. - ;.

А '

;.к ' .
ч „

|
.
' 1! а-гуштина.форма6 видови
'“ .. -о. » - .- ;“

Е".", % ч
.Ч'
:“ Х'
Е.|' '
,Г “.„05'
! ...ни-Е- "
о "
,-.

"7 н
џ; ,
13.
? - *:- . '

# дг, * %
Превод од албански:
Бесник Хамити
Превод ОД босански:
Јасмин Реџепи и Мерсиха Смаиповиќ
Превод ОД англиски: Ој] Х
Сабина Смаиловиќ П;)";

рупа автори „А
НАМАЗОТ,
во ИСПАМЈОТ
Хсуштина формавицови
 Содржина

Содржина .......................................................................'......... 7
ПРЕДГОВОР ......................................................................... 13
ВОВЕД ................................................................................... 15
Причината за пишувањето на оваа книга ....................... 19
Методата на „пишувањето на оваа книга ........................ 20
Некои изреќ'јл на имамите за следењето на Суннетот и
отфрлувањето на нивните зборови, кои не се совпаѓаат со
Суннетот ............................................................................... 23
Отфрлувањето на оние убедувања што биле во спроти-
вност со Суннетот од страна на учениците на големите
алими ..................................................................................... 29
Одговор на сомнежите ..................................................... 32
ПРВО ПОГЛАВЈЕ .................................................................. 37
ОСНОВАТА НА СЕКОЈА РАБОТА ....................................... 39
Верувањето во Аллах, субханеху ве те'ала ................... 39
РАЗУМ ................................................................................ 43
Логични принципи .............................................................. 44
ЧУВСТВА ............................................................................ 50
ФИТРА (Човековата природа) .................................... 53
ВТОРО ПОГЛАВЈЕ ............................................................... 57
ПОДГОТОВКА ЗА НАМАЗОТ ............................................... 59
Чистотија ............................................................................ 59
Вода и видови на вода ............................................... 60
Видови нечистотија ..................................................... 61
Чистење по мала и голема нужда ............................. 62
Абдест ................................................................................ 64
Пропишаност ............................................................... 64
Кои се фарзовите на абдестот? ............................. '...65
Суннети на абдестот ................................................... 66
Мекрух при земањето на абдест ............................... 68
Работи што го расипуваат абдестот ......................... 68
 Кога е потребно да се земе абдест и работи кои
се забранети да се прават без абдест? .............. 70
Гусул - капење .................................................................. 71
Пропишаност ............................................................... 71
Кога капењето станува задолжително? ................... 71
Кога се препорачува капењето? ............................... 73
Фарзови на гусулот ..................................................... 74
Суннети на гусулот ..................................................... 74
Мекрух при земање на гусулот ................................ ,.74
Начин на земање на гусул .......................................... 75
Што е забрането да прави оној што нема гусул? ..... 76
Тејеммум ............................................................................ 77
Пропишаност ............................................................... 77
Причини поради кои се зема тејммумот ................... 78
Начин на земање на тејеммум ................................... 78
Работи што го расипуваат тејеммумот ...................... 79
Месх .................................................................................... 80
Пропишаност ............................................................... 80
Месх по обувки ............................................................ 81
Услови за исправноста на месхот ............................. 81
Месх по завој или гипс ................................................ 82
Намазот во обувки и наредбата да се постапува така .82
Хајз и нифас .........................................'.............................. 83
Кои работи се забранети во текот на хајзот и нифа-
сот? ............................................................................... 84
Истихаза ............................................................................. 85
Сахиби узур ........................................................................ 85
Природни обележја во Исламот .................... ................. 86
ТРЕТО ПОГЛАВЈЕ ............................................. ';.................. 89
НАМАЗ ................................................................................... 91
Дефиниција и значење на намазот .................................. 91
Поделба на намазите на фарзови, суннети и нафили...94
а) Фарзови ................................................................... 94
6) Суннети .................................................................... 94
в) Нафили .................................................................... 95
Услови за намаз ................................................................ 95
Табела на намазите и рекатите ................................. 98
Услови за исправност на намазот ........................... 100
 Клањањето кон сутра ............................................... 103
Фарзови и ваџиби на намазот ........................................ 105
Фарзови (рукнови) на намазот ................................. 105
Ваџиби на намазот.................................................... 106
Што го расипува намазот? ............................................. 107
Места на кои не е дозволено да се клања ............. 109
Езан и икамет .................................................................. 110
Начин на клањање на намазот ...................................... 113
Почетен текбир ......................................................... 113
Врзување во намазот ............................................... 114
Гледање во местото на сеџдата и понизноста ...... 115
Довите на почетокот на намазот и учењето на Ел-
Фатиха ....................................................................... 116
Хадиси кои укажуваат за неопходноста на учењето
на Ел-Фатиха и нејзината вредност ........................ 118
Учењето на Ел-Фатиха заедно со имамот .............. 119
Комбинирањето на сличните сури и другите во еден
рекат .......................................................................... 122
Учењето во различни намази ........................................ 123
Сабах намаз ............................................................... 123
Пладневен намаз ...................................................... 126
Учењето на ајети после Ел-Фатиха во последните
два реката ................................................................. 127
Икиндија намаз .......................................................... 128
Акшам намаз .............................................................. 129
Учењето на акшамскиот суннет .............................. 129
Јација намаз .............................................................. 130
Ноќниот намаз ........................................................... 131
Витр намаз ................................................................. 132
Прегибувањето во намазот - руку ........................... 133
Враќањето од руку ................................................... 135
Спуштањето на сеџда ............................................... 136
Вредноста на сеџдата .............................................. 138
Враќањето од сеџда ................................................. 138
Станувањето за вториот рекат ............................... 139
Првото седење .......................................................... 140
Станувањето за третиот и четвртиот рекат .......... 142
Последно седење ...................................................... 143
 Завршувањето на намазот ....................................... 147
Заклучок .................................................................... 148
ЧЕТВРТО ПОГЛАВЈЕ ......................................................... 149
ЗИКРОВИ ПО ФАРЗОТ ...................................................... 151
Вредноста на зикрот ....................................................... 151
Начинот и формата на зикрот ................................. 153
Дали зикрот се чини заеднички? ............................. 157
ПЕТТО ПОГЛАВЈЕ .............................................................. 161
НАМАЗОТ ВО ЏЕМАТ ........................................................ 163
Пристигнување во џемат ................................................ 164
Надокнадување на пропуштените фарзови ................. 164
Редењето на саффовите при извршувањето на намазот
во џемат .............................................................................. 165
ШЕСТО ПОГЛАВЈЕ ............................................................ 169
ПРАВИЛАТА НА СЕХВИ СЕЏДА ....................................... 171
Како траба да се постапи ако додадеме нешто во нама-
зот (зијаде)? ........................................................................ 172
Како се постапува во случај на недостаток во намазот
(Ен-накс)? ............................................................................ 174
Како се постапува во случај на сомнеж? ...................... 177
Правилата на сехви сеџда за оној што клања зад има-
мот ....................................................................................... 180
Заклучок .......................................................................... 182
СЕДМО ПОГЛАВЈЕ ............................................................. 185
ОСТАНАТИТЕ НАМАЗИ ..............................................'....... 187
Намазот на мусафирот (патник или гостин) ................. 187
Кратење на намазот ................................................. 187
Спојување на намазите ............................................ 189
Намазот при страв ..................................................... - ..... 190
Џума намаз ...................................................................... 191
Услови за исправност на џумата ............................. 192
Како ќе постапи оној што ќе стигне на еден рекат
или помалку? ............................................................. 193
Како се клања џума намаз ....................................... 194
Витр намаз ....................................................................... 195
Пропишаност и дефиниција ................. ; ................... 195
што е суннет да се клања пред витр намаз? ......... 195
Време на витр намазот ............................................. 195

10
 Бајрам намаз .................................................................... 196
Начин на клањање на Бајрам намаз ....................... 197
Нафиле намази ............................................................... 199
Техијетул месџид ...................................................... 199
Духа намаз ................................................................. 199
Теравих намаз ........................................................... 200
Ноќен намаз .............................................................. 200
Истихара намаз ....................................................,..... 201
Намаз за дожд........................................................... 202
Намаз после абдест .................................................. 202
Намаз за покајание ................................................... 202
Салатул хаџе ............................................................. 203
Џеназе намаз и прописи во врска со мејтот (починатиот)
............................................................................................. 203
Начин на капење на мејтот ...................................... 204
Начин на клањање на џеназе намазот ................... 206
Носење и погребување на мејтот ............................ 207
Гроб ............................................................................ 207
Посета на гробиштата .............................................. 208
ПОСЛЕДИЦИТЕ ОД НЕИЗВРШУВАњЕТО НА НАМАЗОТ
............................................................................................. 210
ЗА КРАЈ: .............................................................................. 219
Користена литература: ................................................... 221

МАКЕДОНСКА-ИСЛАМСКА-БИБЛИОТЕКА

шдш1 мими ш

Џемат-Суннах-Битола

УЖШ1 3.914;

11
Џемат Суннах Бит ола
 ПРЕДГОВОР

Во името на АААах, Милостивиот и СОМИАосен!

Сета благодарност Му припаѓа на Аллах, Господарот
на световите! Благословот и спасот нека се над нашиот
миленик, Аллаховиот последен Пратеник и Веровес-
ник, Мухаммед, алејхис селам, над неговото честито се-
мејство и благородните асхаби, нека е Аллах задово-
лен со сите нив, и над сите оние кои го следат неговиот
Суннет се до Судниот Ден!
По излегувањето на книгата за формата на намазот
на албански јазик од познатиот алим Мухаммед
Насируддин ел-Албани, се јави потреба и голема заин-
тересираност за истото или слично дело преведено на
македонски јазик. Сакајќи да им помогнеме на читате-
лите на оваа тема, а знаејќи дека само формата на
намазотот нема да ги задоволи нивните барања, се ре-
шивме да составиме книга, која ќе има за цел да ги
опфати сите сегменти на намзот.
Затоа оваа книга е компилација од повеќе познати
дела на различни јазици од повеќе познати автори за
намазот, почнувајќи од суштината, подготовката и
предусловите, па формата и видовите, и зикрот како
еден битен и неодвоив елемент од намазот. Во повеќе-
месечната работа, се потрудивме да ги опфатиме сите
потребни и практични теми во врска со намазот до кои
можевме да д0јдеме, и исто така сите ставови да бидат
со веродост0јни и чисти аргументи од Кур'анот и Сунне-
тот, далеку од било какви маани, слабости и новота-
рии. Бидејки ова е прво издание и прва книга Од Ваков
вид на македонски јазик, свесни сме дека
е можно
нешто и ненамерно да сме пропуштиле, бидејќи
единствената книга без пропусти, грешки, слабости и
маани е само Говорот на Возвишениот, Неговата Реч -
Племенитиот Кур'ан.
Преведувачите
Скопје. 15.12. 2005 година

14
 Благодарноста Му припаѓа само на Аллах, субханеху
ве те'ала, Кој го направил намазот фарз1 за Неговите
робови и им наредил да го извршуваат (клањаат) на
најдобар начин. Исто така спасот на робот и богобоја-
зноста покаЖ'ана во намазот ги направил граница поме-
ѓу куфрот и иманот и причина за да се оттргнеме од по-
шото и нечистото.
Благословот и спасот на Аллах, субханеху ве те'ала,
нека бидат над нашиот Пратеник, на кого му се обра-
тил: '

„Ние и тебе Ши објавивме Предудредување за да

им го објасниш на луѓето она ипТт им го објавува-
ме, и за да размислуваат. “ (Ен-Нахл: 44)
И Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, ја оства-
рил оваа задача на најдобар можен начин.
Од нештата што ги објаснил и што ги докажал на де-
ло е и намазот. Толку добро го објаснил, што еднаш
клањал намаз на мимбер, кревајќи се и чинејќи руку, а
потоа, откако завршил, се свртел кон присутните и ре-
кол: „Го наПравив ова за да ме следите и за да го научите
мојот намаз'2и не обврзал да го следиме велејќи: „Клан
њајте онака како НППО ме гледшТ/емене“.

Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, му чести-

тал на оној што ќе го извршува намазот онака како што

' Задолжителен (заб. на прав. ).

2 Бухари и М-у.слим
з Бухари. Муслим и Ахмед.

15
тој самиот го извршувал, гарантирајќи му влегување во
Џеннетот Од страна на Аллах, субханеху ве те'ала, ве-
лејќи: „Аллах ги направил Петте намази фарз. Тој што
добро ќе се абдести, ќе ги клања намазите во нивно
време, ќе ги. исПолни руку-ите и сеџдшПе и ќе клања со
богобојазност, Аллах му гаранГаира Прашка (НА ГРЕВ О-
ВИТЕ), додека оној што не ПосГиаГтва вака, ако сака му
ги ЦРОСЦЈУВЦ а ако не сака НЕ му ги простува М 20 казн-
ува
“ 4

Благословот и спасот нека бидат над неговото че-

стито семејство, неговите чисти и богобојазни асхаби,
кои ни го пренесоа ибадетот, намазот, зборовите и де-
лата на Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, и над
оние кои ги следат нивните чекори се до Судниот Ден.
Откако завршивме со» читањето на поглавјето за
намазот од книгата „Ет-Тергибу вет-Терхиб" на авторот
Хафид ел-Мунзир, рахимехуллах, ја сфативме награ-
дата, вредноста и честа на оној што го исполнува овој
ибадет на добар начин. Исто така ни стана јасно дека
оваа награда се разликува од аспект на зголемувањето
и намалувањето на наградата, зависно од блискоста и
оддалеченоста на намазот од намазот на Мухаммед,
саллаллаху алејхи ве сеплем, којшто алудирајќи на
ова, рекол: „Навистина еден роб клања намаз со вре-
дносШ од една десетина, една деветата, една осмина, една
седмина, една шесшина, една 17еГ7шна, една чешврГиина,
една третина или Половина од него“. 5
Меѓутоа, денес има многу мали шанси да се постигне
познавањето во детали на овие аспекти на намазот од
страна на луѓето, па дури и од многу научници, поради
нивното ограничување на месхеби. Но, како што знае
секој кој 'се занимава со собирање и студирање на

4 Хадисот е сахих (веродостоен со веродостоен синџир на преноси-

тели на хадисот), ВИДИ „Сахих Ебу Давуд“.
5 Хадисот е сахих. Пренесува Ибн Мубарек, Ебу Давуд и Несаи.

16
чистиот Суннет, во секој месхеб се наоѓаат суннети кои
не се наоѓаат во другите месхеби; освен ова, во секој
месхеб се наоѓаат дела и изреки кои не се пренесуваат
на автентичен начин од Пратеникот, саллаллаху алејхи
ве селлем. Ова што го кажавме во поголем размер се
наоѓа во книгите на подоцнежните научници6 кои многу

б Познатитот научник на ханефиската школа Ебу Хасенат ел-

Лакневи, во „Ен-Нафи' ел-Кебир пимен јутали ел-Џами ес-Сагир"
(стр. 122-3), по една класификација на фикхските книги на хане-
фискиот месхеб и по објаснувањата кои од нив се, а кои не се ве-
родостојни, вели: „се што рековме за релативните степени на овие
збирки е за фикхските прописи објаснети во нив; меѓутоа што се
однесува на содржината на хадисите на Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве сеплем, тогаш тоа не важи, бидејќи многу книги на кои се
базираат повеќето од факихите, се полни со измислени хадиси, да
не зборуваме за одредбите на научниците. ,Од проширените
анализи јасно е дека иако нивните автори биле компетентни, тие
сепак биле невнимателни во цитирањето на пренесувањата.
Еден од овие лажни. измислени хадиси, кој може да се сретне во
некои добри книги е: „Тој што ги клања задолжителните намази во
последниот петок од (месецот) Рамазан, тие за него ќе бидат ко-
мпензација за секој неизвршен намаз до возраста од (се додека не
наполни) 70 години“. Лакневи, рахимехуллах, по преданието на овој
хадис во Ел-Асар ел-Мерфу'ах фил Ахбар еп-Мевду'ах" (стр. 315),
вели: „Али ел-Карни во ,Ел-Мевду'ат ес-Сугра и ел-Кубра' вели:
,Ова е потполно невистинито и се спротвиставува на иџмаата (едно-
гласноста во мислењата на алимите), бидејќи еден акт на обожу-
вање не може да ги компензира другите што се запоставиле со
години'. Затоа, нема потреба да го цитираме авторот на ,Ен-Нихаје',
ниту другите коментатори во ,Ел-Хидајех', бидејќи тие не се ни
научници на хадисот, ниту се потпираат за овој хадис врз некој од
собирачите на хадисите".
Исто така и Шевкани го спомнува овој хадис во ,Ел-Феваид ел-
Меџму'ах фил Ехадис ел-Мевду'ах' со слични зборови велејќи (стр.
54); „Ова е несомнено измислено. Јас овој хадис не можам да го на-
јдам дури во ниедна збирка на измислени хадиси. Меѓутоа, овој
хадис се актуелизира меѓу студентите на фикхот во градот Сана во
наше време и повеќето од нив почнаа да постапуваат според него.
Не знам кој го измисли за нив - Аллах нека ги понижи лажливците!"
Понатаму Лакневи вели: „За да се утврди дека овој хадис кој се
среќава во книгите на ритуалите и довите е измислен, напишав
еден краток есеј со преноситепни и интелектуални докази, насло-

17
ривајети (преданија) со упорност му ги припишуваат на
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем! Затоа, на-
учниците на хадисите, Аллах да ги награди со добро,
напишале дела каде што ги кажуваат степените на ха-
дисите на познатите фикхски книги, како што се книги-
те „Ел-Инаје бима'рифети ехадисил хидаје" и „Ет-Туруку
вел весаил фи техириџи хуласетуд делаил" на алимот
Абдулкадир бин Мухаммед ел-Курејши, „Ел-Ханефи“ и
„Несбур раје ила ехади сил хидаје“ на алимот Ел-Хафид
Зејла, итн.
Јас велам: „Бидејќи запознавањето на овие работи е
тешко за повеќето луѓе, ја напишав ова книга за да го
научат начинот на практикувањето (извршувањето,
исполнувањето) на намазот на Мухаммед, саллаллаху
алејхи ве сеплем, и да се упатат со неговото упатство,
надевајќи се од Аллах, субханеху ве те'ала, на тоа што
ни го ветил преку зборовите на Мухаммед, саллаллаху
алејхи ве сеплем: „Кој Повикува на уПаШсШво, има награ-
да (за тоа дело) колку наградата на секој што ќе го следи,
без намалување на нивната награда." 7

вен како „Отстранувањето на Братството Од Измислениот После-

ден Петок од Рамазан“. во кој ги исполнив празнините, така што
мозоците и ушите се осветлуваат од гласини. Консултирајте се за
неговата вредност и високиот квалитет на оваа тема!“
Присутноста на сличните измислени хадиси во фикхските книги го
уништува верувањето во останатите хадиси кои не се цитираат од
веродостојните книги на хадисите. Зборовите н познатиот научник.
На хаНефискаташќ0ла. Али ел-'КарНИ алудира;На следново: '„Му!
слиманот може да го земе хадисот од луѓе кои се експерти на ова
поле, како што вели една арапска поговорка: „Народот на Мека ги
знае најдобро нејзините планински патеки' и ,Домаќинот на куќата
знае најдобро што има внатре'“.
7Пренесуваат Муслим и другите.

18
 Причината за пишувањето на оваа Книга
Бидејќи не наидов на некоја книга со ваква темати-
. ка, си дадов за задача, за моите браќа муслимани, кои
сакаат да го следат Суннетот на Мухаммед, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, да напишам книга која ќе ги
собере (колку што е можно) сите докази кои зборуваат
за формата на намазот на Мухаммед, саллаллаху але-
јхи ве селлем, од текбирот до селамот (крајот на нама-
зот),З на тој начин олеснувајќи им на читателите, на ви-
стинските следбеници на Мухаммед, саллаллаху алејхи
ве селлем„-полесно да ја остварат неговата наредба:
„Клањајте “онака како што ме гледате мене“.
Затоа, ги собрав хадисите што би ми помогнале за
оваа работа и оваа книга е плод на таа работа. Си да-
дов себеси за задача да не употребувам ниеден неви-
стинит хадис, земајќи ги предвид законите на термино-
логијата на хадисот. Затоа го оставав настрана секој
слаб хадис, без разлика на тоа дали е за формата, зи-
крот или некои вредни дела, затоа што мислам дека
вистинскиот („автентичен”) хадис9 е доволен, додека
слабиот хадис не ни дава ништо друго освен сомнеж,
како што вели Аллах, субханеху ве те'ала:
„...го следат само сомнежот, а сомнежот во на-
што не Икористи на вистината. “ (Ен-Неџм: 28)

8 Во оваа книга покрај неговото дело за формата на намазот (од

селамот до текбирот), собрани се и други поглавја од други автори
за предус'ловите на наМазот, видовите на нам зи и за делата кои Се
чинат по намазот (зикрови и дови) и сл. (заб на прав. )
9 Изразот „автентичен хадис“ ги опфаќа сахих и хасен хадисите од
гледна точка на мухаддисите, било тоа сахих ли затихи или сахих
ли гајрихи, или хасен ли затихи или хасен ли гајрихи.

19
 И како што вели Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Внимавајте на 17редрасудш77е, затоа шшо ире-
.- . - и 10
драсудииѓе се НПЈЛЦЈ/СЛЦВЦЦЈЗ зборови .

Аплах, субханеху ве те'ала, не бара од нас да го обо-

жуваме со такви хадиси, а Мухаммед, саллаллаху але-
јхи ве сеплем, ни го забранил велејќи: „Внимавајте на
многуте зборови кои ми се ПрнПишувааШ, а тој што Пре-
несува зборови од мене нека ја кажува само вистината.
Кој ќе каже за мене нешто што не ти т тттп (кој ми
припишува мене нешто), нека си 11
(во Џсхеннемот) “. 11
Ако Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, го за-
бранил пренесувањето на слабите хадиси, тогаш одна-
пред го забранил и дејс поред
нив.
Го молам Аллах, субханеху ве те'ала, оваа книга да
ја направи искрена за Неговото Чесно Лице и да им слу-
жи на моите браќа муслимани. Тој е Оној Кој што се
слуша и одговара.

Метоцата на пишувањето на оваа Книга

Бидејќи темата на оваа книга е објаснувањето на на-

чинот на кпањањето на Мухаммед, саллаллаху алејхи
ве сеплем, подобро е да на се држам додниеден ме-
схеб, од причината што претходно ја спомнав. Така што
го спомнав секој хадис што е вистинит исто како што
постапувале Мухадисите12 во минатото и денес.13

10 Бухари и Муслим.
“ Ибн Еби Шејбе и Ахмед со вистиснки сенед (синџир на преноси-
тели). види „Силсилетуп ахадисис-сахиха“ бр. 753.
12 Мухадис е исламски научник (алим) кој е специјализиран во обла-
ста на хадисите (заб. на прав.).
” Ебул Хасан еп-Пакневи вели: „Кој гледа од исправен аспект и кој
нурнува во морето на фикхот и усулот без граница дознава дека

20
 „ЛуѓеШо на хадисот се луг'еШо на Пратеникот,
иако не го Придружувааш,
“1 4
тие се во секој момент со него.
Се надеваме дека тој што дејствува (работи) според
ова, ќе биде од упатените:
„...дреку нив Книга објавувате, со Вистина, за да
им Пресуда на луѓето за она за што се разедину-
ваа. Оние на кои им е дадена КнигшПа се разедини-
ја веднаш до дојденшПе имјасноШии, токму, зара-
ди нивното меѓусебно грешење. Па, Аллах со одо-
брението Соое ги уЕаШува оние што веруваа оо
вистината за која се разединуваа. А Аллах уда-
Шува кого сака до битот вистински! “ (Еп-
Бекаре: 213)
БИДејќи јас се обврзав себеси да се врзам за оваа
метода т.е. да се следи вистинскиот Суннет и ја пра-
ктикував во оваа книга и во останатите книги што ќе се
шират меѓу луѓето, убеден сум дека повеќето од луѓето
(групи и месхеби) нема да бидат задоволни од ова, а
многу од нив ќе укоруваат, обвинуваат и навредуваат,
со зборовите и со нивните моливи. Овие методи не се
никаква пречка за мене и за мојот труд, затоа што знам
дека задоволувањето на луѓето никогаш не може да се
исполни и дека „оној што ќе ги наПрави задоволни луѓе-
то лутејќи (изневерувајќи) го Аллах, Аллах ќе го остави

многу примарни и секундарни нешта, во кои се поделени мислењата

на научниците, правецот на мухадисите е најсилен меѓу сите. Јас се-
когаш кога ги следев мислењата на научниците, зборот на научни-
ците ми беше поблизок до вистината. Аллах нека ги сочува! Ним им
се заблагодаруваме, а зашто не, кога тие се наследниците на Пра-
теникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, и асхабите, на неговиот ше-
ријат, со искреност. Аллах нека не оживее во нивното друштво и не-
ка ни овозможи да умреме сакајќи и следејќи ги нив".
“ Од поезијата на Хасан ибн Мухаммед ен-Невеви, како што се пре-
несува Од Хафиз Дија Еддин ел-Макдиси во текстот за екселенци-
јата на хадисот и неговите луге.

21
во нивнг.1тераце,“15 како што рекол Мухаммед, салла-
ллаху алејхи ве селлем.
Ова мене НЕ ме ЗЗГРИЖУВЗ, ЗЗТОЗ ШТО знам дека да
ГИ ЗЗДОВОЛИШ другите за мене е НЗДОСТИЖЗН ПОИМ И
„Оној што ќе го налути Аллах задоволувајќн ги другите,
Аллах ќе го остави на милоста на луѓето“, како што ре-
кол Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сел-
лем.16 Аллах, субханеху ве те'ала, нека го награди
авторот на следниве реченици:
Никогаш нема да им избегам на навредите,
дури и да сум внатре во Пештерата,
во карПесгТшШе Планини,
затоа што никој не може да се сГласи од луѓето,
неПовреден,
дури и ако се скрие зад
крилјата на орелот!
Мене ми е доволно верувањето дека ова е висти-
нскиот пат, кој Семоќниот Аллах, субханеху ве те'ала,
ни го наредил да го следиме, којшто го објаснил Прате-
никот, саллаллаху алејхи ве сеплем, и на кој оделе на-
шите добри предци (селефус-салих), асхабите, таби-
ините и другите по нив, а од нив се и имамите кои де-
нес повеќето од луѓето ги следаат.
Сите овие луѓе (генерации) укажуваат и наредуваат
на задолжителноста на следењето на Суннетот и на
задолжитеноста да се отфрли секој збор што му се
спротивставува на Суннетот, без оглед на големината
(величественоста) и високиот чин што го поседува оној
што го има кажано тој збор, бидејќи зборот на Муха-
ммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, е повеличествен и
поправеден.
Затоа, јас ги зедов како пример, тргнав по нивните
стапки :и ја почитував нивната наредба за следењето

1:Тирмизи. Кадали и другите, хадисот е вистинит.

16Тирмизи, Кудали, Ибн Бушрани и др.

22
 на Суннетот (хадисот), иако ова се спротвиставува на
нивните зборови.
Оваа наредба имаше големо влијание во одбира-
њето на оваа метода и во оддалечувањето од слепото
следење (на месхебите и имамите). Аллах, субханеху
ве те'ала, да ги награди со многу добрини!

НеКои изреКи на имамите за САедењето на

Суннетот и отфрАувањето на нивните зборови,
Коине се совпаѓаат со Суннетот

Гледам како оправдано да спомнам некои од изре-

ките на имамите, бидејќи во нив можеби има напомена
за тие што слепо ги следат, дури и за оние што им чии
нат таклид17 на оние што се на пониско ниво од имами-
те и се држат за месхебите и нивните зборови, небаре
се тие објава од небото.
„ Следете го она што ви се објавува од Госдода-
роШ ваш и не следете, освен Него, други зашти-
1'Пниџи! Малку е она на што вие се сеќавате! “ ( ЕЛ-
Араф: 3)

(1) Имам Ебу Ханифа, рахимехуллах.

Прв од имамите е Ебу Ханифа, рахимехуллах. Од не-
го се пренесени различни зборови и изреки, кои не упа-
туваат на една работа: „На задолжителноста да се де-
јствува (работи) со хадис и отфрлувањето на мислења-
та на имамите, кои му се спротвиставуваат на хадисот."
а) „Вистинскиот хадис е мојот месхеб."18

:; Таклид - следење (заб. на прес.).

Ибн Абидин и Шејх Салах ел-Фулани.

23
 6) „Не му се дозволува на никого да го прифати мојот
збор ако не знае од каде сум го зел. “ 9
Во едно друго предание стои: „Затоа што ние сме лу-
ѓе еден ден кажуваме нешто и следниот ден го повле-
куваме кажаниот збор."
И од друга страна, „Тешко тебе, о Јакуб!20 Не пишу-
вај се што ќе слушнеш Од мене, затоа што е можно да
поддржувам едно мислење денес, а утредента да го не-
гирам или утредента да поддржам едно мислење, а за-
дутре да го отфрлам.“21

19 Ибн Абдепбери, Ибнул Кајјим, Ибн Абидин итн. Јас велам: Ако ова
се нивни зборови за тоа за што не го знаат доказот, а што велат за
тие што знаат дека доказот не се совпаѓа со нивните зборови. а
потоа даваат фетва (одговор) спротивна на доказите. Само оваа
иозрека е доволна да се остави таклидот (следењето).
;Ебу Јусуф, рахимехуллах, е истакнат студент на Ебу Ханифа.
Ибн Абдул--Берри во „Еп-Интикаа фи Федаил ес--Селасех ел--Еи-
ммех ел-Фукаха“ (стр. 145), Ибн ел-Кајјим во „И'лам ел-Муки'ин"
(2/309), Ибн Абидин во својата фунсота за „Ел-Бахр ар-Ра'ик“ (6/293)
и во „Расм ел-Муфти“ (стр.29, 32) и Шаран во „Ел-Мизан“ (1/55) со
второто предание.
Последното предание е собрано од Аббас ед-Дерви во „Ет-Тарик"
од Ибн Меини (2/77/1) со сенед сахих, под авторство на Зафер,
ученикот на Ебу Ханифа. Слични преданија постојат и под авто-
рство на пријателите на Ебу Ханифа: Зафер. Ебу Јусуф и Афијех
ибн Језид: „Иказ“ (стр. 52). Ибн ел-Кајјим цврсто ја потрвдува авте-
нтичноста на хадисите под авторство на Ебу Јусуф во „И'лам ел-
Муки'ин” (2/344).
Ова било вака затоа што имамот неговите гледишта често ги бази-
рал на кијас (аналогија), после која се појавувала една поцврста
аналогија или би стигнал некој хадис од Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве сеплем, така што тој би го прифатил хадисот и би го отфр-
лил претходно даденото мислење. Зборовите на Ша'ран во „Ел-
Мизан" (1/62) се собрани вака: „Наше убедување, како и на секој
истражувач на имам Ебу Ханифа, рахимехуллах, е дека ако тој би
живеел до времето на запишувањето на шершатот и патувањата на
собирачите на хадисите во различни градови со цел за собирање и
забележување на хадисите, би го прифатил тоа и би ги отфрлил
претходно дадените аналогии. Количината на кијасот во неговиот
месхеб би била мала, како во другите месхеби. но поради тоа што
доказите на шеријатот биле распределени Од страна на нивните на-

24
 (2) Имам Малик ибн Енес, рахимехуллах:
а) „Јас сум едно битие, погодувам и грешам. Внима-
вајте на моето мислење, секое што се совпаѓа со Кур'а-
нот и Суннетот, земете го, додека секое мое мислење
шточгне се совпаѓа со Кур'анот и Суннетот, отфрлете
*
го!"
6) „Од секоја личност се земаат (некои зборови) и се
оставаат (некои зборови), освен од Мухаммед, салла-
ллаху алејхи ве селлем.“23
в) Ибн Вехби рекол: „Слушнав кога го прашаа Малик
за чистењето помеѓу прстите од нозете додека се
абдестиме. Тој рече: ,Луѓето не се обврзани да го пра-
ват тоа'. Не му се доближив додека гужвата не се на-

следници и потомци и не биле собрани во текот не неговиот живот,

па затоа било неопходно присуството на кијас во неговите дела за
разлика од другите имами. Подоцнежните алими презеле патувања
за да најдат и соберат различни хадиси и да ги запишат така што
едните хадиси од шеријатот да гиобјаснуваат другите. Ова е причи-
ната за големата количина на кијас во овој месхеб, додека во дру-

4
гите месхеби, оваа количина е помала".
Ако е ова причината зошто Ебу Ханифа ненамерно се спротивста-
вил на автентичните хадиси, а ова е потполно прифатено оправду-
вање, затоа што Аллах не оптоварува никого преку неговите мо-
жности, не ни е дозволено да го навредуваме за ова, како што по-
стапиле некои игноранти. Обврзани сме да го почитуваме, затоа
што тој е еден од имамите на муслиманите, преку кои овој Дин е со-
чуван и пренесен во денешно време, со сите негови гранки, затоа
што тој е награден во било кој случај. дали грешел или не. Ниту на
неговите следбеници не им е дозволено да продолжуваат да ги сле-
дат неговите ИЗЈаВИ кои им се спротвиставуваат на автентичните
хадиси, затоа што тие изјави дефинитивно не се однесуваат на не-
говиот месхеб, како што објаснуваат претходните изреки. Затоа
што ова се две екстреми, додека вистината стои во средината;
„Господару наш, прости ни нам и на браќата наши, и на оние
што ни претходеа во иманот, а срцата наши, пак, сочувај ги од
злобата, спрема оние што веруваат. Господару наш, Ти си, Нави-
стина, Сочувствителен и Сомилосен!“(Ел-Хашр: 10)
22 Ибн Абдул-Бер, Фулан и Ибн Хазм.
” Ибн Абдул-Бер и Ибн Хазм.

25
мали. Тогаш му реков: ,Ние знаеме еден хадис во врска
со ова'. Тој рече: ,А каков е тој?' Му реков: ,Ни пренесу-
ва Лејс ибн Са'д, Ибн Лехи'а и Амр ибн ел-Хариси од Је-
ел-
зИд ибн Амр ел-Ме'афириу, а овој од Абдур-Рахман
Хубули, потоа ед Ел-Мустеврид ибн Шаддад ел-Кура-
ши, кој рекол: ,Сум го видел Аллаховиот Пратеник, са-
ллаллаху алејхи ве сеплем, како трие со неговиот мал
прст помеѓу прстите Од ногата'. Тој рече: ,ОВОј хадис е
добар, немам слушнато за ова воопшто досега”. Потоа,
слушнав како го прашаа за истото, а тој им објасни де-
ка треба да се трие со малиот прст помеѓу прстите на
нозете.“24
(3) Имам Шафи, рахимехуллах:
Што се однесува за имамот Шафи, постојат многу не-
гови цитати:25
а). „Сите муслимани имаат едно мислење, дека на
оној што ќе дознае и научи еден суннет од Пратеникот,
саллаллаху алејхи ве селпем, не му се дозволува да го
остави (тој суннет), заради мислењето на некој друг чо-
век. “ 6
б). „Вистинитиот хадис е мојот месхеб.“27
в). „Секој хадис на Мухаммед, саллаллаху алејхи ве
сеплем, е мој збор, иако го немате слушнато од мене.“28

24 Од предговорот на „Ел-Џерх вет Та'дил“ на Ибн Еби Хатим, стр.

31-2.
” Ибн Хазми во „Усул ел-Ахкам" (61118) вели: „Навистина, сите фа-
кихи, чии мислења се следат, се спротвиставувале на таклидот и ги
спречувале нивните соработници (ученици) од слепото следење на
нивните мислења. Најстрог меѓу нив бил Шафи, рахимехуллах, за-
тоа што то1 посто1ано потенцирал, повеќе од кој и да е друг, да се
следат автентичните пренесувања и да се признае се што е дока-
жано. Тој исто така се оградил себеси од тоа да се биде тотално
следен и ова им го кажал на оние што биле околу него. Нека има
полза од ова кога ќе излезе пред Аллах и нека биде обилно награ-
ден. бидејќи тој бил причината за една голема добрина".
Ибн Кајјим и Фулан.
27 Невеви, Ша'ран, Хаким, Бејхеки и ФупаН,

26
 г) „Вие29 имате многу знаење за хадисите и пренесу-
вачите, затоа кога еден хадис е сахих информирајте ме
за него, било да е од Куфа, Басра или Сирија, за да го
прифатам тоа гледиште на хадисот ако е сахих."зо
д) „Во секое прашање за кое Луѓето на Хадисот нао-
ѓаат некое вистинско предание од Аллаховиот Прате-
ник, саллаллаху алејхи ве селпем, кое се спротивста-
вува на тоа што сум го кажал јас, јас се повлекувам Од
моето мислење, било да е во текот на мојот живот, или
по смртта.“31
е) „Ако ме' слушнете кажувајќи нешто што е во спро-
тивност со тоа што е автентично пренесено од Прате-
никот, саллаллаху алејхи ве сеплем, тогаш да знаете
дека сум полудел."32

2“ Ибн Еби Хатим.

29 Обраќајќи му се на Ахмед Ибн Ханбел, рахимехуллах.
” Собрано од Ибн Еби Хатим во „Адаб ес-Шафи'и“ (стр. 94-5), од Ебу
Ну'аим во ,.Хилјетуп Евлија" (91106), од Ел-Хатиб во „Ел-Ихтиџаџ
биш Шафи'и" (811) и од Ибн Асакир (15/9/1), Ибн Абдул-Бер во „Ел-
Интика" (стр. 75), Ибн Ел-Џевзи во „Менакиб ел-Имам Ахмед" (стр.
499) и Харави (2147/2) со три пренесувања од Абдуллах Ибн Ахмед
Ибн Ханбел, овој од својот татко, дека Шафи му рекол нему: ...итн.;
така што. е вистинит под авторство на Шафи. Заради ова Ибн ел-
Кајјим му го препишал нему во „И'лам“ (21325), како што постапил
Фулан во „Иказ" (стр.152) и тогаш рекол: „Бејхеки рекол: „Заради
ова Шафи многу го користел хадисот, затоа што собрал знаење од
луѓето на Хиџаз, Сирија, Јемен и Ирак, и прифатил се што се воспо-
ставило дека е автентично, не навапувајќи и не гледајќи на тоа што
тој го сметал вон месхебот од неговиот крај, кога вистината била ја-
сна на друго место. Некои пред него се ограничувала себеси на тоа
што би го нашле во месхебите во нивните места, не трудејќи се да
ја потврдат автентичноста на тоа што му се спротвиставувало.
Аллах нека ни се смилува!"
3' Ебу Ну'аим (91107), Харави (4711), Ибн ел-Кајјим во „И'лам ел-
Мувеки'ин“ (21363) и Фулан (ст.104).
Ибн Еби Хатим во „Еп-Адаб" (ст. 93), Абдул-Касим Семерканди во
„Ел-Амали", како и во неговото сепекционирање од Ебу Хафс ел-
му'аддаби (23411), Ебу Ну'аим (91106) и Ибн Асакир (1511011)
со
сенед сахих.

27
 (4) Имам Ахмед ибн Ханбел, рахимехуллах:
а) „Немојте да ми чините таклид, немојте да му чини-
те такЛИД ни на Малик, ни на Шафи, Евзаи, Сеури, туку
земете од кај што зеле и тие!“33
6) „Кој го одбива хадисот на Пратеникот, салдаллаху
алејхи ве селпем, и се доближува на пропаста.“
в) „Мислењето на Евзаи, на Малик, на Ебу Ханифа,
сите овие се само мислења и се безвредни во моите
очи. Меѓутоа, доказот е во преданијата (од Пратеникот,
саллаллаху алејхи ве сеплем, и неговите асхаби).“35
Ова се изреките на имамите, Аллах, субханеху ве
те'ала, нека биде задоволен од нив, кои наредуваат да
се држиме за Суннетот и ни забрануваат без докази да
ги имитираме нив. Тие (наредби) се толќу јасни што не-
ма потреба за полемики и различни коментари. Затоа,
тој што се држи за Суннетот, иако можеби е спротивен
на изреките на имамите, не се судира со нивниот ме-
схеб, ниту излегол од нивната метода, но е нивен сле-
дбеник, фатен за најјакото јаже кое никогаш не се ки-
не. Додека, не е ист случајот со оние што го оставаат
настрана работењето со Суннетот, само затоа што се
спротвиставува на нивните изреки.36 Тие со овој гест

33 Фулан и Ибн Кајјим.

34 Ибн Џевзи.
35 Ибн Абдул Берр во „Џаами' Бејан ел-'Илм" (21149). .
36 Пример за тоа како асхабите им се спротивставилѓдури и на ро-
дителите е случајот што го спомнува Тахави во „Шерх Ма'ани ел-
Атхаар" (11372) и Ебу .Ја'па во неговиот „Муснед" (311317) со сенед
на веродостојните луѓе од Салим Ибн Абдуллах ибн Омер, кој ре-
кол:
„Еднаш седев со Ибн Омер, радијаллаху анху, во џамија, кога еден
човек од народот на Сирија дојде и го праша за пр0допжувањето на
Умрата во Хаџџ (познато како Хаџџ Темету). Ибн Омер одговори:
„Тоа е добра и убава работа“. Тогаш човекот рече: „Но твојот татко
(Омер ибн еп-Хатгаб) го забранил тоа!“ Тогаш Ибн Омер рече: „Те-
шко тебе! Ако мојот татко забранил нешто што Аллаховиот Прате-
ник, саллаллаху алејхи ве сеплем, го практикувал и наредувап, ќе
го прифатеше мислењето на мојот татко или наредбата на Аллахо-

28
ПОКЗЖУВЗЗТ непочитување И им се СПРО
ТВИСТЗВУВЗЗТ на
изреките кои претходно ги спомнавме, д0дека Аллах,
субханеху ве те'ала, вели:
„ Тие нема да веруваат се додека не те именуваат
за судија за она за ши70 се расдраваш'и' еднисодју-
ги, се додека, дотоа, не усеШшБ во душите свои -
за она за што ќе им Ересудиш - Шеснотија, и се до-
дека 17ои7170лно не се дредадат. “ (ЕН-Ниса: 65)
Тој исто така вели:
„ Оние кои се сброШвисхПавувааШ на наредбата
1-1ег ова нека бидат внимателни: Ке ги снајде иску-
шение или ќе ги снајде казна болна! “ (ЕН-Нур: 65)

ОтфрАувањето на оние убедувања што бИАе во

спротивност со Суннетот од страна на
учениците на ГОАеМИТе аАими

„Многумина од народите одамнешни, а малкумина од

народите недамнешни!“,37 не ги прифатиле сите ставо-
ви на своите имами, туку ги одбиле повекето од нив,
кога виделе дека се во јасна спротивност со Суннетот.
Дури и двајцата имами, Мухаммед ибн ел-Хасани и Ебу
Јусуф, рахимехуллах, се разликувале во мислењата Од
својот шејх Ебу Ханифа, %ахимехуллах, отприлика за
една третина од месхебот“ како што докажуваат кни-
гите на „Меса'ил“. Истото се вели и за имам Ел-Музе-

виот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем?" Тој одговори: „Наре-

дбата на Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем . То-
гаш Ибн Омер рече: „Сега тргни се подалеку! Ахмед (бр.5700) има
слично предание како Тирмизи и го прогласил за сахих.
37 Ел-Ваки'а: 13-14 (заб. на прев.). .
” Ибн Абидин во „Хашије“ (1162) и Лакневи дал свш извор во „Ен-
Нафи еп-Кебир“ (ф.93), како и Газали.

29
нун39 и следбениците на Шафи и другите имами; кога би
почнале да даваме примери, нашата дискусија би била
премногу долга и во тој случај би се дистанцирале од
тоа што го кажавме во воведот дека сакаме да го на-
правиме, затоа ќе се ограничиме во две инстанци:
1) Имам Мухаммед во својот „Мутеватта“40 (стр. 158)
вели: „Што се однесува за Ебу Ханифа, тој не мислеше
дека постои намаз за дожд, но ние мислиме дека има-
мот треба да клања два реката и потоа да чини дова и
обратно да ја облече својата наметка (облека)...“
2) Имам Исам ибн Јусуф ел-Балхиун, еден од дру-
гарите на имам Мухаммед41 и другарот на имам Ебу Ју-
суф42 кој давал фетви спротивни на оние од Ебу Хани-
фа, затоа што не ги знаел неговите докази, додека дру-
гите докази се појавувале пред него, така што доне-
сувал одлуки употребувајќи го ова.43 Затоа „тој ги кре-
ваше рацете пред да се спушти на руку и откако ќе се
подигнеше", 4 како што е суннетот мутеватир на Прате-

39 Тој самиот кажува во почетокот на „Концизниот фикх на Шафи"

(печатено во маргината на „Ел-Умми“ на Имам Шафи): Мухаммед
ибн Идрис еш-Шафи, рахимехуллах: „Ова книга е една селекција на
знаењата на Мухаммед ибн Идрис еш-Шафи, рахимехуллах, и на
значењата на неговите изреки, за да потпомогне било кој да го
сфати, да се знае забраната да се следи неговото мислење или на
кој било друг, за да овој човек го бара со внимание својот Дин“.
4 Во кој тој го објаснил своето несогласување со својот имам во
повеќе од 20 прашања (42, 44, 103, 120, 158, 169, 172, 228, 230, 240,
244, 275, 284, 314, 331, 338, 355, 356 - од „Та'лик еп-Мумеџџид “ала
Муветта Мухаммед“ (Значајни белешки за Муветта на Мухаммед)).
'” Ибн Абидин го спомнал во „Хашије“ (1П4) и во „Расм ел-Муфти“
(1117). Кураши го спомнал во „Ел-Џевахир ел-Медијјех фи Табекат
ел-Ханефијјех“ (ст.347), каде вели: „Тој бил веродостоен преноситеп
на хадисот. Тој и неговиот брат, Ибрахим, во тоа време биле двајца
големи научници на Бапх".
42 „Еп-Феваид еп-Бехијјех фил Тераџум ел-Ханефијјех" (ст.116)
“3 „Ел-Бахр ар-Раа'ик“ (6193) и „Расм ел-Муфти" (1128).
“ „Ел-Феваид...“ (ст.16); потоа авторот нешто корисно забележал:
„Од ова може да се заклучи невистинитоста на преданието на Ме-
кхуп од Ебу Ханифа дека. на ОНОЈ што ги крева рацете во текот на

30
 никот, саллаллаху алејхи ве селлем; фактот дека него-
вите тројца имами'(т.е. Ебу Ханифа, Ебу Јусуф и Муха-
ммед) друго кажувале, не го спречило да го практикува
овој суннет. Ова е правило кое секој треба да го пра-
ктикува, како што досега видовме од доказите на чети-
рите имами и другите.
„Но, не! Се колнам во ГосПодароШ' твој! Тие нема
да веруваат се додека не Ше именуваат за судија
за она за што се раст'г'раоаат едни со други, се до-
дека :?оѓдоа, не увидат во душите свои за она за
што ќе им Пресуднш Шеснотија и се додека 170-
Шдолно :?:е' се и'окораЈП. “ ( ЕН-Ниса: 65)
Го молам Аллах, субханеху ве те'ала, да не стави во
друштвото на оние за кои вели:
„Кога ќе бидаи'? довикани кон Аллах и Пратени-
кот Негов за да им ПресудаШ и на едните и на дру-
гите, верниците велат: ,Слушаме и се докорува-
ме. ' Тне се нависи7ина, сдасеншбе! Оние што се 170-
слушни и на Аллах и на Пратеникот Негов, и кои
стравуваат од Аллах и кои изразуваат богобоја-

намазот, намазот му е поништен“, со кој Амир, оној што го запишал

„Иткан“ се излажал, како што е спомнато во неговата биографија.
Исам ибн Јусуф, другар на Ебу Јусуф, ги кревал рацете, така што
ако претходно споменатото предание има некаква база, Ебу Јусуф
и Исам би требало да го знаат... Исто така, се подразбира дека ако
еден припадник на ханефискиот месхеб го запоставува месхебот на
својот имам затоа што има цврсти докази против него, ова нема да
го оддалечи од редовите на следбениците на имамот, но ова би
било таклид на патот на отфрлувањето на танцот; зарем не
гледате дека Исам ибн Јусуф го оставил месхебот на Ебу Ханифа
во кревањето на рацетете, но ТОЈ сеуште се смета за ханефија!?...
Му се жалам на Аллах за незнаењето во нашето време, кога „тие на-
вредуваат секого што не го следи нивниот имам во секое прашање
поради цврстиот доказ против него и го исклучуваат од редовите на
следбениците на имамот! Ова не ме изненадува кога тие се пре-
тставуваат како паметни луѓе!

31
 знаеш кон Него - тие се Победниците!“ (Ен-Нур:
51-52)
Дамаск, Џемадуп-Ахир, 1370 х.г.
Март, 1951 г.г.

Одговор на сомнежите
Прва дилема: Некои од нив велат: „Нема сомнение
дека е задолжително да му се вратиме на упатството
на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, во пра-
шањата за нашиот Дин, особено во делата што се иба-
дет, како што е намазот, таму каде што нема место за
мислења и иџтихад, поради нивната непроменета прир-
ода. Но многу малку од алимите мукаЛЛИДи го нареду-
ваат ова; фактички, ние ги гледаме поддржувајќи ги
поделбите во мислењата, третирајќи ги како флексиби-
лност за умметот.
Нивниот доказ за ова е хадисот кој непрекинато го
спомнуваат во таквите случаи, кога се расправаат со
следбениците на Суннетот: „Разликите (поделеноста) во
мислењата (ихтилаф) во мојот уммет се милост (ра-
кмет)“. Ни се чини дека овој хадис им се спротивставу-
ва на принципите на кои вие повикувате и врз кои сте
ја напишале оваа и другите книги. Што велите за овој
хадис?" "
Одговор:
Одговорот е од две спротивставености:
А) Како прво: Овој хадис не е автентичен т.е. лажен
е и без база. Научникот Шубки вели: „Не сум наишол на
некој автентичен синџир, слаб или измислен, со кој се
пренесува овој хадис т.е. не постои некој синџир на пре-
несувани за овој хадис!"
Се пренесува исто така со Зборовиве „...разликата
во мислењата во средината на моите асхаби е милост за

32
вас“ и „мошТге асхаби се како звездите, така што кој и да
го следите ќе бидете уПаШени". И двете преданија не се
автентични: првото предание е многу слабо, додека
второто е измислено. (Види додаток 1).
5) Како второ: Овој хадис му се спротвиставува на
Кур'анот, затоа што ајетите што ја спречуваат поделе-
носта во верата и наредуваат на единство (обединето-
ст) се многу добри за потсетување. Меѓутоа, нема да
пречи ако ги спомнеме уште еднаш. Аллах, субханеху
ве те'ала, вели:
„ ...не карајте се едни со други зашто ќе ослабне-
т.е и ќе ви исчезнемоќШа. . . “ (Ел-Енфал: 46)
„...и немојте да бидеи-Је меѓу многубошцшбе, меѓу
оние коија доделија верата своја и кои станаа де-
леници. И секоја страна е радосна со она што го
доседуоа. “ (Ер-Рум: 31-32)
„...но, и-ше Лосж'дојано се разединуваат, освен оние
на кои ГосиодарогП Швој им се смилувал...“ (Худ:
118-119)
Затоа, ако оние над кои Аллах, субханеху ве те'ала,
има милост не се разединуваат, додека лажливците се
разединуваат (спротивставуваат), како може ова разе-
динување да биде милост!?
Ешхеби рекол: „Малик бил запрашан за некој човек
кој прифатил еден хадис пренесен од сигурни луѓе од
авторитетот на асхабите на Аллаховиот Пратеник, са-
ллаллаху алејхи ве селлем: ,Гледате ли флексибилно-
ст таму (да постапуваш или да не постапуваш)? Тој ре-
че: Не, се колнам во Аллах, се додека не го погоди ви-
стинското мислење. Вистината може да биде само
едно. Две спротивни гледишта, како може да бидат и
двете вистинити?! Вистината и правото се само едно".45

“ Ибид. (2182, 88-9)

33
 Имамот Муезин исто така рекол: „Има такви што до-
зволуваат разлики и мислат дека ако двајца научници
чинат иџтихад за еден проблем и едниот вели ,халал', а
другиот ,харам', тогаш и двајцата со својот иџтихад сти-
гнале до вистината! На таков човек може да му каже-
ме: „Дали ова твое видување е базирано врз извор или
врз кијас (аналогија)?“ Ако одговори „врз извор“, може
да му кажеме: „Како може да биде базирано врз извор
кога Кур'анот го спречува разединувањето?“, а доколку
каже „врз аналогија", може да му кажеме: „Како е мо-
жно изворите да му се спротвиставуваат на разедину-
вањето, додека тебе ти се дозволува да оправдуваш со
аналогија дека резединувањата се дозволени?! Ова е
сфатливо за секој интелигентен, а да не зборуваме за
учен човек“.46
Втора дилема: Во воведот на „Хедијје ес-Суптан
ила Муслими Бипад Џабан“ од научникот Мухаммед Су-
лтан ел-Масуми, рахимехуллах, се вели:
„Муслиманите од Јапонија, од градовите Токио и
Осака на Далечниот Исток, ми поставија едно праша-
ње: ,Кој е вистинскиот исламски Дин? Што е месхеб?
Дали е неопходно за некој возвишен со Исламот да му
се придружи на еден од четирите месхеби? Односно,
дали треба да биде ханефија, маликија, шафија или ха-
нбелија или тоа не е потребно?”
До ова дојде поради една голема разлика, едно гна-
сно несогласување што се случи кога една група јапо-
нски интелектуалци сакаа да го примат Исламот и да
се возвишат со благородноста на иманот. Кога ова им
го поставија на некои од присутните муслимани во То-
кио, некои луѓе од Индија рекоа: ,Најдобро за нив е да
го изберат месхебот на Ебу Ханифа, затоа што тој е
светлина на умметот', а некои луѓе пак, од Индонезија
(Јава) рекоа: ,Не, тие треба да бИДат Шафии!'. Кога Ја-

“ исид. (2189)

34
понците ги слушнаа овие изјави, многу се збунија и се
оддалечија од нивната основна цел. Затоа прашањето
на месхебите стана пречка на нивниот пат кон прима-
њето на Исламот!“
Трета дилема: Другите мислат дека тоа на што ние
повикуваме, т.е. во следењето на Суннетот и неприфа-
ќањето на видувањата на имамите кои се спротивни на
Суннетот, се подразбира целосно одрекување од ни-
вните видувања и искористувањето на нивните мисли и
нивниот иџтихад.
Одговор:,Оваа идеја е многу далеку од вистината,
лажна е и видливо погрешна, како што е очигледно од
претходните наши разговори, кои советуваат за спро-
тивното. Сето тоа на што ние повикуваме е да месхе-
бот да не се третира како вера, ставајќи го на положба-
та на Кур'анот и Суннетот, така што во случај на несо-
гласувања да можат да се обратат до него или кога
треба да се донесе некоја одлука за неочекуваните
околности, а не како што постапуваат така наречените
правници од ова време кога донесуваат нови закони за
лични потреби, за брак, развод итн. наместо да се по-
викуваат на Кур'анот и Суннетот, за да го разликуваат
правилното од погрешното, вистината од лагата, сето
ова во името дека „разликата преставува милост“ и
нивното мислење за следењето на секое олеснување!
Колку е добра изреката на Сулејман ет-Тајми, рахи-
мехуллах:
„Ако ги Прифаќам олеснувањшТш на секој алим,
во Шебе би се собрало секое лошо“.
Што се однесува за враќањето на видувањата на
имамите, ползувањето и помагањето од нив во сфаќа-
њето на вистината, каде тие се разединиле и каде не-
ма текст во Кур'анот и Суннетот или кога ќе се појави
потребата за објаснување, ние не го одбиваме тоа. Во
спротивно, ние наредуваме и го потенцираме тоа, затоа

35
 што ќе има многу корист за секој што го следи патот на
упатениот од Кур'анот и Суннетот.
Тој што се воздржува од анализи, ја остава настрана
споменатата метода, полемизира околу суннетите со
своето мислење и сака да ги приспособи само таму ка-
де што дозволува неговиот мозок: таквиот е во заблу-
да и другите ги води кон неа. Понатаму, оној што го
игнорира сето тоа што сме го спомнале и невнимателно
донесува одлуки без знаење, таквиот е уште послеп и
на уште поизгубен пат. Ова е вистината, во неа нема
нејаснотии. Затоа тргни се од тие патишта!
Оваа порака беше целта на овој вовед. Семоќниот и
Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала, вели:
„ 0 верници, оШдовикајиТе Му се на Аллах и на ира-
Гденикот Негов кога ве довикуваага', зашто тоа
ќе ве заживее. ЗнајШе дека Аллах, навистина, се
вмешува меѓу човекот и срцето негово и дека
секако, кај Него ќе се зберегбе. “ (Ел-Енфал: 24)
Аллах, субханеху ве те'ала, ја кажува вистината, Тој
го покажува патот, Тој е Помошникот и најдобриот Бра-
нител. Аллах нека го благослови Мухаммед, неговото
семејство и неговите асхаби. Благодарноста му припаѓа
на Аллах, Господарот на световите.
Мухаммед Насируддин ел-Апбани
Дамаск„ 20/5/1381 х.г.
' 30/10/1961 г.г.

36
 прво
ПОГЛАВЈЕ-
37
 ОСНОВАТА НА СЕКОЈА РАБОТА

Верувањето во АААах,
субханеху ве те'аАа

„Ние не ги создадовме небесата и Земјата и она

што е иомег'у нив играјќи си. Ние ги создадовме со
цел, на ЕовеќеШо не знаат. “ (Ед-Духан: 38-39)
и'

„Ние не ”ги создадовме небото и земјата и она

ши-го е Помеѓу нив залудно; така мислат неверни-
ците. “ (Сад: 27)
„А Аллах мудро ги создал небото и земјата и за-
Шоа да секој човек биде награден или казнет сбо-
ред Шоп што го заслужил: никому нема да му биде
сторена неиравда. “ (Ел-Џасије: 22)
Верникот потврдува и прифаќа дека има само еден
и единствен Создател, Сезнаен и Мудар Господар. Го-
сподар Кому му се покорува и Кој го создал откако не
бил ништо. Го создал од капка семе, го вообличил и ра-
зубавил неговиот изглед, а потоа на Земјата условите
за живот му ги приспособил, како што тоа го направил
за неговите (пра)татко и (пра)мајка.
Иманот на верникот во неговиот Господар и Созда-
тел почива на несоборливи докази, очигледни факти и
јасни и визуелни знаци, распространети во сите делови
на универзумот, поткрепени со вахј (објава) од Аллах,
субханеху ве те'ала, која ни е доставена преку искре-
ните Пратеници.
„Ние ќе им ги докажеме Нашите докази во все-
ленскише иросшрансшва, а и во нив самите, за да
им стане сосема јасно, дека тој (Кур'анот) е ви-
стина. “ (Фусилст: 53)
 Кога човекот ќе го спознае својот Возвишен Созда-
тел и ќе воспостави контакт со Него (преку намазот и
останатите ибадети), ќе увиди дека е сопственост само
на својот Создател и дека Тој заслужува да Му се чини
ибадет и да Му се биде покорен и потчинет. Со ова ве-
рникот се ослободува од потчинетоста, освен кон
Аллах, субханеху ве те'ала:
„0 луѓе, обожуваји7е го својот Госиодар, Кој ве
создаде вас и оние Еред вас, за да бидете бого-
бојазни. “ (Ел-Бекаре: 21)
Верникот ја знае целта на своето создавање и сво-
јата улога на Земјата, како и делата со кои е задоволен
неговиот Господар, а се оддалечува од она што го лути
неговиот Создател. Тој знае каде ќе му биде последно-
то место кое го чека по смртта. Верникот го знае својот
Создател и Пратеникот на својот Создател.
А неверникот го опкружува темнина и незнаење и тој
талка:
„Аллах е заштитник на оние кои верувааи-Ј и Тој
ги изнесува од темнина на светлина, а на оние кои
не веруваат - заштитници им се шејШаниШе и
тие ги изнесуваат од светло во темнина; Шие се
жители на Џехеннемои-Ј, тие во него вечно ќе
останат. “ (Ел-Бекаре: 257)
Неверникот не верува во својот Создател и покрај
очигледните знаци на Земјата и на небото. Тој не веру-
ва во Пратениците покрај јасните аргументи и докази
за нивната искреност:
„А ,на Денот кога Тај ќе ги ќовика и задраша:
,ШШо сѓде им одговориле на Пратениците?” На
тој ден Шие не ќе знаат што ќе одговорат, да ни-
Шу меѓу себе нема да серасдрашувааШ. “ (Ел-Касас:
65-66)

40
 Таквиот ќе го видиш како им робува на разните идо-
ли и како е покорен на тагутите47 и пажливците, без ни-
каква основа или доказ:
„Навистина, ниту на еден неверник кој ќе умре
како неверник, нема да му биде Примена бога-
тството за со него да се искуди, дури било колку
овој свет! Нив ги чека болна казна и никој на 170-
мош нема да им дојде. “ (Али Имран: 91)
Неверникот знае дека богатствата кои лично ги по-
седува во себе, како што се видот, слухот, разумот,
здравјето и животот, богатствата со кои се користи на
Земјата, како што се растенијата, животните, водата,
воздухот, различните ресурси во природата и рудите;
како и богатствата на небото од кои има корист, како
Сонцето, Месечината, промената на денот и ноќта, тој
знае дека сите овие блага, скриени и видливи, за себе
не ги создал. Тој знае дека постои Создател и Госпо-
дар на сите тие богатства и свесно заборава и не ја гле-
да добрината на својот Господар, а тие богатства ги ко-
ристи во јавното искажување на неверувањето и гре-
шењето:
„Аллах е Создателот на небото и Земјата; Тој
од небото го сиушѓќа дождоШ и Прави со негова
Еомош да се раѓааи-Ј Ллодови со кои се храниШе; и
ви дава да се користите со арки кои и'ловат 170
морето со волјата Негова, и ви дава да се ко-
ристите со реките; и ви дава да се користите со
Сонцето и Месечината, кои Постојано се дви-
жат, и ви дава да се користите со ноќта и денот;
и ви дава од сето она што од Него ќе го замолшбе
и ако би ги броелеАллахооии-Је блага, не би можеле

'“ Тагут - шејтан, ѓавол, сотона, идол, идеологија. режим, закон или
политичко уредување кои не се исламски. Тагут е се она што му се
спротивставува на исламот (заб. на прев.).

41
 да ги наброшбе. - Човекот е, навистина, недраве-
ден и неблагодарен. “ (Ибрахим: 32-34)
Да... Тоа е ете, неверување, лага, сокривање на ви-
стината и заблуда. Неверникот талка по темнините на
најголемото незнаење, не спознавајќи го сво10т Созда-
тел!!! Тој не ни знае зошто е создаден!? Не знае зошто
е доведен на овој свет!?
„Зарем е оној што знае дека е вистина она ши-Јо
Ши се објавува од твојот Госдодар како оној што
е след? А ПоукшПа само со разум обдаренши'е ја
бримаагб. “ (Ер-Ра'д: 19)
Неверникот знае само за својот овоземен живот и
знае само за своите интереси и задоволства, и тие се
тие кои ги насочуваат неговите дела и ги одредуваат
неговите односи со другите луѓе.
„С е што ви е Еодарено се само насладувања и
украси во животот на овој свет; а она што е кај
Аллах додобро е и дотрајно. Зашто не се одаме-
и-јшбе? “ (Ел-Касас: 60)
„Живои-Ј на овој свои“; не е ниши-го друго освен
забава и игра, а само оној свет е живот, кога само
тие би знаеле. “ (Ел-Анкебут: 64)
Помеѓу таквиот човек и неговиот Господар прекина-
та е врската поради неговото неверување во пратени-
штвото на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, и
поради негирањето на верувањето во ахиретот.
Постојат многу докази кои упатуваат на Аллах и Не-
говото едноштво и совршеност!
Овде ќе наведеме само три, а тоа се:
-Разумот;
-Чувствата;

42
 -Фитрата.48

РАЗУМ
Имамот Ибн Кесир спомнува дека халифот Харун ер-
Рашид дошол кај имамот Малик, рахимехуллах, и го
прашал: .
„О Ебу Абдуллах, што е доказ за постоење на Аллах
и Неговото едноштво?“ Имамот Малик одговорил: „Ти
се чудам Харуне, зарем различноста на звуците и гла-
совите и мноШтвото облици и суштества не сведочат за
постоењето На Господарот на световите?“
Се пренесува дека една група неверници дошле од
Индија, со цел да водат дијалог со исламскиот научник,
имамот Ебу Ханифа, рахимехуллах, за постоењето на
Аллах, субханеху ве те'ала. Ебу Ханифа бил доста
остроумен алим, па им ветил да се најдат по ден или
два, па кога му дошле рекле:
- „Што велиш ти?“
Рекол: „Видов еден голем брод како ги сече брано-
вите на реката Тигар без кормилар, тешко натоварен.
По извесно време бродот сам се укотви на брегот, а си-
те работи се истоварија на брегот без ничија помош.“
- „За тоа размислуваш?“ - запрашале.
Рекол: „Да.“
А тие Одговориле: „Тогаш ти немаш ни трунка разум!
Дали е нормално да дојде брод без кормилар, да се за-
котви и да исплови? Тоа е неразбирливо.“
Ебу Ханифа, рахимехуллах, им одговорил: „Тоа не го
сфаќате, а сфаќате дека ова небо е без столбови, Со-
нцето, Месечината, звездите, планините, дрвјата, жи-

“ Фитра - човековата природа (заб. на прев.).

43
вотните и луѓето се сите без Создател. Како тоа го
сфаќате и го прифаќате?"
На што тие виделе дека-тој ги надмудрил со нивниот
разум.
Ако човекот размисли, ќе види дека Аллах, Кој го
создал, му дал средства со чија помош ќе може да ги
изучува разните видови верски и световни науки, без
кои не е во состојба да стекне било што од науката:
„Аллах ве извадил од угТгробии-ге на вашите мајки,
и ништо да не знаевте, да ви дал слух, вид и срце,
не би ли биле благодарни. “ (Ен-Нахл: 78)

Аогични принципи

ОНЗ ШТО не ПОСТОИ - не МОЖЕ да создаде НИШТО.

Ако нешто не постои, тоа не е во состојба ништо да
создаде, бидејќи само по себе не постои.
Она што постои.
Ако размислуваме за суштествата кои секојдневно
доаѓаат на свет како што се човекот, животните, расте-
нијата и ако размислуваме за сите појави во постојниот
свет како: ветровите, дождот, ноќта, денот, и го на-
бљудуваме непрекинатото складно и прецизно дви-
жење на Сонцето, Месечината и звездите, и ако разми-
слиме за сево ова и за останатите мудро ускладени
промени кои се случуваат во секој момент во посто-
јниот свет, нашиот разум во секој момент доаѓа до цвр-
ст заклучок дека сево ова не е создадено без Созда-
тел туку тоа се суштества на Возвишениот Аллах Кој
постои:
„Зарем се Шие без Создавач создадени или се 1Тше
создавачи? Или, дали Шие ги создале небото и

44
 Земјата? Не, туку се и-ше без цврсто убедување. “
(Ет-Тур: 35-36)
„На небото и на Земјата нависгбина ЕосиЧојаШ
докази за оние кои веруваат. Во создавањето на
вас и на животните кои се расбространеи-ш, до-
кази се за луѓеи-го кои се цврсто убедени. И дро-
меншПа на ноќта и денот и дождот кој Аллах го
сбушгба од небото со негова Еомош земјаи-ш, 170
нејзинои-го мртвило да оживее и драмската на ве-
тровите - се докази за луѓето кои имааи-Ј ум. Тоа
се доказите на Аллах кои како вистина Ши ги на-
оедуваме, да во каков говор, и'осле Аллах и Него-
вш'бе докази ќе верувате? “ (Ел-Џасије: 3-6)
Ако размислиме за суштествата, Аллаховите докази
во нив ќе не упатат на некои својства на Возвишениот
Аллах.
Познато ти е дека храната која ја јадеме не слуша,
не гледа, не се движи, не дише, не спие и не се буди, а
кога храната ќе влезе во твоето тело, станува живо
тело, се одликува со претходните својства. Случајот е
ист со храната за животните, исто така состојките на
водата, земјината прашина и воздухот, со кои се хранат
растенијата, не се развиваат, не даваат пл0дови, не ди-
шат и не се хранат, а кога ќе навлезат во телото на ра-
стението се преобразуваат во живи и разновидни ра-
стенија.
Овој животен процес кој секојдневно и во секој мо-
мент се одвива во секое растително, животинско и чо-
вечко тело, сведочат дека суштествата се на Оној Кој е
единствено во состојба да дарува живот.
Човекот се обидувал да создаде живот, па секој не-
гов обид завршувал со отворен неуспех, така што истр-
ажувачите ед Истокот и Западот јавно ја признале сво-
јата немок во поглед на создавање на живот.

45
 Да, луѓето се немоќни да вратат нешто што муши-
чката би им зела, бидејќи и денешната наука потврди-
ла дека што и да земе мушичката, таа ќе го намокри со
плунка и автоматски го преобразува во нешто сосема
друго (пред да проголта, таа тоа ќе го свари), што е
веќе невозможно да се поврати!!!
И навистина Возвишениот Аллах ја кажал висти-
ната во Својата книга, Кур'анот:
„0 луѓе, еве еден Еример, Ла сослушаји-ае го: - Оние
на кои вие Покрај Аллах им се обраќаШе, не мо-
жат ни мушичка да создадат, макар доради неа
сите да се соберат. А ако мушичкагПа би им зела
неши-Јо, Шие тоа од неа не би можеле да го изба-
ваѓд. Слаби се, навистина, барателот и барано-
и-Јо! Тне не го дознаваат Аллах како што треба, а
Аллах е нависи-шна моќен и силен! “ (Ел-Хаџ: 73-74)
Животот кој е даден и кј
живите суштества, не може да се создаде без вечно
Живиот и Возвишениот Аллах, субханеху ве те' ала.
„Нему му ќридаѓа власта на небото и на Земја-
та, Тој оживува и усмрлбува и Тој е кадар за се. “
(Ел-Хадид: 2)
„И Пои-Јдри се на Вечно Живиот Кој не умира. '!5

(Ел-Фуркан: 58)
На истото прашање за постоењето на Аллах, субха-
неху ве те'ала, одговорил и имамот Ахмед ибн Ханбел
така што зел јајце и рекол:
„Видете го ова јајце. Што се однесува до неговата
надворешност, тоа има сребрена боја, а што се одне-
сува до неговата внатрешност, тоа е жолто како злат
а КОГ'а тоа ќе се налегНеод него излегува животно ке '
слуша и гледа, зарем тоа не е доказ за постоењето на
Оној Кој се слуша и гледа и Кој се знае?"

46
 Ако размислиме за зачетоците во утробата на
суштествата, ќе видиме дека очите се создадени уште
во матката на мајката, каде што владее потполна те-
мнина, иако знаеме дека очите гледаат само на све-
тлина, што нам ни потврдува дека Оној Кој ги создава
очите, знае дека од матката ќе излезе на свет во кој
има светлост.
Исто така ни е познато дека создавањето на крилја-
та кај птиците се одвива во јајцето, што нам ни потвр-
дува дека Аллах, Создателот на небото и Земјата, знае
дека тие птици ќе летаат во воздухот, па затоа им со-
здава крилјја пред нивното раѓање.
„А како и не би знаел Оној Кој создава, Оној Кој
се деи-гално знае, Кој е за се известен. “ (Ел-Мулк:
14)
,Да знаете дека Аллах е за се кадар и Аллах со
Своето знаење одфаќа се. “ (Ет-Талак: 12)
Кога човекот бил обвиткан со темнина во матката,
никој од суштествата не можел со било што да му по-
могне, со вода или храна, па дури ни таткото ни мајката
во чија утроба бил создаден и обликуван.
- Меѓутоа, милоста на Аллах, субханеху ве те'ала,
Оној Кој дава неизмерна опскрба, му обезбедува готова
и сварена храна преку папочната врвца, како опскрба.
- Кога детето доаѓа на свет и кога се сече папочната
врвца, Аллах, субханеху ве те'ала, храната на тоа дете
ја изведува од мајчинските гради и го поучува на кој на-
чин таа храна ќе ја цица, иако сеуште не гледа, не слу-
ша и не размислува.
- Потоа Аллах, субханеху ве те'ала, го опскрбува чо-
векот 'со озошје ијзепенчук кои ја,;добиваат храната од
водата, земјината“ прашиНа и воздухот. *Аллах го потчиа
нил Сонцето да им користи на растенијата за да биде

47
потполно произвоттвото на храна која е потребна на
човекот и животните.
Ова јасно ни укажува на тоа, дека храната не би ја
имало ако Аллах не дава вода за пиење, плодна земја
за посеви, погодна клима и други погодни услови, по-
требни за производство на храна од растенијата.
„Нека човекот догледне во својата храна! Ние
обилен дожд сЕушШаме, ЕоШоа на земјата Лукм-
аШини ќресекуваме и Правиме од неа жито да
израсне, и грозје и зеленчук, и маслинки и далми, и
градини густи, и овошје и растенија, 'на уживање
ваше и на добитокот ваш. “ (Абесс: 24-32)
„Или кој е тој кој ќе ве нахрани, ако Тој храната
Своја ја ускраШи. Но, ѓи'ие достојано се тврдогла-
ви и горделиви! “ (Ел-Мулк: 21)
Оној Кој те сочувал од многуте опасности за време
кога си обликуван во мајчиниот стомак, е истиот Оној
Кој го чува така чувствителниот мозок во цврсто повр-
зан и сигурен черепен кафез.
ТО] СО коските на челото ГИ ЧУВЗ. ИСТО така ЧУВСТВИ-
телните ОЧИ, СО НОСНЗТЗ КОСКЗ. ГО ШТИТИ НОСНИОТ ОТВОР,
а срцето и белите дробови ги сместил и ги чува во сигу-
рниот граден кош.
Тоа е Оној Кој ти го чува животот, ти ги осигурува
условите за живот, како што се: храната„водата, во-
здухот, светлината, топлината и др. '
Тој не те задолжил да внесуваш воздух во белите
дробови или да го испушташ во сон и кога си буден. Да
те задолжил, ти не би можел да направиш ништо друго
освен да внесуваш и изнесуваш воздух д0дека си бу-
ден, бидејќи, да кажеме, ако те освои сонот, дишењето
би престанало и смртта би настапила.

48
 Целокупното постоење само по себе претставува
своевидна потврда дека е дело само на Еден, Аллах,
субханеху ве те'ала.
Ти гледаш дека твојата исхрана зависи од работата
на желудникот и цревата. Медицинарите велат дека
работата на цревата зависи од работата на крвотокот,
а улогата на крвта зависи од воздухот и дишењето. Чи-
стиот воздух за дишење зависи од работата на расте-
нијата, кои пак, зависат од сончевата светлина, а со-
нчевата светлина зависи од другите звезди, небесни
тела и хемиски процеси.
Фактот дека постоењето и функцијата на желудни-
кот зависи од постоењето и функцијата на телото, до-
волно јасно ни говори дека сите тие созданија се дело
на еден Господар.
Аллах, субханеху ве те'ала, вели:
„Аллах не си зел Себе си син и со Него нема друго
божество! Инаку секој Бог со она што го создал -
би рабои-Јел што сака, и еден со друг би се нашдре-
варувале. Благодарноста му Лрибаѓа на Аллах,
Кој е далеку од она што Шие изнесуваат. “ (Ел-
Му'минун: 91)
„Кога над небесата и над ЗемјшТш би имало други
божества освен Аллах, сигурно би бродаднале!
Па нека е славен Аллах, ГосдодароШ на АршогП
над она ши-Јо Му го дридишувааи71“(Ел-Енбија: 22)
Значи не е можно нешто случајно да постои т.е. слу-
чајно да настанало. Така што, неопходно е да има свој
создател.
Па кој е тој? - Тој е Аллах, субханеху ве те'ала!
„Зарем се тие без СоздаШел создадени или се и-ше
создавачи? И дали Шие ги создадоа небесата и
Земјата? Не, туку тие се без цврсто убедување. “
(Ет-Тур, 35-36.)

49
 Прашан бил еден бедуин: „Како го спозна својот Го-
сподар?“ - Па одговорил: „Трагата на патот упатува де-
ка некој тука поминал, а изметот укажува на камилата.
А небото полно со звездени патеки и Земјата со не-
јзините широки патишта, и морето со огромните брано-
ви, зарем не упатуваат на Оној Кој се слуша и се знае?!“

ЧУВСТВА
За она што чувствувам со своите сетила не се со-
мневам во неговото постоење! Тоа е прифатена, општо-
позната, разумна вистина.
Постојат работи кои не сме ги виделе ниту почу-
вствувале, но цврсто веруваме во нивното постоење,
како што цврсто веруваме во постоењето на она што го
гледаме и чувствуваме.
Цврсто сме убедени во постоењето на Индија и Бра-
зил, а не сме ги посетиле, ниту виделе.
Па како може да биде убеден во нечие постоење, а
не го почувствувал со своите сетила?
До цврстото уверување се доаѓа преку сетилата и
набљудувањето и преку сведочењето на пренесувачи-
те, во чија искреност веруваме, т.е. преку веродостојни
информации.
Колкав е доменот на спознанието кое го достигну-
ваат сетилата? И дали се тие во состојба да опфатат
се што постои?
Јас не ја гледам мравката која се движи на далечина
од три милји, иако мравката постои, ниту ги гледам ба-
ктериите и микроорганизмите во чаша чиста вода, иако
во чашата се наоѓаат милиони таквикбактерии.
Исто така, не ги гледам електроните кои кружат во
средината на атомот, како што кружат планетите око-
лу Сонцето и евездите на небесниот свод.

50
 Значи сетилата, од светот над кој им е дадена вла-
ста, откриваат само еден негов дел.
Зарем не постои можност помеѓу светот на бојата
над кое бдее окото, и светот на гласовите над кое бдее
увото, да постои и еден друг свет, кој во основа не го
познавам, бидејќи не поседувам сетило за негово спо-
знание?
Па има ли некој право да порекнува постоење пора-
ди тоа што не гледа?
Човекот кој е слеп од раѓање е во можност со слух
да спознае дека морето е плаво, а ливадата зелена, но
не е во МОЖНОСТ да сфати што е тоа плаво или зелено!
Глувиот човек преку образование дознава дека ме-
лодиите се состојат од стихови, тактови, скала и нота,
меѓутоа не е во состојба да ја почувствува вистинската
смисла на мелодијата.
Па дали оној што е слеп има право да го негира по-
стоењето на зеленилото, а глувиот да ја негира ства-
рноста на меЛОДијата, затоа што не ја чувствува?
Кога окото ќе види стапче во чаша со вода, разумот
не се залажува со она што окото го виделе, бидејќи
знае дека стапчето е рамно.”
Кога окото ќе види песок во пустина како вода, ра-
зумот знае дека тоа е фатаморгана (илузија) и дека тоа
не е вода, туку песок.
Разумот станал судија и тој негов суд е далекусе-
жен.
Меѓутоа, дали тој суди за се и дали доменот на не-
говото расудување е бесконечно?

” Стапчето ставено до половина во сад со вода и гледано одозгора

или од страна изгледа како да е скршено и поместено од својата
првобитна положба. Ова е резултат на прекршувањето на светли-
ната во водата (заб. на прев.).

51
 Познато е дека разумот не е во состојба да осознае
ништо додека не се ограничи со две работи: времето и
просторот, така што она што не е ограничено со време-
то и просторот, разумот сам по себе не е во состојба да
го опфати.
Кога професорот по историја би ти кажал: „Почнала
војна помеѓу Арапите и Персијанците, меѓутоа, не по-
чнала пред Исламот, ниту подоцна, ниту во било кое
време, ама навистина почнала!" - тоа не би го разбрал,
ниту би му поверувал, ниту пак би го прифатил тоа.
А кога професорот по географиЕа би ти кажат“ ПП-
стои град кој не е на рамнина, нит
на копно, ниту на море; не е на Земја, ниту на небото,
ниту во било кој простор, меѓутоа - тој постои!“ - и тоа
не би го разбрал, не би го прифатил, ниту би му пове-
рувал.
Значи, разумот не донесува суд, освен во границите
на времето и просторот, така што она што е надвор од
тие граници како прашањето за душата и Одредбите на
Аллах, субханеху ве те'ала, Неговата Возвишеност и
својствата, разумот за нив не донесува суд.
Разумот е ограничен и не донесува суд за неограни-
ченото, ниту е во состојба да го разбере.
Претстави си ја себе си вечноста на верникот во Џе-
ннетот! Разумот на верникот е убеден дека е тоа висти-
на и дека тој јекин (убедување) му дошол преку вестите
на искрениот Пратеник Мухаммед, саллаллаху алејхи
ве сеплем. Меѓутоа, погледни дали твојот разум ја ра-
збира вечноста?
Размисли за неа, па ќе ВИдИШ како го замислуваш
нивниот престој во Џеннетот, век или два, стотици,
милион или илјада милиони векови, а потоа ќе воста-
новиш дека твојот разум станува немоќен и се прашу-
ва: „А што потоа?" Тој со тоа сака да одреди граница.
Не е во состојба да ја разбере бесконечноста.

52
 Германскиот философ Кант напишал книга, во која
потврдува дека разумот не е во состојба да донесува
сУд, освен во светот на материјата.

ФИТРА
(ЧовеКовата природа)
Многу луѓе чија фитра не е искривена со гревови,
куфр и атеистички идеологии, веруваат во постоењето
на Аллах, субханеху ве те'ала, па дури и животните.
Сите луѓе, и верници и неверници, кога ќе им се слу-
чи голема несреќа од која губат трпение и не наоѓаат
лек, не бараат спас и заштита од познатите суштества,
туку бараат помош и засолниште кај Силата која е зад
тие суштества. Сила која не ја гледаат, но која е во
душите и срцата, и со секој нерв го чувствуваат Негово-
то постоење, Неговата големина и возвишеност.
Ова им се случува на голем број ученици во испитни-
те денови, како и на многумина болни, кога болките ќе
им се зголемат и докторот станува немоќен. Сите се
враќаат кон својот Господар и се посветуваат на Него-
вото обожување, ибадетот.
Дали некогаш сте се запрашале што е причина за
тоа и на тоа слично? Како го откриваме тоа што секој
кој ќе падне во потешкотии, му се враќа на Аллах, су-
бханеху ве те'ала?
Сите се сеќаваме на деновите на минатата војна и
на онаа пред неа и како луѓето се враќаат кон верата
барајќи засолниште кај Аллах, субханеху ве те'ала. Ко-
мандирите и заповедниците се упатувале кон џамиите
и ја повикувале војската на намаз.
Во едно списание, објавен е интересен текст од не-
кое младо момче - падобранец (во времето кога падо-
бранството и слетувањето биле нешто ново), кој ја опи-

53
шува својата случка, па вели дека пораснал во куќа во
која Бог никој не Го спомнувал, ниту Му се молел-кла-
њал. Учел во училишта во кои немало верска настава,
ниту побожен учител, туку бил воспитан во материјали-
стички дух. Меѓутоа, кога првпат се спуштил со падо-
бран, гледајќи се себе си како паѓа и пред да се отвори
падобранот, почнал да говори: „О Боже, о Господару!".
од срце замолил, нудејќи се од каде му дошло ова ве-
рување?
Меѓутоа, во тоа нема никакво чудо, бидејќи верува-
њето во постоењето на Аллах, субханеху ве те'ала, е
нешто што е скриено во секоја душа. Тоа е природа,
еден од основните човекови нагони.
Оваа човекова природа понекогаш ја прекриваат
страста, желбите и материјални потреби, па кога ќе ја
потресат стравот, опасностите и несреќите, ја фрла од
себе таа покривка и се појавува. Поради тоа, оној што
не верува се нарекува ќафир, а ќафир на арапски јазик
значи: „оној што покрива“.
Познат француски писате.., ..„џсотш, ппспџл чиџапџ,
познат по својот атеизам и неверување, кажал: „Чове-
кот станува верник кога, како резултат на анализа на
урината, ќе се востанови дека има шеќерна болест (во
времето кога инсулинот сеуште не бил познат)...“
На една побожна муслиманка Ибило речено: „Тој и
тој донел илјадници докази дека Аллах, субханеху ве
те'ала, постои!" Таа се насмевнала и рекла: „Кога би па-
тувал сам низ пустина, па ногата би ти се лизнала и би
паднал во бунар од кој не си во состојба да излезеш,
што би направил?" Нејзиниот соговорник Иодговорил:
„Тогаш би довикувал: - О Боже!!!“ „Ете, тоа е доказот!“ -
додала таа. . ,
”Верувањето во Аллах, субханеБ'су| ве те'ала,“ е дд'а'е
боко вкоренето во секој човек. Тоа е вистина која ние
муслиманите ја познаваме, бидејќи Аллах, субханеху ве

54
 те'ала, не известил дека тоа е верување, иман, приор-
ден нагон со кој ги создал луѓето.
Невозможно е човекот да живее и умре, не разми-
слувајќи за Господарот на овој универзум. Меѓутоа, мо-
жеби разумот му бил „краток“, па не стигнал до висти-
нското Божество, туку обожувал други работи, покрај
Него, сметајќи дека се тие Бог или дека го приближува-
ат до Бога.
Мушриците50 на племето Курејш ги обожувале Хубел,
Лат и Узат, камења и кипови. Хубел бил кип од црвена
школка кој А'мр ибн Лухај го донел од Сирија. Му кажа-
ле дека е гопем и моќен бог. Кога сакал да го натовари
на камилата, паднал и му се скршила раката, па му на-
правиле рака од злато. Бог на кого му се искршила ра-
ката!? Но, и покрај тоа, го обожувале! Го обожувале во
часови на сигурност, но кога би запловиле по морето и
брановите би се разбраниле, најавувајќи потоп, тие не
говореле: „О Хубел!", туку довикувале: „О Алпаху!“
Ова се некои основи кои не потсетуваат на Аллахо-
вата, субханеху ве те'ала, големина, едноштво и возви-
шеност, и на Неговото право, а нашата неприкосновена
обврска, да Го обожуваме онака како што Тој, субха-
неху ве те'ала, ни пропишал и да Му бидеме во поко-
рност како што Тој Возвишениот бара.
Намазот е еден од знаците на иманот и темел на по-
корноста со која се одликувани искрените и вистински-
те верници над неверниците.

