A EPOCA DO IMPERIALISMO

Que caracteristicas tivo a expansion imperialista

europea do século XIX?

zy.
ZZ muy ZA 2

ZZ ZS gag :

1869
| eo ae
ae
is dea I ración | Anexiéns Guerra Ruso-Xaponesa
Expedición de Livingston Recedbrmente: XE gsr ;
itor
(Cataratas Vitoria) | anal de Suez Maxima estadounidenses: por Manchuria “er
das fontes do 5 Vitoria), emigración Porto Rico,
Nilo 1875 É Filipinas, Hawai. A di

ved 1867 Peetice conta Sones te Pantie Ponce

Apertura da China Modernización | SE ’ AA
ds do Xapón.
da 11869 1876 Motor de 1895 1897 1903
1856 1860. Canada, dominio | Dinamo Teléfono explosión Cinematógrafo Transformador | Taylorismo.
británico 1." voo dos irmáns Wright
SEGUNDA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL
meee e ee ee = we we eee
gems erp aE E tes aay oe i

a]
i

4
A partir do derradeiro terzo do século XIX,

O
unha nova revolucién industrial transfor-

=
=
mou á vez a economia e mais a sociedade

Pa
4
das principais potencias europeas.

=
A aplicación de importantes descubrimen-

Bae

==
tos científicos e técnicos, unha nova orga-

se
nización do traballo e novas fórmulas em-
presariais permitiron un espectacular

A
ae
aAE desenvolvemento da produción, do comer-
NESES
Ñ RE Hifi allt
cio e dos transportes.
/ i Tbe NO nfl HN) Aproveitando a súa superioridade técnica,

|
Ñ | e
iff
iif as oe oe
————

7
ae
NN mundo.

| a | Mediante esta expansión, algúns paises

europeos conseguiron, dunha banda, a
explotación dos recursos de África, de
América Latina e de Asia e, doutra, a do-
: minación politica de gran parte destes
= continentes.

E
4A)
Que sabemos?
° Que foi a Segunda Revolución Industrial?
Que novidades presentou?
e Como definirias o termo Imperialismo? Por
que cres que o aplicamos á dominación do
mundo a finais do século XIX por parte das
potencias industriais?

© Leb wueo —
Ó
la
da ad
O COLONIALISMO NO SECULO XIX
potencias europeas = . e L
ú
e as súas id
posesións Estados Un idos Xapón
 Por que se produciu a expansión imperialista?
Os países europeos, aproveitando a súa superioridade
económica, técnica e militar, lanzáronse ao dominio do resto
do mundo, especialmente a zonas sen Estados organizados.
Entre 1870 e 1914 ocuparon territorios en África e Asia prin-
cipalmente, e crearon imperios coloniais.
Que levou os países industrializados a botarse a conquis-
tar e dominar territorios no mundo enteiro?
Como xustificaron estes países o dominio e a explotación
aos que someteron as poboacións dos territorios coloniza-
dos?

ICOS et AOS
pedras
preciosas
Os países industrializados de Europa precisaban
buscar novos mercados onde venderen o excedente da
súa produción industrial.
Tamén aspiraban a mercar materias primas (carbón,
ferro, algodón, caucho...) e produtos coloniais (azucre,
chocolate, té...) ao mellor prezo posible.
Finalmente, querían investir os seus excedentes de ca-
pital en lugares fóra de Europa, onde a man de obra,
máis barata, lles permitía obter maiores beneficios.

O PESO DE EUROPA EN 1914

Representación das riquezas das diversas colonias do Imperio

exportacións -
francés nunha pintura de 1931.
-produción
industrial
SS aceiros
E: carbén A necesidade económica da explotación colonial
trigo Onte estiven no East End de Londres (un barrio obreiro) e
ferrocarrís asistín a unha asemblea de parados. Escoitei discursos
exaltados que eran coma un berro: pan! De volta á casa re-
frota mercante
flexionei sobre o que oíra, máis ca nunca convencido da im-
premios nobel portancia do imperialismo. (...) Temos que tomar posesión
capitais - de novos territorios para colocar o exceso de poboación,
para atopar novos mercados onde podermos vender os pro-
“poboación” dutos das nosas fábricas e minas. (...)
96 do total mundial 25 Cecil RHODES, empresario e político británico, 1895.

