You are on page 1of 36

Chapter 02 - Sociological Research

Test Bank for Sociology A Brief Introduction 11th Edition


Schaefer 0078027101 9780078027109
Full link download
Solution Manual
https://testbankpack.com/p/solution-manual-for-sociology-a-brief-
introduction-11th-edition-schaefer-0078027101-9780078027109/

Test Bank
https://testbankpack.com/p/test-bank-for-sociology-a-brief-introduction-
11th-edition-schaefer-0078027101-9780078027109/

Chapter 02
Sociological Research

Multiple Choice Questions

1. Adler and Adler's work on self-injury reflects which of the three major sociological
approaches?
A. functionalist perspective
B. conflict perspective
C. interactionist perspective
D. all three perspectives

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Sociological research
Question Category: Application-Perspectives

2-1
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

2. Which one of the following statements is true regarding the subjects of Adler and Adler's
study of self-injurers?
A. Most begin injuring in secret.
B. They are a homogeneous group.
C. Their behavior is carefully planned.
D. Most eventually "grow out of it."

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Sociological research
Question Category: Application-Perspectives

2-2
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

3. Which of the following terms is used to describe a systematic, organized series of steps that
ensures maximum objectivity and consistency in researching a problem?
A. scientific method
B. social science
C. experiment
D. value neutrality

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Scientific method
Question Category: Definition

4. What is commonly the second step in the scientific method?


A. defining the problem
B. selecting the research design
C. reviewing the literature
D. collecting and analyzing data

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Scientific method
Question Category: Information

5. If you were interested in studying the relationship between date and acquaintance rape
victims and the characteristics of the rapist, your first step would be to
A. review the literature on date and acquaintance rape.
B. define the problem.
C. create a hypothesis.
D. choose a research design.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Analyze
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Scientific method
Question Category: Application-Concept

2-3
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

6. After a sociologist reviews the literature, what is the next step in the process?
A. define the problem
B. generate ideas for future research
C. create a hypothesis
D. choose a research design

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Scientific method
Question Category: Application-Concept

7. An operational definition is
A. a speculative statement about the relationship between two variables.
B. the extent to which a measure provides consistent results.
C. an explanation of an abstract concept that is specific enough to allow a researcher to
measure the concept.
D. a relationship between two variables whereby a change in one coincides with a change in
the other.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Give an example of an operational definition.
Topic: Operational definition
Question Category: Definition

8. A sociologist who is interested in examining racism in sports might determine what


percentage of team owners, general managers, coaches, and managers are members of each
racial group. This would be an example of developing a(n)
A. research design.
B. operational definition.
C. hypothesis.
D. theory.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Apply
Learning Objective: Give an example of an operational definition.
Topic: Operational definition
Question Category: Application-Concept

2-4
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

9. Which sociological perspective would most likely suggest that education is necessary for
people to earn more money and advance in society for the purpose of social stability?
A. functionalist perspective
B. conflict perspective
C. interactionist perspective
D. feminist perspective

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Sociological research
Question Category: Application-Perspectives

10. What sociological perspective would most likely suggest that educational inequalities are
purposeful and set up to reinforce the position of those in power?
A. functionalist perspective
B. conflict perspective
C. interactionist perspective
D. feminist perspective

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Sociological research
Question Category: Application-Perspectives

11. Sociologists conduct a "review of the literature" to


A. refine the problem under study.
B. clarify possible techniques to be used in collecting data.
C. eliminate or reduce the number of avoidable mistakes they make.
D. All of these answers are correct.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Outline and describe the steps in the scientific method.
Topic: Scientific method
Question Category: Information

2-5
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

12. A speculative statement about the relationship between two or more variables is known as
a
A. correlation.
B. hypothesis.
C. sample.
D. research design.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Hypothesis
Question Category: Definition

13. The statement "Women who receive welfare are less likely than other women to have
babies" is an example of
A. an operational definition.
B. a hypothesis.
C. a research design.
D. causal logic.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Hypothesis
Question Category: Application-Concept

14. A researcher finds that those who have children at a young age are significantly more
likely to have lower levels of education as a result of early childbearing. This would be an
example of
A. a hypothesis.
B. a correlation.
C. causal logic.
D. an effect.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Analyze
Learning Objective: Distinguish correlation from cause.
Topic: Cause
Question Category: Application-Concept

2-6
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

15. A variable is
A. a measurable trait or characteristic that is subject to change under different conditions.
B. the extent to which a measure provides consistent results.
C. the unintended influence that observers or experiments can have on their subjects.
D. a speculative statement about the relationship between two traits.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Definition

16. Income, religion, race, gender, and marital status can all be examples of
A. indexes.
B. scales.
C. variables.
D. operational definitions.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Application-Concept

17. The variable that is hypothesized to cause or influence another variable is referred to by
social scientists as a(n)
A. independent variable.
B. dependent variable.
C. spurious variable.
D. operational variable.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Definition

2-7
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

18. Researchers find that pet owners live longer, healthier lives. Within this study, pet
ownership is the
A. independent variable.
B. dependent variable.
C. spurious variable.
D. operational variable.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Application-Concept

19. Sociological studies have indicated that people who are married are less likely to commit
suicide than people who are divorced. In this example, marital status is a(n)
A. hypothesis.
B. independent variable.
C. dependent variable.
D. index.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Application-Concept

20. Sociological studies have indicated that people who are married are less likely to commit
suicide than people who are divorced. In this example, suicide is a(n)
A. hypothesis.
B. independent variable.
C. dependent variable.
D. index.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Application-Concept

2-8
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

21. The race of a criminal offender is found to determine the frequency with which capital
punishment is administered. In this example, the frequency of administered capital
punishment would be considered the
A. hypothesis.
B. independent variable.
C. dependent variable.
D. index.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Application-Concept

22. The relationship between a condition or a variable and a particular consequence, with one
event leading to the other, is known as
A. observation.
B. causal logic.
C. a correlation.
D. an index.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Distinguish correlation from cause.
Topic: Cause
Question Category: Definition

23. The statement "Eating fewer fats and carbohydrates will lead to weight loss" is an
example of
A. causal logic.
B. a dependent variable.
C. an independent variable.
D. a cross tabulation.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Distinguish correlation from cause.
Topic: Cause
Question Category: Application-Concept

2-9
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

24. The relationship between two variables whereby a change in one coincides with a change
in the other is known as a(n)
A. index.
B. correlation.
C. operational definition.
D. scale.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Distinguish correlation from cause.
Topic: Correlation
Question Category: Definition

25. "Data indicate that people who prefer to watch televised news programs are less
knowledgeable than those who read newspapers and newsmagazines." This statement is an
example of a(n)
A. causality.
B. correlation.
C. independent variable.
D. law.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Distinguish correlation from cause.
Topic: Correlation
Question Category: Application-Concept

26. In which type of sample does each member of the entire population being studied have the
same chance of being selected?
A. random sample
B. quota sample
C. index sample
D. Roper sample

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

2-10
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

27. If researchers wanted to examine the opinions of people listed in a city directory, they
might call every tenth or fiftieth or hundredth name listed. This would constitute a
A. scale.
B. control variable.
C. quota sample.
D. random sample.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Application-Concept

28. A research measure that provides consistent results is considered


A. valid.
B. reliable.
C. an index.
D. a scale.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

29. Validity refers to


A. the provision of consistent results.
B. independent, rather than dependent, variables.
C. the accurate measurement of the phenomenon under study.
D. the ethical standards that are followed by sociologists.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Information

2-11
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

30. Which of the following would be considered a valid measure of an individual's


intelligence?
A. his or her age
B. the researcher's opinion
C. the number of years of school completed by the individual
D. None of these answers is correct.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Application-Concept

31. What type of sample is specifically used for gathering information about clandestine or
difficult-to-identify groups?
A. snowball sample
B. random sample
C. valid sample
D. blind survey

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Information

32. A factor held constant to test the relative impact of the independent variable is known as a
A. control variable.
B. dependent variable.
C. correlation.
D. cross-tabulation.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Explain the relationship between hypotheses and variables.
Topic: Variables
Question Category: Definition

2-12
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

33. A research design is a(n)


A. explanation of an abstract concept that is specific enough to allow a researcher to measure
the concept.
B. speculative statement about the relationship between two or more variables.
C. indicator of attitudes, behavior, or characteristics of people or organizations.
D. detailed plan or method for scientifically obtaining data.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

34. A study, generally in the form of an interview or a questionnaire, that provides


sociologists with information concerning how people think or act is known as
A. observation research.
B. a survey.
C. secondary analysis.
D. an experiment.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

35. To conduct a cross-cultural study of job discrimination against women, a sociologist


interviews 75 women between the ages of 20 and 40 in an American city, and 75 women in
the same age group in a Canadian city. This study would be classified as
A. a secondary analysis.
B. participant observation.
C. a survey.
D. a content analysis.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Application-Concept

2-13
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

36. Ethnography is the most common form of research, which relies on what is
seen in the field and in naturalistic settings more than it does on statistical data.
A. quantitative
B. qualitative
C. observational
D. experimental

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

37. Researchers found which of the following to be true of cell phone users compared to
landline users?
A. more likely to screen incoming calls
B. more likely to break off a call mid-survey
C. a higher proportion of non-adults on cell phones
D. All of these answers are correct.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Information

38. When a researcher collects information about a group through direct involvement and
inspection, this is known as
A. a survey.
B. observation.
C. secondary analysis.
D. an experiment.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Definition

2-14
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Chapter 02 - Sociological Research

39. A sociologist attends meetings at all the schools and churches in his community over
several years, and meets as many residents as he can for the purpose of exploring all facets of
the community's social life. He then compiles a detailed description of the community. He is
conducting
A. a content analysis.
B. a secondary analysis.
C. a quantitative study.
D. ethnographic research.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Understand
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Application-Concept

40. study of Italian street-corner men used participant observation.


A. Terry Mizrahi's
B. William F. Whyte's
C. Max Weber's
D. Vilfredo Pareto's

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Sociologists

41. When a sociologist actually joins a group for a period to get an accurate sense of how it
operates, the approach is called
A. an experiment.
B. ethnography.
C. face-to-face interview.
D. participant observation.

Accessibility: Keyboard Navigation


Bloom's: Remember
Learning Objective: Summarize the characteristics; advantages; and limitations of the major research designs.
Topic: Research methods
Question Category: Application-Perspectives

2-15
Copyright © 2015 McGraw-Hill Education. All rights reserved. No reproduction or distribution without the prior written consent of
McGraw-Hill Education.
Another random document with
no related content on Scribd:
de Schout wordt door Burgemeesteren, na voorgaand besluit der
Raaden, aangesteld, en blijft aan tot hij bedankt of overlijdt: er zijn nog
vijf Onderschouten, waartoe de Hoofdprovoost van ’t
Aelmoesseniershuis, en de Waterschout, of Bailluw van ’t
watergerecht, behooren: ieder deezer Onderschouten, gelijk ook de
Hoofdschout hebben eenige gewapende dienaars onder zig; de
laatstgenoemde heeft ook een’ Secretaris; de gemelde jaarlijksche
verandering van regeerende Burgemeesteren geschiedt uit den Oud-
raad voornoemd, (of zo die niet voltallig is, ook wel buiten dezelven,)
door dien Raad zelven en door Oud- en regeerende Schepenen, bij
meerderheid van stemmen: drie Burgemeesteren worden op gezegde
wijze verkozen, en deezen verkiezen uit de vier van het voorgaande
jaar een vierden tot President, welke post hij drie maanden bekleedt,
vervolgens is ieder andere van drie tot drie maanden President: langer
dan twee jaaren mag geen van hun dienen: van de 9 Schepenen,
waarvan één President en [26]één Vice-president is, gaan jaarlijks 7 af:
tot het benoemen van 7 anderen vervaardigt de Raad een nominatie
van veertien persoonen, waaruit door den Stadhouder 7 benoemd
worden: een President en Vice-president worden vervolgends uit de
Oud-schepenen verkozen.

De wereldlijke Regeering van Amsteldam, bestaat voords in het


Collegie van Thesaurieren Ordinaris, zamengesteld uit vier Oud-
burgemeesteren; zij hebben opzicht over stads gelden, doen
aanbestedingen, enz.—Thesaurieren extraordinaris: deezen ontvangen
verpondingen, buitengewoone lasten, enz.—Weesmeesteren, zijnde
Oud-schepenen, meestijds 8 in getal—Commissarissen van
huwelijkszaaken—van de Rekenkamer—van de Assurantiekamer—
Commissarissen van de Wisselbank, die van Kleine Zaaken, zittende
over verschillen die beneden de ƒ 600 gaan.—die van de Kamer van
Zeezaaken—van de Desolate boedelkamer—Commissarissen van den
grooten Excijns, dat is op graanen, gemaal, wijnen, azijn, bier, turf en
koolen—voords Commissarissen over den honderdsten en
tweehonderdsten penning; wij zwijgen nu van onderscheidene boden,
secretarissen, clerken en verdere mindere bedienden: de Regeering
van Amsteldam heeft voords twee Pensionarissen, waartoe gemeenlijk
geleerde lieden, verkozen worden.

Wegens de Colecten voor de armen, enz. is de Stad ook in eenige


wijken verdeeld, en in iederen wijk zijn twee Wijkmeesters aangesteld,
die hunne bijzondere diensten doen, vooral in het afgeeven van
getuigschriften, waarvoor zij eene vrije bank in de kerken hebben.

S C H U T T E R IJ , enz.

De Amsteldamsche Schutterij, is verdeeld in 5 Regimenten, ieder van


12 Compagniën of Vendels, naamlijk het blaauwe, ’t oranje, het witte, ’t
geele en ’t groene regiment; ieder regiment heeft 5 compagnien, en
iedere compagnie bestaat uit 100 man, derhalven zijn er 6000
wakende Schutters, in 60 wijken verdeeld: behalven dat zijn er nog 4
compagnien buiten de stads poorten doch binnen derzelver vrijheid:
ieder der gezegde compagniën, (in drie Corporaalschappen verdeeld)
heeft een Capitein, een Lieutenant, een Vendrig, drie Serganten,
[27]enz.: over het geheele ligchaam der schutterij zijn twee Colonellen
aangesteld, die met de 60 Capiteinen, en 60 Lieutenants den vollen
krijgsraad uitmaaken, welke op het stadhuis hunne vergaderplaats
heeft: van ouds, en dat billijk was, had de gewapende schutterij
verscheidene voorrechten, ook werd zij, als ’t ligchaam der Gemeente
verbeeldende, in gewigtige gevallen, den welvaart der stad
betreffende, door Burgemeesteren geraadpleegd; doch dat loflijk
gebruik is door den tijd geheel te niet gelopen. Sedert de gezegende
omkeering van zaaken moet de gewapende burgerij oranje cocarden
draagen.

Behalven deeze gewapende schutterij, houdt de stad nog eenige


compagniën soldaaten in dienst, die dag en nacht de poorten en
andere posten bezetten, als mede een corps kanonniers: thans, bij
gelegenheid van de gezegende omkeering, en tegenwoordige vrees
voor het uitbarsten van de morringen des volks, heeft zij bestendig een
talrijk garnisoen binnen haare muuren.

De Stad wordt boven dat alles des nachts door eene omgaande
gewapende ratelwacht bewaakt: deeze heeft vier wachthuizen, of
corps de garden: op alle de torens waaken des nachts ook trompetters,
die als er brand ontstaat zulks terstond ontdekken, en er door hun
trompet, enz. de ratelwachts kennis van geeven, welken vervolgends
ieder in zijne wijk brand moet roepen, na den ratel buitengewoon lang
geslagen te hebben; zij moeten ook de lieden die tot het brandwezen
behooren wekken: er zijn eene menigte brandspuiten zo in als buiten
om de stad voorhanden, tot welken een toerijkend getal
brandmeesters, en mindere brandgasten aangesteld zijn: alle deeze
lieden verdienen den lof van zo onvoorbeeldig vigilant te zijn, dat bij
geen menschen geheugen, in gevalle van brand, meer dan het erf
waarin het ongeluk ontstaan is, ten prooje der vlamme is geworden.

Bij deeze nachtlijke voorzorg, kunnen wij ook voegen dat de stad,
zodra des avonds het duister valt, door eene groote menigte lantaarns
op paalen gesteld verlicht wordt: voor weinig tijds heeft men eene
nieuwe soort van lantaarns, die ongemeen veel lichts geeven,
beginnen intevoeren, doch daarmede schijnt men niet verder
voordtegaan: sommigen van deezen zijn aan uitsteekende ijzerene
armen gehangen, anderen hangen aan gespannene touwen dwars
over de straaten; het getal van deezen is echter maar gering. [28]

De

GILDEN,

Die in Amsteldam gevonden worden, zijn weinig minder dan 50


waaronder, bij voorbeeld dat van de schilders, waarin meer dan 800
baazen zijn; de leden van het wijnkoopers gild zijn ongelijk veel meer;
ieder heeft zijne Overlieden, bijzondere keuren en gildewetten; doch
niet weinigen van deeze broederschappen klaagen dat zij naar
behooren bij die hunne keuren en wetten niet gemaintineerd worden;
althans maaken de Jooden er groote inbreuk op.

De

VOORRECHTEN

Der Amsteldammeren zijn veelen, alle welken echter door hen niet
genoten worden: bij verscheidene Graaflijke privilegiën werden zij door
gantsch Holland, Zeeland en Vriesland, vrijverklaard van de Graaflijke
tollen, mits ze kunnen aantoonen jaar en dag poorters geweest te zijn:
poorters van Amsteldam mogen, benoorden de Maaze ten platten
lande, in persoon noch goederen bekommerd worden, ten ware zij op
dieverij of vechterij betrapt wierden: van ouds konden zij voor niet meer
dan honderd ponden uit hunne goederen verbeuren: Amsteldamsche
poorters kunnen in verscheidene steden, volgends onderlinge
overeenkomsten, ervenissen beuren zonder tot betaaling van Exu-geld
gehouden te weezen, als te Dord, Haarlem, Delft, Leiden, Rotterdam,
Schoonhoven, Briel, Alkmaar, en meer andere steden—In 1547 werd
die van Amsteldam de vrijheid verleend van in de Zuiderzee te mogen
visschen, mids zig bedienende van netten die de bepaalde wijdte
hadden, en geen versmoorde visch aan land brengende, enz.

Wat zullen wij voords aantekenen van de

B E Z I G H E D E N en V E R M A A K E N ,

Die onder de Amsteldammers uitgeoefend, en genomen worden!—


hunnen koophandel zouden wij vooral ten breedsten moeten
beschrijven, ware het dat wij onzen leezer een voldoend denkbeeld
van die bezigheden wilden geeven; dan hier staat ons bekrompen
bestek [29]ons weder in den weg: de handel der Amsteldammeren
bestaat niet alleen in het vertier der waaren die in de stad gemaakt,
bereid, gebragt en gebruikt worden, van welker menigte het groot getal
hunner gilden ten voorbeelde verstrekt; maar ook komt daar bij het
ontvangen en verzenden van goederen binnen deeze Landen, die men
den binnenlandschen handel noemt; ten derden bestaat hun handel in
het ontvangen en verzenden van alles wat de vier werelddeelen
opleveren; voornaamlijk worden de beide eerste gedeelten van hunnen
handel aangekweekt door de vrije jaar- en verscheidene week-
markten, welken zij houden: de menigte van pakhuizen die alomme
gevonden worden, getuigt mede van hunne uitgebreide commercie
——van deeze in ’t algemeen genomen moeten als hoofdtakken
beschouwd worden de O. en W. I. Compagniën, hunne vaart op
Groenland en Straat Davids, en andere takken meer; zodat Amsteldam
met recht den naam van wereldstad, als door geheel de wereld haaren
handel uitbreidende, draagt; hoogstbeschreienswaardig is het
intusschen, dat men, wil men de waarheid niet in het aanzicht hoonen,
moet bekennen dat geheel haar uitgebreide handel in verval is, en
vooral haare O. en W. I. Compagniën in zulk eenen deplorabelen staat
zijn, dat desaangaande Amsteldam van voor ééne eeuw,
hemelsbreedte verschilt met Amsteldam in onzen tijd.

Behalven met den koophandel geneert zig Amsteldam met allerleie


fabrieken, kunsten, weetenschappen en handwerken, (’t getal der
zagenmolens rondom de stad is 80,) zodanig dat men niet gemaklijk iet
zoude kunnen bedenken het welk men in deeze stad niet kan
bekomen; wat intusschen haare fabrieken betreft dezelven zijn mede in
een allerjammerlijkst verval.

Alle stadsvermaaken die bedacht kunnen worden zijn die van de


Amsteldammers.

GESCHIEDENISSEN.

Daar wij van de geheele beschrijving van het weleer zo magtige


Amsteldam, maar een zeer kort uittreksel kunnen geeven, zullen wij
ons althans in het spreeken over haare geschiedenissen, die zo wel in
het kerklijke als wereldlijke zeer veelen zijn, ongemeen moeten
bepaalen, en alleenlijk iet van de hoofdtrekken daarvan kunnen
aanstippen—In de dertiende eeuw dan is Amsteldam [30]reeds tot een
tamelijk dorp of steedjen aangegroeid; jammerlijk werd het toen
verwoest, ter wraake van den bekenden moord aan Graave Floris
den Vijfden, waaraan Gijsbrecht, Heer van Amstel, medepligtig
was: deeze echter bouwde het daarna weder op, en voorzag het van
houtene vesten en bruggen, doch ook die zijn arbeid werd omtrent den
jaare 1299, door de Kennemers en Waterlanders in koolen gelegd: in
1304 verviel ’t opkomend Amsteldam in ’s Graaven ongenade, ter
oorzaake van ’t ontvangen van eenige ballingen, en het moest ter
straffe alle zijne bruggen en vesten weder afbreeken, eene boete
betaalen, en de vrijheid van te markten missen: in de eerstvolgende
vijftig jaaren kwam het echter weder in groot aanzien, zodanig dat het
reeds verscheidene voorrechten ontving: na het verdrijven van den
Heere van Amstel, kwam het aan de Graaflijkheid, en vóór het einde
der veertiende eeuw begon het door den koophandel reeds merkelijk te
bloejen: in 1391 bezaten de Amsteldammers reeds een stuk lands op ’t
eiland Schoonen in Deenemarken: in 1405 konden zij hunnen Graave
reeds merkelijken dienst doen, en drie jaaren daarna, rustten zij met
die van Kampen twee schepen uit, om hunne koopvaarders tegen de
zeevaart te beveiligen: toen de Hoeksche en Kabbeljaauwsche factie,
geheel het Land beroerde, kreeg Amsteldam een aanmerkelijk deel in
de gevolgen van dien twist: in de maand April des jaars 1421,
verbrandde ruim een derde gedeelte van de stad, met het Raadhuis,
de Nieuwe Kerk en eenige andere Godsdienstige gestichten: het zelfde
noodlot, echter niet zo geweldig, trof haar in 1452: in 1426 hielpen de
Amsteldammers Filips den Goeden, Hoorn ontzetten, en
niettegenstaande de teistering van den gezegden twistgeessel, nam
hun bloei zo aanmerkelijk toe, dat zij in 1438 alleen twintig
oorlogschepen in zee bragten; ook werden zij in den steeds
voordduurenden krijg meer en meer geducht: in 1548 behaalden zij
groote overwinning op de Utrechtenaars, waarvan de Kloveniers
doelen nog getuigt: (zie hier voor, bladz. 20) ook werd omtrent dien tijd
de stad aanmerkelijk uitgelegd, en met muuren en torens omringd: na
in den Gelderschen oorlog geen gering deel gehad te hebben, was
haar aanzien reeds zodanig toegenomen, dat verscheidene Vorsten
haar veele voorrechten, allen den handel betreffende, toestonden, ook
was omtrent het einde der vijftiende [31]eeuw het getal der Graaflijke
gebouwen binnen der stede vesten zodanig toegenomen dat er
besloten werd geene nieuwen meer aanteleggen.

In en omtrent den jaare 1530 was de onverdraagzaamheid in het stuk


van den Godsdienst hier nog zo groot, dat onder anderen het drukken
van ’t Nieuwe Testament naar de vertaaling van Luther verboden
werd, op straffe van ooguitsteeking en handafkapping; ook maakten de
Wederdoopers op verscheidene plaatsen van Nederland groote
beroerten, wegens Godsdienstige verschillen; te Amsteldam liepen er
vijf met ontblotene zwaarden door de stad, den zegen over de rechter
en den vloek over de linker zijde derzelve uitroepende, weinig tijds
daarna liepen zij moedernaakt door de stad, (zij hadden hunne
klederen verbrand,) wee en ach! uitroepende, en de straf die
sommigen van hen ondergingen, van onthoofd of verdronken te
worden, konde hen echter van hunne krankzinnige dwaaling niet terug
brengen; integendeel gingen zij daarin zo onvoorbeeldig voord, dat zij
in den jaare 1535 een’ aanslag smeedden om Amsteldam te
overvallen; den toeleg werd wel ontdekt doch konde niet geheel gestuit
worden; zij overrompelden het stadhuis, het geen echter door de
gewapende burgerij hun weder ontweldigd werd; een eisselijke straf
ondergingen de geenen die men gevangen kreeg; onder hen bevond
zig zekeren Jacob van Kampen, die zig Bisschop van Amsteldam had
laten noemen; hem werd eerst de tong uitgesneden, en hij zelf voords
leevendig verbrand—onlusten van minder belang door eenigen om
verscheidene redenen misnoegden, voorbijgaande, naderen wij het
tijdperk waarin onze stad niet weinig had te lijden door den hevigen
twist over Roomsch en Onroomsch; de Amsteldammers waren zo sterk
tegen de Onroomschen gekant dat deezen het nog niet hadden durven
waagen er te prediken; doch daartoe gingen zij echter eindelijk over,
met dit stoute gevolg dat zij in 1566 de beeldstorming in de Oude kerk
begonnen, en zig zo ontzachlijk wisten te maaken dat de
Wethouderschap hun het vrij buitenprediken toestond; doch daarmede
niet voldaan, ondernamen zij het plonderen van twee kloosters, en
gedroegen zig zo onrustig dat men moest goedvinden in 1567 een
verdrag met hun te tekenen——na eene en andere
tusschengebeurtenis, waaronder zelfs die, en welke geen geloof
verdient, dat sommige weeskinderen [32]eene bezetenheid trof, waarbij
zij grouwelijke gezichten trokken, tegen de wanden opvlogen, en ook
(NB.) uitheemsche taalen spraken, en lispende vertelden wat op ’t
zelfde oogenblik elders in de Vroedschap geschiedde, trof in 1570
Amsteldam een deerlijk lot door een zwaaren watervloed; een zelfd lot
trof haar in 1593, waardoor zij ontzaglijke schaden in haaren
scheepvaart leed; geduurende deeze en andere tusschen
gebeurtenissen, zeggen wij, kwam de bloedhond Alva in ’t Land, en de
vervolgingen om het geloof werden ten allergrouwelijksten, vooral
binnen Amsteldam voordgezet: hij eischte eene schatting van de stad
die zij niet konde opbrengen, en zij werd deswegen in eene boete van
25,000 guldens verwezen; desniettegenstaande bleeven de
Amsteldammers de zijde der Spaanschen houden, waardoor zij niet
weinig van de Staatschen hadden te lijden: Alva, te zeer met schulden
bezwaard, verliet haar heimelijk, en bragt daardoor veelen der rijkste
inwooneren tot den bedelzak: in 1577 lagen de Staatschen het toe om
de stad bij verrassing te bemagtigen; doch die toeleg mislukte, evenwel
werd zij ten volgenden jaare gedwongen zig bij verdrag overtegeeven:
hier over ontstond echter weder zo hoog een verschil dat de
Onroomschen zig verstoutteden, (25 Mei 1578) het stadhuis te
overweldigen, en de Wethouderschap met eenige Geestlijken ter stad
uittedrijven: in 1581 en vervolgends had Amsteldam niet weinig deel in
het ontwerp om de Graaflijkheid aan Willem den Eersten
optedraagen, zij maakte er naamlijk zwaarigheid in, en ’s Prinsen
onverwachte dood deed geheel de zaak achterblijven: in 1585 werd
met eene tweede vergrooting der stad een aanvang gemaakt, en in
hetzelfde jaar, trachtte de schelmsche Leicester, een Gezant van
Engeland, zig van eenige voorstanders der vrijheid meester te maaken;
doch de waakzaamheid der Wethouderschap en Burgerij deed hem in
dat gevloekte oogmerk niet slaagen: zo zeer nam Amsteldam,
niettegenstaande alle de gemelde folteringen, in bloei en volkrijkheid
toe, dat haare muuren in 1593 nogmaals, ook andermaal in 1612, en
nog eens in 1658 uitgezet werden; sedert is de stad alleenlijk binnen
