Sistemi i ekskretimit

Sistemi i ekskretimit është një sistem i trupit që përfshin organet që përdoren për të eliminuar mbetjet dhe
lëndët e dëmshme nga trupi. Kjo përfshin eliminimin e produkteve të metabolizmit, siç janë urea, acid
urik dhe kreatinina, të cilat formohen nga procesi i shkatërrimit të proteinave në trup. Përveç kësaj,
sistemi i ekskretimit gjithashtu eliminon lëndët e dëmshme dhe toksinat, që mund të shkaktojnë dëme në
organet e tjera të trupit nëse nuk eliminohen.

Organet kryesore të sistemit të ekskretimit janë veshkat, zorrat e urinës, fshikëzi dhe uretra. Veshkat janë
organet kryesore të sistemit të ekskretimit dhe kanë rolin kryesor në eliminimin e mbetjeve dhe lëndëve të
dëmshme nga trupi. Zorrat e urinës, fshikëzi dhe uretra janë pjesë të tjerë të sistemit të ekskretimit që
ndihmojnë në transportimin e urinës nga veshkat në jashtë të trupit.

Sistemi i ekskretimit është një pjesë e rëndësishme e trupit që ndihmon në ruajtjen e një gjendje të
shëndetshme dhe funksionale të trupit. Probleme me sistemin e ekskretimit mund të shkaktojnë shumë
komplikacione dhe sëmundje të rënda, siç janë infeksionet e traktit urinar, sëmundjet e veshkave dhe të
fshikëzit. Prandaj, është e rëndësishme të mbani kujdes për shëndetin e sistemit të ekskretimit dhe të
konsultoheni me mjekun nëse vëreni ndonjë simptomë ose shqetësim në lidhje me funksionimin e tij.

Veshkat: Funksionet kryesore të veshkave përfshijnë rregullimin e nivelit të ujit dhe elektroliteve në trup
dhe eliminimin e mbetjeve të panevojshme, siç janë urea, acid urik, dhe kreatinina. Këto mbetje formohen
si rezultat i metabolizmit të proteinave në trup dhe nëse nuk eliminojnë, mund të shkaktojnë dëme në
organet e trupit. Veshkat gjithashtu prodhojnë hormone, siç është renina, që ndihmon në rregullimin e
presionit të gjakut dhe hormoneve të tjera, siç është hormoni i rritjes.
Uretra: Uretra është një tub i vogël që transporton urinën nga veshka në jashtë të trupit. Në meshkuj,
uretra është pjesë e sistemit riprodhues dhe transporton edhe spermat në jashtë të trupit. Në femra, uretra
është më e shkurtër dhe largohet në qafën e mitrës.

Zorra e urinës: Zorra e urinës është një organ i gjatë dhe i hollo që transporton urinën nga veshka në
fshikëz. Zorra e urinës përbëhet nga tre pjesë: zorra e sipërme, zorra mesatare dhe zorra e poshtme. Këto
pjesë i lejojnë zorrës së urinës të bëjë funksionet e saj me sukses.

Fshikëz: Fshikëzi është një organ i trashë i ngurtë që ruajt urinën deri në momentin e nxjerrjes nga trupi.
Fshikëzi mund të zgjasë dhe të rritet në varësi të sasisë së urinës që ai duhet të mbajë. Kur fshikëzi
mbushet me urinë, nervat në murin e fshikëzit dërgojnë sinjale në trurin që shkaktojnë ndjesinë e urisë
dhe kënaqësinë për të urinuar. Kur urinohet, muskujt në muret e fshikëzit ndihmojnë në eliminimin e
urinës nëpërmjet uretrës.

Sfinkterët e brendshëm dhe të jashtëm: janë muskuj me forme unazore të cilet tkuren rreth uretres. Ato
normalisht janë të tkurur duke mbyllur në këtë mënyrë kanalin për të mos lejuar rrjedhjen e urinës. Ato
veprojně si dyer automatike të cilat në momentin e duhur hapen dhe mundësojnë urinimin. Sfinkteri i
brendshëm është i vendosur në qafën e fshikëzës, në vendin prej nga fillon uretra. Sfinkteri i jashtëm
gjendet në majë ose në pjesën e sipërme të uretres. Tek meshkujt, ai rrethon uretrën menjëherë nën
prostate. Tek femrat, ai ndodhet në një të tretën e sipërme të uretres. Kur nuk ka dëmtim të palcës
kurrizore, sfinkteri i jashtëm është nën kontrollin e vullnetshem dhe mundëson kontrollimin e urinimit.
 Guri ne veshka
Gurët në veshka janë një nga shkaqet kryesore të dhimbjes së kurrizit dhe urinimit të dhimbshëm. Gurët
mund të formohen në veshka për shkak të një sasi të madhe të elementëve kimikë që janë pjesë e urinës
dhe që nuk mund të fshihen nga veshkat. Gurët mund të ndryshojnë në madhësi, formë dhe material
përbërës, dhe mund të shkaktojnë simptoma të ndryshme.

Simptomat e gurit në veshka përfshijnë dhimbje në barkun e poshtëm dhe në zonën e kurrizit, ndjesi të
djegjes gjatë urinimit, urinim me gjak ose urinim të vështirë, ndjesi të sëmurës dhe vjellje. Në disa raste,
pacientët mund të mos kenë asnjë simptomë dhe gurët mund të zbulohen rastësisht gjatë një imazhi
diagnostik.

Diagnostikimi i gurit në veshka përfshin një sërë testeve dhe procedurave diagnostikuese, duke filluar nga
anamneza dhe ekzaminimi fizik i pacientit. Analizat e urinës dhe gjakut mund të ndihmojnë në vërejtjen e
infeksioneve të traktit urinar dhe në përcaktimin e nivelit të dëmtimit të veshkave. Përveç kësaj, imazhet
diagnostike si radiografia, ultratingulli dhe CT skaneri mund të jenë të nevojshme për të vërejtur gurët në
veshka.

Parandalimi i gurëve në veshka përfshin ushqyerjen dhe ujitjen e mjaftueshme, ndryshimi i dietës për të
shmangur ushqimet me shumë kalcium dhe oksalat, dhe rritja e aktivitetit fizik për të ndihmuar në
zvogëlimin e rrezikut të formimit të gurëve. Në raste të caktuara, mjeku mund të këshillojë ilaçe për të
ndihmuar në shkatërrimin dhe fshirjen e gurit nga veshka.

Nëse keni simptoma të gurit në veshka, është e rëndësishme të kërkoni këshillën e një mjeku. Gurët në
veshka mund të shkaktojnë dëmtime të rëndësishme në veshka dhe në traktin urinar nëse nuk trajtohen në
kohë.
 Infeksionet e aparatit të sekretimit
Infeksionet e aparatit të sekretimit mund të shkaktohen nga një gamë e gjerë të mikroorganizmave,
përfshirë bakteret, viruset, fungi dhe protozoat. Këto mikroorganizma mund të hyjnë në trup nëpërmjet
një sërë rrugësh, si p.sh. seksualisht, duke konsumuar ushqim ose ujë të ndotur, ose nëpërmjet kontaktit të
drejtpërdrejtë me një person ose objekt të infektuar.

Simptomat e infeksionit të aparatit të sekretimit variojnë në varësi të lokalizimit dhe shkallës së

infeksionit. Nëse infeksioni ndodh në traktin urinar, mund të shfaqen simptoma si urinim i shpeshtë,
dhimbje gjatë urinimit, urinim i dhimbshëm, gjak në urinë, dobësi dhe ethe. Infeksionet e qafës së mitrës
mund të shoqërohen me simptoma si djegie, acarim, tërheqje dhe rrjedhje vaginale. Nëse infeksioni ndodh
në mushkëri, mund të shfaqen simptoma si fryrje dhe skuqje në zonën e prekur.
Ne qofte se ju vereni simptomat e meposhtme ju mund te keni infeksion te aparatit te ekskretimit :

1.Dhimbje ose djegje kur perdorni banjon

2. Temperature Lodhje dhe dridhje
3.Nevoje per ta perdorur shpesh banjon
4. Ere e keqe e urines
5. Vjellje ose dhimbje kurrizi
Diagnostikimi i infeksionit të aparatit të sekretimit përfshin një histori mjekësore të plotë dhe testim fizik
të pacientit. Testet e laboratorit, si analiza e urinës, kultura dhe teste të tjera, mund të përdoren për të
konfirmuar diagnozën dhe identifikuar agjentin infektiv.
Parandalimi i infeksioneve të aparatit të sekretimit kërkon një kombinim të praktikave të higjienës
personale dhe mjeteve të parandalimit të infeksionit. Praktikat e higjienës personale përfshijnë larjen e
rregullt të duarve, konsumimin e ushqimit të pastër dhe të sigurt dhe përdorimin e kondomeve gjatë
raporteve seksuale. Mjete të tjera të parandalimit të infeksionit mund të përfshijnë trajtimin e sëmundjeve
të tjera, si diabeti dhe infeksionet e traktit urinar, dhe shmangien e ndotjes së ujit dhe ushqimit.
Nëse keni një infeksion të aparatit të sekretimit, trajtimi do të varet nga agjenti infektiv dhe lokalizimi i
infeksionit. Antibiotikët dhe antifungals mund të përdoren për të trajtuar infeksionet bakteriale dhe
fungal, ndërsa viruset mund të trajtohen me mjete të tjera.
 Fshikëza e Urines
Fshikëza e Urines është një organ ku depozitohet urina që vjen nga të dy veshkat me anë të kanaleve
urinare. Ajo ka formën e një sfere. Kancerit të dëmshëm (malign) që shkaktohet në sipërfaqen e
brendshme të këtij organi u thonë kanceri i fshikëzës së urinës. Kanceri i fshikëzës vërehet më tepër tek
meshkujt se sa tek femrat. Ndër arsyet kryesore që dihen se e shkaktojnë këtë kancer janë pirja e duhanit
dhe kontakti me lëndët kimike të punonjësve nëpër disa fabrika.