ES.POBOACIÓN
UNHA EN ASCENSO O CRECEMENTO

millóns de habitantes
DA POBOACIÓN

1. Os cambios económicos ao longo do século XIX deron como re- 7007 wm 1800 mm 1914) 7 a
_ sultado un grande aumento da poboación europea, que acadou os 600»
» 450 millóns de habitantes en 1900. ates -480
' Sr ef: ee 400
_ Esta expansión demográfica xerou un volume de poboación ex- 3003
| cedente, sobre todo na agricultura, que estimulou a emigración 200 189 a2
1 cara a outros continentes. A posibilidade de contar con colonias 100 - 100 nm
| cara ás que emigrar era unha solución para as metrópoles” que 0 [AL á ;
asi evitaban, en parte, problemas de malestar social (paro, fol- “Europa EstadosUnidos Xapón Total paises
: (con Rusia) e Canadá dominantes
gas...).

120. Tema 6
CA
RIVALIDADE
ENTRE AS POTENCIAS
A expansión imperialista estivo tamén provocada po-
lo desexo de ampliar as zonas de influencia de cada
unha das potencias industriais, como forma de aumen-
tar o seu poder político e de obstaculizar a expansión
das potencias competidoras.
En Europa, a partir da unificación de ltalia e de Ale-
maña, que estabilizou as fronteiras, os desexos dos
países de ampliar o seu poder político só se podían fa-
cer realidade ocupando outros continentes. Os impe-
rios coloniais eran a demostración da súa capacidade
de influencia no contexto diplomático internacional.
Todo isto promoveu unha carreira por controlar no-
vos territorios. Os principais dirixentes políticos euro-
peos consideraron a expansión colonial como unha ne-
cesidade, pois querían utilizala como base estratéxica
do seu poder militar e para tratar de impedir a expan-
sión dos seus rivais.
DD
MITODARAZA
SUPERIOR se nta
As causas profundas do imperialismo” son incompren-
sibles sen as concepcións racistas e nacionalistas. A
idea dunha raza branca superior, cuxos atributos de in-
telixencia e laboriosidade a lexitimaban para impoñerse
sobre o resto, deuse como un feito, é máis, como unha
verdade científica en case todos os países europeos.
Filósofos, científicos, escritores e políticos subscribi-
ron sen rubor esa idea e arrastraron tras deles gran
parte da poboación. Así mesmo, impúxose a idea de
que para exercer ese dominio lexítimo, todos os me-
dios eran válidos, mesmo o da guerra.
Era considerada un xeito de reafirmar a forza e a su-
perioridade cultural de cada país. Así, espallouse o
convencemento de que os europeos tiñan o deber de
difundir a súa cultura e civilización entre os pobos con-
siderados inferiores.
1. Que peso tiña Europa na economia mundial? Cal era o seu
interese ao ocupar colonias? Que esperaba tirar delas?
2. @ Que tendencia tiña a poboación europea no século XIX?
Relaciénaa co interese polas posesións coloniais.
3. FA No século XIX, as posibilidades de expansionismo terri-
torial e militar eran factibles no continente europeo? Como
xustifica Jules Ferry a necesidade de colonias?
Na procura de influencia internacional
Eu afirmo que a política colonial de Francia (...) está inspi-
rada nunha verdade (...). A saber: que unha Mariña coma a
nosa non pode pasear polos mares sen sólidos refuxios, de-
fensas, centros de abastecemento (...). As nacións, nos
tempos en que vivimos, son grandes pola actividade que
desenvolven (...).
Exercer unha influencia sen actuar,
sen mesturarse nos asuntos do mun-
do, manténdose afastados de todas
as alianzas europeas, considerando
como unha trampa, como unha
aventura, toda expansión cara a Áfri-
ca Ou cara a Oriente (...) para unha
gran nación, crédeme, é abdicar.
Jules FERRY, político francés, 1885.
Cartel de propaganda
do exército colonial francés.
As razas dominantes
É a británica a máis grande das razas dominantes que o mun-
do coñeceu e, por conseguinte, o poder determinante na his-
toria da civilización universal. (...) O Imperio británico, fir-
memente unido, e os Estados Unidos deben asegurar xuntos
a paz do mundo e asumir a pesada responsabilidade de edu-
car para a civilización dos po-
bos atrasados.
Joseph CHAMBERLAIN,
ministro británico,
1895.
=
\ : ry > As potencias
occidentais tutelan
os pobos
colonizados,
caricatura de | 886.
4. Que afirma no seu discurso Joseph Chamberlain? Era esta
unha posición maioritaria en Europea no século XIX?
Argumenta a resposta
5. FAGO Escribe un texto sobre as causas do imperialismo
colonial e as xustificacións que se deron para lexitimar o
dominio desas poboacións e territorios. Valora se na actua-
lidade se continúan a producir situacións similares.
A época do imperialismo 121-
Europa, a conquista do mundo
A extraordinaria superioridade tecnolóxica de Europa, a súa capa- AS EXPEDICIÓNS EUROPEAS EN ÁFRICA
cidade de produción e o enorme crecemento da poboación condu-
ciron as economías industriais a buscaren novas áreas de investi-
mento e de negocio. Iniciouse a época do imperialismo, un sistema
no que a cultura, a politica e a economia do mundo se organizaban
en función do dominio duns paises sobre os outros.

