1

Φύλλο εργασίας στο κείμενο: « Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη», Διδώ Σωτηρίου (σελ. 94)

Θεματικά Κέντρα

 Η κοσμοπολίτικη Σμύρνη και το ανθηρό ελληνικό στοιχείο

 Η κοινωνική καταγωγή του παιδιού, οι στερήσεις (παιδεία) και οι υποχρεώσεις του (βιοπάλη)
 Το αίσθημα ελευθερίας που απολαμβάνει το παιδί στη Σμύρνη και η πορεία του προς την ενηλικίωση

1. Ποιες ήταν οι πρώτες εντυπώσεις και τα συναισθήματα του αφηγητή μόλις έφτασε στην προκυμαία της
Σμύρνης; Με ποιες εικόνες και άλλες αναφορές δίνει αυτές τις εντυπώσεις; Υπογραμμίστε τα αντίστοιχα χωρία
του κειμένου.

2. Ποιες μνήμες ξυπνούν στο μυαλό του Μανώλη καθώς αντικρύζει τη Σμύρνη;

3. Ποιες άλλες φυλές / πολιτισμοί υπάρχουν στη Σμύρνη; Ποια εντύπωση σχηματίζει ο αφηγητής για την
κοινωνική ζωή της πόλης;

4. Για ποιο λόγο βρέθηκε ο αφηγητής στη Σμύρνη; Ποιος είναι ο σκοπός του;

5. Α) «Τράβηξα ίσια στην Αγία Φωτεινή….στο μιναρέ του Ισάρ τζαμί» (σελ. 96) : Ποιος αφηγηματικός τρόπος
αξιοποιείται στην παράγραφο αυτή;
Β) «Εκειδά πλάι στον περίβολο της Αγια – Φωτεινής …και χρειαζούμαστε χέρια» (σελ. 96) : Ποιες σκέψεις
εγείρονται αναδρομικά στο μυαλό του Μανώλη σχετικά με το παρελθόν του; Να ηθογραφήσετε το δάσκαλό
του, Πυθαγόρα Λάριο στο απόσπασμα αυτό.

6. Ποιοι από τους παρακάτω χαρακτηρισμούς ταιριάζουν σε κάθε πρόσωπο του κειμένου;
Χαρακτηρισμοί Χατζησταυρής πατέρας Μανώλη Μανώλης
αυτοδημιούργητος
έξυπνος
αυταρχικός
βίαιος
εργατικός
απαξιωτικός (ως προς τη μόρφωση)
αυτεξούσιος (πλέον)
περήφανος
γοητευμένος
καταπιεσμένος (από την πατρική εξουσία)
αποθαρρυντικός
φοβισμένος
ενθουσιασμένος
σκληρός
στερημένος (π.χ. από υλικά αγαθά)
προικισμένος (ως μαθητής)
ξένοιαστος (πλέον)
 2

7. Να προσδιορίσετε τα ακόλουθα σχήματα λόγου και να επισημάνετε τη λειτουργία τους στο κείμενο.

Φράσεις κειμένου Σχήμα Λόγου Λειτουργία

«ένιωθα σαν το ξεριζωμένο δεντρί»:
«Ήρθαν οι εντυπώσεις και με πήραν απαλά και με μερώσανε»:
«καρφώθηκα να βλέπω και να μη χορταίνω»:
«Είσαι όμορφη, το ξέρεις; Είσαι πολύ όμορφη!»:
«μάτι ξύπνιο που σπίθιζε και έπαιζε»:
«με ματιά που τρύπωνε ίσαμε την ψυχή»:
«μίλαγα σαν ερωτευμένος»:
«και γλασάδες και ζαχαρωτά και γλειφιτζούρια»:

8. Α)Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη γλώσσα του κειμένου; Αναφέρετε παραδείγματα από το κείμενο.
Β) Στο κείμενο πλεονάζει η περιγραφή. Εντοπίστε τρία (3) χαρακτηριστικά χωρία και εξηγήστε τη λειτουργία
της.

9. Τι έγινε με τη δουλειά στο μαγαζί του Χατζησταυρή; Πώς ένιωσε ο Μανώλης από το αποτέλεσμα;

10. Ποιες αντιλήψεις υπήρχαν σύμφωνα με το κείμενο : α) για την ανατροφή των παιδιών και β) για τη μόρφωσή
τους;

11. Ο αφηγητής του κειμένου είναι : α) ομοδιηγητικός β) ετεροδιηγητικός γ) ο δεκαεξάχρονος Μανώλης

δ) ο Χατζησταυρής (κυκλώστε τις σωστές απαντήσεις)

12. Να χαρακτηρίσετε τους γονείς του Μανώλη, αντλώντας στοιχεία από τις περιγραφές μέσα στο κείμενο.

Άσκηση δημιουργικής γραφής

Σκεφτείτε ότι μια δεκαετία μετά, ο αφηγητής συναντά τον δάσκαλό του στη Σμύρνη. Γράψτε έναν διάλογο
που αποτυπώνει τις εντυπώσεις του αφηγητή από όσα τους δίδασκε για τη Σμύρνη στο σχολείο και για το
ανεκπλήρωτο όνειρό του να σπουδάσει στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης.