Professional Documents
Culture Documents
-füzyon mutfak-
-ilk olarak 70lerde Fransız ve Asya mutfağını sentezlenmesiyle çıktığı iddia ediliyor
-başka bir iddia ise 500 yıl önceye dayanıyor. Macanese mutfağı, Portekizli kolonilerin Çin’e
gelmesiyle oluşan sentez mutfağa verilen isim.
-Portekiz Çin’e; zeytin, chorizo sucuk, peri peri biberi, zerdeçal, Hindistan cevizi ve tarçını taşıyor.
1) Minchi: soya soslu kıyma, soğan ve kızarmış yumurta ile birlikte servis edilmekte, yanında arzuya
göre pirinç veya patates kızartması verilmektedir
2)Capela: peynir, zeytin ve ekmek kırıntısından oluşan bir köftedir ve üzerinde çıtır pastırma parçaları
bulunmaktadır
3)Portekiz Ördeği: zerdeçal tozu, siyah zeytin ve sosisten oluşmakta ve genellikle pirinç pilavı ile servis
edilmektedir
-aynı zamanda doğranmış pastırmayla ekmeği tüketiyorlar. Yumurtalı tart konusunda kendilerini
geliştirmişler.
-Füzyon mutfak örnekleri: Soya Sütlü Azuki Fasulyeli Muffin, Patlıcan Beğendili Sufle ve Karidesli
Bulgur Pilavı
-Türkiye’de yetişen ve yemeklerde çok kullanılan çiçeklerden bazıları şunlardır: Safran, Nar Çiçeği,
Gül, Mine Çiçeği, Lavanta, Menekşe ve Gelincik
-halk arasından gelin zülfü ya da saçaklı osman olarak bilinen orkideyi kullanarak salep yapılır.
-antosiyonin, ortamın asitliğine göre renk verme özelliği değişen bir pigmenttir.
-çayı yapılabilen bitkiler arasında; Mavi kelebek, Aynısefa (portakal çiçeği), Papatya, Ballık otu
(sığırdili), Hüsnü Yusuf, Kantaron, Gülhatmi, Gelincik, Demir Pıtrak
-Elma çiçeğinin taç yapraklarından elma sirkesi de yapılabilmektedir. Kremaya katılarak elmalı tartın
üzerinde kullanılabileceği gibi dondurma yapımında da kullanılabilmektedir.
-yumrulu begonya çiçeği; gevrek dokulu, limonumsu tat. Salata, yoğurt, meyve ile
-sosyete sarımsağı çiçeği, özellikle Kaliforniya mutfağında yaygın olarak salatalarda kullanılır.
-Kaliforniya mutfağıyla Türk mutfağı benzerlik gösterir. Bunun sebebi Türkiye’den göçen çok sayıda
Ermeni’nin o bölgede yaşıyor olması
1)elma çiçeği
2)çördük çiçeği; anason ile kök birası arasında bir tada sahiptir.
Kök birası, Kuzey Amerika’da çok tüketilen alkolsüz tatlı bir içecektir
3)soğan çiçeği
4)kabak çiçeği
5)aynısefa çiçeği
1)zambak: Geleneksel tıp kapsamında halk arasında çeşitli hastalıklara iyi geldiği düşünülmektedir. Bu
nedenle kurutularak çayı içilmektedir.
-bazı çiçeklerin tüketimi zehirli olabilir. Acı kayısı, şeftali, erik gibi meyvelerin çekirdekleri siyanür
içermektedir.
-böcekler-
-böcekler polen taşır ve böcekleri komple yok etseydik bitkilerin verimi çok büyük ölçüde düşerdi.
-tek hücre proteinimayalar tek hücrelidir mayalardan elde edilen proteine tek hücre proteini denir.
Ama mikroalglerden de küflerden de protein elde edilebiliyor. Küfler çok hücreli olsa da bu işleme tek
hücre proteini deniyor.
-sığırların metan gazı salınımı oldukça fazladır. Sığır tüketimi azalırsa küresel ısınma bir ölçüde
yavaşlamış olacak.
