LẬP TRÌNH PYTHON

TRONG PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

BIẾN VÀ PHÉP TOÁN
TRONG NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH PYTHON

TRẦN DOÃN HIẾU

 NỘI DUNG
• Biến, lệnh gán
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Các phép toán, biểu thức

• Các kiểu dữ liệu cơ bản
• Chuyển đổi kiểu chuỗi – số

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 HẰNG (Constant)
• Giá trị cố định như là số, ký tự, chuỗi được gọi là
hằng vì giá trị của chúng không thể thay đổi
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Hằng ký tự được xác định bởi cặp nháy đơn ‘’

• Hằng chuỗi được xác định bởi cặp nháy đơn ‘’ hoặc
nháy kép “

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 TỪ KHÓA
• Từ khóa được dành riêng cho ngôn ngữ, không thể
dùng để đặt tên định danh
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

False class return is finally

None if for lambda continue
True def from while nonlocal
and del global not with
as elif try or yield
assert else import pass
break except in raise

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 BIẾN (VARIABLES)
• Biến là đại lượng lưu trữ dữ liệu, khi khai báo biến,
chương trình yêu cầu máy tính cấp cho biến vị trí trong
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

bộ nhớ để chứa dữ liệu.

• Mỗi biến sau khi khai báo chỉ có một địa chỉ duy nhất,
và giá trị tại đó (hay giá trị của biến) có thể thay đổi
trong thời gian tồn tại của nó.
biến là gì

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 QUY TẮC ĐẶT TÊN BIẾN
• Tên biến chỉ bao gồm ký chữ, ký số và dấu _
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Tên biến phải bắt đầu bởi ký chữ hoặc dấu _

• Tên biến phân biệt HOA, thường
Good: spam eggs spam23 _speed
Bad: 23spam #sign var.12
Different: spam Spam SPAM

quy tắc đặt tên

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 QUY TẮC ĐẶT TÊN BIẾN

x1q3z9ocd = 35.0
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x1q3z9afd = 12.50
x1q3p9afd = x1q3z9ocd * x1q3z9afd
print(x1q3p9afd)

Đoạn Code này là gì vậy?

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 QUY TẮC ĐẶT TÊN BIẾN

x1q3z9ocd = 35.0 a = 35.0

Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x1q3z9afd = 12.50 b = 12.50

x1q3p9afd = x1q3z9ocd * x1q3z9afd c = a * b
print(x1q3p9afd) print(c)

Đoạn Code này là gì vậy? Đoạn Code này là gì vậy?

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 QUY TẮC ĐẶT TÊN BIẾN

x1q3z9ocd = 35.0 a = 35.0

Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x1q3z9afd = 12.50 b = 12.50

x1q3p9afd = x1q3z9ocd * x1q3z9afd c = a * b
print(x1q3p9afd) print(c)

Đoạn Code này là gì vậy? Đoạn Code này là gì vậy?

hours = 35.0
rate = 12.50
pay = hours * rate
print(pay)

Đoạn Code này là gì vậy?

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CÂU LỆNH & DÒNG LỆNH
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x = 2 Lệnh gán
x = x + 2 Lệnh gán với biểu thức
print(x) Lệnh in

Biến Toán tử Hằng Hàm

phân biệt

Trần Doãn Hiếu

 LỆNH GÁN (ASSIGNMENT)
• Lệnh gán (=) được dùng để gán giá trị ở vế phải
cho biến ở vế trái
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Tính toán giá trị của biểu thức ở vế phải và gán giá
trị này cho biến ở vế trái của lệnh gán (=)

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 Biến x chỉ vị trí trong bộ nhớ, tại x 0.6
đó lưu trữ giá trị (0.6)
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

0.6 0.6
x = 3.9 * x * ( 1 - x )

0.4

Vế phải là một biểu thức.

0.936
Trước tiên biểu thức được tính giá trị,
sau đó, giá trị này được gán cho x.

Trần Doãn Hiếu

 Biến x chỉ vị trí trong bộ nhớ, tại đó lưu
trữ giá trị. Biến có thể được cập nhật x 0.6 0.936
bằng cách thay thế giá trị cũ (0.6) với giá
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

trị mới (0.936).

0.6 0.6
x = 3.9 * x * ( 1 - x )

0.4

Vế phải là một biểu thức.

Trước tiên biểu thức được tính giá trị, sau 0.936
đó, giá trị này được gán cho x.

Trần Doãn Hiếu

 BIỂU THỨC
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 BIỂU THỨC SỐ HỌC

Toán tử Mô tả Ví dụ
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

+ Cộng 12+3,5 => Kết quả 15.5

- Trừ 6-7 => Kết quả -1
* Nhân 2*3.4 => Kết quả 6.8
** Lũy thừa 2**3 => Kết quả 8
/ Chia 9/2=> Kết quả 4.5
% Chia lấy dư 9%2=> Kết quả 1
// Chia lấy nguyên 9//2=> Kết quả 4

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 TOÁN TỬ GÁN
Toán từ Mô tả Ví dụ Tương đương
= Phép gán giá trị bên x=5
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

phải cho biến bên trái

dấu bằng
+= Cộng và gán x=2 x=x+5
x+=5
=> x= 7
-= Trừ và gán x=2 x=x-5
x-=5
=> x= -3
*= Nhân và gán x=2 x=x*5
x*=5
=> x= 10
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 TOÁN TỬ GÁN
Toán từ Mô tả Ví dụ Tương đương
/= Chia và gán x=7 x=x/5
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x/=5
=> x= 1.4
//= Chia và gán (lấy x=7 x=x//5
nguyên) x//=5
=> x= 1
%= Chia lấy dư x=7 x=x%5
x%=5
=> x= 2
*= Lấy lũy thừa và gán x=2 x=x**3
X**=3
=> x= 8
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 TOÁN TỬ SO SÁNH
Toán từ Mô tả Ví dụ
== So sánh bằng 5==5 => Kq True
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

!= So sánh không bằng 5!=5 =>Kq False

< So sánh nhỏ hơn 5<5 =>Kq False
<= So sánh nhỏ hơn hoặc bằng 5<=5 =>Kq True
> So sánh lớn hơn 7>5 => kq True

>= So sánh lớn hơn hoặc bằng 7>=5 => kq True

is Trả về True nếu các biến ở hai bên toán x=5

tử cùng trỏ một đối tượng ( hoặc cùng giá y=5
trị). nếu không là False Print( x is y)
==> Kq là True
is not Trả về False nếu các biến ở hai bên toán x=5
tử cùng trỏ một đối tượng ( hoặc cùng giá y=5
trị). nếu không là True Print( x is not y)
==> Kq là False
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 TOÁN TỬ LOGIC
Toán từ Mô tả Ví dụ

and Toán tử Và: Nếu cả x=200

Bài 2: Biến và phép toán trong Python

hai điểu kiện là True

print (x%4==0 and
thì kết quả là Truex%101!=0)
=>True
or Toán tử Hoặc: Chỉ x=200
cần một điểu kiện print (x%4==0 and
True thì là True, tất x%100!=0) or x%100==0
cả điều kiện False thì =>False
là False
not Toán tử phủ định x=4
If (not x>=5):
print (“Trượt”)
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … else: print(”Đậu”) Trần Doãn Hiếu
 THỨ TỰ ƯU TIÊN CÁC TOÁN TỬ
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

x = 1 + 2 * 3 - 4 / 5 ** 6

Cuối cùng, x có kết quả bao nhiêu? 6.999744

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 THỨ TỰ ƯU TIÊN CÁC TOÁN TỬ
• Quy tắc ưu tiên các toán tử
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

– Ưu tiên tính toán biểu thức trong cặp ngoặc đơn ()

– Toán tử lũy thừa
– Toán tử nhân, chia, chia lấy dư
– Cộng, trừ
– Trái sang phải

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 1 + 2 ** 3 / 4 * 5
>>> x = 1 + 2 ** 3 / 4 * 5
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

>>> print(x)
11.0 1 + 8 / 4 * 5
>>>
1 + 2 * 5
Parenthesis
Power
Multiplication 1 + 10
Addition
Left to Right 11

Trần Doãn Hiếu

 KIỂU DỮ LIỆU
• Biến, hằng có kiểu dữ liệu (type)
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Python tự phân biệt số nguyên và chuỗi ký tự

• Ví dụ: “+” là toán tử cộng nếu áp dụng với các số,
là toán tử ghép nếu áp dụng với các chuỗi

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CÁC KIỂU DỮ LIỆU CƠ BẢN PYTHON
• Kiểu int: Kiểu số nguyên
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

Ví dụ: -14, -2, 0, 1, 100

• Kiểu float: Kiểu số thực:

Ví dụ: -2.5 , 0.0, 14.0

• Kiểu str: Kiểu chuỗi, để trong nháy dôi và nháy

đơn
- Ví dụ: ‘Chào mừng các bạn lớp HQ03’
“Chào mừng các bạn lớp DHK36”

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CÁC KIỂU DỮ LIỆU CƠ BẢN PYTHON
• Kiểu bool: Kiểu luận lý (True hoặc False)
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Kiểu complex : Kiểu số phức

Ví dụ 1: z =2+5j thì 2 là phần thực, 3 là phần ảo (j là từ
khóa đẻ đánh dấu phần ảo)
Vi dụ 2: z = complex(2,3)

- Khi xuất ra màn hình :

print ("phần thực", z.real) phần thực 2.0
print("Phần ảo", z.imag) Phần ảo 3.0

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 KHAI BÁO BIẾN TRONG PYTHON
• Trong Python một biến không cần khai báo biến
kiểu dữ liệu.
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Hàm type() kiểm tra dữ liệu của biến.

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 NGƯỜI DÙNG NHẬP LIỆU
• Sử dụng hàm input() để yêu cầu Python dừng và
đọc dữ liệu từ bàn phím
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

nhập dữ liệu từ bàn phím

• Hàm input() trả về một chuỗi

(Ví dụ 1-Chương 2)
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
print ("{0}{1}".format(7,10**7))
print ("{0}{1}".format(7,10**7))
print ("{0}{1}".format(7,10**7))

XUẤT DỮ LIỆU
• Hàm print() để xuất dữ liệu ra màn hình
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

Ví dụ: print(“-”*20)
==> Kết quả xuất dấu – 20 lần

• Hàm format gán 0 cho 7 và gán 1 cho 10^7

Ví dụ: print ("{0}{1}".format(7,10**7))

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
print ("{0}{1}".format(7,10**7))
print ("{0}{1}".format(7,10**7))
print ("{0}{1}".format(7,10**7))

XUẤT DỮ LIỆU
độ rộng của giá trị 0 là 2.

độ rộng của giá trị 1 là 11

Bài 2: Biến và phép toán trong Python

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CHUYỂN ĐỔI DỮ LIỆU NHẬP
• Chuyển đổi dữ liệu từ dạng chuỗi nhập từ bàn phím
sang dạng số, nếu cần
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

(Ví dụ 2-Chương 2)
… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CHÚ THÍCH TRONG PYTHON
• Ghi chú 1 dòng : sử dụng dấu #
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Ghi chú nhiều dòng : sử dụng 3 cặp nháy đôi “”””””

hoặc 3 cặp nháy đơn ‘’’’’’
• Lý do dùng chú thích
– Mô tả hoạt động của chương trình
– Giới thiệu tác giả hoặc các thông tin bổ sung
– Thể hiện đầu vào, đầu ra của chương trình

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CHÚ THÍCH TRONG PYTHON
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 CHÚ THÍCH TRONG PYTHON
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu
 BÀI TẬP THỰC HÀNH
𝑏
• Nhập 2 số nguyên a và b, hãy tính và in ra 𝑎.
Bài 2: Biến và phép toán trong Python

• Nhập số giờ và thù lao/giờ và tính số tiền nhận

được.
• Bạn có 10 triệu đồng trong tài khoản ngân hàng,
với lãi suất 5,1% hàng năm. Tính xem sau 10 năm
bạn có bao nhiêu tiền.

… những bước chập chững vào thế giới Khoa học dữ liệu … Trần Doãn Hiếu