Exploración e conquista
A mediados do século XIX, numerosas zonas do interior de África,
de Asia e dos océanos eran practicamente descoñecidas. A procura
de novos territorios nos que expandirse propiciou unha serie de ATLÁNTICO
viaxes científicas e de exploracións xeográficas. — Francia:
Caillié, Brazza,
As primeiras expedicións europeas realizáronas principalmente Marchand
—— Gran Bretaña:
británicos e franceses. Destacaron os exploradores británicos Li- Livingstone, Barth,
vingstone e Stanley e o francés Brazza, que percorreron e cartogra- Kitchener
—? Bélxica:
faron África central. Stanley |] i ÍNDICO
incidente
Logo da exploración dos territorios, a conquista levouse a cabo de L Sg franco-britanico Ea o
xeito relativamente rápido e doado. Para iso, os europeos aprovei-
taron as rivalidades internas entre as tribos e etnias indíxenas, coa fi- 1. Que potencias impulsaron as expedicións?
nalidade de as enfrontar entre si e recrutar tropas ao seu servizo. Describe as grandes rutas de franceses,
británicos e belgas.
Os enfrontamentos entre potencias coloniais
O imperialismo do século XIX presentou un carácter belicoso, con
guerras constantes. O choque de intereses entre as potencias rivais Un novo colonialismo
pola repartición de África impulsou a convocatoria da Conferencia
Os imperios coloniais existían desde o século
de Berlín (1885). Nela decidíronse as normas para repartir o territo- XVI; mais a partir do século XIX, a velocidade
rio e as zonas que ocuparía cada potencia. de ocupación, a cantidade de territorios con-
Malia iso, o enfrontamento dos intereses imperialistas fíxose inevi- quistados e a explotación dos recursos foi
moito maior.
table. Así, Francia e Inglaterra chocaron no ano 1889 nun territorio
ao leste do lago Chad, chamado Fachoda, e a guerra estivo a pi- A superficie terrestre ocupada polas potencias
ques de estalar. imperialistas era, en 1800, do 35%; en 1878,
do 67%, e en 1914, do 84,4%.
Outro incidente grave foron os conflitos anglo-bóeres (1880-1881
e 1899-1902), nos que se enfrontaron os británicos cos colonos ho-
landeses (bóeres) instalados na zona surafricana desde o século XVI,
onde formaran as repúblicas do Transvaal e o Estado libre de Oran-
ge. A noticia de que se atoparan importantes depósitos de ouro no
Transvaal impulsou os británicos a invadir esas repúblicas e anexio-
nalas. Ao cabo de tres anos de guerra, os territorios bóeres foron
anexionados ao Imperio británico.
Así mesmo, gran parte do continente asiático foi ocupado tanto
polas potencias europeas (Gran Bretaña, Francia e Alemaña) como
por outros países (Rusia, Estados Unidos e Xapón).
dA
Na China, as potencias colonialistas querían estar presentes nun reparticion
mercado tan importante pola súa numerosa poboación. A través das da China,
caricatura
Guerras do Opio (1839-1860), entre a China e o Imperio británico,
de un
forzaron a apertura do comercio e a entrada de intereses occidentais
periódico
na explotación das súas riquezas. A intromisión estranxeira foi con- francés,
testada con diversas revoltas sociais como a dos bóxeres” (1899). 1898.

