ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Δεύτερη εργασία στο μάθημα:

ΥΑ0006: Εισαγωγή στην ειδική αγωγή

<< Οι στάσεις της κοινωνίας για τα άτομα με αναπηρίες και η στάση του ίδιου
του ατόμου>>

Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας: Χατζηκωνσταντάκη Μαρία

Α.Μ.: 4112019303

Διδάσκουσα: Ασημίνα Θ. Τσιμπιδάκη

Ρόδος , Ιούνιος 2021

1
Περιεχόμενα

Κεφάλαιο 1:...............................................................................................3
1.1 Ορισμός αναπηρίας:....................................................................3
1.2 Η ιστορική διάσταση της αναπηρίας:...........................................4
1.3 Τα προβλήματα των ατόμων με αναπηρία και οι τρόποι
ενσωμάτωσής:........................................................................................5
Κεφάλαιο 2:...............................................................................................6
2.1 Η επιδράσεις της στάσης της κοινωνίας στην ψυχολογία του
ατόμου....................................................................................................6
2.2 Η στάση του ατόμου για την αναπηρία του..................................7
2.3 Κυρίαρχες κοινωνικές αντιλήψεις για τα άτομα με αναπηρία....8
2.4. Πηγές των στάσεων απέναντι στα ΑμεΑ......................................9
Συμπεράσματα:.......................................................................................11
Βιβλιογραφία:.........................................................................................12

2
Εισαγωγή:

Καθημερινά όλοι οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή λιγότερο ή περισσότερο με άτομα

που έχουν κάποια μορφή αναπηρίας. Αυτή η μορφή μπορεί να είναι σωματική ή
ψυχική ή διανοητική. Επίσης μπορεί να είναι εξωτερικά εμφανής. Η παρούσα
εργασία κάνει αναφορά στον ορισμό της αναπηρίας και πότε ένα άτομο θεωρείται με
ειδικές ανάγκες. Έπειτα γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή για τον ρόλο που
είχαν τα άτομα με ειδικές ανάγκες στο πέρασμα του χρόνου από διαφορετικές
κοινωνίες και αιώνες αλλά και η στάση της εκάστοτε κοινωνίας απέναντι τους.
Ωστόσο το θέμα στο οποίο θα εμβαθύνει αυτή η εργασία είναι η στάση της κοινωνίας
στα άτομα με αναπηρία, η στάση του ίδιου του ατόμου για την αναπηρία του αλλά
και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της αρνητικής μεταχείρισης που
δέχονται από την κοινωνία και πως αυτή η κατάσταση τους επηρεάζει. Τέλος,
αναφέρονται και οι πηγές των αρνητικών αυτών στάσεων. Σκοπός αυτής της
εργασίας είναι η κατανόηση της λανθάνουσας συμπεριφοράς που έχει η κοινωνία
απέναντι στα άτομα με αναπηρία αλλά και το ίδιο το άτομα. Αναφέροντας τις πηγές
από τις οποίες αυτή η αρνητική συμπεριφορά προέρχεται είναι δυνατότερη η
αντιμετώπιση και η εξάλειψη της.

3
Κεφάλαιο 1:
1.1 Ορισμός αναπηρίας:

Ως μορφή αναπηρίας μπορεί να θεωρηθεί κάθε κατάσταση κατά την οποία το άτομο
περιορίζει τις λειτουργίες αισθητηριακής και ψυχικής ανάπτυξης ή κινητικότητας τι
οποίες χρειάζεται για την εκτέλεση ή ανάληψη μιας εργασίας με τον ίδιο τρόπο που
θα την έκανε ένα άτομο χωρίς αναπηρία. Ωστόσο, η μορφή αναπηρίας που έχει το
άτομο δεν είναι απαραίτητο να τον εμποδίζει να εκτελέσει σημαντικές απαιτήσεις
μιας εργασίας και καθημερινές δραστηριότητες.

Κάθε άνθρωπος επηρεάζεται διαφορετικά από την αναπηρία είτε την έχει ο ίδιος είτε
κάποιος άλλος άνθρωπος. Πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες
με κάποιον ο οποίος είναι σε αναπηρικό καροτσάκι ή είναι κωφός ή τυφλός. Υπάρχει
η στάση πως τα άτομα με αναπηρία όποια και αν είναι αυτή είναι τελείως
διαφορετικά και για αυτό πρέπει να έχουν και διαφορετική αντιμετώπιση από το
ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Αυτή η στάση των ατόμων αποτελεί μια διάκριση πως
τα άτομα με ειδικές ανάγκες.((PDF) Αργυρόπουλος, Β., Κανάρη, Χ., & Χαμονικολάου,
Σ.Λ. (2017). Επιμορφωτικές Δράσεις Σε Θέματα Προσβασιμότητας Ατόμων Με
Αναπηρία Σε Μουσεία Και Αρχαιολογικούς Χώρους: Μια Μελέτη Περίπτωσης |
Charikleia Kanari - Academia.Edu, n.d.)

Τα άτομα με αναπηρία διαφέρουν μόνο στο γεγονός πως για τον έναν ή τον άλλον
λόγο δεν είναι σε θέση να κάνουν κάποια πράγματα με τον ίδιο τρόπο που τα κάνουν
τα άτομα χωρίς αναπηρία. Υπάρχει περίπτωση τα άτομα να χρειαστούν κάποια
αλλαγή ή προσαρμογή έτσι ώστε να ξεπεράσουν το αποτέλεσμα της αναπηρίας τους
(Anastasiou & Kauffman, 2012).

Η αναπηρία ενός ατόμου μπορεί να προέρχεται από τραύμα, ατύχημα, ασθένεια ή

γενετική. Αυτή η αναπηρία, μπορεί να περιορίσει την κινητικότητα, τις αισθήσεις και
τις ψυχικές διεργασίες του ατόμου. Για το ίδιο το άτομο η αναπηρία του είναι πάντα
συγκεκριμένη για εκείνον. Η ADA ορίζει την αναπηρία ως νομικό όρο παρά ιατρικό.
Ο νομικός αυτός ορισμός ορίζει την 7αναπηρία ωστόσο, είναι διαφορετικός με σχέση
τον ορισμό της με βάση άλλους νόμους.

4
1.2 Η ιστορική διάσταση της αναπηρίας:

Από τον επιστημονικό Διαφωτισμό της δύσης προήλθαν οι σύγχρονες αντιλήψεις για
την αναπηρία. Πριν από τον Διαφωτισμό υπήρχαν άνθρωποι κατά την προϊστορία, οι
οποίοι με βάσει τα στοιχεία φρόντιζαν τα άτομα με αναπηρία. Ένας από τους
σκελετούς που έχει ανακαλυφθεί και παραμένει στο Αρχαιολογικό χώρο του
Windover, ήταν ενός αγοριού 15 ετών που είχε δισχιδή ράχη. Αυτό σημαίνει ότι το
αγόρι αυτό πιθανώς θα ήταν παράλυτο από την μέση και κάτω και φρόντιζε μια
κοινότητα κυνηγών. (Argyropoulos & Kanari, 2015)

Στην αρχαία Ελλάδα επιτρεπόταν στα άτομα με μειωμένη κινητικότητα να έχουν

πρόσβαση σε θεραπευτικά ιερά και ναούς. Στον μεσαίωνα όλες οι μορφές αναπηρίας
θεωρούνταν ότι προέρχονται από δαίμονες. Επίσης, άλλη μια θεωρία εκείνης της
εποχής ήταν πως οι αναπηρίες αυτές ήταν μέρος της φυσικής τάξης ειδικότερα, την
εποχή της πανούκλας η οποία έβλαψε γενικά όλον τον πληθυσμό. Οι άνθρωποι
άρχισαν να έχουν ενδιαφέρον για την οριοθέτηση των κατηγοριών αναπηρίας στην
αρχή της σύγχρονης περιόδου. Επίσης, άρχισαν να ψάχνουν βιολογικές αιτίες για τις
διανοητικές και σωματικές διαφορές. (Munyi, 2012)

Ο Ευρωπαϊκώς διαφωτισμός βοήθησε στην δημιουργία θεσμών και συναφών

συστημάτων γνώσης τα οποία μετά από παρατήρηση κατηγοριοποίησαν τους
ανθρώπους. Ο διαφωτισμός αυτός, στηρίχθηκε στην λογική και στην φυσική
επιστήμη. Σημαντικό ρόλο για την διαμόρφωση της σημερινής έννοιας της αναπηρίας
είχαν τα άσυλα, οι φυλακές και οι κλινικές.

