ΜΠΑΛΩΜΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑ

Up1088277

ΜΑΘΗΜΑ : ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ : Η ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗΣ

Ο Χέγκελ γράφει στη Φαινομενολογία του Πνεύματος το 1807 στην Ιενα . Πρόκειται για μια
ιστορία συνείδησης η οποία περνάει μια σειρά δοκιμασιών , αποκτά αναγκαίες εμπειρίες
λογω της φύσης της και στον τέλος βγαίνει μια απόλυτη επίγνωση . Στο έργο αυτό , η
ιστορία παρουσιάζεται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο διότι ο Χέγκελ αναφέρεται σε
εποχές ακόμα κι αν δεν τις αναφέρει ρητά όπως για παράδειγμα η δυστυχισμένη
συνείδηση που αναφέρεται σε συγκεκριμένη περίοδο του χριστιανισμού . Το 6ο κεφάλαιο
με τον τίτλο ΄Πνεύμα ‘ , στην πρώτη ενότητα αναφέρεται στην ηθικότητα , στον κόσμο του
ηθους . στην ηθικη υπόσταση συμφωνα με τα λόγια του Χέγκελ , ξεκίνα με την ερμηνεία της
Αντιγονης του Σοφοκλη. Το ενδιαφερον βρισκεται στη συγκρουση του νομου του κρατους
και της Αντιγονης . Ο ανθρωπινος νομος , αυτος του Κρεοντα αντιτιθεται στον θεικο νομο ,
αυτόν της αντιγονης και η συγκρουση τους είναι τραγικη από τη στιγμη που δεν
υπαρχειλυση και οι δυο οδηγουνταιν στο χαμο . Ο Χεγκελ περιγραφει αυτή τη τραγωδια
δομικα . Αυτό που συμβαινει ουσιωδως στο περιεχομενο της ελληνικης ιστοριας , δηάδη
στο περιεχομενο της ηθικης υποστασης , το οποιο πραγματωνεται με τη μορφη της
ελληνικης πολης –κρατος και της καταστροφης της για δομικους λογους. Παιρνει αυτή τη
τραγωδια ως την τελειοτερη εκφραση αυτου που συμβαινει , γιατι το τραυμα δεν
αντιστοιχει μονο στο δομικο προβλημα της ηθικης υποστασης , αλλα ακομα και στις
λεπτομερειες , όπως για παραδειγμα στη σχεση αδελφου και αδελφης . Ο χεγκελ εξηγει
γιατι αυτές οι δυο λειτουργιες είναι αδελφος και αδελφη . Πιστευει ότι υπαρχει απουσια
επιθυμιας μεταξυ αδελφου και αδελφης . Παρουσιαζει την αντιγονη να αντιπροσωπευει τη
μεταβαση από την μητριαρχικγ στην πατριαρχικη εξουσια αλλα και στην αρχη της
συγγενειας . Η Αντιγόνη αντιπροσωπευει τη συγγενεια και ταυτοχρονα τη διαλυση της . Η
συγγενεια συμφωνα με τον Χεγκελ είναι μια σχεση σχεση αιματος και όχι κανονων . Από
την άλλη πλευρα , ο Κρεων αντιπροσωπευει μια ανδυομενη ηθικη ταξη και μια κριτικη
εξουσια που εχουν ως θεμελια της αρχες της καθολικοτητας . Υπαρχει επισης η διάφυλη
λειτουργια καθως ο ανδρας είναι στην πλευρα του ανθρωπινου νομου και η γυναίκα στην
πλευρα του θεικου νομου . Οι δυο διακρισεις αυτές συμφώνα με τον Χέγκελ εμφανίζουν
μια δομη συνδεδεμενη με τα δυο φυλα . Ο Χέγκελ περιγράφει με αναλυτικό τρόπο την
Αντιγόνη και στο βάθος είναι η τραγωδία του Σοφοκλή με τα σχόλια του Χέγκελ . Οι άξονες
που αξίζει να επικεντρωθούμε είναι τρεις : η αντίθεση του νόμου και συνεπώς η
κατάρρευση της ελληνικής ηθικής υπόστασης , η διάφυλη σχέση και ο ρόλος της παρουσίας
αυτού του έργου τέχνης στην οικονομία της αφήγησης. Η δομη που εξεταζεται στην αρχη
είναι αυτή της ηθικης υποστασης . Με τον ορο μυποσταση ο χεγκελ οριζει αυτό που
στεκεται μονο του . Η ηθικη θποσταση είναι αυτό που ενωνει τα ατομα σε μια κοινοτητα
και μετα το ατομο . Το Ολο προυπαρχει των μερων του . Συνεπως το Ολο είναι η υποσταση ,
το Ολο είναι αυτό που υποστηριζει τον εαυτο του και τα μερη αυτά που στηριζονται από το
Ολο. Από τη στιγμη που ο χεγκελ μιλαει για την ηθικη υποσταση , αναφερεται στην
κοινότητα ως καταγωγή του ατόμου . Είναι η σχέση δηλαδή του ατομικού με το καθολικό ,
ευτυχής στο μέτρο που ο νόμος , το καθολικό εκφράζει αυτό που είναι το ίδιο το
υποκείμενο . Δεν είναι ένας νόμος που επιβάλλει , αλλά ένας νόμος που περιγράφει , είναι
τα ήθη . Ο νόμος περιγράφει τα ήθη , τα όποια εκπληρώνουν τα άτομα . Τα άτομα ορίζονται
σε σχέση μ αυτά τα ήθη , είναι αυτό που λένε τα ήθη κι έτσι δεν έρχονται σε σύγκρουση με
τους νομούς. Αυτή η ευτυχισμένη κατάσταση παράγει δημοκρατίες που λειτουργούν , αφού