126. Tema 6
 A ORGANIZACIÓN E EXPLOTACIÓN DAS COLONIAS
Logo da conquista militar da colonia procedía-
se a organizar a administración e o control do te-
rritorio. Non todas as colonias tiñan as mesmas
características.
Determinados territorios eran destinados esen-
cialmente á explotación económica, para ex-
traer das súas terras materias primas (café, ca-
cao, té, caucho, cobre, ouro, diamantes, etc.).
Podían ser gobernados por completo pola me-
trópole (país ocupante), ou manter gobernos lo-
cais, pero baixo control.
Outras colonias, polas súas características climá-
ticas, polo tipo de terras ou pola menor densida-
de de ocupación indíxena, foron esencialmente
colonias de poboamento, isto é, lugares aos que
acudían habitantes das metrópoles a instalarse.
OS DISTINTOS TIPOS DE COLONIAS
COLONIAS DE EXPLOTACIÓN
2. Que había que facer en primeiro lugar para poder iniciar a
colonización dun territorio? Cita algúns dos exploradores
Mais iNiportantes:
3. F4 Que sucedía tras a exploración do territorio? Foi doada
e rápida a conquista? Os principais conflitos bélicos foron
cos indíxenas ou entre as potencias imperialistas? Cita os
enfrontamentos máis importantes.
4. FI Le o texto de Rabindranath Tagore. De que acusa o au-
tor os colonizadores? Que profetiza? Fíxose realidade esa
Os colonizadores vistos polos colonizados
A civilización que nos vén de Europa é voraz e dominante: con-
some os pobos que invade e extermina as razas que se opoñen á
súa conquista. (...)
Concentra todas: as súas forzas no
único obxectivo de se enriquecer,
como o faría un millonario que ven-
de a súa alma por unha fortuna. (...)
Nós profetizamos, sen ningunha
dúbida, que isto non poderá durar
sempre.
Rabindranath TAGORE, 1916.
Dirixentes indíxenas sométense aos seus 4 #
colonos en Costa de Marfil, en 1893.
COLONIAS DE POBOAMENTO OUTROS TIPOS
DE COLONIAS
profecía? Sabes se na actualidade eses países continúan a
ser colonias?
5. © Que diferentes tipos de colonias existían? Explica cal
era a función de cada unha delas. Que diferenzas hai entre
unha colonia e un protectorado? E entre unha concesión e
un enclave estratéxico?
6. @ Relaciona as colonias de poboamento co crecemento
demográfico europeo, e as colonias de explotación, coas
necesidades económicas do capitalismo europeo.
A época do imperialismo 127.
Como repartiron o mundo os imperios coloniais?
As grandes potencias botáronse á loita pola repartición do Alemáns e italianos chegaron tarde á repartición, pero
mundo e chegaron a controlar parte de América, a maioría Alemaña estableceuse en Tanganica e en África Surocciden-
das illas do Pacífico, case toda Asia e África e, finalmente, a tal, mentres que ltalia ocupou Libia.
partir do ano 1919, a totalidade de Oriente Medio.
Holanda controlaba posesións en Indonesia, e Portugal, en
Os principais imperios coloniais europeos foron o francés África (Angola e Mozambique). Rusia espallouse por Asia
e/o británico, pero outros moitos países posuíron colonias. O desde o Turquestán ata Manchuria, e España asentouse na
rei de Bélxica, Leopoldo II, adquiriu como propiedade priva- zona do golfo de Guinea, o Sáhara e o norte de Marrocos.
da unha gran colonia ao longo do río Congo, que lle legou a Por último, dúas potencias extraeuropeas, os Estados Uni-
Bélxica á súa morte. dos e o Xapón, tamén se expandiron cara a América e Asia.

A finais do século XIX, Gran Bretaña

posuía o meirande imperio colonial e
controlaba as rutas comerciais mariti-
mas con bases no Atlántico, no Índico,
no Pacifico e no Mediterráneo.
En Africa, os británicos formaron un
imperio de norte a sur, que se espalla-
ba desde O Cairo (Exipto) ata Cidade
do Cabo (Africa do Sur).
A principal colonia británica foi a In-
dia. Cunha numerosa poboación, a In-
dia converteuse nun gran mercado pa-
ra os produtos británicos e nunha
importante provedora de materias pri-
mas. Para garantir un territorio de segu-
ridade ao seu arredor, os ingleses rivali-
zaron con Francia para anexionar
Mapa das colonias británicas. Nas ilustracións, o Reino Unido, representada por un-
Birmania (1886), e con Rusia polo do- ha muller armada con casco, escudo e lanza, domina o mundo co seu exército. Os
minio de Afganistán e do Tíbet. diferentes pobos e razas réndenlle tributo e ofrécenlle os seus bens á metrópole.

O segundo grande imperio colonial era o de Francia. Os franceses insta- A ocupación de África
láronse en diversas zonas, pero especialmente en África do Norte e no sueste
asiático. Deus ofrécelle África a Europa.
Tomádea. (...) Consagrádevos a
O proxecto francés de ocupar en África un vasto territorio de leste a oeste, África, e ao mesmo tempo resol-
desde o mar Vermello ao océano Atlántico, bateu cos intereses británicos en veredes as cuestións sociais,
Sudán. No entanto, Francia consolidou o seu dominio nunha ampla zona que cambiaredes os vosos proletarios
se espallaba por Marrocos, Alxeria e Tunisia, e máis ao sur, nas chamadas por propietarios. Ide e facede es-
África Occidental Francesa e África Ecuatorial Francesa. tradas, facede portos, facede ci-
dades, medrade, cultivade, colo-
A presenza francesa no Sueste asiático (Cochinchina*), desde mediados do nizade, multiplicade.
século XIX, ampliouse co establecemento dunha serie de protectorados que Victor Huco, 1879.
formaron a Indochina francesa (Camboxa, Vietnam e Laos). [RAEE etre CAOS PURO ICAA

128. Tema 6
IMPERIOS COLONIAIS
) británico
E) francés
alemán RSS CANE!
Op 7 GUINEA
holandés 1 : “© ECUATORIAL
es belga NA E ;
Ge) español } | tes
GD NO 1S e pages SUROCCIDENT e Oe
italiano 3 p 2
: SUR
danés
ruso

ea estadounidense
; liñas de expansión colonial
Gs) xaponés —— > Estados Unidos
ñ — Rusia
ES Estados independentes | | © j.c.L. — > Xapónó

H N

Dúas potencias de industrialización máis serodia participaron na repartición colo-

nial: os Estados Unidos e o Xapón. Nos Estados Unidos, logo da guerra de Secesión
(1861-1865), impúxose o modelo industrial do norte e os seus enormes recursos
enerxéticos e de materias primas, unidos á utilización da tecnoloxía e aos avances
xa desenvolvidos en Europa, convertérona en poucas décadas nunha gran potencia. 1. R&A Cales foron os imperios co-
loniais máis importantes? Que
A expansiónión colonial
colonial dos EUA EU foi car
ara ao Pacífico
Pa e o Caribe. Nunha g guerra rá- grandes zones ocuparon?
pida expulsaron os españois de Filipinas e Porto Rico, e apoderdronse dunha
franxa de Panama, onde acabaron de construír o canal transocednico. 2. Explica a diferente expansion
i free . oo, , de britanicos e franceses en
No Xapón, a industrializacién foi un proxecto de modernización do pais, enca-
at ó = Africa.
bezado polo emperador Mitsuhito en 1868 (época Meixi*). Co asesoramento de
técnicos occidentais, o apoio de 3. %@ Completa o seguinte ca-
conglomerados financeiros e a su- dro sobre a colonización:
blevación do Estado, realizouse un-
ha rápida industrialización.
O Xapón interveu para deter o
avance ruso na provincia chinesa de
Manchuria e ocupou as illas Kuriles, Investiga
Coréae Formosa (Iaiwan]. 4. @ Consulta na Internet e si-
nala as principais caracteristi-
> Caricatura sobre o dominio dos EUA en cas da industrializacion dos
Centroamérica, 1905. Estados Unidos e do Xapón.

A época do imperialismo .129..

 PE) A herdan
do colonia
za lismo
Os territorios colonizados sufriron un fondo impacto que >» Un oficial ale-
trastornou o modo de vida dos pobos indíxenas.
DESCUBRE

man e outro
francés delimi-
Que consecuencias tivo para os pobos colonizados a expan-
tan as frontei-
sión imperialista? Existiron factores positivos? Cales foron os
ras do Congo,
máis negativos? Algúns deles tiveron repercusións ata a actua- ilustración de
lidade? 1913.

CIÓN DO TERRITORIO
1. Os europeos crearon novos países e trazaron as súas
'
| fronteiras, cortaron bosques e puxeron en cultivo inmensas
é
. .

| áreas virxes. Así mesmo, construíron infraestruturas nece-

1 sarias para explotar e comunicar os territorios conquista-
1 dos (portos, estradas, ferrocarrís, liñas telefónicas...) e A formación de paises artificiais, nos que as fronteiras se
1 construíron novas cidades. trazaron seguindo meridianos e paralelos, deu lugar, tras
' a independencia destes paises no século XX, ao enfronta-
1 Todo isto implicou unha modificacién da estrutura eco- mento entre comunidades radicalmente opostas dentro
1

' némica e politica africana que non tivo en conta as dife-

1
dun mesmo pais,
Pa e foi unha das herdanzas máis confliti-
1
'
renzas tribais, linguísticas ou relixiosas e que formou pai- vas da colonización.
1
1 ses con graves problemas de cohesión interna.

B...O IMPACTO DEMOGRAFICO (C..A COLONIZACIÓN CULTURAL

A introdución de medidas hixiénicas
'
'
1
1
' No ámbito cultural, os costumes autóctonos, de tradición oral e sen
'
'
1 e a construción de novos hospitais nos '
' elaboracións teóricas, non ofreceron resistencia ao impacto da cultura
1

'
'
cales se vacinaba os indíxenas permi- '
'
'
occidental, que lles fixo perder unha boa parte da súa identidade e per-
H
'
tiron a redución das epidemias. 1
1 turbou as súas crenzas e tradicións. A difusión da ensinanza contribuíu
1
1
i á extensión das súas linguas, crenzas e mo-
Como consecuencia disto, a morta-
1
1
i '
dos de vida europeos, mentres que os mi-
1
lidade descendeu de xeito notable e Ú
'
'
' sioneiros difundían o cristianismo.
a poboación aumentou. Pero en moi-
;
'
'
H tas colonias, especialmente do conti- '
' Este fenómeno de aculturización deuse
'
i
' nente africano, o aumento de habi- 1
' máis en Africa que en Asia, onde importan-
1
'
tantes rompeu o equilibrio entre 1 tes culturas como a chinesa ou a india re-
' '
I poboación e recursos e comezou a
'
1 sistiron mellor a colonización cultural.
' 1
| producirse unha situación de subali- 1
'
Un misioneiro alfabetizando nenos no 4
'
' mentación crónica.
'
'
' Congo a comezos do século XX.
' '
;
' 1
'
' 1
!
1 POBOACIÓN APROXIMADA DE ÁFRICA 1
'
E -
1
1
' ; i A destrución da cultura nativa
1 '
' '
' '
'
Xa que en Europa as reivindicacións nacionais se fundamentaron sempre na
' '
' '
' ' unidade da lingua, negouselles aos musulmáns o uso do seu propio idioma.
' '
'
t'
'
'
Desde 1830, a lingua arabe esta considerada en Alxeria como estranxeira.
' '
' ' Pero iso non é todo: para desunir os arabes, a Administración francesa con-
'
Ú
'
'
1 fiscoulles a relixión e recruta os sacerdotes islamicos entre os seus asalaria-
1
'
1
1
'
dos. (...)
'
1
i ' J. P. SARTRE na revista Tempos modernos, 1956.
'
'
 1
1
'
Nas colonias impuxéronse os intereses económicos AS CONSECUENCIAS ECONÓMICAS DO COLONI
1
1
dos colonizadores, coa axuda dos grupos aristocráti-
Ú
1
'
cos e a burguesía local, que mantiveron unha situación
1
1 de privilexio.
'
1

aa)
Ó
'
Pola contra, a maioría da poboación indíxena que-
'
' dou sometida e as súas condicións de vida foron em-
t
' peorando.

nie)
1
'

=
Ú
Ú
1 Moitas terras pasaron a mans dos colonizadores e
' abandonáronse determinados cultivos tradicionais, que COLONIA
1
1
1
1
aseguraban a subsistencia das familias indíxenas, para
1
' impoñer grandes plantacións de produtos que beneficia-
1
Ú
1
ban a metrópole: cacao, café, algodón, froitas, caucho,
‘
1 etc.

=
1
'
1
1‘
Os nativos debían traballar nas plantacións para
'
' subsistir, e tiñan que mercar os alimentos, porque se
'
'
'
impuxo unha economía monetaria e de mercado, des-
'
Ú coñecida ata daquela.
'
'
'
Ú
Así mesmo, a artesanía local arruinouse debido á
'
t
Ú
competencia dos produtos industriais importados des-
1
1 de a metrópole, a prezos baratos e en grandes canti-
1
t dades.

EA
DESARTICULACIÓN
DAS SOCIEDADES TRADICIONAIS
A estrutura social tamén mudou. Os colonizadores
non mostraron respecto ningún polas formas de vida
dos pobos indíxenas.
Os novos ritmos de traballo desorganizaron a vida
tribal e a antigo sistema de xerarquías sociais (papel
dos anciáns, tipo de familia...). Igualmente, unidades
étnicas foron divididas ou unidas de xeito artificial e,
deste xeito, rompéronse etnias e forzouse a conviven-
cia de grupos enfrontados. Por último, os europeos uti-
lizaron determinados grupos indíxenas para recrutar o
seu exército e os seus funcionarios.
O desprezo ás sociedades indíxenas
O negro salvaxe e bárbaro é quen de todas as estupideces e,
por desgraza, (...) semella estar condenado no seu país de
orixe á salvaxaría e á barbarie para sempre. (...).
| A falta de calquera idea de progreso e de moral non lle
| permite decatarse do valor incalculable, do infinito poder
do traballo, e as súas leis son as súas paixóns brutais, os
seus apetitos feroces, os caprichos da súa imaxinación
perturbada.
Armand Dusarry: Viaxe a Dahomey, 1879.

1. F4 Como se trazaron en moitos casos as fronteiras africa- 4. @ Que posición respecto das sociedades africanas expresa
nas na época colonial? Razoa o interese de quen fixeron o texto de Armand Dubarry?
eses trazados.
Investiga
2. @ Xustifica razoadamente as consecuencias económicas da
5. FO O colonialismo creou problemas aínda vixentes na
colonización para os pobos indíxenas.
actualidade. Indaga que comunidades rivais foron unidas
3. De que acusou Jean-Paul Sartre os colonizadores? Como artificialmente en Ruanda e que consecuencias tivo iso a
actuaban para impoñeren a cultura occidental? finais do século XX.