Οι εξελίξεις στην έννοια της αναπηρίας έγιναν κυρίως τον 18 ο και τον 19ο αιώνα.
Αρχικά, αναπτύχθηκε η κλινική ιατρική και η συζήτηση γύρω από αυτήν. Αυτό, είχε
ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζεται το ανθρώπινο σώμα ως πράγμα το οποίο πρέπει
να μελετηθεί και να μεταμορφωθεί, ώστε να το χειριστεί. Από την προσπάθεια
ταξινόμησής και κατηγοριοποίησής της αναπηρίας για επιστημονικούς λόγους
δημιουργήθηκαν μέθοδοι ομαλοποίησης. (Anastasiou & Kauffman, 2011)

5
1.3 Τα προβλήματα των ατόμων με αναπηρία και οι τρόποι
ενσωμάτωσής:
Μια αναπηρία επηρεάζει πολλές και διαφορετικές πτυχές του ανθρώπου καθώς είναι
ένας παράγοντας σύνθεσης. Τα άτομα τα οποία έχουν κάποια μορφή αναπηρίας έχουν
λιγότερη πρόσβαση στην εκπαίδευση και τις ευκαιρίες εργασίας καθώς και στην
υγεία. Επίσης, τις περισσότερες φορές τα άτομα με αναπηρία ζουν σε συνθήκες
ανέχειας. Όλα αυτά μπορεί να οφείλονται από διαφορετικούς παράγοντας όπως είναι
το κοινωνικό στίγμα, η έλλειψη παροχής υπηρεσιών λόγω της έλλειψης πρόσβασης
στα κτίρια και στις μεταφορές αλλά και η περίπτωση να μην έχουν γνώμη σε
αποφάσεις που επηρεάζουν την ευημερία τους (Kartasidou, et al. 2013).

Υπηρεσίες οι οποίες είναι δεδομένες για όλη την κοινωνία άτομα με αναπηρία
αντιμετωπίζουν εμπόδια στην χρήση του. Αυτές οι υπηρεσίες είναι το σύστημα
υγείας, η απασχόληση, ο κοινοτικός χώρος, οι μεταφορές και η εκπαίδευση. Ανάλογα
την οικονομική τάξη της κοινότητας ,δηλαδή, αν είναι λιγότερο ή περισσότερο
ανεπτυγμένη να προβλήματα που κλίνονται να αντιμετωπίσουν τα άτομα αυτά είναι
λιγότερα ή περισσότερα. Με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα η κοινωνία πρέπει να
φροντίζει πως όλα τα μέλη της μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους. Ωστόσο τα
προγράμματα της κοινωνικής πρόνοιας που ασχολούνται με αυτά τα θέματα
επικεντρώνονται περισσότερο στην φτώχια και όχι στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν
καθημερινά τα άτομα με αναπηρία σε βασικές ανάγκες και δικαιώματα όπως είναι η
υγεία και η εκπαίδευση. Με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την
αντιμετώπιση των εμποδίων αυτών έχει υπάρξει περιορισμένη πρόοδος. Με
αποτέλεσμα η κοινωνική προστασία πρέπει να εμβαθύνει περισσότερο και όχι μόνο
μέχρι τις παραδοσιακές προσεγγίσεις έτσι ώστε, τα άτομα με αναπηρίες να μπορούν
να εκμεταλλευτούν όλες τις παροχές τις κοινωνίας και όλα τους τα δικαιώματα.
(Anastasiou & Kauffman, 2012)

Με βάση την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948

(UDHR), το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά
Δικαιώματα του 1966 (ICESCR) και, τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα
Δικαιώματα του 2006 Άτομα με αναπηρία (CRPD) αναγνωρίζεται το δικαίωμα των
ατόμων με αναπηρία για κοινωνική προστασία αλλά και ότι τα κράτη τα οποία
συναινούν έχουν την ευθύνη να διαμορφώσουν μια κοινωνία στην οποία δεν θα
υπάρχει εξαίρεση με βάση την ικανότητα. Τα κράτη λοιπόν αυτά φροντίζουν να
διασφαλίσουν ότι θα υπάρχει ισότητα στα άτομα τις κοινωνίας ανεξαιρέτως τις
αναπηρίες που μπορεί να έχουν. Το έργο της παγκόσμιας τράπεζας για την
6
καταπολέμηση της φτώχιας και για την διατήρηση της κοινωνικής ευημερίας
επικεντρώνεται στην συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία και την δυνατότητα ίσων
ευκαιριών. (Tschanz & Staub, 2017)

Κεφάλαιο 2:

2.1 Η επιδράσεις της στάσης της κοινωνίας στην ψυχολογία του

ατόμου

Η αναπηρία είναι μια πολύπλευρη έννοια. Συχνά το άτομο με ειδικές ανάγκες μπορεί
να μην ξέρει αν είναι σε μια κοινωνική κατάσταση, δηλαδή, αν θα τον
αντιμετωπίσουν με περιέργεια, συμπόνια, οίκτο, προστασία, βοήθεια, αν θα τον
επαινέσουν για τις ικανότητες του ή θα τον απορρίψουν.