50
Мушрици - попитеисти, многубошци, пагани (заб.
на прев.).

55
 ВТОРО
ПОГЛАВЈЕ
 Г1С)11|“С)1ГСЈЕЗ|(ЈХ 5311 |111|Н|1ЦЕЗСЈ1Г

Чистотија

Пропишаност и дефиниција

Чистотијата е пропишана во Кур'анот и Суннетот.

Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала, вели:
„А ако сте иунуби, Шогаш искаделПе се!“ (Ел-
Маицс: 6)
„И облеката своја исчиси-шја. “ (Ел-Муддессир: 4)
„Аллах нависи-шна ги сака оние кои често се кааи'Ј'
и ги сака оние кои многу се чистат. “ (Ел-Бекаре:
222)
Во таа смисла, Аллаховиот Пратеник, саллаллаху
алејхи ве сеплем, рекол:
„Клучот. на намазот. е чисШогТшјаи-Ја. "
„Намазот нема да биде Прамен без (предходна) чи-
статија.
„ Чистотијата е дел од иманот. ”52
П0д чистотија се подразбираат два вида чистотија:
внатрешна и надворешна.
Внатрешната чистотија подразбира чистење на ду-
шата од гревови и непокорност. Се постигнува со искр-
ено покајание за сите сторени гревови и дела од непо-
корност. односно, со чистење на срцето од сите негати-
вни особини како што се: склоноста кон ширкот, сомне-
жот, зависта, омразата, злобноста, мамењето, вообра-

5' Муслим.
” Муслим.
 а за
зеноста, самодопадпивоста, лицемерието, желбат
по-
престиж и сл. Покрај тоа, чистотијата на срцето се
стигнува со искреност, сигурно убедување, наклоност
кон доброто, вистинољубивост, скромност и желба за
сите свои намери и добри дела да се ПОДредат во со-
гласност со Аллаховото задоволство.
Надворешната чистотија, пак, подразбира два вида
чистотија: чистење од секаква нечистотија од матери-
јална природа (тахаретул хабес). Оваа чистотија се
остварува со перење на нечистотијата со чистечка
вода Од облеката на клањачот, телото и местото каде
што се клања, и да се биде под абдест и гусул, а во
случај да нема вода, да се биде ПОД тејеммум (тахаре-
тул хадес).

Вода и видови на воАа

Има неколку видови на вода:

- Чиста и исчистена - тоа е онаа вода која е сама по
себе чиста и со која се постигнува чистотија, без разли-
ка дали се работи за морска ВОДа, дождовница, снег
или изворска вода. Во овој вид спаѓа и онаа вода која е
изменета поради друга состојба или поради тоа што се
меша со нешто што е чисто, а не може да се одвои од
водата, како што е лист или земја. Во таа смисла,
Возвишениот, субханеху ве те'ала, вели: ',
„...., а од небото Ние чиси-ш вода сбушШаме.. “
(Ел-Фуркан: 48)
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем,
рекол: „Водата е чиста, освен ако се извалка со нешто
нечиста, Па ги смени мирисот, вкусот и бојата. '63

53 Хадисот го бележи Бејхеки и оценет е како даиф.

Меѓутоа
неговата основа е сахих и како таков до него се придржува
исламската улема воопшто.

60
 - Чиста но не и исчистена - оваа вода не може да се
користи за чистење. Тоа е течност која не може да се
нарече вода. Овде спаѓаат оцетот и други слични те-
чности, како и в0дата која го сменила своето својство
со нешто што не може да се оддели од неа (на пример
сапун или шафран).
Во врска со водата во која ќе падне нешто нечисто,
таа престанува да биде чиста или да се користи за
чистење ако измени едно од триве својства: боја, вкус
и мирис.
Су'р е вода која останува во садот после пиење. Чо-
вековата су'р , како и су'р од животно чие месо се јаде,
чиста е и може да се користи за чистење. Свинската и
кучешката су'р се нечисти.
Во врска со мачкината су'р, на птицата грабливка и
сл. со таква вода може да се абдести, но сепак е по-
добро да се употреби чиста вода ако се има.

Видови нечистотија

1. Дамка од леш - овде спаѓа се што ќе загине,54

освен риба и скакулец.55
Ако животно падне во вода и загине без да испушти
крв, тоа нема да вли1ае на нејзината чистота, под услов
водата да не изгуби некое од нејзините својства. Ко-
жата на лешот станува чиста со штавење, бидејќи
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Секоја кожа е чиста ако се иштави. "56
2. Крв, сеедно дали се работи за крв која истекува
или крв на хајзот и нифасот. Крвта на вошката и на
слични суштества не смета;

54 .
Без шерИЈатско колење, каде што при колењето се
изговара-
„Бисмиллах, Алпаху Екбер" (заб. на прев.).
5
Затоа што овие два вида не се колат (заб. на прев.).
Муслим.

61
 3. Гној, повраќаница, измет и урина;
4. Животински измет;
5. Кучето и свињата се нечисти. Садот од кој кучето
нешто ќе изеде или испие треба да се измие седум
ПЗТИ И тоа ПРВИОТ ПЗТ се мие СО земја ИЛИ јаки ХВМИСКИ
средства за миење;
6. Ведијј - вид на слузеста течност која понекогаш
излегува после напорно мокрење (секрет на простата-
та);
7. Мезијј - слузеста течност која излегува при надра-
знување, кај мажите и жените, со тоа што кај жените
излегува во поголеми количини. Во врска со спермата,
ако е во течна состојба, тогаш мора да се измие, а ако
се исуши, тогаш мора добро да се истрие.

Чистење по МВАЕ] и гОАема нужда

Кога човекот врши голема или мала нужда, должен

е да го исчисти местото од каде излегла нечистотијата.
Најдобро е тоа да се стори со вода. Ако нема вода, то-
гаш нека земе камен или нешто слично со што ќе ја
тргне нечистотијата. Но треба да се води сметка да не
се потира со корисни нешта, како на пример платно од
лен кое може да се употреби за нешто друго, хартија57
и сл., ниту со тоа што треба да се почитува како што е
храната, бидејќи спречувањро на она што е корисно и
уништување на она што е добро е забрането (харам).
Додека се врши нужда треба да се внимава на следни-
ве адаби - правила:
1. Кога се влегува во тоалет, не смее да се носи со
себе ништо што има на себе напишано некое Аллахово
име или некој Кур'ански ајет, бидејќи Аллаховиот Пра-
теник, саллаллаху алејхи ве селпем: „Носел прстен на

57 Хартија за пишување (заб. на прев.).

62
кој било изгравирано Мухаммед, Аллахов Пратеник и
го вадел при влегување во тоалет."
2. Да се изучи еузу и бисмилла пред да се зачекори
во тоалетот со левата нога или пред да ја соблече
облеката, ако ја врши НУЖдаТЗ на отворено место, така
што ќе каже:
„Бисмиллахи, Аллахуме инни еузу бике минел хубси
вел хабаси" - Во името на Аллах, Алпаху заштити ме од
шејтанот и сите нечистотии;59
3. Треба да се молчи додека се врши нужда и да не
се зборува ништо, освен во случај кога мора нешто да
се одговорил}:
4. Да се почитува правецот на Киблата така што не-
ма да се врти ни од напред ни од зади, туку ќе се сврти
на онаа страна така што Киблата ќе му дојде од лева
или десна страна, освен во случај кога е заклонет од
Киблата со нешто во непосредна близина, како што е
вид и сл., бидејќи Аллаховиот Пратеник, саллаллаху
алејхи ве сеплем, рекол: „Не вртеаге се, При извршува-
њето на мала или голема нужда, со Предната или задната
.- 1.60
сшрана кон КнблаГ,
5.Да не се врши нужда во животинско дувло, поради
можноста во него да има некое животно или друго су-
штество кое може да му нанесе некое зло и кое ќе го
вознемири без причина;
6. Да не се врши нужда на патеки каде што помину-
ваат луѓето и каде што луѓето седат и разговараат;
7. Без потреба да не се врши нужда стоејќи,61 затоа
што тоа не му доликува на муслиманот и постои можно-
ст да дојде до прскање од урината на облеката;

53 Тирмизи - сахих.
59 Бухари
60 Муттефекун алејхи.
61 Кај нас малку се води грижа во врска со ова и се смета за ситни-
цд меѓутоа, ако се мокри стоејќи, сигурно е дека ќе падне некоја

63
 8. Да не се урина во местото каде се капе, ниту во
стоена или течна вода, ниту на гроб, ниту во џами1а -
без разлика дали се врши во некаков сад;
9. Во тоалетот да се влегува со лева нога, а од него
да се излегува со десна нога, а излегувајќи треба да се
каже:. „Гуфранеке“ (Барам прошка од Тебе);
10. Да не се чисти со засушен животински измет и
коски, (затоа што тоа е храна на џинните муслимани).
Задолжително е бришењето или миењето да се
извршат само со левата рака, а убаво е да се извршат
непарен број пати, и тоа три пати, пет пати итн. По
извршеното бришење или миење, рацете треба добро
да се измијат со сапун.

Абдест

Пропишаност

Абдестот е клуч на намазот. Намазот не се прифаќа

се додека верникот не се абдести. Возвишениот Аллах,
субханеху ве те'ала, вели:
„О верници, кога сакате намазот да го извршите,
измијте ги вашите лица и вашите раце до над ла-
кг'и'овшБе, а главите ваши ќоШредПе ги со влажна
рака и нозете ваши до зглобовите... “ (Ел-Маиде:
6)
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем,
рекол: „Аллах не го прифаќа вашиот намаз ако сте го
расипапе абдестот, се додека не се абдестите повто-
рно'пб2

капка на облеката, што ќе предизвика неисправност на намазот и

задгробна казна (заб. на прев.).
52 Бухари.

64
 „Сакате ли да ви кажам со што Аллах ги брише гре-
вовите и ги воздигнува сШеПениШе?“ Рекле: „Сакаме,
Аллахов Пратенику!“ - па рекол: „Со земањето на абде-
стот, точно онака како што е Проишиан, со мноштво-
Шо чекори Поминати на Патот до џамијата и со 1.1счеку-
вањеШо на намазите, еден 170 друг. Тда ви е како стража-
рење (на границите на исламската држава). “63

Кои се фарзовите на абдестот?

Рукнови на абдестот т.е. негови составни делови без

кои абдестот не би бил полноважен, се:
1. Нијет, да се одлучи дека ќе се земе абдест (ср-
цето е место за намерите и нијетот; никаде во хадиски-
те збирки не се бележи дека Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве селпем, со зборови го изговарал нијетот
освен за хаџ и умра);
2. Миење на лицето се прави така што се почнува од
местото каде што никнала косата, па до брадата надо-
лу и Од уво до уво во ширина, и тоа оној што нема
брада, а ако ја има, го мие делот од лицето на кое нема
брада (додека низ брадата ќе помине со мокри прсти,
со тоа што нема да ја мие додека зема абдест);
3. Миење на рацете до над лактовите;
4. Потирање на главата. Подобро е да се потре цела-
та глава. Се пренесува од Абдуллах ибн Зејд дека Пра-
теникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, ја потирал гла-
вата со рака од почетокот па до крајот и од крајот до
почетокот. Почнувал од предниот дел на главата па до
тилот, а потоа ги враќал рацете на местото од каде
почнал со потирањето на главата;
5. Миење на нозете до над зглобовите;

53 Муслим.

65
 6. При миењето да се води сметка за придржување-
то на претходно споменатиот редослед кој е заповеден
од Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала:
7. Во текот на земањето на абдестот да не се вршат
подолги паузи при миењето на претходно споменатите
делови од телото, бидејќи абдестот е ибадет, а забра-
нето е ибадетот да се прекинува додека не се заврши.

Суннети на абдестот

Тоа се работи од кои не зависи исправноста на абде-

стот, но сепак треба да ги практикуваме затоа што
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, ги практику-
вал, а ветена е и награда за нивното извршување“:
1. Кажување „Бисмиппах" на почетокот;
2. Миење на забите со мисвак. Мисвак е дрвце со
кое се чистат забите. Најдобар е оној што е направен
од Брак64 и е донесен од Хиџазг55 затоа што тој го зацвр-
стува непцето и ги одстранува забните болести, биде-
јќи во себе има посебна корисна состојка. Ако нема ми-
свак забите треба да се измијат со четка за заби или
пак, да се потријат со прст. Употреба на мисвакот се
препорачува и пред почетокот на клањање на намазот,
пред да почне да се учи Кур'ан, ако се разбудиме од
сон и при промена на здивот во устата;
3. Миење на дланките на почетокот на земање на
абдестот;
4. Испирање на устата три пати;
5. Испирање на носот три пати;
6. Поминување со прстите низ брадата;

64 Ерек - вид растение (заб. на прев.).

65 Хиџаз - географска област на арапскиот полуостров (заб. „а
прев.).

66
 7. Триење помеќу прстите при миењето на рацете и
нозете;
8. Миење на секој дел од телото по три пати, освен
потирањето на главата (кое се прави само еднаш);
9. Почнување од десна страна при мињето на рацете
и нозете;
10. Триење со раката при миењето;
11. Да не се прекинува земањето на абдест со некоја
друга работа;
12. Потирање на ушите откако ќе се потре главата и
тоа внатрешноста на ушите со кажипрстот, а надворе-
шноста со палците. Потирањето на ушите се прави
еднаш без земање на нова вода, зато што Пратеникот,
саллаллаху алејхи ве сеплем, ги потирал ушите и гла-
вата по еднаш.
Во врска со потирање на вратот, не постои ни еден
веродостоен хадис дека Пратеникот, саллаллаху але-
јхи ве селпем, го правел тоа, па затоа улемата смета
дека ова не е суннет. Но некои месхеби велат дека тоа
е една од убавите работи при земањето на абдестот.
Ако бараме хадиси за миење на вратот ќе најдеме два
слаби хадиси. Првиот го пренесува имам Ахмед во кој
се вели дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве се-
лпем, ја потирал главата толку да го достигнувал про-
сторот помегу ушите на задниот дел Од главата и делот
од вратот под нив. Но сепак, иако го прифатиме овој
хадис, не гледаме дека вратот треба да се потрие по-
себно, туку тоа е само дел од доплнувањето на миње
на главата. Во другиот хадис се вели: „Потирање на
вратот осигурува од окови“. Меѓутоа, Невеви за овој '
хадис вели дека е лажен (мевду'), а некоја улема вели
дека е даиф; .
13. Треба да се води грижа за умереноста во троше-
ње на водата, така што не треба да се претерува при
употреба на водата;

67
 14. Потирање на целата глава;
15. Учење на доза после абдестот: „Ешхеду ен ла
илахе иллаллаху вахдеху ла шерике леху, ве ешхеду
енне Мухаммеден Абдуху ве ресулуху. Аплахумме џа-
лни минет тевабине ве џални минел мутетаххирине!“

Мекрух при земањето на абдест

Под мекрух при земање абдест се подрразбира:

1. Претерано трошење веда или премногу штедење:
2. Прскање на водата по лицето или другите делови
на телото;
3. Да се служиме со нечија помош иако немаме по-
треба за тоа;
4. Земање на абдестот на валкано место;
5. За оној што пости, мекрух е да претерува со
миење на устата и носот, затоа што може да дојде до
голтање на водата;
6. Изоставање на еден или повеќе суннети, бидејќи
со изоставањето на суннетите се пропушта и наградата
која не би смеела да се пропушти;
7. Да се мијат деловите на телото повеќе од три па-
ти, бидејќи во хадисот стои дека Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве сеплем, зел абдесгмиејќи ги при
тоа деловите на телото по три пати, а потОа рекол: „Кој
ќе се измие повеќе (т.е. од три пати) неПраеилно Постаг'шл
66
и згреи.и.гл.'

Работи што го расипуваат абдестот

Работи што го расипуваат абдестот се:

% Несаи. Ахмед и Ибн Маче.

Р.?х
 1. се што ќе излезле на природните отвори (предни-
от и задниот): урина, измет, ветер, сперма, ведијј и ме-
зиј.67 Ако се посомнева во тоа дека пуштил ветер, тоа
нема да влијае на исправноста на абдестот, освен ако
се чуе звук или осети непријатен мирис т.е. да биде си-
гурен во тоа;
2. Длабок сон во кој човекот е во лежечка состојба
или е потпрен на нешто, со тоа што ако тоа се тргне, тој
би паднал. Значи тука се мисли на тоа човекот целосно
да заспие и притоа да постои можност тој да испушти
ветер;
3. Губење на свеста, без разлика дали се работело
за лудило, паѓање во несвест, пијанство или губење на
свеста поради употреба на некои лекови;
4. Отпадништво од верата, да кажеме кога би се
изговориле зборовите на куфрот (неверството), го ра-
сипува абдестот како и другите побожни дела - иба-
дети: бидејќи Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала,
вели:

„Ако други на Аллах му Придружуваш, ШвошПе

дела сигурно ќе дробаднш'д. “ (Ез-Зумср: 65)
5. Јадење месо од камила;
6. Некои алими, меѓу кои и имамот Ебу Ханифа, рах-
имехуллах, велат дека абдестот се расипува ако поте-
че крв, гној или ако се поврати со полна уста (хадисот
кој го користат за ова е даиф и го пренесуваат Ибн
Маџе и Ед-Даректуни: „Кој ќе поврати, ќе му излезе крв
од носот, Ждригање - (со тоа ако нешто излезе од вна-
тре) или мезиј, нека оди да се абдести и потоа нека го
надополни она што го клањал, ако ништо не прозбо-
рел“. Бидејќи абдестот е услов за намаз, а намазот е
столб на верата, тогаш подобро е поради сигурност да

67 ВИДИ го насловот „Видови нечистотија“ каде е објаснето значење-

то на ведијј и мезијј (заб. на прев.).

69
се смени абдестот ако ни се случи да повратиме, или
ни протече крв или гној).
Во врска со допирање на половиот орган, по ханефи-
скиот месхеб тоа не го расипува абдестот, но подобро е
да се избегнува, затоа што некои алими, како што е
имамот Шафи, го застапуваат мислењето дека со тоа
се расипува абдестот.
Во врска со допирот на женско тело тоа не го раси-
пува абдестот, освен ако не го допрел со страст, затоа
што постои хадис во кој се вели дека Пратеникот, са-
ллаллаху алејхи ве сеплем, бакнал една Од своите же-
ни, а после тоа клањал намаз, не повторувајќи го абде-
стот. Во друг хадис се вели дека Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, пред да почне да клања витр
намаз би ја допрел Аиша, радијаллаху анха, која би ле-
жела пред него.68
Оној што зема абдест, па подоцна се посомнева во
тоа дали го изгубил или не, се смета дека го има, затоа
што фикхското правило гласи: „Сомнежот не влијае на
уверувањето“. Меѓутоа, ако тој се соменва дали во-
општо зел абдест, се смета дека тој не е под абдест.

Кога е потребно да се земе абдест и работи кои

се забранети да се прават без абдест?

- 1. Клањање на намазот. без оглед дали е во праша-

ње фарз намаз или нафиле;
2. Таваф околу Каба;
3. Некои алими сметаат дека не е дозволено допира-
ње на мусхафот69 без абдест;

68 Ен-Несаи.
59 Книгата во која се наоѓа Аллаховата Реч - Кур'анот (заб. на
прав).

70
 Препорачливо е да се земе абдест пред спиење, ко-
га човекот е џунуб па сака да јаде, пие, или повторно
да има ОДНОС, пред бањање, поради учење на езан и
Кур'ан.
На крајот да спомнеме уште една битна работа, а
тоа е дека на деловите од телото кои мора да се изми-
јат во текот на абдестот, не смее да се најде ништо што
може да ја спречи ВОДата да допре до кожата, како
што е пак на ноктите. Во овој случај абдестот нема да
биде исправен.

ГУСУА - Капење

Пропишаност

Гусулот е пропишан со Кур'анот и Суннетот. Возви-

шениот Аллах, субханеху ве те'ала, вели:
„А ако сте џунуби, тогаш искадег'де се! “ (Ел-
Маиде: 6)
„...и кога сте џунуби, освен ако сте на минување. “
(Ен-Ннса: 43)
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Кога двата Полови органи ќе се доПртТЈ во делот
кој се обрежува, задолжително е каГ/ењето (гусулот). "70

Кога капењето станува ЗЗАОАЖИТЕАНО?

Капењето станува задолжително во следниве ситуа-

ции:
1. Откако ќе излезе семената течност од страст, во
сон или на јаве, кај маж или кај жена. Ако спермата

7" Муслим.

71
излезе без да се надразни, на пример поради болест,
тогаш капењето не е задолжително. Ако нешто се со-
нува, но на облеката не се забележи трага од сперма-
та, тогаш не е потребно да се капе. Кога ќе се разбуди
од сон и осети влажност на облеката, но не се сеќава
на сонот, но ако утврди дека станува збор за сперма,
должен е да се искапе;
2. После половиот акт (т.е. доаѓање во допир на два-
та полови органи), иако не дошло до исфрлување на
спермата, потребо е да се искапат и мажот и жената;
3. После престанокот на хајзот или нифасот, бидејќи
Возвишениот, субханеху ве те'ала, рекол:
„И Ше Брашувашб за месечната чистење. Кажи:
„Тоа е недријаи-шост! “ Кога жените имааи-л месе-
чно чистење, тогаш, не легнувајШе со нив. И не
Ериближувајте им се додека не се исчистат. А ко-
за ќе се исчистат, тогаш Еријдете им онака како
што ви одределил Аллах. “ (Ел-Бекаре: 222)

и бидејќи Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи

ве селпем, рекол: „Почекај онолку колку што порано ти
траел хајзот, па потоа искапи се!"71
4. По смртта. Сите се согласуваат дека е должност
да се искапе мртовецот, освен шехидот кој ќе загине на
бојното поле. Шехидот се закопува беза'капење, во
облеката во која што загинал; '
5. Некои алими велат дека неверникот е должен да
се искапе кога ќе се врати во Ислам, што се докажува
со хадисот кој се пренесува од Кајо ибн Асим, кој кога
го примил Исламот, Пратеникот, саллаллаху алејхи ве

” Муслим.

72
сеплем, му наредил да се искапе со вода и ловор.72 Во
оваа смисла постои и хадис од Сумаме.73
Меѓутоа некои алими се на став дека неверникот
треба да се искапе само ако бил џунуб, а ако не, тогаш
е убаво да се искапе. Тоа го докажуваат со тоа што
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, на некои им
наредувал да се капат, а на некои не. Ова укажува на
тоа дека капењето во овој случај не е фарз, а кога би
било фарз, тогаш Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
сеплем, ова би им го наредил на сите. На крајот доаѓа-
ме до заклучок дека за секој случај, подобро му е на
неверникот да се искапе кога се враќа во Ислам.

КОГЗ СВ ПРЕПОРЗЧУВЕ] КЗПВНЗВТО

1. Капењето се препорачува во петок и тоа во време

од појавата на зората па до џума намазот, но најдобро
е пред самото заминување на џума;
2. Капење за Рамазанскиот и Курбан Бајрам;
3. Капење по подготвувањето на мртовецот;
4. Капење пред „облекување на ихрамите за хаџџ или
УМРЗ;
5. Сите алими препорачуваат капење пред да се
влезе во Мекка, иако за изоставање на ова капење не
се предвидува фиџу (откуп за направен прекршок), а
поголемиот брОЈ сметаат дека наместо капење може да
се земе и абдест;
6. Мендуб е капењето пред одење на Арафат;

72 Хадисот го пренесува Ебу Давуд, Ен-Несаи, Ет-Тирмизи, Ахмед,

чбну Хибаб во својот „Сахих“ и Ибну Хузејме. Хадисот е сахих.
Го пренесува Ахмед, Абдур-Реззак. Еп-Бејхеки, Ибну Хузеј
ме
7|/.||бну Хибаб. '
Во некои случаи пожелно е на муслиманот да се искап
е и за та-
квото капење ке биде награден, но нема гра;
ако го изостави (заб
на прав.).
.

73
 7. Откако човекот ќе се освести, ако изгубил свест.

Фарзови на гусуАот

Фарзови на гусулот се:

1. Нијет, со срцето да се донесе одлука (заради не-
која од горе наведените работи) да се зема гусул;
2. Целото тело да се измие со вода, така што ќе се
трие на оние места на кои е можно да се трие, а да се
измијат оние места кои не може да се достигнат или
истријат и тоа се додека не биде сигурно дека целото
тело е измиено;
3. Посебно да се внимава да се измие кожата помеѓу
прстите, под косата, папокот и сл.

Суннети на гусуАот

Суннети на гусулот се:

1. Да се почне со „Бисмиппах", бидејќи пропишано е
со неа да се почнува секое важно дело;
2. На почетокот да се измијат рацете, пред да се ста-
ват во садот со вода, како што е претходно веќе обја-
снето;
3. Да се почне со чистење на нечистотијата;
4. Деловите на телото кои се мијат во текот на абде-
стот да се измијат пред останатите делови на телото;
5. Добро да се измијат устата, носот и внатрешните
делови на ушите.

Мекрух при земање на ГУСУАОТЖ

Во мекрух при земање на гусулот спаѓаат:

74
 1. Претерување во трошењето на водата, бидејќи
Аллаховиот Пратен'ик, саллаллаху алејхи ве селпем, се
капел со една мерка (четири полни грста) вода;
2. Капење на нечисто место, бидејќи постои можност
човекот да се извалка;
3. Капење со вода останата по гусул или абдест на
жена;
4. Капење без преграда или заклон, на отворено,
бидејќи се пренесува од Мејмуна, радијаллаху анха:
„ПриПремив вода за Веровесникош и го заклонив, Па (та-
ка) се искаПеЈљ Тоа значи дека ако капењето без пре-
града или ЗЗ'КПОН не било мекрух, Мејмуна, радијаллаху
анха, не би го заклонувала Пратеникот Мухаммед,
саллаллаху алејхи ве селлем. Во таа смисла се и збо-
ровите на Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Возвишениот Аллах е срамежлив и скриен и
како таков ја сака срамежлиеоста. Затоа, кога некој од
вас се каде, нека се Прегради и заклог-ш. “76
5. Капење во стоена вода, која мирува и не тече, би-
дејќи Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
сеплем, рекол: „Никој од вас, за ништо, нека не се каде
како џунуб во стоена вода. “77

Начин на земање на ГУСУА

Гусулот се зема на следниов начин и редослед:

- се мијат рацете три пати;
- потоа се мијат интимните места;
- потоа се зема абдест како што се зема за намаз, со
тоа што миењето на нозете се одложува за крајот на
гусулот;

75 Бухари.
75 Ебу Давуд.
7 Муслим.

75
 - миење на главата три пати со раздвојување на ко-
сата;
- потоа со водата се мие целото тело, миејќи ја прво
десната страна, внимавајќи да се измие местото под
пазувите, внатрешноста на ушите, папокот и помеѓу но-
жните прсти, како што практикувал Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве селлем.
Во врска со гусулот на жената, тој е ист како и кај
мажот, само што таа не е должна да ги расплетува пле-
тенките, но водата мора да допре до коренот на коса-
та, затоа што во текот на гусулот обврска е целото те-
ло да измие со вода. -
Но доколку жената се капе после хајз или нифас,
должна е да ги расплете плетенките. ”

Што е забрането да прави оној што нема гусуА?

На оној што е џунуб забранети му се следниве

работи:
1. Клањање или правење на сеџда-тилавет;78
2. Чинење таваф (обиколка) окоЛу Каба, затоа што
тавафот се смета за ибадет;79
3. Допирање на Кур'анот, па макер и со стапче или
било каков друг предмет, бидејќи Возвишениот, субха-
неху ве те'ала, вели:
„Да, тоа навистина еКур'ан Благородек, во Кни-
гата грижливо сочуван! Да го додраи-Ј смеат само
чистите. “ (Ел-Ва'киа: 77-79)

"3 Тоа е сеџда која се прави кога ќе се проучи некој ајет од Кур'анот
пвокрај кој стои знак дека треба да се направи сеџда (заб на прав ).
9Апаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „Тава-
фот околу Каба е намаз, па кога ќе тавафите намалете го говорот“,
(Ебу Давуд. Тирмизи, Ел-Хаким, Ед-Дарекутни од ибн Аббас, а хади-
сот е сахих).

76
 И бидејќи Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве сеплем, рекол: „Не доПирај го Кур'анот, освен ако си
чисШ1“;зо
4. Учење на нешто од Кур'анот, освен некоја Кур'а-
нска дова.81 Во врска со самото гледање на Кур'анот
без учење и допирање, тоа е дозволено;
5. Влегување во џамија. Дозволено е поминување
низ џамијата доколку постои потреба за тоа, бидејќи во
зборовите на Возвишениот, субханеху ве те'ала, стои:
„... и кога сте џунуби, освен ако сте на минување. “
(Ен-Ниса: 43)

Тејеммум

Пропишаност

Тејеммум значи: со рацете да се допре чиста земја,

предмети од земја или прав, и со нив да се потријат ли-
цето и рацете. Тој го заменува абдестот и гусулот, ако
не сме во можност да го сториме тоа. Тејеммумот е про-
пишан со Кур'анот и Суннетот. Возвишениот Аллах, су-
бханеху ве те'ала, вели:
„А ако си7е болни или ако сте на иаи-Ј или иосле ну-
жда или Еак се сосШанеи-Је со жените, а не најдете
вода, тогаш, земеи-Је тејеммум со чисѓда, Ерашл-
ива земја. С0 неа, со исирашеншбе раце, додрегПе
ги лицата ваши и рацете ваши. “ ( Ен-Ниса: 43)

8” Дарекутни, и го оценува како сахих.

'" Алија, радијаллаху анху, рекол: „Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, ни учеше од Кур'анот во секоја ситуација,
освен кога беше џунуб". (Ебу Давуд. Тирмизи, Ен-Несаи и ибн Маџе,
хадисот е хасен сахих).

77
 Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Земјината Повратна на муслиманот може да му
Послужи за чистење, Па дури и до вода да не даде на но де-
сет години. “ 82
|

Причини поради кои се зема тејммумот

Тејеммумот може да се земе од следниве причини:

1. Ако не може да се најде вода или се најде вода
која не е доволна за чистење или е потребна за пиење;
2. Кога човекот е болен или ранет, па се плаши да ја
употреби водата бидејќи тоа може да доведе до вло-
шување на болеста или да го отежни процесот на пе-
кување, ПОД услов да бИде сигурен во тоа, на основа на
СОПСТВЗНО ИСКУСТВО ИЛИ изјава на сигурен дОКТОР МУ-
СЛИМЗН;
3. Ако водата е многу ладна и се плаши дека може
да му наштети при употреба;
4. Кога водата е во близина, но човекот се плаши за
себе, својот имот или изоставање на сопатникот ако
отиде по вода;
5. Исто така, кога водата му е потребна нему за пи-
ење или на некој друг, па дури и на куче.

Начин на земање на тејеммум

Прво се одлучува дека ќе се земе тејеммум (нијјет)

во срцето, потоа се изговора „Бисмиппах". а потоа со
дланките се допира чистата земјина површина, прав,
песок, камен, солено тло и сл. Убаво е после тоа, од
правот малку да се истресат дланките, па потоа еднаш
да се потре лицето. Потоа, ако се 'има желба (а'НеН
мора), може повторно со дланките да се допре површи-

82 Несаи и Ибн Маџе, сахих.

78
ната на земјата и да се потрат дланките до зглобовите,
а ако се сака и до зад лактовите, со тоа што тејемму-
мот ќе биде исправен ако ги помине само до зглобови-
те на дланките.
Суннет е во текот на земањето на тејеммумот од ра-
цете да се истресе и дувне прашината и да не се трие
лицето со рацете, туку само да се помине.
Со еден тејеммум може да се клањаат неколку фа-
рзови, ОДНОСНО се додека не се изгуби (на ист начин ка-
ко и абдестот) или не се дојде до вода.
Ј

Работи што го расипуваат тејеммумот

Работи што го расипуваат тејеммумот се:

1. се што го расипува абдестот;
2. Наоѓање на вода од страна на оној што ја немал;
3. Престанување на причината поради која неможе-
ла да се употреби водата.
Кога некој намаз се клања со тејеммум, а потоа
откако заврши намазот дојде асда, нема потреба да се
повтори намазот иако има време за негово повторно
наклањување. Ако водата дојде пред да се заврши на-
мазот, тејеммумот се расипува и потребно е да се земе
абдест и да се клања.

79
 Месх

Пропишаност

Месхот по местви, обувки, чорапи, опинци и кондури

е пропишан со Кур'анот и Суннетот. Со Кур'анот е про-
пишан со претходно цитираниот ајет за абдестот (Ел-
Маиде: 6), каде нозете се спомнати по потирањето на
главата, така што по еден признат кирает (учење, ре-
цитирање) текстот на ајетот може да се разбере во
следново значење:
„...а главите свои и нозете свои до над зглобови-
Ше боябреи-ге ги!“
Ова е доказ од Кур'анот дека нозете, наместо да се
измијат, можат само да се потрат со мокра рака.
Во оваа смисла и Аллаховиот Пратеник, саллаллаху
алејхи ве селпем, рекол: „Кога некој од вас ќе земе абде-
ст, Па (на така измиени нозе) обуе обувки. нека (при сле-
дното земање на абдест) наПрави месх По нив и така нека
клања. Ако не сака, нека не ги собува, освен Поради нечи-
статијата'вз Со овој хадис можноста за земање месх
не е временски ограничена. Но, меѓутоа, со еден друг
хадис кој подоцна ќе го спомнеме, можноста за земање
месх временски се ограничува.
Што се однесува на прописите врзани за месхот по
завој, истите се дефинираат со зборовите-На Аллахови-
от Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем: „ќе му беше
доволно раната да ја замоШа со завој и Преку заво-јог'а да
земе месх, а останатиот дел од телото да го измие. “84 -
изречен во врска со човекот кој си ја повредил главата,
па после тоа. земајќи гусул, ја измил главата и умрел.
По ова хадис постапува поголемиотдел од алимите.

Е:::)(аким и Дарекутни. кој го оценува како сахих.

Ебу Давуд.

80
 Месх по обувки85
Наместо миење на нозете, дозволено е да се земе
месх по обувките86 т.е. да се помине со мокра рака по
нив. Тоа е пропишано како олеснување за луѓето, по-
себно кога се на пат, во зима, кога е ладно. На чорапи
кои не паѓаат од нозете и не се прозирни може само да
се помине по нив.

УСАОВИ 38 ИСПРЗВНОСТЗ НВ МВСХОТ

Услови за исправноста на месхот се:

1. Да се облечат обувките додека се има абдест;
2. Да бидат чисти и да ги покриваат нозете до над
зглобовите;
3. Да може во нив да се оди;
4. Да не се искинати колку три мали ножни прсти;
5. Да стојат сами на нозете.
Месхот се зема од горната страна, почнувајќи од пр-
стите па кон зглобовите и тоа само еднаш. Време на
важење на месхот е еден ден и една ноќ за оној што е
дома. а три дена и три ноќи за патникот. Почнува да се
смета од моментот на губење на абдестот, откако
човекот веќе ги облекол, а не од моментот на нивното
облекување.

'” Под обувки се смета секој вид на цврста обувка која ги покрива
нозете до над зглобот, како што се чизми, кондури, местви, чорапи
итн. (заб. на прев.).
“ Месх по мествите се темели на хадисот на Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве сеплем. Така. се пренесува од Џерир дека
извршил мала нужда, па потоа се абдестил и направил месх по обу-
вките (наместо да ги измие нозете). Бил запрашан: „Зошто го пра-
виш тоа?" Одговорил: „Сум го видел Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, како врши мала нужда. а потоа како се
абдести и прави месх по обувките". (Бухари, Муслим и Ебу давуд).

81
 Месхот престанува да важи, па затоа мора да се со-
бУЈЗТ. а нозете во текот на абдестот мора да се изми1ат,
во следниве случаи:
1. Истекот на времето на важење;
2. Ако човекот стане џунуб;
3. Ако се соблече едната или другата обувка:
4. Ако дојде до кинење на обувката и со појава на
ногата колку три ножни прста или повеќе од тоа.

Месх по завој ИАИ гипс87

Ако се повреди некој дел од телото кој се мие во те-
кот на абдестот, па на тој дел има ставено завој или ги-
пс, тогаш, наместо миење, може да се направи месх врз
завојот ако не смее тој дел да се допира ниту по него
директно месх да се прави. Месх по завојот има иста
вредност како и миење на тој дел од телото; не е вре-
менски ограничен; не мора да се биде со абдест кога
раната се обвиткува со завој; неговата вредност не се
губи со тоа што завојот паднал или се одмотал, освен
ако раната не заздравила па завоите станале веќе не-
потребни.

Намазот во обувКи и наредбата да се

постапува таКа

„Тој понекогаш.: стоеше (во намаз) необуен, а Понеко-

гаш обуен “.88
Тој му дозволил на својот уммет, велејќи: „Кога некој
од вас клања, треба да обуе чевли или да ги. собуе и да ги

" Сердаревиќ, „Фикхул ибадет", страна 31.

” Ебу Давуд и Ибн Маџе. Хадис мутеватир, како што спомнал Таха-
ви.

82
 стави Помеѓу нозете и нека не им Пречи на другите со
нив .39
" '

Тој го препорачувал клањањето со чевли велејќи:

„РазликувајШе се од Евреите, затоа што тие не клања-
ат ниту со чевли, ниту со нивните местен (кожни чора-
пи) “.90

Хајз и нифас

Хајз (мензис) е појава на крв од половиот орган на

жената додека е здрава, а која не е предизвикана од
породување. Некои алими се на став дека хајзот не се
појавува пред деветтата година, па ако претходно се
појави крв тогаш е од друга причина. Бојата на крвта,
која се појавува во текот на хајзот, може да биде црна,
црвена, жолта или помеѓу бела и црна. Најмалото тра-
ење на хајзот не е ограничено, а најдолг период на тра-
ење некои велат дека е десет дена, а по мислењето на
некои и петнаесет дена. Најдолг период на чистота по-
меѓу два хајза не е ограничен, а најкраткиот е петнае-
сет дена.
Нифас е појава на крв која е предизвикана од поро-
дување. Најкратокиот период на нифасот не е ограни-
чен, а најдолгиот може да биде четриесет дена.91

89 Ебу Давуд и Беззари (53, Ез-Зева'ИД); Хаким го прогласил за са-

хих и Зехеби се согласил.
9” Ибид.
91 Кај Малик и Шафи 60 дена.

83
 Нои работи се забранети во текот на хајзот И
нифасот?

Работи кои се забранети да се прават во текот на

хајзот и нифасот се:
1. Забрането е се она што му е забрането и на џунуб
(да клања, да чини таваф околу Каба, да го допира
Кур'анот, да учи нешто од Кур'анот92 и да влегува во
џамија, освен кога има голема потреба);
2. Забрането Ие на жената да пости и да клања со
тоа што е должна да ги напости деновите кои не ги по-
стела во текот на хајзот или нифасот, а додека испу-
штените намази не е должна да ги клања, затоа што
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, наредил да
се напостат пропуштените денови од постот, а не на-
редил да се клањаат пропуштените намази;93
3. Забранет е половиот акт со жената кога има хајз
или нифас, се додека не престане овој период и не се
искапе, затоа што Возвишениот Аллах, субханеху ве
те'ала, рекол:
„ Те ирашувашб за месечното чистење. Кажи: Тда
е неиријаШносШ. Заи-Јоа немојте интимен однос со
жените за време на месечната чистење и не Брио-
ѓајШе им додека не се искадаиѓ. А кога ќе се иска-
ЛаШ, тогаш ПријдеШе им. “ (Ел-Бекарс: 222) '
Дозволено е допирање на жената во таква состојба,
освен половиот орган.

92 Поради постоење на потреба ученичките да вежбаат учење

Кур'ан во училишта во кои се изучува и учи Кур'анот напамет, мтгу
алими сметаат дека на ученичките им е дозволено додека се во ке-
јз да учат Кур'ан, со тоа што не смеат да го допираат со раце (заб.
на прев.).
93 Ако престане крварењето во време на икиндија, ќе се клањаат
пладне и икиндија. а ако престане во времето на јација, ќе се кла-
њаат акшам и јација. Ова е став на погпоемиот број асхаби и на
повеќе алими меѓу кои и Малик. Шафи и Ахмед.

84
 Кога ќе престанат хајзот и нифасот, жената треба да
се искапе и сите должности нормално да ги извршува.

Истихаза

Истихаза е крв која истекува вон вообичаениот пе-

риод на хајз или нифас. Ако периодот на хајзот е по-
знат пред истихазата, тој период ќе се смета за хајз, а
крварењето вон тоа е истихаза.
Жената не е должна да се искапе поради истихазата
за да би можела да клања во било кое време, освен ко-
га ќе Ипрестане хајзот, но должна е да земе абдест за
секој намаз. Исто така должна е при земањето на абде-
стот да го измие половиот орган и да го заштити со кр-
па или памук од нечистотијата која истекува.
Истихазата е како сахиби узур (оној што има рана од
која постојано излегува крв или гној) и абдестот за не-
кој намаз не е полноважен пред да настапи времето за
тој намаз.
Истихазата ја познаваме по престанокот на време-
нскиот период на хајзот како и по бојата на крвта која
се разликува од крвта на хајзот.
На нејзиниот сопруг му е дозволено да има интимен
однос со неа. Таа се смета за чиста и должна е да кла-
ња и пости, а може и да престојува и во итикаф.

Сахибиузур

Кој има некакво оправдување (узур), како што е: не-

можност за држење на урината, неконтролирано изле-
гување на ветер или истихаза. за да биде чист за на-
маз, мора да се придржува кон следниве работи:

85
 1. Да ја измие урината или крвта одкако ќе настапи
времето за намаз;
2. Заштитување со крпа која ќе го спречи одливот на
крв или замотување на половиот орган со нешто што ке
ја спречи урината да не ги испрска телото и облеката;
3. Кога ќе настапи времето за намаз, се зема абдест
и потоа не се обрнува внимание ако нешто истече;
4. Со еден абдест може да се клања само еден фарз
намаз и повеќе суннети.
Ако се случи помеѓу две појавувања на урина и крв,
да има доволно време да може да се исчисти, да земе
абдест и да клања, тогаш сахиби узур е должен во тоа
време да се исчисти и да клања.

Прироцни обеАежја во ИСАамот

Природни обележја на луѓето во Исламот се:
1. Симобол на Исламот, а и пракса на поранешните
Пратеници, била обрежувањето. Се препорачува оваа
должност да се изврши седум дена после раѓањето.
Целта на обрежувањето е повеќебројна: да не се соби-
ра нечистотија на кожичката, човекот да биде во мо-
жност добро да ја исцеди урината после вршење на ну-
ждата, да не се намали надразбата во текот на полови-
от акт, итн.;
2. Одстранување на влакната од срамните места и
под пазувите, кое може да се направи со бричење или
шишање, а кратење на ноктите се препорачува секоја
недела:
3. Пуштањето брада бара бујност, што значи дека не
треба да се крати толку многу за да' изгледа како да е
бричена, а може да се крати колку да не ја преминува
должината на дланката;

86
 4. Во врска со косата, дозволено е да се бричи, но
мекрух е бричење само на дел од главата, а другиот
дел да се изостави. Се препорачува да се одложи бри-
чењето на главата до хаџџ или умра, ако се планира
тоа во скоро време да се направи;
5. Препорачливо е нанесување мошус или некој друг
мирис кој е пријатен. Сето ова Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве сеплем, го практикувал и наредил да се пра-
ктикува.

87
 ТРЕТО
ПОГЛАВЈЕ
 НАМАЗ

Дефиниција и значење на намазот

Намазот е посебен начин на ибадет (обожување) кој

започнува со текбир, а завршува со селам. Намазот
има многу значајно место во Исламот. Како што ни
една градба неможе да опстојува без темел, така ни
Исламот не може да опстојува без намаз. Намазот е
строга должност (фарз) за секој верник и како таков,
Возвишениот, субханеху ве те'ала, ни го пропишал во
многубројните ајети на Својата Книга. Така Возвишени-
от, субханеху ве те'ала, вели:
„На верниците им е дродишано во одредено време
да го извршуваат намазогб. “(Ен-Ниса: 103)
„Редовно намазот извршувајШе го, Посебно оној
на крајот од денот. “ (Ел-Бскаре: 238)
Од друга страна пак, Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селпем, во'набројувањето на темелите
на Исламот, намазот го ставил на второто место веле-
јќи: „Исламот се темели на Пет работи: сведочењето
дека нема друго божество достојно за обожување освен
Аллах и дека Мухаммед еАллахоз Пратеник, извршување
намаз, давање зекаГи', извршувањехаџџ и Постење на месе-
цот Рамазан".94 Тоа е прв фарз, откако ќе се признае
едноштвото на Аллах, субханеху ве те'ала, и признава-
ње на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, со
што Аллах, субханеху ве те'ала, ги задолжил луѓето:
„Прво дело за кое луѓето на Судниот Ден ќе бидат
Прашина е намазот, Па ако биде исиравен, исаравни ќе би-
дат и другите дела, а ако биде неисПравен, неисПравни ќе

94 Бухари.
бидат и другите дела“.95 Намазот е последната порака
на Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
во моментите на неговата разделба со овој свет. Вни-
мание на намазот, Исламот му посветува и во најтешки-
те животни ситуации: болест, страв, војна и сл:
„Редовно намазот извршувајте го, досебно оној
на крајот од денои-г. КлањајШе во името на
Аллах, со скромност и донизноси-Ј. Ако ви е сг'и-рав,
тогаш клањајШѓ Пешки или додека јавате. “ (Ел-
Бекаре: 238, 239)
Полнолетните муслимани никако не смеат да го про-
пуштат намазот, без разлика дали се болни, заробени,
неподвижни, или не се во можност да земат абдест,
гусул, тејеммум. ќе клањаат како можат па дури и без
абдест, капење или тејемум, чинејќи нијјет како да зе-
маат тејеммум. Истото важи и за жените, освен што тие
не клањаат додека се во хајз или нифас. Намазот е
столб на верата и прв ибадет со кој Аллах, субханеху
ве те'ала, ги задолжил Своите робови. Сите муслимани
се едногласни, дека оној што не ја извршува оваа до-
лжност и со тоа ја негира оваа должност, станува неве-
рник. Меѓутоа, кој ја признава неговата задолжително-
ст, но не ја исполнува оваа должност поради зафатено-
ст или мрзливост, според некои научници, не престану-
за да биде верник, но станува голем грешник и е до-
лжен да се покае. Но, ако продолжи со таков однос кон
намазот, улемата вели дека тој човек ја заслужува на-
јголемата дуњалучка (овосветска) казна.
СмИспата на намазот се состои во тоа што верникот
низ него ја чисти и оплеменува својата душа, што уште
на ОВОЈ свет му овозможува директно комуницирање со
Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала, и што на овој
свет му ја овозможува Неговата блискост. Освен тоа,
, намазот (на оној што редовно го извршува) го одвраќа

95 Бухари.

92
од разврат и од секое зло. Во таа смисла Возвишениот“,
субханеху ве те'ала, вели:
„ ...и намазот извршувај го. Намазот, навистина,
Ше одвраќа од иакосѓда и од срамноШо дело.“ (Ел-
Анкебут; 45)
За да се види колкаво е значењето на намазот и
колкава е неговата вредност, доволно е да се присе-
тиме на говорот на Аллаховиот Пратеник, Мухаммед,
саллаллаху алејхи ве селпем:
1. „Најважната работа е Исламот. Неговиот столб е
намазот, а неговата кулуминацаја е борбата на Аллахо-
анот Баш "96
2. „ОсШавањеШо на намазот, човека го води до грани-
цата на неверството. “37
3. „Наредено ми е да се барам Прог'аив луѓето се додека
не Посведочаш дека нема друго божество достојно за
обожување освен Аллах и дека Мухаммед е Аллахов Пра-
теник и додека не ЏочнаШ намаз да клањаат и векот да
даваат. Доколку го сторат тоа и доколку на друг начин
кон Исламот. не згрешаШ, од мене ќе им бидат Поште-
дена животите и имотите, а сметка ќе Полагааш пред
Возвишениот Аллах. “98
4. Прашан, „Кое дело е најдобро?" - Аллаховиот Пра-
теник, саллаллаху алејхи ве сеплем, одговорил: „На
- за
време извршениот намаз”.
5. „Примерот на Петте дневни намази е како Пример
на голема река со Патка вода која и'гече Пред вратата на
некој од вас, кој секој ден По Пет ПаШи се каде во неа. што
мислите, дали на него може да остане некаква нечи-
стотија?“ „Не, не може." - одговорија, па Пратеникот,

% Муслим.
97 Муслим.
” Муттефекун алејхи.
99 Муслим.

93
саллаллаху алејхи ве сеплем, им рече: „Петте дневн“
намази навистина ги бришат гревовите, ЦСШО како што
водата ја чисти нечистотијата. “100
6. „Не Постои Шиков верник кој - кога ќе насШаПи вре-
меШо на ПроПишаниоШ намаз - ќе стане, убаво и снима-
Шелно ќе земе абдест, скрушено ќе застане да клања и ВО
намазот ПроПисно ќе изврши руку, а тој намаз да не Му
биде откуп за извршените гревови - и тоа за сите времи-
ња - доколку во меѓувреме не извршил некој од големите
гревови. “101

ПодеАба на намазите на фарзови, суннети и

Нафили

а) Фарзови

Фарзови се петте дневни намази: сабах, пладне,

икиндија, акшам и јација. Во врска со нив, Аллаховиот
Пратеник. саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „Аллах
Своите робови ги обвразал со ПеШШе дневни намази. Оној
што редовно - не изоставајќи ништо од нив и не занема-
рувајќи - ги извршува, Аллах ветува дека ќе го внесе во
Џеннетот, а на оној што не ги извршува, Аллах не му
ветува ништо, туку, кому сака, ќе му Прости, а кого сака,
ќе го казни. “102

б) Суннети

Потврдени суннети (суннети-муеккеде) се: витрот,

двата рекети од сабахскиот суннет, двата бајрам на-

1оо Муслим.
"" Муслим.
102 Ахмед и други како хасен.

94
маат. намазот при помрачувањето на Сонцето и нама-
зот за дОЖд.
Непотврдени суннети (суннети-гајри муеккеде) се:
двата рекати ПРИ влегувањето во џамија (техијјетул ме-
сџид), суннетите кои се клањаат со фарзовите, двата
рекати по земањето абдест, предппадневниот намаз
(салатуд-духа), теравијата и ноќниот намаз (кијамул ле-
1”)-

в) Нафиди

Во нафипи (доброволни) намази спаѓаат сите други

дневни и нокни намази кои не се ниту суннети-муе-
ккеде, ниту суннети-гајри муеккеде.

УСАОВИ за намаз

За некој да биде обвразан со извршување на нама-

зот, треба да ги исполнува следниве услови:
1. Треба да биде муслиман. Спрема тоа, намазот не
е обврска за неверникот, бидејќи за да му стане обвр-
ска, предходно мора да го изговори шехадетот, како
што стои во горе цитираните зборови на Аллаховиот
Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем: „Ниреденоми е
да се барам Против луѓето се додека не Посведочат дека
нема друго божество достојно за обожувшље освен Аллах
и дека Мухаммед е Аллахов Пратеник и додека не Почнаи-Ј
- - , - 103
намаз да клањаат и зекаш да даваат“.
Во таа смисла се и зборовите на Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве селпем, упатени кон Муаз, радијаллаху
анху: „Повикај ги да посведочат дека нема друго бо-
жество достојно за обожување освен Аллах и дека
Мухаммед е Аллахов Пратеник, а потоа, ако се покорат

103 Муттефекун алејхи.

95
на тоа, извести ги дека Аллах ги обврзал да клањаат
пет намази во текот на секој ден и ноќ“. 104
2. Да е паметен, бидејќи лудиот не е должен да кла-
ња. Доказ за тоа се зборовите на'Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве селпем: „Одговорноста е симната од
три личности: ед оној што спие додека не се разбуди.
од детето додека не стане полнолетно и од лудиот до-
дека не се опамети"."05
3. Да е полнолетен, бидејќи - детето додека не стане
полнолетно - не е обвразано со намаз, како што се гле-
да од горе наведените зборови на Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве селлем. Меѓутоа убаво е детето да се
навикнува да клања и пред да стане полнолетно, би-
дејќи Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем, рекол: „Барајте од вашите деца да клањаат ко-
га ќе наПолнаШ седум години, а од десет години на намаз
натераме ги и со ќотек - ако е потребно - и во Постели-
Шераздвојте ги”.105
4. Да настапи времето за намаз, бидејќи намазот не
може да се клања пред да настапи неговото време,
како што стои во зборовите на Возвишениот, субханеху
ве те'ала:
„На верниците им е Прои'шиано во одредено време
да го извршуваат намазот. “ (Ен-Ниса: 103) '
т.е. кога ќе настапи неговото одредено време:
а) Намази со кои Возвишениот Аллах, субханеху ве
те'ала, не задолжил ги има пет во текот на денот и ноќта и
тоа во точно одередено време:

104 Бухари.
105 Ебу Давуд и Хаким, кој го оценува како сахих. Истиот хадис во
повеќе верзии го бележи и Ахмед.
105 Хадисот го бележи Тирмизи и го оценува како хасен.

“96
 1. Времето на сабах намазот почнува од појавата на
зората (кога почнува да се разденува) и трае до пред
излегувањето на Сонцето;
2. Времето на пладневниот намаз почнува кога Сод
нцето ќе пројде половина небо (зенитот) и трае се до-
дека сенката на некој предмет не се повлече за една
должина, не земајќи ја предвид сенката која предметот
ја имал додека Сонцето било во зенитот. Суннет е за
време на големите жештини, пладневниот намаз да се
одложи до една третина од неговото време;
3. Времето на икиндијскиот намаз почнувасо за-
вршување на времето на пладневниот намаз. Мекрух е
одложување на икиндијскиот намаз до времето кога
Сонцето ќе пожолти (кога се приближува кон запад);
4. Времето на акшамскиот намаз почнува од кога
Сонцето ќе зајде и трае се додека се гледа црвенилото
на Сонцето од запад;
5. Кога ќе го снема сончевото црвенило, почнува
времето на јација и трае се до половината на ноќта и
тоа е нејзиното право. Доколку јација намазот не се
клања до тогаш, дозволено е да се клања до почето-
кот на зората. Во оваа смисла Муслим пренесува од
Катаде дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве сеплем, рекол: „Бо сПиењеШо нема грев, туку грев е да
се одложува намазот до Пред да Почне следниот намаз“.

97
 ТЗбВАВ НЕ] НЗМЗЗИТВ И РЕКЗТИТЕ

Намаз " СуНнетипредсоарз ' Фарзј' Суннети

. .„ , . . | послесрарз
.. Потврде- Непотврдени «

,
| ни }

Сабах ју " 2 2 Е - ј
ѓ-шПладне “« 242 4 Ј 2
% Икиндија ” " 2Јг2'" 4' -
! Акшам } ' > 2 3 % “243“
%: ѓ "
Јацша 2 . | 4 31 != '
Ноќен
; ј | ! ! намаз

ѓ : 2 !
г ; | 1-11
% . , . . . . . ! * . ,
ј ' " % 2домаили
;: Џума 2 Техилетул месџид . 2 Е 2-г2 во
% џамта

Ова се намаските времиња во кои е задолжително

да се клања. Ако се случи човекот да задоцни со извр-
шување на намазот, но сепак стигне да клања еден ре-
кат фарз намаз пред да истече намаското време, се
смета дека стигнал на време да го изврши тој нама
з.
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „КОЈ усиее да клања рекат од намазот усиеал
да го
клања целиот намаз “.107

"” Бухари и Муслим.

98
 Меѓутоа ова не треба да се сфати само така, па да
ги одложуваме намазите до пред крајот на нивното
време, затоа што ваквата постапка е знак на лице-
мерство. Но ако некој ненамерно го преспие или забо-
рави на намазот, се смета дека намазот го клањал во
негово време.
6) Времиња во кои не се клања:1ОВ
- Времиња во кои е мекрух тахрименшзклањање на
било кој намаз (фарз или нафила), или правење на
сеџда - тилавет:
1. времето кога излегува Сонцето;
2. кога Сонцето е на половина небо;
3. кога Сонцето заоѓа.
- Времиња во кои е мекрух тахримен да се клања на-
филе, но е дозволено да се клања пропуштениот фарз
и да се извршува сеџда - тилавет:
1. после сабах намаз, дедека Сонцето не изгрее за
едно копје;
2. после икиндија па се додека Сонцето не зајде.
Меѓутоа некоја улема е на став дека постојат одре-
дени исклучоци во врска со ова прашање, велејќи дека
во овие времиња 111 може да се клања намаз за кој по-
стои повод како што е техијјетул - месџид, џеназе на-
маз итн.
5. Жената да не е со хајз или нифас, бидејќи таква
таа не е должна да клања додека не и престанат хајзот

108 Види „Шерх Фетхуп Кадир" од Ибнул Хеммам: 1/231 и „Редул му-
хтар" од Ибнул Абидин: 1/373.
9Мекрух тахримен е многу близок до харемот па затоа е
обврска
да се избегнува неговото правење (заб. на прав. ).
Овде не спаѓа сабах намаз ако сме почнале да го клањаме
пред
изгревањето на Сонцето, и икиндија ако сме почнале да ја клањаме
п ед заоѓање на Сонцето (заб. на прав. ).
1Види „Ел-фикхул ислами ве едиллетуху" о д д - Р Вехбет Ез-ЗуХа-
јли 1 1524

99
 ИЛИ нифасот, како што стои во зборовите на Прате-
никот, саллаллаху алејхи ве селпем: „Кога ќе Ш” се 170“
јави хајзот, Престани да клањаш!“1 12

УСАОВИ 38 ИСПРЗВНОСТ НЗ НЗМЗЗОТ

УСЛОВИ 38. ИСПРЗВНОСТ НЗ НЗМЗЗОТ се:

1. Клањачот да е чист од малиот и големиот хадес.
т.е. да е со гусул и абдест и да му е чисто телото, обле-
ката и местото на клањање од материјаЛНИТе ВИДОВИ
нечистотија. Доказ за тоа се зборовите на Аллаховиот
Пратеник. саллаллаху алејхи ве селпем,: „Аллах нема
да го Прими намазот кој е извршен без (пропишаната) чи-
стотија. “1 13
2. Да е прописно облечен, така што му се покриени
сите срамни делови од телото. Во таа смисла Возвише-
ниот, субханеху ве те'ала, вели:
„О синови Адемоаи, При секој намаз свечено
Облечете се, “ (Ел-А'раф: 31)
Спрема тоа, на оној што не е прописно облечен
(бидејќи убава облека е онаа која ги прекрива срамните
делови од телото), намазот не му е исправен.
Под срамни делови на телото кај машките се подра-
збира се од папокот до колениците, а кај жените цело-
то тело освен лицето и дланките. Во таа смисла,
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем,
рекол: „На Полнолетната жена, Аллах нема да И го Прими
намазот без вел (т.е. без покривачот за глава). “114
Запрашан, да ли е исправен намазот на жената која
клања со фустан и со велот на гавата, но без наметка,
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,

112 Муттефекун алејхи.

113 М
услим.
114 Хадисот со добар сенед го бележи Ебу Давуд.

' 100
рекол: „Да, исаравен е, доколку фустанот и е доволно до-
лг за да не И се видат сШаПалаШа. "1
3. Да се сврти во насока на Кибла. бидејќи, доколку
се сврти кон некоја друга страна, намазот не би бил
исправен. Човекот што сака да клања намаз треба да
се сврти кон Кибла, која е во правец на Мекка т.е.
Каба, независно од местото каде што се наоѓа, имајќи
намера за почнување на намазот којшто следува.1111
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, кога ста-
нувал за намаз се вртел кон Кибла, било тоа на фарз
или нафиле намаз. Овој хадис е мутеватир, значи, го
пренела една група на преносители од една на друга
генерација, така што голем број од нив ја негираат мо-
жноста за хадисот да биде лажен.
Исто така наредил: „Кога ќе се саремштте (стануватс)
за намаз, абдесШеШе се,”7 Потоа свртеШе се кон Кибла и
земете текбир (значи кревајќи ги рацето во висина на
рамењата или ушите, изговорете Алпаху Екбер) “.118
„На патувањата, тој, саллаллаху алејхи ве сеплем, ги
клањаше нафилите (доброволните) и витр намазот ка-
чен на камилата,"9 на било која страна да се свртеше
таа носејќи го (кон исток или запад)".

115 Хадисот го бележат Тирмизи и Хаким. Тирмизи го оценува како

хасен, а Хаким како сахих.
116 Местото на нијјетот е срцето, и не треба да се изговара (гласно)
со уста, затоа што ова не го направил Мухаммед, саллаллаху алејхи
ве сеплем, ниту асхабите (неговите другари). Затоа, едно дело кое
не го правеле тие, не треба ни ние да го правиме, затоа што се ква-
лификува (именува, преоѓа во) како бид'ат (новотарија) во верата
;зТаб. на прев.).
Ритуапно миење на одредени делови од телото пред секој намаз
Езаб. на прев.).
9Бухари и Муслим.
2::Јавачко (превозно) средство (заб. на прав. )
20Собрано од Бухари, Муслим и Сираџ. Неговиот .."Тахриџи е даден
во .Ирва ел-Галил" (289 и 588).

101
 Затоа ајетот на Возвишениот Аллах, субханеху ве
те'ала: '
„И Истокот и Зададот се - Аллахова! Па, каде
било да се убраоиш - таму е лицето Аллахово. “
(Ел-Бекаре: 115)
се однесува на ова.121
.
.., Тој'чинеше руку и сеџда на својата камила, сПуииТѓјќи
- - - 1
ја главаша и чинеше сеџда пониско ошкол ку на руку. “
„Кога тој сакаше да ги клања фарзовш'а'е, влегуваше и
се вртеше кон Кибла. “123
„Еднаш кога бевме со Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селпем, во една'експедиција, времето
беше облачно, затоа ние се потрудивме да најдеме ка-
де е Киблата, но не се сложивме, така што секој од нас
клањаше сам и стави по еден знак пред себе за да си ја
означи својата положба. Следното утро ние ги видовме
знаците и забележавме дека не сме клањале кон Ки-
бла. Му кажавме за ова на Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве сеплем, но тој не ни нареди да го повториме
(намазот), и рече: ,Доволен е вашиот намаз '."124
„Тој, саллаллаху алејхи ве селлем, клањаше седејќи
додека боледуеаше од болеста од која Подоцна умре. “125
Имран ибн Хусајн исто така рекол: „Го прашав него,
саллаллаху алејхи ве сеплем, за намазот на човекот во
седечка положба, а тој рече: ,Тој што клања стоејќи,
најдобар е, тој што клања седејќи, неговата награда е за
Половина Цомала отколку на Првиот. Тој што клања
лежејќи (во друго предание: во полу лежечка положба)

121 Муслим; Тирмизи го прогласил за сахих.

122 Ахмед и Тирмизи, кои го прогласиле за сахих.
123 Бухари и Ахмед.
„ ”" Дарекутн. Хаким, Бејхеки, Тирмизи. Ибн Маџе и Таберани даден
е во Ирва (296). '
125 Тирмизи, кој го оценил како сахих и Ахмед.

102
 има за Половина награда Помалку од оној што клањал.
седејќи. "'126 Ова се однесува за болните, затоа што
Енес, радијаллаху анху, рекол: „Дојде Аллаховиот Пра-
теник кај луѓето кои клањаа седејќи бидејќи беа болни
и им рече: „Навистина, намазот на оној што клања седе-
јќи е (Вреди) колку Половина од намазот на оној што кла-
ња стоејќи. ”127

КАањањето кон сутра

Да имаш сутра пред себе е ваџиб (задолжителна

обврска). Сутра е предмет што се остава пред себе во
големина од една подлактица. Може да биде дрво, ка-
мен, човек т.е. неговиот грб или нешто друго со таа го-
лемина. Треба да биде малку понапред од местото пре-
двидено за сеџда.1
Со ова е обврзан тој што клања сам, но што се одне-
сува до човекот кој клања со имам, тој не мора да има
сутра, доволна е сутрата на имамот, значи сутрата на
имамот е и негова сутра.
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол:
„Клањај кон сутрата и не оставај никој да Помине Пред
тебе. Ако одбие (и сака да помине), Шогаш бори се со него,
- шшо
зашоа - со него е шејшанош
-.. - “. 1 29

125 Ибид. Хаттаби рекол: „Сфаќањето на хадисот на Имран го има за

цел болниот кој сепак е способен да се соочува со тешкотиите. За-
тоа наградата на намазот седејќи е за пола помалку од онаа на на-
мазот извршен стоејќи: бодрејќи го да клања стоејќи, но и дозво-
лувајќи му да клања седејќи". Ибн Хаџери во Фетх ул-Бари (2/468):
„Оваа дедукција е вредна".
7 Ахмед и Ибн Маџе, со сенед сахих.
128 Да се поклони; дел од молитвата кога челото и носот со остана-
33111 екстремитети се спуштат на подот (тлото) (заб. на прев.).
Пренесува Ибн Хузејме со цврст сене .

103
 Исто така рекол: „Кога некој клања свртен кон Сутра-
ша, нека и се доближи (на сутрата) за шејтанот да не му
го Прекине намазот“. 130
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, стоел до
сутрата така што помеѓу него и видот (т.е. сутрата) има-
ло место од три подлактици."131
„Додека помеѓу местото на сеџдата и видот, (имало
место) колку да помине една овца.“1
Исто така, еднаш „додека клањаше еден од фарзо-
вите, ја стегна својата тупаница И кога заврши со нама-
зот, луѓето го прашаа: „О Аллахов Пратенику, се случи
ли нешто во текот на намазот?" Тој рече: „Не, освен
што шејтанот сакаше да Помине Пред мене и јас му го
сШегнав вратот се додека не го осетив студенилото на
неговиот јазик. Жими Аллах, да не ми забранеше мојот
брат Сулејман,133 јас ќе го врзев (шејтанот) за еден од
столбовите. на џамијата, а децата од Медина ќе си играа
со него. “ Што значи, кој може да спречи нето да му се
попречи меѓу него и киблата, нека постапи така.“13'1

13” Пренесуваат Ебу Давуд. Беззари, Хаким. и вели: Хадисот е ви-

стинит. Ова го имаат одобрено и Зехеби и Невеви.
131 Пренесуваат Бухари и Ахмед.
132 Пренесуваат Бухари и Муслим.
133 Реферирајќи се на дозата на Пратеникот Сулејман, алејхис
велам. на која Аллах одговорил. како што се опишува во Кур'анот;
„Господару мој, прости ми и дарува] ми власт што нема да ја
има никој по мене! Ти си, навистина, даритет' Па, Ние му го
потчинивме ветрот кој тивко дуваше по наредбата негова, таму
каде што тој посакуваше и шејтаните - сите градители и нурквчи
и31други, во пранги закопани. “ (Сад: 35-38)
1 Ахмед. Дарекутни и Таберани, со сенед сахих и слични со сми-
слата на овој хадис се најдени во двата Сахиха и кај другите под
авторитетот на некои асхаби е еден од хадисите во кој сектата ка-
дијании не веруваат, затоа што тие не веруваат во светот на џи-
нните, кое се спомнува во Кур'анот и Суннетот. Нивната метода на
игнорирањето на текстот е многу познато: ако е од Кур'анот. тие го
менуваат неговото рабирање како на пр. изреката на Возвишениот
„Кажи: ,Објавено ми е дека една дружина на џинни го слуша-

104
 Фарзови и ваџиби на намазот

Фарзови (рукнови) на намазот

Рукнови (основни и условни елементи) на намазот

се:
1. Почетниот текбир (текбирул ифтитах);
2. Стоењето во текот на намазот за оној што има
услови (ел-кијјам); ' .
З. Учењето на Ел-Фатиха на секој рекат (кираетул
фатиха);135
4. Прегибувањето (ер-руку);
5. Одмарањето - смирувањето ве текот на руку (ет-
туме'нинету фир-руку'и);
6. Стоењето во исправена положба на нозе по вра-
ќањето Од руку (ер-реф'у беадер-руку'и):
7. Одмарањето - смирувањето во оваа положба (ел-
и'тидал беадер-руку'и);
8. Спуштањето на сеџда (ес-суџуд);136
9. Одмарањето - смирувањето во текот на сеЏДата
(ет-туме'нинету фис-суџуди);

ле...'“ (Ел-Џинн: 1); тие велат: „значи една група луѓе!" претворајќи
го зборот „џинн“ во синоним на зборот „човек“! Така тие си играат со
јазикот и верата, ако е од Суннетот, тогаш како е можно да се
замени со некои погрешна интерпретација. тоа го прават, во
спротивно за нив е многу лесно да го претворат во лажен, иако сите
имами на хадисот и целиот уммет се сложуваат за автентичноста
таа хадисот дури и ако е мутеватир. Аллах да ги упати!
Кај сите алими, освен кај ханефиските, учењето на Еп-Фатиха во
намазот во секој рекат е фарз, а доколку Ел-Фатиха не се проучи
во сеКОј рекат. самата сехви сеџда не може да ја поправи таа гре-
шка туку конкретниот рекат мора да се надоклања, а потоа да се
мззвврши сехви сеџда (заб. на прав. ).
Екстремитетите со кои треба да се изврши сеџдата се: челото со
носот), двете дланки, двете колена и прстите на стапалата (заб. на
прав. .

105
 10. Седењето помеѓу две сеџди (ел-џелсету бејне се-
џдатеЈН):
11. Смирувањето во текот на седењето помеѓу две
сеџди (ет-туме'нинету фил џелсети бејне сеџдатејн);
12. Последното седење и учењето на тешехуд (ел-
ка'де еп-ахире вет-тешехуд);
13. Учењето на салаватите на Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве селпем, после последниот теше-
ХУДЗ '
14. Предавањето на селамот (ет-теслим);

Ваџиби на намазот

Ваџиби (задолжителни елементи кои го немаат сте-

пенот на фарзовите) на намазот се:
1. После Ел-Фатиха да се проучи најмалку една кра-
тка сура или три ајети, а може и еден долг ајет. Ова ва-
жи за првите два реката фарз, како и за секој рекат на
витр намазот, суннетите и нафилите;137
2. Прво треба да се проучи Ел-Фатиха, а потоа неко-
ја друга сура која се учи после неа;
3. Преодните текбири (текбиратут-тенекул);
4. Изговарањето: „Семи' Алпаху лимен хамидех, Ра-
ббена ве лекел хамд" после руку;
5. На сеџда освен челото треба и носот да се спушти
на тло (земја);1313
6. Првото седење и првиот тешехуд (ет-тешехуд ед-
евел) во намазите кои имаат две седења. Последното
седење е фарз и не може да се надокнади со сехви се-
Џдад

131 Кај сите алими. освен кај ханефиските, учењето на сура после
Ел-Фатиха е суннет (заб. на прев.).
Кај останатите месхеби ова е фарз и не може да се Надоклања
со сехви сеџда (заб. на прев.).

106
 7. Учење на „Ет-техијјату" на првото седење, а потоа-
веднаш да се предолжи со третиот рекат;
8. Во пладневскиот и икиндискиот намаз, како и во
сите дневни доброволни намази, Ел-Фатиха и СУРаТа
кеја следи да се учат во себе;
9. Имамот да ги учи на глас Ел-Фатиха и сурата која
следи на сабахскиот, акшамскиот и јацијскиот намаз,
на џума, на бајрамите, на теравија и витр намаз за
Рамазан;139
10. Да се проучи кунут дова во витр намаз;
11. Предавање селам на крајот на намазот, најпрво
на десната па на левата страна;
12. Клањањето кон сутра (итихазус-сутре);

Што го расипува намазот?

Намазот се расипува:
1. Во случај да се изостави некој од неговите соста-
вни делови (рукнови), доколку во текот или непосре-
дно по завршетокот на намазот не се надокнади. Во
таа смисла Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве сеплем, забележувајќи дека еден човек не бил сми-
рен во намазот како што треба и дека после руку не се
исправип и смирил прописно, а тоа се рукнови во на-
мазот, му рекол: „Врати се и Повторно клањај, бидејќи
не си клањал (како што треба) ! “140
2. Со јадење и пиење, бидејќи Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве селпем, рекол: „Човекот во на-
мазот навистина е зафатен“141 (т.е. човек сето свое

139 Тој што ги клања овие намази сам може да ги учи гласно, а може
и во себе (заб. на прев.).
14“ Муслим.
"11 Муттефекун алејхи.

107
внимание мора да го насочи и посвети само на намазот.
а камоли во намазот да јаде или пие):
3. Со изговарање на било што што не е врзано за на-
мазот со цел негово поправање. Во таа смисла се и
зборовите на Возвишениот, субханеху ве те'ала: „...и
Пред Аллах Лонизно стојг'и'е!“ (Ел-Бекаре: 238), како и
зборовите на Неговиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „На намазот не му доликува било што од оби-
чниот човечки говор. “142
Меѓутоа, тоа не се однесува на зборовите со кои се
има цел да се исправи некој од пропустите во намазот.
На пример, кога имамот ќе предаде селам, па ќе му се
укаже да го надополни намазот. Кога ќе му се каже
тоа, тој е должен да го надополни или кога во учењето
ќе се збуни, па некој од муктедиите ќе го исправи и сл.
за такво нешто нема пречка бидејќи е познато дека,
иако Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи за се-
плем, и Зул-Једејн проговориле во намазот, истиот не
им бил расипан.143
4. Со смеење во намазот. Под ова се мисли на гла-
сно смеење, а не на смеење во себе (насмевка). Исла-
мските научници се едногласни во мислењето дека
смеењето го расипува намазот. Некои од нив дури сме-
таат дека гласното смеење не го расипува само на-
мазот, туку и абдестот. Во таа смисла се пренесува од
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, дека рекол:
„Насмевката не го расш'яува намазот, но гласното смеење
- 44
го расипува. “1
5. Со поголеми и почести движења ви намазот, би-
дејќи тие се во спротивност (со скрушеноста и смире-
носта) во намазот. Тоа исто важи и за препуштање на
мислите кои не се врзани за намазот. како и за дви-

1'12 Муслим.
143 Муттефекун алејхи.
1“ Таберани во „Ес-Сагир“ со солиден сенед.

108
жењата на телото (кои не припегаат на достоинстве-
ното држење на намазот). Што се однесува на малите
движења, како што се местење на турбанот (капата
или шамијата), поминување еден чекор напред за да'се
пополни празното место во саффот или едно движење
на раката, тоа не го расипува намазот. Доказ за тоа е
дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, како
имам во намазот, ја зел, ја подигнал и ја спуштил
Умама. 115 Умама е неговата внука од ќерка му Зејнеба.
6. Со додавање во намазот - во заборавање (сехв) ..
уште толку рекати колку што изнесува самиот намаз,
така што пладневскиот намаз, наместо четири, се кла-
ња осум рекати и сл. Ова е вака бидејќи овака големо-
то заборавање во намазот е доказ дека во него изоста-
нала потребната присебност и скрушеност без кои на-
мазот не е исправен.
7. Со присетување дека предходниот намаз не е
извршен, да кажеме дека тргне да клања икиндија, а
се сети дека не клањал пладне. Во тој случај ики-
ндијата нема да му биде важечка се додека не клања
пладне, бидејќи со тоа го нарушува задолжителниот
редослед на клањање на петте дневни намази, еден по
друг, онака како е пропишано од Законодавецот. Зна-
чи, не може да се клања ни еден фарз намаз додека не
се клања оној пред него.

МВСТЗ на кои НЕ Е АОЗВОАВНО да СЕ мање

Места на кои не е дозволено да се клања1411 се:

1. Гробиштата, затоа што Аллаховиот Пратеник, сал-
лаллаху алејхи ве селпем, забранил да се клања на
нив. Тој, саллаллаху алејхи ве сеплем, го забранил кла-

1'15 Бухари.
1411 Види „Ел-фикхул ислами ве едиллетуху" 1П88- 793 и „Скратенаи
та збирка на фикхски прописи" стр 24

109
њањето кон гробиштата, велејќи: „Не клањајШе кон 2190-
бцшШаШа и не седнувајШе на нив“.147
Затоа треба да се избегнува правење на џамии во
близина на гробиштата или закопување на муслимани-
те во близина на џамиите;
2. Црква. затоа што тоа е место каде што се соби-
раат шејтаните, поради постоењето на голем број слики
и кипови. Доколку тие слики и кипови би се тргнале
или со нешто се прекриле, тогаш во црквата би било
дозволено да се клања;
3. ѓубриште;
4. Кланица;
5. На средина на патот;
6. Трлата на камилите;
7. Хаммам (тоалет, бања):
8. Над Каба.

Езан и иКамет

Езан е огласување на почетокот на намаското време

со посебни зборови и тоа е едно од обележјата на
Исламот. Езанот и икаметот се за машките суннет муе-
ккеде пред клањањето на фарз намазот, без разлика
дали клањаат сами. во редовно време или подоцна, до-
ма или на пат.
Езанот гласи:
„Аллаху Екбер" (4 пати),
„Ешхеду ен ла иплахе иллеллах" (2 пати),
„Ешхеду енне Мухаммедун ресулуллах" (2 пати),
„Хајје алес салах“ (2 пати),

“7 Ибид.

110
 „Хајје апел фелах" (2 пати),
„Алпаху Екбер" (2 пати),
„Ла илахе иллаплах“ (еднаш).
Превод на езанот:
„Аллах е најголем“ (4 пати),
„Сведочам дека нема друг бог освен Аллах“ (2 пати),
„Сведочам дека Мухаммед е Аллахов Пратеник" (2
пати}
„Дојдете на намаз“ (2 пати),
„Дојдете на спас" (2 пати),
„Аллах е најголем" (2 пати),
„Нема друг бог освен Аллах" (еднаш).
Кај сабахскиот езан после „хајје апел фелах" се учи
(рецитира) „ес салату хајрун минен неум" (2 пати), што
значи „намазот е подобар од сонот“.
Икаметот ги 00држи истите зборови како и езанот,
само со поинаков број пати и само што кај секој намаз
после „хајје апел фелах" се додава „кад каметис салах"
(2 пати), т.е. „намазот почнува“. Икаметот гласи:
„Алпаху Екбер" (2 пати),
„Ешхеду ен ла иплахе иллеллах“ (еднаш),
„Ешхеду енне Мухаммедун ресулуллах" (еднаш),
„Хајје алес салах" (еднаш),
„Хајје апел фелах" (еднаш),
„Кад каметис салах" (2 пати),
„Алпаху Екбер" (2 пати),
„Ла илахе иллаллах“ (еднаш).
Преводот е идентичен со оној на езанот.
додека езанот се учи поспоро, со висок глас и со
одмарање, икаметот се учи побрзо и без застанување.

111
 Мустехаб му е на оној што го слуша езанот да го
повторува истото што го учи муезинот, освен после
зборовите „хајје алес салах" и „хајје апел фелах", каде
што треба да се каже „ла хавуле ве ла куввете илла
биллак2
ПОСЛЕ езанот СУННЗТ е да се каже следнава дова:
„Аллахуме. Рабби хазихид да'ветит таммети весса-
латил каимети ати Мухаммеден ил весилете вел фади-
лете веб'асху мекамен махмуден иллези ве'адтеху.“14
„Господару на овој совршен повик и на намазот кој
настапува, подари му на Мухаммед Ел-Весиле,149 висо-
ка чест и по проживувањето стави го на почесната по-
ложба која си му ја ветил."
Суннет е оној што го учи езанот и икаметот да биде
со абдест, да го учи езанот стоејќи, свртен во правецот
на Киблата, со тоа што при изговарањето на зборовите
„хајје алес салах", да се сврти со главата и градите на
десна страна, а при изговарање на зборовите „хајје
апел фелах“ на лева страна. Прстите ќе ги стави во
уши. Треба да се остави доволно време помеѓу езанот и
икаметот, така што тие кои го чуле езанот, да имаат
доволно време да му се придружат на џематот.
Се пренесува дека Аллаховиот Пратеник, апејхис
селам, рекол: „Билал учи езан ноќе, Па јадете и Пијте се
додека не го чуете езанот на Ибн Умми МакШум ".150
Бипал, радијаллаху анху, учел езан ноќе т.е. пред
суфур за да се разбудат луѓето. Затоа Аллаховиот Пра-
теник, саллаллаху алејхи ве сеплем, предупредил да
не се прекинува со јадење кога ќе се чуе езанот на
Бипал, радијаллаху анху, се до езанот на Ибн Умми

148 Некаде можеме да го сретнеме и додатокот „иннеке ла тухли-

фзш миа'д“, но не сме го пронашле во сахих изданијата.
14 Ел-Весиле е најубавото и најдоброто место во Џеннетот (заб. на
(жен.).
Пренесува Тирмизи.

112

Зсаппео су СатЗсаппег
МЗКТУМ. Ова е еден од запоставените суннети кој треба
да се оживее кај нас.

Начин на КАањање на намазот

Почетен текбир

Кажувањето на почетниот текбир се прави на тој на-

чин што се креваат рацете во висина на градите или
ушите, а со дланките свртени кон Кибла, при тоа кажу-
вајќидАллаху Екбер (Аллах е најголем) и гледајќи на
местото на сеџдата.
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, го Почнуваше
.. ., 151
намазош кажувајкн Аллаху Екбер. “
Исто така рекол: „Не е ПоШПолн намазот на човекот,
додека не се абдести.: како што треба, а Потоа не каже
Аллаху Екбер 152
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол:
„Клучот на намазот е чистотијата (абдестот), текби-
рот ги сПречуеа делата кои не (му припаѓат) се на нама-
зот, додека селамот ги дозволува тие дела (да се напра-
ват) “'153

„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, неколку пати

го изговараше текбирот кревајќи ги рацете, додека неко-
гаш Пред да ги крене рацете, а некогаш откако ќеги кре-
154
неше. “
„Мухаммед, саллаллаху алејхи” ве селлем, некогаш ги
креваше рацете до рамењата, а некогаш до ушите. “155

15” Муслим и Ибн Маџе.

152 Таберани со сенед сахих.
153 Ебу Давуд, Тирмизи, Хаким кој вели: Хадисот е сахих. Ова го
одобрил и Зехеби.
' Бухари, Ебу давуд и Несаи.
'55 Бухари, Ебу Давуд и Несаи.

113
 Врзување во намазот

По изговарањето на текбирот рецете се ставаат на

градите. Се става десната рака над левата, значи над
ДЛННКЗТЗ, ЗГЛОбОТ ИЛИ на ПОДЛЗКТИЦдТЗ НЗ ЛЗВЗТЗ ра-
КЗ.
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „На
нас 17 аШеницшПе, ни е наредено да Побрзаме со ифта-
рош1 6 и да задоцниме-со суфурот157 и да ја ставиме дес-
ната рака над левата. “158
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, Помина Покрај
еден човек кој клањаше и виде дека ја имаше ставено ле-
вата рака над десната. Па му ги одврза рацете и десната
му ја намести над левата. “159 .
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, ја ставаше де-
сната рака врз левата дланка, над зглобот и Подлакти-
цата на левата рака. “160
„Неколку Паи-ш левата рака ја опфаќаше со десна-
ша. 16161
--

„И ги ставашерацеШе на градите. "162

Забелешка: Ставањето на рацете на гради е дока-
жано со Суннетот и се што е спротивно на ова е или

156 Ифтар е времето кога сонцето ќе зајде зад хоризонтот и

представува почеток на акшамскиот намаз. а означува крај на
постот за тој ден (заб. на прев.).
157 Суфур го означува последниот оброк пред почетокот на постот
за истиот ден. а тоа е времето пред мугрите (заб. на прев.).
15“ Ибн Хиббан и Дијау. со сенед сахих.
'59 Ахмед и Ебу Давуд. со сенед сахих.
"” Ебу Давуд, Несаи, Ибн Хузејме, со вистинит сенед (синџир на
пареносители). исто така и Ибн Хиббани го потврдил.
' ' Несаи и Дарекутни со сенед сахих.
16? Ебу давуд. Ибн Хузејме. Ахмед. Ебу Шејх. Тирмизи за еден Од
овие сенеди вели дека е добар (хасен). Види „Ахкумул џенаиз" стр.
118.

114
даиф163 или целосно без база. Имам Исхак ибн Рахевејх -
постапувал според овој суннет, како што кажал
Мервези во Ел-Месил (стр. 222): „Исхак клањаше витр
заедно со нас... тој ги креваше рацете на кунут и извр-
ШУВЗШЗ кунут пред руку и ги ставаше рацете на гради
ИЛИ веднаш под градите". Слична е изреката на Ел-
Кади Ијад ел-Малики во Мустахаббат ес-Салах во сво-
јата книга „Ел-И'пам" (стр. 15, трето издание, Рабат):
„Десната рака треба да се стави над левата дланка, во
горниот дел на градите". Слична е и изреката на
Абдуллах ибн Ахмед ибн Ханбел пренесено во својот
М'есаил (от. 62): „Видов дека во текот на намазот, мојот
татко ги ставаше рацете една врз друга, над папокот“
(ВИДИ додаток 4).

ГАВАЗНЈВ ВО МВСТОТО НЕ] СВЏАЗТЗ И ПОНИЗНОСТЗ

„ Тој, саллаллаху алејхи ве селлем, ја наведнуваше глава-

таа во текот на намазот и својот Поглед го насочуваше
- -“1б4 , -. ..
кон иодош - „додека беше во Каба, неговиош поглед не
се оддалечуваше од местото на сеџдата, се додека не за-
вршеше со намазот“ и велел: „Не е Погодно да се има не-
што во Куќата, што би го вознемирувало човекот што
клања “. 165

"53 За потсетување, даиф хадис во хадиската наука означува слаб

хадис со слаб синџир на преносители на истиот и како таков не се
употребува кога веќе постојат сахих или хасен хадиси (заб. на
лава.).
1 Бејхеки и Хаким, кои го прогласиле за сахих и така е како што
кажал тој. Постои исто така и еден хадис кој го зацврстува, прене-
сен ед десет асхаби: се пренесува од Ибн Асакири (17/202/2). Види
Ел-Ирва (354). Овие два хадиса кажуваат дека суннет е погледот
да биде свртен кон местото на сеџдата, така што постапувањето на
некои обожуватели кои ги затвораат очите во текот на намазот е
погрешна богобојазност. затоа што најдоборото упаство е она на
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем.
"5 Ебу Давуд и.Ахмед. со сахих сенед (Еп-Ирва, 1771): Со „Куќата“
се подразбира Кабата, како што кажува овој хадис.

115
 „Тој го забрануваше гледањето нагоре кон небото“166 И
толку многу ја потенцирал оваа забрана, што дури
И
рекол: „Луѓето треба да се воздржат од гледањето наго-
рекон небото додека клањаат или нивниот Поглед нема
да им се врати (во едно предание: ...или нивниот Поглед
ке им се 3амаШи)."1б7

Аовите на почетокот на намазот и учењето на

ЕА-Фатиха

По почетниот текбир, намазот се почнува со дова ко-

ја ја кажал Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем.
Постојат повеќе од 12 дови со кои Мухаммед. алејхис
селам, го почнувал намазот, но за вас ќе одбереме са-
мо три:
(1) „Аплахумме ба'ид бејни ве бејне хатајаје кема
баадте бејнел машрики вел магриби. Аплахумме
наккини мин хатајаје кема јунеккас севбул ебједу
минед дениси. Аплахумме игсилни мин хатајаје бис
селџи вел маи вел береди.“168
„Алпаху мој, оддалечи ме од гревовите, како што си
го оддалечил истокот од западот. Алпаху мој, сочувај
ме од гревовите како што се чуваат белите алишта од
нечистотијата. Алпаху мој, исчисти ги моите гревови со
дожд, лед и снег.“
(2) „Субханеке Аплахумме ве бихамдике ве
тебарек есмуке ве те'ала џеддуке не па илахе
гајруке.“169

156 Бухари и Ебу Давуд.

167 Бухари. Муслим и Сираџи.
168 Бухари, Муслим и Ибн Шејбе.
“59 Ебу Давуди, Хаким, кој вели: Хадисот е сахих. Ова го одобрил и
Зехеби.

116
 „Тебе ти припаѓа славата, Алпаху мој и вечно бла-
годарноста. Благословено е Името Твое, возвишена е
Твојата големина и нема други божества освен Тебе. .
(3) „Елхамдулиллах, хамден кесирен, тајјибен
мубарекен фихи.“170
„Му се заблагодаруваме на Аллах со многу благода-
рности, убави и благословени.”
Во овој случај Мухаммед. саллаллаху алејхи ве
сеплем, рекол: „Видов 12 мелеци, како се наШПревару-
ваат кој од нив ќе го крене. “171
После учењето на една од овие три дови се вели:
„Еузубиллахи минеш шејтанир раџим мин хемзихи
ве нефхихи ве нефсихи.“172
„Барам заштита кај Аллах Од проклетиот шејтан, од
неговото лудило, од неговата арогантност и неговата
поезија.“
“1 73
„Потоа тивко се учи Бисмиллах.
„Во името на Аллах."
Откако ќе се заврши Бисмиллах се учи сурата Ел-
Фатиха, застанувајќи (одморајќи) се на крајот на секој
ајет.
Се вели:
>> неш! «5433! Ш «Јин о((1)
„Бисмиллахир Рахманир Рахим. “
„Во името на Аллах, Милостивиот, Сомилосниот.“ и
се подзастанува (одмара), а потоа се учи:
}о'аеЈШт :..:џ 51! Мит)

17“ Со оваа дова го започнал намазот еден од асхабите (заб. на

п ев.).
”е Пренесува Муслим и Ебу Давуд.
'72 Ебу Давуд, Ибн Маџе, Дарекутн. Хаким кој вели: Хадисот е сахих.
Исто така го одобрува и Ибн Хиббан и Зехеби. '
”3 Бухари, Муслим, Ебу Авване. Тахави и Ахмед.

117
 „Елхшидулиллахираббил алемин. “
„Благодарноста му припаѓа на Аллах, Господарот на
световите." и се подзастанува (одмара), потоа се учи:
греди одвиваа)
„Ер-Рахманир-Рахим. “
„Милостивиот и Сомилосниот." и се подзастанува
(одмара), потоа се учи:
30033!» ,а}; диоди)
„ Малики јеумиддин. “
„Владетелот на Денот Суден!" и се подзастанува
(одмара). Вака се продолжува се до крајот на сурата.174

Хадиси кои укажуваат за неопходноста на

учењето на ЕА-Фатиха и нејзината вредност

(1) Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол:

„Нема намаз за оној што не ја учи ФаШихаШул-КнШаб
(сурата Ел-Фатиха) “.175
(2) „Не се смета за исПравен намазот на личноста која
во својот намаз не ја учи ФаљПихаШул-КшТааб. “176
(3) „Кој клања намаз и не ја учи. ФаШгцаШул-КиШаб,
неговиот намаз е неПоШПолн, намазот му е неПои-и'лолн,
- - -- “ 17 7
намазот му е неиошиолн.

174 Ебу Давуд, Сехми, Хаким, кој го одобрува овој хадис. Ова го одо-
брил и Зехеби. Исто така го пренесува и Ебу Амр Еддан
1 5 Бухари, Муслим. Ебу Авване и Бејхеки.
- ”6 Дарекутни, кој го потврдува. Исто така и Ибн Хиббан во својот
сахих.
"7 Муслим и ебу Авване.
118
 Учењето на ЕА-Фатиха заедно со имамот

На почетокот, Мухаммед, алејхис селам, им дозво-

лил на асхабите да учат заедно со него во намазите ка-
де што Кур анот се учи гласно (на пр. сабах, акшам и ја-
ција), така што еден ден д0дека клањал сабах намаз,
учел Кур'ан, но намазот му се пореметил. Откако завр-
шил рекол: „Изгледа дека вие учите После вашиот
имам?“ (Ние) Рековме: „Да, брзајќи". Мухаммед, алејхис
селам, рече: „Не ЦосШаГшувајШе вака Понатаму освен до-
колку ја учите ФаШгшаШул--КшТшб, затоа што нема на-
маз оној шшо неја учн оваа сура.“178
Но, подоцна им забранил да учат Кур'ан гласно, било
тоа Ел-Фатиха или друга сура, во намазите во кои се
учи гласно. „Еден ден, откако се врати од намазот во
кој се учи гласно,179 рече: „Дали Пред малку некој учеше
заедно со мене?“. Некој рече: „Да, јас о Аллахов Прате-
нику!" Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рече:
„Какво е ова мешање?“ (Ебу Хурејре, пренесувачот на
овој хадис) Рекол: „Откако го слушнаа ова од Муха-
ммед, саллаллаху алејхи ве селпем, престанаа со
учењето на глас во намазите во кои тој (имамот) учеше
гласно, додека учеа (Ел-Фатиха) во себе во намазите
во кои имамот не учеше гласно (како што се пладне на-
маз икиндија, еден рекат на акшамот и двата последни
рекати на јација)". 180
Од овој хадис се педразбира дека:
а) Во почетокот учењето на Ел-Фатиха било дозво-
лено за муктедијата (оној што клања позади имамот);

"8 Бухари со својот „Џуз“, Ебу Давуд, Ахмед, Тирмизи кој вели: Ха-
дисот е сахих. Така вели и дарекутни.
Во некои ривајети се вели дека тоа било сабах намаз (заб. на
п ев.).
"8 Малик. Хумејди. Бухари, во својот „Џуз“, Ебу Давуд, Ахмед и Ти-
рмизи кој вели: Хадисот е хасен. Додека Ебу Хатим, Ибн Хиббан и
Ибн Кајјим го потврдуваат овој хадис.

119
 б) Потоа го забранил учењето на Кур'анот. освен
учењето на Ел-Фатиха;
в) Потоа го забранил мешањето со имамот додека се
учи Ел-Фатиха, во намазите каде што се учи гласно:
г) Дека, Ел-Фатиха треба да се учи (во себе) во нама-
зите каде што имамот не учи гласно (како што се пла-
дне намаз, икиндија, еден рекат на акшамот и двата
последни рекати на јација).
„Ои7како Мухаммед саллаллаху алејхи ве селлем, завр-
шуваше со учењето на Ел- Фатиха, ќе кажеше: АМИН!
Главно и влечејќи го зборои7. “181
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол:
„Кога некој од вас ќе каже АМИН, исто така и мелецшПе
на небото кажуваат АМИН и ако овие изреки се совПа-
днат една со друга, му се Простуваат гревовите кои ги
наПравил “.182
Во еден друг хадис стои: „Кажувајљ-ие АМИН, Аллах
да ви се смилува!1” 83
„Евреите не 88:94 мразаат заради нишшо друго, освен
заради селамои718 и заради кажувањето АМИН После
имамот “.185
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, после Ел-
Фатиха учел некоја сура, во некои ситуации пократка и
во некои подолга, како што се пренесува во автенти-
чните хадиси на оваа тема.186
Потоа, тој, саллаллаху алејхи ве селпем, учел друга
сура после Ел-Фатиха, влечејќи ја понекогаш и кратејќи

1111
82Бухари во .Џузул-кираети“ и Ебу Давуд со сенед сахих.
::.Бухари Муслим, Несаи и Дареми.
::Муслим и Ебу Авване.
84Исламски поздрав (заб на прев. ).
1115 Бухари во „Едебуп Муфред", Ибн Маџе, Ибн Хузејме, Ахмед и
Сираџ со два сенеда сахих.
1” Бухари, Муслим. Абдул-Гани еп--Макдиси, Тирмизи итн.

120
ја во други случаи, поради патувањето, кашлањето, бо-
лката или ппачењето на децата.
Понекогаш ја делел сурата во два реката,137 а поне-
когаш целата сура ја повторувал во вториот рекат.1813
Понекогаш комбинирал две или повеке сури во еден
рекат.189
Еден од енсариите бил назначен за имам во џами-
јата Куба и секогаш кога на џематот им учел некоја
сура,190 почнувал со сурата „Кажи: ,Он е Аллах, Еден
е."...“ (Суретул Ихлас, 112: 1) до крај, потоа учел друга
сура по неа, и вака постапувал во секој рекат. Затоа,
луѓето му се обратиле: „Ти почнуваш со една сура, и не
ти изгледа доволно, па учиш некоја друга: Ти или ќе ја
учиш само таа сура или ќе ја оставиш и ќе учиш некоја
друга“. Тој рекол: „Нема да ја оставам: ако вие сакате
со неа да ве водам, ќе продолжам, а ако не сакате, то-
гаш ќе ве оставам“. Тие знаеле дека тој е еден од на-
јдобрите и не сакале да бидат водени од некој друг.
Така, кога дошол Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
сеплем, тие му ја кажале ова случка, а тој рекол: „О,
човеку, што те сПречува да Постаљ'шш како што бара
твојот народ? што Ше натера да ја учиш оваа сура во
секој рекат?“ Тој рекол: „Ја сакам оваа сура.“ Тој,
саллаллаху алејхи ве селпем, рекол: „Твојата љубов
кон неа ќе и7е внесе во Џеннетот. “191

"17 Ахмед и Ебу Ја'ла од два ланци на преносители.

1" Како што постапувал на Сабах (заб. на прев.).
189 Деталите и изворите следат наскоро (заб. на прев.).
1110 Значи една сура после Ел-Фатиха (заб. на прев.).
191 Бухари како та'лик и Тирмизи како мевсул и тој го прогласил ка-
КО сахих.

121
 Комбинирањето на САИЧНИТЕ суви и другите во
еден рекат
Тој ги комбинираше двојките192 на сурите муфе-
ссал,193 така што учеше во еден рекат една од двојките
на сурите што следат:194
Ер-Рахман (55: 78) 195 и Ен-Неџм (53: 62);
Ел-Камер (54: 55) и Ел-Хакках (69: 52);
Ет-Тур (52: 49) и Заријат (51: 60);
Ел-Ваки'а (56: 96) и Ел-Калем (68: 52);
Ел-Ме'ариџ (70: 44) и Ен-Нази'ат (79: 46);
Ел-Мутаффифин (83: 36) и Абесе (80: 42);
Ел-Муддессир (74: 56) и Ел-Музземмил (73: 20);
Ед-Дехр (76: 31) и Ел-Кијамех (75: 40);
Ен-Небе' (78: 40) и Ел-Мурселат (77: 50);
Ед-Духа (44: 59) и Ет-Теквир (81: 29).
Понекогаш во текот на ноќниот намаз тој ги комби-
нираше во еден рекат сурите на седум тивијали (долги-
те сури), како што се: Ел-Бекаре, Ен-Ниса и Али Имран.
Тој велеше: „НајПоШПолниои-г намаз е оној со долго сШое-
ње. “195

2 Неза ир: сурите кои имаат слично значење и двете содржат со-
19 |

вети, наредби или раскази (заб. на прев.).

Постои согласност дека завршуваат на крајот на Кур'анот, најто-
чното видување е дека тие почнуваат со сурата Каф (бр. 50) (заб.
на прев.).
191 Бухари и Муслим.
5 Првиот број е оној на сурите, додека вториот е оној на ајетот во
сурата. Анализирајќи ги двата први броеви во секој случај, лесно
може да се забележи дека во повеќето од овие комбинации, тој,
саллаллаху алејхи ве селпем, не се држел до Кур'анското подре-
дување на сурите. затоа ова е сведоштво за дозволеноста на спи-
чно нешто. иако најдобро е да ги следиме сурите по ред (заб. на
п ев.).
1111 Муслим и Тахави.

122
 Кога тој учеше следниов ајет:
30433! од! 61 (4119 Ј-Ме 2443 84310Ц40)
„И нели тогаш Он е Моќен мртвите да ги ожи-
вее? “ (Киј амех: 40)
велеше:
„Славата Ши ПриПаѓа Тебе, секако!“
А кога го учеше следниов ајет:
мет 433 ;4-1 'с-Тѓи ода)
„ Слави Го, името на Госдодарот твој, Севи-
шен! “ (Ел-А'ла: 1) велеше:
„ВеличесШвен нека е мојот ГосПодар, Највозвшиени-
-- “197
ош.

Учењето во раздични намази

Што се однесува до сурите или ајетите кои тој, апе-

јхис селам, ги учел во намазите, се разликувале зави-
сно од намазите. '

Сабах намаз

Неговото учење на сабах намаз било толку многу

кратко,198 што Аиша, радијаллаху анха, се прашала: „Ја
проучи ли сурата Ел-Фатиха или не?!“199

197 Ебу Давуд и Бејхеки, со сенед сахих. Овој хадис е општ, зашто се
практикува во текот на намазот, како во фарзот, така и во су-
ннетот, како и надвор од него. Ибн Еби Шејбе (211 3212) пренесува од
Ебу Муса ел-Елшари и Ел-Мугире Ибн Шубе дека тие го кажувале
ова во фарзовите и на Омер и Али без такви специфичности,
198 Ахмед со сенед сахих.
199 Бухари и Муслим.

123
 Тој, саллаллаху алејхи ве сеплем, ги учел долгите
СУРИ200 муфессел201, така што, „тој (понекогаш) ја учеше
Ел-Ваки'а (56: 96) и слични сури во двата рекати“ 202
Тој ја учел сурата Ет-Тур (52: 49) на Последниот
хаџџ?“
Понекогаш „Шојја учеше сурата Каф (50:45) или неко-
ја слична сура (во првиот рекат) ".204
Понекогаш „тој ги учеше Пократкии-се сури муффесел,
како што е ,И кога Сонцето ќе се 1'Еомрачи1 (ЕТ-Теквир
81: 29)".205
Еднаш ТО] проучил: „Кога земјата ќе биде Еогбресена
со Потресот свој...“ (Еп-Зилзал 99: 8) во двата рекати,
така што преносителот вели: „Не знам дали Аллахови-
от Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем, заборави
или намерно ги учеше“.206
Еднаш додека беа на пат, проучил: „Кажи: ,Се бри-
клонувам кон ГосПодарогП на муграШа... “ (Фелек 113: 5)
и „Кажи: ,Се Ериклонувам кон ГосдодароШ на луѓе-
и70'...“(Нас114:6).207
Тој ја учел сурата Ер-Рум (30: 60),203 а понекогаш су-
рата Ја Син (36: 83).209

2011Несаи и Ахмед, со сенед сахих.

201 Последната седмина од Кур'анот, почнувајќи од сурата Каф
(9 .50) (заб. на прев.).
Ахмед. Ибн Хузејме (11691) и Хаким, кои го прогласиле за сахих,
а и Зехеби се сложил.
2113 Бухари и Муслим.
“4 Муслим и Тирмизи. Дадено е во „Ел-Ирва" (345).
205 Муслим и Ебу Давуд.
205 Ебу Давуд и Бејхеки со сенед сахих. И како што се гледа, тој,
саллаллаху алејхи ве сеплем, ова го направил намерно за да ја по-
каже неговата вредност.
201 Ебу Давуд, Ибн Хузејме (1/76/1). Ибн Бушрани во ,.Ел-Емали“ и
Ибн Еби Шејбе (12/176/1); Хаким го прогласил за сахих. а и Зехеби
се сложил.
208 Несаи, Ахмед и Безари. со добар сенед.
2119 Ахмед со сенед сахих.

124
 Понекогаш тој го водел намазот на сабах со сурата
Ес-Саффат (77: 182).210
„На сабах намазот, во Петок, тој ја учеше Ес-Сеџде
(32:30) (во првиот рекат, додека во вториот) Ед-Дехр" (76:
31).
„ Тој во Првиот рекат учеше Повеќе отколку во втори-
ОЕП. п212

Понекогаш после Ел-Фатиха го учел ајетот:

}о ЦЈШ'ЈЦШЏЈБШЏМДШЦМЈЈЈЏЈШ'ЈЈЈЏЈШЏЏА'13139
сенЈдд-и-Ш џишшЦг-ЈЈЈЏАЏЈЈШ џЈЈ1ЏЈшддЈШЈдџЈЈ1 ЦЈ-ЕШШЈ 43
вам «>:(136)
„Кажете: ,Ние веруваме во Аллах и во она што ни
еобјавено'...“ (Еп-Бекаре: 136) во првиот рекат, додека
во вториот:
ЈЗО Завод 01315” ШШШ ЗЗЗШЕФИЗЈЈШЈ! ШШНШШ 31933
шин- 135 %Ј'Ј'адд јЈЗЈЗЗ Ш'ЈЗ 813 5111 аЈЗ 'ол шум Ш Ш 3.533 Ц'Ј Шоп“)
„Кажи: ,О Следбеници на Книгаи-ш, дојдеи-Је кон
Зборот, нам и вам заеднички: само Аллах да го
обожуваме'... “ (Али Имран 3: 64)213
Понекогаш наместо оваа ја учел:
};»- :ЈШ 2»: вашу) зш „11 ави! мазна наиш- ва из
}„дш'
' " ст. давав Ес.) 4.111 «:((52)
„И бидејќи Иса го усеши неверувањето нивно...
(Али ИмраНЗ: 52). 214

210 Ахмед и Ебу Ја'ла во нивните муснеди и МаКДиси во „Ел-Мухта-

Е11Х
2Бухари и Муслим
1Ибид.
213
14„Муслим Ибн Хузејме и Хаким.
1Муслим и Ебу Давуд.

125
 Понекогаш во првиот рекат ја учел сурата Еп-Кафи-
рун (109: 6) и сурата Ел-Ихлас (112: 4) во вториот,215 и
исто така велел: „Колку одличен Цар се овие сури!“21е
Тој слушнал еден човек учејќи ја првата сура (Еп-
ќафирун) во првиот рекат, па рекол: „Овој е еден роб
што верува во својот ГосПодар'”. Потоа човекот ја
проучил другата сура (Ел-Ихлас) во вториот рекат, а
тој, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „Овој е еден
- го познава
роб шшо - - „„ Госиодар".
овајош - 217

ПАадневен намаз

„ Тој, саллаллаху алејхи ве селлем, ја учеше Ел-ФаШиха ::

две сури во двата арен рекати, одолговлекувајќи го Пр-
виоГи'рекаШ Повеќе од вториот. "218
Понекогаш толку многу го продолжувал што „Нама-
3017 ќе Почнеше, некој можеше да отиде до Полето Ел-Бе-
ки, да ги заврши своите Потреба (Да се врати во своето
место), да се абдесШи, Потоа да тргне накај џамијата, а за
тоа време Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селлем, сеуште ќе беше на Првиот рекат, ете толку
(беше Долг) Шраеше".219
Тој учеше во секој од овие два реката по околу три-
есетина ајети, како на пр. сурата Ел-Фатиха следена од
сурата Ес-Сеџда (32: 30).“220
Понекогаш тој ги учел „Се колнам во небото и во
ДениџаШа!... “ (Ет-Тарик 86: 17), „Се колнам во небото
со звезди Ереболно...“ (ЕЛ-Буруџ 85: 22), „Се колнам во

2'5 Ибид.
2111 Ибн Маџе и Ибн Хузејме.
211 Тахави, Ибн Хиббани во својот сахих и Ибн Бушрани; Ибн Хаџер
го прогласил хадисот за хасен во „Ел-Ехадис ел-'Апијат" (бр.16).
118 Бухари и Муслим.
219 Муслим и Бухари во „Џуз ел-Кираех".
22” Ахмед и Муслим.

126
 ноќта кога Шаа ќе оЛфшПи...“ (Ел-Лејл 92: 21) и слични
сури.221
„Понекогаш ја учеше ,Кога небото ќе се расцед'и...'
(Ел-Иншикак 94: 25) и слични сури".222

Учењето на ајети посмз ЕА-Фатиха во

посихедните два Реката

Тој, саллаллаху алејхи ве селпем, последните река-

ти ги кзател на половина, учејки по околу петнаесетина
ајети, а понекогаш ја учел само Ел-Фатиха во нив.224
„ Тој им овозможуваше да слушнат По некој ајет. “225
Тие слушле делови од неговото учење на „ Слави Го,
името на Госдодарог'и' твој, Сеаишен!... “ (А'ла 87: 19) и
„ Ти дојде ли говорат за она што доклади?... “ (Ел-
Гашијех 88: 26).226

221 Ебу Давуд, Тирмизи и Ибн Хузејме (1/67/2); Тирмизи и Ибн

Хузејме го прогласиле за сахих.
22 Ибн Хузејме во својот сахих (1/67/2).
223 Ахмед и Муслим. Хадисот содржи доказ дека е суннет да се учи
повеќе од сурата Ел-Фатиха во двата последни рекати и повеќето
од асхабите постапувале така. меѓу кои Ебу Бекр ес-Сиддик, ради-
јаллаху анху. Ова е исто така и мислење на Имам Шафи, било за
пладневниот намаз или во другите намази; и на подоцнежните нау-
чници, Ебул-Хасенат еп-Лакневи има ваков став во „Белешки за Еп-
Муветтана Мухаммед" (стр.102) и вели:
„Некои наши колеги имаат чудно видување, правјќи ја обврзувачка
сехви сеџдата ако е учена сура во последните два реката. Но коме-
нтаторите во „Еп-Менијјех", Ибрахим ел-Халеби, Ибн Емир Хаџи и
другите го прогласиле овој хадис за лажен. а кога би знаеле не би
го рекле тоа."
224 Бухари и Муслим.
”5 Ибн Хузејме во својот сахих (1/67/2) и Ед-Дија ел-Макдиси во „Ел-
МХхтарах“ со сенед сахих.
22 Бухари и Тирмизи, кои го прогласиле сахих.

127
 Понекогаш ги учел: „Се колнам во небото и во
ДеницаШа!...“ (ЕТ-Тарик 86: 17), „Се колнам во небото
со звезди Ередолно... “ (Ел-Буруџ 85: 22) и слични сури.1227
Понекогаш ја учел: „Се колнам во ноќта кога Шаа ќе
оифаши... “(Ел-Лејл 92: 21) и слични сури."228

Икиндија намаз

„То ', саллаллах ,але 'хи ве селлем, 'а Јчеше Ел-Фатиха и

две сури во двата Први рекати, одолговлекувајќи го Први-
от рекат Повеќе од вториот'бг“229 и „тие мислеа дека тоа
.. - .- , - - -1 23
го прави за да СМЈЦЗНПЈЦ ЛУЗСЈЦО НП (ПРВИОТ) РЗКПЕНОЦ! 1. 0

„Тој, саллаллаху алејхи ве селлем, учеше околу Петнае-

сет ајети во секој од Првите два реката од Пладневниот
намаз и Последните. два рекаи7а ги кратеше Повеќе отко-
л ку Првите. “231
„Тој ја учеше Ел-ФаШиха во дваи7а (последни) река-
ши.
-- |

„ Тој им овозможуваше да слушнат до некој ајет. "233

Тој ги учел гореспоменатите сури (од пладневниот
намаз).
„Тие од движењето на неговата брада можеа да забе-
лежат кога тој учеше на Пладнвен и на икиндија намаз. “234

221 Муслим и Тајапис.

228 Бухари и Муслим.
229 Ибид.
2311 Ебу Давуд со сенед сахих и Ибн Хузејме.
1 Ахмед и Муслим.
232 Бухари и Муслим.
Ш Ибид.
234 Бухари и Ебу Давуд.

128
 Акшам намаз

„ТОЈ, саллаллаху алејхи ве селлем, (понекогаш) учеше

кратки сури. “235 '
Еднаш, „кога беа на Пат, во вториот рекат ја учеше
,Сегколнам во смоквата и во маслинкаШа' (ЕТ-ТИН 95:
8)". 36

Не понекогаш учел и долги сури или средно долги -

муфессел, така еднаш „тој ја учеше ,Залудни се делата
на оние кои не веруваат и кои се оддалечуваат од
Аллаховиот ќа:П...' (Мухаммед 47: 38)“.237
иЛи сурата Ет-Тур (52: 49);238
или Ел-Мурселат (77: 50), која ја учел на последниот
намаз што го клањал.239 '
Понекогаш „тој ја учеше најдолгата од двете долги
сури“240 (Араф 7: 206) (во двата рекати).241 Или ја учел
Ел-Енфап (8: 75) во двата рекати.24

Учењето на акшамскиот суннет

, Во овој намаз, „тој учеше ,Кажи: О невернигш.'...'

(Кафирун 109: 6) и ,Кажи: Он е Аллах, Еден е.'...' (Ел-
Ихлас 112: 4).“243 '

235 Бухари и Муслим.

236 Тајапис и Ахмед со сенед сахих. ,
237 Ибн Хузејме (1/166/2), Таберани и Еп-Макдиси, со сенед сахих.
238 Бухари и Муслим.
239 Ибид.
240 Наречени „Ет-Тупејејн": постои согласност дека Араф (7) е една
изреки,
од нив; друга е Ен'ам (6), според повеќето од вистинските
прев.).
како што се наоѓаат во „Фетхул-Бари" (заб. на
с,
2“ Бухари, Ебу Давуд, Ибн Хузејме (1/68/1), Ахмед, Сираџи и мухли
242 Таберани во „Му'џем ел-Кебир", со сенед сахих.
243 Ахмед, Макдис, Несаи, Ен-Насри и Таберани.
129
 Јација намаз

Тој. саллаллаху алејхи ве селпем, ги учел средно до-

лгите сури муфессел во првите два реката,244 така „тој
ја учеше ,Се колнам во Сонцето и светлината негова...'
(Еш-шсмс 91: 15) и слични. сури“.245
ИЛИ „тој ја учеше ,Кога небото ќе се расцеди' (Инши-
как 94: 25) и изврши сеџда при учењс=:то".2“16
ИСТО така, „тој еднаш ја Проучи ,Се колнам во смо-
коаШа и во маслинкаи-ш' (ЕТ-Тин: 8) (ВО првиот рекат)
додека беа на пат".247
Тој го прекинал одолговлекувањето на јацискиот на-
маз. а ова се случило кога Муаз ибн Џебел го водел
својот џемат на јацискиот намаз и го одолговлекувал
многу, така што еден од енсариите отишол и клањал
(сам). Кога на Муаз му кажале за ова. тој рекол: „Си-
гурно е некој мунафик". Кога човекот разбрал што Муаз
кажал за него, отишол кај Аллаховиот Пратеник, сал-
лаллаху алејхи ве сеплем, и му кажал што Муаз рекол
за него. Потоа Аллаховиот Пратеник, саллаллаху але-
јхи ве сеплем, му рекол на Муаз: „Муазе! Зарем сакаш да
станеш од оние што создаваат. неред?! Кога ќе го воидш
џематот, учи: ,Се колнам во Сонџеи-Јо и светлината
негова...' (Шсмс 91: 15) ИЛИ ,Слави Го, името на
Госдодарог'д твој, Севишен.'...' (А'ла 87: 19) или ,ЧшПај
во името на ГосЕодароШ твој кој создаде...' (Алек 96:
19) или ,Се колнам во ноќта кога и-ша ќе одфабѓи... ' (Ел-
Лсјл 92: 21) затоа што старите, слабите и оние кои има-
ат некоја нужда, клањаат Позади тебе. “248

244 Несаи и Ахмед со сенед сахих.

245 Ахмед, Тирмизи, кои го прогласиле хасен.
216 Бухари, Муслим и Несаи.
1 217 Ибид.
248 Ибид. Кажано е и во „Ел-Ирва" (295) (заб. на прав.).

130
 Ноќниот намаз

Понекогаш тој, саллаллаху алејхи ве сеплем, во но-

ќниот намаз учел гласно, а понекогаш тивко.249 Понеко-
гаш го крател своето учење, а понекогаш го одолговле-
кувал, во некои случаи толку многу, што Абдуллах ибн
Мес'уд рекол:
„Клањав заедно со Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
селлем, една ноќ и тој Продолжи да стои (на кијам) толку
многу, ШШО си Помислив нешто лошо“. Го Прашав: „Што
лошо Помисли?“ Рече: „Помислив да седнам, да одам и да
го оставам Пратеникот, саллаллаху ал ејхи ве селлем! “250
Исто така Хузејфе ибн ел-Јемани рекол:
„Клањав заедно со Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
селлем, една ноќ, кога тој Почна со учење на сурата Ел-
Бекаре. Јас Помислив: , Тој ќе се сПушШи на руку После сто
ајеи-ш'. Но, тој Продолжи. Потоа Пак Помислив:,Тој ќе се
сяушШи на руку кога ќе заврши со неа'. Потоа тој ја
Почна сурата Ен-Ниса и ја заврши, Па Потоа Продолжи со
сурата Али Имран251 и ја Проучи цела. Тој учеше Полека;
кога ќе стигнеше до некој ајет во кој се величаше Аллах,
субханеху ве те'ала, тој Го величаше; во ајетите во кои
имаше нешто да се бара од Аллах, субханеху ве те'ала,
Шој го бараше тоа, кога беше Потребна заштита, тој ја
бараше (од Аллах). Потоа се сПушШи на руку...“ се до
' крајот на хадисот.25
Тој велел: „Ако некој од вас кој клања ноќе Проучи
двесте ајети, ќе се заПише како еден од искрените, бого-
бојазниШе'5253„Ако некој од вас кој клања ноќе Проучи сто

249 Несаи со сенед сахих.

250 Бухари и Муслим.
"“ Преданието е вака. со Ен-Ниса (4) пред Али Имран и ова е доказ
(дозвола) за отстапување од учењето на сурите по редослед (заб.
на прев.).“
252 Муслим и Несаи.
253 Дарими и Хаким, кои го прогласиле сахих. И Зехеби се сложил

131
 ајети, нема да се заПише како еден од невнимателни-
Ше'.“254 Понекогаш „шој учеше околу Педесеш или Повеќе
ајеши во секој рекаш“.255 или „ја учеше само сурата Ел-
Музземмил (73: 20) “.255
Исто така, една ноќ стоел (во намаз) повторувајќи го
до зори ајетот:
}огеш 3913! 2151 Ш! до 555 2313 21359 }4-115 54355 'оМЗо 18)
„Ако ги казниш - Шо, робови се Твои, а ако им Про-
сг'диш - Шо, Ши си, навистина, Силен и Мудар! “ (Маиде :
121), (со ајетот извршил руку, се спуштил на сеџда и
чинел дова), (в зори Ебу Зер, радијаллаху анху. му
рекол: „О Аллахов Пратенику, го учеше ајетот се до-
дека не изгреа Сонцето, се спушташе на руку со него, а
Аллах ти дал да го знаеш целиот Кур'ан. Да постапеше
некој друг вака ние ќе се скаравме со него“. Тој рекол:
„НависШина, јас Му се молев на мојот ГосПодар. Семо-
ќниот и Славниот, да Посредувам за мојот уммет: Тој ми
ја прифати оваа дова за секого (да посредувам), што не
му чини ширк на Аллах". 257

Витр намаз

„Тој. саллаллаху алејхи ве селлем, во Првиот рекат.

учеше, Слави Го името на Госдодарош твој, Севи-
шен.'... '(ЕЛ--А'ла 87. 19), во вториот, Кажи: О, неверн-
иџи.'.. .' (Ел-Кафирун 109: 6), и ,Кажи: Он еАллах, Еден
е! ' (Еп--Ихлас 112: 4) во шреГГшог-ирекаГи“..258

254
55Ахмед и Ибн Насри, со сенед сахих.
:Бухари и Ебу Давуд.
:Ахмед и Ебу Давуд, со сенед сахих.
7.Несаи Ибн Хузејме (17011). Ахмед; Ибн Насри и Хакими. кои го
п230гласиле како сахих. а Зехеби се сложил
Несаи, Хаким. кои го прогласиле за сахих

132
 Понекогаш ќе додадел „ Се Лриклонувам кон-Госио-
даршП на муграта...“ (Еп-Фелек 115: 5) и „Се ириѓѓо-
нувам кон Госдодарот на луѓето... “ (ЕН-Нас 114: 6). -
Еднаш, „тој учеше сто ајети од суре Ен-Ниса (4: 176)
- -- - --и 260
80 ЕЦРЕЦЈЦОЕЦРВКСЦЦ .

Што се однесува за двата рекати после витр,261 тој

учеп „Кога земјата ќе биде Лотресена со доШресоШ
свој...“ (Еп-Зилзал 99: 8) и „Кажи: 0 неверници.'... “(Ел-
кафирун 109: 6).262

Прегибувањето во намазот - руку

Се вели Алпаху Екбер, истовремено кревајќи ги ра-

цете до рамењата или до ушите (како на почетниот те-
кбир) се спушта на руку (се прегибува), се исправа гр-
бот рамно во хоризонтална положба, се ставаат дла-
нките на колената со раширени прсти, се застанува (се
смирува) стоејќи на ова положба мирно.

259 Тирмизи, Ебул-Аббас еп-Есамми во својот „Еп-Хадис" и Хаким,

кои го прогласиле сахих. И Зехеби се сложил.
25” Несаи и Ахмед, со сенед саќих.
261 Доказот за овие два реката е пронајден во „Сахих Муслим" и кај
другите како пракса на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем,
но овие се спротвиставуват на неговата изрека: „Нека биде ноќниот
намаз непарен (витр)", пренесено од Бухари и Муслим. Научниците
се разликувале во мислењата околу сложувањето за овие два
хадиса и ниеден Од нив не е убедлив за мене, затоа најдобро е да ги
оставиме овие два реката да се слагаат со наредбата на Пратени-
кот, саллаллаху алејхи ве селпем. Аллах најдобро знае!
Подоцна сретнав еден автентичен хадис кој ја содржеше наредбата
за два реката после витр. па затоа наредбата на Пратеникот, сап-
лаллаху алејхи ве селпем. се сложува со неговите дела, а двата
рекати важат за сите, првата наредба е препорака. не негирајќи ги
двата рекати. Последниот хадис е даден во „Силсијех ел-Ехадис ес-
Сахихах" (1993).
262 Ахмед. Ибн Насри, Тахави (1/202). Ибн Хузејме и Ибн Хиббан, се
сенед хасен-сахих.

133
 „Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, откако завр-
шуваше со учењето, стоешемирно мал временски Период,
Потоа ги креваше рацеи7е кажувајќи текбир и се сау-
шташе на руку. “263
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, ги ставаше
дланките на рацете на колената, добро ги местеше, како
да ги опфаќаше. " 264
Исто така Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Кога ќе се сПушШиш на руку, стави ги дланките
на колената и рашири ги ПрсШиШе, иоШоа стој на ова
иоложба, се додека секој екстремитет не се смири (се
смести) на своето место“. 265
„Кога се сПушШаше на руку, Мухаммед саллаллаљу але-
јхи ве селпем, го исПраваше (порамнуваше) грбот. “266
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, им нареду-
вал на муслиманите да ги извршуваат правилно руку-
ите и сеџдите, велејќи им: „ИсПолнеШе ги рукуто и се-
џдата, .заи70а што, жими Оној во Чиви раце е мојата ду-
ша, ве гледам Позади мојот грб ако не се сПуши7аШе
(исправно) на руку и сеџда“. 267
И екол: „0, виемУ слимани! Нема не м се важи на-
маз оној што не го исг'грави својот грб на руку и на
сеџда".268
Во ова положба се вели:

«гаш 2.555 05330) -1

„Субхане Раббијел Азим“ - три или повеќе пати
(„Славен биди, Господару мој Голем").269

253 Ебу Давуд и Хаким, кој го потврдува овој хадис. Фва го одобрува
2и54Зехеби, а го пренесуваат и Бухари и Муслим.
е"'Бухајзи и Ебу Давуд.
556Ибн Хузејме и Ибн Хиббан во своите два сахиха.
:Бухари и Бејхеки.
:”;Бухари и Муслим.
“Ибн Ебу Шејбе. Ибн Маџе, со сенед сахих.

134
 «зеде : ед! ;,ЗБЈ оази» -2
(2) ИЛИ „Субхане Раббијел Азим ве бихамдихи“
(„Саавен бИдИ, Господару мој Голем и Ти благода-
рам")
!-и др-
((СЈЈ'ГЈ 115-зш“ Ч) ош» сум)) -3
(3) И „Суббухун, Куддусун, Раббул-Мелаикети вер-
Рухи“
(„Славен, Свет, Господар на мелеците и на Џибр-
или) 271

Враќањето од руку

Враќајќи се од руку се креваат рацете до рамењата

или до ушите. Истовремено се вели:
„Семи Алпаху лимен хамидех“.
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, се враќаше од
руку велејќи:
«две “се Ш ее)
„Семи Аллаху лимен хгамидех“ („Аллах го слуша оној
што Му заблагодарува“).27
„Кога се враќаше од руку се исПраваше Гиака што секој
екстремитет се враќаше во своемесшо. “273
Потоа велел:

((Ш' Ш ГЈ] ЦБ))

259 Ебу Давуд, Ебу Авване. Ес-Сехмиу, кој го потврдува овој хадис.
Исто така го пренесуваат и Ахмед. Ибн Маџе. Дарекутн, Тахави,
Беззари и Ибн Хузејме.
70 Хадисот е сахих, го пренесуваат Ебу Давуд, Дарекутни Ахмед,
Таберани и Бејхеки.
;;Муслим и Ебу Авване.
72Бухари и Муслим.
273 Бухари и Ебу Давуд

135
 „Раббена ве лекел хамд “274
(„Господару наш, благодарноста Тебе ти припаѓа")-
«џдвљ г.:) е..; с.; ш. 15513. ц 15313. св.. 13335 Ш; « Ш! Ш ;- џШ)
„Раббена ве лекел хамд, хамден кесирен тајјибен
Мубарекен фихи, мубарекен Алејхи, кема јухибу
Раббена ве јерда“
(„Господару наш, благодарноста Тебе ти припаѓа.
Многу искрени благодарности и пофалби, благословени
одвнатре“ (благословени и одвнатре, како што нашиот
Господар сака и е задоволен».
Ова го кажал откако се вратил од руку и откако ка-
жал „Семи Аллаху лимен хамидех" некој што клањал по-
зади Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем. Откако
заврши со намазот, Мухаммед, саллаллаху алејхи ве
сеплем, рекол: „Кој го кажа тоа Пред малку?" Тој рекол:
„Јас, о Аллахов претенику!" Во овој случај Мухаммед,
саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „Видов триесети-
на мелеци, кои брзаа кој Поаро да го заПише (ова дело)".275

Спуштањето на сеџда

Оној што клања намаз се спушта на сеџда спуштајќи

ги (на подот) рацете пред колената и насочувајќи ги пр-
стите од рацете и нозете кон Кибла.
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, кога сакаше да
се сиуши7и на сеџда изговараше текбир (значи велел
Алпаху Екбер), Па Потоа се сПуши-шше на сеџда. “276
„И ги сГгушШаше рацете Бред нозете. '277

274 Бухари и Ебу Давуд

275 Малик, Бухари и Ебу Давуд.
276 Ебу Ја'ла во својот Муснед со цврст сенед и Ибн Хузејме со друг
сенед, исто така сахих.
277 Ибн Хузејме, Дарекутни, Хаким, кој го потврдува овој хадис. Ова
го одобрил и Зехеби.

136
 Исто така им наредувал велејќи им: „Кога некој од
вас чини сеџда, нека не се сПушШа како што се сиушша
„ - .. - .. „ 278
камилата, туку нека ги сиуииии рацеше иред нозеше .
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол:
„Наредено ми е да чинам сеџда со седум делови од телото:
со челото, - и Покажа со својата рака кон носот - со две-
гае дланки, со двете колена, со делот од сгПаПалаШа (зна-
чи прстите од нозете), и наредено ми е да не ги с17ушШам
Панталоните и косата".279
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол:
„Кога ќе чиниш сеџда, сПуиш7и ги дланките и крвни ги ла-
кШовиШе". Исто така рекол: „ИсПравеГЛе се на сеџда и не
ги сГгушШајте лакШовиШе на земја, онака како што ги
спушта кучето ".280
Во ова положба се вели:
«...!-=Ш ;.ЗЈ вчера »

(1) „Субхане Раббиел “Ала“ - три или повеќе пати

(„Славен биди, Господару мој Возвишен").281
((зад) гед-Ј' 1535 05393» -2
(2) „Субхане Раббиел “Ала ве бихамдихи“ - три или
повеќе пати
(„Славен биди, Господару мој Возвишен и Ти благо-
дарам").282
«дог. заш џ. виза да..)) -3

278 Ебу Давуд , Темами во „Феваид", Несаи во „Сугра" и ,.Кубра" со

сенед сахих.
279 Бухари и Муслим.
. 28“ Бухари, Муслим, Ебујдавуд, Ахмед и Ебу Авване.
28" Ахмед, Ебу давуди. ИбнМаџе. Дарекутни, Тахави. Беззари и Та-
берани во „Кебир“.
282 Хадисот е сахих, а го пренесуваат Ебу Давуд, Дарекутни, Ахмед.
Таберани и Бејхеки.

137
 (3) „Суббухун, Куддусун, “Раббул-Мелаикети вер-
Рухудд

и,(„С2381:';:.-1вен Свет, Господар на мелеците и на Џибр-

%")

Вредноста на сеџдата

Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол:

„Кога Аллах ќе му се смалува на некој од иехеннемлииШе,
им наредува на мелеците да го извадат тој што на
дунјалукољТг го обожувал Него. А мелеците ќе го разлику-
ваат од останатите 1710 трагите од сеџдите, затоа што
Аллах му забранил на огнои7 да ги гори трагите од се-
џдите, и како таков ќе го извадат од огногТ1.ОгногТг го
гори целиои7 човек, освен трагите од сеџдаша'.28"

Враќањето од сеџда

Се крева од сеЏДа кажувајќи Алпаху Екбер, потоа се

спушта (на подот) левото стапало на кое се седи и се
исправа телото, додека рацете се СТЗВЗЗТ НЗ бУТОТ ИЛИ
на КОЛБНЗТЗ.
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селл ем, се креваше од
сеџда кажувајќи Аллаху Екбер "285
„Потоа го спушташе левото сгТ1аиало„на које мирно
седеше, додека деснои7о сшаПало го држеше Право, а Пр-
сшише му беа насочени кон Кибла. “286
При ова положба се вели:

283 Муслим и Ебу Авване.

284 Бухари и Муслим.
86Бухари и муслим.
86Првиот дел го пренесуваат Бухари во „Џуз Рефулједејн" Ебу Да-
вуд со автентичен сенед, Муслим и Ебу Авване; додека вториот дел
Бухари и Бејхеки; а третиот дел Несаи (и двата дела) се со сахих
сенед.

138
 (1) „Аплахумме гфирли ве рхамни ве џбурни ре
рфа'ни ве хдини ве афини, ве рзукни“
(„Алпаху мој, прости ми, смилувај ми се, уцврсти ме,
воздигни ме (на високо ниво во Џеннетот), упати ме,
подари ми здравје и скрб (ризк)“).287
(2) „Рабби гфирли, гфирли“
(„Господару прости ми, прости ми"). 288
Потоа „кажувајќи текбир, одеше на втората сеџда. 5289
Постапувал на оваа сеџда исто како што постапувал
на првата, потоа „стануваше кажувајќи текбир. “290
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол:
„Потоа ПосШаПувај вака на секој рекат”1 и на секоја
сеџда. Ако вака Постаиуваш на секој рекат, го исПолну-
ваш намазот, а доколку оставиш нешто, оставаш не-
што од намазот. “292
Откако се завршува со втората сеџда, накратко се
седнува (се одмара), а потоа се станува. Ова седење се
нарекува „Џелсетул Истираха“ (седење за одмор).

СТЗНУВЗњВТО 38 ВТОРИОТ РВКЗТ

„Откако ќе звршеше Џелсегиул Истихара, стануваше

на вториот рекат наклонувајќи се на земјата. '293

287 Ебу давуд, Тирмизи, Ибн Маџе, Хаким, кој вели дека хадисот е
сахих. Ова го одобрува и Зехеби.
288 Ибн Маџе со сенед хасен.
289 Бухари и Муслим.
290 Бухари и Муслим.
29' Намазот се сосотои од рекати. Еден рекат е основен дел од мо-
литвата и се состои од едно стоење наречено кијам, едно поклону-
вање наречено руку и две паѓања ничкум наречено сеџда (заб. на
?Јзев)
2 Ахмед и Тирмизи, кој го потврдува овој хадис.
293 Бухари и Шафи.

139
 „Мухаммед саллаллаху ал ејхи ве селлем, додека стану-
ваше ги собираше ирси7ии7е (во тупаници) 11 се 1'1оГ111111раше
врз нив. "294
Во овој рекат постапувал онака како што постапувал
на првиот рекат, освен што го крател малку (за разли-
ка од првиот).

Првото седење

Откако во вториот рекат се постапупува онака како

и во првиот, се седнува на начин опишан претходно и
во ова седење се рецитираат Ет-Техијјату и салаватите
за Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем.
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, 1'10 секои два
- - - .. - 1295
рекаша го рецишираше Еш- Техијјашу... '
„...и кога (го) забораваме на два1Т1а Први рекати, чине-
ше сехви сеџда. “295
Наредувал: „Кога ќе седи1Т1е на секои два реката
рецитирајте: 'ЕШ- Тех...ијја111у' до крај, Потоа секој од вас
нека избере дова, која најмногу му се доиага 11 нека го моли
Аллах со неа. “297
Абдуллах ибн Мес'уд, радијаллаху анху, вели:
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, ми го кажа
тешехудот, додека дланките од неговите раце беа врз
дланките на моите раце, исто како кога ме учеше неко-
ја друга сура од Кур'анот:
'Ет-Техијјату лилпахи вес-салавату вет-тајјибату, ес-
селаму алејке ејјухен-небијју ве рахметуллахи ве
берекатуху, ес-селаму алејна ве ала ибадиллахис-
салихин, (ова го кажува секој добар Аллахов роб на

294 Ебу Исхак еп-Харби со сенед сахих, д0дека значењето на овој .

'ха ис се наоѓа Кај Бухари со сенед сахих. "' '
:БМуслим и Ебу Авване.
3'735ухари и Муслим.
'”.Несаи Ахмед и Таберани во „Кебир“ со сенед сахих.

140
земјата и на небото) ешхеду ен ла илахе иппаллах ве
ешхеду енне МухаМмеден абдуху ве ресулуху“ („Ова го
кажУвавме додека Мухаммед, саллаллаху алејхи ве
сеплем, беше во наше присуство, откако пресели на
ахирет кажувавме: ...“ес-селаму ален небијју...' ".298
Значи, кажувале:
„Ет-Техијјату лилпахи вес-салавату вет-тајјибату,
ес-селаму ален небијју ве рахметуллахи ве
берекатуху, ес-селаму алејна ве ала ибадиллахис-
салихин, ешхеду ен ла илахе иллаллах ве ешхеду
енне Мухаммеден абдуху ве ресулуху“
(„Најубавата поздрави, благослови и добрини Му
припаѓаат на Аллах. Нека бидат мирот, Аллаховата ми-
лост и Неговата благодат над Веровесникот. Мирот не-
ка е со нас и со сите добри Аллахови робови.. Сведочам
дека нема други божества достојни и заслужни за 060-
жување освен Аллах и сведочам дека Мухаммед е Не-
гов роб и Пратеник“).
Потоа се праќаат салавати на Мухаммед, алејхис се-
лам, затоа што „Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем,
17раќаше салаваШи на себеси во Првиот 11 вториот Шеше-
Јсуд“.299
Постојат различни салавати, но ние за вас ќе избе-
реме само еден од нив, КО] е познат кај нас:
„Аллахуме, салли ала Мухаммедин ве ала али Му-
хаммед, кема саллејте ала Ибрахиме ве ала али
Ибрахим, иннеке хамидун меџид. Аллахуме, барик
ала Мухаммедин ве ала али Мухаммед, кема баректе
ала Ибрахиме ве ала али Ибрахим, иннеке хамидун
меџиднЗОО

298.Бухари и Муслим Ибн Еби' Шејбе, СираЏи и Ебу Ја'ла во својот

' ' 1 1 , ' , ,
„Муснед“.
299 Ебу Авване во својот „Сахих" и Несаи.
30” Бухари, Муслим, Несаи во „Аммеуп еуми вел лејлети “, Хумејд и
Ибн Маџе.

141
 („Алпаху мој, смилувај му се на Мухаммед и на него-
вото потомство, како што му се смилува на ИбрахИм и
на неговото потомство, навистина си Ти Фален и Вечен.
Алпаху мој, благослови го Мухаммед и неговото пото-
мство, како што го благослови Ибрахим и неговото по-
томство, навистина си Ти Фален и Вечен").
За време на ова седење, „Мухаммед, саллаллаху але-
јхи ве селлем, ја стави левата дланка над левото коаено,
додека 17рс1Т1111'Пе на десна1Т1а дланка ги собра во Шуианица,
освен Показалецои7 со кој Покажуваше накај Кибла, При
1Т10а гледајќи кон ирсШоШ. "301
„Во случајот кога со Показалецот Покажуваше накај
Кибла, големиот Прст (палецот) го ставаше над средни-
- 'вог
ош.
И „го креваше 11РС1Т101Т1,дв1о11ејќ11 го 11 чинејќи дова ара
1Т1оа (значи, чинел дова при движењето на прстот). "303
Велел: „Ова за шејтанот е 1'101'1Те111ко отколку удар со
железо (значи, се мисли на покренувањето од движењето
на показалсцот). “304

СТЗНУВЗњВТО 38 ТРВТИОТ И ЧВТВРТИОТ РВКЗТ

После седењето на тешехудот, се станува за трети-

от рекат, доколку се работи за намаз од три или четири
рекати, а 80 СПРОТИВНО, завршува НЗМЗЗОТ СО ОВОЈ теше-
худ. . ,}:
„Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, стануваше на
третиот рекат кажувајќи го Шекб11роШ.“305

301 Ебу Давуд. Несаи, Ибн Џаруд, Ибн Хузејме и Ибн Хиббан со сенед
сахих.
302 Муслим и Ебу Авване.
303 Ебу Давуд. Несаи, Ибн Џаруди, Ибн Хузејме и Ибн Хиббан со се-
нед сахих.
304 Ахмед. Беззари, Ебу Џафер, Бехтери, Таберани. Абдулгани ел-
Макдиси во својот „Суннен“ со сенед хасен (добар).

142
 И „кога стануваше Прстите ги собираше во Шуианици
11 се 1701Т1Т1ираше врз нив".306
„Кога стануваше од Првиот 1Т1'е111ехуд, ги креваше ра-
цете во висина на градите или ушите ( како што спомна-
вме претходно)"30
Потоа се постапува на третиот рекат исто како што
се постапува на првиот и вториот рекат. Исто така и на
четвртиот рекат се постапува исто како и на првиот,
вториот и третиот.

Посххвдно седење

Откако се завршува со последниот рекат, се седну-

ва на последниот тешехуд. Се постапува на овој теше-
худ исто како и на првиот, само што на овој тешехуд се
седнува така што левата страна Од задниот дел на те-
лото се спушта на подот, а левата нога се става под бу-
тот и коленото на десната нога.
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, седнувал
на последниот тешехуд така што „левиот дел од задна-
та С1Т1рана на телото го сПуииПаше на Подот 11 нозете ги
-
пружаше - сшрана
на деснаша - ". 308
И „левата нога ја ставаше Под буи70Ш 11 коленото на
- . 309
деснаша нога '.
Потоа во оваа положба се кажуваат салаватите на
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, затоа што
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, слушнал еден
човек што чинел дова во намаз, но не го величал
Аллах, субханеху ве те'ала, ниту пратил салават на

305 Бухари и Муслим.

306 Ебу Исхак Харби со добар сенед, додека значењето на овој ха-
њис се наоѓа кај Бејхеки со сенед сахих.
7 Бухари, Ебу Давуд и Несаи.
" Ебу Давуд. Бејхеки со сенед сахих, Муслим и Ебу Авване.
9 Муслим и Ебу Авване.

143
МУхаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, па рекол:
„Овој човек избрзаЈ“. Потоа го повикал и му рекол нему
и на другите: „Ако некој од вас клања, нека Почне со за-
благодарување и величање на Аллах, Потоа нека Прати
салаваи7и на Мухаммед, саллаллаху алејхи ее селлем, Па
- - - .. 310
ЦОГИОЏ нека ЧЏНЦ дова 361 шоа ЏиПЦО СПКП ".

Потоа нека бара заштита од Аллах, субханеху ве

те'ала, од четири нешта.
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол:
„Кога некој од вас ќе го Приврши Последниот 1.17еи1ехуд, не-
ка бара заиаПита од Аллах од четири нешта. Нека каже:
,Аллахумме! Инни еузу бике мин азабил-кабри ве азаби
џехеннеме, ве мин фш'ПнеШил-махја вел-мемаШи, ве мин
шерри фшПнеШил-месихид Деџџал'. Потоа нека чини д0-
ва за себе како сака. „1311
(„Алпаху мој! Барам заштита кај Тебе од казната во .
гробот и од казната во џехеннемот, и од искушенијата
на животот и смртта и од злото искушение на Деџџа-
пот“).
Пред да го заврши намазот со селам, упатувал ра-
злични дови, еднаш чинел една дова, вторпат втора и „
„му наредил на оној што клања намаз да бира од овие до-
за и. 312
Поради тоа што треба да се бира дова, која се пре-
несува од Мухаммед, саллаллаху алејхи ве сеплем, то-
гаш гледаме како оправдано да спомнеме неколку до-
ви, кои ги кажал Мухаммед, саллаллаху алејхи ве се-
ллем:
(1) „Аплахумме! Инни еузу бике мин азабил-кабр,
ве еузу бике мин фитнетил-месихид деџџал, ве еузу

310 Ахмед, Ебу Давуд, Ибн Хузејме. Хаким, кој го потврдува. ова го
одобрил и Зехеби.
3 ' Муслим, Ебу Авване. Несаи и Ибнул Џаруди.
312 Бухари и Муслим.

144
бике мин фитнетил--махјаје вел-мемат. Алазхуме!
Инни еузу бике минеи-ме'тхеми вел-мегреми“
. („Алпаху мој! Барам заштита кај Тебе од казната во
гробот и од злото искушение на Деџџалот. Барам за-
штита кај Тебе .од искушенијата на животот и смртта.
Алпаху мој! Барам заштита кај Тебе од гревовите и до-
лговите “).
(2) „Аллахуме! Инни еузу бике мин шери ма ами-
лту ве мин шери ма лем а' ммелу ба'д“314
„Алпаху мој! Барам заштита од Тебе од лошото на
тоа што сумго сторил и од лошото на тоа што не сум го
сторил“).
(3) „Аплахумме! Хасибни хисабен јесира“315
(„Алпаху мој! Пресметај ми ги делата со лесна
..пресметка“)
(4) „Аплахумме! Би илмикел гајб ве кудретике
апел халкихи, ахјини ма алиметел хајате хајрен ли,
не тев-вефени иза канетип-вефату хајрен ли.
Аплахумме! Ве ес елуке хашјетуке фил-гајби веш-
шехадети, ве ес елуке келиметул-хакки вел-адли
фил-гадеби вер вида, ве ес елуке касде фил факри
вел гина. Ве ес елуке неимен ла јебиде ве ес елуке
куррете ајин, ла тенфиду ве ла тенкатиу, ве ес елуке
рида бадеп када, ве ес елуке рида бадеп када, ве ес
елуке бердетуи иши бадеп меути, ве ес елуке
леззетун-незери ила веџдике, ве ес елукеш шеуке
ила ликаика фи гајри дар раи мудирретин ве ла
фитнетин мудилетин. Аллахуме! Зе езјина би зијнетил
иман, веџа' лна худатун мухтедин“31

313 Бухари и Муслим.

" Несаи (со сенед сахих) и Еби Асим
315 Ахмед и Хаким, кој го потвдува. Ова го одобрил и Зехеби.
316 Несаи, Хаким. кој го потврдува овој хадис. Ова го одобрил и зе-
хеби. .=

145
. („Алпаху мој! Со Твоето знаење за невидливото (га-
јбОТ) и твојата моќ над суштествата, подари ми живот
доколку животот е полезен за мене и усмрти ме доко-
лку смртта е пополезна за мене. Алпаху мој! Те молам
за богобојазност кога сум осамен и кога ме гледаат
другите, те молам да ми овозможиш да ја кажам висти-
ната и правото кога сум разочаран (тажен) и кога сум
расположен (среќен). Те молам за претпазливост (вни-
мателност) кога сум сиромав (во сиромаштво) и кога
сум богат. Те молам подари ми добрини кои не се тро-
шат и непрекинати (постојани) задоволства. Те молам,
овозможи ми да бидам задоволен со Твојата одредба.
Те молам овозможи ми да имам мирен живот после
смртта. Те молам овозможи ми да уживам во гледање-
то на Твоето Лице и те молам да копнеам по средбата
со Тебе, да не се повредам и да не бидам искушан со
искушенија кои водат во заблуда. Алпаху мој, украси не
со убавината на иманот и направи на од оние кои се
упатени и кои наредуваат на упатство!“).
(5) „Аплахумме! Инни запемту нефси зулмен
кесирен, ве ла јагфируз-зунубе. илла Енте, фагфир
ли магрифетен мин индике, верхамни, иннеке
Ентел-гафурур-рахим“317
(„Алпаху мој! Јас сум сторил голема неправда кон
себеси, а гревовите не ги простува никој освен Тебе.
Прости ми и смилувај ми се, затоа што -. мо си Ти Про-
стувачот, Сомилосен!“). ""
(6) „Аплахумме! Инни ес елуке минел-хајри ку-
ллихи а'џилихи ве аџилихи, ма а'лимту минху ве ма
лем а'ламу, ве еузу бике минеш-шерри куллихи
а'џилихи ве а'џилихи ма а'лимту минху ве ма пем
а'ламу, ве ес елуке џеннете, ве ма карребе илејха
мин каулин ве амелин, ве еселуке минел-хаји ма се
елеке абдуке ве ресулуке Мухаммед, саллаллаху

317 Бухари и Муслим.

146
 алејхи ве сеплем, ве еузу бике мин шерри месте-
азеке минху абдуке ве ресулуке Мухаммед, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, ве ес елуке ма кудије ли
мин емрин ен теџа'ле акибетуху ли рушден
(„Алпаху мој! Јас те молам за сите сегашни и пона-
тамошни добрини, за тоа што го знам и тоа што не го
знам, барам заштита кај Тебе Од сите зла, сегашни и
понатамошни, за тоа што го знам и за тоа што не го
знам. Те молам за место во Џеннетот и за тоа (дело)
што ме доближува до Џеннетот, било тоа збор или де-
по, и барам заштита кај Тебе од оганот и од секое (де-
по) што води кон него, било збор или дело. Те молам за
сите добрини, кои ги побарал Твојот роб и Твојот Пра-
теник, Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, и ба-
рам заштита од тоа зло од кое побарал кај Тебе Твојот
роб и пратеник, Мухаммед, саллаллаху алејхи ве се-
ллем. Те молам крајот од тоа што ми е одредено, да би-
да упатство за мене!").

Завршувањето на намазот

Намазот се завршува предавајќи селам на десна и

лева страна.
„Мутаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, даваше селам
на десната страна, вел ејќи:
,Ес селаму алејкум ве рахметуллах' („Мирот и мило-
ста Аллахова нека бидат со вас!")
(се додека не му се видеше десната страна од лице-
то) и на левата си7рана, велејќи:
,Ес селаму алејкум ве рахмеѓдуллах' („Мирот и мило-
ста Аллахова нека бидат со вас!“)

”3 Ахмед, Тајапаси, Бухари во „Едебул-Муфред". Ибн Маџе, Хаким,

кој го потврдува овој хадис.

147
 (Сзвдодека не му се видешетевата-страна од-лИце-
то).“
Панекогаш предавајќи гопр'вИ'от селам'('з'начи на де-
сно) го додавал зборот:
„... ве берекаи-Јуху“320 („. .. и благодетта").

Замучок

Ова што претходно го наведовме, истото важи како

за мажите така и за жените, затоа што не се пренесува
ниеден хадис со кој се одделува (обврзува) жената со
некое посебно дело, туку напротив изреката на Муха-
ммед, саллаллаху алејхи ве селпем, „Клањајте онака
како што ме гледате мене“ ги вклучува и жените.

319 Муслим, Ебу Давуд, Несаи и Тирмизи, кој го потврдува овој ха-
ис.
” Ебу давуд, Убн Хузејме со сенед сахих. потоа Абдур-резак во
својот „Мусеннеф“. Ебу Ја'ла во својот „Муснед", Таберани во „Ке-
бир“ и „Евсат“ и Дарекутни.

148
 ЧЕТВРТО
ПОГЛАВЈЕ
 ЗИКРОВИ ПО ФАРЗОТ

Вредноста на зиКрот

Возвишениот Аллах, субханеху ве те'ала, вели:

„ Сдомнувајгбе Ме, да и Јас ќе ве сиомнувам; биде-
те Ми благодарни и не бидете неверници!“ (Ел-
Бекаре: 152)
„0 верници, сбомнувајте Го Аллах чеси70 и мно-
гу! “ (Ел-Ахзаб: 41)
„ и за мажите кои многу го сдомнувашП Аллах и
за жените кои многу го сдомнувашб Аллах... за си-
1'и'е нив Аллах Подгои-гви и Ерошка и голема награ-
да, навистина! “ (Ел-Ахзаб: 35)
„И во себе сдомнувај го Госи'одарош ЕТЈВОЈ' наутро
и навечер, донизно и со стравобочиш, не кревајќи
го гласот и не биди немарен. “ (Ел-А 'раф: 205)
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Оној 1111Т10 го сиомнува Аллах 11 оној што не го
сПомнува, се слични на живиот 11 мртвиот. "
И рекол Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Сакате ли да ве известам кое ваше дело е на-
јдобро 11 најчис1Т10 кај вашиот Госиодар, на највисок си7е-
пен, кое е Подобро од делење злато 11 сребро, кое е Подо-
бро од борба со неиријаШелоШ во кој се убивате едни со
други?“ Рекоа: „Да." Рече: „С170мнување1Т10 на Возвише-
ниои7 Аллах, субханеху ве 1Т1е'ала. "
Исто така Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве селпем, рекол: „Возвишениот Аллах вели: - Јас Сум
1'1р11 Помислата на Мојот роб за Мене. Јас сум со него кога
ќе Ме сиомне. Ако Ме сПомне во себе 11 Јас ќе го сиомнам
во Себе, а ако Ме сиомне во друштво и Јас ќе го сиомнам
во друштво Подобро од неговото, ако Ми се доближи че-
КОР, Јас ќе му се доближам за аршин, а ако Ми се доближи
за аршин, Јас ќе му се доближам за лаки7, ако Ми се
доближи чекорејќи, Јас ќе му се доближам у111те11обрзо. "
Се пренесува од Абдуллах ибн Буср, радијаллаху
анху, дека некој човек рекол: О, Аллахов Пратенику, се
намножија шеријатските прописи на Исламот за мене,
па извести ме за нешто што ќе можам да го извршувам.
Рече: „Јазикот Постојано нека Ши биде навлажне1'11 од
сПомнувањеШо на Аллах, субханеху ве те'ала. "
И рекол Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Кој ќе 11роуч11 (прочита) една буква од Аллахо-
вата Книга ќе има сева11 (награда), а севаиот се зголемува
за десет Пити еднакви на него. Не тврдам дека Елиф-
лам-мим е харф, Шуку елиф е харф, лам е харф 11 мим е ха-
рф“
Се пренесува од Укбе ибн Амир, радијаллаху анху,
дека рекол: Излезе Аллаховиот Пратеник, саллаллаху
алејхи ве селпем, а ние бевме на тремот и ни рече:
„Дали некој од вас сака секој ден наутро да излезе во Бу-
Шхан 11 Акика (две места) и да се врати со две големи едно-
грби камили?" Рековме: Да, о Аллахов Пратенику, го
сакаме тоа. А тој НИ рече: ,Да оди некој од вас во џамија-
та 11 да подучува или сам да Проучи два аје111а од Божјата
Книга - Кур 'ан0111, Подобро му е од две камили, ако Проучи
Шри аје111а Подобро му е од 1Т1р11 камили, а четири му е 110-
добро од четири. камили, колку ајети Проучиш Подобро
1Т111е од истиот тој број на камили. “
Рекол Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Кој ќе седне на некое место 11 1.1р111Т1оа не го сио-
мне Алла.,1с субиганегу ве 1Т1е ',ала Аллах му се луи71,1 11 11С1Т1о
1Т1ака кој ќе легне на некое место 11 не го сиомне Аллах, су-
бханеху ве 111е 'ала, Аллах му се лу1Т111.“

152
:'г-Ре-кол Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селпем: „Ако некоја груиа седне на некоја седенка и не го
сиомнаи7 Аллах, субханеху ве те'ала, ни1Т1у донесат сала-
ва1Т1и на Пратеникот, ќе ги стигне Аллаховиот гнев, 1111
ако сака или ќе ги казни или ќе им Прости. "
Рекол Аллаховиот Пратеник. саллаллаху алејхи ве
селпем: „Оние и11Т10 си7анува1Т1 од некоја седенка во. која не
го сиомнале Аллах, стануват како од магарешка лешеви
11 тие се во 11р011аси7. "

НЗЧИНОТЈЏ ФОРМЗТЗ Н8 ЗИКРОТ

Зикр или спомнувањето на Аллах, џелле шануху, по-

сле селамот од фарзот, на начин и форма наведени од
чистиот Суннет на Пратеникот Мухаммед, саллаллаху
алејхи ве селпем.
Откако би го предал селамот. Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве селпем, би изговорил:
1. „Естагфируллах“ - три пати
(„Аллху прости ми”).
А потоа би проучил:
2. „Аллахуме, ентес-селаму ве минкес-селаму,
тебарек те ја зел џелали вел икрам“321
(„Алпаху мој, Ти си Мир и од Тебе е мирот, Ти си
Возвишен, о Поседувачу на големината и племенито-
ста“).
Исто така на крајот на секој пропишан намаз би про-
учил:
3. „Па илахе иллаллаху вахдеху ла шерике лех,
лехул мулку ве лехул хамду ве хуве 'апа кулпи
шеј'ин кадир. Аллахуме ла мани'а лима а'тајте ве ла

”' Муслим, Ебу Давуд и Несаи.

153
 М'УТИје лима мена'те ве ла јенфе'у зел џедди минкел
џедду|1322

(„Нема друг бог освен Аллах, Еден, Кој нема придру-

жник! Нему му припаѓа власта и Нему му припаѓа бла-
годарноста! Он е Моќен за се, Алпаху мој, она што ќе го
дадеш никој нема да го оневозможи, ниту пак некој мо-
же да го даде она што Ти ќе го оневозможиш. Без Тво-
ето Богатство ниедно Богатство не вреди“).
А и следнава дова:
4. „Ла илахе иллаллаху вахдеху ла шерике лех,
лехул мулку ве лехул хамду ве хуве ала кулли шеј
ин кадир, ла хавле ве ла кувете илла биллах, ла
илахе иллаллаху ве ла на'буду илла ијјаху лехун
ни'мету ве лехул фадлу ве лехус-сенаул хасен. Ла
илахе иллаллаху мухлисине лехуд-дин ве лев кери-
хел кафирун“323
(„Нема друго божество достојно за обожување освен
Аллах, Кој нема придружник. Власта Нему Му припаѓа и
благодарноста Нему Му припаѓа. Он е Моќен за се!
Нема моќ и сила, освен онаа на Аллах. Нема друго бо-
жество достојно за обожување освен Аллах. Само Него
Го обожуваме. Нему Му припаѓа благодетот, предноста
и пофалбата. Нема друго божество достојно за обожу-
вање освен Аллах. Искрено ја исповедаме Неговата ве-
ра, па макар тоа го мразеле неверниците“).
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
ги подучил асхабите на крајот од секој фарз намаз, по
триесет и три пати да кажат:
5. „Субханаллах, Елхамдулиллах, Алпаху Екбер“
(„Нека е славен Аллах, благодарноста Му припаѓа на
Аллах, Аллах е Најголем").

322 Бухари.
3” Муслим, Несаи. Ебу Давуд и Ахмед.

154
 Тоа се вкупно деведесет и девет пати. Во хадисот
кој го бележи Муслим стои дека овој зикр треба да се
зокружи на сто пат со следниов зикр:
„Ла илахе иллаллаху вахдеху ла шерике лех, ле-
хул мулку ве лехул хамду ве хуве ала кулли шеј ин
кадир“
(„Нема друго божество достојно за обожување освен
Аллах, Кој нема придружник. Власта Нему Му припаѓа и
благодарноста Нему Му припаѓа. Он е Моќен за се!“).
Оној што ќе го изговори ова ќе му бидат простени
(помалите) гревовите, па и да се колку морската пена.
Амр, радијаллаху анху, рекол: „Го видов Пратеникот,
саллаллаху алејхи ве селпем, како зикри со својата
десна рака."324
6. 255-иот ајет од сурата Ел-Бекаре наречен „Ајетул-
курсијј“:
„Алпаху ла илахе илла хувел Хајјул-Кајјум, ла
те'хузуху синетун ве ла невм, леху ма фис семавати
ве ма фил ерд. Мен зеллези јешфе'у 'индеху илла би
изних, ја'лему ма бејне ејдихим ве ма халфехум ве
ла јухитуне би шеј'ин мин 'илмихи илла бима шае',
веси'а Курсијјухус-семавати вел ерд. Ве ла јеудуху
хифзухума ве хувел-'алијјул-'азим“
(„Аллах е - нема друго божество достојно за обожу-
вање освен Него - Жив и Вечен! Не Го обзема ни дре-
мка ни сон. се што е на небесата и на Земјата е Негово!
И кој може пред Него за друг да се заземе, без одо-
брение Негово!? Он го знае и она што било пред нив и
она што ќе биде после нив, а од знаењето Негово дру-
гите знаат само онолку колку што Он сака. Престолот
Негов поширок е и од небесата и од Земјата. Чувањето
нивно не е никаква тешкотија за Него. Он е Севишен и
Голем!“).

32“ Бухари. Несаи и Тирмизи.

155
 Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, исто така
зрекоп: „Кој на крај01Т1 на секој 11р011ишан намаз ја Проучи
ајеШул-курсијј не го дели од Џеннетот ништо освен смр-
ттаѓагз А Али, радијаллаху анху, пренесува дека Алла-
ховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол:
„Кој ќе ја Проучи аје111ул-курсијј на крај01Т1 од секој фарз
намаз, ќе биде 11од Аллаховата заштита се до наредниот

7. Сурите „Ел-Ихлас“, „Ел-Фелек " и „Ен-Нас":

„Кул хуваллаху ехад, Аллахус-Самед, лем јелид
ве пем јулед, ве лем јекун леху куфувен ехад“
(„Кажи: Он е Аллах, Еден е! Аллах е Засолниште се-
кому. Не родил и не е роден, и никој не Му е рамен!").
„Кул е'узу би Раббил фелек, мин шерри ма халек,
ве Амин шерри гасикин иза векаб, ве мин шеррин
неффасати фил ук'ад, ве мин шерри хасидин иза ха-
сед“

(„Кажи: Се приклонувам кон Господарот на муграта,

од злото на она што Он го создаде, и од злото на те-
мнината кога ќе поклопи, и од злото на дувачите во
јазли, иод злото на заВИдЛИВИОТ кога завидува!").
„Кул е'узу би Раббин нас, Меликин нас, Илахин
нас, мин шеррил весвасил хан нас, елези јувесвису
фи судурин нас, минел џиннети вен нас“
(„Кажи: Се приклонувам кон Господарот на луѓето,
Владетелот на луѓето, Богот на луѓето, одзлото на оној
што лошотии шепоти, скришно, кој лошотии шепоти во
градите на луѓето, било од џинните - било од пуѓето!").
Овие сури се рецитираат по еднаш после секој про-
пишан намаз, освен после сабах и акшам кога треба по
три пати..Укбе ибну Амир, радијаллаху анху, вели: „Ми
нареди Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем, на

325 Несаи и Таберани.

6 Таберани.

156
'КРЗЈОТ од секој намаз да ги кажувам сурите ,Ел-Фелек'
И .Ен-Нас'.“327 А кај ТабераНи го додава и „Ел-Ихлас“.
Десет пати по завршувањето на акшамскиот и саба-
хскиот намаз се кажува:
8. „Па илахе иллаллаху вахдеху ла шерике лех,
лехул мулку ве лехул хамду, јухји ве јумиту, ве хуве
ала кулли шеј'ин кадир“328 -
(„Нема друго божество достојно за обожување освен
Аллах, Кој нема придружник. Власта Нему Му припаѓа и
благодарноста Нему Му припаѓа. Тој оживува и усмр-
тува. Сн е моќен за се!“).
Постојат ' повеќе видови на зикр за различни
прилики и ситуации кои можат да се најдат во „Хиснул-
Муслим“ или збирка на дови од Кур'анот и Суннетот
издание: Скопје 1422 х./2ОО2 г. од Сеид Еп-Кахтани.

АаАи зикрот се чини заеднички?

Не е забележано ни едно веродостојно и јасно пре-

дание каде Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве селпем, чинел заеднички, џематски зикр со асха-
бите, ниту било кој од најдобрите генерации или улема-
та во долгата низа векови.329
Ибн Тејмијје за зикрот после намазот вели: „Никој
нема право да воведе нешто од довите и зикровите по-
сле намазот освен она што е наведено во Суннетот, за-
тоа што тоа се смета за новововедена работа во вера-
та, а Аллах, џелле ша'нуху тоа не го дозволил.“330
Заедничкиот зикр од една страна е запоставување
на Суннетот на Аллаховиот Пратеник, саллаллаху але-
јхи ве сеплем,
' а од друга страна може
. , да ги збуни
, они

”7 Несаи, Ебу Давуд и Тирмизи.

328 Тирмизи, Ахмед и Несаи.
”9 Види „Фетви на Ибн Тејмијје", 221303.
”0 „Ел-Фетава", 22/229.

157
кои задоцниле на намаз. А Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве селпем, строго го забранил тоа.
Не е пренесено во хадисите дека Пратеникот, салла-
ллаху алејхи ве сеплем, ги кревал рацете за довата на
крајот од намазот. Ние гледаме дека џематлиите ами-
нуваат со имамот, но не ја слушаат неговата дова, а
амин (Боже услишај) се кажува на крајот од довата ко-
га се знае и слуша што се дови.
Исто така, потирањето на лицето откако ќе се завр-
ши со довата, после намазот, не е од Суннетот на
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, а и учењето
на Ел-Фатиха после сето тоа не е забележано во хади-
ските збирки. Ваквиот зикр води кон составување на
фарзот и суннетот (пладне, акшам, јација и џума на-
маз), а Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, го
забранил тоа.
Се пренесува дека некој човек станал да клања, ве-
днаш откако Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве селпем, предал селам после фарзот. Гледајќи го
што прави, Омер, радијаллаху анху, му рекол: „Седни,
навистина следбениците на книгите (евреите и христи-
јаните) се уништени затоа што не правеле пауза после
намазите.“ Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селпем,
ја одобрил оваа постапка на Омер, велејќи: „Добро 110-
ста1111 сине Ха1Т1111абов. "331
Шејхот на Исламот, ибн Тејмијје, вели: „Суннет е ра-
здвојување на пропишаните од доброволните намази,
затоа што се пренесува од Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве сеплем, со исправни преданија дека го за-
бранил спојувањето на фарзовите со суннетите, освен
ако помеѓу нив нешто се прозбори или се премести од
местото. Со оглед на ова, очигледна е грешката на кла-
њачите кои ги спојуваат суннетите со селамот од

”' Ахмед и Ебу Давуд.

158
фарзовите, не осврнувајќи се на забраната нагАллахо-
виот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селпем.3
Спротивно од Суннетот е после суннетот да се чини
зикр, затоа што во основа суннетите се клањаат дома.
А воведувањето на нешто што не го правел Пратени-
кот, саллаллаху алејхи ве сеплем, или поинаку од не-
говиот Суннет, е воведување во верата нешто што не е
такво или во основа не е пропишано, а тоа е недозво-
пено.

3” „Ел-Кавлул мубин" стр. 391.

159
 пвтто
ПОГЛАВЈЕ
 НАМАЗОТ ВО ЏЕМАТ

Намазот во џемат е потврден Суннет, а некои исла-

мски научници велат дека е ваџиб - облигативна до-
' лжност за сите полнолетни мажи кои се во можност да
ја извршат. Во врска со вредноста на заедничкиот на-
маз ни говорат многу хадиси. Така Аллаховиот Прате-
ник, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол: „Намазот во
11ема111 е иовреден од самостојниот намаз за дваесет 11 се-
дум С111е11е1111.“333 А во друго предание стои: „...за дваесет
11 Пет сШеиени." Мустехаб е да се оди достинствено во
џамија, а мекрух е да се брза. Најбитно е за имам да би-
да ставен оној што најдобро ја познава Аллаховата
Книга, а ако се исти во тоа, оној што најдобро го
познава Суннетот, а ако и во тоа се исти, тогаш оној
што е постар.
Оној што седи може да му биде имам на оној што
може да стои во намазот, оно1 што е со тејеммум може
да му биде имам на оној што е со абдест и оној што ги
поминал само обувките (месх) на оној што ги измил но-
зете.
Имамот не би требал долго да учи во намазот кога е
во џемат, а кога клања сам, може да учи колку што са-
ка. Тоа не значи дека треба да брза, па исправноста на
намазот да дојде во прашање. Ако на имамот во текот
на намазот му се случи да го изгуби абдестот, дозволе-
но му е да стави нек0ј друг за да го доврши намазот.
Ако имамот пропушти некој намаски шарт или рукн, до-
лжен е да го повтори намазот, а муктедијата не е, ако ,
не знаел за тоа. Меѓутоа ако дознае, тогаш и тој ќе го
повтори намазот. Ако случајно не отиде во џамија, то-
гаш човекот може да клања со луѓе кои се во неговата

333 Бухари.
близина или со своето семејство. Ако се клања во не-
чива куќа, тогаш имам ќе биде домаќинот, освен ако
истиот не му дозволи на друг.
Во врска со жените, и тие можат да присуствуваат
во џематот во џамија, иако им е подобро да клањаат во
своите куќи, затоа што Пратеникот, саллаллаху алејхи
ве селпем, рекол: „Немојте да им. забрануваи7е на ваши-
1Т1е жени да одаи7 во џамија иако нивните куќи им се Подо-
бр11."334 Меѓутоа кога се во прашање предавања, жени-
те би требале да присуствуваат како би стекнале пове-
ќе знаење за Исламот.