8)doymamış yağ asidi konusunda sığırlara göre daha avantajlılar. Sığırların doymuş yağ oranı fazla ki
bu da faydalı değil
-alerji durumu temelde, proteinlerle ilişkidir. Bazı insanların bağışıklık sistemi bazı proteinleri düşman
olarak algılıyor. Bunun sonucunda bağışıklık sistemi teyakkuza geçiyor ve çeşitli reaksiyonlar
gösteriyor. Böcekler protein açısından zenginse alerjiye neden olma ihtimalleri var
-böcekler çok pis ortamda gezdikleri için mikroorganizma taşıyabilirler. Kimyasal kirlilik de taşıyabilir.
-genelde larva halinde tüketilir ama ergin halde tüketilen böcekler de vardır.
-moleküler gastronomi-
“Gıdaları biyokimyasal ve fizikokimyasal süreçlerden geçirerek değişik şekil ve lezzetlerde hazırlayarak
sunmak’’
-köpük elde etmek için lesitin kullanılabilir. Lesitin yumurtadan ya da soya fasulyesinden elde
edilebilir.
-sodyum aljinat ve kalsiyum kullanarak yapar havyar/havyarın boncuk boncuk yapısı elde edilebilir
Santrifüj: merkezkaç kuvvetine göre çalışır. Çok hızlı bir şekilde dönen bir cihaz. Çok hızlı bir şekilde
dönünce faz ayrımı gerçekleşiyor. Mesela yağ ve su ayrımı. Ya da sütün içinde toz varsa santrifüj, tozu
dibe çöktürür süt yukarıda kalır. Temizliğini de sağlar. Ağır olan alt faz, hafif olan üst faz. Alt fazda
olanlara pelet, üst fazda olanlara süpernatant denir. Pelet kısmında toz, pislik, mikroorganizma,
lökosit (kan hücresi) olabilir. Süpernatant kısmında sıvı vardır örneğin süt.
-küreleşen sıvılar, dışı sert ağza atınca içinden sıvı çıkıyor örn. Kavun havyarı, çilek patlağı, çikolata
şelalesi
-yoğun aromalar
-sıvı azot
Azot (nitrojen) atmosferin yüzden 78’ini oluşturur. -196 dereceye kadar bile sıvı haldedir. -195
derecede gaz haline geçer. O yüzden oda sıcaklığında servis edildiğinde buhar veya sis halinde
etkileyici bir görüntü oluşturur.
-nohut suyunda saponin vardır. Nohuttaki köpürmeyi sağlar. Saponin baklagillerde çokça bulunur.
Fazla tüketilirse zararlıdır. Saponin bazı mikroorganizmalar üzerine öldürücü özelliği vardır.
-sous vide tekniği, vakumlanmış plastik torbalarda su banyosu içerisinde pişirme tekniği
-sıcak jöleler
Agar çok kullanılır. Agar, 40-45 derecede donmaya başlarlar. 40-45 derecenin altında katı haldedir.
Agar kullanılarak jöle ılık/sıcak servis edilebilir.
1)agar agar
Yosundan elde edilir. Polisakkarittir. Jöle formu için kullanılır. Çok tüketilirse gaz yapar.
2)aljinat
Kahverengi yosunlardan elde edilir. Bazı toprak bakterilerinden de elde edilebilir (Azotobacter
vinelandii ve Pseudomonas aeruginosa) (bilmeye gerek yok)
Hidrojel oluşturur.
Hem kıvam verici hem emülsifiye edici özelliği var. Ayrıca pastacılıkta kullanılan süslemelerin
erimelerini önlemek için kullanılır. Geri dönüşümsüz ısıya dirençli jel oluşturur.
‘‘yapay havyar üretiminde sert kürelerin oluşmasını sağlamak için hangi katkı maddeleri kullanılır?’’
3)ksantam gam
-nörogastronomi-
-şarabın aromasından sorumlu olan temel mekanizma etil alkol fermantasyonu. Etil alkol
fermantasyonunu mayalar geliştiriyor. Mayalar aroma bileşiği oluşturma konusunda çok başarılı. Bazı
mayalar (Kluyveromyces marxianus, saccharomyces cerevisiae gibi) fenilalanin aminoasidini
kullanarak 2-feniletanol üretme yeteneğine sahip. 2-feniletanol alkol yapıdadır. Yüksek alkoldür. Gül-
çiçek benzeri aroma verir. Şarapta da kendiliğinden oluşur.
