Solution Manual for Physics for Scientists

and Engineers
Foundations and Connections Volume 2
1st Edition Katz
0534467660 9780534467661
Full link download:
Solution Manual:
https://testbankpack.com/p/solution-manual-for-physics-for-scientists-
and-engineers-foundations-and-connections-volume-2-1st-edition-katz-
0534467660-9780534467661/

23
Electric Forces
1. For a contact force, the two objects must touch. For example, normal, tension, spring,
friction, drag, and buoyant forces. All of these are actually macroscopic manifestations of
the electromagnetic force.

For a field force, they do not need to touch and force can exist at large separation
distances. Gravity is an example.

2. Franklin said that the electric force was due to the electric fluid and when there is
excess fluid, the object is positive. Hence, he did not have a particle model in mind.
q 35 10 C
3. N = = × −9 = 2.2 ×1011

protons e 1.6 ×10−19 C/proton

4. We first estimate the number of electrons in the plate. Assume it weighs around 4
ounces or 0.1 kg. It’s likely made of some polymer, but let’s just assume it’s something
carbon-based, for instance. In that case,
Ntot 1 mol atoms electrons
= 100 g 6.02 × 1023 6  3×1025 electrons
12.0 g mol atom
Using Eq. 23.2, the number of excess electrons is

q −75 ×10−6 C 14

N =
excess −e = −1.6 ×10−19 C/electron = 4.7 ×10 electrons
Keeping only one significant figure because we were estimating, the fraction of excess
charges is then
Nexcess
= 4.7 ×1014 electrons ≈ 2 ×10−11
N
tot 3 ×1025 electrons

23-1
2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-2

5. Divide the total charge by the charge of a single electron to determine the number of
electrons.
q −1.00 C 18
6.25 ×10 electrons
N = −e =−1.60 ×10−19 C/electron =

6. The amount of charge transferred is found by multiplying the number of electrons

transferred by the charge of a single electron.
( )( )
q = 5×.00 10−9 1×.60= 10−−19 C× 8.00 10−10 C

Then, the remaining charge of the sphere is found by adding this charge to the sphere’s
initial charge.

Q = 8.05×10−9 +C 8−.00 10× −10 C= 7.×25 10−9 C

sphere ( )
Then, the remaining charge of the rod is found by subtracting the charge transferred from
the rod’s initial charge.

Qrod = −6.03× 10−9 C − ( −8.00 ×10=−10 C)× 5.23 10−9 C

7. (a) The rod has lost mass. Electrons have been stripped from the rod, leaving behind a
net positive charge.

(b) Using Eq. 23.1, the number of electrons lost is

q 45.7 ×10−6 C
N= =
e 1.60 ×10−19 C/electron
The mass lost is then

45.7 × 10−6 C
(9.11× 10 −31
) −16
m= −19 kg = 2.60 × 10 kg
1.60 × 10 C/electron

8. Based on Problem 7, the scarf gained about 10–16 kg of electrons. Assuming it has a
mass of around 0.1 kg, this is a fractional increase of only 10–15, which of course
would not be noticeable.

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-3

9. (a) The excess charge is equal to the number of electrons times the charge per electron
e.

q 4.20 10−6 C
N= =− × = 2.×63 1013 electrons
e −1.60×10−19 C

(b) We can then compare this to the total number of electrons by determining the number
of atoms in 50.0 g of aluminum times the number of electrons per atom.

50.0 g Al
mol 6.02 × 1023 atoms 13
electrons = 1.45 × 1025 electrons

27.0 g mol atom

Dividing by the answer to part (a) to get the desired fraction,

2.63×1013
fraction of electrons lost = = 1.81
10−12× 1.45×1025

(c) Multiply the number of electrons removed by the mass of the electron.

−4.20 × 10−6 C −31 kg −17 −14

−19 9.11× 10 = 2.39 × 10 kg = 2.39 × 10 g

−1.60 × 10 C electron

10. (a) When your socks rub the carpet, you build up extra electric fluid which is then
transferred to the doorknob when you touch it.

(b) When your socks rub the carpet, electrons are transferred, and you either gain or lose
electrons. When you touch the doorknob, excess electrons are then transferred to or from
the doorknob.

11. Yes. When silk and glass are rubbed, they become oppositely charged. Similarly, the
wool and plastic are oppositely charged. Therefore, if glass and plastic attract (are
oppositely charged), then the silk and wool must also be oppositely charged and will
attract.

12. When you rub on the seat, you gain or lose electric fluid, which is transferred to the
gas pump like lightning. If we think of this fluid as a current of electrons, our
explanations are the same.

13. Rubber is an insulator and prevents electrical discharge or shocks.

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-4

14. The chopstick will be attracted to the charged object because there will be an induced
polarization due to the formation of dipoles at the microscopic scale.

15. We calculate the number of electrons and the surface area of the sphere, using the
results to calculate the number density.
q −36.3×10−9 C 11

N = e = −1.60×10−19 C/electron = 2.27× 10 electrons

A = 4πr2 = 4(3.14)(0.0435 m)2 = 0.0238 m2

N 2.27 1011
= × = 9.54
1012 m×−2 A 0.0238 m2
16. The charges will be divided evenly and each will have a final charge of +15.0 C,
regardless of how contact is made.

17. The charges will not move easily and would not easily be transferred between the two
objects. So the charged insulator retains a net charge of +30.0 C, and the other retains a
net charge of 0. However, it does matter how the contact is made. If either of the
insulators is moved while they are in contact, such that a friction force acts on each
insulator over a short distance, charges can be transferred from one to the other.

18. The negatively charged insulating plate induces a polarization on the conductor, with
a net positive charge of the bottom. The connection to ground then allows the negative
charge on top to drain, leaving a net positive charge on the conductor.

Figure P23.18ANS

19. The amount of charge might decrease, but any charge will be distributed around the
entire conductor surface at the end.

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-5

20. (a) When the positively charged object is brought close to the electroscope, it
becomes polarized, leaving a net positive charge at the bottom. The two rods are
positively charged and repel, causing the moveable rod to rotate away.

Figure P23.20aANS

(b) Without the positive charge polarizing the electroscope, the charge on the platform
returns to the bottom. The neutral electroscope is then uncharged as it was initially.

(c) When the negatively charged object is brought close, the electroscope polarizes in the
opposite way as in part (a), leaving a net negative charge at the bottom. Since the two
rods are negatively charged, they again repel, and the moveable rod rotates away from the
fixed one.

Figure P23.20bANS

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-6

(d) Charge is transferred to the electroscope, causing it to have a net charge even when
the object is removed. The moveable rod will rotate away from the fixed one.

21. (a) Using Coulomb’s law (Eq. 23.3),

kqq
F = 1 2

r2
F = k e e2 = (8.99 × 109 N ⋅ m2 / C2 )(5.50 × 10−9 C)
= 4.92×10−8 N
C)(8.95×10 −9

r 2(3.00 m)2

(b) The charges are opposite charges. The force is attractive.

22. Applying Coulomb’s law (Eq. 23.3),

k q1 q2 k q1 q2
FE = r2 → r= F
E

8.99 ×10 9 N⋅ m2 / C2 34.5 ×10−9 C 54.3×10−9 C

r= = 0.250 m
2.70 ×10−4 N

23. Applying Coulomb’s law (Equation 23.3), we solve for q and insert numerical values.
2
F = kq
E r2
Fr2 (2.3)(1.52 )
q= E
= = 2.4 ×10−5 C
9
k 8.99 ×10

Each coin must have the same charge for the force to be repulsive.
24. Equation 23.5 is

F = kq1 q2 rˆ
[1 on 2] r2

where rˆ points from Particle 1 to 2. If the charges are either both positive or both
negative, the calculated value will be positive, and the force on 2 due to 1 points away
from Particle 1, i.e. is repulsive (see Fig. 23.23). If they have opposite signs, the
calculated value will be negative, so the force will have a direction opposite the unit
vector and the force on Particle 2 will be towards 1.

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-7

25. According to Eq. 23.3, the force depends on the inverse square of the separation, so if
the force is 4 times larger, the separation must be half of the original value, ri/2.

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-
7
26. (a) The force is attractive since the particles have opposite charges.

(b) The distance r in Coulomb’s law is the distance between the particles. The magnitude
of the force is (Eq. 23.3)
(= )( )
kq q
F= 12 = 8.99 10×9 N m⋅2 / C2 11.1 N

−6 −6
25.0×10 C 15.0×10 C

r2 ( ) (0.550 m)2

27. The electric force on each particle will be equal in magnitude but opposite in
direction. The magnitude of the force is given by Eq. 23.3.
F=
kq q
12 = 8.99 10×9 N m⋅2 / C2 (
= )( ) 6.66 ×10−6 N

1.75×10−9 C 2.88×10−9 C

r2 ( ) (0.0825 m)2

Note that both particles have a positive net charge. Thus, they will repel each other. So
(a) the force on the 2.88-nC particle will be 6.66 × 10 −6 ˆι N , and (b) the force on the
1.75-nC particle will be −6.66 ×10−6ιˆ N .

28. The magnitude of the electric force between the particles is initially given by

Finitial = k q1 q2 = 8.99 10×9 N m⋅ 2 /C2

(1.75×10 C)(2.88×10 C)
−9 −9
r2 ( .

) (0.0825 m)2
The final electric force should be twice as much, so we use Eq. 23.3 again and solve for
the new charge separation distance, r.
Ffinal = 2Finitial

(8.99 × 10 N ⋅ m / C )(1.75 × 10
9 2 2
−9 )(
C 2.88 × 10−9 C
)=r
2

(
2 8.99 × 109 N ⋅ m2 / C2 )(1.75 × 10 −9 )(
C 2.88 × 10−9
C
) (0.0825 m)2
1 1
=2
r2 (0.0825 m)2
r = 0.0583 m
Chapter 23 - Electric Forces 23-
8
29. (a) Use Eq. 23.3 to express the initial electric force between the particles.
kqq

F = 1 2

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-
9
Now, use the same equation to solve for r, where the electric force magnitude would be
halved.
F= 1 F
2 E
k q1q2 1 k q1q2
=
r2 2 d 2
1= 1
r 2 2d 2
r= d 2

(b) Use Eq. 23.3 to solve for r, where the electric force magnitude would be
doubled. F=2FE
k q1 q2 kqq
2
= 2 12 2
r d
1 =
2
r 2 d 2
r=d 2

30. The attractive electrostatic force between the electron and the positively charged
nucleus is the centripetal force keeping the electron in orbit. Setting the Coulomb force
(Eq. 23.3) equal to the centripetal force, we can then solve for the speed, v.
Ze 2 v2 kZe2
v=mr
k r2 = m r →

31. (a) Using Coulomb’s law (Eq. 23.3),

F = k q1 q2 =
(8.99 × 109 N ⋅ m2 / C2 ) −1.60 ×10−19 C = 9.21×10 −8 N (
E r2 ) 2

(5.00 ×10− 11 m)2

(b) We calculate the gravitational force and then take the ratio, which is huge, as we
would predict.

F = Gm1m2 = (6.67×10 N ⋅ m2 / C2 )(9.11×10 31 kg) = 2.21×10−50 N

−11 − 2

g r2 (5.00×10− 11 m) 2
F 9.21×10−8 N
E 42

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-
10
4.16 ×10
F = 2.21×10−50 N =
g

2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-9

32. (a) The charges will be distributed equally, so each ball will have charge.