Пристигнување во џемат
Кога човекот ќе задоцни во џемат, ќе го донесе по-
четниот текбир стоејќи, а после тоа ќе го следи има-
мот, без оглед во која состојба се наоѓа. Ако го стигне
имамот на руку - стигнал на тој рекат. Кога имамот ќе
предаде селам на десната и на левата страна, тој нема
да предаде селам, туку ќе стане и ќе ги наклања про-
пуштените рекати. Меѓутоа тој треба да внимава, биде-
јќи за него прв рекат е оној на кој што пристигнал. Така
на пример, ако го стигнал имамот на третиот рекат од
акшамскиот фарз, ќе го следи имамот се додека не
предаде селам, а потоа ќе стане и ќе го клања вториот
рекат и потоа ќе седне на првиот тешехуд. Потоа ќе го
клања третиот рекат, ќе го изврши последниот теше-
худ и ќе предаде селам.

НадоКнадување на пропуштените фарзови

Оној што ќе го заборави намазот или ќе го преспие,
должен е да го клања кога ќе се сети и разбуди. Во тоа
се согласни сите научници.

33“ Ахмед, Ебу Давуд. Бејхеки и Ибн Хузејме.

164
 Меѓутоа, кој свесно го пропушти намазот, според ми-
слењето на поголемиот број научници, должен е да го
наклања, (иако гревот останува, затоа што намазот не
е извршен во негово време).
Пропуштените намази мора веднаш да се наклања-
ат, со тоа што најпрвин се клањаат пропуштените нама-
зи па дури потоа редовниот намаз во чие време чове-
кот се наоѓа. Ако човекот, Аллах, субханеху ве те'ала,
да не заштити од тоа, има повеќе пропуштени намази,
тогаш е должен да ги наклања по ред онака како што
ги пропуштија Редоследот не е битен во три случаи:
1. Ако времето на редовнот намаз е при крај, и тогаш
прво ќе се клања редовниот намаз;
2. Ако се пропуштени шест или повеќе намази;
3. Ако заборави дека има препуштен намаз, па се се-
ти подоцна дека не клањал незнаејќи точно кој намаз.

Редењето на саффовите при извршувањето на

намазот во џемат

Читајќи ги хадисите на Пратеникот, саллаллаху але-

јхи ве селпем, кои зборуваат за саффовите (редовите)
и нивното израмнување и потполнување, истовремено
знаејќи дека нашиот народ ни малку не гледа на ова
важно дело, така што гледаме големи празнини помеѓу
џематлиите, постои причина да помислиме дека може-
би луѓето се скарани меѓу себе или пак не ја знаат за-
жноста на редењето и исправувањето на саффовите.
Затоа одлучив да напишам нешто додатно со цел да
им биде на знаење на џематлиите за задолжителноста
на исправувањето, израмнувањето, потполнувањето и
местењето на саффовите:
(1) Енес ибн Малик пренел од Мухаммед, саллалла-
ху алејхи ве селпем: „ИсиравеШе ги саффовите, затоа

165
111Ш0 исПравањеШо на саффовиШе го Прави намазоШ цело-
сен “335
(2) Ебу Мес'уд рекол: „Мухаммед, саллаллаху алејхи ве
селлем, ги донираше нашиШе рамења и велеше: ,ИсПраве-
Ше се и не сШојШе далеку еден од друг, за да не ви се одда-
лечаШ срцаШа едни од други. Позади мене нека сШојаШ
ПамеШниШе 11 учениШе, Позади нив Шие со Понизок чин, Па
Позади нив Шие со ушше 1101111зок.'“Ебу мес'уд рекол:
„Вие денеска сШе многу раздвоени. "335
(3) Енес ибн Малик, радијаллаху анху, рекол: „Се
11роучи икамеШоШ 11 Мухаммед, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, се сврте накај нас 11 рече: ,ИсПравеше 11 11011олне111е
ги саффовите, за1Т1оа 11.11.7110 јас ве гледам од Позади грб. "837
(4) Се пренесува од Енес ибн Малик, кој рекол дека
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: „И ира-
веШе ги саффовиШе заШоа 111Шо јас ве гледам од Позади
грб". Енес ибн Малик вели: „Секој од нас ги саојувашера-
мењаШа со рамењаШа браШоШ до него, а нозеШе (стапала-
та) со оние на браШоШ до него". 338
(5) Се пренесува од Ебил Касим ел-Џедели, кој ре-
кол: Сум го слушнал Ну'ман ибн Бешир како вели: „Му-
хаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, се сврШе накај лу-
ѓеШо 11 рече: ,ИсПравеШе ги саффовиШе." -ова го ПовШори
Шри 11аШ11, 1101-11011 рече: ,.Валлаги или ќе ги 11с11рав11Ше
саффовиШе или Аллах ќе ве раздвои мег'у себе'“.
(Преноснтелот на хадисот) Вели: „Видов ка'ко секој ги сио-
јуваше рамењаШа со рамењата на другарот до него, коле-
ноШо со коленоШо на другароШ до него 11 зглобот на нога-
ша со зглобош на ногаШа на другароШ до него".339

”5 Бухари, Муслим. Ебу Давуд и Ибн Маџе.

37.Муслим
"
хБухари.
з“Бухари.
”" Ебу Давуд со сахих сенед.

166
 (6) Аиша, радијаллаху анха, пренесува дека Муха-
ммед, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: „Аллах 11
мелециШе чинаШ дова за Шој шШо го сиојува саффоШ (зна-
чи не го остава прекинат) ".340
(7) Се пренесува од Ибн Омер, кој вели дека Муха-
ммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рекол: ,.ИсПравеШе
ги саффовиШе, сПојШе ги рамењаШа, не осШавајШе Празни-
ни за шејШаноШ. Тој шШо го Продолжува (не го прекину-
ва) саффоШ, Аллах ја Продолжува СвојаШа милосШ' над
него, а оној 111Шо го Прекинува саффоШ, Аллах ја Прекину-
- - милосш
за Свошша - над него".3 4 '
Во контекст со последниве два хадиса е и следново:
се случува во. текот на фарзот да се ослободи место во
некој од предните саффови останувајќи празно и пре-
кинувајќи го саффот, а никој од џематлиите да не го
пополни местото. Муктедијата (џематлијата) пред кого
се наоѓа ова празно место е должен да го пополни тоа
место со што ќе направи чекор напред влегувајќи во.
прекинатиот сафф и така ќе го спои саффот. Со таа
постапка тој оставил 'празно место зад себе и затоа
треба исто така да постапи оној зад него и оној зад не-
го, и сите од таа колона до последниот сафф, со што
ќе се пополнат сите празни места и прекинувања во са-
ффовите. Со ова дело тие нема да си го расипаат сво-
јот намаз, туку напротив, ќе бидат себеп (причина) за
да се зголеми Аллаховата милост врз сите тие џема-
тлии во текот на намазот, аналогно на горе споменати-
от хадис кој го пренесува Ибн Омер, радијаллаху анху.
Верувам дека овие хадиси ќе бИДат доволни за оние
што разбираат и размислуваат логично.

340 Ибн Хузејме со сахих сенед. .

341
Ебу Давуд. Несаи и Ибн Хузејме се сахих сенед.

167
 ШЕСТО
ПОГЛАВЈЕ
 ПРАВИЛАТА НА СЕХВИ СЕЏДА

Ако свртиме поглед кон луѓето што клањаат, за жал,

ќе констатираме дека повеќето од нив не знаат за пра-
вилата на сехви сеЏДа во намазот.
Ке ВИДиме дека повеќето од нив не извршуваат се-
хви сеџда кога се должни, а од друга страна, други
извршуваат сехви сеџда, но тоа го праваат на погрешен
начин. Некои тоа го прават пред селамот, иако времето
на сехви сеџдата а после селамот или по селамот, а не-
јзиното време е пред селамот.
Ова е причината што им го претставувам ова скро-
мно дело на моите браќа муслимани, надевајќи се дека
Аллах, субханеху ве те'ала, ќе го направи корисно за
муслиманите.
Барајќи помош од Аллах, субханеху ве те'ала, и мо-
лејќи Му се да не инспирира да ја кажеме вистината ве-
лиме:
Постојат два ВИда сехви сеџда кои ги извршува кла-
њачот за да ја поправи грешката која се појавува во не-
говиот намаз, а сето тоа поради заборавање (ес-сехв).
Оваа грешка може да се манифестира со додавање во
намазот (зијаде), недостаток (ен-накс) и сомнеж (еш-
шек).
 КаКо траба да се постапи аКо додадеме нешто
во намазот (зијаде)?
1. Доколку тој што клања во својот намаз намерно
д0даде нешто, како што е стоењето (кијам), седење
(ел-к'ууд), руку или сеџда, неговиот намаз се расипува.
2. Доколку тоа го направил несакајќи и не се сеќава
на додавањето што го направил се додека не го за-
врши намазот, неговиот намаз е точен, но со услов да
изврши сехви сеџда.
3. Доколку тоа го направил несакајќи и пред да Го
заврши намазот, па ќе се сети на додавањето што го
направил, треба да го остави моменталното дело и се-
како обрврзан е да изврши сехви сеџда.
На пример:
Еден човек во пладневниот намаз поради заборав
клањал пет рекати и ова го сватил додека бил на по-
следниот тешехуд. Како треба да постапи овој човек?
Овој човек треба да заврши со тешехудот, да го за-
врши намазот со селам, да изврши две сехви сеџди и
пак да даде селам после нив (сеџдите).
Доколку на овој додаток се сети после селамот, тој
пак е должен да изврши две сехви сеџди и пак да даде
селам после нив.
Доколку се сети во текот на рекатот што го додава,
треба да седне, да проучи ет-техијату, да даде селам,
да изврши две сехви сеџди и пак да даде селам после
нив.
За ова како доказ е хадисот:
Абдуллах ибн Мес'уд, радијаллаху анху. рекол дека
еднаш Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, го клањал пладне намазот со пет рекати. Прису-
тните го прашале: „Зарем се сменил (бројот на рекатите
во) намазот?!" Аллаховиот Пратеник, саллаллаху але-

172
јхи ве селлем, прашал: „30111Шо?!"Рекле: „Клањаше пет
рекати!“ Тогаш, Аллаховиот Пратеник, саллаллаху але-
јхи ве сеплем, извршил две сеџди откако веќе дел се-
лам.
Во друго предание стои: „...ги собра сакиШе, се сврШи
кон Кибла. 11звр11111 две сеџди и 11оШоа даде селам. "342
Селамот пред потполно да биде завршен намазот е
секако додаток во намазот и доколку тој што-клања
даде селам пред да биде потполн намазот и тоа го пра-
ви намерно и свесно, неговиот намаз е безвреден (по-
ништен).
Доколку сеа го стори ненамерно и се сети откако ќе
помине долго време, треба да го повтори намазот, до-
дека ако исто така тоа го стори ненамерно и на грешка-
та ќе се сети без да помине многу време (две или три
минути), го пополнува намазот (тоа што заборавил) и
потоа дава селам, па извршува две сеџди и пак да дава
селам.
Доказ за ова е хадисот:
Ебу Хурејре, радијаллаху анху, пренесува дека Алла-
ховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, еднаш,
за пладне или икиндија намаз, дал селам откако за-
вршил со првите два реката. Луѓето набрзина излегле
од џамијата велејќи: „Намазот се скратил.“ Станал
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, се
доближил до еден столб во внатрешноста од џамијата
и се потпрел. Изгледал како да е налутен. Станал еден
човек, му се доближил и му рекол: „О Аллахов Прате-
нику, заборави или намазот се скратил?“. Аллаховиот
Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, му одговорил:
„НиШу сум заборавил, ниШу намазоШ се скраШил“. Чове-
кот повтроно му рекол: „Ти секако си заборавил!". То-
#

342 Овој хадис го пренесува „Ел-Џеме'ах". Со зборот „ЕЛ-Џеме'ах" се

мисли на книгите: Бухари, Муслим. Ебу Давуд, Несаи. Тирмизи, Ибн
Маџе и „Муснед"-от на имам Ахмед (заб. на прев.).

173
гаш Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, ги прашал другарите: „ВисШина ли е Шоп шШо го
зборува?". Тие рекле: „Да". Тогаш Аллаховиот Пратеник,
саллаллаху алејхи ве селлем, отишол напред, ги надо-
полнил двата рекати кои не ги клањал, дал селам,
извршил две сеџди и потоа пак дал селам?“3
Доколку имамот даде селам пред да го комплетира
намазот и во џематот има луѓе што ПОДоцна се приклу-
чиле на намазот, како треба да постапат?
Доколку веќе станале за да го надокнадат тоа што
не го клањале, тие пред себе имаат две опции:
-Да продолжат со намазот, со услов да извршат се-
хви сеџда после селамот, па потоа да дадат селам;
-Да клањаат со имамот, да постапуваат како што тој
постапува, а потоа да го дополнат намазот, повторно
додавајќи сехви сеџда.

КаКо се постапува во сдучај на недостаток во

намазот (Ен-наКс)?

а) Недостаток во рукновитс (основните елементи на

намазот):
Доколку тој што клања го заборави почетниот те-
кбир, неговиот намаз не е валиден, затоа што без изго-
варање НЗ ПОЧЕТНИОТ текбир човекот неевлегоп ВО на-
маз.
Доколку тој што клања намерно остави друг рукн
(услов) освен почетниот текбир и во овој случај него-
виот намаз е безвреден. А ако ова го направил нена-
мерно и стигнал до времето на тој рукн во следниот ре-
кат, рекатот во кој недостасува рукнот (условот) не се
брои и се надокнадува со еден рекат (кој се додава).

”3 Бухари и Муслим.

174
Доколку на тој што заборавил Одреден рукн и потоа се
сетил пред да стигне до времето на истиот рукн од сле-
дниот рекат, треба да се врати за да го надополни
условот што го заборавил и потоа продолжува со на-
мазот. Во двата случаи тој е должен да изврши две се-
хви сеџди после селамот.
Прв пример:
Некој човек ја заборавил втората сеџда од првиот
рекат и на ова се сетил додека седел помеѓу двете
сеџди во вториот рекат. Во овој случај, непотполниот
рекат се поништува и тој треба да додаде уште еден
рекат наместо првиот рекат, потоа да предаде селам,
да изврши две сехви сеџди и пак да предаде селам.
Втор пример:
Еден човек ја заборавил втората сеџда и седењето
пред неа од вториот рекат, а на ова се сетил откако се
вратил од прегибувањето во вториот рекат. Во овој
случај. тој треба да се врати на седењето пред втората
сеџда, да го надополни тоа што го заборавил, продо-
лжувајќи го намазот во целост. На крајот од намазот
тој треба да даде селам. Да изврши две сехви сеџди и
пак да даде селам.

б) Недостаток (непотполност) во ваџибите (задо-

лжителни елементи на намазот, но што го немаат
степенот на условите - рукновите):
Доколку тој што клања. намерно остави нешто од
ваџибите, неговиот намаз е безвреден. А доколку ова
се случи ненамерно и се присети во време кога може
да се потполни овој недостаток. треба да го надополни.
Во овој случај тој не е обврзан со сехви сеџда.
Доколку ова се случи ненамерно и се присети во
време кога не може да се надополни ове] недостаток,
пред да стигне до рукнот на следниот рекат. се враќа
во претходната положба, го надополнува ваџибот и по-

175
тоа по селамот извршува две сехви сеџди и пак дава
селам. '
Доколку ова се случи ненамерно и се присети во
време кога не може да се надополни овој недостаток,
дури иако стигне до рукнот на следниот рекат, овој чо-
век е обврзан со две сехви сеџди после селамот и по-
сле нив пак дава селам.
На пример:
Доколку човек во вториот рекат, по втората сеџда
заборавил на првиот тешехуд, но на ова се сетил пред
да стане, тој треба да седне, да го продолжи тешеху-
дот, а потоа и целиот намаз, без сехви сеџда.
Доколку за оваа непотполност се сети откако тргнал
да стане, треба да седне, да го продолжи првиот теше-
худ, потоа и намазот и на крај да изврши две сехви се-
џди и после нив да даде селам.
А доколку за оваа непотполност се сети откако се
исправип (станал), не треба да седне, но треба да го
надополни тоа што останал од намазот, да изврши две
сехви сеџди по вториот тешехуд и после да даде
селам.
Аргумент за овој став е хадисот:
Се пренесува од Абдуллах ибн Бухејне. радијаллаху
анху, дека клањал зад Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селпем. во еден пладневски намаз. Во
овој намаз Аллаховиот Пратеник. саллаллаху алејхи ве
селпем, не седнал на првиот тешехуд по вториот рекат
и кога тие што клањале зад него чекале да предаде
селам (по четвртиот рекат), тој, саллалпзаху алејхи ве
селлем извршил две сеџди (сехви сеџди).344

3“ Бухари.

176
 КаКо се постапува во случај на сомнеж?

Сомнежот од јазичен (лингвистички) аспект се дефи-

нира како состојба на неодлучност, во која се нема одр-
еден став околу една работа.
Во ритуалите на ибадетот (обожувањето) сомнежот
не се зема предвид во три случаи:
1. Доколку се зборува за претпоставка без основа,
како што се искушенијата од шејтанот (весвесе);
2. Доколку овој сомнеж често се повторува и чове-
кот за кој станува збор не извршува ниеден ибадет без
да има сомн'еж;
3. Доколку овие сомнежи се појавуваат по намазот,
тие не се земаат предвид. Во случајов не се превзема
ништо без потполно убедување. '
На пример:
Ако еден човек го клањал пладневскиот намаз и
откако го завршил намазот, се посомневап во бројот на
рекатите кои што ги клањал, во овој случај, ако е убе-
ден дека клањал само три рекати, овој човек пред себе
има две опции;
- Доколку не поминало долго време. го дополнува
заборавениот рекат, предава селам, извршува две се-
хви сеџди и потоа пак предава селам;
- Доколку поминало долго време, должен е да го по-
втори намазот.
Сомнежот во намазот може да се појави на два на-
чина:
Прво:
Доколку личноста со сомнеж во намазот тежнее
повеќе кон едниот став, тогаш овој став се зема како
основа и базирајќи се на овој став тој го дополнува
намазот, предава селам, извршува две сехви сеџди и
потоа пак предава селам.

177
 На пример:
Еден човек додека го клања пладневскиот намаз се
посомнева и не знае кој е точно по ред рекатот кој го
клања, втор или трет. Доколку личноста тежнее пове-
ќе кон тоа дека го клања третиот рекат, тогаш овој ре-
кат го зема како трет и потпирајќи се на ова тој го про-
должува намазот, клањајќи уште еден рекат, потоа
предава селам, извршува две сехви сеџди и потоа пак
предава селам.
Аргумент за овој став е хадисот:
Пренесува Абдуллах ибн Мес'уд, радијаллаху анху,
дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, рекол: „Доколку некој од вас се 11осомнева додека е
во намаз, нека го одбере Шоа за кое Повеќе мисли дека е
Шочно и 110Ш1111рајќ11 се на Шоа, нека го надоПолни нама-
зоШ извршувајќи две (сехви) сеџди После селамоШ".345
Второ:
Додека личноста со сомнеж во намазот не тежнее
ниту кон еден став, тогаш како основа се зема најма-
лиот (т.е. најмалиот број на рекати) и врз база на овој
став човекот го дополнува (компензира) намазот и по-
сле вториот тешехуд извршува две сехви сеџди и потоа
пак предава селам. ..
На пример:
Ако еден човек во текот на клањањето на икинди-
јскиот намаз се посомнева и не знае сигурнО кој по ред
е рекатот кој го клања, вториот или третиот и не те-
жнее кон ниту едниот од овие два броја (вториот или
третиот), во овој случај, тој овој рекат го смета како
втор рекат и врз база на ова го дополнува намазот, по
вториот тешехуд извршува две сехви сеЏДи и потоа
предава селам. Доколку личноста тежнее кон фактот
дека се работи за третиот рекат. тогаш овој рекат го

“5 Бухари и Муслим.

178
 смета како трет И ВРЗ база на 083 ГО продолжува на-
мазот клањајќи уште еден рекат, предава селам, извр-
шува две сехви сеџди и потоа пак предава селам.
Аргумент за овој став е хадисот:
Ебу Се'ид ел-Худриј, радијаллаху анху, пренесува
дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи за се-
лем, рекол: „Доколку еден од вас се Посомнева 11 не знае
колку рекаШи клањал, два или Шри. нека го оШфрли со-
мнежоШ 11 нека се одлучи за Шој за кој е убеден (најмалиот
број) и врз база на Шоа нека го надоПолни намазоШ извр-
шувајќи (сехви) сеџда Пред селамоШ. Доколку клањал 11еШ
рекаШи, овие две сеџди ќе му го 11реШвораШ намазоШ во
Дарен, а доколку клањал чеШри, Шогаш овие (две сеџди) се
за да го 11он11жаШ шејШаноШ".346
Како пример за сомнеж во намазот ќе го земеме и
случајот кога личноста што клања ќе задоцни и ќе сти-
гне во намаз додека имамот е на руку. Во овој случај
тој го извршува почетниот текбир додека стои, а потоа
се спушта на руку. Во овој случај можни се три опции:
а) опцијата во која оној што клања е убеден дека
успеал да изврши руку во време кога имамот сеуште
бил на руку. Во овој случај рекатот е потполн и тој не е
обврзан да го повтори истиот;
б) опцијата во која оној што клања е убеден дека
имамот се вратил од руку пред тој да стигне на руку. Во
овој случај овој рекат се поништува и треба да се на-
докнади;
в) опцијата во која оној што клања се сомнева во тоа
дали стигнал на руку во време кога имамот сеуште бил
на руку.
Во овој случај ако повеќе тежнее кон фактот дека
стигнал за време на прегибувањето во времето кога
имамот сеуште бил на руку, тој што клања го дополну-

“6 Муслим.

179
ва намазот и имајќи предвид дека овој рекат се брои.
предава селам. извршува две сехви сеџди и потоа пак
предава селам. Доколку не изгубил ништо од намазот,
го дополнува намазот со имамот и не е обврзан со две
сехви сеџди.
Доколку не тежнее кон ниеден став, тогаш како
основа се зема фактот дека не стигнал на руку (т.е.
овој рекат не се брои), го довршува намазот и по втори-
от тешехуд извршува две сехви сеџди и потоа предава
селам.

ПраВИАата на сехви сеџда за оној што КАања

зад имамот
Доколку имамот изврши сехви сеџда, тој што клања
зад него е обврзан да го следи имамот извршувајќи се-
хви сеџда, затоа што вака наредил Аллаховиот Прате-
ник, саллаллаху алејхи ве селлем:
„ИмамоШ е одреден за Шие шШо клањааШ (зад него)
да го следаШ. . 3347
За него исто е, дали имамот ќе изврши сехви сеџда
пред или по селамот, освен во случај кога имамот извр-
шува сехви сеџда по селамот и кога тој што клања за-
доцнил и му поминало нешто од намазот. Во овој случај
тој треба да го надополни намазот, да предаде селам,
да изврши две сехви сеџди и потоа пак да предаде се-
лам.
На пример:
Еден човек се врзал во намазот зад имамот на по-
следниот рекат, а имамот е обврзан да изврши сехви
сеџда по селамот. Во овој случај оној што се врзал зад
имамот треба да стане по селамот, да го надополни на-О

3" Бухари и Муслим од Ебу Хурејре, радијаллаху анху.

180
МЗЗОТ, да предаде селам, да изврши две сехви сеџди и
потоа пак да предаде селам.
:. „ Доколку тој што клања зад имамот од почетокот не-
прави дејствие за кое треба да изврши сехви сеџда, тој
не треба да изврши сехви сеџда затоа што со ова дело
излегува од правилото на следењето на имамот, а тоа
не е дозволено. Вака постапувале и другарите на Алла-
ховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, кога
тој што го заборавил седењето на првиот тешехуд и тие
не седеле следејќи го имамот.
Доколку на тој што клања зад имамот му поминал
дел Од намазот т.е. задоцнил во намазот и во текот на
намазот ќе направи нешто за што треба да изврши се-
хви сеџда, тогаш е обврзан да го надополни намазот и
да изврши две сехви сеџди базирајќи се на правилата
коишто ги споменавме.
На пример:
Оној што клања зад имамот, а на почетокот забора-
вил да каже „Субхане раббијел азим“ (на рукУ), не е
обврзан со сехви сеџда.
Доколку ова му се случи на човек кој задоцнил на
намазот и се приклучил откако му поминал еден рекат,
тогаш треба да го надополни рекатот и да изврши се-
хви сеџда по вториот тешехуд и пред селамот.
Човекот што клања зад имамот од почетокот на на-
мазот на пладне, ненамерно седнал по третиот рекат
кога имамот станал да го клања четвртиот рекат, во
овој случај не е обврзан со сехви сеџда. затоа што од
почетокот се приклучил во намазот.

181
 ЗаКАучок
Од тоа што го споменавме дознаваме дека во некои
случаеви сехви сеЏДа се извршува пред селамот, а во
некои случаеви после селамот. .
Пред селамот се извршува во два случаи:
1. Кога постои недостаток во намазот, а за ова како
доказ го имаме хадисот на Абдуллах ибн Бухјејне, ради-
јаллаху анху, кој претходно го споменавме кога Аллахо-
виот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, го забо-
равил првиот тешехуд па извршил две сеџди по втори-
от тешехуд пред селамот;
2. Во случај на сомнеж кога тој што клања не тежнее
кон „ниеден од мислењата, е доказ за ова го имаме ха-
дисот на Ебу Се'ид ел-Худриј, радијаллаху анху, пре-
дходно споменат.
По селамот се извршува во два случаи:
1. Кога се работи за д0даток во намазот. Како доказ
за ова го имаме хадисот на Абдуллах ибн Мес'уд, ради-
јаллаху анху, исто така споменат;
2. Во случај на сомнеж кога тој што клања не тежнее
кон ниеден од мислењата. Как доказ за ова е хадисот
на Абдуллах ибн Мес'уд, радијаллаху анху, исто така
споменат.
Доколку кај еден човек се спојуваат двата начина на
сехви сеџда, тогаш според исламските на'учници потре-
бно е да изврши сехви сеџда пред селамот.
На пример:
Доколку човек што клања заборавил да седне на пр-
виот тешехуд, а потоа седнал по втората сеџда на тре-
тиот рекат мислејќи декасе работи за вториот рекат,
ВО 080] СЛУЧЗЈ ТО] Треба да стане, да го надополни и
четвртиот рекат, а потоа да изврши две сехви сеџди

182
пред селамот. Ова е мислење на исламските научници.
Аллах, субханеху ве те'ала, најдобро знае!

183
 СЕДМО
ПОГЛАВЈЕ
 ОСТАНАТИТЕ НАМАЗИ

Намазот на мусафирот (патник иди гостин)

Кратење на намазот

На мусафирите - патниците им е дозволено со Кур'а-

нот и Суннетот да ги скратуваат четирирекатните на-
мази на два реката.
Возвишениот Аллах рекол:
„Не ви е грев кога сШе на ЕаШ намазоШ да го скра-
ШиШе. “ (Ен-Ниса: 101)
Скратување на намазот започнува кога мусафирот
ќе излезе од местото на престојување па се до него-
вото враќање. Во Кур'анот и Суннетот не е спомната
најмала должина на патување на која е дозволено
скратувањето на намазот. Поголемиот број на научници
смета дека тоа е еден ден Одење, односно четриесет и
осум милји (околу 81 км).
Човекот се смета како мусафир од моментот кога ќе
го напушти местото во кое бил сместен, се додека не
се врати во својата куќа или местото на престојување.
Некои имами сметаат дека е ваџиб скратувањето на
намазот, поради праксата на Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве селлем, кој како мусафир постојано ги скра-
тувал четрирекатните намази, и поради зборовите на
Аиша, радијаллаху анха: „Кога Аллах, субханеху ве те-
'ала, го пропишал намазот, прво пропишал по два
реката, па потоа го надополнил намазот со уште два

348
Значи дека сабах. акшам и витр намаз нема да ги скратува
(заб.
на прев.).
реката за оној што е во своето место, а намазот на пат
е оставен онака како што е пропишан".349
АКО МУсафИрот одлучи да престојува во некое место
петнаесет дена, тој го губи статусот на мусафир, па ќе
клања како да е во своето место (муким). 5“
Меѓутоа. ако не ја донел одлуката за престој, но се
случи поради одредени околности да остане во едно
место, ќе ги крати намазите, без оглед на тоа колку
останал во тоа место. Доказ за ове се зборовите на ибн
Омер кој останал во Азербејџан шест месеци и цело тоа
време ги скратувал намазите. Слично се пренесува и
од асхабите?!”
Треба да се спомне дека мусафирот кој ќе клања по-
зади имамот муким, намазите ќе ги клања без кратење
затоа што следењето на имамот е ваџиб. Од друга
страна, ако имамот е мусафир, тогаш џематлиите кои
не се мусафири, откако имамот ќе предаде селам по-
сле вториот рекат, тие ќе станат и ќе го дополнат на-
мазот со уште двата реката, клањајќи секој самостојно.
Во врска со извршувањето на нафилите и суннетите,
некои алими се на мислење дека во текот на патува-
њето воопшто не се ни клањаат, затоа што Бухари и
Муслим пренесуваат од ибн Омер дека рекол: „Се дру-
жев со Пратеникот и никогаш не сум го видел, додека е
на пат, да клања некој доброволен намаз.“
Меѓутоа, поголемиот број алими, меѓу кои и од хане-
фискиот месхеб, сметаат дека на мусафирот му е до-
зволено да ги клања нафилите или суннетите. Тоа го
докажува општиот хадис, кој поттикнува на доброво-
лен намаз, како и хадисот дека Пратеникот, саллалла-
ху алејхи ве селлем. на денот на освојувањето на

349 Бухари и Муслим.

Оној што не е на пат т.е. станува во своето место (заб. на прев.).
"" Види „Ел-Фикхул ислами ве едиллетуху". 2/325.

188
Мекка клањал духа намаз,352 и некои други хадиси кои
укажуваат на тоа дека Пратеникот, саллаллаху алејхи
ве селлем, клањал некои добороволни намази додека
бил на пат.

Спојување на намазите

Во врска со ова, алимите на ханефискиот фикх не

дозволуваат спојување на намазите, освен во текот на
хаџџот на Арефат и тоа пладне и икиндија, а на Музде-
лифа акшџам и јација. Меѓутоа постојат сахих хадиси“,
дека Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем, на пат
ги спојувал намазите, па на основа на тоа сите други
алими и месхеби дозволуваат мусафирот во пладне-
вското време да ги спои пладне и икиндија (џема'ут-та-
кдим) или во икиндиско време (џема'ут-те'хир), и во
акшамското време да ги спои акшам и јација (џем'ут-та-
кдим) или во јациско време (џем'ут-те'хир).
Бухари и Муслим пренесуваат Од Енес, радијаллаху
анху, дека Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве
селлем, кога би тргнал на пат пред Сонцето да премине
на запад, би го одолговлекувал пладне намазот до ики-
ндија, а потоа би застанал и би ги споил. А кога Сонце-
то би преминало на запад пред тој да тргне, би клањал
пладне и потоа би тргнал.
Дека Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, ги
спојувал намазите се пренесува И од ибн омерззз и 0д
Муаз ибн Џебел, радијаллаху анхум.
Со оглед на тоа дека Пратеникот, саллаллаху алејхи
ве селлем, како мусафир ги спојувал пладне и икинди-
ја, и акшам и јација, и ние можеме да го употребиме тоа
олеснување, посебно ако не ни е лесно да го извршува-
ме секој намаз во неговото време. Треба да се спомене

352 Бухари и Муслим.

353 Ебу Давуд. Тирмизи, Несаи и Ахмед.

189
дека е најдобро секој намаз да се клања во свое време,
ако човекот е во можност. Научниците на ханефискиот
фикх велат дека спојувањето на намазот од Аллахо-
виот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, всушност
е привидно, бидејќи тој го клањал пладне намазот на
крајот од своето време, и икиндија на почетокот од
своето време.
Некои научници велат дека спојувањето на намазот
е дозволено во прилика на дожд, големо студенило и
болест.
Ако некој го спојува намазот во времето на првиот
намаз (џема'ут такдим), тогаш тој не треба да прави го-
лема пауза помеѓу тие два намази, и би требала на по-
четокот на намазот да одлучи дека ќе клања соста-
вено, и тоа првиот кој настапува па потоа следниот.

Намазот при страв

Намазот при страв (салатул хауф) пропишан е како

намаз во текот на борба, а начинот-на неговото извршу-
вање спомнат е во Кур'анот:
„Кога Ши ќе бидеш домеѓу нив и заедно со нив го
извршуваш намазоШ, едни од нив со Шебе намазоШ
нека го извршувааШ и своеШо оружје нека го зе-
маШ; и додека го извршуваШе намазоШѓосШанаШи-
Ше нека бидаШ дозади вас, а доШоа петка дојдаШ
оние кои сеушШе не го извршиле соојоШ намаз 1111 и
Шие нека го извршаШ намазоШ со Шебе, но нека го
држаШ оружјеШо свое 11 нека бидаШ внимате-
лни'... “ (Ен-Ниса: 102)
1. Ако непријателот не се наоѓа во правецот на Каб
а,
една група ке клања со имам, еден или два рек
ата, а
потоа ке го напуштат и сами ќе го дополнат нам
азот.
Откако тие ќе завршат и застанат во спроти
ва на не-

190
пријателот, ќе дојде другата група, а имамот кој ги че-
кал во намазот, ќе клања со нив од она што му остана-
ло од намазот, така што тие, откако тој ќе предаде се-
лам, ќе го дополнат својот намаз;
2. Ако непријателот се наоѓа во правецот на Каба,
сите ќе клањаат заедно, но на сеџда со имамот ќе оди
само првата група, додека другата ќе внимава на не-
пријателот. Кога тие ќе се вратат од сеџда, дури тогаш
другата група ќе оди на сеџда и така во целиот намаз.
3. Има уште некои облици на намазот при страв;
4. Кога стравот уште повеќе ќе се зголеми и бојните
редови ќе се помешаат, секој ќе клања онака како мо-
же: одејќи, јавајќи свртен во правецот на Каба или не,
спуштајќи се на руку и сеџда колку може. За рукновите
кои не може да ги направи, паѓаат обврските Од него.

Џума намаз

Џума намазот е фарзи - ајн, кој е должен да го кла-

ња секој муслиман, СЛОбОдеН, полнолетен, паметен, а
кој не е на пат и нема оправдување за изостанување од
џематот. Џума намазот е пропишан со зборовите на
Возвишениот:
„О верници, кога во и'еШок на намаз ќе бидеШе 110-
викани, кубодродажбаШа осШавеШе ја и Побрза-
јШе намазоШ да го извршиШе! “ (Ел-Џума: 9),
и со зборовите на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
сеплем,:
„Или луѓеШо ќе ПресШанаШ да ја изосШавааШ џумаШа
или Аллах ќе им ги за11ечаШи срцаша, шака што ќе сша-
“354
наШ немирни.

354 Муслим.

191
 Во врска со ова, џума не е должен да клања: дете,
болен, роб или заробеник, патник. должник кој се пла-
ши да не биде уапсеН, ниту оној што има некое оправду-
вање и пречка поради која не му е дозволено да изо-
стане од џематот.
Во времето на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, жените доаѓале на џума намаз. Меѓутоа, факихи-
те355 сметаат дека жените не се должни да клањаат џу-
ма, но тоа можат да го прават ако сакаат.

УСАОВИ 38 ИСПРЗВНОСТ НЗ ЏУМЗТЗ

Условите за исправност на џумата се следни:

1. Да се извршува во времето на пладне;
2. Да се клања во џемат. Во хадисите не постои то-
чно одреден најмал број на луѓе за исправноста на џу-
мата, па поради тоа научниците се разидуваат по ова
прашање. Ставот на ханефискиот месхеб е дека џума-
та може да се изврши со најмалку тројца луѓе освен
имамот;
3. Ханефискиот месхеб условува џума намазот до го
предводи владетелот или од него овластена лично-
ст; 356
4. Пред намазот да се изврши хутбата која треба да
содржи заблагодарување на Возвишениот Аллах. су-
бханеху ве те'ала, салават на Пратеникот, саллаллаху
алејхи ве селлем, и вајз (предавање). Се состои од две
хутби помеѓу кои се седнува малку. Присутните се до-

355 Факихите се специјализирани алими од областа на фикхот (заб.

3586 прев.).
меѓутоа другите научници не го поставуваат овој услов докажу-
вајќи дека џумата е исправна без дозвола од владетелот, со
што Алија. радијаллаху анху, клањал џума без тоа
дозвола од Осман,
радијаллаху анху, додека тој бил спречен, а никој од асхабите
не ја
критикувал оваа постапка. Овој случај го бележи Бухари (види Ел-
Фикхул ислами ве едиллетуху" 2/277). ..

192
пжни да ја слушаат хутбата и забранет им е разговор
во текот на хутбата;357
На оној што ќе присуствува на хутбата Суннет му е
Предходно да се избања, да облече чиста, бела облека
и да порани во џамија. После езанот за време на џума-
та забранета е купопродажба, како и склопување на
договори.
Мустехаб е во петок да се проучи сурата Ел-Кехф;
5. Некои научници како услов го поставуваат и тоа
џумата да се извршува на поголеми места.35

Како'гќе постапи оној што ќе стигне на еден рекат.

ИАИ помаАку?

Ако муктедијата стигне да клања со имамот еден ре-

кат од џума намазот, откако имамот ќе го предаде се-
ламот, ќе стане и ќе клања уште еден рекат. Во тој
случај џумата ќе му биде исправна. Во таа смисла се и
зборовите на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сел-
пем: „Кој ќе сШигне да клања еден рекаШ (со имамот), го
„ - е59
сшигнал целиош намаз.'
Ако муктедијата, пак, стигне да клања со имамот по-
малку од еден рекат, (со срцето) ќе направи нијет да го
клања пладневниот намаз,'па по имамовото предавање
на селамот, ќе стане и ќе клања четири рекати.

357 Не е дозволен разговор помеѓу присутните, но е дозволено обра-

ќање на имамот лично. ако се има потреба, на пример ако згреши
во цитирањето на ајетот или хадисот па треба да се исправи или
треба да му се каже нешто што моментално им се случува на му-
слиманите.
358 Според нив не е исправна џумата која се клања во помали села,
во овој случај би требало да се направи џамија која би можела да ги
собере луѓето од повеќето околински села. Ова, освен што е иба-
*ЗЗТ' исто така има свои економски. сигурносни и други користи.
Муттефекун алејхи.

193
 Како се мање џума намаз

Џума намазот се клања така што имамот по зевалот

(по преогањето на Сонцето преку половината од небо-
то), ќе се качи на мимберот и ќе ги поселами присутни-
те. Кога ќе седне, муезинот ќе го проучи пладневниот
езан. Кога ќе заврши со езанот, имамот ќе стане и ќе
одржи хутба која ќе ја започне со заблагодарување и
пофалување на Аллах, субханеху ве те'ала, и со доне-
сување салавати на Неговиот роб и последен пратеник,
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селлем. Потоа со
пригодни совети, повремено повишувајќи го гласот, ќе
им се обрати на присутните и ќе ги потсети на она што
Аллах, субханеху ве те'ала, и Неговиот Пратеник им
наредуваат и забрануваат. Во текот на хутбата исто
така ќе настојува, потсетувајќи ги на ветената награда,
да ги поттикне да чинат што повеќе добри дела, како и
на заканата од Аллаховата казна, како би ги одбратил
од она што не чини. Потоа накратко ќе седне, а пота ќе
ја продолжи (втората половина) хутбата, во која
повторно на почетокот ќе Му заблагодари на Аллах,
субханеху ве те'ала, и ќе Го пофали. Потоа ќе ја
продолжи хутбата на ист начин како и предходно, кре-
вајќи го гласот како да се обраќа на насобрана војска
која истовремено ја советува и ја предупредува. Кога
ќе заврши со хутбата со која, патем речено не треба да
се одолговлекува, имамот ќе се симне оддмимберот, а
муезинот ќе проучи икамет за намаз. Ке клања два
реката на кои ќе учи на глас. Со ова, се во врска со
ЏУМЗ НЗМЗЗОТ е завршено.

194
 Витр намаз

Пропишаност и дефиниција

Витр намаз или салатул витр е задолжителен

(притврден) суннет кој муслиманот во никој случај не би
требало да го изостави. Се клања после јацијскиот
фарз и ноќните нафили, а се состои од еден рекат. Во
контекст со овој намаз, Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селлем, меѓу останатото, рекол:
„НоќниоШ намаз (салатул лејл) се клања два 110 два
рекаШа, Па ако некој од вас се загрижи да не го сШигне
зората, нека клања еден рекаШ, 11а Шака со виШроШ
(непарниот број) нека го зврши она шШо доШогаш го
клањал.'360

Што е суннет да се мање пред витр намаз?

Пред витрот суннет е да се клањаат од два до десет

рекати нафиле, дури потоа се клања витр намаз. Ова е
така затоа што во веродостојните преданија стои дека
така постапувал Пратеникот, саллаллаху алејхи ве се-
ЛЛЗМ.

Време на витр намазот

Време на клањање на витр намазот е од јација па до

пред зори, со тоа што е подобро да се клања во вто-
рата отколку во првата половина на нокта, освен ако
се стравува дека може да се преспие. Во таа смисла се
и зборовите на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве се-
ллем: „Кој стравува дека нема да се разбуди кон крај01Т1
од ноќШа, нека го клања виШроШ на 110=1еШокоШ од ноќШа,

360 Бухари.