haare muuren meer en meer bebouwd: in 1595 was er zo groot eene
schaarsheid van graan, dat Burgemeesteren zig onderling met eeden
verbonden, de waare gesteldheid daarvan voor de ingezeten
verborgen te houden: in 1602 gevoelde men zo hier als [33]elders eene
zwaare aardbeeving; het zelfde gebeurde in 1692. De bekende
onlusten tusschen de Remonstranten en Contra-Remonstranten, ten
tijde van het bestand, stortten onze goede stad weder in grouwzaame
beroeringen, ja zelfs tot plondering toe: in 1629 werd een veroverde
zilvervloot binnen haare muuren gebragt, en, niet zonder groote
opschudding onder het bootsvolk verdeeld; in 1650, ontstond er
verschil tusschen de stad en Prins Willem den Tweeden, waarom
deeze dorst besluiten en ook onderneemen Amsteldam te bemagtigen,
en naar zijne hand te zetten, doch zijn aanslag mislukte hem, en hij
moest terug keeren, na op deeze wijs zijn’ stamhuis een
onuitwischbaare schandvlek aangewreven te hebben: verscheidene
maalen is Amsteldam ook door de pest aangetast geworden, en wel
allerhevigst in den reeds gemelden jaare 1602, toen er in één week
meer dan 700 menschen aan stierven; in 1663 en 1664, sleepte die
geduchte bezoeking eene ontzachlyke menigte van inwooners ten
grave; in 1610 was er weder zulk een hoogen watervloed, dat het
water door de Warmoesstraat bruischende heen liep: in 1619 ontstond
er een oproer over de boterpacht, doch dezelve was van geen groot
gevolg, en in 1625 was er weder zo hoog een vloed dat het water op
den Dam stond; het zelfde lot tastte de stad in 1637, en andermaal
allergeweldigst in 1640 en 1651 aan: ten volgenden jaare verbrandde
het stadhuis, zo dat er alleenlijk de muuren, en een gedeelte van den
toren staan bleeven: in 1653 was het verval van koophandel alhier zo
groot, dat er, volgends sommigen wel 3000 huizen ledig stonden; in
1654 werd alhier den vrede met den beruchten Cromwel afgekondigd,
en met alle tekenen van vreugde werd geheel den dag doorgebragt:
om het gemeen te behaagen deed men de trompetters het bekende
deuntje Wilhelmus van Nassouwe blaazen, doch zorgvuldig hield men
voor den volke verborgen dat de vrede eerst zijn beslag gekregen had,
na de overlevering van de acte van Seclusie of uitsluiting van den
Prinse van Oranje, bekend onder den naam van ’t Eeuwig Edict: na
dien tijd zijn er te Amsteldam verscheidene maalen grouwzaame
branden ontstaan, gelijk het ook te meermaale door vreeslijke
watervloeden geteisterd is geworden: alle de kruidstooven die in
haaren omtrek of nabijheid gestaan hebben, zijn de eene voor en de
andere na in de lucht gesprongen, [34]tot merkelijk nadeel en
verschrikking der goede inwooneren; de aanmerkelijkste zwaare brand
binnen de stads muuren voorgevallen is die van den Hollandschen
Schouwburg, in den jaare 1772; deze indedaad was allerijsselijkst,
niettegenstaande de ongeloovelijke vigilantie in het aanvoeren van alle
de stads brandspruiten; en deeze allerbeschreienswaardigste
gebeurtenis deed weldra zien, bij het in ’t licht verschijnen van zekere
versen, dat Amsteldam binnen haare muuren nog zulke lieden
huisvestte, die, niettegenstaande de stad een tempel van kunst en
weetenschap genoemd moge worden, en veele fraaje vernuften er zig
bezig houden met het loflijk werk van de verlichting des menschdoms;
zulke lieden zeggen wij, die, desniettegenstaande, het akelige
afbranden van den schouwburg hielden voor eene rechtvaardige
bezoeking Gods, voor eene kasteiding van zijne hand, ja voor eene
wraak zijner vleklooze heiligheid over de boosheid welke in zulk een
gebouw gepleegd wordt—grouwelijke, god-onteerende gedachten! zo
verfoejelijk als dom! intusschen was door de vlam eene overgroote
somme gelds vernield, terwijl de bestuurderen nog bezig waren veele
duizenden te vertimmeren, of liever te verspillen; want eerst van binnen
eene geheel andere schikking van plaatsen gemaakt hebbende, was
nu kortlings alles weder op den ouden voet gebragt: ter oorzaake van
welke omstandigheid, of mogelijk, (en dit zouden wij liever gelooven,)
om dat de brand ontstond onder het speelen van eene Vlaamsche
troup tooneellisten, aan wien het gebouw toen voor het zomer- of
zogenaamd stilstaand saisoen, verhuurd was, zeker vernuft, bij
gelegenheid van den brand, deeze twee regels uit zijne scherpe penne
liet vloejen:

De hommels rooven hier het eêlste van de beiën,


Daar de oude stok om zucht; de weezen om staan schreien;

Hij zinspeelde op het onderschrift, onder het blazoen van den


kunsttempel:

De beiën storten hier het eêlste dat zij leezen,


Om d’ouden stok te voên, en ouderlooze weezen.

[35]

In 1672, de Staat in oorlog met Frankrijk gewikkeld zijnde, hield onze


stad, onder anderen allen vredehandel met dat Rijk tegen; dit gaf door
de aannadering des vijands gelegenheid, dat Amsteldam rondsom
onder water gezet, en in staat van tegenweêr gebragt werd: in 1681
kwamen ter oorzaake van de Geloofsvervolgingen in het gemelde Rijk,
eene groote menigte Fransche vlugtelingen herwaards, die allen wèl
ontvangen, en zelfs met vrijdom van stads excijns voor den tijd van drie
jaaren beschonken werden: vijftien jaaren daarna, (in 1696) ontstond
er een geweldig oproer over zekere keure bij de Wethouderschap op ’t
begraaven der dooden gemaakt, en ’t welk van dat gevolg was dat de
keure ingetrokken moest worden, niettegenstaande men eenige der
belhamels strafte: in de drie volgende jaaren, 1697, 1698 en 1699, was
er te Amsteldam weder eene nijpende schaarsheid van graan, zodanig
dat Burgemeesteren den uitvoer zelfs tot buiten den boom verboden: in
den jaare 1720 had Amsteldam niet weinig te lijden door een
verregaande zucht voor den actiehandel, waardoor duizenden zig
totaal ruineerden, en waaruit groote beroeringen ontstonden: wij
behoeven niet aantevoeren wat er in Amsteldam wegens de verkiezing
van Willem den Vierden Prins van Oranje, tot het
Erfstadhouderschap is voorgevallen, hetzelve is overgenoeg bekend:
de stad echter heeft daarover minder geleden dan veele andere
Nederlandsche steden; doch de verandering in ’t begeeven der Amten
was voor haar van groter gevolg; men begeerde dezelven aan de
Staaten van Holland opgedragen te hebben, waartoe de Stads Raad,
om het voordeel dat er de stad van trok, niet wilde verstaan; de
beruchte Porceleinkooper Daniel Raap, begon nu eenen hoofdrol te
speelen; hij ontwierp een request aan de vroedschap, ter
ervelijkverklaaring, (in de manlijke en vrouwlijke linie,) van het
Stadhouder- Capitein- en Admiraalschap-Generaal, het verkoopen der
amten ten voordeele van den Lande, een vrijen krijgsraad, en het
herstel der gilden in hunne voorrechten; Raap nam alle mogelijke
middelen ter hand om in zijn oogmerk te slaagen, doch hij vond overal
grooten tegenstand, tot op zijne besteeking een menigte volks op den
Dam vergaderde, het raadhuis instooven en geen gering geweld
gebruikten; onder anderen stak het gespuis, in de [36]plaats van de
roede van justitie een ragebol ten venstere uit; zij lagen op de
regeeringskussens in dezelven; doch zodra zij door eenige gewapende
schutters aangevallen werden, namen zij in aller ijl de vlugt, evenwel
volgde de toestemming tot het Erfstadhouderschap eenige dagen
daarna: in 1648 verhief zig een dergelijken storm tegen de pachters, en
in denzelven werden eenige huizen deerelijk geplunderd, op welke
schenddaad ook eene voorbeeldige strafoefening volgde, waarbij eene
oproerige beweeging ontstond, die een groot getal der zamengevloeide
aanschouweren het leven kostte.

In 1756 gevoelde men hier weder eene aardbeeving, die geen geringe
ontsteltenis veroorzaakte: in 1762 ontstond er brand in het stadhuis,
welke echter nog gelukkig bij tijds gestuit werd: omtrent den jaare 1758
had de Nederlandsche Koophandel, waarvan de Amsteldamsche beurs
de voornaamste zuil is, niet weinig te lijden door het onredelijk gedrag
der Engelschen, die het niet genoeg was, weerlooze schepen
optebrengen, te plonderen, verbeurd te verklaaren, maar ook ontzagen
ze der Staaten vlagge niet, het geen, onder anderen, de
Amsteldamsche kooplieden noodzaakte zig, desaangaande, bij
requeste aan ’s Lands vaderen te adresseeren; de Heeren
Bewindhebberen van de Westindische Compagnie, voegden hunne
klagten bij die der kooplieden; ter staavinge van alle de klagten werden
drie lijsten van genomene, geplonderde of onrechtmaatig
gecondemneerde schepen, allen te Amsteldam in ’t bijzonder t’huis
behoorende, ingeleverd, op de eerste lijst stonden

21 Schepen ter schade van ƒ 3:557.500:-:-


2de lijst 35 ——— ——— ——— 5:144.000:-:-
3de lijst 100 ——— ——— ——— 439.191:6:-
Dus 156 Schepen ter schade van ƒ 9:140.691:6:-

Met reden was des het geroep om redres zeer groot, evenwel kwam
het niet, het geen bij veelen den lust tot den koophandel geheel deed
verflaauwen, tot merkelijk nadeel van Staat en stad: de gezamentlijke
kooplieden van Amsteldam, Dordrecht en Rotterdam, leverden hunne
klagten desaangaande in bij Mevrouwe de Gouvernante, maar kreegen
wel verzoek om uitstel van verdere klagten, doch geene hulp:
meermaals werdt in ’t vervolg over het zelfde ongelijk geklaagd, doch
telkens zonder eenig wenschelijk succes niet alleen, maar zelfs
kreegen [37]de klaagers het grievend antwoord, dat het voor de Vrouwe
Gouvernante een point d’honneur geworden was, te stemmen in de
vermeerdering van landmagt, (dit was toen een tweede zaak in
verschil,) en zonder de voldoening daarvan te erlangen, voor geene
vermeerdering van zeemagt konde stemmen; dat men voords de
kooplieden niet zoude vleien, met de teruggaven der schepen en
goederen door de Engelschen genomen.… dan, dus voordgaande
zouden wij niet alleenlijk te breedvoerig worden, maar ook de
afzonderlijke geschiedenis van onze stad te buiten treeden; wij hebben
dit alleenlijk tot dus verre willen boeken, om onzen Leezer eenigzins te
doen beseffen, hoedanig Amsteldam ten dien tijde in de zenuw van zijn
bestaan verdrukt werd.
Onder het Stadhouderschap van Willem den Vijfden, die zijne
moeder opvolgde, gedroegen de Engelschen zig niet beter; daarbij
kwam nog de twist tusschen Engeland en zijne Americaansche
Colonien, welke oorlog zo veel invloeds op den staat van ons
Vaderland gehad heeft: in 1775 was er weder een grouwzaam hoogen
watervloed, doch nu op zijn hoogst gekomen zijnde, bespeurde men
zonderling de hand Gods ter verlossinge; want schoon het water tot
des morgens ten 9 uuren 20 minuten had moeten rijzen, begon het des
morgens ten 6 uur reeds te daalen, en Amsteldam werd daardoor van
het ijsselijk dreigende gevaar verlost.

De voorgemelde schandelijke gedragingen der Engelschen gevoegd bij


hunnen oorlog met America, hadden in 1780 hier ter stede een
algemeene morring veroorzaakt; en alle de woelingen liepen uit op de
bekende oorlogsverklaring van het Britsche Hof aan onzen Staat, in
welken oorlog Amsteldam, in gevolge de voornaame plaats welke zij in
de Republiek bekleedt, een aanmerkelijk deel had; de meesten van
onze tijdgenooten hebben de akelige omstandigheden waarin
Amsteldam sedert gedompeld geweest is, beleefd; ook kan de
gezegde Engelsche oorlog de oorzaak genoemd worden, van alle de
vorderingen van het Patriotismus tot herstel van de misbruiken in ’s
Lands wettige constitutie, in welke vorderingen zij door eene
tegengestelde partij bestendig gedwarsboomd werden: ieder weet dat
Amsteldam in alle gevallen in de zaak des Vaderlands heeft uitgemunt;
nergens is de wapenhandel met zo veel luisters geoefend; maar ook
nergens [38]heeft de omkeering van zaaken zulk een sensatie
veroorzaakt; nergens zijn de Pruissische soldaaten met zo groot een
bewondering als verbazing ontvangen; doch ook nergens heeft het hun
zo veel gekost, eer zij zig konden doen gelden——wat nog dagelijks in
Amsteldam voorvalt, is ons allen bewust—wij vinden goed
desaangaande niet meer te zeggen:

Menig held, beroemd in ’t strijden,


weet te vlugten op zijn’ tijd—
Weet dan schrijver ook te zwichten,
daar gij ook in ’t strijdperk zijt—
Strijdperk waarin ook kan winnen,
die de minste krachten heeft;
Vaak ziet men bij u dat de oude,
voor den zwakke zuigling beeft;
Letterheld! gehard in ’t strijden,
ga dan vlugten op zijn’ tijd,
Toon dat gij ten nutt’ van veelen,
in het letterstrijdperk zijt.

Ik herinner mij deeze regelen, en zwijg.

Wat ons artijkel

BIJZONDERHEDEN

Betreft, geheel Amsteldam verdient den naam van bijzonderheid, het


geen den vreemdeling, zo hij kan zeggen de stad gezien te hebben,
gereedlijk zal toestemmen: intusschen kunnen wij niet nalaaten het
reeds gemelde gebouw der aanzienlijke Maatschappij Felix Meritis
hier te noemen, als een kunsttempel van bijzondere lieden die de
bewondering van de ervarenste reizigers en bouwkunstenaaren
wegdraagt: deeze loflijke maatschappij, die boven alle anderen in het
[39]kunstkweekend Amsteldam uitmunt, heeft haaren aanvang
genomen in 1777, op de Lelijgracht; vervolgends is zij verplaatst op de
Flueele burgwal, bij de Illustre school, en sedert November 1788, in
haar nieuw en reeds beroemd gebouw op de Keizersgracht, ’t welk zig
thans in al deszelfs luister voor onzen geest vertoont, en dat wij gaarne
breedvoeriger zouden beschrijven, alzo ’t zulks overwaardig genoemd
mag worden; dan, niet alleen verbiedt ons bestek ons hetzelve; maar
ook zouden wij andere Maatschappijen, even nuttig in haare inrichting,
en in de daad nuttiger in haare uitwerkselen, ofschoon niet zo prachtig
gehuist, daardoor schijnen te vernederen; wenschlijk ware het dat de
uitwerkselen van de Maatschappij Felix Meritis zo verre boven die van
andere Maatschappijen in Amsteldam verheven ware, als haar gebouw
boven die van de bedoelde Maatschappijen uitmunt, dan zeker zoude
het prachtige gebouw nog meer uitzondering verdienen; zo veel zij er
dan van gezegd, dat het allezins trotsch en kundig is aangelegd: de
concertzaal onder anderen met uitzondering, men getuigt van deeze
dat zij in geheel Europa haare weêrgaê niet heeft.

Den 31 October des laatstgemelde jaars (1788) wierd het gebouw


ingewijd, in gezegde concertzaal, door den Hoogleeraar Van Swinden,
met eene fraaje redevoering, en een overheerelijk expres daartoe
vervaardigd muzijk, ’t welk door een ongemeen sterk corps van de
voornaamste muzijkmeesters werd uitgevoerd: dan, daar intusschen
de concertzaal, hoe ruim ook, niet ruim genoeg was, om alle de
Heeren leden met hunne Dames te bevangen, werden ten gemelden
dage de Heeren alleen genodigd, en ten volgenden dage, (den 1
November,) werd de inwijding, (met eenige toepasselijke verandering,)
voor de Dames alleen herhaald.

De

LOGEMENTEN

In Amsteldam zijn te meenigvuldig om ze hier optenoemen; onder allen


munten daaronder uit: [40]

Het Wapen van Amsteldam.


De beide Doelens.
De beide Heere-logementen.
De drie Liesveldsche Bijbels.
De Zon.
Het Wapen van Embden.

en meer anderen.
De

REISGELEGENHEDEN

Zijn in deezen stad naar alle plaatsen meenigvuldig.

NB. Onder ons art. Kerklijke en Godsdienstige Gebouwen, hebben


wij vergeten te noemen de Roomsche kerk de Krijtberg, die, veele
jaaren gesloten geweest zijnde, voor weinig tijds wederom tot het
dienstdoen geopend is. [1]

1 Van deezen naam Heilige stede, draagt ook de Heilige weg zijnen naam, om dat
vóór de uitlegging der stad aan die zijde, het volk van ’t platte land langs dien weg,
herwaards, de Heilige stede kwam bezoeken. ↑
2 Het draagt den naam van Prinsenhof, om dat het in 1594 bekwaam gemaakt werd
ter logeeringe van Prinsen, en andere voornaame persoonaadjen, die zig dikwijls
in Amsteldam bevinden. ↑
[Inhoud]
Het planten van den eersten vryheidsboom te Amsteldam, den 19
January 1795, ’t eerste Jaar van de herstelde Nederlandsche
vryheid.

Heeft immer Amsteldam een blijden dag beleefd,


’Twas toen de dwinglandij haar loon ontvangen heeft;
Toen ’t recht des volks herleefde op de aankomst van de Franken,
Dien heel civilis kroost voor hun geluk zal danken;
Als uit een diepen slaap verrees gantsch Nederland,
Toen men de vrijheidsboom aan d’ Amstel heeft geplant.

L.V.O.

You might also like