τα άτομα εναρμονίζονται με την κοινότητα , θέτουν τις επιθυμίες τους στους σκοπούς της
κοινότητας . Η ηθική υπόσταση χάνεται γιατί υπάρχει ένας διχασμός μεταξύ του
ανθρώπινου και του θεϊκού νόμου . Εδώ τίθεται το άτομο και η κοινότητα . Ο Πολυνείκης
είναι ο αδελφός της Αντιγόνης και με βάση αυτή του την λειτουργία η Αντιγόνη τον θάβει
ως άτομο και όχι ως εχθρό . Υπ αυτή την έννοια , το άτομο αντιτίθεται στο κράτος . Ο Χέγκελ
υποστηρίζει ότι η συμβίωση του ατόμου και της κοινότητας σημαίνει πως η δεύτερη
αναγνωρίζει το άτομο ως πολίτη κι ως υποκείμενο μέσω της ταφής . Ο διχασμός στον ηθικό
νόμο είναι κατά ένα μέρος ανθρώπινος και κατά το άλλο θεϊκός. Η θεϊκή καταγωγή του
νόμου δείχνει καθαρά ότι δεν πρόκειται για το προσωπικό συμφέρον ενός ατόμου . Αν
ερμηνεύσουμε την κατάρρευση της ηθικής υπόστασης ως την ανάδυση του υποκειμένου ,
το όποιο συνειδητοποιεί το ατομικό του συμφέρον , αυτό δεν συμβαίνει στ όνομα ενός
θεϊκού νόμου . Δεν μπορεί να είναι μια σύγκρουση μεταξύ του ατόμου και της κοινότητας ,
αλλά μια σύγκρουση μεταξύ των θεών και της κοινότητας . Αυτή τη σύγκρουση ο Χέγκελ τη
συνδέει με τη σύγκρουση των δυο φύλων . Μας λέει ότι ο θεϊκός κι ο ανθρώπινος νόμος
συναντιούνται . Ο θεϊκός νόμος εκπροσωπείται από την γυναίκα , την αδελφή κι ο
ανθρώπινος νόμος από τον άνδρα , τον Κρέοντα . Ο ανθρώπινος νόμος είναι τεθείμενος . Τα
ήθη είναι παρόντα, ήδη συγκροτημένα , αλλά υπάρχει και μια θεσμοθέτηση κι ένας
δημόσιος ορισμός του . Ο θεϊκός νόμος είναι διαφορετικός . Ο ανθρώπινος νόμος είναι
προϊόν της εργασίας μιας κοινότητας σε βάθος χρόνου , ενώ ο θεϊκός νόμος μοιάζει χωρίς
λόγο , δεν είναι έτσι , αλλά πρέπει να καταλάβουμε από που έρχεται . Ο Χέγκελ μιλάει για
έναν σκοτεινό νόμο και είναι αυτός που θα καταστρέψει την ηθική υπόσταση . Οι δυο
οψεις του ηθικου νομου εκφραζονται μεσω του νομου της νυχτας και του νομου της
ημερας. Ο σκοτεινος νομος είναι το Είναι του ανοιχτου νομου . Υπ αυτή τη σχεση για τον
Χεγκελ , το Είναι ενός πραγματος είναι σκοτεινο . Ο νομος της ημερας είναι αυτος που
οργανωνει την πολιτεια . Ο νομος της νυχτας εχει ένα μονο σημειο , πρεπει να θαβεις τους
νεκρους. Ο ταφος είναι το σημειο της απουσιας . Το ουσιωδες σημειο που σημαινει το
ατομο είναι ο ταφος , το κατ εξοχην συμβολο . Αυτό σημαινει ότι το υποκειμενο είναι
ελλειψη – Είναι . Από τη στιγμη που σημαινουμε ένα υποκειμενο , αυτό σχετιζεται με το
ονομα του , γινεται συστοιχο του ονοματος . Η ατομικοτητα με την καταφατικη της εννοια
συγκροτειται στην ονοματοθεσια , στο ατομικοτητα με την καταφατικη της εννοια
συγκροτειται στην ονοματοθεσια , στο γεγονος ότι είναι συστοιχο ενός σημειου . Το ονομα
αυτό που δινει ονομα στο υποκειμενο , το ονομα που είναι από την ουσια του ονομα , είναι
αυτό που δινει ονομα στο νεκρο . Κι αυτό το ονομα που ονομαζει τον νεκρο , τον αποντα ως
αποντα είναι ο ταφος . Το υποκειμενο οριζεται ως αυτό που θα πεθανει και θα ταφει και το
οποιο θα είναι στο θανατο του το συστοιχον ενός σημειου . Το υποκειμενο μπορει να
συγκροτηθει ως συστοιχο του ονοματος, από τη στιγμη που σχετιζεται με ένα κθολικο , ένα
σημαινον .
Ειπαμε λοιπον ότι ο ταφος συγκροτει το υποκειμενο . Δευτερον , ο νομος που επιβαλλει τον
ταφο ανηκει στο Είναι , είναι το Είναι του νομου που επιβαλλει τη συγκροτηση του
υποκειμενου μεσω της συμβολικης χρησης. Η συμβολικη τεχνη σχετιζεται με το θεικο νομο
και αυτό εχει ως αποτελεσμα ο νυχτερινος νομος να είναι θεικος διοτι ανηκει στο καθεστως
του Είναι . Η θεση του θεικου είναι αυτή, σε σχεση με την οποια δεν μπορω να ειμαι
απεναντι . Η θεση του νομου οριζει τη θεικοτητα του. Ο λογος που λεει ότι το Είναι του
νομου είναι νυχτερινος νομος , είναι ο θεικος λογος , γιατι μιλαει από αυτή τη θεση χωρις
απαντηση . Όταν κατι είναι θεικο είναι αποδεκτο . Ο νυχτερινος νομος σημαινει ότι υπαρχει
κατι δομικα απροσπελαστο .