195
а кој е сигурен дека ќе. се разбуди кон крајоШ од нокШа,
нека го клања кон крајоШ од ноќШа, бидејќи шака, СО
- присуство,
обзир на големошо - .. 351 е иодобро.'
- звг

Бајрам намаз

Бајрам намазот му е ваџиб на оној што е должен да

клања џума.363
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, го кла-
њал редовно. Им наредувал на мажите и жените да до-
јдат на Бајрам намаз, со тоа што тоа се два обреди на
Исламот и манифестации низ кои се покажуваат има-
нот (верувањето) и таквалукот (богобојазноста).
За Бајрам е мустехаб да се искапе, намириса и обле-
че најубавото Одело.
Бајрам може да се клања во џамија, но е подобро да
се клања на отворено место (мусалла), освен во Мекка,
каде е најдобро да се клања во Месџидул-харам.
Се препорачува да доаѓаат и децата, жените, сеедно
дали се работи за девојки, вдовици, старици или оние
кои се во текот на месечното чистење, со тоа што по-
следниве ќе стојат надвор од мусаллата и нема да кла-
њаат туку ќе ја слушаат хутбата и ќе учевствуваат во
довата.
Времето на клањање на намазот е кога Сонцето ќе
одскокне за три копја (оклолу 45 минути) па до пладне.
Суннет е намазот на Курбан Бајрам да се клања по-
рано како би се оставило повеќе време за колење на
курбанот, а Рамазанскиот треба малку подоцна како би

зет . ' „
Т.е. присуството на мелеците во поголем бро; од вообичаени'от
Ззаб. на прев.).
Муслим.
3 .
Кај научниците на маликискиот и шафискиот месхеб
е потврден
суннет.

196
се оставило доволно време за давање на садекатул -
фитр. За Бајрам не се пропишани езан и икамет.

Начин на мањање на Бајрам намаз

Бајрам намаз се клања вака:

ќе се науми да се клања Бајрам намаз (се чини
нијјет), потоа се донесува техриме (почетен текбир), се
учи „субханеке“, се донесуваат три бајрамски текбира и
при секој се креваат рацете како за техриме.
Потоа и'Мамот ќе учи еузу и бисмилла во себе, а на
глас „Ел-Фатиха“ и сура (мендуб е да се се проучи
„Себбихисме раббикел е'ала... “) па се оди на руку' и
сеџда. На вториот рекат ќе учи бисмиллајво себе), а
потоа „Ел-Фатиха" и сура (мендуб е „Хел етаке хадисул
гашије..."), потоа три бајрамски текбири кревајќи ги
секогаш рацете како и на првиот рекат, а потоа со че-
твртиот текбир се оди на руку, сеџда, тешехуд, па се
предава селам.
Би можело и на вториот рекат да се извршуваат те-
кбирите како и на првиот, т.е. пред учењето (кираетот).
После намазот имамот ќе одржи две хутби во кои ќе
ги поучи присутните за садекатул-фитр, односно во вр-
ска со курбанот и текбири тешрику.364
Мустехаб е Бајрам да се честита со следниве зборо-
ви: „Текабел Алпаху минна ве минке" („Нека прими
Аллах од нас и од тебе“). Суннет е за време на Бајрам
да се донесуваат текбири, изговарајќи: „Алпаху Екбер,
Алпаху Екбер! Ла илахе иллаллаху валлаху Екбер!
Алпаху Екбер ве лилпахил хаМД!“
Времето за текбири за Рамазанскиот бајрам. се гле-
да кога ќе се види месечината (ден пред Бјарам) па се
додека имамот не излезе да клања Бајрам намаз, а за

”" „Види Фикхул ибадет" стр. 75.

197
Курбан Бајрам од сабах на денот на Арефат до икинди-
јата на последниот ден од Бајрамот.

198
 НаФИАе намази

Нафилите се доброволни намази т.е. намази кои не

мораме да ги извршуваме, но ќе бидеме нагредени за
НИВНОТО извршување. ВО таа смисла Пратеникот, СЗЛ-
лаллаху алејхи ве сеплем, помеѓу другото рекол:
„Аллах на СвојоШ роб не му доПушШил ништо Подобро од
два рекаШа доброволен намаз (нафила), бидејќи над гла-
ваШа на робоШ, се додека е во намаз, се С11уи1111а добри-
на. „355
Постојат неколку вида нафили кои се клањаат во
разни прилики и поради разни поводи. Меѓу нив се и
следниве:

ТехијетуА месџид

Ова е намаз кој се клања откако ќе се влезе во џа-

мија. Се состои од два реката и се клањаат пред да се
седне. Тоа може да се постигне и со клањање на било
кој намаз со тоа што така ќе се чини нијјет во срцето.
Пратеникот, саллаллаху алејхи ве сеплем, рекол: „Кога
некој од вас ќе влезе во џамија никако нека не седнува до-
дека не клања деа рекаШа. '366

Ауха намаз

Времето на овој намаз почнува кога Сонцето ќе

одскокне за едно копје и трае до зевала (пладне). Мо-
же да има два реката,.а најмногу осум. За него Прате-
никот, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: „Возвише-
ниоШ Аллах вели: ,О сине Адемов, клањај заради Мене во

3: Тирмизи - сахих.
3 Бухари и Муслим.

199
ДочеШокоШ на деноШ четири река1'1111, Па ќе Ше чувам до
крај01Т1 на денот. "667

1еравих намаз

Теравијата се клања во месецот Рамазан, по јаци-

скиот намаз. За него Аллаховиот Пратеник. саллаллаху
алејхи ве селлем, рекол: „Кој во ШекоШ на Рамазан кла-
ња (теравија) верувајќи 11 надевајќи се (на наградата), ќе
му бидаШ 11росШени 11ораноизвршени1'11е гревови. '
Бројот на рекатите изнесува осум т.е. онолку колку
што клањал Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи
ве селлем, додека подоцнежните генерации тој број го
продолжиле на дваесет рекати.

Ноќен намаз

Ноќниот намаз е препорачан, со оглед на тоа дека

Аллах, субханеху ве те'ала, ги пофалил оние кои го
извршуваат ноќниот намаз и ги става помеѓу своите
одбрани робови:
„И оние кои ноќиШе ги 11ом11нувааШ сБушШајќи се
на сеџда и сШоејќи дред ГосдодароШ свој... “ (Ел-
Фуркан: 64)
Ноќниот намаз нема одреден број на рекати.
Најдобро е да се следи праксата на Пратеникот, сал-
лаллаху алејхи ве сеплем, кој ни во Рамазан ни надвор
од него не клањал повеќе од единаесет рекати,369 како
што пренесува Аиша, радијаллаху анха.

367 Сенедот на хадисот е добар. а го бележат Ахмед, Ебу Давуд и

Тирмизи.
358 Бухари.
Вкпучувајќи го и витр намазот (заб. на прев.).

200
 » Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, поттикну-
в'ап на ноќен намаз. Ноќниот намаз може да се клања
во џемат, затоа што Пратеникот, саллаллаху алејхи ве
селпем, тоа понекогаш го правел, а Омер, радијаллаху
ЗНХУ. наредил во текот на Рамазан, ноќниот намаз да
се клања во џемат.
Дозволено е ноќниот намаз да се клања и поедине-
чно.
Првите генерации имале обичај да клањаат со долги
рекати, така што на некои рекати учеле по двесте аје-
ти.

Истихара намаз

Кој сака да направи некоја дозволена'работа, а се

двоуми дали тоа за него е добро или не, суннет му е да
клања два реката во било кое време на денот или
ноќта и на нив да учи што сака после Ел-Фатиха, а
после тоа да му се обрати на Аллах, субханеху ве
те'ала, со дова во која ќе го моли да му укаже на она
што е најдобро. Бухари ги пренесува зборовите од Џа-
бир, радијаллаху анху: „Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селлем, не подучувал на истихара, за
сите работи, како што не подучувал за било каква сура
од Кур'анот велејќи: „Кога некој од вас сака да направи
нешто, нека клања два реката, вон фарзот, а потоа
нека каже: ,Аллахуме, инни естехируке би 'илмике ве
естекдируке би кудретике ве ес елуке мин фадикел
азими, фе иннеке такдиру ве ене ла акдиру, ве
иннеке та 'лему ве ла еалему ве енте алламул-гуј'уб.
Аллахуме, ин кунте т'алему енне хазел-емре (овде
треба да се спомне работата што сакаме да се
направи) хајрун ли фи дини ве меаши ве 'акибети
емри'“ -или рекол: „Аџили емри ве аџилихи факдирху
ли ве јессирху ли сумме барик ли фихи. Ве ин кунете
та 'лему енне хазел емре (тука повторно се спомнува

201
работата што сакаме да ја направиме) шерун ли фи
дини ве меаши ве акибети емри - или рекол: „Аџили
емри ве аџилхи фсифху анни вакдир лијел хајре
хајсу кане сумме рдини бихи “.

Намаз за дожд
Овој намаз е Суннет. Се извршува кога ќе завладеат
долги сушни периоди. Имамот тогаш со џематот ќе кла-
ња два реката во време кога не е мекрух да се клања.
На првиот рекат на глас ќе учи „Ел-Фатиха“ и „Себби
хисме раббикел е'ала...", а на вториот „Ел-Фатиха“ и
„Ел-Гашија". Потоа имамот ќе одржи хутба, а кога ќе
заврши со хутбата, сите клањачи ќе ги пуштат рацете
(надолу) ќе се свртат накај Каба и ќе му упатат дова на
Аллах, субханеху ве те'ала.

Намаз посмз абдест

Двата рекати нафиле после земање абдест за кои

Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве сеплем,
рекол: „Секој муслиман кој Правилно 11 грижливо ќе земе
абдесШ, Аллах Помеѓу абдесШоШ 11. намазоШ кој следи ќе
- - -. «370
му ги иросши гревовии1е.'

Намаз за покајание

За овој намаз Аллаховиот Пратеник, саллаллаху

алејхи ве селлем, рекол: „Нема човек кој нешШо ќе згре-
ши (па ќе се покае), 1111 ќе сШане, ќе земе абдесШ, ќе клања
два рекаШа 11 ќе Го замоли Аллах да му ПросШи, а Аллах да
- - 671
не му иросши. '

37” Муслим.
37' Тирмизи - сахих.

202
 СаАатуА хаџе

Се клања во ситуација кога муслиманот има некаква

желба или потреба, при што ќе земе абдест, ќе клања
два реката и ќе Го замоли Аллах, субханеху ве те'ала,
да му ја исполни. Во врска со овој намаз Аллаховиот
Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, рекол: „Кој
убаво 11 енимаШелно ќе земе абдесШ, ќе клања убаво два
рекаШа и ќе Г0 замоли Аллах за некаква Потреба, Аллах
сигурно, Порано 11л11110доцна, ќе му ја 11С11олни. "372

Џеназе намаз и прописи во врсќа со мејтот

(починатиот)

Суннет е болниот да се облече. Со тоа се покажува

почит и внимание кон него и на тој начин и удоволува-
ме на обврската која ја имаме кон него. На болниот со
заразна болест забрането му е да престојува помеѓу
здрави луѓе.
Препорачливо е што почесто да се подсетуваме на
смртта и подготвуваме за неа со правење добри дела.
Суннет е болниот на смртна постела ненаметливо да
го подсетуваме на изговарање на: „Ла илахе иллеллах“,
и би требало да се сврти во правецот на Каба, така што
би лежел на десна страна, како што и во текот на спие-
њето би требало да лежиме на десна страна, затоа што
така постапувал“ Аллаховиот Пратеник, саллаллаху
алејхи ве селлем. Ако на болниот му е тешко овака да
лежи, треба да го оставиме онака како му е најлесно.
Кога човекот ќе умре ќе му се заврзе вилицата и затво-
рат очите. Потоа со нешто ќе се прекрие.373

372 Ахмед со сахих сенед.

373 Види „Фикхул ибадат“ стр. 77 и 78.

203
 Треба да се побрза со опремувањето и закопување-
ТО на мРтвиот, веднаш штом се утврди смртта. Дозво-
лено е да се плаче за умрениот, но притоа не треба да
се крева глас и да се лелека затоа што тоа е забрането
во Исламот.
Мустехаб е роднините и соседите да подготвуваат
храна 38 СЕМЕЈСТВОТО на умрениот КОИ се ОКУПИРЗНИ СО
тага.

Во врска со обичајот семејството на умрениот да им

подготвува храна на посетителите и поради тоа да се
собираат во куќата на умрениот, тоа е мекрух според
мислењето на сите имами и спротивно на праксата на
Аллаховиот Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем.
Подготвување на мејтот, замотувањето во ќефини,
клањањето на џеназето и закопувањето, се прописи
кои представуваат фарзи-кифаје т.е. колективна до-
лжност на муслиманите, која, ако едните ја извршат,
одговорноста паѓа од другите, а оние кои ја извршуваат
имаат награда.
Шехидот, кој ќе загине на бојното поле не треба да
се капе, туку ќе се замота во неговата облека која мо-
же да послужи како ќефин и ќе му се клања џеназе.
Ова е став на ханефискиот месхеб, додека поголемиот
број од научниците сметаат дека на шехид кој ќе загине
на бојно поле не му се клања џеназе, а на основи на ха-
диси кои говорат дека Аллаховиот Пратеник, салла-
ллаху алејхи ве селпем, на шехидите од Ухуд не им
клањал џеназе.374

Начин на капење на мејтот

Починатиот се става на издигнато место, се соблеку-

ва облеката од него, се покрива со чаршафи, и потоа

374 Види „Ел-Фикхуп ислами ве едилпетуху“. 2/558.

204
благо му се притиснува телото како од него би излегло
она што би требало да излезе. Потоа оној што ќе го
капе ќе ги замота рацете со крпа, односно ќе стави
ракавици, ќе чини нијјет за капење на починатиот, а
потоа ќе ги испере и исчисти неговите срамни места,
(па ќе ги покрие со прекривка). Потоа ќе го абдести па
ќе го искапе три или пет пати, почнувајќи од десна
страна и ставајќи камфор или сапун, при последното
капење. Кога ќе се заврши капењето, ќе го исуши тело-
то со чиста крпа и ќе го стави во намирисани ќефини.
Ако после капењето, а пред ставањето на ќефините,
излезе нешто од стомакот, веднаш треба да се измие
нечистотоијата, а не мора повторно да се абдести.
Жената може да ја капе само жена, додека на ма-
жот му е дозволено да го искапе неговата жена.375 Ебу
Бекр го капела неговата жена Умму Руман. Поголемиот
број исламски научници се на став дека на човекот му е
дозволено да ја искапе својата сопруга затоа што се
пренесува дека Алија, радијаллаху анху, ја капел своја-
та сопруга Фатима, радијаллаху анха.
Оној што ја капе починатата личност треба да биде
побожен и да чува во тајност се што ќе види на мејтот
како би постигнал поголема награда, а тоа да го прави
во името на Аллах, субханеху ве те'ала. Би било подо-
бро тој човек да не зема никаква награда поради капе-
њето на починатиот, но ако се занимава само со таа ра-
бота, тогаш му е дозволено да земе надокнада за тоа
што е зафатен со таа работа и не е во можност на дру-
го место и начин да заработува за живот.
Фарз е мејтот да се замота во ќефини. Мустехаб е
мажот да биде завиткан во три чаршафи: лифафа,

375 Ебу Давуд и ибн Маџе пренесуваат од Аиша, радијаллаху анха,

дека кажала: „Да ми е повторно да го доживеам она што било, никој
не би го капел Пратеникот, саллаллаху алејхи ве селлем, освен не-
говите сопруги“.

205
изар и кошула, а женското во пет: изар, кошула, крпа
за лице, крпа за градите и лифафа, и ќефините треба
да бидат бели и чисти, а не е услов да бидат нови.
Мекрух е да се претерува со ќефините и не е дозво-
лено да се прават од свила.
Трошоците за подготвување на мејтот паѓаат не те-
рет на неговиот имот, ако оставил имот, а ако не, тогаш
на оној што го издржувал, без разлика дали се работи
за маж или жена.

НЗЧИН НЕ! КАЗНЈВНЈВ НЗ ЏВНЗЗВ НЗМВЗОТ

Клањање на џеназе намазот е фарзи-кифаје. Кла-

њачот ќе го донесе почетниот текбир кревајќи ги раце-
те. Потоа ќе ја проучи „Ел-Фатиха". ќе донесе втор те-
кбир, повторно кревајќи ги рацете, или може да оста-
натна градите, десната преку левата, не кревајќи ги.
Потоа ќе ги проучи салаватите. После тоа ќе донесе
трет текбир и ќе проучи дова со која ќе моли за себе,
мејтот и остнатите муслимани. Потоа ќе го донесе че-
твртиот текбир и ако сака може да проучи некоја дова
ИЛИ да предаде СЗЛЗМ само на една СТРННЗ И тоа на де-
СНЗТЗ.
Во врска со довата, кај нас е вообичаено да се про-
учи следнава:
„Аллахуме гфирли хајјина ве мејјитин'а, шахидина
ва гаибина, ве кебирина ве сагирина, ве зекирина ве
унсана. Аллахуме, мен ахјејтеху минна, фе тевафеху
апел иман. Аллахуме ла тахримна еџреху ве ла
тудиллена ба'деху“.376
На починато новороденче, ако покажувало било ка-
кви знаци на живот, ќе му се даде име, ќе се искапе и
ќе му се клања џеназе. Ако не покажувало никакви

376 Пренесува Муслим, Ебу Давуд. Несаи. Тирмизи и ибн Маџе.

206
 знаци на живот, ќе му се даде име, ќе се искапе, ќе се
замота во било какво платно и ќе се закопа без да му
се клања џеназе. Самоубиецот ќе се искапе и ќе му се
клања џеназе, иако е голем грешник. Постои дел од
исламските научници кои се на став дека не треба да
му се клања џеназе. Во врска со клањање на џеназе на
отсутен, ханефискиот месхеб стои на став дека тоа не
е дозволено, иако некои научници велат дека на таков,
дозволено е да му се клања џеназе бидејќи Аллахови-
от Пратеник, саллаллаху алејхи ве селлем, му клањал
џеназе на Негус, кој починал во Абесинија (Етиопија).377
Џеназе намазот може да се клања во џамија, но подо-
бро е да се клања надвор од џамијата.
Мекрух е при испраќањето на џеназето да се крева
глас, без оглед дали се работи за зикр или за учење на
Кур'ан, поради постоење на забрана во тој поглед и
праксата на првите муслимани да молчат додека го
испраќаат џеназето. Некои исламски научници како
Невеви, сметаат дека тоа е харам.

Носење и погребување на мејтот

Суннет е возрасниот (мејт) да го носат четири чове-

ка. Мустехаб е секој учесник да го носи мејтот, макар
четириесет чекори, почнувајќи од предната страна, а
завршувајќи од левата страна од зади. Мустехаб е при-
лично брзо да се носи џеназето, но не така брзо да би
дошло до мрдање на мејтот во табутот. Мекрух е дви-
жејќи се со џеназето да се учи Кур'ан или нешто друго.

Гроб

Гробот ќе се ископа колку за половина од висината

на човекот или до градите, а уште подобро е п0длабо-

377 Пренесуваат Бухари и Муслим.

207
ко. При дното на гробот во правецот на Каба ќе се
ископа една јама во должина и ширина на починатиот
наречена „лахд“. Нормално, тоа ќе се направи таму ка-
де што теренот одговара. Мејтот ќе се вметне во гро-
бот од страна на киблата, а оние кои ќе го ставаат ќе
речат: „Бисмиллахи ве ала миллети Ресулуллах“ ќе се
сврти во правецот на Каба на десна страна, а позади
него ќе се подметне малку земја или било што друго за
да не се сврти мртовецот на грб. Потоа ќе му се одврзе
јажето со кое биле поврзани ќефините. Потоа јамата
„лахд' ќе се зазида со цигли или дрва, а ако нема, то-
гаш со било што.
Ако земјата не е каллива, тогаш во неа може да се
закопа, како и што се прави кај нас, т.е. едноставно ќе
се стави мејтот во Гробот напегнувјќи го на десна
страна во правецот на Каба, па потоа ќе се покрие со
даски и ќе се закопа. Кој ќе умре на брод што е на
отворено море и е подалеку од копното, тој ќе се иска-
пе, ќе се замота во ќефини, ќе му се клања џеназе и
потоа ќе се фрли в море.
Откако ќе се закопа, мустехаб е да се упати дова за
починатиот и да се замоли Аллах, субханеху ве те'ала,
да го уцврсти во текот на задгробните испитувања.
Не е дозволено откопување на гробот и закопување
на друг во неговиот гроб се додека во него се остатоци-
те од неговите коски. Кога тој ќе се распадне и стане
земја, тогаш може да се копа во тој гроб.

Посета на гробиштата

На мажите им е мустехаб посетата на гробиштата за-

тоа што тоа ги потсетува на идниот свет (ахиретот) и му
користи на починатиот затоа што за него се чини исти-
гфар (се бара прошка од Аллах за неговите гревови).

208
„ Посета на гробиштата од страна на жените, дозволе-
но е од страна на' некои имами затоа што таа посета
има за цел потсетување за идниот свет и во тој поглед
нема разлика за мажи и за жени. Аиша, радијаллаху
анха, го посетувала гробот на својот брат Абдур-Ра-
хман.
Меѓутоа, чести посети на жените на гробиштата се
забранети, затоа што Пратеникот, саллаллаху алејхи
ве селлем, рекол: „Аллах ги Проколнал жениШе кои че-
сШо ги 11.0се1Т1увааШ гробишШаШа. "
Во текотгна посетата на гробиштата треба де се при-
држува до'ѓследниве упатства: оној што посетува треба
да дојде до гробот, да се сврти со лице кон мејтот, да
му даде селам и да чини дова за него, велејќи: „Ес се-
ламу алејкум ехлед дијари минел му'минин вел му-
слимин. Ве инна инша'Аллаху бикум лахикин. Ентум
фертуна ве нахну лекум тебеун. Неселуллахе лена
ве лекумул афијехи. “378
Учење на дова и барање на прошка за мртвиот про-
пишано е во Кур'анот:
„ Оние кои дојдоа 110 нив, велаШ: ,Госќодару наш,
бросШи ни, нам и на браќаШа наши, и на оние кои
ни ЛреШходеа во иманоШ, а срцаШа наши сочувај
ги од злоба кон оние кои верувааШ. Госдодару
наш, Ти си нависШина, Добар и МЏЛОС1Т1Џ8."“(ЕЛ-
Хашр: 10)
Забранено е (харем) до гробот да се прават неисла-
мски постапки како што се: лелекање, повикување на
починатиот или барање помош од него. На мртвиот ќе
му користат добрите дела кои тој ги направил додека
билхжив и оние дела за кои тој бил причинител, во
складгсо зборовите на Пратеникот,Ј саллаллаху алејхи
ве селлем: „Кога човекоШ ќе умре ПресШанувааШ него-

378 Муслим, ибн Маџе и Ахмед.

209
виШе дела, освен во Шри случаи: Шрајна садака, наука со
кои ќе се корисШаШ или дова која ќе ја учаШ неговиШе до-
бро восПиШани деца. "

последиците од '
нвшзвршумњвто НА нмшдзот

За жал, во последно време наидуваме на верници

кои не клањаат, а потоа има од нив и такви што не зна-
ат дека клањањето на намазот е вториот услов да се
биде муслиман, по шехадетот. За ова, секако, влијаеле
и социјалните кругови, но сега, кога постои доста бога-
та литература која ги објаснува условите за да се стане
и биде верник, нелогично е на Судниот Ден да се изле-
зе со оправдувањето: „Не сум знаел дека сум требал
да клањам намаз“. Но, зарем мислите дека нешто може
да се сокрие од Аллах, џелле ша'нуху, Кој знае за ви-
дливото и за скриеното?!
Се поставува прашањето: Како се третира оној што
вели дека е муслиман, но не клања и не пости? Дали
треба да се поздравува со ,Селам', и кога ќе умре, дали
треба да му се клања џеназе намаз? ,
Ова наликува на примерот за човек коѓо што опште-
ството го задолжило да изврши една задача. за која
што, ако ја изврши регуларно, ќе биде награден, но,
исто така стекнува и одговорност за извршување на
истата. Но, доколку овој човек не ја изврши доверената
задача. иако за тоа е психички и физички способен,
значи ја остава работата без никаково објаснување, во
тој случај може да биде казнет:
1. Да биде отстранет од работното место, бИДејќи не
ја извршил задачата;

210
 2. Со поблага казна отколку отстранувањето Од ра-
бота, доколку отворено не ги потценил своите обврски.
Ова е ставот на алимите кон муслиманите кои све-
сно не ги извршуваат верските обврски, особено кла-
њањето на петте дневни намази.
Некои алими се на мислење дека основната обврска
на секој муслиман како и во животот на секој човек, е
само покорувањето кон Аллах, џелле шануху.
Непокорувањето кон Аллах, џелле шануху, се смета
како проневера кон основните обврски на еден мусли-
ман.
Од оваа причина, човекот кој не му се покорува на
Аллах, не заслужува да биде наречен муслиман, ниту
пак да биде под заштита на “Исламот. Ова мислење е
потвдено и од еден сахих хадис:
„Она 111Шо не 11рави различни од нив (неверниците) е на-
мазоШ; кој го осШава намазоШ, сШанува нееерник. "
Некои алими се на мислење дека оној што запоста-
вува една исламска должност, но, не ја исмејува иста-
та, ја извршува од време на време, се кае за своите не-
0дговорности и се обидува да се поправи, ќе се третира
како муслиман.
Според ова што досега е кажано, произлегува дека
тие не клањаат поради две причини:
1. Порекнуваат дека клањањето е обврска и не му
даваат никакава важност. Според мислењето на
исламските научници, таквите луге се сметаат за не-
верници, бидејќи важноста на намазот во Исламот е по-
зната. Така што, кој ќе ја порекнува, потценува и лаже
за наредбата на Аллах и Неговиот Пратеник, се смета
за неверник, во неговото срце нема верување ни колку
зрно пченица. За овие луѓе Аллах, џелле ша'нуху, вели:
„. . .а оној шШо ќе биде недослушен кон Аллах и кон
ПраШеникоШ Негов. . . 1711, за него нависШина има

211
 казна Џехеннемска! И во неа за навек Ке осШа-
наШ. "(Џинн: 23)
„И кога дооикуваШе кон намаз - Шоа го земааШ за
игра и исмевање. Тоа е заради Шоа шШо се луѓе кои
не сфаќааШ! “ (Ел-Маиде: 58)
Овие ајети доста добро ја опишуваат состојбата на
оние кои намазот и обожувањето (ибадетот) ги сметаат
за знаци на уназаденост и пропаст, и ги исмејуваат
оние кои клањаат.
2. Не го извршуваат намазот поради мрзливост, за-
тоа што му се 0дадени на овој живот, ги следат своите
чувства и разните измами на шејтанот. Околу ова пра-
шање, исламските научници ги следат следниве мисле-
ња:
Ебу Ханифе: „Таков човек треба да се смета за гре-
шник, и неопходно е да се реедуцира со тепање, да
искрвари и потоа да се осами (изолира) додека не по-
чне да клања. Овака ќе се постапи и со оној што без
оправдани причини не пости за време на Рамазанските
денови?
Малик и Шафи: „Таквиот човек е грешник. Казнува-
њето со тепање и осамување (изолирање) не е дово-
лно. Ако е тврдоглав во својот став, треба да се казни
со смрт."
Ахмед ибн Ханбел: „Таквата личност е неверник.
Таа треба да биде казнета со смрт, треба да и се каже
да се покае и да бара прошка од Аллах и да клања
намаз. Доколку го прифати овој услов, се ослободува,
во спротивно, се извршува казната.“
Се разбира дека мислењето на овие научници има
поткрепа во Кур'анот и во хадисите. Во Кур'анот се спо-
мнува и тоа како ќе се чувствува неверникот на Судни-
от Ден:

212
 „ Тешко на лажливциШе... на ДеноШ Шој! И кога ќе
им се речеше: ПоклонеШе се! Не се доклонуваа. Те-
шко на лажливџиШе. .. на ДеноШ Шој! “ (Мурсслат:
47 - 49) '
„Денот во кој ќе серазголи коскаШа додколенична
и кога ќе се ЕовикааШ да 11адна111' на сеџда... не ќе
можаШ; ќе бидаШ у1'1'лашени догледиШе нивни 11
Лонижување ќе ги обзеде: беа Повикани да Паѓаат
на сеџда кога беа здрави. " (Ел-Калем: 42 - 43)
За оние кои ќе се покајат, Возвишениот Аллах вели:
„...да, аќо се ќокајаШ, и ако извршувааШ намаз, 11
ако даваат зеќаШ, 17уи1ШеШе го ЛаШоШ нивни.
Аллах нависШина еПросШувач и Сомилосен. “ (Ет-
Тевбс: 5)
Во Кур'анот се опишува дијалогот помеѓу верниците
и неверниците на Судниот Ден:
(Верниците ќе прашаат)
„... и за она шШо ги одвела до оганоШ Секар, и овие
ќе речаШ: ,не бевме меѓу оние кои клањаа намаз, 11
не ги храневме сиромашниШе, 11 во безрабоШица со
безрабоШ'ниџиШе, се вдушШавме, и ДеноШ веШен за
лажен го смеШавме, се' додека не се уверивме! “
(Мудсссир: 42 - 47).
Така, првата работа која не води во Џехеннемскиот
оган е неклањањето на намазот. Следниот ајет ги опи-
шува особеностите на мунафиците (двопичните):
„ДволичниШе, нависШина, насШојувааШ да го
измамаШ Аллах, но Аллах нив ги мами. И кога се
ис17равааи7 намазоШ да го извршат, се исдраоааШ
мрзливо само заради Шоа да ги гледааШ луѓето, а
Аллах само малку го сдомнувааШ... “ (Ен-Ниса:
142).

213
 И хадисите на Пратеникот, саллаллаху алејхи ве се-
ллем, Го вреднуваат како неверник оној што свесно го
запоставува НЗМЗЗОТЈ

„Она шШо не разликува нас од нив (неверниците) е

намазоШ. Кој го осШава намазоШ сШанува неверник. "
„Никогаш со свесносШ на исПушШај ниедно намаско
време, заШоа шШо оној шШо свесно го осШава намазоШ, ја
нема зашШиШаШа на Аллах. "
„Кој регуларно го 11звр111ува намазоШ, Шој нему ќе му
биде свеШлина, С11ас 11 сведок на СудниоШ Ден, а кој не го
11звр111ува регуларно, нема да има с11ас, свеШлина 11 сведок
на СудниоШ Ден 11 ќе биде во друшШво со Карун, Фарао-
ноШ, Хаман и Убејј ибн Хлеф. "
„Оној на кој 111Шо му изминува икиндискиоШ намаз, е
како оној кому му се осакаШени семејсШвоШо 11 имоШоШ. "
„За мунафициШе не 110сШои. 110Шежок намаз оШколку
сабах 11 јација (во џемат), но да знаШ какава награда имааШ
за Шоа, ќе ги клањаа, 11а дури 1111олзејќ11 да одеа. "
„Размислував да го обврзам муеизиноШ да го Повика
икамеШоШ 11 некој да биде имам на џемаШоШ, Шака шШо
јас да земам жар и да му ја за11алам куќаШа на оној, кој
шШо сеушШе не излегол во џамија на намаз. "
И асхабите, радијаллаху анхум, без исклучоци, ја
сметале личноста која не клања за неверник. Тие ре-
кле дека'единствената обврска, која што ако ја оста-
виш те води во неверство, е намазот. „*
Алија, радијаллаху анху, рекол: „Оној што не клања
намаз е неверник!“
Ибн Аббас, радијаллаху анху, рекол: „Кој го запоста-
вил Намазот, станал неверник.“
Џабир ибн Абдуллах, радијаллаху анху, рекол: „Не-
верник е оној што не клања намаз.“
Ејјуб, радијаллаху анху, рекол: „Без двоумење, оста-
вањето на намазот е неверство."

214
 Хафиз Мундир за да ги потенцира хадисите и кажу-
вањата на асхабите на оваа тема, вели: „Една група на
асхаби и таби'ини ги сметаат за неверници и оние кои
без причина го одложуваат клањањето на намазот. Ме-
ѓу нив се: Омер ибн Хаттаб, Ибн Месуд, Ибн Аббас,
Муаз ибн Џебел, Џабир ибн Абдуллах, Ебу Дерда,
Ахмед ибн Ханбел, Ис'хак ибн Рувејх, Абдуллах ибн
Мубарек, Ибрахим ен-Неха, Хаким ибн Утејбе, Ејјуб ес-
Сикхијани, Ебу Давуд ет-Тајалиси, Ебу Бекр ибн Еби
Шејбе, Зубејр ибн Харб и други, радијаллаху анхум.“
Кога ги читаме овие мислења дадени од познатите
алими во Исламот, асхабите и таби'ините, за невер-
ството на оној што намерно остава неизвршен и еден
намаз, тогаш каков би бил ставот кон некого кој ги
поминал сите овие години без да го наведне грбот за
сеџда на Аллах, џелле ша'нуху.
Од она што е кажано извлекуваме заклучок дека
оној што не клања е:
- неверник, доколку не клања, со тоа што не го ува-
жува и го омаложува намазот и неговата вредност;
- голем грешник (според некои, повторно неверник),
ако не клања, затоа што се предал на своите страсти и
желби. Според едно поблаго мислење, таквиот човек е
грешник, а не е далеку ниту од куфрот (неверството)
затоа што има сомнеж дека гревовите доагаат еден по
друг. и на овој начин лесно се стигнува до неверството.
Од оваа причина, секој муслиман, којшто се чувству-
ва како муслиман, доколку не го клања намазот, треба
да ги поправи делата и патот свој, да бара прошка од
Аллах, џелле ша'нуху, да го зацврсти верувањето и по-
стојано да го извршува намазот. Но, неопходноста е то-
лкава што верниците треба да ги прекинат сите врски
со оние кои цврсто го држат мислењето дека намазот
не е обврска за муслиманите, се на се, ова важи доко-
лку верниците нив ги имаат предходно советувано, а
тие не ги прифатиле советите заради тврдоглавоста.

215
 За оној што не клања, уважениот алим, Ибн ТејМИјје
вели: „Не треба да му давате селам, ниту да одгова-
рате на неговата покана, не треба да му ја давате се-
страта или ќерката за жена, затоа што оној што не кла-
ња намаз, навистина не е муслиман. не заслужува МУ-
слиманка за жена, ниту пак деца муслимани. Не му се
дозовлува на некој што вработува да го вработи, за тоа
што некој кој што не ги извршува обврските свои кон
својот Создател, уште помалку ќе ги извршува обвр-
ските кон другите суштества.“
Намазот е главен столб на верата. Нема проштение
за оној што не го извршува намазот, освен кога ли-
чноста ја губи свеста и не знае што зборува (бледа). Во
случај на други болести нема доволно оправдувања на-
мазот да не се клања, дури и ако е парализиран или те-
шко ранет.
Според шеријатот, на болниот треба да му се каже:
„Прочисти се колку што можеш и како можеш, седни
како си во можност, но не оставај го намазот, измиј се
со вода, а ако немаш вода, земи тејеммум, клањај сто-
ејќи, а ако не можеш, клањај седејќи. а ако не можеш
ни овака, клањај наведнат на десната рака или испру-
жен на грб; ако ни овака неможеш, мрдај ја главата или
очите, како значење на зборовите на Аллах, џелле ша'-
нуху:
„ПлашеШе се Шогаш од Аллах! СлушајШе онолку
колку што можете; бидеШе Еослушни и делеШе
добро заради вас самиШе! А оние кои се чувааШ се-
беси од лакомосШ... ШаквиШе, Шокму, се си'асени! “
(Тегабун: 16)
Од горе споменатото. ја гледаме обврската на цело-
то општество за не извршувањето на оваа задача, а по-
себно индивидуите. во склоп на својата сопствена
авторитативна одговорност: таткото е одговорен за си-

216
новите и ќерките во малата возраст, сопругот за сво-
јата сопруга и сл. Аллах, џелле ша'нуху. ни наредУва3
„И нареди му на семјсШвоШо Швое намаз! И исШр-
ај во Шоа! Не бараме од Шебе да се снабдуваш.
Ние, Ше снабдувана За богобојазниШе крајоШ е
добар. “ (Таха: 132)
Мухаммед, саллаллаху алејхи ве селпем, рек0л:
„Кажувај им на своиШе деца да клањааШ намаз ушШе од
својаШа седум годишна возарасШ, а кога ќе на11олнаШ де-
сеШ години, нпаредувај им. “
џ ,
Аллах, субханеху ве те'ала, исто така вели:
„О верници, чувајШе се себеси и семејсШваШа ваши
од оганоШ, чие гориво ќе бидаШ луѓеШо и камења-
Ша. “ (Тахрим: 12)
Ако сопругот навистина ја сака својата сопруга, та-
ткото свето дете, и не би сакале да ги изгубат, тогаш
нека ги одбранат од оганот, повикувајќи ги во покорно-
ст кон Создателот.
Ни останува уште една работа која треба да ја обра-
зложиме: Дали треба да му се клања џеназе на оној
што не клањал намаз?
Секако, случајот (парашањето) се поставува овака:
Дали починатиот бил неверник или пак само голем гре-
шник?
Според мислењето на алимите, доколку починатиот
бил повикуван да го клања намазот од имамот или од
тогашниот шеријатски судија, а овој не прифаќал, то-
гаш нема да му се клања џеназе, затоа што таквиот се
смета за неверник... Ова важи и за човекот којшто
покрај намазот има и други недостатоци, како што е
лошото однесување и неизвршувањето на останатите
исламски обврски. Кога човекот не го негира намазот
како обврска, некогаш клања, а некогаш не, тогаш ќе

217
му се клања џеназе намаз и ќе биде погребан во мусли-
мански гробишта.
Ги повикуваме муслиманите кои до сега не клањале
намаз од разни причини, искрено да му се обратат на
својот Создател, Аллах, со покајание, и да започнат да
ја извршуваат оваа обврска. Секако дека Аллах е Ми-
лостив, Простувач на гревовите, Оној Кој со задово-
лство ќе го прифати вашето искреното каење и ќе ви
ги прости поранешните гревови, инша'Аллах!
„О верници, докајШе Му се на Аллах со искрено
докајание! “ (Тахрим: 8)
„0 верници, ЛлашеШе се од Аллах со сШрав
висШинска. И не умирајШе освен како муслима-
“(Али Имран: 102)
'
На оние кои што се вардат. Аллах. џелле ша'нуху, им
ветува:
„Ус11еаја, секако, вернициШе, оние коимолиШваШа
своја Еонизно ја изаршувааШ; 11 кои се рамноду-
шни кон безрабоШииаШа; и кои давааШ зеќаШ; и
кои ги чувааШ срамниШе месШа свои, освен од же-
ниШе свои или од оние кои се во соЕсШвеносШ ни-
вна... 1111, Шие нависШина брекор не заслужувааШ,
додека оние кои и Ереку Шоа ЛосакувааШ, нави-
сШина ЕреШерувааШ; и кои се грижаШ за аманеШи-
Ше свои и за обврскиШе свои; и оние кољнамазиШе
свои на време ги извршуваат: они се досШојниШе
наследници, кои ќе го наследаШ ЏеннеШоШ и во
него за навек ќе осШанаШ. “ (Му'минун: 1-11)

218
 ЗА КРАЈ:

Во името на АААаХ, Мидостивиот и Сомидосен!

Сета благодарност Му припаѓа на Аллах, Господарот

на световите, Богот на минатите и следните генерации,
Кој ни овозможи конечно да завршиме со преведување-
та и со комплетирањето на ова дело! Нека Аллах со
Својот благослов, мир, милост и среќа го опсипе Сво-
ето најодбрано создание, последниот веровесник, пра-
теник, и нашиот миленик Мухаммед, чиви упатства ги
следевме во подготвувањето на ова дело, на неговото
чесно и благословено семејство, искрените асхаби и на
сите оние кои го следат неговото упатство до Судниот
Ден!
Им благодариме на упорните и чесни чувари на
Исламот, нашите алими и даии, на нивниот вложен
труд во службата на Кур'анот и Суннетот и во изготву-
вањето на овие дела, од кои ние преведувајќи се
подпомогнавме во изготвувањето на оваа книга. Го
молиме Возвишениот Аллах да ја прими оваа книга
како добро дело и да ја направи светло на овој свет и
на ахиретот, као за авторите, така и за преведувачите
и за и за сите оние кои ќе се окористат од неа... Нека
Милостивиот Аллах им се смилува, нека им прости и
нека им ги зголеми степените во Џеннетот!
Им благодариме и на сите оние кои морално и
материјално не потпомогнаа и ни изразија поддршка за
овој проект. Го молиме Аллах да ги награди со Негови-
те неизмерни благодети!
А нашата последна дова е: Благодарноста Му припа-
ѓа на Аллах!

219
 Користена Аитература:

1. знаукн Мидаттас! *Маазјшѓпееп а]-А113аап1.Т}1е

Ргоѓег'з Ргауег Везсп'оеа (БаЈаЛаЛи А1ау111' ше
БаЈаат) Ггот дедјппѓпз го ела аз Шонда)! уои все
1'1, книга објавена на шишоззсгд
Мазјшддјп Ањапј, Рогта е патагѓѓ ге 115 Вѓгдиагн
Ех)

(5а1-1а11а1111 аЈејѓи' ие зеЈет). Впјшр, 2002

3. Сеид ел-Кахтани. Збирки на дови. Скопје.
2002 год;
4. Ас ат Малата. Ргауег 1'п !з/ат, Кјуаоп. 1998
5. Мџпаттео Ротба, Матаг и 151ати, Веб, 2005 8011.
6. Ери ВсКг Оѓаојг еј-Вѓегајгј, Ра! ргаиод ти511'тапа
], Хепјса, 2000 8011.
7. Огџра аџгога, 151атзќо гпапје. Загајеуо, 1998 306.
8. Мухамед ибн Салих ел-Усејмин, Кгедила! е
5е11ш' зехлдез (превод на албански: Талха Кур-
тиши), текст објавен на:
шшш.а1515|ат.сот, 2003 год.
9. Јусуф ел-Кардави, Последици од неизвршување-
Шо на намазоШ. Студентски Клуб. 2002 год.
Група автори
НАМАЗОТ
ВО ИСПАМОТ
суштина форма ВИДОВИ

Јазична редакција:
Јасмин Реџепи, Фатмир Ковачи

Корица:
Јонуз Мифтари
“(“",-' ПМ Мои.“ и...,
", Оп..- вп д" |1џц
«| и.... „ош ..„д'...
' | “"и. ц-џ-Бнц-
Ш тдш ти.".

“1410! или ВН'ЈЈА