Neurotransmiter (Neuroprzekaźnik)- związki chemiczne uwalniane przez neuron w synapsie i

wpływające na działanie innych neuronów.

1. Znajdują się i są wytwarzane w części presynaptycznej,

2. Mechanizm inaktywacji,
3. Pobudzony neuron uwalnia neurotransmiter- potencjał czynnościowy, wpływ jonów wapnia,
4. Łączą się z specyficznymi receptorami w części postsynaptycznej,
5. Wywiera działanie- efekt biologiczny,
6. Antagonista danego receptora blokuje efekt neurotransmitera.

7 procesów związanych z oddziaływaniem neuroprzekaźnika:

1. Synteza,
2. Magazynowanie (duże ilości cząsteczek neuroprzekaźnika magazynowane w pęcherzykach-
malutkie pakiety o prawie sferycznych kształtach. Wyjątkiem jest tlenek azotu),
3. Rozkład enzymatyczny,
4. Egzocytoza- intensywne wydzielanie neuroprzekaźnika z neuronu presynaptycznego,
5. Oddziaływanie na autoreceptory,
6. Odziaływanie na receptory,
7. Inaktywacja (utrata aktywności).

Neurotransmitery klasyczne:

Aminokwasy:

 GABAkwas gamma- aminomasłowy, główny transmiter hamujący w mózgu, powoduje

otwarcie kanałów dla jonów chloru- naładowane ujemnie. Wpływa między innymi na
mechanizmy lęku i snu.
Transportery na błonie presynaptycznej i na stopce ssącej astrocytu: GAT
Główne receptory jonotropowe neuroprzekaźnictwa GABA-energicznego to receptory
GABAA- bramkowane ligandem kanały chlorkowe (aktywacja ich powoduje otwarcie kanału
wybiórczego wobec jonów Cl-)
 Glutaminianpowoduje otwarcie kanałów dla jonów wapnia- naładowane dodatnio, wpływ
pobudzający. Inaktywacja glutaminianu- transportery na błonie presynaptycznej: GLT, EAAC1
i GAT, transportery na stopce ssącej astrocytu: GLT, Glast i GAT.
Receptory jonotropowe odpowiedzialne za powstawanie większości glutaminianenergicznych
potencjałów postsynaptycznych to receptory AMPA/kainowe- bramkowane ligandem kanały
jonowe
 Asparaginian
 Glicynaneuroprzekaźnik hamujący, występuje głównie w rdzeniu kręgowym.

Monoaminy- nie maja właściwości kwasowych i powstają z przemian metabolicznych z

aminokwasów. Po odłączeniu się od receptora zostają wychwycone zwrotnie lub rozłożone przez
enzym COMT. Produkty rozkładu wypłukują się i pojawiają w krwi i moczu.

 Katecholaminy—dopamina, adrenalina, noradrenalina

Ich prekursorami są fenyloalanina i tyrozyna, aminokwasy obecne w białkach,
 Serotonina
Jej prekursorem jest tryptofan, przekracza barierę krew- mózg.
Poziom serotoniny podwyższa się po: jedzeniu pokarmów bogatych w tryptofan(np. soja),
obniżenie spożycia fenyloalaniny (konkurencja, ten sam system transpostu), jedzenie
 węglowodanów (wydzielanie insuliny, która powoduje wchłonięcie do krwi konkurecji
tryptofanu).

-Neurony, które uwalniają serotoninę, dopaminę lub norandrenalinę zawierają enzym MAO
(monoaminooksydaza)- rozkłada te neuroprzekaźniki na nieaktywne związki chemiczne, zapobiegając
nagromadzeniu się neuroprzekaźnika w szkodliwych ilościach.

Acetylocholina (ACh):

Zostaje rozłożona przez enzym cholinesterazę na dwie części składowe: reszte kwasu octowego i
cholinę. Cholina zostaje wychwycona zwrotnie i łączy się w neuronie presynaptycznym z resztą kwasu
octowego obecną w komórce, przekształcając się w acetylocholinę

Syntetyzowana z choliny, która w dużych ilościach występuje w mleku, jajkach i orzeszkach ziemnych

Neurotransmitery nieklasyczne:

 Gazy:
Tlenek azotu NO

- gaz uwalniany przez wiele neuronów lokalnych,

- W większych ilościach trujący,

- Nie tylko oddziałuje na inne neurony, ale też rozszerza naczynia krwionośne w pobliżu, zwiększając
dopływ krwi do danego obszaru mózgu,

- Nie jest magazynowany w pęcherzykach, wydzielany natychmiast po zsyntetyzowaniu.

 Białka: endorfiny, substancja P, neuropeptyd Y,…

 Tłuszcze: anandamid.

Psychostymulanty

- Inaktywacja i wychwyt zwrotny

Amfetamina i kokaina

Hamują transportery dopaminy, noradrenaliny i serotoniny, zmniejszając w ten sposób wychwyt

zwrotny i wydłużając działanie neuroprzekaźnika wraz z zwiększoną akumulacją dopaminy w
szczelinie synaptycznej, COMT rozkłada nadmiar dopaminy szybciej niż komórka presynaptyczna jest
w stanie ją uzupełnić, następuje deficyt dopaminy (objawy odstawienia).

Kokaina i metylofenidat

- metylofenidat to substancja przepisywana osobą z ADHD,

-Te dwie substancje blokują wychwyt zwrotny dopaminy w niektórych receptorach mózgu,

-Jednak metylofenidat nie wywołuje nagłego wzrostu pobudzenia, który występuje w przypadku
kokainy, ponieważ narkomani zwykle wciągają kokainę przez nos lub wstrzykują sobie aby uzyskać
szybsze działanie. Osoby zażywające metylofenidat w tabletkach doświadczają stopniowego wzrostu i
powolnego spadku.
- Ujemne sprzężenia zwrotne z komórki postsynaptycznej

Neuron presynaptycznyAutoreceptory- receptory na zakończeniach presynaptycznych wrażliwe ma

wydzielany przez siebie neuroprzekaźnik. Reagują na wydzielany neuroprzekaźnik hamowaniem
dalszej syntezy i wydzielania.

Neuron postsynaptycznyniektóre reagują na pobudzenie wydzielaniem związków chemicznych,

które przemieszczają się wstecz do zakończenia presynaptycznego, by zahamować dalsze wydzielanie
neuroprzekaźnika. Np. tlenek azotu, jony wodoru, anandamid, 2-AG.

Kannabinoidy

Substancje aktywne zawarte w marihuanie, wiążą się z receptorami anandamidu lub 2-AG na
neuronach presynaptycznych komunikując "komórka otrzymała wiadomość, przestań ją
komunikować”. W ten sposób osłabiają sygnały pobudzają i hamujące z neuronów wydzielających
glutaminian, GABA i inne neuroprzekaźniki.

Substancje działające przez wiązanie się z receptorami

LSD (i inne halucynogeny)

- podobna budowa do serotoniny i łączy się z receptorami serotoninergicznymi typu 2A,

-wywołuje pobudzenie w nieodpowiednich momentach lub przez dłuższy czas niż zwykle,

-zwiększa łączność między obszarami mózgu, które zwykle nie są zbyt dobrze skomunikowane co
bierze górę nad informacjami dochodzącymi z narządów zmysłów.

NIKOTYNA

- związek chemiczny występujący w tytoniu, pobudza rodzinie receptorów cholinergicznych tzw.

Receptorów nikotynowych,

- receptory nikotynowe w dużym zagęszczeniu występują w neuronach wydzielających dopaminę,

więc nikotyna powoduje zwiększenie wydzielania dopaminy.

OPIATY- morfina, heroina, metadon

- w mózgu występują specjalne receptory, do których przyłączają się syntetyzowane neuropeptydy

przez mózg- endorfiny, do których przyłączają się także opiaty,

- uśmierzają ból, oddziałując na receptory w mózgu i skórze.