-bazı aldehit, keton, ester, lakton, asit ve yüksek alkoller aromayı olumlu anlamda etkiler
Etil alkol/etanol vücuda giriyor. Vücudumuz alkol dehidregenaz diye bir enzim üretiyor. Alkol
dehidregenaz etil alkolü asetaldehite dönüştürüyor. Asetaldehit ise aldehit dehidrogenaz enzimi ile
asetata dönüşüyor. Asetaldehit toksik bir madde. Vücudumuzda konsantrasyonunun artmaması lazım
yani çokça bulunmaması lazım. Aldehit dehidrogenaz enzimimiz iyi çalışmalı ki asetaldehiti asetata
dönüştürsün. Aromatik özelliği vardır ama sağlığa da zararlıdır.
Metil alkol/metanol vücuda giriyor. Alkol dehidregenaz metil alkolü formaldehite dönüştürüyor.
Formaldehit toksik. Aldehit dehidrogenaz ise formaldehiti formata/formik aside dönüştürüyor.
Formik asit daha da toksik. Görme kaybına, ölüme neden olabiliyor.
İki metabolizmanın da enzimleri aynı. Ama vücudumuz metil alkolden önce etil alkolü metabolize
eder yani kullanır.
-bazı aldehitler
1asetaldehit
2formaldehit
3diasetil (az miktarda bulunursa fındık ve tereyağının aromasından sorumlu olur. Çok miktarda
bulunursa acı tereyağı, okside olmuş fındık, yanmış fındık aromasından sorumlu olur.) SORAR.
-gazın çözünürlüğü soğukta yüksektir. Asitli içecekler soğuk içilir. Sıcak olsa gaz sıvı hale geçer. Bazı
gıdalar ise sıcak tüketildiğinde daha lezzetlidir çünkü o gıdadaki bileşikler sıcakta daha iyi çözünür.
-muzun yaklaşık 300 farklı aromadan oluştuğu belirlendi ve 2 tanesinin çok büyük etkisi olduğu ortaya
çıktı. Bunlar esterler ve karboniller. Karbonil= aldehit + keton. Aldehit de keton da alkollerin
yükseltgenmesiyle oluşan bileşenlerdir. Çiçeğimsi meyvemsi aromalar verirler.
Alkol + asit
Muzda feniletil ester de bulunur. Muz aromasına neden olduğu söylenir bu bileşiğin.
-çiğ eti tükettiğimiz zaman algıladığımız lezzet temelde etin sahip olduğu aminoasitlerle ilişkili olarak
ekşi tattır. Bir de aynı zamanda ette bulunan sodyum potasyum gibi minerallerle ilişkili olarak tuzlu
tattır. Ama eti pişirdiğimiz zaman farklı farklı lezzet bileşikleri ortaya çıkıyor. Özellikle maillard
reaksiyonu sonucu et lezzeti gelişiyor.
Sistein + riboz
-maillard reaksiyonu sonucu etteki ortaya çıkan lezzetin temel sorumluları sistein + riboz reaksiyonu
-et aromasına katkıda bulunan bileşiklerden biribazı pirazinler. Maillard reaksiyonu sonucu elde
edilebiliyor. Pirazinler fermantasyon sonucu da ortaya çıkabilir. Pirazinler azotlu bileşiklerdir.
1aminoasit + şekerbunlar reaktan. Reaktanlar değişirse ortaya çıkan aroma bileşiği değişir.
Örn. Ekmekte ve patateste asparajin aminoasidi çok bulunuyor. Asparajin glikozla reaksiyona girip
akrilamid ortaya çıkıyor.
-dalından koparılana, kesilene, kırılana veya çiğnenene kadar pek bir aromatik koku bırakmayan yeşil
yapraklı bitkiler biyokimyasal virtüözler
Mesela enzimatik oksidasyon reaksiyonu yağlar okside oluyor ve yağ asitlerine dönüşüyor. Yağ
asitleri de enzimlerin etkisiyle başka bileşiklere dönüşüyor ve koku hissediliyor.
-lipoksigenaz;
Yağları parçalar ve samanımsı bir lezzetin ortaya çıkmasına sebep olur. Bazen de sabunumsu lezzetin
ortaya çıkmasına sebep olur.
Lipoksigenaz, bazı durumlarda da yağları parçalayarak hoşa giden kokuya sebep oluyor. Oksijen
varlığında çalışmaya başlıyor ve uçucu yağları parçaladığı zaman ortaya çıkan uçucu yağ asitleri başka
enzimler tarafından tekrar parçalanıyor ve bunun sonucunda hoşa giden kokular ortaya çıkabiliyor.
Bitkiyi parçaladığımız zaman oksijen iç dokulara giriyor ve oksidasyon gerçekleşiyor. SORU
-Mesela salatalık kendi halinde kokusu çok algılanmaz ama kestiğimiz zaman kokusu hissedilmeye
başlar. Sebebi salatalıkta bulunan linolenik asidin okside olmasıyla ortaya çıkan nonadienal
aldehitidir. SORU
-terpenler/terpenoidler
-sülfürler, genellikle hoşa gitmeyen koku verir. mesela uzun süre kalan yumurta/bozuk yumurta
-gastrofizik-
-suyun kaynama noktası 1 atmosfer basıncında 100 derecedir. Deniz seviyesinde 100 derecede
kaynar tepelere çıkıldıkça daha düşük derecede kaynar.
Tepelere çıkıldıkça basınç azalır. Basınç azalınca suyun kaynama noktası düşer. SORU
Suya ısıl işlem uygularsak su buharlaşmaya başlar. Buna su buhar basıncı denir. Suyun buhar basıncı
atmosfer basıncına eşit olduğu zaman su kaynar. Suyun kaynaması 1 atmosfer basıncında gerçekleşir.
Yükseklik artıkça suyun kaynama noktası düşer.
-kalsiyum ve magnezyum tuzları klorofille reaksiyona girerek yeşil renkli sebzelerin daha parlak yeşil
olmasını sağlar. SORU
Kireçli su demek kalsiyum içeriği yüksek su demek, sert su demek. Mineral içeriği yüksektir. O
minerallerden en önemlisi kalsiyum karbonattır. Kireçli suda sebze pişirirsen daha parlak olur.
Haşlama suyuna maden suyu ekleyerek daha parlak sebze elde edebiliriz.
-pek çok polisakkaritin kıvam verme özelliğim vardır. örn. Nişasta, ksantam gam, agar agar
-3d yazıcılar-
--guanilat
--inosinat
--maya ekstraktı
--shiitake mantarı
--soya
--monosodyum glutamat
-Parmesan peyniri, soya sos, shiitake mantarı umami tat açısından çok zengin. Sınavda sorabilir.
-3 boyutlu yazıcılarda gıda hazırlanırken çeşitli katkı maddeleri kullanılır. Bu gıdalar arasında en sık
kullanılanları ksantam gam ve transglutaminaz enzimidir.
-ksantam gam ve diğer tüm gamlar kullanılır (örn. Aljinat*, agar, nişasta, guar gam vs) ama en çok
ksantam gam. Gamlar 3 boyutlu yazıcılarla yazıların gıdaların şekil stabilitesini korumasını sağlar.
Transglutaminaz enzimi glutamin ve lisin arasındaki kovalent bağları parçalar. Bu ikisi de aminoasit ve
ikisi de ette çok bulunuyor. Bu ikisi arasındaki kovalent bağı parçalarsan etin kimyasal ve fiziksel yapısı
değişir. Aynı zamanda etin dokusu, esnekliği ve su tutma kapasitesi değişir. Bu yüzden
transglutaminaz enzimi et ürünlerinin 3 boyutlu yazılımında en çok kullanılan katkı maddelerinden
biri.
‘’etler yazdırılmadan önce aşağıdaki enzimlerden hangisi ile işleme tabii tutulmalıdır’’ ya da
‘’transglutaminaz enzimi ile muamele edilmiş etlerde ne gibi değişiklikler olur’’
-vegan et üretirken kırmızı renk için myoglobin ya da karmin kullanamazsın. Myoglobin ve karmin
hayvansal üründür. Lipoksigenaz ya da antosiyonin kullanabilirsiniz.