ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΠΜ50

Οι Διαστάσεις των Πολιτισμικών Φαινομένων

ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ:

Στο γενικότερο πλαίσιο της μεταβολής των αντιλήψεων αναφορικά με τη σχέση

πολιτισμού και τοπικής κοινωνίας, οι πολιτιστικές δραστηριότητες εντάσσονται
τις τελευταίες δεκαετίες όλο και πιο συχνά σε προγράμματα αστικής αναβίωσης:

 Να παρουσιάσετε τις βασικές πολιτιστικές στρατηγικές αστικής

αναβίωσης και να τις αξιολογήσετε με κριτήρια: α) τη συμβολή τους στην
οικονομική ανάπτυξη των πόλεων και, β) την ικανοποίηση των
πολιτισμικών αναγκών των τοπικών κοινωνιών.

 Να παρουσιάσετε κριτικά, με βάση τα προηγούμενα, ένα έργο

δημιουργίας πολιτιστικής υποδομής σε μία πόλη της Ελλάδας ή του
εξωτερικού (π.χ. το πρόγραμμα Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων στο
ιστορικό κέντρο της Αθήνας ή το υπό κατασκευή Κέντρο Πολιτισμού
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Δέλτα Φαλήρου στην Αθήνα ή τo Μουσείο
Γκούνγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο).

ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΗ:

ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ

Επιβλέπων καθηγητής:

Δρ. Γρηγόρης Πασχαλίδης

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΛΕΜΕΣΟΣ
Περιεχόμενα:
Εισαγωγή

Είναι γεγονός ότι οι πόλεις ιστορικά συνεχώς αλλάζουν. Μετά τη βιομηχανική

επανάσταση εμφανίζονται αστικές περιοχές με πολλή ζωή, με πολλές βιομηχανίες.
Ωστόσο, επειδή κάθε φαινόμενο έχει τον κύκλο του κάποια στιγμή σε πολλά αστικά
κέντρα παρατηρείται η αποβιομηχανοποίηση που οδηγεί στο κλείσιμο και την
εγκατάλειψη των κτιρίων αυτών με αποτέλεσμα να ερημώνουν αυτές οι περιοχές, τα
κτίρια να είναι σε αχρηστία και να συγκεντρώνονται φαινόμενα εγκληματικότητας.

Παράλληλα, η αποβιομηχάνιση φέρνει μείωση και απαξίωση πολλές φορές τόσο στα
ακίνητα. Αντίδοτο σ’ αυτή την κατάσταση είναι η αστική αναβίωση. Η αστική
αναβίωση θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μια προσπάθεια να ξαναδώσουμε ζωή
σε μια περιοχή. Φαινόμενα τέτοιας αναβίωσης έχουμε πολλά είτε στην Ελλάδα, όπως
Γκάζι, Μεταξουργείο, Ψυρή, αλλά και στο εξωτερικό.

Μέσα από αυτή την εργασία θα προσπαθήσουμε στο πρώτο μέρος να αναλύσουμε τις
πολιτιστικές στρατηγικές της αστικής αναβίωσης και θα επικεντρωθούμε κυρίως στην
ικανοποίηση των πολιτιστικών αναγκών των κοινωνιών αλλά και στην οικονομική
συμβολή μέσα από την αναβίωση. Τέλος θα προσπαθήσουμε να δούμε την εφαρμογή
της αστικής μέσα από το παράδειγμα της περιοχής Γκάζι στην Αθήνα.
Πολιτιστικές στρατηγικές αστικής αναβίωσης

Μια στρατηγική πολιτιστικής αναβίωσης είναι και η λεγόμενη πολιτιστική περιοχή. Η

συγκέντρωση των πολιτιστικών βιομηχανιών σε συγκεκριμένες περιοχές δημιουργεί
την τάση εμφάνισης πολιτιστικών περιοχών. Τα τελευταία 10 – 15 χρόνια οι
πολιτικές δημιουργίας και διαχείρισης πολιτιστικών περιοχών (cultural quarters)
αποτελούν μια δημοφιλή, εναλλακτική λύση για την πολιτιστική και τουριστική
ανάπτυξη των πόλεων. Πρόκειται για αναμίξεις πολιτιστικών λειτουργιών και
δράσεων, οι οποίες συνήθως εντοπίζονται σε πρώην βιομηχανικά κτίρια, χωρίς να
αποκλείεται και η δημιουργία νέων κτιρίων. Η έννοια των πολιτιστικών περιοχών δεν
είναι καινούρια αφού σε πολλές πόλεις εντοπίζονται πολιτιστικές περιοχές με μακρά
ιστορία όπως το Σόχο του Λονδίνου, η Lower East Side της Νέας Υόρκης ή η
Αριστερή Όχθη του Παρισιού (Γιαννακοπούλου, 2009).

Το city branding αποτελεί μια σημαντική πολιτιστική στρατηγική. Το αστικό

μάρκετινγκ και το city branding αποτελούν πλέον καθιερωμένες πολιτικές πρακτικές
για πολλές πόλεις. Η εταιρική ταυτότητα μιας πόλης της δίνει το πλεονέκτημα της
αναγνωρισημότητα, καθώς και της ταύτισης, της συνέχειας και της συλλογικής
αντιπροσώπευσης. Η ταύτιση της πόλης με μία συγκεκριμένη πολιτιστική εικόνα
είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος μέσα από τον οποίο μπορεί να θέσει ώστε να έχει
μια πολιτιστική ταυτότητα που θα οδηγήσει σε μια αστική αναβίωση με στόχευση.

Επίσης η δημιουργία μιας «δημιουργικής πόλης» είναι μια ακόμα πολιτιστική

στρατηγική. Η «δημιουργική πόλη» προσδιορίζει ως κινητήρια δύναμη της αστικής
ανάπτυξης μια κοινωνικοεπαγγελματική κατηγορία την οποία συνοψίζει με τον όρο
«δημιουργική τάξη». Αυτή αποτελείται από ένα εύρος επαγγελματιών και
εργαζομένων σε πολιτιστικές βιομηχανίες, πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, νέες
τεχνολογίες, χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, επιχειρηματικό μάνατζμεντ, νομικές
υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας. Ο στόχος της αστικής πολιτικής, προκειμένου να
επιτύχει ανάπτυξη είναι η προσέλκυση αυτής της δημιουργικής τάξης.

Αστική αναβίωση και οικονομική ανάπτυξη

Η αναβίωση είναι σίγουρο ότι επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομική

ανάπτυξη. Είναι γεγονός ότι συντελείται μια αναζωογόνηση του δομημένου
περιβάλλοντος μέσω της αλλαγής του κτιριακού χαρακτήρα της γειτονιάς. Με την
επένδυση των κατασκευαστικών εταιρειών στην περιοχή, επιχειρείται η διατήρηση
και αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος διατηρώντας συγχρόνως την
αρχιτεκτονική του κληρονομιά.

Πιο αναλυτικά, η επένδυση στο απαξιωμένο κτιριακό απόθεμα του κέντρου της
πόλης, προκαλεί αναγέννηση και βελτίωση της φυσικής εικόνας των κτιρίων. Αυτό
επιτυγχάνεται με όσο το δυνατόν αρτιότερη διάσωση της «αυθεντικότητας» της
μορφής των υφιστάμενων κτιρίων, ιδιαίτερα των όψεών τους και με την ένταξη των
νέων μορφών στα υπάρχοντα κελύφη κατά τρόπο που να αφήνει να διαφαίνεται η
ιστορική αξία των δεύτερων και ταυτόχρονα να υποδηλώνει την παρουσία των νέων
μορφών σε όσο γίνεται ηπιότερους τόνους.

Παράλληλα με την αναβάθμιση του κτιριακού χαρακτήρα της γειτονιάς εντοπίζεται

και ταυτόχρονη μείωση των κενών και εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Η μείωση αυτή
οφείλεται στην αξιοποίηση των κτιρίων αυτών είτε από το κατασκευαστικό κεφάλαιο
και τους επιχειρηματίες είτε από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες οι οποίοι διαβλέπουν τα
μεγάλα περιθώρια κέρδους από την επένδυση αυτή. Επιπλέον, ένα εξίσου θετικό
αποτέλεσμα είναι η αύξηση των αξιών γης και των φόρων ακινήτων.

Ένα ακόμη θετικό αποτέλεσμα αφορά στην βελτίωση των παρεχόμενων τοπικών
υπηρεσιών. Βέβαια, αξίζει να αναφερθεί ότι στις περιπτώσεις που εντοπίζεται
μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων με αναβαθμισμένες υπηρεσίες, παρατηρείται σε
σύντομο χρονικό διάστημα μείωση των παραδοσιακών υπηρεσιών, που
ικανοποιούσαν τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.

Η σταθεροποίηση του πληθυσμού και η μείωση του δείκτη της φτώχειας αποτελούν
μια ακόμη από τις θετικές συνέπειες. Μια από τις σημαντικές εμπειρικές μελέτες που
αποδεικνύει τα θετικά αποτελέσματα της επίπτωσης αυτής είναι των Kennedy και
Leonard, οι οποίοι τονίζουν τα θετικά πλεονεκτήματα της σταθεροποίησης του
πληθυσμού μέσω της αύξησης της ιδιοκατοίκησης, αφού η αύξηση του ποσοστού
ιδιοκτητών στην περιοχή αποτρέπει περαιτέρω μείωση πληθυσμού στις γειτονιές που
υπέστησαν υποβάθμιση (Γιαννακοπούλου, 2009).

Επίσης μέσα από την αστική αναβίωση θα μπορούσαμε να πούμε ότι η περιοχή
γίνεται πόλος έλξης με αποτέλεσμα να παρατηρείται και ο λεγόμενος αστικός
τουρισμός. Ο αστικός τουρισμός είναι μια από τις ανερχόμενες τάσεις στον τουρισμό
παγκοσμίως, κυρίως λόγω της κυρίαρχης τάσης για μικρά ταξίδια όπου συχνά πλέον
προτιμούνται αστικοί προορισμοί. Ζητούμενο είναι η αναζήτηση αυθεντικών
εμπειριών και η πολιτιστική κληρονομιά και η αστική ιστορία χρησιμοποιούνται ως
ελκυστικός παράγοντας για τους επισκέπτες. Μέσα από τον τουρισμό αυξάνονται οι
θέσεις εργασίας, αναπτύσσονται καταστήματα που απευθύνονται είτε στη
διασκέδαση είτε καταστήματα που προσφέρουν φαγητό με οποιαδήποτε μορφή, με
αποτέλεσμα η περιοχή να αποκτά επενδυτικό ενδιαφέρον.

Πολιτιστικές ανάγκες και αστική αναβίωση

Όπως είδαμε και μέσα από τις στρατηγικές αστικής αναβίωσης ο πολιτισμός
διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην αστική αναβίωση.

Μέσα από την αστική αναβίωση παρατηρούνται:

 Δημιουργία πολυδύναμων πολιτιστικών κέντρων τα οποία πολιτιστικές

δραστηριότητες όλων των ειδών

 Δημιουργία εμπορικών κέντρων που φιλοξενούν τοπικά τεχνουργήματα

 Ανάπλαση και αναπαλαίωση εγκαταλελειμμένων κτιρίων π.χ. εργοστασίων

και μετατροπή τους σε πολιτιστικά κέντρα για την ανάδειξη του πολιτισμού
σε όλες τις μορφές

 Καθιέρωση εορτών που βοηθούν τόσο τον πολιτισμό αλλά και την αύξηση
του τουρισμού

Από τα παραπάνω μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι υπάρχει πλήρης

ικανοποίηση των πολιτιστικών αναγκών, που μπορούν να καλύψουν όχι μόνο την
τοπική κοινωνία αλλά και να προσελκύσουν τουρισμό που είναι αναγκαίος στις
σύγχρονες εποχές.

