Teoria porządku dnia (agenda

setting)

Grzegorz Ptaszek

2021
Teoria porządku dnia (agenda setting)
Autor/Autorka: Grzegorz Ptaszek

Codziennie w mediach ukazują się setki wiadomości, przy czym tylko niektóre z nich traktowane są priorytetowo i trafiają na
pierwsze strony gazet lub do serwisów informacyjnych. Jednak i w tym wypadku ich kolejność nie jest przypadkowa, ponieważ
decyduje o tym ważność, jaką przypisuje się każdej wiadomości przez redakcję danego medium. Tego typu praktyka hierarchizacji
tematów nosi nazwę porządku dnia (lub ustanawiania agendy) i odnosi się do hipotezy agenda-setting sformułowanej po raz
pierwszy w latach 20. XX w. przez amerykańskiego badacza opinii publicznej Waltera Lippmana. Zdaniem Lippmana media (w
tamtym okresie prasa) ogrywają znaczącą rolę w tworzeniu uproszczonych modeli rzeczywistości w głowach odbiorców, którzy
sami nie są zdolni do dokonywania ich prawidłowej percepcji. Środki masowego przekazu ułatwiają więc w ten sposób
zrozumienie rzeczywistości, kształtując określone opinie na jej temat [1].

Terminu „porządek dnia” (agenda-setting) użył po raz pierwszy Bernard Cecil Cohen, który był również autorem popularnego
stwierdzenia, że „być może mass media nie decydują o tym, co ludzie myślą, ale mają zasadniczy wpływ na to, o czym myślą”.
Jednak dopiero empiryczna weryfikacja założeń hipotezy agenda-setting przez Maxwella McCombsa i Donalda Shaw w trakcie
wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat 60. XX w. rozpoczęła pierwszy etap badań nad założeniami tej
teorii, które opisali w pracy z 1972 roku zatytułowanej "The Agenda-Setting Function of the Mass Media" a rozwinęli w "The
Emergance of American Political Issue" z 1977 roku. W publikacjach tych badacze zawarli odpowiedź zarówno na pytanie jak
działa ustalanie porządku dnia oraz dlaczego się pojawia. Ich zdaniem teoria porządku dnia jest związana z jednym z
najważniejszych efektów komunikowania masowego, jakim jest organizowanie i porządkowanie świata realnego w umysłach
odbiorców. Agenda-setting ustala zatem najważniejsze sprawy i wizerunki w głowach widzów bądź czytelników, które wcześniej
zostały wyselekcjonowane przez redakcje wydawców medialnych jako swoistych gate-keeperów informacji (zob. Filtrowanie i
selekcja informacji). W ten sposób wiedza publiczności na temat spraw społecznych czy politycznych w określonym czasie
stanowi efekt pracy redaktorów i jest odzwierciedleniem treści prezentowanych w mediach [2]. Cały proces „porządku dnia”
przedstawia stworzony przez McCombsa i Shawa model, w którym można wyróżnić poziom mediów oraz odbiorców. Na pewnym
etapie łączą się one, tworząc wiedzę społeczną, będącą wynikiem hierarchii ważności wydarzeń, ich właściwego wyeksponowania
oraz informacyjnych potrzeb odbiorców, co z kolei przekłada się na ich określone zachowania społeczne.

Rysunek 1: Model procesu porządku dnia McCombsa i Shawa. Opracowanie własne na podstawie Pyzikowska, A.: Teoria agenda-setting i jej zastosowanie. W: Dobek-Ostrowska, M.
(Red.), Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 77
 DEFINICJA

Definicja 1: Teoria agenda-setting

Teoria opierająca się na założeniu, że media dokonują swoistej selekcji wydarzeń i przedstawiają najważniejsze wiadomości
z całego dnia w ściśle określonym porządku ważności. W konsekwencji widownia zaczyna postrzegać je jako tak samo
ważne. W ten sposób media kreują rzeczywistość, uwypuklając pewne zagadnienia czy tematy lub pomijając inne i
wpływając na sposób myślenia o rzeczywistości przez odbiorców mediów.

Rysunek 2: Porządek dnia w głównych serwisach informacyjnych stacji TVN (Fakty), TVP1 (Wiadomości), Polsat (Wydarzenia) w dniu 07.07.2020 opracowany przez Stowarzyszenie
Analityków Mediów Elektronicznych

Efekt „porządku dnia” jest tym silniejszy, im większa jest potrzeba informacyjna odbiorców, którą zaspokajają, korzystając z
mediów informacyjnych, a także niski poziom uczestnictwa w dyskusji. Zasadniczą rolę w procesie agenda-setting odgrywa także
czas oddziaływania, ponieważ im dłużej odbiorcy mają styczność z prezentowaniem określonej hierarchii ważności spraw czy
tematów w mediach, tym trudniej jest im dokonać jej zmiany pod wpływem krótkotrwałych oddziaływań o innych charakterze.