Fshikëza e urinës, e njohur edhe si urinim në mënyrë të pakontrolluar, është një gjendje ku personi ndjen
nevojën për të urinuar në mënyrë të pakontrolluar dhe shtyhet për të arritur në banjë. Kjo mund të ndodhë
për shkak të disa faktorëve, përfshirë sëmundje të aparatit urinar, të cilat përfshijnë infeksione urinare,
sëmundje të prostatës dhe sëmundje të qafës së mitrës, si dhe faktorët psikologjikë si stresi dhe ankthi.

Simptomat e fshikëzës së urinës përfshijnë ndjenjën e nevojës për të urinuar shpesh dhe në mënyrë të
pakontrolluar, ndjesinë e djegies ose dhimbjes gjatë urinimit, si dhe ndryshime në sasinë dhe ngjyrën e
urinës. Në disa raste, fshikëza e urinës mund të shoqërohet edhe me rrjedhje të pakontrolluara të urinës
dhe humbjen e kontrollit të muskujve të sfinkterit të uretrës.

Diagnostikimi i fshikëzës së urinës përfshin një histori mjekësore të plotë dhe testim fizik të pacientit.
Testet e laboratorit, si analiza e urinës dhe kultura, mund të përdoren për të konfirmuar diagnozën dhe
identifikuar agjentin infektiv nëse ka një infeksion urinar. Në raste të tjera, mjeku mund të kërkojë provat
e tjera për të eliminuar sëmundjet e tjera si shkaqe të mundshme të fshikëzës së urinës.
Parandalimi i fshikëzës së urinës mund të përfshijë praktika të higjienës personale siç janë larja e rregullt
e duarve, mos konsumimi i ushqimit dhe pijeve që mund të irritojnë traktin urinar, përdorimi i
kondomeve gjatë raporteve seksuale dhe përdorimi i qetësuesve të stresit. Në disa raste, ndryshimet e stilit
të jetës dhe ushtrimet e muskujve të barkut mund të ndihmojnë në kontrollin e simptomave.

Trajtimi i fshikëzës së urinës varet nga shkaku i saj. Në raste kur fshikëza e urinës është shkaktuar nga një
infeksion urinar, trajtimi kryesor është me antibiotikë. Mjeku mund të kërkojë analizat e urinës dhe
kulturat për të identifikuar agjentin infektiv dhe për të zgjedhur antibiotikun më të përshtatshëm.
Në raste kur shkaku i fshikëzës së urinës është një sëmundje e aparatit urinar, siç është përshembull,
hipertrofia e prostatës, mjeku mund të kërkojë trajtim të veçantë për këtë sëmundje, përfshirë edhe trajtim
me ilaçe.
Nëse fshikëza e urinës është shkaktuar nga faktorët psikologjikë, si stresi dhe ankthi, trajtimi mund të
përfshijë terapi psikologjike dhe ushtrimet e muskujve të barkut. Qetësuesit e stresit dhe meditimi mund
të ndihmojnë në kontrollin e simptomave dhe në zvogëlimin e stresit.
Në disa raste, ndryshimet e stilit të jetës, si ushtrimet e muskujve të barkut dhe reduktimi i konsumit të
kafeinës dhe alkoolit, mund të ndihmojnë në zvogëlimin e simptomave të fshikëzës së urinës.
Në raste të rënda, kur trajtimet konservative nuk ndihmojnë në kontrollin e simptomave, mjeku mund të
kërkojë trajtim kirurgjikal. Në këto raste, kirurgu mund të bëjë një intervenim kirurgjik për të korrigjuar
problemet me aparatet urinare dhe për të rregulluar funksionimin e tyre.
 Projekt

Tema: “Funksioni I organeve ne organizmin tone” → (Sistemi Nervor dhe Aparati

I ekskretimit)

Qellimi:
1. Te thellojem njohurite e mara ne biologji.
2. Punojme ne grup.
3. Te njohim arritjet ne fushen e mjeksise per diagnostikimin dhe parandalimin
e semundjeve.
4. Nxitim deshiren per veprimtarine hulumtuse dhe krijuse.
Rezultatet e te nxenit:
1. Nxenesi pershkruan ndertimin dhe funksionin e organeve ne organizmin
tone.
2. Percakton dhe pershkruan crregullimet me te shpeshta te organeve.
3. Shpjegon shkaqet dhe pasojat e crregullimeve.
4. Zbulon dhe njeh metodat e diagnostikimit dhe parandalimit te semundjeve.
5. Ndergjegjesohen per menyrat e mbrojtjes, diagnostikimit, parandalimit,
sherimt te semundjeve.

Pjestaret e grupit:
1. Heldi Rexholli
2. Nino Hoxhalli
3. Alian Meco
4. Sami Memo
5. Zymbyle Pasho