WOJNA I OKUPACJA

RAMY CZASOWE

Od 1 września 1939 r. czyli od wybuchu drugiej

wojny światowej. Do 8 maja 1945 r. czyli do
kapitulacji Niemiec i zakończenia II wojny
światowej.

POJĘCIA KLUCZOWE

• Okupacja (terror, podziemne życie, obozy)

• Holokaust (ludobójstwo, obozy zagłady)
• Pokolenie Kolumbów (generacja młodzieży
polskiej, tragizm pokolenia)

CECHY LITERATURY OKUPACYJNEJ

• reagująca na bieżące wydarzenia

• przywołująca wzorzec tyrtejski
• ukazująca wojnę w konwencji
katastroficznej
• przedstawiająca dylematy etyczne
• ukazująca rzeczywistość za pomocą
symboliki onirycznej, wizji
• przybierająca osobisty ton
 CECHY LITERATURY WOJENNEJ
POWSTAŁEJ PO 1945 ROKU

• ukazująca człowieka w sytuacjach skrajnych

• prezentująca bohaterów i wydarzenia w
sposób uwznioślony lub realistyczny,
heroizacja i deheroizacja
• literatura faktu
• posługująca się metodą behawioralną w
opisie człowieka
• rozrachunek z doświadczeniami wojennymi

WAŻNE MOTYWY

• spełniona apokalipsa (Krzysztof Kamil

Baczyński „Pokolenie„)
• cierpienie (Gustaw Herling - Grudziński
„Inny świat„)
• holokaust (Czesław Miłosz „Campo di Fiori„)
• wojna (Miron Białoszewski „Pamiętnik z
powstania warszawskiego„)
• walka (Aleksander Kamiński „Kamienie na
szaniec„)
• bohaterska śmierć (Hanna Krall „Zdążyć
przed Panem Bogiem„)
• miłość (Tadeusz Borowski „Pożegnanie z
Marią„)
NAJWYBITNIEJSI TWÓRCY I ICH DZIEŁA

• Krzysztof Kamil Baczyński (Pokolenie, Niebo

złote ci otworzę, Biała magia, Z głową na
karabinie)
• Tadeusz Gajcy (Wczorajszemu)
• Czesław Miłosz (Campo di Fiori)
• Leopold Staff (Pierwsza przechadzka)
• Władysław Broniewski (Bagnet na broń)
• Antoni Słonimski (Alarm)
• Konstanty Ildefons Gałczyński (Pieśń o
żołnierzach z Westerplatte)
• Arkady Fiedler (Dywizjon 303)
• Aleksander Kamiński (Kamienie na szaniec)
• Tadeusz Borowski (Pożegnanie z Marią, U nas
w Auschwitzu, Proszę państwa do gazu,
Dzień na Harmenzach, Bitwa pod Grunwaldem)
• Zofia Nałkowska (Medaliony)
• Gustaw Herling - Grudziński (Inny świat)
• Hanna Krall (Zdążyć przed Panem Bogiem)
• Miron Białoszewski (Pamiętnik z powstania
warszawskiego)
• Kazimierz Moczarski (Rozmowy z katem)
• Melchior Wańkowicz (Bitwa o Monte Cassino)
TYPY BOHATERÓW POJAWIAJĄCYCH SIĘ
W LITERATURZE OKUPACYJNEJ ORAZ
WOJENNEJ, POWSTAŁEJ PO 1945 ROKU

• żołnierz poeta (walkę o wolność ojczyzny

stawia ponad dobro osobiste, utożsamia
się ze swoim pokoleniem i całym narodem,
wrażliwy, przeżywa dylematy moralne i
etyczne)
• bojownik podziemia (patriota, gotów
poświęcić się dla ojczyzny, odważny,
honorowy, lojalny wobec przyjaciół i
towarzyszy broni, skłonny do podejmowania
ryzyka)
• więzień obozu (jego głównym celem jest
przetrwanie, tłumi w sobie ludzkie odruchy
litości, solidarności, miłości, traktuje
innych instrumentalnie, dostosowuje się do
zasad panujących w obozie, posługuje się
obozowym językiem, umieszczony w sytuacji
granicznej, nie poddaje się całkowicie
systemowi)
• ofiara Holokaustu (fatalista, godzi się na
swój los; samotny mimo bycia w tłumie;
zrezygnowany lub kurczowo trzymający się
szansy na przeżycie; utożsamia się ze swoim
narodem)