Γκάζι

Μια περιοχή που αποτελεί παράδειγμα δημιουργίας πολιτιστικής υποδομής είναι και
το Γκάζι. Ο χώρος που εκτείνεται νοτιοδυτικά της διασταύρωσης της Ιεράς Οδού με
την Πειραιώς, εσωκλείοντας 350 στρέμματα γης. οριοθετείται από τις οδούς Ιερά
Οδό, Πειραιώς, Πέτρου Ράλλη και Κωνσταντινουπόλεως. Μια εικόνα της περιοχής
του Γκαζιού μέσα από το Google Maps θα μπορούσε είναι

Η ιστορία της περιοχής σφραγίζεται από την κατασκευή του αθηναϊκού εργοστασίου
της Γαλλικής Εταιρείας Γκαζιού το 1857. Άλλωστε από εκεί έχει πάρει το όνομά της
η περιοχή. Η λειτουργία του εργοστασίου προορίζεται για την ηλεκτροδότηση της
πόλης και σταδιακά ανεγείρονται τα πρώτα κτήρια: αίθουσες αποθήκευσης,
υδραγωγεία, φούρνοι για να εξελιχθούν με το πέρασμα του χρόνου σε μια
πραγματική κοινότητα περιλαμβάνοντας ξυλουργείο, κουρείο, χυτήριο, κοινοτική
κλινική, το περίγραμμα της οποίας διακρίνεται ως τις μέρες μας. Το 1938 το
εργοστάσιο εκχωρείται στον Δήμο Αθηνών και φτάνουμε στο 1984, που σταματά η
λειτουργία του εργοστασίου εξαιτίας των υπερβολικών ρύπων που εκπέμπει, αλλά
κυρίως λόγω της καθαυτής τοποθεσίας του στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην
Ακρόπολη. Το κλείσιμο του εργοστασίου αποτέλεσε έναυσμα για την αποκατάσταση
και επαναχρησιμοποίηση των κτηρίων του. Η διαδικασία αυτή οδήγησε στη
δημιουργία της Τεχνόπολις, η οποία συνιστά ένα από τα πιο ζωντανά βιομηχανικά
μουσεία της Ευρώπης, προκαλώντας αναπόφευκτα την αναπόληση άλλων εποχών. Το
Γκάζι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα παράδειγμα πολιτιστικής περιοχής
(cultural quarter).

Οικονομική ανάπτυξη στο Γκάζι

Είναι γεγονός ότι από την αστική αναβίωση στο Γκάζι έφερε μεγάλη οικονομική
άνθηση. Παρατηρούμε ένα πλήθος από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος,
εστιατόρια, καφέ, μπαρ, πολιτιστικά κέντρα. Παράλληλα, στο Γκάζι θα
συναντήσουμε 10.000 θαμώνες που κατακλύζουν την περιοχή τα βράδια της
Παρασκευής. Επίσης, η αξία της γης έχει αυξηθεί δραστικά τα τελευταία χρόνια. Την
περίοδο 2002-2009 το κόστος γης στο Γκάζι ανέβηκε κατά 300% και ότι η
κοστολόγηση των loft(τελευταία μόδα στέγασης) ανέρχεται σε 3500-5000 ευρώ ανά
τ.μ. Τα ενοίκια αυξήθηκαν επίσης με αποτέλεσμα το ενοίκιο για παράδειγμα σε ένα
δυάρι να είναι πέντε φορές περισσότερο μέσα σε δέκα χρόνια.

Η υπερσυσσώρευση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (διασκέδασης, εστίασης,

πολιτισμού), που χαρακτήρισαν εκ νέου τη περιοχή, δημιούργησαν έναν μεγάλο
αριθμό θέσεων εργασίας, που ανέπτυξαν την επαγγελματική κινητικότητα, η οποία
προήλθε, κυρίως, από κατοίκους άλλων περιοχών και όχι του Γκάζι. Παρατηρείται
στη γενικότερη περιοχή Γκάζι-Μεταξουργείο ένα μεγάλο ποσοστό αύξησης 33,34%
των δημιουργικών επαγγελμάτων. Συγκεκριμένα το 1991 καταγράφτηκαν 291
απασχολούμενοι σε δημιουργικά επαγγέλματα ενώ το 2001 ο αριθμός τους ανήλθε
στους 388 (Γιαννακοπούλου, 2009).

Η βασική επίπτωση της αστικής αναβίωσης στο Γκάζι είναι ο εκτοπισμός των
ασθενέστερων οικονομικά τάξεων από τις περιοχές στις οποίες κατοικούν και η
αντικατάστασή τους από μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Στο Γκάζι, η
αλλαγή αυτή συντελείται διαφορετικά. Τα νέα στρώματα που εγκαθίστανται στην
περιοχή δραστηριοποιούνται στον τομέα τις διασκέδασης και του πολιτισμού.

Πέρα από τις επιπτώσεις του εξευγενισμού στους κατοίκους μιας περιοχής,
σημαντικές είναι και οι αλλαγές που παρατηρούνται στις χρήσεις γης της περιοχής.

Οι μικρής κλίμακας, εμπορικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες που παραδοσιακά

κυριαρχούσαν στο Γκάζι, εκτοπίζονται και αντικαθίστανται μαζικά από χώρους είτε
αναψυχής είτε με πολιτιστική χρήση. Ταυτόχρονα, εκτοπίζονται ακόμα και οι
δραστηριότητες τοπικής σημασίας όπως το εμπόριο που εξυπηρετούσε τους
κατοίκους της περιοχής, καθώς πλέον οι μόνιμοι κάτοικοι μειώνονται ενώ αυξάνονται
οι επισκέπτες. Το μεγαλύτερο ποσοστό, δηλαδή, των κτηρίων αλλάζουν χρήση και
δεν στεγάζουν πλέον κατοικίες.

Επίσης στο Γκάζι πιο πρόσφατα διαδόθηκε ένας τύπος εστιατορίου που
«εκσυγχρονίζει» τις αθηναϊκές λαϊκές ταβέρνες, ο οποίος έγινε γνωστός ως «νέο-
ταβέρνα». Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τους χώρους διασκέδασης φέρνουν
εκτός από τους κατοίκους και τουρίστες οι οποίοι έλκονται από τις επιλογές που
μπορεί να έχει κάποιος στο Γκάζι.

Ικανοποίηση πολιτιστικών αναγκών στο Γκάζι

Είναι γεγονός ότι από την αστική ανάπλαση στο Γκάζι πλήθος από πολιτιστικούς
οργανισμούς και φορείς έχουν προστεθεί στο Γκάζι.

Η Τεχνόπολις αποτελεί ουσιαστικά το εναρκτήριο έναυσμα της αστικής αναβίωσης

το Γκάζι. Η Τεχνόπολις του Δήμου Αθηναίων, ένα «βιομηχανικό μουσείο»
απαράμιλλης αρχιτεκτονικής, από τα πιο ενδιαφέροντα στον κόσμο, αποτελεί σήμερα
ένα πολυδύναμο χώρο πολιτισμού, αναβαθμίζοντας μια ιστορική περιοχή της
πρωτεύουσας και δημιουργώντας έναν ακόμη θετικό πόλο στην πολιτισμική
ταυτότητα της Αθήνας.

Στεγάζεται στο παλιό εργοστάσιο Φωταερίου συνολικής έκτασης 30 περίπου

στρεμμάτων, γνωστό ως Γκάζι, δίπλα στον Κεραμεικό και κοντά στην Ακρόπολη. Η
σταδιακή μεταμόρφωσή της σε κέντρο φιλοξενίας εκδηλώσεων ποικίλου
ενδιαφέροντος, δίνει την δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε ένα χώρο
γεμάτο εικόνες, γνώσεις, και συναισθήματα. Η γοητεία μιας άλλης εποχής, που
αποπνέει ο χώρος με τα θεόρατα καζάνια (αεριοφυλάκια), τις καμινάδες και τους
φούρνους «συνωμοτεί» ευλαβικά στο να καθιερωθεί ως «εργοστάσιο» προστασίας
και παραγωγής της τέχνης.

Λειτουργεί από το 1999 και είναι αφιερωμένη στην μνήμη του αξέχαστου συνθέτη
Μάνου Χατζιδάκι. Τιμώντας την ελληνική ποίηση, κάποια κτίρια που λειτουργούν
στον χώρο της, φέρουν το όνομα μεγάλων Ελλήνων ποιητών : Ανδρέας Εμπειρίκος
(Αίθουσα Δ1), Άγγελος Σικελιανός (Δ4), Γιάννης Ρίτσος (Αμφιθέατρο Ρ/Σ «Αθήνα 9
84»), Κωστής Παλαμάς(Δ10), Τάκης Παπατσώνης (Δ6), Κωνσταντίνος Καβάφης
(Δ7), Κώστας Βάρναλης (Α8) και Νίκος Γκάτσος (Δ12) (Τεχνόπολις, 2011).
Κεντρική Αυλή του παλαιού εργοστασίου στο Γκάζι που έχει διαμορφωθεί με τέτοιο
τρόπο ώστε να φιλοξενεί συναυλίες και φεστιβάλ, θεατρικές και χορευτικές
παραστάσεις, καθώς και παιδικές εκδηλώσεις

Επίσης στο Γκάζι μπορούμε να βρούμε το θέατρο και το χοροθέατρο Ροές. Το

Νοέμβριο του 1989 η Σοφία Σπυράτου ίδρυσε το Χοροθέατρο Ροές, με σκοπό την
ανάπτυξη του χορού, του θεάτρου και της μουσικής, την προώθηση της έρευνας για
τις τέχνες αυτές και την εμπέδωση των ελληνικών στοιχείων τους.

Στις χορογραφίες που δημιουργεί δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη χρήση των στοιχείων
της ελληνικής παράδοσης, σε συνδυασμό με τις μεθόδους και τεχνικές του σύγχρονου
χορού και θεάτρου. Στοχεύει επίσης στην ανάδειξη νέων καλλιτεχνών και στην
οργάνωση μουσικών παραστάσεων στο κέντρο και την επαρχία.

Το Χοροθέατρο Ροές είναι πολιτιστικό σωματείο, μη κερδοσκοπικό, επιχορηγούμενο

από το Υπουργείο Πολιτισμού(Χοροθέατρο Ροές, 2011).
 Εικόνα από το Χοροθέατρο Ροές

Το Θέατρο Ροές ιδρύθηκε το 1998, και ήταν η πρώτη θεατρική σκηνή που
λειτούργησε στην, ιδιαίτερα δημοφιλή πλέον, γειτονιά του Γκαζιού.

Οι ΡΟΕΣ με την πάροδο των ετών αναδείχτηκαν σε ένα από τα σημαντικότερα

θέατρα της Αθήνας. Το Θέατρο Ροές φιλοξενεί μεγάλες παραγωγές αναγνωρισμένων
θιάσων, αλλά και δημιουργίες νέων και υποσχόμενων σχημάτων. Από το 2004, το
Θέατρο Ροές αποτελεί σταθερά έναν από τους χώρους στους οποίους διεξάγεται το
ετήσιο Φεστιβάλ του Σωματείου Ελλήνων Χορογράφων, παρουσιάζοντας ένα ευρύ
φάσμα παραστάσεων χορού(Θέατρο Ροές, 2010).
 Εικόνα από το Θέατρο Ροές

Επίσης από τους σημαντικούς χώρους πολιτισμού είναι και το Gazarte που προσφέρει
στον επισκέπτη εναλλακτικές προτάσεις διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Οι
εγκαταστάσεις του Gazarte περιλαμβάνουν την Μουσική Σκηνή, το Bookstore και το
Gazarte Cinema στο ισόγειο, το Cocktails Bar Restaurant με την Taratsa του στον
πρώτο όροφο, καθώς και την Αίθουσα πολλαπλών Εκδηλώσεων στον δεύτερο όροφο.