Το Είναι του νομου είναι η αμεσοτητα του νομου . Όταν ονομαζουμε το Είναι
μετατοπιζομαστε , δεν ειμαστε πλεον σ αυτό . Αντιστροφα όταν ονομαζουμε αυτό που
απανταει είναι το Είναι . Αυτό σημαινει ότι αρκει να ονομασουμε κατι για να είναι , αλλα
σημαινει ότι στο μετρο που ονομαζουμε κατι , αυτό εμφανζεται αρχικα στη μορφη του Είναι
, δηλαδη αμεσα . Η αμεσοτητα είναι το αποτελεσμα της διαμεσολαβησης του ονοματος .
Ενας νομος είναι κατι το ορισμενο κατι το οποιο πρεπει να τεθει .Προκυπτει από τη μακρα
εργασια της κοινοτητας , είναι η μορφη της διαμεσολαβησης και πρεπει να τεθει . Η
ολοτητα της ηθικης υποστασης είναι το Είναι της κι αυτό το Είναι εκδηλωνεται στο
εσωτερικο της . Αν η ηθικη υποσταση εκδηλωνεται , αυτό γινεται μεσω μιας δομικης
αγνοιας . Οι οροι που βρισκονται στο εσωτερικο της ηθικης υποστασης δεν γνωριζουν το
Είναι της , το αγνοουν εξ ορισμου . Το Είναι που αγνοουν είναι το πραγματικο. Το Είναι της
ηθικης υποστασης είναι το πραγματικο , το οποιο εκδηλωνεται μεσω μιας δομικης αγνοιας.
Ολοι οι οροι είναι ενταγμενοι και λειτουργουν αμφιδρομα , το κρατος αναπαραγει το ατομα
και το ατομο το κρατος . Υπ αυτή την εννοια είναι μια πληρης δομη κι αυτό νομιμοποιει το
καθεσρως ότι είναι Τελος , δηλαδη δομικος στοχος. Είναι η λογικη του Απολυτου και το
Απολυτο εχει ένα οντολογικο καθεστως .

Ο Χεγκελ χρησιμοποιει ένα θεατρικο εργο , ένα εργο τεχνης για να μιλησει για όλα αυτά .
Ειμαστε στο απολυτο και το λογο εχει ένα εργο τεχνης . Το εργο τεχνης είναι ένας λογος που
λεει το Ολο . Πρεπει να υπαρχει μα δομικη αγνοια . Ο Σοφοκλης μετεχει της ηθικης
υποστασης. Αν και παρουσιαζει ένα εργο που αναδεικνυει , ο ιδιος το δανειζεται από το
μυθο , προυπαρχει ως μυθος κι αυτή η γνωση είναι συμβατη με τη δομικη αγνοια . Είναι
επισης ποιητικος λογος , μια γνωση , στην οποια βρισκομαστε εντος .

Ο Λακαν στο ογδοο σεμιναριο για τη Μεταβιβαση παρουσιασει τη διαφορα μεταξυ των
δυο θανατων . Ο πρωτος θανατος είναι πολύ απλα ο φυσικος θανατος , η παυση των
ζωικων λειτουργιων του οργανισμου , ο θανατος του σωματος . Ο δευτερος θαντος από την
άλλη , σχετιζεται ουσιωδως με το φαντασιακο και το συμβολικο , ο οποιος εκμηδενιζει αλλα
παρολ αυτά διαιωνιζει τα αποτελεμστατα της αλλοτριωσης του υποκειμενου στη σφαιρα
τοσο τηε εικονας , οσο και του σημαινοντος . Ο Λακν τοποθετει την Αντιγονη συνορο
αναμεσα στις σφαιρες του φανατσιακου και του συμβολικου . Η Αντιγονη εμφανιζεται να
εγκαινιαζρι το συμβολικο , τη σφαιρα των νομων και των κανονων που διεπουν την
προσβαση στην ομιλια και την ομιλησιμοτητα . Διατεινεται ότι η Αντιγονη αγαπα όχι το
περιεχομενο του αδελφου υξς αλλα το καθαρο Είναι του , ένα ιδεατο Είναι που ανηκει σε
συμβολικες θεσεις . Θεωρει ότι τον συμβολικο αδελφο αγαπα η Αντιγονη . Ο Λακαν
αναφερεται στο συμβολικο αξονα της δυναμικης ως πτωματοποιηση δηλαδη ως το
αποτελεσμα των σημαινοντων του μεγαλου Αλλου στο ζωντανο ον , το οποιο μετατρεπεται
σε ομιλια . Αυτό ποτ κρινεται στο δευτερο θανατο , δεν είναι το βιολογικο σωμα του
ατομου , αλλα το υποκειμενο ως σημασια , η οποια πηγαζει από ένα δικτυο εικονων και
σημαινοντων .

Η αθανατη αλλα τελικα θνητη επενδυση στην εικονα του φαντασικου εγω γρηγορα
φαινεται πως είναι ελαττωματικη . Η εικονα αυτή είναι η αντανακλαση του φυσικου
σωματος , το οποιο υποκειται στην αλλαγη και τη φθορα και ως τετοιο εμφανιζετια στο
περασμα του χρονου την ελλειψη μιας πραγματικης σταθεροτητας . Το περασμα από τη
φαντασιακη στη συμβολικη ταυτιση γινεται με τους ορους της χρονικοτητας .

Ο Λακαν σε μια διαλεξη αναφερεται στα ταφικα μνημεια ως παραδειγμα ταιριαστων

αναπαραστασεων της σχεσης του ανθρωπου με τα σημαινοντα της συμβολικης ταξης . Το
ταφικο μνημειο είναι η ιδανικη μεταφορα για τα σημαινοντα που διαιωνιζουν και την ιδια
στιγμη εκμηδενιζουν το υποκειμενο , τοποθετωντας την υποκειμενικοτητα εξω από την
υλικη ροη του παροδικου οντος. Σ αυτή την αλλοτριωτικη εκμηδενιση από το σημαινον , το
υποκειμενο του συμβολικου είναι , του δινεται ζωη περα από το θανατο μεσω της ιδιας
διαδικασιας της ονοματοθεσιας .

Ενώ το ιδιο φαντασιακο εγω [ moi ] είναι , εκτεθειμενο στην αρνητικοτητα του χρονου στην
εξαρτηση του από την αντανακλαση του κομματιασμενου σωματος , αναληψη αυτης της
εικονας στη συμβολικη κωδικοποιηση του moi ως je δινει στο Εγω [je] ένα βαθμο
μονιμοτητας περα και πανω από το αντιληπτικο σωμα . Η μονιμοτητα αυτή εχει ένα
αντιτιμο καθως υποκειμενο καλειται να επιλεξει την αλλοτριωτικη θνησιμοτητα των
εικονων και των λεξεων , η οποια επομενως πρεπει να τοποθετηθει στο ιδιο το σωμα .

Η Μπατλερ επιχειρει να αναδειξει τη πολιτικη δυναμικη , τις δυνατοτητες και τα ορια του
λογου της Αντιγονης , αναδιατυπωνοντας τη σχεση του γυναικειου φυλου με το ηθικο και
πολιτικο καθεστως . Η Αντιγονη παραβαινει τους κανονες τοσο του φυλου οσο και της
συγγενειας , με τη ταφη του Πολυνεικη . Η Αντιγονη παραβιαζει τον νομο της πολης για
χαρη της αγαπης της για τον Πολυνεικη , αλλα όχι για οποιονδηποτε άλλο συγγενη . Δεν θα
παραβιαζε το διαταγμα για χαριν ενός συζηγου ή τεκνού . Ο άγραφος νόμος των θέων που
επικαλείται δεν είναι καθολικός και υποδειγματικός γι αυτό το λογο και είναι αντίστοιχος
με τον καθολικό νόμο του Κρέοντα . Πρόκειται για ένα νόμο στιγμής . Η Μπατλερ στέκεται
επίσης στην ανδροπρεπή συμπεριφορά που υιοθετεί η Αντιγόνη . Η Αντιγόνη
αποσταθεροποιει το φυλο της συγγενειας και της οικειοτητας το οποιο είναι συνδεδεμενο
με τη γυναικα . Όταν ο Οιδιποδας εξοριζεται , η Αντιγονη στεκεται και τον φροντιζει για την
αφοσιωση της αναφερεται ως ανδρας . Στη συνεχεια , ο Οιδιποδας ισχυριζεται ότι η
Αντιγονη και η Ισμηνη εχουν παρει τη θεση των αδελφων τους αποκτωντας στην πορεια
φυλο ανδρικο . Η Μπατλερ αναφερει ότι η συγγενεια δεν προδιαγραφει το φυλο . Με την
πραξη της ταφης και τη δημοσια ομολογια η Αντιγονη διαχωριζεται από το γυναικειο φυλο
της εποχης καθως οι γυναικες ηταν υπευθυνες για το θρηνο και οι ανδρες για τη ταφη . Η
Αντιγόνη επαναλαμβανει μιμητικα το λογο του Κρεοντα . Επικαλειται και η ιδια τον νομο
και τους νομους των εφεστιων θεων προκειμενου να εκφερει μια γλωσσα απολογισμου και
λογοκρισίας για την πράξη της .