A época do imperialismo -131-

Síntese e Síntese © Síntese o Síntese
COMPLETA O MAPA CONCEPTUAL
Coa información do tema, completa no teu caderno o seguinte esquema:

IMPERIALISMO

Yv y
Causas Desenvolvemento Consecuencias .
cambios de
económicas ———» procura de ae fronteira
territoriais

formacion explotacion ES
en
—
Ce] Ed EJ ES
de imperios demográficas —>|... |
colonias de perda de

[| explotación
culturais
identidade

demográficas —...] ES Ñ i
e plotación
E indíxena

ES económicas |... |
. europeos extraeuropeos
ampliar zonas |
ES
políticas de influencia sociais |... |

' v
é ja mito da raza E [...] desorganización
ideolóxicas ———> :
superior da vida tribal

1 CONSOLIDA O APRENDIDO e taylorismo e metrópole e fordismo

a) xplica que se entende por Segunda Revolución Industrial. e Migracións transoceánicas e plantación e dominio
En que período tivo lugar?
3 IDENTIFICA LOS PERSONAJES
b) Que fenómeno demográfico coñecemos como “explosión
e Henry Ford e Stanley e Livingstone
branca”? Que consecuencias provocou nos movementos
migratorios? e Brazza e Reina Victoria e Leopoldo II
c) Cales foron os principais factores que impulsaron a ex- 4 ESTABLECE A CRONOLOXÍA
pansión imperialista no derradeiro terzo do século XIX?
9 Conferencia de Berlín e Guerras do Opio
d) Que territorios ocuparon os europeos? Cita os imperios
máis importantes. ® Conflito anglo-bóer e Incidente de Fachoda

e) Que importancia ® Revolta dos bóxeres e Construción do Canal de Suez

tivo a India no conxunto do Imperio
británico? 5 EXPLICA AS DIFERENZAS
f) Explica como se organizaban as colonias desde o punto “ colonia de explotación/colonia de poboamento
de vista económico e político..
e rust/cartel/holding
2 DEFINE CONCEPTOS CLAVE
e imperialismo “ colonia e aculturización
Que características tivo a expansión imperialista europea do
© repartición de Africa © dominio e protectorado século XIX?

138. Tema 6
 oir É
RSS.

LULIILDIRR COMENTAR UN MAPA Fig @

A REPARTICIÓN COLONIAL DO MUNDO

PA
“ISLANDIA

IMPERIOS COLONIAIS

Estados
A Sa independentes 1. Pola Emenda Platt, Cuba converteuse nun protectorado americano en 1901.
Bina

1. Identificación e presentación © Que imperio colonial é o máis extenso? Que continente se

EO É , viu mais afectado polo pri izacion?
e Que aspecto histórico se representa no mapa? E de tipo s afectado polo proceso da colonizacié
politico, econdmico, social ou cultural? 3. Contexto histórico

e En que ano se sitúa? De que período é representativo? e En que momento histórico se produciu a expansión colo-
2 A - A 7 ?
e Que ámbito territorial abrangue o mapa? nial europea?
e Lenda. Que símbolos
2 aparecen? Que nos indican
PT as co- e Cales foron os motivos
7 da expansión
10 colonial?
ial? Relació
16-

res? Que marcan as frechas? nao coa Segunda Revolución Industrial.

2, Anali e Como lles afectou á economia e á sociedade dos pobos
al dominados?
e Cales eran os grandes imperios coloniais europeos? Que Ñ
territorios abranguía cada un deles? Que países fóra de 4. Conclusións
Europa participaron na expansión colonial? Cales foron as e Existe algunha relación entre os países colonizados no
súas liñas de expansión? século XIX e os países subdesenvolvidos da actualidade?

RAZOA HISTORICAMENTE

Argumenta. Por que dicimos que o imperialismo colonial se Empatía. Imaxina que es un habitante dun país colonizado
converteu nunha necesidade para as potencias industriais a no século XIX. Escribe tres argumentos para opoñerte ao
partir do derradeiro terzo do século XIX? dominio colonial.

A época do imperialismo -139-