Το Gazarte βρίσκεται στην κεντρική πλατεία στο Γκάζι, δίπλα στον σταθμό μετρό
Κεραμεικός, έχει το προνόμιο μιας πανοραμικής θέας προς την Ακρόπολη και το
Γκάζι, ενώ συγχρόνως η πρόσβαση προς αυτό είναι πολύ εύκολη για τον
επισκέπτη(Gazarte, 2011).

Το Μουσείο Μπενάκη ένα από τα ποιο γνωστά μουσεία της Αθήνας. Το μουσείο
αποτελείται από πολλά κτίρια μεταξύ των οποίων είναι και το Πολιτιστικό Κέντρο
που βρίσκεται στο Γκάζι και συγκεκριμένα Πειραιώς. Το κτίριο όπου στεγάζεται το
Πολιτιστικό Κέντρο ήταν ένα βιομηχανικό κτίριο που αγοράστηκε το 2000 και
αναπλάστηκε διατηρόντας το αρχικό σχέδιο του κτίσματος με την προσθήκη ενός
ορόφου. Το Πολιτιστικό Κέντρο του Μουσείου Μπενάκη εγκαινιάστηκε το 2004 και
αποτελεί ένα από τα πιο σύγχρονα και σημαντικά κτίρια του Μουσείου πολλαπλών
χρήσεων που εκτός από εκθέσεις μπορεί να φιλοξενήσει μουσικές εκδηλώσεις,
παραστάσεις, βιβλιοπωλείο.
 Εικόνα από το Πολιτιστικό Κτίριο του Μουσείου Μπενάκη.

Από τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι πολιτιστικές ανάγκες τόσο της

τοπικής κοινωνίας, όσο και ολόκληρης της Αθήνας καλύπτονται πλήρως με μια
ποικιλία από πολιτιστικούς φορείς, όπου ο καθένας μπορεί να εντοπίσει αυτό που
αναζητά. Βλέπουμε μια μεγάλη γκάμα από μουσεία μέχρι θέατρα και χώρους
ψυχαγωγίας που αναδεικνύουν την αστική αναβίωση της περιοχής αλλά και το
γεγονός ότι παλαιά κτίρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να αξιοποιηθούν με
νέους τρόπους δίνοντας μια νέα ώθηση τόσο στον πολιτισμό όσο και στην οικονομία.

Τέλος χρειάζεται να σημειώσουμε ότι λόγω της αστικής ανάπτυξης στο Γκάζι,
σημειώνεται μεγάλη ανάπτυξη και στις περιοχές γύρω από αυτό όπως Μεταξουργείο
και Θησείο όπου υπάρχουν πολιτιστικά ιδρύματα όπως το Ίδρυμα Μείζονος
Ελληνισμού, το συγκρότημα Δουρούτη που θα στεγάσει τη νέα σύγχρονη Δημοτική
Πινακοθήκη καθώς και ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων, ο πολυχώρος
Αθηναΐς.
Επίλογος

Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αστική αναβίωση διαδραματίζει

σημαντικό ρόλο στις σύγχρονες κοινωνίες καθώς οι σύγχρονες ανάγκες και
προκλήσεις οδηγούν σε ένα τέτοιο σχεδιασμό. Είναι γεγονός ότι υπάρχουν πολλές
πολιτιστικές στρατηγικές για να επιτευχθεί αυτό, αλλά χρειάζεται να γίνεται πάντα με
βάση τις τοπικές ανάγκες και προοπτικές.

Ένα από τα σημαντικά παραδείγματα εφαρμογής αστικής αναβίωσης είναι και η

περιοχή του Γκάζι στην Αθήνα που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες
περιοχές. Το Γκάζι μέσα από αυτό το πρόγραμμα μπόρεσε να γίνει επίκεντρο και να
προσελκύσει σημαντικό επιχειρηματικό ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να υπάρξει
σημαντική οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.
Βιβλιογραφία:

Gazarte (2011) “Gazarte: τέχνη και πολιτισμός” http://www.gazarte.gr, [πρόσβαση

19/12/2011].

Karachalis, N., Kyriazopoulos, Ε. And Lourantos, N. (2004) “The re-use of post-

industrial space and waterfront development: the case of the Stone Loft
(Maritime Tradition Museum) in Piraeus” Seventh International Conference
on Urban History: European City in Comparative Perspective, 27-30 October
2004, Panteion University, Athens

Γιαννακοπούλου, Μ. (2009) Νέες κοινωνικοοικονομικές μεταβολές των κεντρικών

περιοχών της πόλης η περίπτωση της περιοχής: «Μεταξουργείο-Γκάζι» στην
Αθήνα, Μεταπτυχιακή Διατριβή, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.

Γιανπαπά, Ε. Καραφύλλη, Μ. και Καραφύλλη, Χ. «Το φαινόμενο του Gentrification

και ο κοινωνικός χαρακτήρας του στο Γκάζι»
http://courses.arch.ntua.gr/fsr/129060/Gianpapa,%20Karafylli,
%20Karafylli_eidiko%208ou.pdf [πρόσβαση 21/12/2011].

Θέατρο Ροές (2010) “Θέατρο Ροές” http://www.theatroroes.gr, [πρόσβαση

18/12/2011].

Καραχάλης, Ν. (2006) «Η δημιουργία και διαχείριση πολιτιστικών τουριστικών

περιοχών σε πόλεις μεσαίου μεγέθους: Ευρωπαϊκή εμπειρία και βέλτιστες
πρακτικές» http://www.danek.gr/wp-content/uploads/2008/10/karaxali.pdf,
[πρόσβαση 27/12/20011].

Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (2006) “Καλές

Πρακτικές του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης στην Ελλάδα: Πολιτιστικό
Κέντρο του Μουσείου Μπενάκη”
http://www.hellaskps.gr/bestpractices/proj.asp?pId=67, [πρόσβαση
19/12/2011].

Μουσείο Μπενάκη (2011) “Μουσείο Μπενάκη” http://www.benaki.gr/, [πρόσβαση

19/12/2011].

Πασχαλίδης, Γρ. (2002), «Η Συμβολή του Πολιτισμού στην Κοινωνική και

Οικονομική Ανάπτυξη» στο Πασχαλίδης, Γρ. & Χαμπούρη-Ιωαννίδου, Αικ.
Οι Διαστάσεις των Πολιτιστικών Φαινομένων, Εισαγωγή στον Πολιτισμό,
Πάτρα: ΕΑΠ, σελ. 221-243

Σουλιώτης, Ν. (2009), «Πολιτιστικές Στρατηγικές και Αστική Αναζωογόνηση στο

Ιστορικό Κέντρο της Αθήνας: Τοπικές Συνθήκες και Παγκόσμιες Τάσεις», στο
Β. Κοτζαμάνης, Α. Κούγκολος, Η. Μπεριάτος, Δ. Οικονόμου, Γ. Πετράκος
 (επιμ.), Πρακτικά του 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, Χωροταξίας
και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας
και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος 24-27
Σεπτεμβρίου, Βόλος

Στεφανάτου, Ρ. Σ. (2010) Φαινόμενα Gentrification: διερεύνηση του αστικού

εξευγενισμού στο Γκαζοχώρι και σύγκριση με τη διεθνή εμπειρία,
Μεταπτυχιακή Διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Τεχνόπολις - Γκάζι Ανώνυμη Εταιρία Ο.Τ.Α. Προστασίας και Ανάδειξης

Βιομηχανικού Αρχαιολογικού Πάρκου Αθηνών (2011) “Τεχνόπολις - Γκάζι”,
http://www.technopolis-athens.com/web/guest/home, [πρόσβαση 17/12/2011].

χ.ο. (2010) «Γκάζι: από το εναλλακτικό πείραμα στη mainstream πραγματικότητα », Η

Αυγή, http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=526679,
[πρόσβαση 13/12/2011].

Χοροθέατρο Ροές (2011) “Χοροθέατρο Ροές” http://www.xorotheatroroes.gr,

[πρόσβαση 18/12/2011].