Teoria agenda-setting miała swoich zwolenników i przeciwników. Krytycy przez długi czas zarzucali jej brak dowodów
empirycznych oraz niespójność metodologiczną jako metody badawczej [3], [4]. Jednak z czasem teoria porządku dnia została
udoskonalona, a wraz z pojawieniem się internetu zaczęto odnosić ją również do tego środowiska komunikacji medialnej, zadając
jednocześnie pytanie o to, na ile teoria porządku dnia i związany z nią wpływ mediów w takim samym stopniu oddziałują na
odbiorców w nowym, niezhierarchizowanym środowisku medialnym1. W toku badań zaproponowano wyodrębnienie nowych
typów agend, co pozwala lepiej zrozumieć różne zjawiska zachodzące w zmediatyzowanej rzeczywistości [5]. Do nowych typów
agend należą m.in.:

agenda rzeczywistości – odnosi się do problemów, które powinny zostać uznane za najważniejsze ze względu na
obiektywne kryteria społeczne lub ekonomiczne (np. bezrobocie, nierówności społeczne, zmiana klimatu, protest
polityczny). Porównanie agendy rzeczywistości z agendą medialną pozwala określić, które z problemów są pomijane przez
media (zjawisko „wycinania agendy”);
agenda blogów – odnosi się do tematów i zagadnień poruszanych przez blogerów postrzeganych jako liderów opinii
będących niezależnymi od profesjonalnego dziennikarstwa;
agenda wyszukiwania (search agenda) – odnosi się do słów, fraz lub tematów popularnych w wyszukiwarkach internetowych
lub mediach społecznościowych, ma charakter agendy publicznej, może dobrze odzwierciedlać opinię publiczną, gdyż wiąże
się z popularnością danego tematu wśród użytkowników.

W kontekście konsumpcji wiadomości przez użytkowników mediów cyfrowych można również mówić o pojawieniu się nowych
zjawisk związanych z teorią agenda-setting , takich jak: ustanawianie agendy intermedialnej (intermedia agenda-setting),
odwrócony proces ustanawiania agendy (reverse agenda-setting) czy agenda building (tworzenie agendy tradycyjnych i nowych
mediów na podstawie różnych źródeł). We wszystkich przypadkach chodzi o zbadanie, jak wygląda relacja pomiędzy starymi
(tradycyjnymi) a nowymi (internetowymi) kanałami informacyjnymi w ustanawianiu agendy publicznej, który z nich ogrywa
ważniejszą rolę i czy efekty ustanawiania agendy różnią się ze względu na typ medium [4], [6].

DEFINICJA

Definicja 2: Odwrócony proces ustanawiania agendy (agenda cutting)

Rodzaj nowej agendy publicznej związanej z wynikami aktywności nadawców nieprofesjonalnych (internauci) i
profesjonalnych (dziennikarzy). Jej celem jest ustalenie związku pomiędzy agendą wyszukiwań (popularność haseł,
tematów, treści wśród użytkowników), a agendą medialną (tematy, które opracowywane są przez dziennikarzy i pojawiają
się w mediach).

ZADANIE

Zadanie 1:

Treść zadania:

W jaki sposób teoria porządku dnia (agenda-setting) przedstawia wzajemną relację mediów i ich odbiorców (Rys. 1)?

ZADANIE

Zadanie 2:

Treść zadania:

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem profesora komunikacji Gabriela Weimanna, że w dobie mediów społecznościowych „to
nie media będą nam mówić, o czym mamy myśleć, ale to my będziemy mówić mediom, o czym mają myśleć”?

ZADANIE

Zadanie 3:

Treść zadania:

Wyszukaj kilka przykładów odwróconego procesu ustanawiania agendy, kiedy tematy popularne wśród internautów
(YouTube, Facebook) zainteresowały media głównego nurtu.

Literatura dodatkowa
1. McCombs, M.: Ustanawianie agendy. Media masowe i opinia publiczna, przeł. Radwan, B., Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2009.
2. Vargo, Ch., Guo, L., Amazeen, M. A.: The agenda-setting power of fake news: A big data analysis of the online media landscape
from 2014 to 2016. New Media & Society 2018, 20(5), https://doi.org/10.1177%2F1461444817712086 .

Publikacja udostępniona jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 3.0 Polska. Pewne
prawa zastrzeżone na rzecz autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści publikacji pod
warunkiem wskazania autorów i Akademii Górniczo-Hutniczej jako autorów oraz podania informacji o licencji tak długo, jak tylko
na utwory zależne będzie udzielana taka sama licencja. Pełny tekst licencji dostępny na stronie
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/.

Data generacji dokumentu: 2021-07-31 14:14:07

Oryginalny dokument dostępny pod adresem: https://pre-epodreczniki.open.agh.edu.pl/openagh-permalink.php?

link=43cb31bf2851e97300d1f2ee9b444d6c

Bibliografia

1. Pyzikowska, A.: Teoria agenda-setting i jej zastosowanie. [W:] Dobek-Ostrowska, M. (Red.), Nauka o komunikowaniu.
Podstawowe orientacje teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
2. Pyzikowska, A.: Teoria agenda-setting i jej zastosowanie. [W:] Dobek-Ostrowska, M. (Red.), Nauka o komunikowaniu.
Podstawowe orientacje teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 75-76.
3. Pyzikowska, A.: Teoria agenda-setting i jej zastosowanie. [W:] Dobek-Ostrowska, M. (Red.), Nauka o komunikowaniu.
Podstawowe orientacje teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001, s. 80.
4. Nowak, E.: Teoria agenda setting a nowe media, Studia Medioznawcze 2016, 3(66), dostęp:28.08.2020
5. Nowak, E.: Teoria agenda setting a nowe media, Studia Medioznawcze 2016, 3(66), s. 17-20, dostęp:28.08.2020
6. Weimann, G., Brosius, H.-B.: Agenda-setting in the Online Era, The Agenda-Setting Journal 2017, Vol. 1, Iss. 1, pp. 63-102,
dostęp:28.08.2020

Autor: Grzegorz Ptaszek