνηση

- Η δηµιουργία οικονοµικά ελκυστικών πακέτων για τις παράκτιες περιοχές της

νήσου Αίγινας κατά τις περιόδους χαµηλής τουριστικής κίνησης

- Η δηµιουργία οικονοµικά ελκυστικών πακέτων για τις ορεινές περιοχές της

νήσου Αίγινας καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους

Σχετικά µε την προώθηση

- Η υιοθέτηση ενός ολοκληρωµένου προγράµµατος προώθησης µέσω δηµοσίων

σχέσεων στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού

- Η διαφηµιστική προώθηση µε τη χρήση του διαδικτύου στην Ελλάδα και σε

χώρες του εξωτερικού και συγκεκριµένες οµάδες καταναλωτών

106
 - Η δηµιουργία ολοκληρωµένου προγράµµατος προώθησης του τουριστικού
προϊόντος της νήσου Αίγινας

Σχετικά µε την διανοµή

- Η αποτελεσµατικότερη προσέγγιση των υφιστάµενων καναλιών διανοµής

- Η ανάπτυξη νέων καναλιών διανοµής

5.5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

5.5.1 ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Για τον επιτυχή σχεδιασµό του τουριστικού προϊόντος και την υλοποίηση του
τουριστικού µάρκετινγκ της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας, είναι απαραίτητο να
εφαρµοσθούν τα ακόλουθα:

- Να διαφοροποιηθεί η τουριστική εικόνα της περιοχής από την ήδη υπάρχουσα

- Να καθοριστούν οι οµάδες – στόχοι

- Να καθοριστούν οι προς αξιοποίηση πόροι και οι δραστηριότητες που

προτείνονται

- Να καθοριστούν οι πολιτικές προβολής δράσεων των φορέων του τουρισµού

5.5.2 ∆ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η εικόνα που έχει δηµιουργηθεί στο ευρύ κοινό για την χωρική ενότητα της νήσου
Αίγινας, είναι αυτή του ενός κοντινού στο λιµάνι του Πειραιά, νησιώτικου τουριστικού

107
προορισµού για καλοκαιρινές ολιγοήµερες διακοπές ή ακόµη και για αυθηµερόν
εξορµήσεις. Όµως εκτός από τις καθαρές παραλίες και θάλασσες και την κοντινή
απόσταση από τον Πειραιά, η Αίγινα έχει να επιδείξει πλήθος άλλων τουριστικών πόρων,
κατά κύριο λόγο ανεκµετάλλευτων.

Η διαµόρφωση µίας τουριστικής εικόνας, µε βάση τα πρότυπα του εναλλακτικού

τουρισµού, και µε γνώµονα την αειφόρο ανάπτυξη, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην
περαιτέρω ανάπτυξη της νήσου Αίγινας και την προσέλκυση τουριστών υψηλού
µορφωτικού και βιοτικού επιπέδου πέραν αυτών που ήδη προσελκύει. Για την
αναδιαµόρφωση της τουριστικής εικόνας της νήσου Αίγινας προτείνονται τα ακόλουθα:

- Η δηµιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και

των ειδικών µορφών τουρισµού

- ∆ηµιουργία προγραµµάτων γνωριµίας και ανάδειξης των αρχαιολογικών /

ιστορικών / θρησκευτικών µνηµείων και κτισµάτων παραδοσιακής αρχιτεκτονικής
της νήσου Αίγινας µε παροχή δωρεάν υπηρεσιών ξενάγησης και µεταφοράς κατά
τους Φθινοπωρινούς και Χειµερινούς µήνες

- ∆ηµιουργία ελκυστικών προγραµµάτων διαµονής κατά τους Φθινοπωρινούς και

Χειµερινούς µήνες

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών για νέες µικρής έκτασης επενδύσεις εκτός του
παραλιακού τόξου της νήσου Αίγινας (στον ορεινό όγκο), πάντα υπό τον έλεγχο
του κράτους και µε γνώµονα την προστασία του περιβάλλοντος

- ∆ηµιουργία ελκυστικών προγραµµάτων διαµονής σε ορεινές περιοχές της νήσου

Αίγινας

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών (απασχολούµενων σε γεωργικές καλλιέργειες)

για να επενδύσουν στον αγροτουρισµό

- ∆ηµιουργία ελκυστικών προγραµµάτων διαµονής σε αγροτουριστικά καταλύµατα

- Ενθάρρυνση των επιχειρηµατιών για βελτίωση της ποιότητας των παρεχόµενων

υπηρεσιών

108
- ∆ιατήρηση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής µέσω καθορισµού κατασκευής νέων
κτιρίων σε αυτά τα πρότυπα

- Ανάδειξη των αρχαιολογικών/ιστορικών µνηµείων της νήσου Αίγινας και παροχή

δωρεάν υπηρεσιών ξενάγησης και µεταφοράς σε αυτά κατά τους Φθινοπωρινούς
και Χειµερινούς µήνες

- Ανάδειξη του έργου του Ελληνικού Κέντρου Περίθαλψης Αγρίων Ζώων και
παροχή δωρεάν υπηρεσιών µεταφοράς κατά τους Χειµερινούς µήνες

- Ανάδειξη των καταγεγραµµένων πεζοπορικών µονοπατιών και ποδηλατικών

διαδροµών του ορεινού όγκου της νήσου Αίγινας

- ∆ηµιουργία χώρων ανάπαυσης, καταφυγίων, παρατηρητηρίων κατά µήκος των

ορεινών πεζοπορικών και ποδηλατικών διαδροµών

- Ολική απαγόρευση αυτοκινήτων και µοτοποδηλάτων στο ιστορικό κέντρο της

Αίγινας και της Σουβάλας (κεντρικά λιµάνια) κατά τους θερινούς µήνες και
διευκόλυνση στις µετακινήσεις των τουριστών

- Κατασκευή ή ανακατασκευή µαρίνας µε ειδικές προδιαγραφές για τον

ελλιµενισµό αποκλειστικά ιστιοπλοϊκών σκαφών

- Προσπάθεια για δηµιουργία νέων πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα συνδυάζουν

την παράδοση µε το σύγχρονο κόσµο

- ∆ιατήρηση και ανάδειξη παραδόσεων και παραδοσιακών πολιτιστικών

εκδηλώσεων

- Η δηµιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη του εναλλακτικού τουρισµού και

των ειδικών µορφών τουρισµού

- Οργάνωση ποδηλατικών διαδροµών και σήµανση αυτών

- Επανακαθορισµός στους άξονες πάνω στους οποίους κινείται η προώθηση και

προβολή της νήσου Αίγινας µε τη συµβολή της Περιφέρειας Αττικής και του ΕΟΤ

109
5.5.3 ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΟΜΑ∆ΩΝ – ΣΤΟΧΩΝ

Όπως αναφέρθηκε στην υποενότητα 4.3, το 81% του συνόλου των αφίξεων στο νησί
της Αίγινας είναι από ηµεδαπούς τουρίστες. Αντίστοιχα το 19% είναι αλλοδαποί
τουρίστες (Γράφηµα: 4.2). Αν και η οµάδα – στόχος των ελλήνων καταναλωτών
θεωρείται σχεδόν βέβαιη, κυρίως λόγω της κοντινής απόστασης από το λιµάνι του
Πειραιά, αλλά και της ιδιοκτησίας πλήθους παραθεριστικών κατοικιών στο νησί της
Αίγινας από Έλληνες, στόχος του τουριστικού µάρκετινγκ δεν είναι η ακύρωση του
κλασσικού µοντέλου τουρισµού που έχει ήδη αναπτυχθεί στο νησί της Αίγινας, αλλά η
ποιοτική αναβάθµισή του και η παράλληλη ανάπτυξη νέων µορφών τουρισµού
περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον. Νέες οµάδες – στόχοι είναι ηµεδαποί και
αλλοδαποί τουρίστες µε:

- Αυξηµένη οικολογική συνείδηση

- Ενδιαφέρον την ποδηλασία ή την πεζοπορία

- Επιθυµία για γνωριµία µε τις παραδοσιακές τέχνες της νήσου Αίγινας

- Επιθυµία για γνώση και µάθηση (γνωριµία µε τοπικά παραδοσιακά επαγγέλµατα)

- Επιθυµία για επαφή µε τα τοπικά πολιτιστικά δρώµενα

- Επιθυµία µε την ενασχόληση µε αγροτικές εργασίες (στα πλαίσια αγρουτιριστικής

ενασχόλησης)

- Επιθυµία για γνωριµία µε γηγενή άγρια ζώα

110
5.5.4 ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ –
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ

Για την υλοποίηση των βασικών στόχων του τουριστικού σχεδίου µάρκετινγκ
(τουριστική αειφορία, προστασία περιβάλλοντος), προτείνεται η προώθηση
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. Αυτή η επιλογή εναλλακτικής
προσέγγισης για την βιώσιµη ανάπτυξη της νήσου Αίγινας είναι δυνατό να οδηγήσει
στην ενίσχυση της τοπικής οικονοµίας κατά τους µήνες χαµηλής τουριστικής κίνησης
και µε τον τρόπο αυτό να επιτύχει τη διεύρυνση της τουριστικής περιόδου. Επίσης είναι
δυνατό µε τις κατάλληλες ενέργειες να βοηθήσει στην αναστολή των αρνητικών
επιδράσεων της τουριστικής ανάπτυξης της νήσου Αίγινας. Στόχος είναι η διαµόρφωση
ενός συνόλου ειδικών και εναλλακτικών δραστηριοτήτων, που θα έχουν ως κύριο
χαρακτηριστικό τον συνδυασµό των φυσικών, πολιτιστικών, ιστορικών, θρησκευτικών
πόρων της νήσου Αίγινας. Οι ειδικές και εναλλακτικές µορφές τουρισµού προτείνονται
είναι ο µορφωτικός τουρισµός, ο θρησκευτικός τουρισµός, ο αγροτουρισµός, ο
οικολογικός τουρισµός, ο πολιτιστικός τουρισµός, ο τουρισµός περιπέτειας (αστική
σπηλαιολογία), ο ποδηλατικός τουρισµός.

Μορφωτικός ή γνωστικός τουρισµός:

Είναι η µορφή του τουρισµού που έχει ως σκοπό να δώσει τη δυνατότητα στον
τουρίστα να αποκτήσει ή να εµπλουτίσει γνώσεις που αναφέρονται στην επιστήµη τον
πολιτισµό, και τις τέχνες όχι µόνο ως απλός ακροατής. Όπως αναφέρθηκε η Αίγινα έχει
πλούσια αρχαιολογικά, ιστορικά και θρησκευτικά µνηµεία. Η ύπαρξη αυτών σε
συνδυασµό µε διαδραστικές ξεναγήσεις θα µπορούσαν να στηρίξουν, από µόνα τους τον
γνωστικό τουρισµό.
Όµως στην Αίγινα υπάρχει κάτι ακόµη περισσότερο. Το νησί της Αίγινας φηµιζόταν
από την αρχαιότητα για τα κανάτια του που κρατούσαν δροσερό το νερό, ιδιότητα που
οφειλόταν στην πρώτη ύλη από την οποία ήταν κατασκευασµένα (Σταρίδα, 2015). Τα
κανάτια αυτά κατασκευάζονται ακόµη και σήµερα, όµως η τέχνη της αιγινίτικης

111
αγγειοπλαστικής σβήνει. Οι χώροι εξόρυξης του ειδικού πηλού των αρχαίων αιγινίτικων
κανατιών υπάρχουν ακόµη αλλά έχουν µετατραπεί σε καρνάγιο.

Επίσης υπάρχουν µικρά ναυπηγεία (καρνάγια), για την επισκευή των καϊκιών που
έχουν αποµείνει. Κάθε χρόνο καταστρέφονται καθηµερινά παραδοσιακά καϊκια
(Θεοδωράκης, 2012) τα οποία αποτελούν πολιτιστική κληρονοµιά της νήσου Αίγινας.

Τέλος στην Αίγινα υπάρχουν αρκετά σπίτια, δείγµατα λαϊκής παραδοσιακής

αρχιτεκτονικής, όπως το σπίτι του Ροδάκη (Κουκούλης, 2010), που θεωρείται ως το
σηµαντικότερο µνηµείο αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς της νήσου και άλλα σπίτια
δείγµατα σύγχρονης αρχιτεκτονικης τα οποία µένουν ανεκµετάλλευτα να
καταστρέφονται µέσα στο χρόνο.

Προτείνεται µία συλλογική προσπάθεια προώθησης του γνωστικού τουρισµού στο

νησί της Αίγινας µε τίτλο «Αίγινα, διαδροµές στη γνώση, τον πολιτισµό και την
παράδοση». Οµάδες-στόχοι είναι τουρίστες µε ειδικά ενδιαφέροντα (κεραµική,
αρχιτεκτονική), αλλά και οµάδες σχολείων και σχολών. Προτείνεται η δηµιουργία χώρων
αναβίωσης παλαιών παραδοσιακών επαγγελµάτων της νήσου Αίγινας, τα οποία δεν
ακολουθούνται πλέον, (αγγειοπλάστης, ρετσινάς, αγωγιάτης, ψαράς, κ.α.). Ταυτόχρονα
µε τα παραπάνω προτείνεται η µετατροπή του σπιτιού του Ροδάκη σε µουσείο σύγχρονης
παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της νήσου Αίγινας12. Παράλληλα προτείνεται η µετατροπή
ενός µικρού ναυπηγίου13 σε χώρο έκθεσης παλαιών καϊκιών και παρουσίασης της τέχνης
της ναυπηγίας. Τέλος, χώροι αυτοί θα πρέπει να τοποθετηθούν σε περιοχές εκτός
παραλιακής ζώνης σε διαφορετικά σηµεία της νήσου Αίγινας.

Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να λειτουργούν διαδραστικά και να συνδυάζονται µε τις

απαραίτητες ξεναγήσεις και τα κατάλληλα πολιτιστικά δρώµενα, τα οποία θα µπορούσαν
να συνδέονται µε τα αντικείµενα εκπαίδευσης, σε ηµεροµηνίες εκτός καλοκαιριού (π.χ.
Γιορτή αιγινίτικου κανατιού µε δυνατότητα αγοράς κανατιών και άλλων κεραµικών

12
Το έτος 2010 φοιτητές της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου
επισκέφθηκαν το σπίτι του Ροδάκι. Έκτοτε δεν επαναλήφθηκε παρόµοια επίσκεψη.
13
Τα παλαιά παραδοσιακά ναυπηγία της νήσου Αίγινας έχουν ιδιωτικοποιηθεί και έχουν αλλάξει ρόλο.

112
αντικειµένων και τη ρήψη τους στη θάλασσα για παλαίωση και ανάκτησή τους µε την
επόµενη γιορτή αιγινίτικου κανατιού14).

Πολιτιστικός τουρισµός
Η µακρά ιστορία της νήσου Αίγινας αντανακλάται στα πολυάριθµα αρχαιολογικά
ευρήµατα (αρχαιολογικός χώρος της Κολώνας, ναός του Απόλλωνα, ναός της Αφαίας,
ναός του Ελλάνιου ∆ία), καθώς και τα ιστορικά µνηµεία (ο πύργος Μάρκελλου, το
κυβερνείο, το ορφανοτροφείο), τα µοναστήρια της Παλαιοχώρας, αποτελούν πόλους
έλξης τουριστών. Τα µουσεία της Αίγινας (ιστορικό και λαογραφικό µουσείο, µουσείο
Χρήστου Καπράλου), παρά τη µεταφορά των περισσοτέρων αρχαιολογικών ευρηµάτων
σε µουσεία του εξωτερικού, φιλοξενούν µικρούς «θησαυρούς».
Σκοπός του πολιτιστικού τουρισµού είναι η διατήρηση της πολιτιστικής µνήµης και
κληρονοµιάς της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας. Αυτό αποτελεί απαραίτητο
στοιχείο για την τουριστική ανάπτυξή της.
Για την προώθηση αυτής της µορφής τουρισµού και την προσέλκυση τουριστών
προτείνεται ο συνδυασµός της µε την µορφή του γνωστικού τουρισµού. Κρίνεται
απαραίτητος ο εµπλουτισµός των υπαρχόντων µουσείων µε αντίγραφα των αρχαιοτήτων
που δεν βρίσκονται πια στο νησί της Αίγινας, η κάλυψη δωρεάν ξεναγήσεων κατά τους
χειµερινούς και φθινοπωρινούς µήνες, η σήµανση των αρχαιολογικών χώρων και η
δηµιουργία µικρογραφιών των ναών που βρίσκονταν εκεί κατά την αρχαιότητα και η
διοργάνωση εβδοµάδας γνωριµίας µε τα µνηµεία της νήσου Αίγινας µε δωρεάν
µετακινήσεις και ξεναγήσεις σε συνδυασµό µε πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Θρησκευτικός τουρισµός
Όπως προαναφέραµε, ο θρησκευτικός τουρισµός είναι ως ένα σηµείο ανεπτυγµένος
στην Αίγινα κυρίως λόγω της ύπαρξης του Ιερού Ναού του Αγίου Νεκταρίου και η Μονή

14
Το εγχείρηµα αυτό πραγµατοποιήθηκε κατά το έτος 2012 από 30 καλλιτέχνες που βύθισαν στη θάλασσα
της Αίγινας τα ζωγραφισµένα κανάτια τους για να τα συλλέξουν και πάλι το επόµενο έτος. Η ιδέα
προτείνετε να υιοθετηθεί και να εφαρµοσθεί ως πολιτιστικό γεγονός.

113
της Παναγίας της Χρυσολεόντισσας. Η προσέλευση των τουριστών περιορίζεται κατά
της ηµέρες του εορτασµού του Αγίου και κατά το δεκαπενταύγουστο.
Προτείνεται η περαιτέρω προώθηση του θρησκευτικού τουρισµού µε τον τίτλο
«Αίγινα, διαδροµές στην ορθοδοξία» διατήρηση αυτής της µορφής τουρισµού και η
προώθηση ξεναγήσεων στα θρησκευτικά µνηµεία της νήσου Αίγινας (εκκλησία της
Φανερωµένης, Μονή Αγίας Αικατερίνης, Βασιλική Αγίων Θεοδώρων) και ανάδειξη των
Μοναστηριών της Παλαιοχώρας.

Αγροτουρισµός:
Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, η Αίγινα έχει αρκετές καλλιεργήσιµες εδαφικές
εκτάσεις. Το κύριο γεωργικό προϊόν της νήσου Αίγινας είναι πλέον το αιγινήτικο φιστίκι,
προϊόν Π.Ο.Π. και παγκοσµίως γνωστό. Υπάρχουν βέβαια και άλλες γεωργικές
καλλιέργειες όπως αµπέλια και ελιές.
Προτείνεται ο συνδυασµός των γεωργικών εργασιών µε την ανάπτυξη του
αγροτουρισµού, είτε σε επίπεδο ενασχόλησης µε την καλλιέργεια, είτε σε επίπεδο απλά
διαµονής σε τουριστικά καταλύµατα που εδρεύουν σε γεωργικές εκτάσεις. Για την
προώθηση της συγκεκριµένης µορφής τουρισµού προτείνεται το σλόγκαν «Έλα σε
επαφή µε τη γη. ∆ιακοπές στα αγροτουριστικά καταλύµατα Αίγινας».

Οικολογικός τουρισµός:
Ο οικολογικός τουρισµός είναι ως ένα σηµείο ανεπτυγµένος στην Αίγινα µέσα από
την συµµετοχή των τουριστών στην φροντίδα των άγριων ζώων που φιλοξενεί το Κέντρο
Περίθαλψης Αγρίων Ζώων της νήσου Αίγινας. Στο κέντρο γίνονται συχνά ξεναγήσεις,
αλλά προσελκύει τουρίστες κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς µήνες.
Προτείνονται οι παροχές κινήτρων (π.χ. εκπτώσεις, δωρεάν µεταφορές) για την
επίσκεψη στο κέντρο κατά τους χειµερινούς και φθινοπωρινούς µήνες. Τέλος αυτή η
µορφή τουρισµού και ειδικά όσον αφορά το ΕΚΠΑΖ µπορεί να συµπεριληφθεί στις
δράσεις του γνωστικού τουρισµού.

114
 Ποδηλατικός τουρισµός:
Η Αίγινα διαθέτει εξαιρετικά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλους τόσο στις παράλιες
όσο και στις ορεινές περιοχές.
Προτείνεται εξασφάλιση της ασφάλειας των ποδηλατών, σε ποδηλατικές διαδροµές
που έχουν σηµανθεί, παραλιακών και ορεινών περιοχών, οι οποίες σε συνδυασµό µε τις
κατάλληλες ενέργειες (οργάνωση ποδηλατικής βόλτας σε τακτά χρονικά διαστήµατα,
δηµιουργία χώρων ξεκούρασης ποδηλατών) είναι δυνατό να οδηγήσουν στην προώθηση
του ποδηλατικού τουρισµού. Παράλληλα, προτείνεται η οριστική ολική απαγόρευση της
χρήσης αυτοκινήτων και µοτοποδηλάτων στο ιστορικό κέντρο της Αίγινας και της
Σουβάλας κατά τους θερινούς µήνες, ταυτόχρονα µε τη δωρεάν παροχή µέσων
µεταφοράς από το σηµείο αποβίβασης των επισκεπτών στα λιµάνια έως το χώρο στον
οποίο θα επιτρέπεται η χρήση αυτοκινήτων.

Τουρισµός περιπέτειας:
Στη νήσο Αίγινα δεν είναι ανεπτυγµένος ο τουρισµός περιπέτειας. Υπάρχει όµως η
δυνατότητα προώθησης µίας συγκεκριµένης µορφής τουρισµού περιπέτειας, της αστικής
σπηλαιολογίας. Η αστική σπηλαιολογία είναι η έρευνα σε αρχαία υδραγωγεία,
καταφύγια, σκεπασµένα ποτάµια και κατακόµβες και γενικότερα σε τεχνητές υπόγειες
κατασκευές. Στην Αίγινα υπάρχουν δύο παλαιά υδραγωγεία. Το ένα βρίσκεται κάτω από
το δρόµο που οδηγεί από τον Σταυρό της Παλαιοχώρας προς τον Κουρέντη και το άλλο
στη θέση Τσουκάλια στη βόρεια πλαγιά της Παλαιοχώρας. Τα δύο αυτά υδραγωγεία
είναι µικρά αλλά βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Η δυναµικότητα των τουριστών της
αστικής σπηλαιολογίας είναι προφανώς πολύ µικρή, αλλά είναι ένα είδος τουρισµού που
δεν υπάρχει στα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού. Από την άλλη µεριά η
δυναµικότητα του τουρισµού περιπέτειας αναφέρεται σε εξερευνήσεις απρόσιτων
περιοχών, τουρισµό ακραίων αθληµάτων και επιβίωσης στη φύση. Σε αυτή την
περίπτωση ο ορεινός όγκος της νήσου Αίγινας µπορεί να αποτελέσει πηγή ενδιαφέροντος
για την συνδυαστική ανάπτυξη και άλλων µορφών τουρισµού περιπέτειας.

115
 Πεζοπορικός και περιπατητικός τουρισµός:
Στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας υπάρχουν κατάλληλες διαδροµές
περιπατητικές δραστηριότητες. Στο καθαρό περιβάλλον, ιδίως σε περιοχές εκτός του
παραλιακού τόξου είναι έντονο το στοιχείο της τοπικής χλωρίδας και πανίδας. Στις
ορεινές περιοχές του νησιού έχουν χαρτογραφηθεί πεζοπορικά µονοπάτια
διαφόρων δυσκολιών. (http://energoi-aegina.gr) και πραγµατοποιούνται πεζοπορικές
διαδροµές.

Προτείνεται η προώθηση αυτής της µορφής τουρισµού µέσω της διευκόλυνσης της
µεταφοράς των τουριστών, αλλά και της δηµιουργίας κατάλληλης υποδοµής αρωγής
τουριστών σε καίρια σηµεία του ορεινού όγκου της νήσου Αίγινας.

5.5.5 ΠΡΟΩΘΗΣΗ – ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Για την προώθηση και προβολή του νέου τουριστικού προϊόντος της χωρικής
ενότητας της νήσου Αίγινας είναι απαραίτητο να επιτευχθούν οι τρείς βασικοί στόχοι
των πολιτικών προβολής (πληροφόρηση, πειθώ, υπενθύµιση).

Όπως αναφέρθηκε στην υποενότητα 5.1 υπεύθυνη για την τουριστική διαφήµιση του
της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας είναι η Περιφερειακή Ενότητα Νήσων της
Περιφέρειας Αττικής καθώς και ο ∆ήµος Αίγινας σε συνεργασία µε τον Ε.Ο.Τ.

Στα πλαίσια της προβολής του τουριστικού προϊόντος της χωρικής ενότητας της
νήσου Αίγινας, προτείνονται οι εξής δράσεις για την προώθηση των ειδικών και
εναλλακτικών µορφών τουρισµού:

- Έκδοση τουριστικού οδηγού (έντυπο υλικό) που θα επικεντρώνεται στην άσκηση

των προαναφερθέντων δραστηριοτήτων ειδικών και εναλλακτικών µορφών
τουρισµού στην Αίγινα.

- Ενηµέρωση της επίσηµης ιστοσελίδας της Περιφέρειας Αττικής για τις για τη
δυνατότητα δραστηριοτήτων ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού στο
νησί της Αίγινας.
116
 - Συµµετοχή του ∆ήµου της Αίγινας, σε συνεργασία µε την Περιφέρεια Νήσων
Αττικής σε εκθέσεις µε θέµα τις εναλλακτικές µορφές τουρισµού σε Ελλάδα και
εξωτερικό.

- Τοποθέτηση συστηµάτων infokiosk σε διάφορα σηµεία της νήσου Αίγινας για την
καλύτερη πληροφόρηση τουριστών και επισκεπτών.

- Καταχώρηση πληρωµένων διαφηµίσεων σε κόµβους υψηλής επισκεψηµότητας

στο διαδίκτυο

- Καταχωρήσεις πληρωµένων διαφηµίσεων σε τουριστικά περιοδικά

- Προβολή πληρωµένων διαφηµίσεων σε τηλεοπτικά κανάλια

5.5.6 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΟ∆ΟΜΕΣ ΥΠΟ∆ΟΧΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ – ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ

Για την πραγµατοποίηση των προαναφεροµένων προτεινόµενων ενεργειών είναι

απαραίτητο να εξασφαλισθεί η ύπαρξη των κατάλληλων χώρων διαµονής, αλλά και η
µεταφορά τους από και προς αυτές. Οι ήδη υπάρχουσες ξενοδοχειακές µονάδες και
ενοικιαζόµενα δωµάτια επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών τους κατά τους µήνες
χαµηλής κινητικότητας, όµως κατά τους µήνες αυξηµένης τουριστικής κίνησης ο
επιπρόσθετος αυτός όγκος των τουριστών θα ήταν επιπρόσθετη επιβάρυνση στην
αρνητική εικόνα της νήσου Αίγινας. Για το λόγο προτείνεται να δοθούν κίνητρα στους
τουρίστες για να επισκεφθούν το νησί της Αίγινας κατά τους µήνες χαµηλής τουριστικής
κίνησης (Οκτ – Μαϊ). Ταυτόχρονα απαιτείται η δηµιουργία υποδοµών εξυπηρέτησης
τουριστών (τουριστικά περίπτερα) στους ορεινούς όγκους της νήσου Αίγινας, αλλά και
παραδοσιακών ξενώνων. Επίσης κρίνεται απαραίτητη η δηµιουργία δικτύου µέσων
µαζικής µεταφοράς (λεωφορεία, ΚΤΕΛ) µε τακτικά δροµολόγια, µε σκοπό την
διευκόλυνση της πρόσβασης από τις παράλιες περιοχές της νήσου Αίγινας στις ορεινές.
Τέλος προτείνεται η συνεννόηση µε τις ακτοπλοϊκές εταιρείες για πύκνωση των
δροµολογίων τόσο κατά τους καλοκαιρινούς όσο και κατά τους χειµερινούς µήνες.

117
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

6.1 ∆ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ

Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η καταγραφή της υφιστάµενης κατάστασης της
νήσου Αίγινας, καθώς και η µελέτη της δυνατότητας ανάπτυξης ειδικών – εναλλακτικών
µορφών τουρισµού. Η µεθοδολογία που επελέγη βασίζεται σε πρωτογενή και
δευτερογενή έρευνα.

Όσον αφορά τις πρωτογενείς πληροφορίες, αντλήθηκαν στοιχεία µέσω δύο

πρωτότυπων ερωτηµατολογίων, µε ερωτήσεις κλειστού τύπου. Το πρώτο
ερωτηµατολόγιο απευθύνθηκε σε 183 ερωτώµενους που είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν
την Αίγινα. Το δεύτερο ερωτηµατολόγιο αφορούσε φορείς που εδρεύουν και
δραστηριοποιούνται στην Αίγινα.

Κατά τη δευτερογενή έρευνα αντλήθηκαν επίσηµα στατιστικά στοιχεία µέσω

ΕΛΣΤΑΤ και από άλλους φορείς του τουρισµού (ΞΕΕ, Σύλλογο Ενοικιαζόµενων
∆ωµατίων Αίγινας). Χρησιµοποιήθηκαν διάφορες πηγές πληροφόρησης σχετικές µε τον
τουρισµό (ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, νοµολογία, άρθρα σε εφηµερίδες, περιοδικά
τουριστικού περιεχοµένου, ιστοσελίδες).

Τέλος, πραγµατοποιήθηκε εσωτερική ανάλυση των δυνατών και αδύνατων στοιχείων

της νήσου Αίγινας και εξωτερική ανάλυση µε καταγραφή των ευκαιριών και απειλών
(ανάλυση S.W.O.T.).

6.2 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ∆ΕΙΓΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Για τη συµπλήρωση του πρώτου ερωτηµατολογίου, τέθηκαν οι εξής περιορισµοί ως

προς τους ερωτηθέντες:

118
 - Επιλέχθηκαν από τυχαίο δείγµα επισκεπτών – τουριστών
- Να είναι µόνιµοι κάτοικοι Ελλάδας ή άλλων χωρών του εξωτερικού
- Να έχουν επισκεφθεί τουλάχιστον µία φορά στο παρελθόν την Αίγινα
- Να µην είναι µόνιµοι κάτοικοι της νήσου Αίγινας
- Μπορούσαν να διαθέτουν ιδιόκτητη εξοχική κατοικία στο νησί της Αίγινας
(παραθεριστές)

Συνολικά απαντήθηκαν 183 ερωτηµατολόγια εκ των οποίων τα 102 ήταν σε έντυπη

µορφή και τα 81 σε ηλεκτρονική µορφή. Τα δείγµατα του πρώτου ερωτηµατολογίου
συλλέχθηκαν µε δύο τρόπους:

- Με δια ζώσα συµπλήρωση των εντύπων ερωτηµατολογίων, τύπου

«συνέντευξης». Το τυχαίο δείγµα συλλέχθηκε στο σταθµό του ΜΕΤΡΟ στον
Πειραιά και πραγµατοποιήθηκε σε διάφορες ηµεροµηνίες καθ’ όλη τη διάρκεια
διεξαγωγής της έρευνας.

- Με τη δηµιουργία διαδικτυακής φόρµας ερωτηµατολογίου µέσω της ιστοσελίδας

www.docs.google.com . Όλες οι ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου ήταν
υποχρεωτικό να απαντηθούν. Για κάθε ερώτηση επισηµάνθηκε επεξήγηση για τη
συµπλήρωσή της. Η παραλαβή απαντηµένων ερωτηµατολογίων έγινε σε
πραγµατικό χρόνο. Η αποστολή του ερωτηµατολογίου έγινε µέσω της
ιστοσελίδας www.facebook.com, µε κοινοποίηση του
link:https://docs.google.com/forms/d/1jKu8893tHL7Ye48BEfF9rccuVTuYmZ9
xtiWOTCIGJLE/viewform στους «τοίχους» διαφόρων ιστοσελίδων κοινωνικής
δικτύωσης µε θεµατολόγιο τον τουρισµό και την Αίγινα, όπως ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ–
ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, ΠΑΜΕ ∆ΙΑΚΟΠΕΣ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α, I LOVE
GREECE, ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΑΙΓΙΝΑ ΑΛΛΟΤΙΝΕΣ ΕΠΟΧΕΣ,
ΑΙΓΙΝΑ, AEGINA (ΑΙΓΙΝΑ) Κοινότητα, κ.α.. Κατά την κοινοποίηση του
ερωτηµατολογίου τέθηκε υποσηµείωση ότι πρόκειται για ερωτηµατολόγιο
έρευνας διπλωµατικής εργασίας.

119
 Για τη συµπλήρωση του δεύτερου ερωτηµατολογίου ζητήθηκε από επτά(6) Φορείς και
συλλόγους που δραστηριοποιούνται στη νήσο Αίγινα. Εξ αυτών οι πέντε(5). Τέθηκαν οι
εξής περιορισµοί:
- Η έδρα του Φορέα να είναι στη νήσο Αίγινα
- Οι δραστηριότητες του Φορέα να γίνονται στη νήσο Αίγινα
- ο Φορέας να δραστηριοποιείται στον κλάδο τουρισµού ή οι δραστηριότητές του
να σχετίζονται µε τις προτεινόµενες µορφές τουρισµού
Συνολικά διανεµήθηκαν επτά(7) ερωτηµατολόγια εκ των οποίων απαντήθηκαν τα
πέντε(5). Τα ερωτηµατολόγια διανεµήθηκαν µετά από τηλεφωνική επικοινωνία µε τους
Φορείς, σε ηλεκτρονική µορφή. Στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο του κάθε Φορέα έγινε
αποστολή του
link: https://docs.google.com/forms/d/17-jcMubHOuhGEIbTCoWNrdh3tn6i5b3GNSNrJB-fo5I/viewform
, δηλαδή της διαδικτυακής φόρµας ερωτηµατολογίου, η οποία δηµιουργήθηκε µέσω της
ιστοσελίδας www.docs.google.com . Όλες οι ερωτήσεις ήταν υποχρεωτικό να
απαντηθούν. Για κάθε ερώτηση επισηµάνθηκε επεξήγηση για τη συµπλήρωσή της. Με
τη συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων οι απαντήσεις ήταν προγραµµατισµένο να
παραληφθούν σε πραγµατικό χρόνο. Τελικά η συλλογή των δειγµάτων του δεύτερου
ερωτηµατολογίου έγινε µε τηλεφωνική επικοινωνία µε τους Φορείς µε τη µορφή
«συνέντευξης».

6.3 ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ

6.3.1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ – ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

Σχεδιάστηκε ένα κοινό ερωτηµατολόγιο, σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή, το οποίο

απαντήθηκε από συνολικά 183 ερωτώµενους. Από τους ερωτηθέντες 201 απάντησαν σε
έντυπη µορφή και από 81 σε ηλεκτρονική µορφή (Πίνακας:1 του Παραρτήµατος). Το
ερωτηµατολόγιο ήταν ανώνυµο και περιελάµβανε ερωτήσεις κλειστού τύπου, µε
υποχρεωτική απάντηση για όλες τις ερωτήσεις. Περιελάµβανε αρχικά δηµογραφικές
ερωτήσεις (ηλικία, εθνικότητα, φύλλο, επάγγελµα, εκπαίδευση, οικογενειακή

120
κατάσταση). Ακολούθησαν ερωτήσεις που είχαν ως σκοπό την τήρηση των ανωτέρω
περιορισµών της έρευνας. Εν συνεχεία οι ερωτηθέντες απάντησαν για την συχνότητα
επισκέψεώς τους στο νησί της Αίγινας, την εποχή που προτιµούν να επισκέπτονται το
νησί της Αίγινας, τον τόπο του καταλύµατος που επιλέγουν για τη διαµονή τους.
Ακολούθησαν ερωτήσεις µέσω των οποίων έγινε προσπάθεια να διευκρινιστεί ο κύριος
λόγος επιλογής της νήσου Αίγινας για τις διακοπές τους. Επιπροσθέτως ζητήθηκε να
απαντηθεί ο βαθµός προτίµησής τους σε θέµατα γύρω από τον πολιτισµό, την τοπική
κουλτούρα, και το είδος των κύριων δραστηριοτήτων µε τις οποίες θα επέλεγαν να
ασχοληθούν σε ενδεχόµενη µελλοντική επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού,
µε στόχο την εφαρµογή των αντίστοιχων ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού.
Τέλος ζητήθηκε να αναφέρουν τη χρονική περίοδο κατά την οποία επισκέφθηκαν το νησί
της Αίγινας για τελευταία φορά.

6.3.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ

Σχεδιάστηκε ένα ερωτηµατολόγιο, σε ηλεκτρονική µορφή, το οποίο απαντήθηκε από

συνολικά πέντε(5) Φορείς. Το ερωτηµατολόγιο ήταν επώνυµο και περιελάµβανε
ερωτήσεις ανοιχτού και κλειστού τύπου. Όλες οι ερωτήσεις ήταν υποχρεωτικό να
απαντηθούν. Περιελάµβανε αρχικά διευκρινιστικές ερωτήσεις σχετικές µε το
ονοµατεπώνυµο και την ιδιότητα του ερωτηθέντος. Ακολούθησε ερώτηση που σχετική
µε την ύπαρξη τυχόν δράσεων του κάθε Φορέα ξεχωριστά για την προώθηση της
αειφόρου ανάπτυξης και των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού και πιθανές
συνεργασίες του Φορέα µε άλλους Φορείς για το σκοπό αυτό. Εν συνεχεία, οι
εκπρόσωποι των Φορέων κλήθηκαν να δηλώσουν το είδος του τουρισµού που θεωρούν
ότι χαρακτηρίζει την Αίγινα. Επίσης ζητήθηκε να βαθµολογήσουν το βαθµό στον οποίο
πιστεύουν ότι συµβάλλουν οι εναλλακτικές και ειδικές µορφές τουρισµού για την
αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στην Αίγινα και τη σηµασία των δυνατών και αδύνατων
σηµείων της νήσου Αίγινας, που αποτελούν πόλους έλξης τουριστών ή εµποδίζουν την
τουριστική ανάπτυξη αντίστοιχα, αλλά και την ανάπτυξη ή µη των εναλλακτικών και
ειδικών µορφών τουρισµού.

121
6.4 ∆ΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ

Η διεξαγωγή της έρευνας και των δύο ερωτηµατολογίων διήρκεσε ενάµιση µήνα, από
15 Απριλίου 2014 έως 31 Μαΐου 2014. Το πρώτο ερωτηµατολόγιο απευθυνόταν σε
επισκέπτες – τουρίστες. Απαντήθηκαν συνολικά 183 ερωτηµατολόγια (102 σε έντυπη
µορφή και 81 σε ηλεκτρονική µορφή). Η συλλογή του δείγµατος µε η συµπλήρωση
εντύπων ερωτηµατολογίων, κρίθηκε δύσκολη και ιδιαιτέρως χρονοβόρα, καθώς πήρε τη
µορφή προσωπικής συνέντευξης και υπήρξε απροθυµία για τη συµπλήρωσή τους. Το
δείγµα των ηλεκτρονικών ερωτηµατολογίων αποτέλεσε σηµαντικό τµήµα της έρευνας
και η συµπλήρωσή του δεν παρουσίασε ιδιαίτερη δυσκολία.
Το δεύτερο ερωτηµατολόγιο απευθυνόταν σε Φορείς που δραστηριοποιούνται στην
Αίγινα. Μετά από τηλεφωνική και διαδικτυακή επικοινωνία µε 7 Φορείς, και κατόπιν
συνεννόησης µε αυτούς, επιχειρήθηκε η συλλογή 7 ερωτηµατολογίων σε ηλεκτρονική
µορφή, µε αποστολή διαδικτυακής φόρµας ερωτηµατολογίου, η οποία δηµιουργήθηκε
µέσω της ιστοσελίδας www.docs.google.com στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) του
κάθε Φορέα. Το εγχείρηµα αυτό κρίθηκε ανεπιτυχές. Μόνο ένας από τους φορείς
συµπλήρωσε την διαδικτυακή φόρµα του ερωτηµατολογίου. Σε δεύτερη επικοινωνία µε
τους Φορείς έγινε υπενθύµιση του αιτήµατος για συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου.
Τελικά η συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων των λοιπών Φορέων έγινε τηλεφωνικά µε
τη µορφή «συνέντευξης».

6.5 ΜΕΘΟ∆ΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Το πρώτο ερωτηµατολόγιο (επισκεπτών-τουριστών) βασίστηκε σε ερωτήσεις

κλειστού τύπου (ποσοτική έρευνα). Τα έντυπα ερωτηµατολόγια καταχωρήθηκαν και µαζί
µε τα ερωτηµατολόγια σε ηλεκτρονική µορφή επεξεργάσθηκαν στο EXCEL, λόγω
αδυναµίας του προγράµµατος www.docs.google.com για µετατροπή των αποτελεσµάτων
σε δεδοµένα ικανά για επεξεργασία µέσω του προγράµµατος SPSS. Τα αποτελέσµατα
καταχωρήθηκαν στο στατιστικό πρόγραµµα SPSS 22.0, για την επεξεργασία τους. Για τη
δηµιουργία των διαγραµµάτων χρησιµοποιήθηκε το πρόγραµµα EXCEL.

122
 Για λόγους στατιστικής πρόβλεψης λανθασµένων απαντήσεων στο ερωτηµατολόγιο,
κρίθηκε απαραίτητη η εισαγωγή του δεδοµένου “Missing” κατά την επεξεργασία στο
SPSS. Κατά την εξαγωγή των αποτελεσµάτων το δεδοµένο “Missing” είναι αριθµητικά
“0” και αυτό γιατί όλες οι ερωτήσεις και των δύο ερωτηµατολογίων, ήταν κλειστού
τύπου και κατά την συµπλήρωσή τους, στα µεν έντυπα ερωτηµατολόγια επιστήθηκε η
προσοχή των ερωτηθέντων, στα δε µηχανογραφηµένα για την αποστολή τους
απαιτούνταν η απάντηση όλων των ερωτήσεων.

Όπου υπάρχουν πίνακες δεδοµένων στατιστικών στοιχείων εξαγόµενοι από το SPSS,

η θέση “Frequency” αντιστοιχεί στο «πλήθος των απαντήσεων», η θέση “Percent”
αντιστοιχεί «στο ποσοστό επί τοις %, η θέση “Valid percent” είναι «το ποσοστό επί τοις
% εξαιρουµένων των τιµών Missing» επί του συνόλου των ερωτηθέντων και η θέση
“Cumulative Percent” αναφέρεται στην «Αθροιστική σχετική συχνότητα». Για λόγους
πρόβλεψης στατιστικού σφάλµατος, παρά το µηδενικό αποτέλεσµα του δεδοµένου
“Missing”, όταν αναφερόµαστε σε «ποσοστό επί τοις %» θα εννοούµε µόνο το “Valid
Percent”.

123
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

7.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όπως προαναφέρθηκε, το πρώτο ερωτηµατολόγιο (επισκεπτών–τουριστών)

απαντήθηκε από 102 ερωτηθέντες σε έντυπη µορφή και από 81 ερωτηθέντες σε
ηλεκτρονική µορφή (Πίνακας:7.1 του Παραρτήµατος). Το δεύτερο ερωτηµατολόγιο
(Φορέων) απαντήθηκε από 5 Φορείς που δραστηριοποιούνται στο νησί της Αίγινας, σε
τηλεφωνική επικοινωνία, µε τη µορφή «συνέντευξης».

Για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσµάτων της έρευνας, όπως αυτά προέκυψαν
από την ανάλυση των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν από την συµπλήρωση και των δύο
ερωτηµατολογίων, σχεδιάστηκαν διαγράµµατα και παρουσιάζονται πίνακες συχνοτήτων,
που παρατίθενται στη συνέχεια του κεφαλαίου 7 και στο παράρτηµα.

Η ανάλυση του πρώτου ερωτηµατολογίου, χωρίζεται σε δύο µέρη. Στο πρώτο µέρος
παρουσιάζονται τα δηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά των συµµετεχόντων
στην έρευνα (πλήθος συµµετεχόντων, φύλλο, ηλικιακή κατανοµή, οικογενειακή
κατάσταση, µορφωτικό επίπεδο και επάγγελµα).

Στο δεύτερο µέρος παρουσιάζονται διευκρινιστικές ερωτήσεις, σκοπός των οποίων

είναι η ορθότητα της τήρησης περιορισµών της έρευνας και η διευκρίνιση του είδους των
διακοπών που επέλεξαν οι ερωτηθέντες κατά την επίσκεψή τους στο νησί της Αίγινας.
Παρουσιάζεται αναλυτικά ο βαθµός προτίµησης των ερωτηθέντων σχετικά µε την
πιθανότητα κύριας ενασχόλησης µε δραστηριότητες που σχετίζονται µε εναλλακτικές και
ειδικές µορφές τουρισµού (πεζοπορία, αγροτικές εργασίες, ποδηλασία, ήθη και έθιµα,
πολιτισµό, παραδοσιακές τέχνες κ.α.), κατά τη διαµονή τους στο νησί της Αίγινας.
Τέλος, παρουσιάζεται ο βαθµός ικανοποίησής τους από τις παρεχόµενες υπηρεσίες της
νήσου Αίγινας.

124
 Η ανάλυση του δεύτερου ερωτηµατολογίου, χωρίζεται σε δύο µέρη. Το πρώτο µέρος
περιελάµβανε διευκρινιστικές ερωτήσεις σχετικές µε τα στοιχεία και την ιδιότητα του
ερωτηθέντος.

Στο δεύτερο µέρος παρουσιάζονται ερωτήσεις σχετικές µε την ύπαρξη τυχόν

δράσεων του Φορέα για την προώθηση της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης, των
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού και πιθανές συνεργασίες του µε άλλους
Φορείς για το σκοπό αυτό. Επίσης, τέθηκαν ερωτήσεις σχετικές µε το είδος του
τουρισµού που πιστεύουν ότι χαρακτηρίζει την Αίγινα, βαθµολόγηση της σηµασίας της
συµβολής των εναλλακτικών και ειδικές µορφές τουρισµού για την αειφόρο τουριστική
ανάπτυξη στην Αίγινα, της σηµασίας των δυνατών και αδύνατων σηµείων της νήσου
Αίγινας, ως πόλων έλξης τουριστών ή εµποδίων για την τουριστική ανάπτυξή της, αλλά
και στην ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού.

7.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ – ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ –

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

7.2.1 ∆ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ

Για λόγους στατιστικής πρόβλεψης λανθασµένων απαντήσεων στο ερωτηµατολόγιο

κρίνεται η εισαγωγή του δεδοµένου “Missing” το οποίο αντιστοιχεί σε µηδενικό αριθµό
λόγω µη ύπαρξης λανθασµένων απαντήσεων στις ερωτήσεις που αναφέρεται
(Πίνακας:7.2 του Παραρτήµατος).

Στη συνέχεια παρουσιάζεται το προφίλ των ερωτηθέντων µέσα από τα δηµογραφικά

και κοινωνικά στοιχεία που δηλώνουν (Πίνακας:7.3 του παραρτήµατος).
Οι επτά πρώτες απαντήσεις του ερωτηµατολογίου επισκεπτών-τουριστών
δηµιουργήθηκαν για την συλλογή των δηµογραφικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών
τους. Από το σύνολο των 183 ερωτηθέντων, το 79,2% κατοικούν µόνιµα στο Νοµό
Αττικής (145 άτοµα) και το 20,8% κατοικούν εκτός του Νοµού Αττικής (38 άτοµα).

125
 Από αυτούς, οι 73 (39,9%) είναι άνδρες και οι 110 (60,1%) γυναίκες. Το σύνολο των
ερωτηθέντων διαµοιράζεται σε όλες τις ηλικιακές οµάδες του ερωτηµατολογίου. Το
µεγαλύτερο µέρος των ερωτηθέντων 68,9%, βάση των αποτελεσµάτων της αθροιστικής
σχετικής συχνότητας, τοποθετείτε στις τρείς πρώτες ηλικιακές οµάδες του
ερωτηµατολογίου, 18-25, 26-33 και 34-41 ετών. Το 9,8% (18) είναι ηλικίας 42-49 ετών,
το 8,7% (16) ηλικίας 50-58 ετών, το 5,55 (10) ηλικίας 59-66 ετών, το 4,9% (9) ηλικίας
67-74 ετών και το 2,2% (4) ηλικίας 75 ετών και άνω. Οι 81 (44,3%) εκ του συνόλου των
ερωτηθέντων δήλωσαν άγαµοι, 88 έγγαµοι (48,1%) και 14 διαζευγµένοι (7,7%).

Το µεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων 45,4% (83) δήλωσαν απόφοιτοι ΑΕΙ/ΤΕΙ,

το 29% (53) γυµνασιακή ή λυκειακή µόρφωση, ενώ το 14,8% (27) και το 10,9% (20)
κάτοχοι µεταπτυχιακού ή διδακτορικού τίτλου σπουδών και φοιτητές αντίστοιχα.
Η πλειονότητα των ερωτηθέντων είναι ιδιωτικοί (31,7%) και δηµόσιοι υπάλληλοι
(31,1%) αντίστοιχα. Οι συνταξιούχοι αντιστοιχούν στο 15,3% (28), ενώ οι φοιτητές είναι
το 9,3% (17 άτοµα) επί του συνόλου. Τέλος 13 από τους ερωτηθέντες (7,1%) είναι
άνεργοι και 10 ελεύθεροι επαγγελµατίες (5,5%).
Τέλος, παρατηρούµε ότι η πλειονότητα των ερωτηθέντων (86,3%) είναι Έλληνες. Το
7,1% (13) εκ των ερωτηθέντων είναι Γερµανοί και το 3,3% (6) Γάλλοι. Στην έρευνα
συµµετείχαν επίσης, δύο Ολλανδοί, δύο Αµερικανοί και δύο Κινέζοι µε ποσοστό 1,1%
για κάθε χώρα.

7.2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Στη συνέχεια αναλύονται ερωτήσεις που έχουν ως στόχο την απόδειξη τήρησης των
περιορισµών έρευνας, τον τύπο του καταλύµατος που επέλεξαν για να διανυκτερεύσουν
στην Αίγινα, την εποχή που επέλεξαν να ταξιδέψουν στη νήσο Αίγινα κατά την
τελευταία τους επίσκεψη, τη διάρκεια των διακοπών τους (διανυκτερεύσεις), καθώς και
τη διευκρίνηση του είδους των διακοπών που επέλεξαν οι ερωτηθέντες κατά την
επίσκεψή τους στο νησί της Αίγινας.

126
1. Ποια εποχή επισκεφθήκατε την Αίγινα;
Λόγω της διανοµής ερωτηµατολογίων σε πληθυσµό που πραγµατοποίησε επίσκεψη
στην Αίγινα σε διαφορετικούς χρόνους, κρίθηκε απαραίτητο να διευκρινισθεί η εποχή
κατά την οποία έλαβε χώρα η επίσκεψη. Για το λόγο αυτό ζητήθηκε από το σύνολο των
ερωτηθέντων να συµπληρώσει την εποχή κατά την οποία επισκέφθηκε το νησί της
Αίγινας.

Από τα αποτελέσµατα της επεξεργασίας των ερωτηµατολογίων

ων διαπιστώνουµε ότι
(Γράφηµα:7.1) η πλειονότητα των ερωτηθέντων (96,7%) επισκέφθηκε το νησί της
Αίγινας την Άνοιξη και το Καλοκαίρι.
Καλοκαίρι Από αυτούς το 81,4% επισκέφθηκε το νησί της
Αίγινας το Καλοκαίρι και το 15,3% την Άνοιξη. Μόνο το 3,2% επισκέφθηκαν το νησί
της Αίγινας το Φθινόπωρο (1,6%) και το Χειµώνα (1,6%).

Γράφηµα: 7.1
Επιλεχθείσα
πιλεχθείσα εποχή για επίσκεψη στην νήσο Αίγινα (%)

Εποχή χρόνου επίσκεψης στην Αίγινα

Χειµώνα
Άνοιξη 1,6%
15,3%
Φθινόπωρο Χειµώνα
1,6% Καλοκαίρι
Φθινόπωρο
Άνοιξη

Καλοκαίρι
81,4%

2. Ποιο έτος επιστρεφθήκατε την Αίγινα (τελευταία επίσκεψη);

Όµοια µε την ερώτηση 1, λόγω της διανοµής ερωτηµατολογίων σε επισκέπτες-
τουρίστες που πραγµατοποίησε επίσκεψη στην Αίγινα σε διαφορετικούς χρόνους,
κρίθηκε απαραίτητη η διευκρίνιση του έτους τελευταίας επίσκεψης των ερωτηθέντων.
Από τα αποτελέσµατα της επεξεργασίας των ερωτηµατολογίων
ίων διαπιστώνουµε ότι
(Γράφηµα:7.2) η πλειονότητα των ερωτηθέντων (83,1%) επισκέφθηκε το νησί της
Αίγινας κατά τα έτη 2011
2011-2014. Για τα έτη 2006-2010 το ποσοστό ανέρχεται σε 7,7%
και για τα έτη 2001-2005
2005 το ποσοστό ανέρχεται σε 5,5%. Τέλος το 3,8% των
ερωτηθέντων επισκέφθηκε τελευταία φορά το νησί της Αίγινας πριν το 2000. Από τα

127
παραπάνω συµπεραίνουµε ότι υπάρχει ένα ποσοστό ερωτηθέντων (17%) το οποίο
επισκέφθηκε τη νήσο Αίγινα µεταξύ 2000-2010 και δεν το επέλεξε ξανά ως τόπο
διακοπών του.

Γράφηµα: 7.2
Έτος τελευταίας επίσκεψης στη νήσο Αίγινα (%)
Έτος τελευταίας επίσκεψης

Έτος 2011-2014 83,1%

Έτος 2006-2010 7,7%
Έτος 2001-2005 5,5%
Πριν το 2000 3,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Πριν το 2000 Έτος 2001-2005 Έτος 2006-2010 Έτος 2011-2014

Σειρά1 3,8% 5,5% 7,7% 83,1%

3. Πόσες φορές έχετε επισκεφθεί την Αίγινα;

Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να συµπληρώσουν πόσες φορές επισκέφθηκαν την
Αίγινα. Από τα αποτελέσµατα (Γράφηµα:7.3) διαπιστώνουµε ότι το 45,3% των
ερωτηθέντων επισκέπτεται από µία φορά (10,9%) έως δύο φορές (34,4%) το χρόνο τη
νήσο Αίγινα. Στον αντίποδα το 25,1% των ερωτηθέντων επισκέφθηκε µόνο µία φορά τη
νήσο Αίγινα. Από τους ερωτηθέντες το 13,7% επισκέφθηκε δύο φορές το νησί της
Αίγινας, το 7,1% πραγµατοποίησε τρείς επισκέψεις στην Αίγινα και τέλος το 8,7%
επισκέφθηκε την Αίγινα τέσσερις φορές.

Γράφηµα: 7.3
Αριθµός επισκέψεων στη νήσο Αίγινα (%)
Πλήθος επισκέψεων ερωτηθέντων στην Αίγινα

2 φορές το χρόνο 34,4%

1 φορά το χρόνο 10,9%
4 επισκέψεις 8,7%
3 επισκέψεις 7,1%
2 επισκέψεις 13,7%
1 επίσκεψη 25,1%

0% 10% 20% 30% 40%

2 φορές το
1 επίσκεψη 2 επισκέψεις 3 επισκέψεις 4 επισκέψεις 1 φορά το χρόνο
χρόνο
Σειρά1 25,1% 13,7% 7,1% 8,7% 10,9% 34,4%

128
4. Ποιος ήταν ο συνηθέστερος σκοπός της επίσκεψης σας στο νησί της Αίγινας;
Από την ανάλυση των απαντήσεων βλέπουµε ότι το 86,3% των ερωτηθέντων
απάντησαν πως επισκέφθηκαν το νησί της Αίγινας για λόγους αναψυχής.
αναψυχής Το 4,9% των
ερωτηθέντων δήλωσαν ως λόγο επίσκεψής τους στο νησί της Αίγινας εκπαιδευτικούς
λόγους και το 8,2% επαγγελµατικούς λόγους. Ακολουθεί
θεί γραφική παράσταση
(Γράφηµα:7.4).

Γράφηµα: 7.4
Λόγοι επίσκεψης στη νήσο Αίγινα (%)

Λόγος επίσκεψης στη νήσο Αίγινα

0,5 8,2%
0,5%
4,9%

Αναψυχή
Εκπαιδευτικοί λόγοι
Επαγγελματικοί λόγοι
Δεν απαντώ
86,3%

5. Ποιο µεταφορικό µέσο επιλέξατε για την µετάβασή σας στο νησί της Αίγινας;
Από την ανάλυση των απαντήσεων (Γράφηµα: 7.5) παρατηρούµε ότι από το σύνολο
των ερωτηθέντων
τηθέντων µόνο το 2,2% µετέβησαν στην Αίγινα µε ιστιοπλοϊκό.
ιστιοπλοϊκό Οι υπόλοιποι
µετακινήθηκαν µε συµβατικό πλοίο σε ποσοστό 74,3% και µε δελφίνι σε ποσοστό
23,5%.

Γράφηµα: 7.5
Τρόποι µετάβασης προς τη νήσο Αίγινα(%)

Μέσο µετάβασης στη νήσο Αίγινα

2,2%

23,5%

Συµβατικό πλοίο
∆ελφίνι
Ιστιοπλοϊκό
74,3%

129
6. Κατά την τελευταία επίσκεψή σας στη νήσο Αίγινα πόσες ηµέρες
διανυκτερεύσατε;
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να απαντήσουν στη διάρκεια των διακοπών τους στην
Αίγινα, σε διανυκτερεύσεις. Στην γραφική παράσταση (Γράφηµα:7.6) αποτυπώνονται τα
αποτελέσµατα της επεξεργασίας.

Γράφηµα: 7.6
∆ιανυκτερεύσεις ερωτηθέντων (%)
∆ιανυκτερεύσεις ερωτηθέντων

ταξιδεύω αυθηµερόν (καµία διανυκτ.) 23,5%

2 µήνες και άνω 6,0%
1 µήνα και άνω 13,7%
8 - 15 διανυκτ. 10,9%
4 - 7 διανυκτ. 16,9%
3 διανυκτ 8,7%
2 διανυκτ. 11,5%
1 διανυκτ. 8,8%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

ταξιδεύω
4-7 8 - 15 1 µήνα και 2 µήνες και αυθηµερόν
1 διανυκτ. 2 διανυκτ. 3 διανυκτ
διανυκτ. διανυκτ. άνω άνω (καµία
διανυκτ.)
Σειρά1 8,8% 11,5% 8,7% 16,9% 10,9% 13,7% 6,0% 23,5%

Αναλυτικότερα, εκ των 183 ερωτηθέντων, το 23,5% απάντησαν ότι ταξιδεύουν

αυθηµερόν στο νησί της Αίγινας (καµία διανυκτέρευση). Αυτοί είναι οι λεγόµενοι
εκδροµείς. Το 19,7% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι διανυκτερεύουν στο νησί της
Αίγινας περισσότερο από ένα µήνα (13,7%) ή περισσότερο από δύο µήνες (6%). Το 29%
δήλωσαν ότι διανυκτέρευσαν στο νησί της Αίγινας µία (8,8%), δύο (11,5%) ή τρείς
ηµέρες (8,7%). Το 16,9% δήλωσε ότι διανυκτέρευση από 4 έως 7 ηµέρες και το 10,9%
δήλωσε ότι διανυκτέρευσε από 8 έως 15 ηµέρες.

7. Κατά την επίσκεψή σας στη νήσο Αίγινα σε τι είδους κατάλυµα διαµείνατε;
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να σηµειώσουν το είδος του καταλύµατος στο οποίο
επέλεξαν να διανυκτερεύσουν κατά τη διάρκεια της τελευταίας επίσκεψής τους στην

130
Αίγινα. Μετά από επεξεργασία των απαντήσεων απεικονίζεται σε γραφική παράσταση
(Γράφηµα:7.7) το ποσοστό (%) των επιλεχθέντων καταλυµάτων για διαµονή.
Αναλυτικότερα, από το σύνολο των ερωτηθέντων, το 14,8% δήλωσαν ότι κατά την
επίσκεψή τους στο νησί της Αίγινας διέµειναν σε κατοικία φίλων ή συγγενών.
συγγενών Το 47%
των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι διέµειναν σε ξενοδοχειακά καταλύµατα (25,1%) και
ενοικιαζόµενα δωµάτια (21,9%). Το 1,6% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι διέµεινε σε
κατασκήνωση, δεδοµένου όµως ότι στην Αίγινα δεν υπάρχουν κατασκηνώσεις θεωρούµε
ότι διέµειναν σε µη οργανωµένο camping. Τέλος το 23,5 των ερωτηθέντων δήλωσε ότι
ταξίδεψε αυθηµερόν ενώ το 13,1% δήλωσε ότι διαθέτει εξοχική κατοικία στο νησί της
Αίγινας.

Γράφηµα: 7.7
Επιλεχθέντα καταλύµατα (βάση τύπου) (%)
Είδος καταλύµατος διαµονής ερωτηθέντων

∆ιαθέτω εξοχική κατοικία στο νησί 13,1%

Ταξιδεύω αυθηµερόν 23,5%
Camping 1,6%
Ενοικιαζόµενο δωµάτιο 21,9%
Ξενοδοχείο 25,1%
Κατοικία φίλων/συγγενών 14,8%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

∆ιαθέτω εξοχική
Κατοικία Ενοικιαζόµενο Ταξιδεύω
Ξενοδοχείο Camping κατοικία στο
φίλων/συγγενών δωµάτιο αυθηµερόν
νησί
Σειρά1 14,8% 25,1% 21,9% 1,6% 23,5% 13,1%

8. Από ποιά µέσα ενηµερωθήκατε για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό;

προορισµό
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να αναφέρουν το µέσο ενηµέρωσης από το οποίο άντλησαν
πληροφορίες σχετικά µε το προσφερόµενο τουριστικό προϊόν της Αίγινας
Αίγινας. Ακολούθως
(Γράφηµα: 7.8) απεικονίζεται σε ποσοστά επί τοις % το µέσο από το οποίο
ενηµερώθηκαν οι ερωτηθέντες για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό.
προορισµό Όπως φαίνεται
στο Γράφηµα οι περισσότεροι από τους µισούς ερωτηθέντες
τηθέντες (66,63%) άντλησαν

131
πληροφορίες για την Αίγινα από φίλους και γνωστούς, ενώ δεύτερο µέσο άντλησης
πληροφοριών ήταν το διαδίκτυο (13,69%) και ακολουθούν οι προσφορές (6,6%), η
τηλεόραση (5,5%), περιοδικά και ραδιόφωνο από 2,2% το κάθε ένα και διαφηµιστικά
φυλλάδια και εφηµερίδες από 1,6% οµοίως. Το µεγάλο ποσοστό που συγκέντρωσε το
µέσο ενηµέρωσης «φίλοι – γνωστοί» γεννά ενδιαφέρον και θα αναλυθεί εκ νέου σε
συνδυασµό µε άλλες ερωτήσεις.

Γράφηµα: 7.8
Μέσα ενηµέρωσης των ερωτηθέντων για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό (%)

2,20% Μέσα ενηµέρωσης για την Αίγινα

1,60% 1,60%
6,59%
5,49% Εφηµέριδες
Περιοδικά
∆ιαφηµιστικά Φυλλάδια
13,69% Προσφορές
Τηλεόραση
66,63% Internet
2,20% Ραδιόφωνο
Φίλους - γνωστούς

9. Για την επιλογή των διακοπών σας και τις δραστηριότητες που προσφέρονται
εκεί από ποιά µέσα ενηµερώνεστε;
Οι ερωτηθέντες κλήθηκαν να αναφέρουν το µέσο ενηµέρωσης από το οποίο αντλούν
πληροφορίες για να επιλέξουν τον προορισµό των διακοπών τους. Ακολούθως
(Γράφηµα: 7.9) απεικονίζονται σε ποσοστά επί τοις % τα µέσα από τα οποία επιλέγουν οι
ερωτηθέντες να ενηµερώνονται για την επιλογή του τόπου των διακοπών τους. Όπως
φαίνεται στο Γράφηµα το 53% των ερωτηθέντων επιλέγουν να αντλούν πληροφορίες για
την επιλογή του τόπου διακοπών τους από το διαδίκτυο. Επίσης ένα µεγάλο ποσοστό
(21,3%) ενηµερώνεται από φίλους και γνωστούς για να επιλέξει τον τόπο των διακοπών
του. Ακολουθεί µε 9,8% η ενηµέρωση µέσω προσφορών, µε 9,3% η ενηµέρωση µέσω
τηλεόρασης, µε 2,2% τα ενηµερωτικά φυλλάδια. Τέλος το 1,6% των ερωτηθέντων
ενηµερώνεται από εφηµερίδες και περιοδικά (0,5%).

132
 Γράφηµα: 7.9
Μέσα ενηµέρωσης για επιλογή του τόπου διακοπών (ποσοστό επί τοις %)
Μέσα ενηµέρωσης για την επιλογή τόπου διακοπών
1,6% 0,5%
2,2%
Εφηµερίδες

9,8% 1,6% Περιοδικά

21,3%
∆ιαφηµιστικά Φυλλάδια
9,3% Προσφορές
Ραδιόφωνο
Τηλεόραση
53,7%
Internet
Φίλους - γνωστούς

10. Πόσες ηµέρες διαρκούν οι «κύριες» διακοπές σας (διανυκτερεύσεις);

Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να απαντήσουν σχετικά µε τη χρονική διάρκεια των
«κύριων» διακοπών τους. Ως «κύριες» διακοπές διευκρινίσθηκε ότι θεωρούνται αυτές
που έχουν τη µεγαλύτερη συνεχόµενη χρονική διάρκεια (7 διανυκτερεύσεις και άνω).
Μετά από επεξεργασία των απαντήσεων απεικονίζεται σε γραφική παράσταση
(Γράφηµα: 7.9) το ποσοστό (%) των διανυκτερεύσεων. Αναλυτικότερα, από το σύνολο
των ερωτηθέντων, το 66,1% απάντησε ότι η διάρκεια των διακοπών του δεν ξεπερνά τις
δύο εβδοµάδες, δηλαδή 7 ηµέρες (25,7%) και από 8-15 ηµέρες (40,4%). Το 12% δήλωσε
η διάρκεια των διακοπών του είναι µεγαλύτερη από 15 ηµέρες, ενώ το 16,4% των
ερωτηθέντων δήλωσε ότι οι διακοπές του διαρκούν περισσότερο από 1 µήνα. Τέλος
µόλις το 5,5% των ερωτηθέντων δήλωσε ως διάρκεια διακοπών περισσότερο από 2
µήνες.

Γράφηµα: 7.10
∆ιάρκεια “κύριων διακοπών” ερωτηθέντων (ετησίως) (%)
∆ιάρκεια κύριων διακοπών
50% 40,4%
40%
30% 25,7%
16,4%
20% 12%
10% 5,5%
0%
15 και άνω 30 και άνω 60 και άνω
7 διανυκτ. 8-15 διανυκτ.
διανυκτ. διανυκτ.(1 µήνα) διανυκτ.(2µήνες)
Σειρά1 25,7% 40,4% 12% 16,4% 5,5%

133
11. Πόσες ηµέρες διαρκούν ετησίως οι «ολιγοήµερες» διακοπές σας;
Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να απαντήσουν σχετικά µε τη χρονική διάρκεια των
«ολιγοήµερων» διακοπών τους. Ως «ολιγοήµερες» διακοπές διευκρινίσθηκε ότι
θεωρούνται αυτές που έχουν χρονική διάρκεια από 1 έως και 6 ηµέρες. Μετά από
επεξεργασία των απαντήσεων απεικονίζεται σε γραφική παράσταση (Γράφηµα: 7.11) το
ποσοστό επί τοις % των διανυκτερεύσεων των ολιγοήµερων διακοπών των ερωτηθέντων.
Αναλυτικότερα, από το σύνολο των ερωτηθέντων, το 59,9% απάντησε ότι η διάρκεια
των διακοπών του διαρκεί µία ηµέρα (µία διανυκτέρευση), το 29,5% των ερωτηθέντων
πραγµατοποιεί δύο διανυκτερεύσεις, το 3,3% των ερωτηθέντων τρείς διανυκτερεύσεις
και το 9,3% των ερωτηθέντων από τέσσερις έως και έξι διανυκτερεύσεις.

Γράφηµα: 7.11
∆ιάρκεια “ολιγοήµερων διακοπών” ερωτηθέντων (ετησίως)
∆ιάρκεια ολιγοήµερων διακοπών έτους (σε διανυκτερεύσεις)
70%
57,9%
60%
50%
40% 29,5%
30%
20% 9,3%
10% 3,3%
0%
1 διανυκτ. 2 διανυκτ. 3 διανυκτ. 4-6 διανυκτ.

12. Ποια εποχή επιλέγετε για τις «κύριες» διακοπές σας;

Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να απαντήσουν σχετικά µε την εποχή που επιλέγουν
για τις «κύριες» διακοπές τους. Μετά από επεξεργασία των απαντήσεων απεικονίζεται σε
γραφική παράσταση (Γράφηµα: 7.12) το ποσοστό (%) της εποχής που επιλέγουν οι
ερωτηθέντες για τις «κύριες» διακοπές τους. Αναλυτικότερα, από το σύνολο των
ερωτηθέντων, το 69,9% απάντησε ότι προτιµά να πραγµατοποιεί τις κύριες διακοπές του
το Καλοκαίρι. Οµοίως ένα ποσοστό της τάξης του 15,3% επιλέγει να πραγµατοποιεί τις
διακοπές του την Άνοιξη, τέλος το 10,4% επιλέγει να πραγµατοποιεί τις διακοπές του το
Φθινόπωρο.

134
 Γράφηµα: 7.12
Εποχή για τις “κύριες” διακοπές (%)
Επιλογή εποχής για τις κύριες διακοπές

Άνοιξη 15,3%

Φθινόπωρο 4,4%

Καλοκαίρι 69,9%

Χειµώνα 10,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

13. Ποια εποχή επιλέγετε για τις «ολιγοήµερες» διακοπές σας;

Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να απαντήσουν σχετικά µε την εποχή που επιλέγουν
για τις «ολιγοήµερες» διακοπές τους. Μετά από επεξεργασία των απαντήσεων
απεικονίζεται σε γραφική παράσταση (Γράφηµα: 7.13) το ποσοστό (%) της εποχής που
επιλέγουν οι ερωτηθέντες για τις «ολιγοήµερες» διακοπές τους. Αναλυτικότερα, από το
σύνολο των ερωτηθέντων, το 31,1% απάντησε ότι προτιµά να πραγµατοποιεί τις
ολιγοήµερες διακοπές του την Άνοιξη, το ο28,4% επιλέγει το Φθινόπωρο, το 26,2%
επιλέγει το Καλοκαίρι και το 14,2% επιλέγει τον Χειµώνα..

Γράφηµα: 7.13
Εποχή για τις “ολιγοήµερες” διακοπές (%)
Επιλογή εποχής ολιγοήµερων διακοπών

35% 31,1%
28,4%
30% 26,2%
25%
20% 14,2%
15%
10%
5%
0%
Χειµώνα Καλοκαίρι Φθινόπωρο Άνοιξη

135
14. Τι θεωρείτε ως ισχυρό κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
προορισµού; Βαθµολογήστε µε κλίµακα από 1 έως 5 (Πάρα πολύ, Πολύ, Μέτρια,
Λίγο, Καθόλου).
Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να βαθµολογήσουν σε κλίµακα από το 1 έως το 5 µε
(1=πάρα πολύ, 2=πολύ, 3=µέτρια, 4=λίγο, 5=καθόλου) το βαθµό σηµασίας 10 κινήτρων
που τους δόθηκαν, για την επιλογή της νήσου Αίγινας ως τουριστικού προορισµού. Ως
κίνητρα ονοµάσθηκαν τα κάτωθι αναφερόµενα (Γράφηµα: 7.14).

- Τοπίο και φύση

- Αρχαιολογικά µνηµεία
- Ιστορία και κουλτούρα
- Θάλασσες και παραλίες
- Τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις
- ∆ιασκέδαση
- Ευκολία πρόσβασης
- Απόσταση από τον τόπο κατοικίας
- Οικονοµικός προορισµός
- Φιλοξενία ντόπιων

Γράφηµα: 7.14
Το τοπίο και η φύση ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

Τοπίο και φύση

45% 42,1%
40%
35%
30%
25% 22,4%
20%
15% 12,6% 12,0%
10,9%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 12,6% 10,9% 42,1% 22,4% 12,0%

136
 Μετά από ανάλυση των αποτελεσµάτων (Γράφηµα 7.14) βλέπουµε ότι στην
προτίµηση τους οι ερωτηθέντες δεν θεωρούν ως ισχυρό κίνητρο το τοπίο και τη φύση της
Αίγινας. Το 42,1% απάντησε ότι αποτελεί κίνητρο µέτριας σηµασίας για την επίσκεψή
τους. Από την άλλη το 23,5% θεωρεί ότι το τοπίο και η φύση έχει πάρα πολύ ή πολύ
σηµασία στην επιλογή του νησιού της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού, ενώ το
34,4% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι έπαιξε από λίγο έως κανένα ρόλο.

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.15) το 37,7% εκ του συνόλου των ερωτηθέντων θεωρεί τα

αρχαιολογικά µνηµεία από πάρα πολύ έως πολύ σηµαντικό κίνητρο για την επίσκεψή του
στο νησί, ενώ το 44,8% απάντησε ότι αποτελεί κίνητρο λίγης έως καθόλου σηµασίας για
την επίσκεψη του στην Αίγινα. Το 17,5% απάντησε ότι η ύπαρξη αρχαιολογικών
µνηµείων υπήρξε µέτριας σηµασίας για την επίσκεψή του στην Αίγινα.

Γράφηµα: 7.15
Τα αρχαιολογικά µνηµεία ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

Αρχαιολογικά µνηµεία
35% 32,8%
30%
25% 20,2%
20% 17,5% 17,5%
15% 12,0%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 17,5% 20,2% 17,5% 12,0% 32,8%

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.16) το 66,1% εκ των 183 ερωτηθέντων θεωρεί ότι η ιστορία
και την κουλτούρα έπαιξαν από λίγο έως κανένα ρόλο στην επιλογή της Αίγινας ως
τουριστικό προορισµό, ενώ µόνο το 9,3% θεωρεί ότι υπήρξε πάρα πολύ σηµαντικό
κίνητρο και το 12,6% πολύ σηµαντικό κίνητρο. Τέλος το 12% των ερωτηθέντων θεωρεί
την ιστορία και την κουλτούρα ως µέτριο παράγοντα για την επιλογή του νησιού της
Αίγινας ως τουριστικού προορισµού.

137
 Γράφηµα: 7.16
Η ιστορία και η κουλτούρα ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

Ιστορία και κουλτούρα

45% 41,0%
40%
35%
30% 25,1%
25%
20%
15% 12,6% 12,0%
9,3%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 9,3% 12,6% 12,0% 41,0% 25,1%

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.17) το 39,3% των ερωτηθέντων θεωρούν ως πάρα πολύ

σηµαντικό κίνητρο την θάλασσα και τις παραλίες του νησιού της Αίγινας για την επιλογή
του ως τουριστικό προορισµό και το 32,2% ως πολύ σηµαντικό, σύνολο δηλαδή άνω του
70% των ερωτηθέντων. Το 16,4% θεωρεί αποτέλεσαν µέτριο παράγοντα και το 6,6% και
5,5% θεωρεί ότι αποτέλεσαν λίγο ή καθόλου σηµαντικό λόγο για την επιλογή της
Αίγινας ως προορισµό των διακοπών τους.

Γράφηµα: 7.17
Οι θάλασσες και οι παραλίες ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

Θάλασσες-παραλίες
45% 39,3%
40%
35% 32,2%
30%
25%
20% 16,4%
15%
10% 6,6% 5,5%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 39,3% 32,2% 16,4% 6,6% 5,5%

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.18) το 66,7% των ερωτηθέντων θεωρούν από λίγο (16,4%)
έως καθόλου (50,3%) σηµαντικές τις τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις για την επιλογή
της Αίγινας ως προορισµού των διακοπών τους. Το 13,7% θεωρεί πως είναι µέτρια
επιλογή και µόνο το 9,3% και 10,4% θεωρούν ότι οι τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις

138
υπήρξαν αντίστοιχα πάρα πολύ και πολύ σηµαντικό κίνητρο για την επιλογή της νήσου
Αίγινας ως προορισµού των διακοπών τους.

Γράφηµα: 7.18
Οι τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού
(%)

Πολιτιστικές εκδηλώσεις
60%
50,3%
50%

40%

30%

20% 16,4%
13,7%
9,3% 10,4%
10%

0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 9,3% 10,4% 13,7% 16,4% 50,3%

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.19) µόνο το 8,7% των ερωτηθέντων θεωρούν ως πάρα πολύ
σηµαντικό κίνητρο την διασκέδαση στην Αίγινα για την επιλογή του ως τουριστικό
προορισµό και το 6% ως πολύ σηµαντικό, σύνολο δηλαδή άνω του 14,7% εκ των
ερωτηθέντων. Το 24% θεωρεί ότι η διασκέδαση αποτέλεσε µέτριο παράγοντα και το
24,6% και 36,6% θεωρεί ότι αποτέλεσε λίγο ή καθόλου σηµαντικό λόγο για την επιλογή
της Αίγινας ως προορισµό των διακοπών τους.

Γράφηµα: 7.19
Η διασκέδαση ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

∆ιασκέδαση
40% 36,6%
35%
30% 24,6%
24,0%
25%
20%
15%
8,7%
10% 6,0%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 8,7% 6,0% 24,0% 24,6% 36,6%

139
 Μετά από ανάλυση των αποτελεσµάτων (Γράφηµα 7.20) βλέπουµε το 36,6% των
ερωτηθέντων θεωρεί την ευκολία πρόσβασης στο νησί της Αίγινας ως πάρα πολύ
σηµαντικό κίνητρο επιλογής για τις διακοπές του. Οµοίως το 22,4% θεωρεί το ίδιο
κίνητρο ως πολύ σηµαντικό και το 15,3% ότι έπαιξε µέτριο ρόλο στην προτίµηση της
Αίγινας ως τουριστικό προορισµό. Τέλος το 7,7% θεωρεί είχε λίγη σηµασία και το 18%
ότι δεν συνέβαλε καθόλου στην επιλογή του νησιού της Αίγινας ως προτίµηση για τις
διακοπές του.

Γράφηµα: 7.20
Η ευκολία πρόσβασης ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού (%)

Ευκολία πρόσβασης
40% 36,6%
35%
30%
25% 22,4%
18,0%
20% 15,3%
15%
7,7%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 36,6% 22,4% 15,3% 7,7% 18,0%

Μετά από ανάλυση των αποτελεσµάτων (Γράφηµα 7.21) βλέπουµε το 42,1% των
ερωτηθέντων θεωρεί την απόσταση του νησιού της Αίγινας από τον τόπο διαµονής του
ως πάρα πολύ σηµαντικό κίνητρο επιλογής για τις διακοπές του. Οµοίως το 18,6%
θεωρεί το ίδιο κίνητρο ως πολύ σηµαντικό και το 6,6% ότι έπαιξε µέτριο ρόλο στην
προτίµηση της Αίγινας ως τουριστικό προορισµό. Τέλος το 7,1% θεωρεί είχε λίγη
σηµασία και το 25,7% ότι δεν συνέβαλε καθόλου στην επιλογή του νησιού της Αίγινας
ως προτίµηση για τις διακοπές του.

140
 Γράφηµα: 7.21
Η απόσταση από τον τόπο µόνιµης κατοικίας ως κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού
προορισµού (%)

Απόσταση από τον τόπο κατοικίας µου

50%
42,1%
40%
30% 25,7%
18,6%
20%
10% 6,6% 7,1%

0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 42,1% 18,6% 6,6% 7,1% 25,7%

Ακολούθως, (Γράφηµα 7.22) εκ των 183 ερωτηθέντων το 18% απάντησε ότι η Αίγινα
ως οικονοµικός προορισµός συνέβαλε πάρα πολύ στην επιλογή της ως τουριστικό
προορισµό. Το 22,4% απάντησε ότι συνέβαλε πολύ και το 16,9% ότι αποτέλεσε µέτριο
κίνητρο για την επιλογή της . Τέλος το 12% των ερωτηθέντων απάντησε ότι το κόστος
των προσφερόµενων υπηρεσιών συνέβαλε λίγο για την επιλογή της Αίγινας ως
τουριστικού προορισµού και το 30,6% καθόλου.

Γράφηµα: 7.22
Η Αίγινα ως οικονοµικός προορισµός - κίνητρο για την επιλογή της ως τουριστικού προορισµού (%)

Οικονοµικός προορισµός
35%
30,6%
30%

25% 22,4%

20% 18,0% 16,9%

15% 12,0%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 18,0% 22,4% 16,9% 12,0% 30,6%

141
 Μετά από ανάλυση των αποτελεσµάτων (Γράφηµα 7.23) βλέπουµε το 11,5% των
ερωτηθέντων θεωρεί την φιλοξενία των κατοίκων του νησιού της Αίγινας ως πάρα πολύ
σηµαντικό κίνητρο επιλογής για τις διακοπές του. Οµοίως το 18% θεωρεί το ίδιο κίνητρο
ως πολύ σηµαντικό και το 15,8% ότι έπαιξε µέτριο ρόλο στην προτίµηση της Αίγινας ως
τουριστικό προορισµό. Τέλος το 11% θεωρεί είχε λίγη σηµασία και το 43,2% ότι δεν
συνέβαλε καθόλου στην επιλογή του νησιού ως προτίµηση για τις διακοπές του.

Γράφηµα: 7.23
Η φιλοξενία των ντόπιων κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικού προορισµού
(Ποσοστά επί τοις %)

Φιλοξενία
50% 43,2%
45%
40%
35%
30%
25% 18,0%
20% 15,8%
15% 11,5% 11,5%
10%
5%
0%
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου
Σειρά1 11,5% 18,0% 15,8% 11,5% 43,2%

15. Με ποια από τις παρακάτω δραστηριότητες ασχοληθήκατε κατά την

επίσκεψή σας στην Αίγινα; Σηµειώστε µόνο µία επιλογή.

Όπως βλέπουµε στο Γράφηµα (Γράφηµα:7.24) το µεγαλύτερο ποσοστό των

ερωτηθέντων (50,3%) κατά τη διαµονή του στο νησί της Αίγινας, επέλεξε να ασχοληθεί
µε την κολύµβηση. ∆εύτερη σε προτίµηση ήταν µε 16,4% η επίσκεψη στα ιστορικά,
αρχαιολογικά και θρησκευτικά µνηµεία της Αίγινας.

142
 Γράφηµα: 7.24
∆ραστηριότητα ενασχόλησης κατά την επίσκεψή στην Αίγινα (%)

∆ραστηριότητες µε τις οποίες ασχοληθήκατε κατά την επίσκεψή σας στην Αίγινα

1,1% 5,5% 0,5% Κολύµβηση

2,7% Ψάρεµα
Γνωριµία µε την τοπική χλωρίδα και πανίδα
Γνωριµία µε τις παραδοσιακές τέχνες
10,4% Γνωριµία µε τα ήθη και τα έθιµα
39,3% Επίσκεψη στα ιστορικά & αρχαιολογικά µνηµεία
13,7% Επίσκεψη στα θρησκευτικά µνηµεία
Πεζοπορία
Ποδηλασία
9,3% Βόλτες στη φύση
Ενασχόληση µε αγροτουριστικές δραστηριότητες
3,3%
8,2% 6,0%

Ακολουθούν η γνωριµία µε τα ήθη και έθιµα της περιοχής (10,4%) και η γνωριµία µε τις
παραδοσιακές τέχνες της περιοχής (8,2%). Τέλος µε την γνωριµία µε την τοπική πανίδα
και χλωρίδα και τις ποδηλασία ασχολήθηκαν το 6% και το 3% αντίστοιχα. Τελευταίες
στις προτιµήσεις των ερωτηθέντων ήρθαν µε 2,7% η βόλτες στη φύση και η πεζοπορία
καθώς και η ενασχόληση µε αγροτουριστικές δραστηριότητες (2,2%).

16. Με ποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες θα σας ενδιέφερε να ασχοληθείτε σε

µελλοντική επίσκεψή σας στη νήσο Αίγινα;
Σύµφωνα µε το ακόλουθο γράφηµα (Γράφηµα:7.25) οι ερωτηθέντες απάντησαν πως
σε µελλοντική τους επίσκεψη στην Αίγινα θα επιθυµούσαν να ασχοληθούν σε ποσοστό
24,3% µε θαλάσσια σπορ, σε ποσοστό 18,5% να συµµετάσχουν σε οργανωµένες
ξεναγήσεις στα αρχαιολογικά, ιστορικά και θρησκευτικά µνηµεία της νήσου Αίγινας, σε
ποσοστό 13,3% να παρακολουθήσουν την κατασκευή του αιγινίτικου κανατιού, σε
ποσοστό 11,5% να γνωρίσουν την πανίδα µέσα από την φροντίδα γηγενών άγριων ζώων
και στο ίδιο ποσοστό να συµµετάσχουν σε παραδοσιακές πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Επίσης επέλεξαν σε ποσοστό 9,8% να συµµετάσχουν σε οργανωµένες πεζοπορικές
διαδροµές και σε ποσοστό 8,7% να συµµετάσχουν σε οργανωµένες ποδηλατικές
διαδροµές.

143
 Γράφηµα: 7.25
Επιθυµία δραστηριότητα ενασχόλησης σε µελλοντική επίσκεψη στην Αίγινα (%)

∆ραστηριότητες µε τις οποίες θα θέλατε να ασχοληθήκατε σε µελλοντική επίσκεψή σας

2,3% στην Αίγινα

Ασχοληθείτε µε τα θαλάσσια σπορ

8,7% Γνωρίσετε την τοπική πανίδα µέσα από την φροντίδα γηγενών άγριων
ζώων
24,3% Ασχοληθείτε - διδαχθείτε την κατασκευή του παραδοσιακού αιγινίτικου
9,8%
κανατιού
Συµµετάσχετε σε παραδοσιακές πολιτιστικές εκδηλώσεις

18,5% 11,5% Συµµετάσχοργανωµένες ξεναγήσεις στα αρχαιολογικά, ιστορικά και

πολιτιστικά µνηµεία του νησιού
Συµµετάσχετε σε οργανωµένες πεζοπορικές διαδροµές

11,5% 13,3% Συµµετάσχετε σε οργανωµένες ποδηλατικές διαδροµές

Ασχοληθείτε µε την καλλιέργεια της αιγινίτικης φιστικιάς

17. Σηµειώστε το βαθµό στον οποίο συµφωνείτε µε τις παρακάτω προτάσεις

(Πάρα πολύ, Πολύ, Μέτρια, Λίγο, Καθόλου):
Ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να βαθµολογήσουν σε κλίµακα από το 1 έως το 5 µε
(1=συµφωνώ απόλυτα, 2=συµφωνώ, 3=ούτε συµφωνώ ούτε διαφωνώ, 4=διαφωνώ,
5=διαφωνω απόλυτα) το βαθµό στον οποίο συµφωνούν ή διαφωνούν στις ακόλουθες
προτάσεις.

Γράφηµα: 7.26
Αναζήτηση πληροφοριών για την Αίγινα (%)

Θεωρώ την αναζήτηση πληροφοριών για την Αίγινα Εύκολη

60%
51,4%
50%
40%
30%
18,6% 20,8%
20%
8,7%
10%
0,5%
0%
συµφωνώ ούτε συµφωνώ διαφωνώ
συµφωνώ διαφωνώ
απόλυτα ούτε διαφωνώ απόλυτα
Σειρά1 18,6% 51,4% 20,8% 8,7% 0,5%

144
 Ο βαθµός συµφωνίας σχετικά µε την ευκολία στην αναζήτηση πληροφοριών για την
Αίγινα το 72% εκ του συνόλου των ερωτηθέντων απάντησαν ότι συµφωνούν απόλυτα
(18,6%) ή συµφωνούν (51,4%). Το 20,8% των ερωτηθέντων απάντησαν πως δεν
θεωρούν ούτε εύκολη ούτε δύσκολη την αναζήτηση πληροφοριών για τη νήσο Αίγινα,
ενώ το 8,7% διαφώνησε (Γράφηµα:7.26).

Γράφηµα: 7.27
Επάρκεια στοιχείων σχετικών µε τις δραστηριότητες που προσφέρονται στη νήσο Αίγινα (%)

Βρήκα επαρκή στοιχεία σχετικά µε τις δραστηριότητες που προσφέρει το νησί

45%
39,9%
40%
34,4%
35%
30%
25%
20% 15,8%
15%
10% 7,7%
5% 2,2%
0%
συµφωνώ ούτε συµφωνώ διαφωνώ
συµφωνώ διαφωνώ
απόλυτα ούτε διαφωνώ απόλυτα
Σειρά1 7,7% 34,4% 39,9% 15,8% 2,2%

Ο βαθµός συµφωνίας σχετικά µε την ύπαρξη επάρκειας στοιχείων για τις

δραστηριότητες που προσφέρονται στο νησί της Αίγινας, το 34,4% απάντησε πως
συµφωνεί, ενώ το 39,9% απάντησε πως ούτε συµφωνεί ούτε διαφωνεί, τέλος το 15,8%
απάντησε πως διαφωνεί (Γράφηµα:7.27).

Ο βαθµός συµφωνίας σχετικά µε την ανάγκη (επιθυµία) για περισσότερη ενηµέρωση

σχετική µε τις δυνατότητες που προσφέρονται στο νησί της Αίγινας, το 29,5% απάντησε
πως συµφωνεί απόλυτα, το 30,1% απάντησε πως συµφωνεί ενώ το 32,8% απάντησε πως
ούτε συµφωνεί ούτε διαφωνεί και το 5,5% απάντησε ότι διαφωνεί απόλυτα
(Γράφηµα:7.28).

145
 Γράφηµα: 7.28
Ενηµέρωση δυνατοτήτων που προσφέρονται στη νήσο Αίγινα (%)

Θα ήθελα να υπάρχει περισσότερη ενηµέρωση σχετικά µε τις δυνατότητες που

προσφέρει το νησί
35% 32,8%
29,5% 30,1%
30%
25%
20%
15%
10%
5,5%
5% 2,2%
0%
ούτε συµφωνώ
συµφωνώ απόλυτα συµφωνώ διαφωνώ διαφωνώ απόλυτα
ούτε διαφωνώ
Σειρά1 29,5% 30,1% 32,8% 2,2% 5,5%

Ο βαθµός συµφωνίας σχετικά µε την επιθυµία τους για ύπαρξη περισσότερων

συγκοινωνιών στο νησί της Αίγινας το 77,6% απάντησε ότι συµφωνεί απόλυτα ή
συµφωνεί, το 18% απάντησε ότι ούτε συµφωνεί ούτε διαφωνεί και το 3,8% απάντησε ότι
διαφωνεί (Γράφηµα: 7.29).

Γράφηµα: 7.29
Περισσότερες συγκοινωνίες στη νήσο Αίγινα (%)

Θα ήθελα να υπάρχουν περισσότερες συγκοινωνίες στο νησί

47,5%
50%
45%
40%
35% 30,1%
30%
25% 18,0%
20%
15%
10% 3,8%
5% 0,5%
0%
συµφωνώ ούτε συµφωνώ διαφωνώ
συµφωνώ διαφωνώ
απόλυτα ούτε διαφωνώ απόλυτα
Σειρά1 47,5% 30,1% 18,0% 3,8% 0,5%

Ο βαθµός συµφωνίας σχετικά µε την επιθυµία τους για διοργάνωση ξεναγήσεων στα
ιστορικά µνηµεία της νήσου Αίγινας το 69,9% απάντησαν ότι συµφωνούν πολύ ή
συµφωνούν, το 24,6% απάντησαν ότι ούτε συµφωνούν ούτε διαφωνούν και το 2,7%
απάντησαν ότι διαφωνούν (Γράφηµα: 7.30).

146
 Γράφηµα: 7.30
Περισσότερες ξεναγήσεις στη νήσο Αίγινα (%)

Θα επιθυµούσα να διοργανώνονται ξεναγήσεις στα ιστορικά µνηµεία του

νησιού

40% 36,6%
33,3%
35%
30% 24,6%
25%
20%
15%
10%
5% 2,7% 2,7%
0%
συµφωνώ ούτε συµφωνώ διαφωνώ
συµφωνώ διαφωνώ
απόλυτα ούτε διαφωνώ απόλυτα
Σειρά1 33,3% 36,6% 24,6% 2,7% 2,7%

7.3 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ – ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

7.3.1 ∆ΙΕΥΚΡΥΝΙΣΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Συντάχθηκε λίστα των ερωτηθέντων και ανταποκριθέντων Φορέων (Πίνακας:7.4 του

παραρτήµατος) στην οποία αναφέρονται:

- η επίσηµη ιστοσελίδα του Φορέα

- η ηλεκτρονική διεύθυνση του Φορέα
- ο τρόπος αποστολής του ερωτηµατολογίου
- η ανταπόκριση στο αίτηµα συµπλήρωσης του ερωτηµατολογίου
- η ιδιότητα του εκπροσώπου του Φορέα που απάντησε στο ερωτηµατολόγιο.

7.3.2 ΑΝΑΛΥΣΗ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων να ονοµάσουν δράσεις του Φορέα που
εκπροσωπούν, σχετικές µε την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και των

147
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στη νήσου Αίγινα (Πίνακας:
(Πίνακας 7.5 του
παραρτήµατος). ∆ύο εκ των φορέων ανέφεραν ότι δεν έχουν προβεί σε κάποια δράση
προς αυτή την κατεύθυνση.
κατεύθυνση Οι υπόλοιποι ανέφεραν δράσεις σχετικές µε την προώθηση
της εικόνας της νήσου Αίγινας στην Ελλάδα και το εξωτερικό καθώς και συνεργασίες µε
άλλους Φορείς για χάραξη µονοπατιών και διάνοιξη καλντεριµιών στην Αίγινα
Αίγινα.

1. Τα παρακάτω «δυνατά
δυνατά» σηµεία της Αίγινας αποτελούν πόλους έλξεις τουριστών.
Βαθµολογήστε τη συµβολή τους στην εικόνα της Αίγινας ως τουριστικού
προορισµού;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους να βαθµολογήσουν σε κλίµακα από το 1 έως το 5

µε (1=πάρα πολύ
πολύ, 2=πολύ
πολύ, 3=µέτρια, 4, λίγο, 5=καθόλου) το βαθµό συµβολής των
κάτωθι 9 «δυνατών»
δυνατών σηµείων της νήσου Αίγινας ως πόλων έλξεις τουριστών
τουριστών. (Γράφηµα:
7.31).

Γράφηµα: 7.31
Βαθµός συµβολής “δυνατών” σηµείων της Αίγινας ως πόλοι έλξης τουριστών (%)

Βαθµός σηµασίας "δυνατών" σηµείων νήσου Αίγινας ως πόλων έλξης τουριστών

Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

80% 80% 80% 80% 80% 80% 80%

60% 60%

40,0%
20,0% 20,0%
20%
20% 20% 20% 20% 20%
20%

148
 Από τα προαναφερόµενα “δυνατά” σηµεία της νήσου Αίγινας (πόλοι έλξης
τουριστών), το 80% εκ των ερωτηθέντων (4 Φορείς) συµφώνησαν στη άποψη ότι το
τοπίο και η φύση, τα αρχαιολογικά µνηµεία, οι τοπικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, η
ευκολία πρόσβασης, η απόσταση από τον τόπο µόνιµης κατοικίας των τουριστών καθώς
και η Αίγινα ως οικονοµικός προορισµός συµβάλουν πολύ στην εικόνα της νήσου
Αίγινας ως τουριστικού προορισµού. Αντίστοιχα, το 80% (4 Φορείς) δήλωσαν ότι η
ιστορία και η κουλτούρα της νήσου Αίγινας συµβάλλει πάρα πολύ ως πόλος έλξης
τουριστών.

2. Τα παρακάτω «αδύνατα» σηµεία της Αίγινας αποτελούν εµπόδια για την

τουριστική ανάπτυξή της. Πόσο πιστεύεται ότι συµβάλλουν σε αυτό;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων να βαθµολογήσουν σε κλίµακα από το

1 έως το 5 µε (1=πάρα πολύ, 2=πολύ, 3=µέτρια, 4, λίγο, 5=καθόλου) το βαθµό συµβολής
των κάτωθι 9 «αδύνατων» σηµείων της νήσου Αίγινας, ως εµποδίων για την τουριστική
ανάπτυξή της (Γράφηµα: 7.32).

∆ύο εκ των Φορέων απάντησαν ότι η µέτρια ποιότητα των παρεχόµενων τουριστικών
υπηρεσιών και καταλυµάτων αποτελούν πολύ σηµαντικό εµπόδια στην τουριστική
ανάπτυξη της νήσου Αίγινας. Τρείς εκ των Φορέων θεωρούν ότι η απουσία δικτύου
αποχέτευσης, το κόστος και η µέτρια ποιότητα των παρεχόµενων τουριστικών
υπηρεσιών και καταλυµάτων αποτελούν µέτριου βαθµού εµπόδια στην τουριστική
ανάπτυξη της νήσου Αίγινας. Τρείς εκπρόσωποι Φορέων δήλωσαν ότι οι ελλείψεις στη
δηµόσια υγεία, η κατάσταση του δικτύου ηλεκτροδότησης και η συχνότητα των
ακτοπλοϊκών υπηρεσιών συµβάλλουν λίγο στην παρεµπόδιση της τουριστικής ανάπτυξης
της νήσου Αίγινας. Οµοίως δήλωσαν δύο Φορείς για την αλλοίωση της παραδοσιακής
εικόνας του νησιού της Αίγινας και το κόστος των παρεχόµενων υπηρεσιών. Μόνο δύο
εκ των ερωτηθέντων Φορέων θεωρούν την κακή κατάσταση του δικτύου ύδρευσης ως
πάρα πολύ σηµαντικό εµπόδιο.

149
 Γράφηµα: 7.32
Βαθµός σηµασίας “αδύνατων” σηµείων νήσου Αίγινας ως εµπόδια για την τουριστική ανάπτυξή της (%)

Βαθµός σηµασίας "αδύνατων" σηµείων νήσου Αίγινας ως εµπόδια για την

τουριστική ανάπτυξή της
Αλλοίωση παραδοσιακής εικόνας στης
Αίγινας

Ελλείψεις στη δηµόσια υγεία

Απουσία δικτύου αποχέτευσης

Κακή κατάσταση δικτύου ηλεκτροδότησης

Καθόλου
Κακή κατάσταση δικτύου ύδρευσης
Λίγο
Συχνότητα ακτοπλοϊκών υπηρεσιών
Μέτρια
Οδικό δίκτυο Πολύ

Κόστος παρεχόµενων υπηρεσιών Πάρα

πολύ
Μέτρια ποιότητα παρεχόµενων τουρ.
Υπηρεσιών

Μέτρια ποιότητα τουρ. καταλυµάτων

0% 20% 40% 60% 80%

3. Σε ποιο βαθµό πιστεύεται ότι οι παρακάτω εναλλακτικές και ειδικές µορφές

τουρισµού µπορούν να συµβάλλουν στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη της νήσου
Αίγινας;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων να βαθµολογήσουν σε κλίµακα από το

1 έως το 5 µε (1=πάρα πολύ, 2=πολύ, 3=µέτρια, 4, λίγο, 5=καθόλου) το βαθµό συµβολής
των κάτωθι εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην συµβολή τους στην
αειφορική ανάπτυξη της νήσου Αίγινας (Γράφηµα: 7.33).

150
 Γράφηµα: 7.33
Βαθµός συµβολής εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη της
νήσου Αίγινας (%)
Εναλλακτικές και ειδικές µορφές τουρισµού και η συµβολή τους στην αειφορική ανάπτυξη
της νήσου Αίγινας

80%

70% Πάρα πολύ

60% Πολύ

50% Μέτρια
40%
Λίγο
30%
Καθόλου
20%

10%

0%

Οι Φορείς απάντησαν ότι από τις εναλλακτικές µορφές τουρισµού, σε ποσοστό 80%
(4 φορείς) ο πολιτιστικός τουρισµός και σε ποσοστό 60% (3 φορείς)
φορείς ο θαλάσσιος
τουρισµός και σε ποσοστό 40% (2 φορείς) ο εκπαιδευτικός,
εκπαιδευτικός ποδηλατικός
ποδηλατικός, πεζοπορικός
και φυσιολατρικός τουρισµός
τουρισµός, µπορούν να συµβάλλουν πολύ στην αειφορική τουριστική
ανάπτυξη της νήσου Αίγινας.
Αίγινας ∆ύο εκ των ερωτηθέντων φορέων (40%) θεωρούν ότι ο
φυσιολατρικός, ο θαλάσσιος και ο πεζοπορικός τουρισµός µπορούν να συµβάλουν πάρα
πολύ στην αειφορική ανάπτυξη της νήσου Αίγινας. Τέλος το 60% εκ των ερωτηθέντων
φορέων (3 φορείς
φορείς) θεωρεί ότι ο τουρισµός περιπέτειας και ο αθλητικός τουρισµός
µπορούν να συµβάλλουν λίγο στην αειφορική ανάπτυξη της νήσου Αίγινας.
Αίγινας

151
4. Ποια πιστεύεται ότι είναι τα “δυνατά” σηµεία της νήσου Αίγινας στα οποία θα
µπορούσε να στηριχθεί η ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών
τουρισµού;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων επιλέξουν πέντε δυνατά σηµεία της
νήσου Αίγινας ανάµεσα σε 11, στα οποία θα µπορούσε να στηριχθεί η ανάπτυξη των
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. Όλοι οι φορείς θεωρούν ότι η ανάπτυξη
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού µπορεί να στηριχθεί στην ύπαρξη ακτής
βραβευµένης µε «Γαλάζια Σηµαία», ενώ τέσσερις από αυτούς θεωρούν ότι µπορεί να
στηριχθεί στα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, καθώς και οι παραδόσεις και
εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε παραδοσιακά προϊόντα της νήσου (φιστίκι Αίγινας).
Αναλυτικός πίνακας παρουσιάζεται στο παράρτηµα (Πίνακας: 7.6 του παραρτήµατος).

5. Ποιες πιστεύεται ότι είναι οι “αδυναµίες” που αποτελούν εµπόδιο στην ανάπτυξη
των εναλλακτικών µορφών τουρισµού στη νήσο Αίγινα;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων επιλέξουν πέντε αδύνατα σηµεία της
νήσου Αίγινας ανάµεσα σε 10, τα οποία αποτελούν εµπόδιο για την ανάπτυξη των
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. Όλοι οι φορείς θεωρούν ότι η έλλειψη
κρατικών επιχορηγήσεων , και ειδικών υποδοµών στο νησί της Αίγινας είναι εµπόδια
στην ανάπτυξη εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. Τέσσερις από τους φορείς
θεωρούν ότι η ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες δηµόσιες υπηρεσίες και οι
οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα αποτελούν επιπλέον εµπόδια για την ανάπτυξη των
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στη νήσο Αίγινα. Τέλος τρεις εκ των
φορέων απάντησαν ότι η έλλειψη καταρτισµένου ανθρωπίνου δυναµικού στις
τουριστικές επιχειρήσεις και η απουσία ενδιαφέροντος από τους τουρίστες να
ακολουθήσουν εναλλακτικές και ειδικές µορφές τουρισµού αποτελούν επίσης εµπόδια.
Μόνο ένας φορέας απάντησε πως η αλλοίωση του παραδοσιακού προφίλ της Αίγινας και
η τάση για µαζικοποίηση του τουρισµού εµποδίζουν την ανάπτυξη των ειδικών και
εναλλακτικών µορφών τουρισµού στην Αίγινα. Αναλυτικός πίνακας παρουσιάζεται στο
παράρτηµα (Πίνακας: 7.7 του παραρτήµατος).

152
6. Ποιες κατά τη γνώµη σας πρέπει να είναι οι αναγκαίες παρεµβάσεις για την
αειφόρο τουριστική ανάπτυξη της νήσου Αίγινας;

Ζητήθηκε από τους εκπροσώπους των Φορέων να αναφέρουν σε ελεύθερο κείµενο τις
αναγκαίες παρεµβάσεις που πιστεύουν ότι πρέπει να γίνουν για την αειφόρο τουριστική
ανάπτυξη της νήσου Αίγινας. Όλοι οι φορείς ανέφεραν ως αναγκαία παρέµβαση τις
κρατικές επιχορηγήσεις για την ενίσχυση των επενδύσεων. Συγκεκριµένα τρείς φορείς
ανέφεραν µόνο αυτή ως αναγκαία παρέµβαση. Ένας φορέας ανέφερε την κατασκευή
ειδικών τουριστικών υποδοµών και ένας την στήριξη εναλλακτικών δράσεων και
πολιτιστικών εκδηλώσεων καθώς και την βελτίωση υπηρεσιών και αισθητικής
(Πίνακας:7.8 του παραρτήµατος).

153
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

8.1 ΣΥΝ∆ΥΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Σύµφωνα µε τις απαντήσεις του ερωτηµατολογίου και τον µεταξύ τους συνδυασµό
προκύπτουν κάποια συµπεράσµατα τα οποία αναλύονται στη συνέχεια.

Το 81,4% των ερωτηθέντων επέλεξε την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό για το

καλοκαίρι, το 15,3% των ερωτηθέντων επέλεξε την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό για
την Άνοιξη ενώ µόνο το 3,2% επέλεξε να ταξιδέψει στο νησί το Χειµώνα και το
Φθινόπωρο.

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων της ερώτησης 2 και της ερώτησης 7 του
ερωτηµατολογίου επισκεπτών-τουριστών στη νήσο Αίγινα, µέσω SPSS (select cases),
και το συνδυασµό αυτών (Πίνακας: 8.1 του παραρτήµατος), µε τέτοιο τρόπο ώστε να
αποµονώσουµε τους έχοντες εξοχική κατοικία στην Αίγινα, εξάγουµε το συµπέρασµα ότι
στο δείγµα των 183 ερωτηθέντων, οι 24 διαθέτουν εξοχική κατοικία στο νησί. Οι
πλειονότητα αυτών, όπως είναι προφανές (66,7%), επέλεξε την Αίγινα για τις διακοπές
του κατά τα έτη 2011-2014, ενώ το 29,2% επέλεξε να επισκεφθεί το νησί κατά τα έτη
2006-2010 παρόλο που διέθετε είχε εξοχική κατοικία στο νησί. Τέλος υπήρξε και ένα
4,2% το οποίο παρόλο που διέθετε ιδιόκτητη εξοχική κατοικία στο νησί δεν το
επισκέφθηκε µετά τα έτη 2001-2005.

Συνδυάζοντας τα αποτελέσµατα της ερώτησης 8 και της ερώτησης 9, σε ένα γράφηµα,

όπως απεικονίζονται (Γράφηµα: 8.1), εντοπίζουµε τις µεγαλύτερες διαφορές στην
ενηµέρωση των ερωτηθέντων µέσω του διαδικτύου και φίλων και γνωστών.
Συγκεκριµένα ενώ το 53,6% των ερωτηθέντων επιλέγουν κατά κύριο λόγο το διαδίκτυο
για την επιλογή του τόπου διακοπών τους, στην περίπτωση της Αίγινας, το ποσοστό αυτό
ήταν µόνο 13,7%. Αντίθετα οι ερωτηθέντες προτίµησαν να ενηµερωθούν από φίλους και
γνωστούς (66,7%).

154
 Γράφηµα: 8.1
Μέσα ενηµέρωσης των ερωτηθέντων για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό – Μέσα ενηµέρωσης για
επιλογή του τόπου διακοπών (ποσοστό επί τοις %)

Μέσα ενηµέρωσης για την επιλογή του τόπου διακοπών - Μέσα ενηµέρωσης για την
Αίγινα

66,7%
Φίλους - γνωστούς 21,3%

Ραδιόφωνο 2,2%
1,6%

Internet 13,7%
53,6%

Τηλεόραση 5,5%
9,3%

Προσφορές 6,6%
9,8%

∆ιαφηµιστικά Φυλλάδια 1,6%

2,2%

Περιοδικά 2,2%
0,5%

Εφηµέριδες 1,6%
1,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

∆ιαφηµισ
Εφηµέριδ Προσφορέ Τηλεόρασ Ραδιόφων Φίλους -
Περιοδικά τικά Internet
ες ς η ο γνωστούς
Φυλλάδια
Μέσο ενηµέρωσης για την Αίγινα ως
τουριστικό προορισµό 1,6% 2,2% 1,6% 6,6% 5,5% 13,7% 2,2% 66,7%

Μέσο ενηµέρωσης για την επιλογή του

τόπου διακοπών 1,6% 0,5% 2,2% 9,8% 9,3% 53,6% 1,6% 21,3%

Αναλυτικότερα, συνδυάζοντας τα παραπάνω µέσω SPSS (crosstabs), εξάγουµε το

συµπέρασµα ότι από το δείγµα των 183 ερωτηθέντων σχετικά µε το µέσο από το οποίο
ενηµερώθηκαν για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό, οι 122 (66,7%) δήλωσαν ότι
ενηµερώθηκαν από φίλους και γνωστούς (Πίνακας: 8.2). Από αυτούς, το 37,7% δηλώνει
ότι για να επιλέξει τον τόπο των διακοπών του ενηµερώνεται µέσω διαδικτύου. Μόνο το
20,2% εκ των 122 που απάντησαν ότι ενηµερώθηκαν από φίλους και γνωστούς
ενηµερώνεται µε τον ίδιο τρόπο για την επιλογή του τόπου διακοπών τους. Τέλος το
υπόλοιπο 8,6% δήλωσε ότι ενηµερώνεται από διάφορα µέσα προβολής (εφηµερίδες,

155
περιοδικά, διαφηµιστικά φυλλάδια, προσφορές, ραδιόφωνο, τηλεόραση). Όπως
αναφέρθηκε σε προηγούµενο κεφάλαιο το κύριο µέσο τουριστικής προβολής του νησιού,
από την Περιφέρεια Νήσων και το ∆ήµο Αίγινας, είναι το διαδίκτυο. Σύµφωνα µε τα
παραπάνω τίθεται το ερώτηµα της αποτελεσµατικότητας της στρατηγικής της
τουριστικής προβολής του νησιού και πιθανών της δυνατότητας να αντλήσουν οι
τουρίστες πληροφορίες σχετικά µε τις δραστηριότητες που προσφέρονται στο νησί και
φυσικά της πιθανότητας αυτές να είναι εκτός των ενδιαφερόντων τους ή ακόµη και να
αναζητούν έναν τουριστικό προορισµό µε διαφορετικό προφίλ.

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων της ερώτησης 6 και της ερώτησης 11 του
ερωτηµατολογίου επισκεπτών-τουριστών, µέσω SPSS (crosstabs), και το συνδυασµό
αυτών (Πίνακας: 8.3 του παραρτήµατος), εξάγουµε το συµπέρασµα ότι από το δείγµα
των 183 ερωτηθέντων το 45,8% δήλωσαν ότι οι ολιγοήµερες διακοπές τους διαρκούν
από 1 έως 7 ηµέρες και επέλεξαν την Αίγινα για τις διακοπές αυτές. Επίσης το 23,5%
των ερωτηθέντων ταξίδεψε προς το νησί αλλά δεν διανυκτέρευσε, πιθανότατα εκδροµείς.
Οµοίως, (Πίνακας: 8.4 του παραρτήµατος), εξάγουµε το συµπέρασµα ότι από το δείγµα
των 183 ερωτηθέντων το 30,6% δήλωσαν ότι οι κύριες διακοπές τους διαρκούν από 8
διανυκτερεύσεις έως και δύο µήνες και επέλεξαν στην Αίγινα για τις διακοπές αυτές.

Βάση των παραπάνω (Πίνακες: 8.3 και 8.4 του παραρτήµατος) καταλήγουµε στο
συµπέρασµα ότι το 69,3% των ερωτηθέντων επέλεξε την Αίγινα ως τουριστικό
προορισµό είτε για τις ολιγοήµερες διακοπές του (45,8%), είτε για αυθηµερόν
εξορµήσεις (23,5%), γεγονός που φανερώνει ότι η Αίγινα προτιµήθηκε από την
πλειονότητα των ερωτηθέντων περισσότερο για ολιγοήµερες διακοπές-εξορµήσεις παρά
για τις κύριες διακοπές τους.

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων της ερώτησης 1 και της ερώτησης 12 του
ερωτηµατολογίου επισκεπτών τουριστών, µέσω SPSS (crosstabs), και το συνδυασµό
αυτών (Πίνακας: 8.6), εξάγουµε το συµπέρασµα ότι από το δείγµα των 183 ερωτηθέντων
το 75,4% (138) δήλωσαν ότι επιλέγουν να πραγµατοποιήσουν τις κύριες διακοπές τους
την το Καλοκαίρι. Εξ αυτών, ένα πολύ µεγάλο ποσοστό 59,6% (109) επέλεξαν την
Αίγινα για τις κύριες διακοπές τους. Ακολούθως, το 3,8% (7) εκ των ερωτηθέντων
δήλωσαν ότι επιλέγουν να πραγµατοποιούν τις κύριες διακοπές τους το Χειµώνα. Εξ

156
αυτών κανένας δεν επέλεξε να επισκεφθεί το νησί για τις κύριες διακοπές του το
Χειµώνα. Ακολούθως, το 4,9% (9) των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιλέγουν να
πραγµατοποιούν τις κύριες διακοπές τους το Φθινόπωρο. Εξ αυτών, κανένας δεν επέλεξε
να επισκέφθηκε την Αίγινα το Φθινόπωρο για τις κύριες διακοπές του. Τέλος, εκ των 28
ερωτηθέντων (15,3%) που δήλωσαν πως επισκέφθηκαν την Αίγινα την Άνοιξη, όλοι
επιλέγουν ως εποχή την άνοιξη για να πραγµατοποιήσουν τις κύριες διακοπές τους.

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων της ερώτησης 1 και της ερώτησης 13 του
ερωτηµατολογίου επισκεπτών-τουριστών, µέσω SPSS (crosstabs), και το συνδυασµό
αυτών (Πίνακας: 8.5), εξάγουµε το συµπέρασµα ότι από το δείγµα των 183 ερωτηθέντων
το 31,1% (57) δήλωσαν ότι επιλέγουν να πραγµατοποιήσουν τις ολιγοήµερες διακοπές
τους την Άνοιξη. Εξ αυτών, µόνο το 4,4% (8) επέλεξαν την Αίγινα για τις ολιγοήµερες
διακοπές τους. Ακολούθως, το 14,2% (26) εκ των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιλέγουν
να πραγµατοποιούν τις ολιγοήµερες διακοπές τους το Χειµώνα. Εξ αυτών µόνο ένας
(0,5%) επέλεξε να επισκεφθεί το νησί το Χειµώνα. Ακολούθως, το 28,4% (52) των
ερωτηθέντων δήλωσαν ότι επιλέγουν να πραγµατοποιούν τις ολιγοήµερες διακοπές τους
το Φθινόπωρο. Εξ αυτών, µόνο 1 άτοµο (0,5%) επισκέφθηκε την Αίγινα το Φθινόπωρο.
Τέλος, εκ των 149 ερωτηθέντων (81,4%) που δήλωσαν πως επισκέφθηκαν την Αίγινα το
καλοκαίρι, µόνο το 23% (42) επέλεξαν το νησί για τις καλοκαιρινές ολιγοήµερες
διακοπές τους.

Από την ανάλυση των αποτελεσµάτων της ερώτησης 15 και της ερώτησης 16 του
ερωτηµατολογίου επισκεπτών-τουριστών, µέσω SPSS (crosstabs), και το συνδυασµό
αυτών (Πίνακας: 8.7 του παραρτήµατος), εξάγουµε το συµπέρασµα ότι εκ του δείγµατος
των 92 ατόµων που δήλωσαν ότι κατά την επίσκεψή τους στο νησί ασχολήθηκαν κυρίως
µε δραστηριότητες στη θάλασσα, σε ερώτηση που τους τέθηκε σχετικά µε την
δραστηριότητα µε την οποία θα επέλεγαν να ασχοληθούν σε µελλοντική τους επίσκεψη
στην Αίγινα απάντησαν: Το 22,4% εκ των 92 ερωτηθέντων επέλεξε και πάλι να
ασχοληθεί µε θαλάσσιες δραστηριότητες, ενώ το 5,5% δήλωσε ότι θα επιθυµούσε να
γνωρίσει την πανίδα του νησιού µέσω της φροντίδας άγριων ζώων, το 3,8% δήλωσε ότι
θα επέλεγε να παρακολουθήσει σεµινάριο κατασκευής του αιγινίτικου κανατιού, το 1,1%
απάντησε πως θα επέλεγε να παρακολουθήσει παραδοσιακές πολιτιστικές εκδηλώσεις,

157
το 1,1 % δήλωσε ότι θα επέλεγε να συµµετάσχει σε οργανωµένες ξεναγήσεις σε µνηµεία
του νησιού, το 6,6% δήλωσε ότι θα επέλεγε να συµµετάσχει σε οργανωµένες
ποδηλατικές διαδροµές στο νησί και τέλος το 5,5% δήλωσε ότι θα επέλεγε να
συµµετάσχει σε αγροτουριστικές δραστηριότητες όπως η καλλιέργεια της αιγινίτικης
φιστικιάς.

8.2 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Από την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων της πρωτογενούς και δευτερογενούς

έρευνας, που καταγράφηκαν στην παρούσα εργασία συµπεραίνουµε ότι η χωρική
ενότητα της νήσου Αίγινας αποτελεί µία ξεχωριστεί περίπτωση νησιωτικής περιοχής.
Εξαιτίας της γειτνίασης µε το λιµάνι του Πειραιά και της εύκολης πρόσβασης µε
ακτοπλοϊκά µέσα, προτιµήθηκε από τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου Αττικής για τις
ολιγοήµερες διακοπές τους και τις εξορµήσεις στη φύση. Κύριο χαρακτηριστικό της
τουριστικής ανάπτυξης στην Αίγινα είναι η σηµαντική παρουσία παραθεριστικής
κατοικίας. Η µεγάλη ανοικοδόµηση της παραθεριστικής κατοικίας επί σειρά ετών,
οδήγησε σε αλλοίωση του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος της νήσου Αίγινας,
παρά την µεγάλη ιστορία του, και το µετέτρεψε σε µία σύγχρονη πόλη µε κάποια
εναποµείναντα χαρακτηριστικά παραδοσιακής πολιτιστικής κληρονοµιάς. Επιπρόσθετα,
παρατηρείται έντονη εποχικότητα στην τουριστική ζήτηση, συνέπεια της συγκέντρωσης
µεγάλου πλήθους τουριστών και επισκεπτών στο νησί της Αίγινας, κατά τους θερινούς
µήνες. Η υπερσυγκέντρωση τουριστών, προσθετικά µε τους σταθερούς ετήσιους
παραθεριστές της νήσου Αίγινας, είχαν ως αποτέλεσµα την περιβαλλοντική επιβάρυνση
της περιοχής και την κατάρρευση των υφιστάµενων τεχνικών υποδοµών
(ηλεκτροδότησης, υδροδότησης, επεξεργασίας απορριµµάτων, χώρων στάθµευσης), οι
οποίες είχαν σχεδιαστεί για διαφορετικές ανάγκες.
Επιπρόσθετα, η ραγδαία αύξηση της τουριστικής ζήτησης είχε ως αποτέλεσµα την
µετακίνηση του εργατικού δυναµικού από τους άλλους κλάδους της τοπικής οικονοµίας
προς την τουριστική απασχόληση. Αυτό είχε ως συνέπεια την µείωση της γεωργικής και

158
κτηνοτροφικής δραστηριότητας στο νησί της Αίγινας, παρά την στήριξή του από την
καλλιέργεια της αιγινίτικης φιστικιάς.
∆υστυχώς, όπως διαπιστώθηκε, η κεντρική στρατηγική της τουριστικής ανάπτυξης
της νήσου Αίγινας στηρίχθηκε επί έτη στο συνδυασµό ήλιου-θάλασσας, όπως και στις
περισσότερες παράκτιες περιοχές της Ελλάδας. Αυτό ήταν αιτία δηµιουργίας έντονης
εποχικότητας στην τουριστική ζήτηση. Σήµερα οι εθνικοί φορείς του τουρισµού (ΕΟΤ,
Περιφέρεια Νήσων Αττικής) συνεχίζουν εµµένοντας να προβάλλουν το ίδιο πρότυπο
τουριστικής ανάπτυξης για το νησί της Αίγινας και να παρακινούν τους ταξιδιώτες να το
επισκεφθούν κατά τους καλοκαιρινούς µήνες και τα Σαββατοκύριακα. Η ίδια τακτική
ακολουθήθηκε και µε την καθόλα άξια λόγου προσπάθεια που κατέβαλαν οι τοπικοί
φορείς για προβολή της νήσου Αίγινας. Τα αποτελέσµατα δεν ήταν ιδιαιτέρως
ενθαρρυντικά για την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, αλλά ούτε και για την
αύξηση της τουριστικής δαπάνης στο νησί. Σε αυτό ευθύνεται από τη µία η εµµονή των
τοπικών φορέων του τουρισµού για προβολή της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας ως
προορισµό καλοκαιρινών διακοπών, καθώς και η προβολή της τουριστικά κορεσµένης
παράκτιας ζώνης και από την άλλη η µεγάλη συγκέντρωση ηµεδαπών τουριστών στο
νησί, σε συνδυασµό µε την δύσκολη περίοδο που διανύουν τα τελευταία χρόνια τα
ελληνικά νοικοκυριά. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Προέδρου της Ένωσης
Ξενοδόχων Αίγινας, ότι σταδιακά από το 2012 έως και σήµερα οι απαιτήσεις των
τουριστών για τις παρεχόµενες υπηρεσίες στη νήσο Αίγινα αυξήθηκαν, ενώ η
αγοραστική τους δύναµη µειώθηκε κατακόρυφα.
Στην χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, παρά την έντονη αλλοίωση του φυσικού και
πολιτισµικού περιβάλλοντος, υπάρχουν ακόµη διαθέσιµοι πόροι αρκετοί για την
εφαρµογή των ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού. Σκοπός της εφαρµογής
αυτής, είναι η µείωση ή ακόµη και αναστροφή των αρνητικών επιδράσεων που επέφερε
η άκρατη και χωρίς σχεδιασµό τουριστική ανάπτυξη στη νήσο Αίγινα. Έχουν γίνει
κάποιες προσπάθειες από πλευράς ελάχιστων τοπικών φορέων για την ανάπτυξη
εναλλακτικών µορφών τουρισµού αλλά γενικότερα δεν υπάρχει καµία στρατηγική προς
αυτή την κατεύθυνση.

159
 Από την άλλη πλευρά οι φορείς που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισµού
επιµένουν να εµµένουν σε νοοτροπίες τουριστικής ανάπτυξης µεγάλης κλίµακας στα
πρότυπα του µαζικού τουρισµού µε σκοπό το κέρδος.
Οι ειδικές και εναλλακτικές µορφές τουρισµού είναι δυνατό να βοηθήσουν στην
διεύρυνση της τουριστικής περιόδου στο νησί της Αίγινας. Ταυτόχρονα µπορούν να
προσελκύσουν ένα τέτοιο «υλικό» τουριστών µε περιβαλλοντική συνείδηση, βοηθώντας
στην µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της τουριστικής ανάπτυξης.
Ως κατάλληλες µορφές του εναλλακτικού τουρισµού για τη χωρική ενότητα της
νήσου Αίγινας, βάσει των τουριστικών πόρων που διαθέτει είναι ο µορφωτικός ή
γνωστικός τουρισµός, ο αγροτουρισµός, ο οικολογικός τουρισµός, ο πολιτιστικός
τουρισµός, ο ποδηλατικός τουρισµός, ο πεζοπορικός και περιπατητικός τουρισµός και ο
τουρισµός περιπέτειας. Για την ανάπτυξη αυτών των µορφών τουρισµού είναι
απαραίτητο να διαµορφωθεί η σωστή διαφηµιστική προβολή, αλλά και να
δηµιουργηθούν οι κατάλληλες τουριστικές υποδοµές, κυρίως τον ορεινό όγκο της νήσου
Αίγινας.

8.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα ανωτέρω συµπεράσµατα συνετέλεσαν ώστε να διαµορφωθούν οι

προαναφερόµενες προτάσεις για την ανάπτυξη και την εφαρµογή των προαναφερόµενων
ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας.
Για την προώθηση και εφαρµογή αυτών των µορφών τουρισµού, απαιτείται συνεργασία
των τοπικών φορέων τουρισµού και των εθνικών φορέων τουρισµού µε ιδιωτικούς
φορείς. Σηµαντικό ρόλο παίζει ο ∆ήµος Αίγινας την σχεδίαση της στρατηγικής
ανάπτυξης του εναλλακτικού τουρισµού στο νησί της Αίγινας. Βαρύνουσα σηµασία έχει
η σύνταξη µελετών σχετικά µε την ανάπτυξη των εναλλακτικών µορφών τουρισµού στη
νήσο Αίγινα, καθώς και η ύπαρξη και η δηµιουργία κατάλληλων υποδοµών για την
υποστήριξή του.

160
 Όπως αναφέρθηκε στα προηγούµενα κεφάλαια, κύρια µέριµνα αυτής της εργασίας
είναι η πρόταση ανάπτυξης τέτοιων µορφών τουρισµού που θα προάγουν την αειφορία
στη χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, αλλά και η προβολή και προώθηση του
τουριστικού προϊόντος.
Για την προβολή και προώθηση του νέου τουριστικού προϊόντος (εναλλακτικών και
ειδικών µορφών τουρισµού), απαιτείται η δηµιουργία ενός ολοκληρωµένου
προγράµµατος προβολής προώθησης που θα περιλαµβάνει την χρήση των τεσσάρων
βασικών εργαλείων προβολής – προώθησης (διαφήµιση, δηµόσιες σχέσεις, προώθηση
πωλήσεων, άµεσο µάρκετινγκ). Προτείνονται:
- η λειτουργία περιπτέρων τουριστικής πληροφόρησης σε επιλεγµένα σηµεία της
Αττικής ή ακόµη και την εισαγωγή πληροφοριών και διαφηµίσεων για την νήσο
Αίγινα σε ήδη υπάρχοντα
- η ενηµέρωση οµάδων-στόχων (ορειβατικοί, πεζοπορικοί και ποδηλατικοί
σύλλογοι, δηµοτικά εργαστήρια τέχνης, σύλλογοι καλλιτεχνών, σχολεία και
Ανώτερες και Ανώτατες Σχολές)
- ∆ηµιουργία νέας «εικόνας» της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας µε την
προηγούµενη και τη δυνατότητα ενασχόλησης µε εναλλακτικές µορφές
τουρισµού
- Υπενθύµιση της νήσου Αίγινας ως τουριστικού προορισµού σε περιόδους
χαµηλής τουριστικής ζήτησης
- ∆ηµιουργία κινήτρων για τους µεµονωµένους τουρίστες εναλλακτικού τουρισµού
καθώς και τα τουριστικά γραφεία εσωτερικού και εξωτερικού
- Παραγωγή ταινιών, ραδιοφωνικών µηνυµάτων, προβολής της χωρικής ενότητας
της νήσου Αίγινας ως προορισµού εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού
για τους µήνες χαµηλής τουριστικής ζήτησης
- Προβολή της χωρικής ενότητας της νήσου Αίγινας ως τουριστικού προορισµού
εναλλακτικών µορφών τουρισµού µε προβολή διαφηµιστικών σποτ σε
ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και ειδησεογραφικές ιστοσελίδες κλπ.
- ∆ηµιουργία έντυπου και ηλεκτρονικού εικονογραφηµένου πληροφοριακού
υλικού µε σκοπό τη διανοµή σε τουρίστες εναλλακτικών και ειδικών µορφών
τουρισµού

161
8.4 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Ολοκληρώνοντας, καταλήγουµε στις προτάσεις για περαιτέρω έρευνα στο µέλλον.

Ενδιαφέρον θα αποτελούσε µία µελλοντική έρευνα σχετικά µε τη διερεύνηση του
βαθµού ελκυστικότητας αλλά και της δυνατότητας δηµιουργίας µικρών τουριστικών
οικοχωριών ή οικοκοινοτήτων (ecovillages ή ecomunicipallities), δηλαδή κοινοτήτων
που θα παρουσιάζουν, λόγω της κοινωνικής, οικονοµικής και οικολογικής τους
οργάνωσης (µεθόδους κατασκευής, λειτουργίας και των δηλωµένων τους στόχων)
κάποια σηµαντικά διαφοροποιά χαρακτηριστικά από το µέσο όρο των ανθρώπινων
κοινοτήτων σε µία ευρύτερη περιοχή προς την κατεύθυνση της βιωσιµότητας, στους
ορεινούς όγκους της νήσου Αίγινας.

Ακόµη µία ενδιαφέρουσα έρευνα θα ήταν και η διερεύνηση της δυνατότητας

δηµιουργίας µίας σειράς από πολιτιστικές εκδηλώσεις που θα συνδυάζουν την από
κοινού ετήσια διοργάνωση µε κάποιο άλλο νησί του Αργοσαρωνικού, τέτοιας ώστε να
υπάρχει το στοιχείο του ανταγωνισµού κατά τη διάρκειά της (π.χ. το µεγαλύτερο παστέλι
φιστικιού σε ανταγωνιστικά µε το µεγαλύτερο λουκούµι).

Η χωρική ενότητα της νήσου Αίγινας, όπως αναλύθηκε στην εργασία, έχει εντυπωθεί
στη συνείδηση των τουριστών ως νησί παραθεριστικής κατοικίας και καλοκαιρινών
διακοπών. Ενδιαφέρουσα θα ήταν η εις βάθος διερεύνηση των αντιδράσεων των
εµπλεκοµένων στον τουρισµό (κατοίκων και φορέων της χωρικής ενότητας της νήσου
Αίγινας), αλλά και των τουριστών, σε µία ενδεχόµενη προσπάθεια για στροφή στην
προώθηση ειδικών και εναλλακτικών µορφών τουρισµού.

Τέλος χρήσιµο θα ήταν να ερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης του τουρισµού

κρουαζιέρας στη νήσο Αίγινα, ο οποίος είναι ανύπαρκτος.

162
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ανδριώτης, Κ., (2003), Ο εναλλακτικός τουρισµός και τα διαφοροποιηµένα

χαρακτηριστικά του. In Επιθεώρηση Χωρικής Ανάπτυξης, Σχεδιασµού και
Περιβάλλοντος. Αθήνα: ΤΟΠΟΣ. σελ.144-45.

Αραµπατζής, Γ., (2014), Αειφόρος τουριστική ανάπτυξη και δίκαιο περιβάλλοντος -

∆ιερεύνηση των προοπτικών µε στόχο την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στο ∆ήµο
Πρεσπών. Πειραιάς: ΠΑΠΕΙ.

Βαρβαρέσος, Σ., (1999), Τουριστική Ανάπτυξη & ∆ιοικητική Αποκέντρωση. Αθήνα:

ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ

Βαρβαρέσος, Σ., (2000), Τουρισµός: Έννοιες, µεγέθη, δοµές. Αθήνα: ΠΡΟΠΟΜΠΟΣ.

Βασιλικιώτη - Βίχερτ, Α. & Μωυσιάδου, Θ., (2007), ΓΠΣ Αίγινας και Αγκιστρίου
Α΄Φάση. Αθήνα: ΟΡΣΑ.

Βελισσαρίου, Ε., (2000), Άξονες στον Μανατζµεντ των Εναλλακτικών Μορφών

Τουρισµού. In Μάνατζµεντ Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισµού. Πάτρα:
Ε.Α.Π. σελ.19,21-30.

∆ρακόπουλος, Γ., Χαµάκος, Γ. & Γιωννά, Β., (2003), Τουρισµός και Απασχόληση.
Αθήνα: ΣΕΤΕ.

∆ήµος Αίγινας, (2013), Σύµβαση Μεταφοράς Νερού. Αίγινα, 2013. Ελληνική

∆ηµοκρατία, Νοµός Αττικής, ∆ήµος Αίγινας. Αριθµ. πρωτ.:16581.

ΕΛΣΤΑΤ, (2001), Οικονοµικώς ενεργός και µη ενεργός πληθυσµός, απασχολούµενοι κατά

τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας και άνεργοι 2001. Πίνακας 32. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ
ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2001), Πραγµατικός Πληθυσµός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 18ης
Μαρτίου 2001 Κατά Νοµούς, ∆ήµους, Κοινότητες δηµοτικά/κοινοτικά διαµερίσµατα και
οικισµούς. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ ΕΛΣΤΑΤ.

163
ΕΛΣΤΑΤ, (2005-2009), Αφίξεις - ∆ιανυκτερεύσεις Ηµεδαπών και Αλλοδαπών ∆ήµου
Αίγινας για τα έτη 2005-2009. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ ΕΛΣΤΑΤ, ΞΕΕ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2009), Αφίξεις στα Καταλύµατα Ξενοδοχειακού Τύπου (πλην καµπινγκ) κατά
Χώρα Μόνιµης ∆ιαµονής Πελατών και κατά ∆ηµοτικό ∆ιαµέρισµα της Χώρας. Αθήνα:
ΕΛΣΤΑΤ ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2009) Συνοπτική Επετηρίδα. ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2011), Απογραφή Μόνιµου Πληθυσµού 2011: Πίνακας 4α. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2011), Έρευνα Εργατικού ∆υναµικού: Μάρτιος 2011. ∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ.

Αθήνα:ΕΛΣΤΑΤ.

ΞΕΕ, (2011), ∆υναµικότητα Καταλυµάτων Ξενοδοχειακού Τύπου (κατά κατηγορία

Καταλύµατος) Κατά Νοµό και Γεωγραφική Περιοχή 2011. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ ΞΕΕ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2012), Ανακοίνωση Αποτελεσµάτων της Απογραφής Πληθυσµού - Κατοίκων

2011 για το Μόνιµο Πληθυσµό της Χώρας. ∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ
ΕΛΣΤΑΤ.

ΕΛΣΤΑΤ, (2013), Ανακοίνωση ∆ηµογραφικών και Κοινωνικών Χαρακτηριστικών του

Μόνιµου Πληθυσµού της Χώρας σύµφωνα µε την Απογραφή Πληθυσµού - Κατοικιών
2011. ∆ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Αθήνα: ΕΛΣΤΑΤ ΕΛΣΤΑΤ.

Ηγουµενάκης, Ν.Γ., Κραβαρίτης, Κ.Ν. & Λύτρας, Π.Ν., (1999), Οι παράγοντες που
συνέβαλαν στην ανάπτυξη του τουρισµού. In Εισαγωγή στον Τουρισµό. Αθήνα:
INTERBOOKS. p.36.

Θεοδωρακάτος, Γ., (1978), Αίγινα-Αρχαίοι Χρόνοι. In Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ

LAROUSSE BRITANICA. Αθήνα: ΠΑΠΥΡΟΣ. p.204.

Ίκκος, Ά., (2015), Η συµβολή του τουρισµού στην ελληνική οικονοµία το 2014 - συνοπτική
απεικόνιση βασικών µεγεθών. Αθήνα: ΣΕΤΕ ΣΕΤΕ.

ΙΟΒΕ, (2013), Η Απασχόληση στον Τουριστικό Τοµέα. Αθήνα: ΙΟΒΕ.

Κάραλης, Γ. & Εµµανουηλίδης, Γ., (2009), Στρατηγική Μελέτη για την Εξοικονόµηση
Ενέργειας, την προώθηση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας και τη Μείωση των
Εκποµπών στα νησιά του Αιγαίου. Αθήνα: ∆άφνη ∆ίκτυο Αειφόρων Νήσων.

Κατσαδωράκης, Γ. & Παραγκαµιάν, Κ., (2007), Απογραφή των Υγρότοπων των Νησιών του
Αιγαίου: Ταυτότητα, Οικολογική Κατάσταση και Απειλές. Παγκόσµιο Ταµείο για τη Φύση. Αθήνα:
WWF ΕΛΛΑΣ.

164
Καψάλης, Α., (2006), Έρευνα για την Αειφόρο Ανάπτυξη στην Αίγινα. Αθήνα: ∆άφνη
∆ίκτυο Αειφόρων Νήσων.

Κοκκώσης, Χ. & Τσάρτας, Π., (2001), Βιώσιµη Τουριστική Ανάπτυξη και Περιβάλλον.
Αθήνα: ΚΡΙΤΙΚΗ Α.Ε.

Κουτζαµάνης, Β., (2010), Εργαστήριο ∆ηµογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων-

∆ιδακτικές Σηµειώσεις. Βόλος: Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας.

Κούτουλας, ∆., (2001), Ο θεωρητικός προσδιορισµός του τουριστικού προϊόντος ως

βασική προϋπόθεση του τουριστικού µαρκετινγκ. Χίος: Πανεπιστήµιο Αιγαίου.

Λαγός, ∆., (2005), Τουριστική Οικονοµία. Αθήνα: ΚΡΙΤΙΚΗ Α.Ε.

Λαζαρίδης, Ι. & Παπαδόπουλος, ∆., 2005. Χρηµατοοικονοµική ∆ιοίκηση: Βασικές

Έννοιες Χρηµατοοικονοµικής, Χρηµατοοικονοµικός Σχεδιασµός και ∆ιοίκηση Κεφαλαίου
Κινήσεως. Θεσσαλονίκη: ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙ∆ΗΣ.

Λοϊζίδου, Ξ.Ι., (2008), Αειφόρος Τουρισµός: Είναι εφικτός. Ελληνικό Πανόραµα,

Νοέµβριος-∆εκέµβριος. pp.12-13.

Μαθιουδάκης, Ι., (2008), Αξιολόγηση των Προγραµµάτων Τουριστικής Προβολής της

Νοµαρχίας Πειραιά και Πρόταση Σχεδίου Μάρκετινγκ Νοµού Πειραιά. Πάτρα: Ε.Α.Π.

Ντούλα, Μ. & Σαρρής, Α., (2013), Αποτύπωση και Αξιολόγηση Περιβαλλοντικής

Κατάστασης Νήσου Αίγινας. Αθήνα: Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών - Ελληνικός
Γεωργικός Οργανισµός ∆ήµητρα (ΕΛΓΟ ∆ΗΜΗΤΡΑ).

Παυλόπουλος, Π.Γ., (1999), Το µέγεθος και η δυναµική του τουριστικού τοµέα. Αθήνα:
Ι.Τ.Ε.Π. (Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων).

Παττάς, Σ., (2009), Σύγχρονες εφαρµογές marketing ξενοδοχειακών & τουριστικών

επιχειρήσεων της Ρόδου. Πειραιάς: Πανεπιστήµειο Πειραιώς.

Παυλόπουλος, Π.Γ., (1998), Το Πανόραµα του Ελληνικού Τουρισµού. Αθήνα: ΙΤΕΠ

(Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων).

ΣΕΤΕ, (2014), ∆ιεθνείς Εισπράξεις 2005-2013 επεξεργασία στοιχείων από Π.Ο.Τ.

(Παγκόσµιο Τουριστικό Βαρόµετρο). Αθήνα: ΣΕΤΕ.

Σόµπολος, Τ., (2008), Ανάλυση του Οικιστικού ∆ικτύου της Αίγινας - Προβλήµατα και
Προοπτικές. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Σταµάτης, Κ.Μ., (1997), Αίγινα: Ιστορία - Πολιτισµός. Αθήνα: ΠΕΙΡΑΪΚΑΙ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ.

165
Σφυροέρας, Β., (1978), Αίγινα-Νεότεροι Χρόνοι. In Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ
LAROUSSE BRITANICA. Αθήνα: ΠΑΠΥΡΟΣ. p.206.

Σωτηριάδης, Μ. & Φαρσάρη, Ι., (2009), Οι Επιδράσεις των Ε.Ε.Μ.Τ. στην τοπική
Οικονοµιά, στην Κοινωνία και στο Φυσικό Περιβάλλον. In Εναλλακτικές και Ειδικές
Μορφές Τουρισµού. Σχεδιασµός, Management, και Marketing. Αθήνα: INTERBOOKS.
σελ.164-173.

Τζίκα-Χατζοπούλου, Α., Ντούγια, Ε. & Γερασίµου, Σ., (2005), Ο Ρόλος του ∆ικαίου και
της ∆ικαιοσύνης στην Αντιπαράθεση Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης. Αθήνα: Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Τσάρτας, Π., (1996), Τουρίστες, ταξίδια, τόποι: κοινωνιολογικές προσεγγίσεις στον

τουρισµό. Αθήνα: ΕΞΑΝΤΑΣ.

Υδρόγειος, (1985), Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος. Αθήνα: ∆οµική

Υπουργείο Ναυτιλίας και Αιγαίου ∆ιεύθυνση Θαλάσσιων Συγκοινωνιών Τµήµα ∆΄, 02

ΙΟΥΛ 2014. ΑΠ:3343.7/04/2014.

Φειδάς, Β., (1978), Αίγινα. In Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITANICA.

Αθήνα: ΠΑΠΥΡΟΣ. σελ.201.

ΦΕΚ τεύχος Α΄ 175/8-08-2013, Αρ.2 παρ.4α Ν.4179/2013, Απλούστευση διαδικασιών για

την ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας στον τουρισµό, αναδιάρθρωση του Ελληνικού
Οργανισµού Τουρισµού και λοιπές διατάξεις

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Burkart, A.J. & Meklik, S., (1975), The Management of TOURISM. London: Heinemann.

Butler, R.W., (1999), Tourism Geographies. In Sustainable Tourism: a State-of-Art

Review. UK: Routledge. pp.7-25.

Buttler, R.W., (1980), Vol.1. In The Concept Of a Tourist Area Of Evolution Implications
For Management Of Resources. CA: Canadian Geographer. pp.5-12.

Chuck, Y.G., (1997), International Tourism: A Global Prespective. USA: WTO.

Coccosis, H., Parpairis, A. & Priestley, G.K., (1996), Tourism and Carrying in Coastal
Areas: Mykonos, Greece. In Sustainable Tourism: European Experiences. London: CAB
International. pp.153-75.

166
Getz, D., (1983), Capacity to absorb tourism : concepts and implications for strategic
planning. In Annals of Tourism Research. Scotland: University of Edinburgh.

Greenwood, D.J., (1972), Ethnology. In Tourism as an agent of change: A Spanish

Basque Case. Philadelphia: University of Pennsilvania. pp.80-90.

Inskeep, E., (1991), Tourism Planning: An integrated and Sustainable Development

Approach. New York: Van Nostrand Reinhold.

Jafari, J., (2000), Defining the Tourism Product. In Encyclopedia of Tourism. London:
Routledge. p.461.

Jeffries, D.J., (1971), Defining the tourist product - and it's Importance in Tourism
Marketing. The Tourist Review, p.28.
De Kadt, E.J., 1992. Tourism Alternatives. Potentials and problems in the development of
tourism. In Smith, V.L. & Eadington, W.R. Making the alternative sustainable: lessons
from development for tourism. Philadelphia: University of Pennsylvania Press. p.47.

Laarman, J.G. & Durst, P.B., (1978), Nature travel and tropical forests. In South:
Research Triangle Park. USA: Southern Center of Forest Economics Research. ,working
paper 23.
Mathieson, A. & Wall, G., (1982), A conceptual framework of tourism. In Tourism:
economic, physical and social impacts. Harlow: Longman. p.21.

Middleton, V.T.C., Fyal, A., Morgan, M. & Ranchhod, A., (2009), Product formulation
in travel and tourism. In Marketing in Travel and Tourism. 4th ed. Oxford: Butterworth-
Heinemann. p.121.

Middleton, V.T.C., Fyal, A., Morgan, M. & Ranchhod, A., (2009), The dynamic business
environment: factors influencing demand for tourism. In Marketing in Travel and
Tourism. 4th ed. Oxford: Butterworth-Heinemann. pp.57-74.

O.M.T., (1980), Manuel sur l' evaluation des ressources touristiques. Madrit: O.M.T.

Romeril, M., (1985), International Journal of Environmental Studies. United Kingdom:

Gordon and Breach Sience Publishers.

Spilanis, Ι. & Vagianni, H., 2004. Sustainable Tourism: utopia or necessity? The role of
new forms of tourism in the Aegean Islands. In Coastal Mass Tourism: Diversification
and Sustainable Development in Southern Europe. Great Britain: Channel View
Publications. pp.269-91.

WTO, (1999), Yearbook of Tourism Statistics. Madrid: WTO.

167
UNWTO, (2010), UNWTO Tourism Barometer Jan 2010. Madrid: UNWTO.

ΠΗΓΕΣ ∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟΥ

Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, (2015), Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική
εκπαίδευση. [Online] Available at: http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides [Accessed 26 Απρ
2015].

CoastLearn, (2015), CoastLearn. [Online] Available at:

http://www.coastlearn.org/gr/tourism-gr/boxes/tools_si_indicators.html [Accessed 30
Απρ 2015].

CoastLearn, (2015), CoastLearn. [Online] Available at:

http://www.coastlearn.org/gr/tourism-gr/con_capacity.html [Accessed 3 Ιουν 2015].

http://geodata.gov.gr/geodata/index.php?option=com_sobi2&catid=21&limitstart=10 7
Μάιος 2014 15:08:21 GMT

http://www.aegina.com.gr/dimos/phones-ipiresion/, 2015. [Online] Available at:

http://www.aegina.com.gr/dimos/phones-ipiresion/ [Accessed 11 Ιούνιος 2015].

https://aeginadimos.wordpress.com/, 2015. [12] Available at:

https://aeginadimos.wordpress.com/ [Accessed 11 Ιούνιος 2015].

LIVE, A.A., (2015), ATHENS ATTICA LIVE. [Online] Available at:

https://www.facebook.com/AthensAtticaLive [Accessed 11 Ιουν 2015].

ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗ, (2015), ΑΥΤΟ∆ΙΟΙΚΗΣΗ. [Online] Available at: HYPERLINK

"http://www.aftodioikisi.gr/perifereies/perifereia-attikis-me-epitixia-oloklirothike-to-
seminario-gia-tin-touristiki-provoli-ton-dimon"
http://www.aftodioikisi.gr/perifereies/perifereia-attikis-me-epitixia-oloklirothike-to-
seminario-gia-tin-touristiki-provoli-ton-dimon [Accessed 9 Ιουν 2015].

Βικιπαίδεια, (2015), Βικιπαίδεια. [Online] Available at:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B5%CE%B9%CF%86%CF%8C%CF%81
%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%80%CF%84%CF%85%CE%
BE%CE%B7 [Accessed 2011 Μαϊ 2015].

168
∆έκλερης, Μ., (1995), ΕΥΠΛΟΙΑ ΤΟ e-ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΤΟΥ ∆ΙΚΤΥΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ.
[Online] Available at:
http://old.eyploia.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=520 [Accessed 8
Ιούνιος 2015].

Ε.Ε, (2015), Ευρωπαϊκή Ένωση. [Online] Available at:

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/sustainable_development/index_el.h
tm [Accessed 5 Ιουν 2015].

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΑΤΤΙΚΗΣ, (2015), ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ. [Online] Available at:

http://www.athensattica.gr/ [Accessed 12 Ιουν 2015].

http://www.grhotels.gr/GR/TourGuide/SearchHotel/Search/HotelData.aspx?hotelID=293
9. 19 Ιουν. 2014 20:04:24 GMT
http://www.aeginarooms.com/association/ 23 Ιουν. 2014 01:05:28 GMT

ΕΛΣΤΑΤ, (2011), www.statistics.gr. [Online] Available at:

http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-interactive-census-map.
[Accessed ΙΟΥΝ 17 2015].

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ, (2015), http://energoi-

aegina.gr/category/guide/. [Online] Available at:
http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:ewTFNqZdVwAJ:energoi-
aegina.gr/category/guide/+&cd=1&hl=el&ct=clnk&gl=gr [Accessed 15 ΙΟΥΝ 2015].

Θεοδωράκης, Σ., (2012), www.tanea.gr. [Online] Available at:

http://www.tanea.gr/news/greece/article/4775669/?iid=2. [Accessed 19 ΙΟΥΝ 2015].

Σταρίδα, Γ., (2015), www.espressonews.gr. [Online] Available at:

http://www.espressonews.gr/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B5%CF%87
%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF/%CE%AC%CF%81%CE%B8%CF
%81%CE%BF/%CF%81%CE%B5%CF%80%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%B1%C
E%B6/128413/%C2%AB%CE%B5%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B5-
%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%AC%CE%B8%CE%B5 [Accessed 17 ΙΟΥΝ
2015].

169
Κουκούλης, Ν., (2010), http://www.greekarchitects.gr. [Online] Available at:
http://www.greekarchitects.gr/gr/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE
%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CF%82-
%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%B5%CF%82/%CF%84%CE%BF-
%C2%AB%CF%83%CF%80%CE%AF%CF%84%CE%B9-
%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%81%CE%BF%CE%B4%CE%AC%CE%BA%
[Accessed 28 ΜΑΡ 2014].

https://aeginadimos.wordpress.com, 2014. https://aeginadimos.wordpress.com. [Online]

Available at: https://aeginadimos.wordpress.com [Accessed 9 Ιουλ 2015].

170
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

171
1. Στρατηγικές Μάρκετινγκ

Σχήµα: 2

Στρατηγικές Μάρκετινγκ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΥΨΗΛΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ

∆ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝ ΤΙΜΗ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ∆ΙΑΝΟΜΗ
(µείωση κόστους παραγωγής µε
στόχο την αύξηση του µεριδίου ∆ιαφοροποίηση του
(∆ιαφοροποίηση (εφαρµογή της στρατηγικής του
αγοράς µέσω της παροχής προσφερόµενου προϊόντος ή κόστους ή της διαφοροποίησης σε
προϊόντων σε χαµηλότερες τιµές χαρακτηριστικών του από µικρά τµηµάτα αγοράς και
από αυτές των ανταγωνιστών) αυτά των ανταγωνιστών)
ανταγωνιστών καταναλωτών µε οµοιογενή
χαρακτηριστικά)

ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ
(διαχωρισµός της συνολικής αγοράς
σε υποοµάδες ή τµήµατα για την
εξυπηρέτηση των σκοπών της
διοίκησης του µάρκετινγκ)

172
2. Πλήθος και µορφή απαντήσεων ερωτηµατολογίου επισκεπτών–τουριστών

Πίνακας: 7.1
Ερωτηµατολόγιο επισκπεπτών – τουριστών – Πλήθος και µορφή απαντήσεων
Ερωτηµατολόγιο επισκεπτών - τουριστών
Πλήθος Μορφή Τρόπος συµπλήρωσης
102 Έντυπη Προσωπική συνέντευξη
81 Ηλεκτρονική Αποστολή link σε κοινωνικά µέσα δικτύωσης

3. Απαντηµένα ερωτηµατολόγια – Λανθασµένες απαντήσεις ερωτηµατολογίου

επισκεπτών–τουριστών

Πίνακας: 7.2
Απαντηµένα ερωτηµατολόγια – Λανθασµένες απαντήσεις – Ερωτηµατολόγιο επισκεπτών – τουριστών
Statistics
ΜΟΝΙΜΗ ΦΥΛΛΟ ΗΛΙΚΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ
ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
N Valid 183 183 183 183 183 183
Missing 0 0 0 0 0 0

173
4. ∆ηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά ερωτηθέντων πρώτου
ερωτηµατολογίου
Πίνακας: 7.3
∆ηµογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά ερωτηθέντων
ΜΟΝΙΜΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ
Πλήθος Ποσοστό Ποσοστό επί Αθροιστική
Ερωτηθέντων επί τοις % τοις % µείων σχετική
(Frequency) (Percent) τιµές Missing συχνότητα
Valid ΑΤΤΙΚΗ 145 79.2 79.2 79.2
ΕΚΤΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 38 20.8 20.8 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΦΥΛΛΟ
Valid ΑΝ∆ΡΑΣ 73 39.9 39.9 39.9
ΓΥΝΑΙΚΑ 110 60.1 60.1 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΗΛΙΚΙΑ
Valid 18-25 33 18.0 18.0 18.0
26-33 45 24.6 24.6 42.6
34-41 48 26.2 26.2 68.9
42-49 18 9.8 9.8 78.7
50-58 16 8.7 8.7 87.4

59-66 10 5.5 5.5 92.9

67-74 9 4.9 4.9 97.8
75 ΚΑΙ ΑΝΩ 4 2.2 2.2 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Valid ΑΓΑΜΟΣ 81 44.3 44.3 44.3
ΕΓΓΑΜΟΣ 88 48.1 48.1 92.3
∆ΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΣ 14 7.7 7.7 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕ∆Ο
Valid ΦΟΙΤΗΤΗΣ 20 10.9 10.9 10.9
ΑΠΟΦ. ΓΥΜΝ. 53 29.0 29.0 39.9
ΑΠΟΦ. ΑΕΙ/ΤΕΙ 83 45.4 45.4 85.2
ΚΑΤΟΧΟΣ 27 14.8 14.8 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ
Valid Ι∆. 58 31.7 31.7 31.7
ΕΛΕΥΘ. 10 5.5 5.5 37.2
∆ΗΜ. 57 31.1 31.1 68.3
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΣ 28 15.3 15.3 83.6
ΦΟΙΤΗΤΗΣ 17 9.3 9.3 92.9
ΑΝΕΡΓΟΣ 13 7.1 7.1 100.0
Total 183 100.0 100.0
ΧΩΡΑ ΜΟΝΙΜΗΣ ∆ΙΑΜΟΝΗΣ
Valid ΓΕΡΜΑΝΙΑ 13 7,1 7,1 7,1
ΓΑΛΛΙΑ 6 3,3 3,3 10,4
ΟΛΛΑΝ∆ΙΑ 2 1,1 1,1 11,5
ΑΜΕΡΙΚΗ 2 1,1 1,1 12,6
ΚΙΝΑ 2 1,1 1,1 13,7
ΕΛΛΑ∆Α 158 86,3 86,3 100,0
Total 183 100,0 100,0

174
 5. Λίστα ερωτηθέντων / ανταποκριθέντων Φορέων
Πίνακας: 7.4
Ερωτηθέντες – Ανταποκριθέντες Φορείς δραστηριοποιούµενοι στη νήσο Αίγινα

ΤΡΟΠΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ –

Α/Α ΦΟΡΕΑΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙ∆Α E-MAIL
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ
1. ∆ήµος Αίγινας http://www.aegina.gr dimos1828@gmail.com Αποστολή e-mail και ∆εν ανταποκρίθηκε
Τηλεφωνική επικοινωνία
Επιτροπή Τουρισµού Αποστολή e-mail και Συµπλήρωσε ηλεκτρονική φόρµα
2. https://aeginadimos.wordpress.com tourism@aeginadimos.gr Τηλεφωνική επικοινωνία
∆ήµου Αίγινας ερωτηµατολογίου – Εκπρόσωπος
Φορέα (Πετρίτης Π.)
Ένωση Ξενοδόχων Ο Σύλλογος δεν έχει επίσηµη Αποστολή e-mail και Ανταποκρίθηκε τηλεφωνικά –
3. sonya@otenet.gr Τηλεφωνική επικοινωνία
Αίγινας ιστοσελίδα. Εξυπηρετείτε από αυτή του Πρόεδρος Φορέα (Καλαµάκης Σ.)
∆ήµου Αίγινας.
Σύλλογος Αποστολή e-mail και Ανταποκρίθηκε τηλεφωνικά –
4. www.aeginarooms.com aeginarooms@gmail.com Τηλεφωνική επικοινωνία
Ενοικιαζόµενων Πρόεδρος Φορέα (Κωστάκος Ν.)
∆ωµατίων Αίγινας
Αγροτικός Αποστολή e-mail και
Τηλεφωνική επικοινωνία Ανταποκρίθηκε τηλεφωνικά –
5.
Συνεταιρισµός http://www.fistikiaegina.gr agrosynaeginas@gmail.com
Εκπρόσωπος Φορέα (Κουνάδη Μ.)
Φιστικοπαραγωγών
Αίγινας
Σύλλογος Ενεργών Αποστολή e-mail µέσω της
6. www.energoi-aegina.gr επίσηµης ιστοσελίδας (δεν ∆εν ανταποκρίθηκε
Πολιτών Αίγινας υπάρχει διαθέσιµο τηλέφωνο για
τηλεφωνική επικοινωνία)
Ελληνικός Ποδηλατικός Με τηλεφωνική επικοινωνία Ανταποκρίθηκε τηλεφωνικά –
7. http://anavasiaegina.blogspot.gr
Ορειβατικός Σύλλογος Ιδρυτής Συλλόγου (Ρεκλίτη Ε.)
Αίγινας

175
 6. Λίστα δράσεων ερωτηθέντων Φορέων σχετικών µε την προώθηση της αειφόρου
ανάπτυξης και των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στη νήσο Αίγινα
Πίνακας: 7.5
∆ράσεις ερωτηθέντων φορέων για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης στη νήσο Αίγινα

Α/Α ΦΟΡΕΑΣ ∆ΡΑΣΕΙΣ ΦΟΡΕΩΝ

- Προώθηση της εικόνας του νησιού σε Ελλάδα και Εξωτερικό

Επιτροπή Τουρισµού ∆ήµου
1. Αίγινας - Επικοινωνία µε ΜΜΕ

- ∆ράσεις προβολής του νησιού

2. Ένωση Ξενοδόχων Αίγινας - Πρόσκληση 29 δηµόσιων καναλιών του εξωτερικού και µπλόγκερς

Σύλλογος Ενοικιαζόµενων Καµία δράση

3.
∆ωµατίων Αίγινας
Αγροτικός Συνεταιρισµός Καµία δράση
4.
Φιστικοπαραγωγών Αίγινας
- ∆ιάνοιξη παλιών καλντεριµιών
Ελληνικός Ποδηλατικός - Συνεργασία µε την Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισµού
5. Ορειβατικός Σύλλογος Αίγινας
- Χάραξη µίας ποδηλατικής διαδροµής

- Χάραξη 10 µονοπατιών σε ορεινές περιοχές της νήσου Αίγινας

176
 7. ∆υνατά σηµεία της νήσου Αίγινας στα οποία θα µπορούσε να στηριχθεί η
ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού.

Πίνακας: 7.6
∆υνατά σηµεία νήσου Αίγινας στα οποία θα µπορούσε να στηριχθεί η ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού
Valid Cumulative
Frequency Percent Percent Percent
Valid Ακτές βραβευµένες µε "Γαλάζια Σηµαία"
Παραδόσεις - εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε το φιστίκι της
Αίγινας
Βιοποικιλότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος 1 20,0 20,0 20,0
Πολλά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Παραδοσιακά τραγούδια και χοροί
∆ίκτυο ορεινών µονοπατιών
Πολλά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Έντονη αγροτική δραστηριότητα (Αγροτουρισµός) 1 20,0 20,0 40,0
Παραδοσιακά χωριά
Ακτές βραβευµένες µε "Γαλάζια Σηµαία"
Έντονη αγροτική δραστηριότητα (Αγροτουρισµός)
Γνωριµία µε παραδοσιακές τέχνες που τείνουν να εκλείψουν
∆ίκτυο ορεινών µονοπατιών 1 20,0 20,0 60,0
Παραδόσεις - εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε το φιστίκι της
Αίγινας
Ακτές βραβευµένες µε "Γαλάζια Σηµαία"
Παραδοσιακά χωριά
Πολλά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Ακτές βραβευµένες µε "Γαλάζια Σηµαία" 1 20,0 20,0 80,0
Τοπική γαστρονοµία
Παραδόσεις - εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε το φιστίκι της
Αίγινας
Παραδοσιακά χωριά
Πολλά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
Ακτές βραβευµένες µε "Γαλάζια Σηµαία" 1 20,0 20,0 100,0
Βιοποικιλότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος
Παραδόσεις - εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε το φιστίκι της
Αίγινας
Total 5 100,0 100,0

177
 7. Αδυναµίες που αποτελούν εµπόδιο στην ανάπτυξη των εναλλακτικών µορφών
τουρισµού στη νήσο Αίγινα.

Πίνακας: 7.7
Αδυναµίες που αποτελούν εµπόδια στην ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην νήσο Αίγινα
Valid Cumulative
Frequency Percent Percent Percent
Valid Έλλειψη ιδιωτικών πόρων για επενδύσεις
Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
Έλλειψη ειδικών υποδοµών 1 20,0 20,0 20,0
Έλλειψη καταρτισµένου δυναµικού στις τουριστικές
επιχειρήσεις
Αλλοίωση παραδοσιακού προφίλ της Αίγινας
Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
Ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες δηµόσιες υπηρεσίες
Έλλειψη καταρτισµένου ανθρώπινου δυναµικού στις
1 20,0 20,0 40,0
τουριστικές επιχειρήσεις
Οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα
Απουσία ενδιαφέροντος από τουρίστες να ακολουθήσουν
εναλλακτικές µορφές τουρισµού
Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
Ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες δηµόσιες υπηρεσίες
Έλλειψη καταρτισµένου ανθρώπινου δυναµικού στις
1 20,0 20,0 60,0
τουριστικές επιχειρήσεις
Οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα
Απουσία ενδιαφέροντος από τουρίστες να ακολουθήσουν
εναλλακτικές µορφές τουρισµού
Ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες υπηρεσίες
Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
Έλλειψη ειδικών υποδοµών 1 20,0 20,0 80,0
Οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα
Απουσία ενδιαφέροντος από τουρίστες να ακολουθήσουν
εναλλακτικές µορφές τουρισµού
Ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες δηµόσιες υπηρεσίες
Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
Έλλειψη ειδικών υποδοµών 1 20,0 20,0 100,0
Τάση για µαζικοποίηση του τουρισµού
Οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα
Total 5 100,0 100,0

178
 8. Αναγκαίες παρεµβάσεις για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στη νήσο Αίγινα

Πίνακας: 7.8
Αναγκαίες παρεµβάσεις για την αειφόρο τουριστική ανάπτυξη στη νήσο Αίγινα
Valid Cumulative
Frequency Percent Percent Percent
Valid Επενδύσεις στη διαµονή
Στήριξη εναλλακτικών δράσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων 1 20,0 20,0 20,0
Βελτίωση υπηρεσιών αισθητικής
Κρατικές επιχορηγήσεις για ενίσχυση επενδύσεων 1 20,0 20,0 40,0

Κρατικές επιχορηγήσεις για ενίσχυση επενδύσεων 1 20,0 20,0 60,0

Κρατικές επιχορηγήσεις για ενίσχυση επενδύσεων 1 20,0 20,0 80,0

Κρατικές επιχορηγήσεις για ενίσχυση επενδύσεων 1 20,0 20,0 100,0

Κατασκευή ειδικών υποδοµών τουρισµού
Total 5 100,0 100,0

9. Έτος επίσκεψης ιδιοκτητών εξοχικής κατοικίας

Πίνακας: 8.1
Έτος επίσκεψης στην Αίγινα ιδιοκτητών εξοχικής κατοικίας

q12 = 7 (FILTER) * Ποιο έτος επισκεφθήκατε την Αίγινα (τελευταία επίσκεψη) Crosstabulation
ΑΙΓΙΝΑ
Έτος 2001-2005 Έτος 2006-2010 Έτος 2011-2014 Total

q12 = 7 Selected Count 1 7 16 24

(FILTER) % of 4,2% 29,2% 66,7% 100,0%
Total
Total Count 1 7 16 24
% of 4,2% 29,2% 66,7% 100,0%
Total

179
 10. Σύγκριση αποτελεσµάτων σχετικών µε το µέσο ενηµέρωσης για την επιλογή τουριστικού προορισµού – µέσο ενηµέρωσης
για την επιλογή της Αίγινας ως τόπο διακοπών
Πίνακας: 8.2
Σύγκριση αποτελεσµάτων σχετικά µε το µέσο ενηµέρωσης για την επιλογή τουριστικού προορισµού - µέσο ενηµέρωσης για την επιλογή της Αίγινας ως τόπου
διακοπών

Gia tin epilogi tou topou diakopon sas kai dis drastiriotites pou prosferode ekei enimeroneste apo * Apo poia mesa enimero8ikate gia tin Aigina os touristiko proorismo
Από ποια µέσα ενηµερωθήκατε για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό;
∆ιαφηµιστικά Φίλους -
Εφηµερίδες Περιοδικά Προσφορές Τηλεόραση Internet Ραδιόφωνο Total
φυλλάδια γνωστούς
Για την επιλογή Εφηµερίδες Count 0 0 0 0 0 0 0 3 3
του τόπου των % of Total 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,6% 1,6%
διακοπών σας Περιοδικά Count 0 0 0 1 0 0 0 0 1
% of Total 0,0% 0,0% 0,0% ,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% ,5%
και τις
∆ιαφ. Count 1 0 2 0 0 0 0 1 4
δραστηριότητες
Φυλλάδια % of Total ,5% 0,0% 1,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% ,5% 2,2%
που Προσφορές Count 0 0 0 8 0 0 3 7 18
προσφέρονται % of Total 0,0% 0,0% 0,0% 4,4% 0,0% 0,0% 1,6% 3,8% 9,8%
εκεί από ποια Ραδιόφωνο Count 0 0 0 0 0 0 0 3 3
µέσα % of Total 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 1,6% 1,6%
ενηµερώνεστε; Τηλεόραση Count 0 0 0 0 0 15 0 2 17
% of Total 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 8,2% 0,0% 1,1% 9,3%
Internet Count 2 3 1 3 9 10 1 69 98
% of Total 1,1% 1,6% ,5% 1,6% 4,9% 5,5% ,5% 37,7% 53,6%
Φίλους - Count 0 1 0 0 1 0 0 37 39
γνωστούς % of Total 0,0% ,5% 0,0% 0,0% ,5% 0,0% 0,0% 20,2% 21,3%
Total Count 3 4 3 12 10 25 4 122 183
% of Total 1,6% 2,2% 1,6% 6,6% 5,5% 13,7% 2,2% 66,7% 100,0%

180
 11. Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα – διάρκεια ηµερών «ολιγοήµερων»
διακοπών ερωτηθέντων
Πίνακας: 8.3
Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα – διάρκεια ηµερών «ολιγοήµερων» διακοπών ερωτηθέντων

Poses imeres diarkoun syni8os oi oligoimeres diakopes sas * Kata tin episkepsi sas sto nisi pose imeres dianikterebete sini8os Crosstabulation

Κατά την επίσκεψή σας στην Αίγινα πόσες ηµέρες διανυκτερεύσατε;

1 µήνα και 2 µήνες και ταξιδεύω
1 διαν. 2 διαν. 3 διαν. 4-7 διαν. 8-15 διαν. άνω άνω αυθηµερόν (καµία) Total
Πόσες ηµέρες 1 διανυκτ. Count 5 15 6 25 14 16 6 19 106
διαρκούν οι % of Total 2,7% 8,2% 3,3% 13,7% 7,7% 8,7% 3,3% 10,4% 57,9%
"ολιγοήµερες" 2 διανυκτ. Count 9 4 5 4 4 8 3 17 54
διακοπές σας; % of Total 4,9% 2,2% 2,7% 2,2% 2,2% 4,4% 1,6% 9,3% 29,5%

3 διανυκτ. Count 0 1 2 0 1 0 1 1 6
% of Total 0,0% ,5% 1,1% 0,0% ,5% 0,0% ,5% ,5% 3,3%

4-6 διανυκτ. Count 2 1 3 2 1 1 1 6 17

% of Total 1,1% ,5% 1,6% 1,1% ,5% ,5% ,5% 3,3% 9,3%

Total Count 16 21 16 31 20 25 11 43 183

% of Total 8,7% 11,5% 8,7% 16,9% 10,9% 13,7% 6,0% 23,5% 100,0%

181
12. Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα – διάρκεια ηµερών «κύριων»
διακοπών ερωτηθέντων
Πίνακας: 8.4
Σύγκριση αποτελεσµάτων διανυκτερεύσεων κατά την τελευταία επίσκεψη στην Αίγινα – διάρκεια «κύριων» διακοπών ερωτηθέντων

Poses imeres diarkoun syni8os oi kyries diakopes sas * Kata tin episkepsi sas sto nisi pose imeres dianikterebete sini8os Crosstabulation

Κατά την επίσκεψή σας στην Αίγινα πόσες ηµέρες διανυκτερεύσατε;

1 µήνα 2 µήνες ταξιδεύω
1 διαν. 2 διαν. 3 διαν. 4-7 διαν. 8-15 διαν. και άνω και άνω αυθηµερόν Total
Πόσες ηµέρες 7 διαν. Count 8 8 1 3 2 5 0 20 47
διαρκούν οι % of Total 4,4% 4,4% ,5% 1,6% 1,1% 2,7% 0,0% 10,9% 25,7%
"κύριες" 8-15 διαν. Count 3 9 10 15 14 5 2 16 74

διακοπές σας; % of Total 1,6% 4,9% 5,5% 8,2% 7,7% 2,7% 1,1% 8,7% 40,4%
15 και άνω διαν. Count 2 4 1 7 3 2 0 3 22
% of Total 1,1% 2,2% ,5% 3,8% 1,6% 1,1% 0,0% 1,6% 12,0%
1 µήνα και άνω Count 3 0 4 5 1 13 4 0 30
% of Total 1,6% 0,0% 2,2% 2,7% ,5% 7,1% 2,2% 0,0% 16,4%
2 µήνες και άνω Count 0 0 0 1 0 0 5 4 10
% of Total 0,0% 0,0% 0,0% ,5% 0,0% 0,0% 2,7% 2,2% 5,5%
Total Count 16 21 16 31 20 25 11 43 183
% of Total 8,7% 11,5% 8,7% 16,9% 10,9% 13,7% 6,0% 23,5% 100,0%

182
 13. Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλογής εποχής έτους για πραγµατοποίηση
ολιγοήµερων διακοπών – εποχής επίσκεψης στην Αίγινα
Πίνακας: 8.5
Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλεχθείσας εποχής για πραγµατοποίηση ολιγοήµερων διακοπών – εποχής
επίσκεψης των ερωτηθέντων στην Αίγινα

Poia epoxi tou xronou episkef8ikate to nisi * Kata ti diarkeia enos etous poia epoxi epilegete gia oligoimeres
epoxes Crosstabulation
Ποια εποχή του χρόνου επιλέγετε για τις
Χειµώνα Καλοκαίρι Φθινόπωρο Άνοιξη Total
Ποια εποχή του Χειµώνα Count 1 0 1 1 3
χρόνου % of Total ,5% 0,0% ,5% ,5% 1,6%
Καλοκαίρι Count 21 42 38 48 149
επισκεφθείκατε την
% of Total 11,5% 23,0% 20,8% 26,2% 81,4%
Αίγινα;
Φθινόπωρο Count 0 2 1 0 3
% of Total 0,0% 1,1% ,5% 0,0% 1,6%
Άνοιξη Count 4 4 12 8 28
% of Total 2,2% 2,2% 6,6% 4,4% 15,3%
Total Count 26 48 52 57 183
% of Total 14,2% 26,2% 28,4% 31,1% 100,0%

14. Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλογής εποχής έτους για πραγµατοποίηση «κύριων»

διακοπών – εποχής επίσκεψης στην Αίγινα
Πίνακας: 8.6
Σύγκριση αποτελεσµάτων επιλεχθείσα εποχής για πραγµατοποίηση κύριων διακοπών – εποχής επίσκεψης
των ερωτηθέντων στην Αίγινα

Poia epoxi tou xronou episkef8ikate to nisi * Kata ti diarkeia tou etous poia epoxi epilegete gia tis kyries diakopes
sas Crosstabulation
Ποια εποχή του χρόνου επιλέγετε για τις "κύριες"
Χειµώνα Καλοκαίρι Φθινόπωρο Άνοιξη Total
Ποια εποχή του Χειµώνα Count 0 3 0 0 3
χρόνου % of Total 0,0% 1,6% 0,0% 0,0% 1,6%
επισκεφθείκατε την Καλοκαίρι Count 7 109 9 24 149

Αίγινα; % of Total 3,8% 59,6% 4,9% 13,1% 81,4%

Φθινόπωρο Count 0 2 0 1 3
% of Total 0,0% 1,1% 0,0% ,5% 1,6%
Άνοιξη Count 0 24 0 4 28
% of Total 0,0% 13,1% 0,0% 2,2% 15,3%
Total Count 7 138 9 29 183
% of Total 3,8% 75,4% 4,9% 15,8% 100,0%

183
 15. Σύγκριση διαφοροποίησης δραστηριοτήτων σε µελλοντική επίσκεψη στην
Αίγινα
Πίνακας: 8.7
Σύγκριση αποτελεσµάτων διαφοροποίησης επιλογής δραστηριοτήτων σε µελλοντική επίσκεψη στην Αίγινα –
δραστηριοτήτων µε τις οποίες ασχολήθηκαν οι ερωτηθέντες κατά την τελευταία επίσκεψή τους στην Αίγινα

Se melodiki sas episkepsi sto nisi me poies drastiriotites 8a 8elate na asxoli8ite * Me poies drastiriotites asxoli8ikate kata tin
Με ποιες δραστηριότητες ασχοληθήκατε κατά την επίσκεψή σας στην Αίγινα
Αγροτου-
Ήθη Βόλτες ριστικές
Παραδοσιακές και Ιστορικά στη δραστη-
Κολύµβηση Χλωρίδα τέχνες έθιµα µνηµεία φύση Ποδηλασία ριότητες Total
Σε µελλοντική Θαλάσσια σπορ
Count 41 0 0 0 1 0 0 0 42
σας επίσκεψη
στην Αίγινα
µε ποιες % of 22.4% 0.0% 0.0% 0.0% 0.5% 0.0% 0.0% 0.0% 23.0%
δρασηριότητες
θα θέλατε να Γνωριµία µε την Count 10 10 0 0 0 0 0 0 20
ασχοληθείτε;
πανίδα της
% of 5.5% 5.5% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 10.9%
Να Count 7 0 15 0 0 1 0 0 23
παρακολουθήσετε
% of
- συµµετάσχετε 3.8% 0.0% 8.2% 0.0% 0.0% 0.5% 0.0% 0.0% 12.6%
Total
στην κατασκευή
Να Count 2 0 0 18 0 0 0 0 20
παρακολουθήσετε
% of
1.1% 0.0% 0.0% 9.8% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 10.9%
παραδοσιακές
Total
Να συµµετάσχετε Count
2 0 0 1 29 0 0 0 32
σε οργανωµένες
ξεναγήσεις
Να συµµετάσχετε Count
12 1 0 0 0 4 0 0 17
σε οργανωµένες
πεζοπορικές
% of 6.6% 0.5% 0.0% 0.0% 0.0% 2.2% 0.0% 0.0% 9.3%
διαδροµές
Να συµµετάσχετε Count 8 0 0 0 0 0 7 0 15
σε οργανωµένες % of
ποδηλατικές 4.4% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 3.8% 0.0% 8.2%
Total
Να συµµετάσχετε 10 0 0 0 0 0 0 4 14
σε
% of
αγροτουριστικές
Total 5.5% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 2.2% 7.7%
εργασίες

Total Count 92 11 15 19 30 5 7 4 183

% of 50.3% 6.0% 8.2% 10.4% 16.4% 2.7% 3.8% 2.2% 100.0%

184
 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ – ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ

ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

Στα πλαίσια της διαδικασίας απόκτησης του µεταπτυχιακού µου διπλώµατος, η

εκπόνηση διπλωµατικής εργασίας είναι υποχρεωτική.

Η διπλωµατική εργασία η οποία πρόκειται να εκπονηθεί έχει θέµα: «Η Αίγινα ως

νησιωτικός προορισµός εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. ∆ιαµόρφωση
σχεδίου προβολής – προώθησης».

Το ερωτηµατολόγιο που ακολουθεί αποτελεί το δεύτερο µέρος της διπλωµατικής µου

εργασίας. Θα σας παρακαλούσα να µε βοηθήσετε µέσω της συµπλήρωσής του ώστε να
συλλέξω τα απαραίτητα στοιχεία που χρειάζονται για την ολοκλήρωση της. Θα σας
παρακαλούσα νε απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου (* Απαιτείται).

Σας διαβεβαιώνω πως οι απαντήσεις του ερωτηµατολόγιου θα χρησιµοποιηθούν

αποκλειστικά και µόνο για τους σκοπούς της παραπάνω διπλωµατικής εργασίας.

Με εκτίµηση
Λουδάρου Αντωνία

Στοιχεία επικοινωνίας: τηλ. 6937478498, e-mail: loudarou.antonia@gmail.com

185
 Για την κατανόηση κάποιων ερωτήσεων παρατίθενται οι κατωτέρω έννοιες:

Ειδικές και εναλλακτικές µορφές τουρισµού: Είναι όλες εκείνες οι µορφές

τουρισµού που έχουν ως κύριο µέληµα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και
της κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και στοχεύουν στην ενεργητική συµµετοχή
και δραστηριοποίηση των τουριστών, την ποιοτική αναψυχή τους µέσω της παροχής
ποιοτικών υπηρεσιών και το οικονοµικό όφελος για την τοπική οικονοµία. Οι µορφές
αυτές τουρισµού, ξεφεύγουν από την παραδοσιακή µορφή τουρισµού (ήλιος, θάλασσα)
και σχετίζονται µε τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Αγροτουρισµός: Αναφέρεται σε δραστηριότητες άµεσα συνδεδεµένες µε την
αγροτική ζωή. Μπορεί να συνδυάζει την φιλοξενία των τουριστών σε αγροτικές εκτάσεις
(αγροκτήµατα) ή σε εξωαστικές περιοχές µε ή χωρίς την απαραίτητη ενασχόλησή τους
µε αγροτικές εργασίες.

Ορεινός τουρισµός: Αναφέρεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων που µπορούν να

λάβουν χώρα µόνο σε ορεινές και ηµιορεινές περιοχές ανεξαρτήτως εποχής π.χ.
πεζοπορία στο βουνό, ορειβασία, κατασκηνώσεις στο βουνό, ποδήλατο βουνού κ.α.,
ανεξαρτήτως εποχής.

Μορφωτικός τουρισµός: Αφορά άτοµα που ενδιαφέρονται να συµµετάσχουν σε

πολιτιστικά δρώµενα και εκδηλώσεις (π.χ. φεστιβάλ χορών, και περιλαµβάνει επισκέψεις
σε µουσεία, µνηµεία ιστορικού ενδιαφέροντος, αρχαιολογικού χώρους, συµµετοχές σε
σεµινάρια διαφόρων ενδιαφερόντων (π.χ. αγγειοπλαστική, .

Οικολογικός τουρισµός ή οικοτουρισµός: Αφορά στην ψυχαγωγία του τουρίστα µε

σκοπό την επαφή µε τη φύση και την γνωριµία µε την τοπική πανίδα και χλωρίδα, αλλά
και δραστηριότητες προσφοράς προς το περιβάλλον (π.χ. δενδροφύτευση, φροντίδα
άγριων ζώων), έχοντας πάντα σεβασµό στο φυσικό περιβάλλον.

Πολιτιστικός τουρισµός: Αφορά στη γνωριµία µε τα πολιτιστικά µνηµεία της

τουριστικής περιοχής.

186
 Τουρισµός περιπέτειας: Σε αυτή τη µορφή τουρισµού αναζητάτε το στοιχείο του
άγνωστου και της έκπληξης. Αναφέρεται σε εξερευνήσεις απρόσιτων περιοχών,
τουρισµό ακραίων αθληµάτων, κυνηγητικό τουρισµό, τουρισµό ασκήσεων και επιβίωσης
στη φύση κ.α.

Θρησκευτικός τουρισµός: Αφορά τις επισκέψεις σε θρησκευτικά µνηµεία

(µοναστήρια, εκκλησίες, τόπους λατρείας).

Εκπαιδευτικός τουρισµός: Αφορά ταξίδια που πραγµατοποιούνται µε σκοπό την

εκπαίδευση και τη µόρφωση. Συµµετέχουν συνήθως επιστήµονες.

187
Αριθµός ερωτηµατολογίου:
Ηµεροµηνία: …../…../…..

1. Κατοικώ στην Αττική *

Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ ΝΑΙ □ ΟΧΙ
2. Φύλλο *
Παρακαλώ πολύ σηµειώστε το φύλλο σας. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Άνδρας
□ Γυναίκα
3. Ηλικία *
Παρακαλώ πολύ σηµειώστε σε ποια ηλικιακή οµάδα ανήκετε. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ 18-25 □ 34-41 □ 59-66

□ 26-33 □ 42-49 □ 67 και άνω
4. Οικογενειακή κατάσταση *
Παρακαλώ πολύ σηµειώστε την οικογενειακή σας κατάσταση. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Άγαµος □ Έγγαµος □ ∆ιαζευγµένος

5. Εκπαίδευση *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Φοιτητής □ Απόφοιτος γυµνασίου/λυκείου

□ Απόφοιτος ΑΕΙ/ΤΕΙ □ Απόφοιτος Μεταπτυχιακού/∆ιδακτορικού
6. Επάγγελµα *
Παρακαλώ πολύ συµπληρώστε το επάγγελµά σας. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

188
□ Ιδιωτικός υπάλληλος □ ∆ηµόσιος υπάλληλος □ Ελεύθερος επαγγελµατίας
□ Άνεργος □ Συνταξιούχος □ Φοιτητής/τρια
7. Ποια εποχή επισκεφθήκατε την Αίγινα; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Καλοκαίρι □ Χειµώνα □ Φθινόπωρο □ Άνοιξη

8. Ποιο έτος επισκεφτήκατε την Αίγινα; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Πριν το 2000 □ Έτος 2006- 2010 □ Έτος 2000- 2005 □ Έτος 2011- 2014
9. Πόσες φορές έχετε επισκεφθεί την Αίγινα; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ 1 επίσκεψη □ 3 επισκέψεις □ 1 φορά το χρόνο

□ 2 επισκέψεις □ 4 επισκέψεις □ 2 φορές το χρόνο
10. Ποιός είναι ο συνηθέστερος σκοπός των επισκέψεών σας στην Αίγινα; *
Αναφέρεται µόνο σε όσους έχουν επισκεφθεί την Αίγινα. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ αναψυχή □ επαγγελµατικοί λόγοι □ εκπαιδευτικοί λόγοι

11. Ποιο µεταφορικό µέσο επιλέγετε για την µετάβασή σας στην Αίγινα; *
Αναφέρεται µόνο σε όσους έχουν επισκεφθεί την Αίγινα. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Συµβατικό πλοίο (πλοίο της γραµµής) □ ∆ελφίνι □ Ιστιοπλοϊκό

12. Κατά την τελευταία επίσκεψή σας στην Αίγινα πόσες ηµέρες διανυκτερεύσατε; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Ταξιδεύω αυθηµερόν (καµία διανυκτέρευση)

□ 1 διανυκτέρευση □ 4 έως 7 διανυκτερεύσεις □ πάνω από 2 µήνες
□ 2 διανυκτερεύσεις □ 8 έως 15 διανυκτερεύσεις
□ 3 διανυκτερεύσεις □ πάνω από 1 µήνα
13. Κατά την τελευταία επίσκεψή σας στην Αίγινα σε τι είδους κατάλυµα διαµείνατε; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

189
□ Ξενοδοχείο □ Ενοικιαζόµενα δωµάτια
□ Camping □ Συγγενείς και φίλους
14. Από ποια µέσα ενηµερωθήκατε για την Αίγινα ως τουριστικό προορισµό; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Εφηµερίδες □ Προσφορές □ ∆ιαδίκτυο

□ Περιοδικά □ Ραδιόφωνο □ Φίλους - γνωστούς
□ ∆ιαφηµιστικά φυλλάδια □ Τηλεόραση
15. Για την επιλογή του τόπου διακοπών σας και τις δραστηριότητες που προσφέρονται
εκεί ενηµερώνεστε από: *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Εφηµερίδες □ Προσφορές □ ∆ιαδίκτυο

□ Περιοδικά □ Ραδιόφωνο □ Φίλους - γνωστούς
□ ∆ιαφηµιστικά φυλλάδια □ Τηλεόραση
16. Πόσες ηµέρες διαρκούν οι «κύριες» διακοπές σας; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□7 □ περισσότερο από 15 ηµέρες □ περισσότερο από 2 µήνες

□ 8-15 □ περισσότερο από 1 µήνα
17. Πόσες ηµέρες διαρκούν οι «ολιγοήµερες» διακοπές σας; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ 1 διανυκτ. □ 3 διανύκτ.
□ 2 διανυκτ. □ 4-6 διανυκτ.
18. Ποια εποχή επιλέγετε συνήθως για τις «κύριες» διακοπές σας; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Καλοκαίρι □ Χειµώνα □ Φθινόπωρο □ Άνοιξη

190
19. Ποια εποχή επιλέγετε συνήθως για τις «ολιγοήµερες» διακοπές σας; *
Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

□ Καλοκαίρι □ Χειµώνα □ Φθινόπωρο □ Άνοιξη

20. Τι από τα παρακάτω θεωρείτε ισχυρό κίνητρο για την επιλογή της Αίγινας ως τουριστικό
προορισµό; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επισηµάνατε µόνο µία επιλογή ανά σειρά.
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

Τοπίο και φύση

□ □ □ □ □
Κλίµα
□ □ □ □ □
Ιστορία και
κουλτούρα □ □ □ □ □
Θάλασσα
□ □ □ □ □
∆ιασκέδαση
□ □ □ □ □
Ευκολία
πρόσβασης □ □ □ □ □
Απόσταση από τον
τόπο κατοικίας
µου
□ □ □ □ □
Φιλοξενία
ανθρώπων □ □ □ □ □
Οικονοµικός
προορισµός □ □ □ □ □

191
15. Με ποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες θα θέλατε να ασχοληθείτε σε µελλοντική
επίσκεψή σας στην Αίγινα; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή ανά σειρά.
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

Θαλάσσια σπορ
□ □ □ □ □
Γνωριµία µε την
πανίδα της
περιοχής µέσω
φροντίδας γηγενών
□ □ □ □ □
άγριων ζώων

Παρακολούθηση
κατασκευής
αιγινιτικου □ □ □ □ □
κανατιού

Παρακολούθηση
παραδοσιακών
πολιτιστικών □ □ □ □ □
εκδηλώσεων

Συµµετοχή σε
οργανωµένες
ξεναγήσεις
□ □ □ □ □
Συµµετοχή σε
οργανωµένες
πεζοπορικές □ □ □ □ □
διαδροµές

Συµµετοχή σε
οργανωµένες
ποδηλατικές □ □ □ □ □
διαδροµές

Ενασχόληση µε
αγροτουριστικές
δραστηριότητες
□ □ □ □ □

192
16. Σηµειώστε το βαθµό στον οποίο συµφωνείτε µε τις παρακάτω προτάσεις *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή ανά σειρά.
Συµφωνώ Συµφωνώ Ούτε ∆ιαφωνώ ∆ιαφωνώ
απόλυτα συµφωνώ απόλυτα
ούτε διαφωνώ

Θεωρώ την
αναζήτηση
πληροφοριών
σχετικά µε τις
□ □ □ □ □
διακοπές στην
Αίγινα εύκολη
Βρήκα επαρκή
στοιχεία σχετικά
µε τις
δραστηριότητες
που προσφέρει η
□ □ □ □ □
Αίγινα σαν
τουριστικός
προορισµός
Θα ήθελα να
υπάρχει
περισσότερη
ενηµέρωση σχετικά □ □ □ □ □
µε τις δυνατότητες
που προσφέρονται
στην Αίγινα
Θα επιθυµούσα να
υπάρχουν
τακτικότερες
συγκοινωνίες στην □ □ □ □ □
Αίγινα (µέσα
µεταφοράς π.χ.
λεωρορεία)
Θα επιθυµούσα να
διοργανώνονται
τακτικότερα
ξεναγήσεις στα
ιστορικά µνηµεία
□ □ □ □ □
του
νησιού

193
194
 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΡΕΩΝ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ

ΜΟΡΦΩΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ

Στα πλαίσια της διαδικασίας απόκτησης του µεταπτυχιακού µου διπλώµατος, η

εκπόνηση διπλωµατικής εργασίας είναι υποχρεωτική.

Η διπλωµατική εργασία η οποία πρόκειται να εκπονηθεί έχει θέµα: «Η Αίγινα ως

νησιωτικός προορισµός εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού. ∆ιαµόρφωση
σχεδίου προβολής – προώθησης».

Το ερωτηµατολόγιο που ακολουθεί αποτελεί το δεύτερο µέρος της διπλωµατικής µου

εργασίας. Θα σας παρακαλούσα να µε βοηθήσετε µέσω της συµπλήρωσής του ώστε να
συλλέξω τα απαραίτητα στοιχεία που χρειάζονται για την ολοκλήρωση της. Θα σας
παρακαλούσα νε απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις του ερωτηµατολογίου (* Απαιτείται).

Σας διαβεβαιώνω πως οι απαντήσεις του ερωτηµατολόγιου θα χρησιµοποιηθούν

αποκλειστικά και µόνο για τους σκοπούς της παραπάνω διπλωµατικής εργασίας.

Με εκτίµηση
Λουδάρου Αντωνία

Στοιχεία επικοινωνίας: τηλ. 6937478498, e-mail: loudarou.antonia@gmail.com

195
 Για την κατανόηση κάποιων ερωτήσεων παρατίθενται οι κατωτέρω έννοιες:

Ειδικές και εναλλακτικές µορφές τουρισµού: Είναι όλες εκείνες οι µορφές

τουρισµού που έχουν ως κύριο µέληµα την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και
της κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και στοχεύουν στην ενεργητική συµµετοχή
και δραστηριοποίηση των τουριστών, την ποιοτική αναψυχή τους µέσω της παροχής
ποιοτικών υπηρεσιών και το οικονοµικό όφελος για την τοπική οικονοµία. Οι µορφές
αυτές τουρισµού, ξεφεύγουν από την παραδοσιακή µορφή τουρισµού (ήλιος, θάλασσα)
και σχετίζονται µε τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Αγροτουρισµός: Αναφέρεται σε δραστηριότητες άµεσα συνδεδεµένες µε την
αγροτική ζωή. Μπορεί να συνδυάζει την φιλοξενία των τουριστών σε αγροτικές εκτάσεις
(αγροκτήµατα) ή σε εξωαστικές περιοχές µε ή χωρίς την απαραίτητη ενασχόλησή τους
µε αγροτικές εργασίες.

Ορεινός τουρισµός: Αναφέρεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων που µπορούν να

λάβουν χώρα µόνο σε ορεινές και ηµιορεινές περιοχές ανεξαρτήτως εποχής π.χ.
πεζοπορία στο βουνό, ορειβασία, κατασκηνώσεις στο βουνό, ποδήλατο βουνού κ.α.,
ανεξαρτήτως εποχής.

Μορφωτικός τουρισµός: Αφορά άτοµα που ενδιαφέρονται να συµµετάσχουν σε

πολιτιστικά δρώµενα και εκδηλώσεις (π.χ. φεστιβάλ χορών, και περιλαµβάνει επισκέψεις
σε µουσεία, µνηµεία ιστορικού ενδιαφέροντος, αρχαιολογικού χώρους, συµµετοχές σε
σεµινάρια διαφόρων ενδιαφερόντων (π.χ. αγγειοπλαστική, .

Οικολογικός τουρισµός ή οικοτουρισµός: Αφορά στην ψυχαγωγία του τουρίστα µε

σκοπό την επαφή µε τη φύση και την γνωριµία µε την τοπική πανίδα και χλωρίδα, αλλά
και δραστηριότητες προσφοράς προς το περιβάλλον (π.χ. δενδροφύτευση, φροντίδα
άγριων ζώων), έχοντας πάντα σεβασµό στο φυσικό περιβάλλον.

Πολιτιστικός τουρισµός: Αφορά στη γνωριµία µε τα πολιτιστικά µνηµεία της

τουριστικής περιοχής.

Τουρισµός περιπέτειας: Σε αυτή τη µορφή τουρισµού αναζητάτε το στοιχείο του

άγνωστου και της έκπληξης. Αναφέρεται σε εξερευνήσεις απρόσιτων περιοχών,

196
τουρισµό ακραίων αθληµάτων, κυνηγητικό τουρισµό, τουρισµό ασκήσεων και επιβίωσης
στη φύση κ.α.

Θρησκευτικός τουρισµός: Αφορά τις επισκέψεις σε θρησκευτικά µνηµεία

(µοναστήρια, εκκλησίες, τόπους λατρείας).

Εκπαιδευτικός τουρισµός: Αφορά ταξίδια που πραγµατοποιούνται µε σκοπό την

εκπαίδευση και τη µόρφωση. Συµµετέχουν συνήθως επιστήµονες.

197
Αριθµός ερωτηµατολογίου:
Ηµεροµηνία: …../…../…..

1. Στοιχεία Φορέα *
Παρακαλώ συµπληρώστε την επωνυµία του Φορέα στον οποίο ανήκετε.

2. Ονοµατεπώνυµο Εκπροσώπου Φορέα – Ιδιότητα *

Παρακαλώ συµπληρώστε το ονοµατεπώνυµό σας και την ιδιότητά σας.

3. Παρακαλώ σηµειώστε τυχόν δράσεις του Φορέα που εκπροσωπείτε σχετικές µε την
προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην
Αίγινα*
Παρακαλώ σηµειώστε σε ποια ηλικιακή οµάδα ανήκετε. Να επισηµαίνεται µόνο µία επιλογή.

4. Θεωρείτε πως η Αίγινα είναι ένας προορισµός: *

Παρακαλώ συµπληρώστε (π.χ. µαζικού τουρισµού, εναλλακτικού τουρισµού, παραθεριστικών
κατοικιών)

5. Τα παρακάτω «δυνατά σηµεία» της Αίγινας αποτελούν πόλους έλξης τουριστών; Πόσο
πιστεύεται ότι συµβάλλουν σε αυτό;*
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επισηµάνατε µόνο µία επιλογή ανά σειρά.
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

Τοπίο και φύση

□ □ □ □ □
Κλίµα
□ □ □ □ □
Ιστορία και
κουλτούρα □ □ □ □ □
Θάλασσα
□ □ □ □ □
198
∆ιασκέδαση
□ □ □ □ □
Ευκολία
πρόσβασης □ □ □ □ □
Απόσταση από τον
τόπο κατοικίας
µου
□ □ □ □ □
Φιλοξενία
ανθρώπων □ □ □ □ □
Οικονοµικός
προορισµός □ □ □ □ □

6. Τα παρακάτω «αδύνατα σηµεία» της Αίγινας λειτουργούν ως εµπόδια για την τουριστική
ανάπτυξή της. Πόσο πιστεύεται ότι συµβάλλον σε αυτό; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επισηµάνατε µία επιλογή ανά σειρά.
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

Η µέτρια ποιότητα
των καταλυµάτων □ □ □ □ □
Η µέτρια ποιότητα
των παρεχόµενων
τουριστικών □ □ □ □ □
υπηρεσιών

Το κόστος των
παρεχόµενων
υπηρεσιών
□ □ □ □ □
Η κακή κατάσταση
του οδικού δικτύου
(συχνότητα και
ποιότητα αστικών □ □ □ □ □
µέσων µαζικής
µεταφοράς)

Η συχνότητα
ακτοπλοϊκών
συνδέσεων
□ □ □ □ □

199
Η κακή κατάσταση
του δικτύου
ύδρευσης (το νερό □ □ □ □ □
δεν είναι πόσιµο)

Η κατάσταση του
δικτύου
ηλεκτροδότησης
(πολλές διακοπές
στην
ηλεκτροδότηση
□ □ □ □ □
κυρίως κατά τους
καλοκαιρινούς
µήνες)

Η ανυπαρξία
κεντρικού δικτύου
αποχέτευσης
□ □ □ □ □
Οι ελλείψεις στη
δηµόσια υγεία □ □ □ □ □
Η αλλοίωση της
παραδοσιακής
εικόνας της □ □ □ □ □
Αίγινας

7. Σε ποιο βαθµό πιστεύεται ότι οι παρακάτω εναλλακτικές & ειδικές µορφές τουρισµού
µπορούν να συµβάλλουν στην αειφορική τουριστική ανάπτυξη της Αίγινας; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επισηµάνατε µόνο µία επιλογή ανά σειρά.
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

Αγροτουρισµός
□ □ □ □ □
Φυσιολατρικός
τουρισµός –
οικοτουρισµός
□ □ □ □ □
Θαλάσσιος
τουρισµός □ □ □ □ □

200
Πεζοπορικός
τουρισµός □ □ □ □ □
Ποδηλατικός
τουρισµός □ □ □ □ □
Εκπαιδευτικός
τουρισµός □ □ □ □ □
Τουρισµός
περιπέτειας □ □ □ □ □
Πολιτιστικός
τουρισµός □ □ □ □ □

8. Ποια πιστεύεται ότι είναι τα «δυνατά σηµεία» της νήσου Αίγινας στα οποία θα µπορούσε να
στηριχθεί η ανάπτυξη των εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επιλέξτε πέντε.

□ Έντονη αγροτική δραστηριότητα

□ Γνωριµία µε παραδοσιακές τέχνες που τείνουν να εκλείψουν
□ Βιοποικιλότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος
□ Παραδοσιακά χωριά
□ Υδροβιότοποι και περιοχές NATURA
□ ∆ίκτυο µονοπατιών
□ Ακτές βραβευµένες µε «Γαλάζια σηµαία»
□ Τοπική γαστρονοµία
□ Ελκυστικές παραδόσεις – εκδηλώσεις σχετιζόµενες µε παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα
□ Παραδοσιακά τραγούδια και χοροί
□ Παραδοσιακές τέχνες
201
9. Ποιες πιστεύεται ότι είναι οι «αδυναµίες» που αποτελούν εµπόδια στην ανάπτυξη των
εναλλακτικών και ειδικών µορφών τουρισµού στην Αίγινα; *
Για να προχωρήσετε στην υποβολή του ερωτηµατολογίου θα πρέπει να απαντήσετε σε όλες τις
Ερωτήσεις. Παρακαλώ επισηµάνατε µόνο µία επιλογή ανά σειρά.

□ Ανεπαρκής υποστήριξη από τις αρµόδιες υπηρεσίες

□ Αδυναµία γνωριµίας µε παραδοσιακές τέχνες που τείνουν να εκλείψουν
□ Έλλειψη ιδιωτικών πόρων για επενδύσεις
□ Έλλειψη κρατικών επιχορηγήσεων για ενίσχυση επενδύσεων
□ Έλλειψη υποδοµών (δρόµοι, ύδρευση, άρδρευση, αποχέτευση, µεταφορές κλπ)
□ Έλλειψη καταρτισµένου ανθρώπινου δυναµικού στις τουριστικές επιχειρήσεις
□ Αλλοίωση του παραδοσιακού προφίλ της Αίγινας
□ Τάση για µαζικοποίηση του τουρισµού
□ Οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα
□ Απουσία ενδιαφέροντος από τους τουρίστες να ακολουθήσουν εναλλακτικές µορφές τουρισµού
10. Ποιες πρέπει να είναι κατά τη γνώµη σας οι αναγκαίες παρεµβάσεις για την αειφόρο
τουριστική ανάπτυξη της νήσου Αίγινας; *
Παρακαλώ συµπληρώστε ελεύθερο κείµενο.

202