(5.0 + 15.0)/2 C = 10.0 C.

(b) The charge q1 increases by a factor of 2 while the charge q2 decreases by a factor
of 2/3. Since the Coulomb force (Eq. 23.3) depends on the product q1q2, the force
increase by a factor of
(2)(2/3) = 4/3 = 1.33

33. We use Coulomb’s law to calculate the electrostatic force and Newton’s law of
gravitation to find the gravitational force between the balls and then determine the charge
when they are equal.
qq
m1m2
=G
1 2
k
r2 r2
kg )(5×10 kg )
(8.99 × 10 N ⋅ m / C ) q 2
(
= 6.67 × 10−11 N ⋅ m / kg ) ( 5.0 × 10
9 2 2
( )2 −3 −3
2 2 ( ) 2

1.0 m 1.0 m

q2 = 0.19 ×10−24 C2
q = ±4.3 ×10−13 C = ±0.43pC

34. The electric force on qA (found using Eq. 23.3, Coulomb’s law) is balanced by
the spring force (F = –Kx), where K is the spring constant (to avoid confusion with
the constant k in Coulomb’s law).
kqq

A B = Kx

x = k q1q2 = (8.99 × 109 N ⋅ m2 /C2 )(2.00 × 10−6 C)(3.60 × 10−6 C) = 0.0360 m = 3.60 cm
Kd 2
(125 N/m)(0.120 m)2

35. We relate the equal-magnitude charges on both spheres to the electrostatic force (Eq.
23.3) and solve for q.
2
F = k q1q2 = k q
E r2 r2
2016 Cengage Learning. All rights reserved. May not be scanned, copied or duplicated, or posted to a publicly accessible website, in whole or part.
Chapter 23 - Electric Forces 23-10
F 1.00×105 N
q=r E
= ( 0.750 m) = 2.50 10×−3 C
9 2 2
k 8.99×10 N ⋅ m / C
The number of electrons transferred is then
q 2.50×10−3 C

N = e =1.60×10−19 C/e− =1.56× 1016 electrons

The total number of electrons in each sphere is

25.0 g
N
tot
= (6.022×1023 atoms/mol)(29 e − / atom=) 6.87 1024 e−

63.5463 g/mol
The fraction transferred is then

N 1.56×1016
f= xfer = = 2.28
×10−9 Ntot 6.87 ×1024

or two out of every billion electrons.

36. Yes. If the other two charged particles have opposite signs and the closer particle has
less charge, the forces on the end particle due to these particles may be equal and
opposite, leading to zero net electrostatic force.

37. Note that both particles will exert a force on the 5.00-nC particle that is directed to
the left, or in the –x direction. Use Eq. 23.3 to find the electric force of the −10.00-nC
particle on the 5.00-nC particle.

k q1 q 2 9 2 2 (−10.00 ×10 C)(5.00 ×10 C)

9 9

F
−10.00 = r2 (
= 8.99 ×10 N ⋅ m / C)
− −

(0.0350 m)2
F −10.00
= 3.67 × 10−4 N
F = −3.67 × 10 −4 ˆ iN

−10.00

Then, use Eq. 23.3 to find the electric force of the 3.00-nC particle on the 5.00-nC
particle.
Another random document with
no related content on Scribd:
niet steken, rukte Gerrit bij den strop òp van den stoel,
als wou ie z’n vader wurgend vermoorden. De
burgemeester sprong deftig bij, en met hun drieën
rukten ze den half gestikten Ouë uit Dirk’s
schrikkelijken klauw, die nog nabeefde en
vingerkrampte van hevige moorddrift. Piet had staan
kijken, in aarzeling wie ie helpen zou.—Dirk, met
sidderlippen, in Hasselsche razernij, grijnsde,
grinnikte, spoog den Ouë, al doller van drift, in ’t
gezicht.—Gerrit kromde in, achter de agenten,
neergesmakt weer op den stoel, half verborgen z’n
bespuwden angstkop, de armen naar boven gekneld,
in de boei-pooten der helmmannen.—

Piet staarde ’t raampje uit, grauwbleek, en Guurt

snikte, snikte zacht tegen den muur. [426]

Er stond voor ’t raam al wat popelend volkje, knapen

en kerels, die de agenten met burgemeester hadden
zien instappen, en gehoord dat ouë Hassel als dief op
heeterdaad betrapt was.

Guurt smeekte den burgemeester dat ze den Ouë

tegen den avond zouën weghalen, maar dat wees hij
af, streng, koel-stroef, hoog-officiëel.

—Dat zal niets geven meisje! Iedereen weet het reeds

in Wiereland, dat gaat als ’n vuurtje. Bovendien.. met ’t
oog.. op de driftbuien van uwe broeders.. wordt mijne
verantwoordelijkheid grooter.. Ze zouden ’m kunnen
dooden in drift.. uitbarstingen.. neen.. mannen! In
naam der wet.. arresteert en.. boeit hem.
 De langste helmman, barre snorrebaard, rammelde
z’n paternoster uit den achterzak, draaide in ’n
striemenden kronkel, den zwaren ketting om Hassels
polsen vast.—

Ouë Gerrit sidderde, waggelde neer op den stoel.…

half-wezenloos. Z’n gezicht kermde nu, afzichtelijk
verminkt van schrik.—De boeien om!.. dat sloeg ’m in
één neer.… Guurt gilde van angst en ellende, voelde
dat ’r heel leven in één vermoord was.. de Ouë zóó op
straat! Ze wist niet meer wat ze deed van benauwing,
woede, schaamte, beroerdigheid. Nou had ze mèt
Dirk, den Ouë liever doodgetrapt, voor ie wegging.—
Wat zou d’r galant van de sekretarie zeggen!

De twee agenten trokken den machteloozen

ineengeschrompelden Ouë Gerrit òp van den stoel,
die als ’n half-verlamde, wien de krukken onder de
oksels zijn weggeslagen, tusschen hen bleef
inhangen.—Z’n oogen schuin naar den grond, bang
nog voor ’n nieuwe ranseling van Dirk of Piet, in
martelenden angst, schrompelde ie mee, de morsige,
bevende, steelzieke handen opeengewrongen,
verkrompen in den boei.—Piet keek ’t raam uit en
Guurt schreide weer. Alleen Dirk met wraak in z’n kop,
keek naar den Ouë minachtend, woest, alsof ie ’m met
één vuistslag wou neerdollen.—

Plots van ’t raam, in zenuw-snellen tred, sprong ’t lijf

van vrouw Hassel wèg, stortte zich op Ouë Gerrit in ’n
kreetsnik, en in krizis-stijging van éven oplevend
bewustzijn, gilde ze, razend: [427]

—Main Gerrit! main Gerrit, je gain nie van je waif!

 Ze schrokken allen. In maanden had vrouw Hassel
geen beweging gemaakt, en in ’n jaar bijna, niet wat
uit-zich-zelf gezegd. En nou, met stuipige krizis, stònd
ze, in toevloei van laatste zenuwkracht, rechtop,
smakte ze zich op Ouë Gerrit met ’n vastzuigende
hevigheid dat de agenten ’r niet konden losrukken.

—Helpt toch kerels, donderde de burgervader, die ’t

dwarse hinderde van die familie.

Piet schoot toe, en rukte z’n kermende moeder met ’r

lèvend smartmasker, nu bewust, waarin zenuwdolle
oogen licht vraten, van den Ouë af, geholpen door de
agenten. Ouë Gerrit wist niet wat ie zag.

Hij had plots z’n vrouw op zich gevoeld, zonder

ontroering voor haar stuipige herleving, maar in angst
dat ze ’m bedrogen had; dat zij alles wist. Ze had z’n
kop gezoend, betraand, z’n lokken en baard
vastgehouen, maar hij had ’r met z’n ellebogen mee
afgeweerd.. Z’n eigen schaamte en sidder voor de
boeien was verschokt achter den angst voor haar
stem, haar loopen, haar spreken en herkènnen;.. dat
ze zeggen zou.. dat ie spullen had.. al voor jaren.—
Nòu waa’s tie ’r tug bai.…

In laatsten stamel van angst, half-verstikt stotterde ie

uit:

—Goan weg waif! goan weg!.. jai weut d’r wie ’k bin..
sai is d’r daas, puur daas!

In hevigen worstel hadden de kerels vrouw Hassel

neergebonkt op den stoel weer voor ’t raam. Met ’n
smak leek ’r bewustzijn weg te dolen. Ze staarde weer
suffig. Doorgroefd van stom lijden geelde ’r kop weer
in ’t raamlicht. De kort-hevige zenuwkrizis was
uitgebarsten, slonk. Op den stoel, zat weer ’t ouë vuile
wijf, starend, zonder gedachte, zonder wil, met idioten
schuwen angst in de doffe oogen.

Burgemeester, koel-deftig, vond ’t lastig, walgelijk

volkje, beval hoog-officiëel den agenten te gaan. Ruw
stieten ze den strompelenden Ouë Gerrit de deur uit
op straat, waar ie van brullend knapengeschreeuw
hoonend overstort werd.— [428]

[Inhoud]
 TWAALFDE HOOFDSTUK.

Als ’n fel vuurtje, voortgeblazen en vervonkend rechts

en links, door laster en konkelenden schrik, was de
betrapping van Ouë Gerrit door Wiereland
heengegaan. De tuinders keken elkaar aan in stomme
ontzetting, halzige ontdaanheid. Niemand eerst die ’t
gelooven wou, als ie Ouë Gerrit zelf niet tusschen de
politiemannen geboeid had zien wegvoeren. Die brave
ouë Blommepot! die d’r nooit dronk, nooit schold, met
z’n ellendig wijf en woeste jongens.… ’t Was d’r puur
’n meroakel!—

De notabelen beplozen ’t gevalletje, weerden even ’t

gemeen luchtje dat de diefstal zelf ròndspreidde,
bejammerden ’t als uiting van geldnood en zorgen. De
fotograaf werd nog al scherp aangekeken, omdat ie
den boel zoo gauw had aangegeven. De tuinders zelf,
half-vernield van zorg door den boonestorm, uitten
zich kregel en smartelijk omdat de Ouë weggevoerd
was. Guurt leek gek. D’r sekretarie-heertje keek ’r niet
meer aan,—stel je voor, de dochter van ’n dief!—en
maakte heele omwegen als ie ’r al van verre zag
aankomen.—

Ze was radeloos van verzet en machteloosheid. Ze

verbleekte, vermagerde in ’r teer gezicht van chagrijn.
Ze had ’m laten schrijven, gepaaid, voor ’m
gejammerd, maar ’t hielp niet; hij antwoordde niet
eens. Op straat werd ze dikwijls nagejouwd door
kereltjes.—
 —Je foàder hep stole! jaù foader is d’r ’n laileke
dief.… je broer is d’r ’n strooper.… je foàder ’n dief!

Dan wist ze niet waar zich te bergen. Om ’r vroegere

trotschheid hadden de Wierelanders weinig meelij met
’r, ze vonden ’t wel wat onbarmhartig van ’t straattuig,
maar verschamperden [429]toch lachjes.—Vroegere
verwaarloosde vrijers boerden ’r in ’t gezicht, hoonden
’r najouwend. Alleen Jan Grint bleef ’r brandend-
jaloersch in stil-ziedende heetheid bestaren.

De boel thuis was al aan den paal geslagen. Alles

genummerd, verzegeld, stond op punt van verkoop.
D’r zou geen vijftig gulden voor de kerels
overschieten.—

Met ’n buffeligen wrok, stom van nijd, en doorknauwd

van ellende, hoek-lijnden de zwijgende barsche
koppen op hùn werklooze lijven.—Ze zeien niks en
deden niks, de knapen; slenterden rond, zonder land
als verschoppelingen zoekend naar werk.—
Pachtgrond was ook weg. Niemand van de
landheeren die de jongens meer geven wou, en
borgen maakten ommestraatjes, hielden zich niet
thuis.

Overal stootten ze hun kop, om ouë Gerrits diefstal.—

Dirk sprak in ’t donkre huis,—waarin, buiten keldervuil,

nu alles opgebroken stond en te kijk, tot zelfs ’n
gekneusde mestwagen,—geen stom woord. Hij loerde
alleen grimmig op Grint en Geert.—
 In zijn kop kookte en suisde ’t van onuitgestorte
woede, bruiste ’n passie van haat en vernielzucht, op
alles wat ’m hinderde, den voet dwars zette. Hij had
lust te trappen, te ranselen, omdat hij zich nu
slachtoffer voelde van den Ouë. Hij vloekte ’m nog in
z’n hok.—Had hij niet gestolen, dan zouen ze zeker
nog wel ’n lapje grond gekregen hebben, zeker in
pacht, al was de boel ook aan den paal. Maar nou was
z’n vader ’n dief, ’n echte, gemeene dief, zoo maar in
de gevangenis gesmakt.—Krengejochies gooiden ook
hèm met steenen, scholden en sarden.… „je foader is
’n dief, je broertje ’n strooper!”

Hij zou ’r dol van worden; z’n moordlustige knuisten

jeukten. En al de Grintjes schuwden ’m als de pest!
Dat was ’t ergste van alles wèl. En wat nou met zich-
zelf? Uìt z’n tochten naar de groote stad; ùit z’n
lekkere zuip, z’n spelen; ùit eigen brok land.… Nou
gekommandeerd als ’n hond, geen vijf minuten vrij
voor je eigen, en den zoek op naar knechtswerk. ’t
Loeide, donderde in ’m, de drift, de schuimende
razernij. Als ’n dol dier kon ie overal in bijten. [430]

’n Dag, vóór de verkooping, uit baloorigheid

afslenterend van Kees, bij wien ie gehoord had dat
Wimpie dien nacht gestorven was, liep ie Klaas Grint
tegen ’t lijf, vlak op z’n erf. Klaas wou zich wegdraaien,
z’n erfdeurtje insluipen, maar Dirk hield ’m barsch
tegen.—

—Nee Kloas! soo komp jai d’r vàst nie van màin òf!
pinkebul! denk kie daa’k ’n doodsbidder bin? jai hep
main d’r fesoenlik en aa’s ’n kerel te woord stoàn hee
en.… nou staik je de mal hee?

—Nou proàtjes legt d’r gain aiers,—ikke hep main tait

nie veur ’t leussie en nie veur ’t malle!

—Daa’s net! moar ikke kom d’r om Gairt, sai is maìn

maid!

Klaas sprong naar Dirk toe! Nou was ie geen

gluiperige hielelikker meer; geen voorzichtige
overweger van woorden. De vuisten kramp-hevig de
lucht instootend, schreeuwde ie, met verwrongen
mond:

—Da lieg jai!.. jouw maid! joùw maid! je mogt ’t wille!

dâ sai op de kermis je fieselemie sien hep.. daa’s d’r
stomme goeiighaid.. nou ka je ’r an de hiele blaffe.. joù
maid! wâ pieterig bedunksel, daa’s malle!

Dirk voelde woede opwrokken, en heeter doorspoog

’m drift.

—Joa, maìn maid.. moak gain proatjes.. je weut dâ

bestig! dá’ sai d’r jonk van main hep! Roep de maid..
sel je ’t hoore! Van main jonk! van màin.. van màin..
f’rstoàn!?—

Klaas Grint stond gebluft, grauw gemerkt van woede

en geslagenheid. Wat? Wel had ie gehoord dat Geert
zwanger van de kermis was thuisgekomen, maar hij
dacht alleen, alléén van Willem Hassel. Daarom had
ie ’r de deur niet uitgetrapt, omdat ze vanzelf nou wel
met Hassel, die d’r bestig bij zat, zou trouwen. Geert
 had niet durven zeggen dat ze zich aan Dirk had
overgeven, in ’n vreemden halfdronken zwijmel hèm
juist. Nou kwam daar Dirk, die zag dat de meid ’m den
rug toedraaide,—uit den mond van de zusjes al lang
had gehoord dat ze met ’n kind van hèm zat,—nou
kwam die vent hem in ’t gezicht spuwen. Maar de
kerel loog, loog, zoo lang als ie leek.—Hij zou ’r
doodschoppen z’n meid, als ’t waar was.—In razende
[431]drift holde ie wèg,.. ’t erf op.—Dirk achter z’n
hielen aan.—

—Hier maide! hier Gairt, schreeuwde ie, hier hain!

woar sit je? hier stoan je vraier! hier!

Klaas gilde heesch, holde in ’t gangetje naar Geert,

die verschrikt op ’t erf kwam aanklomperen. Ze
hartbonsde toen ze Dirk zag staan, zwijgend,
uitdagend woest en grauwbleek, de handen stil in de
klepzakken. Klaas stormde op ’r áán, pakte ’r in den
nek, en sleurde ’r vóór Dirk.—

—Seg op maid! seg op! daa’k je te morsele hak! heb

die skooier jou mit jonk sét? de soon van die vuile
dief.… de Blommepot.

Geert beefde, snikte, kreunde wat woorden uit, de

handen voor huiltronie geschuurd, trappelend op d’r
klompen, als ’n angstdol driftig kind. Eindelijk uit d’r
snikken, vergilde ze schorre klanken, de vingers tegen
den mond òp:

—Ikke waa’s d’r dronke.. puur dronke.. da hebbe sai

d’r daàn.. de maàne.. Moàr Willem weut d’r vàn.. enne
hai naimt main tog! hai naimt.. main tog!
 Dirk verbleekte grauwer. Z’n koeienoogen stonden
rood, z’n kop dreigde, z’n nek vooruitgebogen met de
stierige wreedheid van schoften, de chineezige kaken
sidderend, keek ie ’r áán, z’n handen de klepzakken
dieper inwoelend.—

—Jou gemain loeder! jou mestvarke! ikke hep je had!

ikke! daa’s màin kind,.. daa’s màin kind! je bent d’r
maìn waif! màin.. main màid.. màin.. màin!

Achter ’t erf uit, was vrouw Grint gehold, pas van de

straat terug, en vlak met ’r zenuwvuist vóór Dirks
gezicht, krijschte ze uitzinnig rauw:

—Wou jai màin dochter ’n gemaine noam gaife? jai

sloddervos. Kaik na je loeder van ’n suster..
diefefemilje.. strooperskliek! galgebrok! wou jai.. wou
jai.. uitvoagsel van Vainhuis!.…

Ze barstte van nijd en verwoedheid, en in hevige

zenuwdrift stootte ze Dirk d’r bonkende beverige vuist
tegen de kaken, met nog ’n woesten stomp op z’n
neus nà, dat ’t bloed spoot om z’n wang en mond.
Maar Dirk, in stierige stille kracht, smakte [432]’r op zij,
in één ruk tegen de straat, zonder verder naar vrouw
Grint om te zien. ’t Wijf wou weer op ’m afspringen.
Maar nu hield Klaas de zenuwtang in bedwang,
voelend dat Dirk gelijk had, en blij dat Willem Geert
toch nam.

Dirk bekeek Geert die d’r kop gebukt hield, handen

voor ’t gezicht, in hevige schaamte. Hij keek, keek,
bleèf kijken. Cor, Annie, Trijn, stonden te beven op ’t
erf, want die wisten ook alles. En weer, in
 ontzettenden, uitbarstenden wrok liep Dirk op Geert
af, schreeuwde rauw en heesch:

—Kaik, da kind is van maìn!.. main! je bin main waif!

main!!.… Nou spuug ikke op je loeder; je bin minder
aa’s ’n f’rot kreng!.. ik spuug op je!.. Seg daa’t an
Willem!

Pal spoog ie ’r, tot twee maal op de handen, tusschen

de kromme vingers, voor ’t gezicht gekneld, en Geert
stond te duizelen van ellende en verbijstering. Haar lijf
leek weg te zinken in ’n bevende kramp van
schaamte.

Klaas stond verstomd in den schrik van ’t gehoorde.

Maar rustig toch dat Willem Geert nam, rustig om de
rijke vangst.

Dat gescharrel vond ie wel gemeen, maar ’t liep goed

af, en daarom nou durfde ie Geert niks zeggen, geen
woord.—

Met ’n zwaai van z’n barsch lijf schuurde Dirk, Klaas

en Geert voorbij, in beef van minachting, en ruw,
smeerde z’n morsige hand over z’n bloedneus en
wang, dat z’n vingers als doopten in vermiljoen.

Vrouw Grint stond te klappertanden. Dirk waggelde ’t

erf af, langs ’r, zonder dat ze ’n hand meer naar hem
durfde uitsteken. Hassel zàg haar niet eens. Hij
slingerde ’t pad op, stomdronken van wrok en haat,
doorbrand van drift, die naar koeling zocht. Het huilde
in z’n woeste driftige wrokborst, ’t steunde en kreunde
in ’m, en z’n handen krampten van ziedende gift in z’n
heete klepzakken.—

Stom liep ie op de Haven af, waar ie de eerste de

beste kroeg instrompelde, neersmakte op ’n stoel.
Daar bleef ie drinken tot donker, doodalleen.— [433]

[Inhoud]
 DERTIENDE HOOFDSTUK.

Gouden schijn brandde herfstig over Wiereland.

Laatste Oktoberdag gloeide zacht, in wonder legende-
rood; brooze zonnekoester, teer aanguldend ’t groen.
—Akker-wijd, in de teere pracht van purper en
fluweelkarmijn, oranje en wit, goudgeel en zwartrood
van dahlia’s, doorwemelden de herfstbloemen de
velden. En wijd-rondom, de zachte schitter en zilt-
doorgeurde herfstlucht vlamde nog laat-zomersch
áán, boven hel-rood kamgesidder van gladiolen en
vurigen gloed van mombresia’s. De hemel blauwde
rag en zacht, koesterend verstovend warmte-wasem.
—

Op de bollenlanden, in frisschen omwoel van akkers,

hurkten de rooiers en planters, in zwaar gebaar tegen
’t lage luchtblauw, met de felle blinking van hun
schalen, den worp van hun bollen in gebukten
mandsjouw, op gekromde ruggen, bezond in den
fijnen teeren schitter van ’t licht.

Mestkarren van allen kant ratelbonkten over de paden,

vergeurden hooizoet in de lucht, en de kaalgeplukte
tuinderijen, met nog wat òpgroei van boerenkool, prij,
biet en laat gewas, lagen rondom in groezelig
geflakker van verlept groen, verstild en wijd in de
herfstpracht.

Daar, achter de verdofte hagen, vèr, heel vèr, strekte

de bronzing van omgespitte akkers, paarsig brons en
terrakottig-warm in ’t weeke, fijne, glans-uitspinnende
herfstlicht, zonnige aarde-glanzing, wisselend in de
goudbruine stapeling van gevulde manden, omspeeld
van ’t vlammige burrie-rood en den zilveren
schalenfonkel.

Den laatsten Oktober draaide ’t weer. De gouden

dagen, in [434]braambrand van fijn-schitterende
kleuren, uitvloeiend door boschjes, laantjes en
tusschen boomen toovertinten van goudrood en
goudbruin verspelend, vergleden tegen den stillen
noen, in zilvering van zacht uitstroomend licht,
levende wonderen wevend onder stammen en
struiken.—

Regenbuien zongen, en alsof lichtzilver door de

luchten heengespuid werd, zoo, grijs-fijn, in zilte
pracht, dropen de dagen de hemelen uit.

De wolken zeilden en in trillend vocht glansde ’t land,

tusschen den regen, strekten de akkers in zonnige
borreling van licht volgestort.—

Zilverig geglans en nattig geglimmer overal op de

bladeren; fijn gesproei van vocht tusschen den
hoogen kleurgloei van boomen.—

In wonder ongedurig spel, na en onder elke bui,

goudde hèl de herfstzon, in ’n zilveren lichtdamp,
overstreelend de akkers met vloeiend goudlicht.—

De verhallende laantjes van Wiereland, volgemorst

van goud-bruinen bladerval, doorflonkerden in
hèlzonnigen toover tusschen en om de saffierige
 pracht van ’t àfstervende groen, zacht doorvlamd,
nattig, en teer van gouden schijnsels omkranst.

Als spelonken waar doorheen spuide een fijn-ijle

damp van goud en rood, zoo gloeilichtten zacht de
laantjes en bosch-brokken in den sprook-zachten,
vlamkleurigen knetter van herfstbrand.—Laantjes in
goud-verven, als kapellen waar ’t heilige licht intrilde,
waar één gouden droomesprook in zachtsten
tintenschitter legendeerde. Laantjes in doorgloeid
bruingoud en rood, in glansen òverstreeld van hel-
meloengoud, trillend in ’n omvloeiing van magischen
gloed. Laantjes in heilig rood; bladerenkransen in
gloedbrons en kopering, en takgroepen in primitieve
kleurselen oud-geel en purperig scharlaken, als op
mantels van heiligen en bisschoppen.

En voòrop, in Wiereland-Duinkijk de beukenlaan, met

hoogen omgloei en statigen trots van de aangevlamde
kastanjeboomen, diep in ’t laanfond, in den groen-
gouden en meloengeel uitbrandenden kleurgloei,
verdaverend in pracht tegen ’t beuken-goudrood.
[435]En overal doorschemering tusschen het brandend
getwijg, van zilverende luchtblauwing en buiige
wolkvaarten.

Overal door Wiereland verklonk doodenzang van

zomer; kweelden geluiden van vreemde vluchtende
vogels; gromden gebroken en doffe rateling van
karren op den goudrooden bladerig bemorsten grond;
vochtigden de paden in donzigen weergloei van
herfstpraal, schitterende regening en afzwier van
 boomblad, in kleurval nog brandend van heiligend
licht.—

Over de verre akkers ging doffer werkgerucht, en de

stil-gouden lanen en de rood-bebladerde wegjes, met
slanke popels, fijn-herfstig en heimvol in ruisch,
verzwierven land-stemmigen zang, klankbroos, zucht
van legende, en druisch van stervend leven.—

En de paadjes overal, dwars, kronkelend rood, en geel

bladerig doorwaaid, de laantjes goud, in wond’ren
glans.

Als de zon, na zilverende regenspui kwam uitstralen,

ging er één flonkering rond van goud-groen, nadruip
van regenzilver; stonden er op d’aarde gestold in
teed’ren herfstbrand, kristallen schalen, millioenen,
waarin kleurige zonnedroppels lekten tot hoog
bruisend spel van herfstig vuur; natbloemige flonker
van pracht. En een kristallen liedje verzòng door de
ruimte droppelenzang van licht op ’t regenzilver, zang
op de zacht gloeiende dagen.

Rondom de bosschen, heel in ’t rond, goudde

kastanjebrand, meloengeel, besidderd van licht, als
gouden sneeuw over de groene nerven gesmolten en
op de blâd’ren weer gestold in goud schitter-rijp. En ’t
beukengeel, en purperig bisschoppig mysterie-rood,
zong dwars door de goddelijk berijpte gouden sneeuw.
En de hemel, in ’t fijne zilverende herfstlicht, spinragde
uit, de gouden lichtwebben in den braambrand van
herfsttoover.—
 Voor de tuindershoeven hóóg, tot de lei-glanzende of
rood-overmoste bedakingen, stengelden de
zonnebloemen, zonnen met donk’re bronzige harten in
den vlammenkrans van hun goud. Overal in Wiereland
schoten ze òp, in den forschen trots van hun stengels
en goudpraal, volgend ’t licht en inzuigend in de
donkre harten. De abeelen op duinbrokken en
bosschages, [436]in hun sneeuwing en zilveren
ritselgeblaâr, kwijnden verbleekt tusschen den
roodgoud koperen gloei van lanen; langs wond’re
kronkelwegjes, doorruld van rossig zand, waar
droomrige stilte boven herfstbrandende kleur, te
suizen en te wiegelen lag, te legendeeren en te
zuchten op zang-zachte wind-vedels, goudtrillend
besnaard met fonkel-teere herfstdraden.

En telkens, tusschen den lagen zwiephang van

getwijg, dat te ijlen hing in koortsig koloriet; tusschen ’t
donk’re weenende rood, beschaduwd purper van
prelatenmantels, verborgen rood, al wisselend naar
schitterig koperrood, in tempelige gloeipracht
goudgeel oversneeuwd, meloenig-warm,—verfakkelde
de helle vlamming van de lijsterbes, oranje-hoog
tegen ’t luchtblauw, daverenden jubel.—

Heele boomgroepen stonden in bronsgroen en

bruingoud, met de doffe pracht van verouderde
kleuren, in brozen bloei verbleekt. Dan plots weer
straalde de zon dóór, feller àchter zilveren wolkbuien
uit. En als ’n overstormde stad, overstormd van
kleurensneeuw, goochelde de dóórscheemrende
ruimte van boschplekken òpen in koperen gloei; waar,
òver blaren en twijgen, kruinen en stammen, ’t
 zonnelicht één sprook van wonderglansen tooverde;
moorsch-tempelig, doorgloeiend de goud-gele
sneeuw, het bevende rijp-schitterige kastanjegoud; in
wijden takkenkring, den saffierig dooraderden
bladertros doopend in citroengloed, dompelend in heet
oranje.—Zoo, in één gisting van wonderlicht, satijnig
en moireerend, hevig doortinteld en gazig, nevelzacht
en beverig, even doorstreeld van wasemenden
kleurfloers, soms hèl omschijnseld van vloeiend
wijnrood, purper en groen, in herfstigen toover,
groeide de stille dagbrand áán.—

Als ’n ondergraven stad overstormd, plots opgerezen

uit aardediep, uit inkrustatie van oudheid, goud-
purperde en brons-roodde de herfstbrand, laaiend
door de bosschen, legenden verwevend van boom tot
boom; zóó goudvuurden de paadjes en laantjes in de
vrome stilte van hun gloed; de tinten rond de boomen
er opgestoven, er tegen áángeademd, rag, broos,
[437]heel broos en poederfijn, als bloemen-mysterie op
bevroren ruiten, in een wiegelenden schuchteren
lijnengroei,—maar nù doorgloeid, doorvloeid,
doorbrand in één kleur-vuur, alles er om áánlaaiend in
magische fonkeling; brand van braambosschig rood,
goud-geel, parkietig blauwgroen, en heet zilverend
blankgeel. En al de laantjes in den herfstmiddag daar
verdampend in zonnegoud, dat regende van de
boomen, de roòde stammen en de teer-groene
bemòste stammen. En al de herfstvochten
verglanzend, verdampend onder ’t groen-gouden licht
van zonnezink, in tooverenden schitter, tusschen den
kleurgloei van twijgen.—
 In de middagen spuide er tusschen de laantjes
aquariumlicht, waarin ’t wemelde van goud-rood
fluweel.—Rood fluweel van goudvischjes, in ’t
schichtig lichtende vloeigroen van zeewater,
doorschijnend, doorneveld van mysterische glansen.
En de roode, de goud-bruine en geel-bronzen
bladeren trilden er in dàt wondere licht bij zonnezink,
—dwars door den boomenkleurbrand heenschietend,
—als fluweelen kleurvinnen van áánlichtende
goudvischjes, purperigen kleurdauw over de herfst-
vlammen plengend.

En nòg later, bij zonnedaal, de herfstdraden in dwarse

fonkeling van licht, elektriseerden als trillende spinrag,
goud-roode webben, doordanst van zwevenden
zonnestof.—Door de herfst-zonnige dalende luchten,
vluchten pluimige flamingo’s, wolkvogels in draf, met
vurige vleugels, rood klapwiekend door ’t ruim in
waaierigen dans, al bleeker verpurperend in de
avondvaalte; als daar zonk, de fijne herfstavond, met
nagloed van rooden windhemel.—Dan rankten de
slanke ruisch-popels wondergroot tegen de
verduisterend roode herfstlucht, fantomig, en
heimweeênd kruinsuisel in zange-wieg en duisteren
fluister verruischend.—

Overal op de akkers, klauterden in de geschonden

oofttuinen en goud-dampende hofjes, de tuinders-
jochies in de vruchtboomen, hun kieltjes heet-blauwig
tusschen ’t appelenpurper en perenbrons. Wonder-stil
tegen den avond, wonder stil en roerloos [438]in
goddelijken bloei, verkleurden de vruchtenhofjes in
 den gouden doop van zonnedaal. En onder de
doorgloeide dahlia-akkers ging rond dan in farandole,
’n fonkelende dans van gouden, rooden en purperen
lantaarntjes, zonnig geschitter van wiegelend
gebloemte in zachten windekezwier; verschuifelend
schijnsel, in wiegel van glansen, donkerig gepraaid
door den naderenden herfstnacht.—

[Inhoud]

II.

Plots was November in storm en hagelslag

aangestormd. Als ’n wilde loei tikkerde en snerpte ’t
witte gehagel over de herfstpracht van goud-purperen
Oktober.—Gouden vedels, hoog gehangen tusschen
den oktoberschen boomengloei, klaagden nù
smartelijk wee uit, wind-vedels in grijs-grauwe lucht,
verklagend druilende herfstmelancholie.—

In stroomregen, onder donkere lucht, werkten ze op ’t

land, waar de wind raasde en bulderde en de boomen
rondom van de lanen, in loeienden schrei takzwiepten
en golfdruischten, als ’n weenende zee.—

Dirk en Piet hadden met moeite werk gekregen op

bollenland bij ’n grooten kweeker, die de kerels alleen
nam om hun pootigheid, stierige werkkracht, en zich
niet stoorde aan de steelderij van Ouën Gerrit.—