Για ένα άτομο με αναπηρία βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του και
στην ένταξη του στην κοινωνία έχει η αντιμετώπιση που θα λάβει από την κοινωνία
αλλά και η στάση του ίδιου του ατόμου προς την αναπηρία του, την κοινωνία και η
στάση του σε άλλα άτομα με αναπηρίες. (Dowling & Dolan, 2001)

Αν το άτομο με αναπηρία βιώνει απογοήτευση, περιθωριοποίηση, ανασφάλεια, νιώθει

ανεπαρκείς και άγχος μπορεί να οδηγηθεί σε επιθετικότητα, κατάθλιψη, απόσυρση
και άλλα που θα επιδεινώσουν την κατάσταση του. Αυτά τα συναισθήματα το άτομο
μπορεί να τα βιώνει εξαιτίας της στάσης της κοινωνίας αλλά και επειδή ο ίδιος δεν
είναι καλά με την αναπηρία του δεν το έχει αποδεχθεί. (Anastasiou & Kauffman,
2011)

2.2 Η στάση του ατόμου για την αναπηρία του

Το άτομο με αναπηρία μπορεί να μην αποδεχθεί την αναπηρία του. Για αυτό τον
λόγω ίσως θεωρεί τον εαυτό του στιγματισμένο και γίνεται ευάλωτος στο άγχος. Το
υψηλό επίπεδο άγχους πολλές φορές μειώνει την ικανότητα του ατόμου να ‘βλέπει’
ρεαλιστικά το πράγματα έτσι, το άτομο αντιδράει παρορμητικά, άκαμπτα και
καταναγκαστικά. Οι άμυνες που δημιουργεί το άτομο με ανασφάλεια τον περιορίζουν
στις δραστηριότητες του. Το άτομο αυτό δεν έχει ψηλές φιλοδοξίες, καθώς αυτές
συνδέονται με την αυτοαντίληψη του. Είναι σημαντικό τι πιστεύει το ίδιο το άτομο
για τον εαυτό του, τι ικανότητες, τις προσδοκίες και τους στόχους του. Η προσωπική

7
ιδέα του ανθρώπου όπως ονομάζεται επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις απόψεις
των άλλων για εκείνον.(Lepida_Styliani.Pdf, n.d.)

Σε πολλές περιπτώσεις το άτομο με αναπηρία μειονεκτεί από την αυτοαντίληψη του

παρά από την ίδια του την αναπηρία. Τα άτομα δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην
αναπηρία τους και αυτά που δεν μπορούν να κάνουν παρά στις δυνατότητες τους. Με
συνέπια οι προσδοκίες τους να είναι χαμηλές αλλά και οι κινητοποίηση τους
μειώνεται. Τα άτομα, λοιπόν, που δεν αποδέχονται την αναπηρία τους αντιδρούν με
δυο τρόπους. Ένας είναι πως παραιτούνται εύκολα και δεύτερον ότι αγωνίζονται
συνέχεια με υψηλότερους στόχους υπερβαίνοντας όμως τις δυνατότητες τους ακόμα
και χωρίς αναπηρία. (Κατερίνα Παστήλα, 21:57:22 UTC)

Πολλές είναι οι περιπτώσεις ατόμων με ειδικές ανάγκες οι οποίοι είναι

απομονωμένοι. Η οικογένεια, ο χώρος εργασίας, η γειτονία και η κατάσταση που
υπάρχει εκεί είναι σημαντική, όμως για κάποια άτομα η διατήρηση μιας υγιής
κατάστασης ή ακόμα και η επίτευξη της δεν είναι εφικτή. (Anastasiou & Kauffman,
2012)

Ακόμα και τα ίδια τα άτομα με αναπηρία διατηρούν κάποια κοινωνική απόσταση με

άλλα άτομα με ειδικές ανάγκες και τους αντιμετωπίζουν ως εξωτερικούς. Αυτό
συμβαίνει με την πλειονότητα των ατόμων με αναπηρία αλλά όχι με όλους. Η αιτία
που το κάνουν αυτό είναι επειδή αισθάνονται άβολα με την παρουσία ενός ατόμου με
ειδικές ανάγκες. Τους είναι δύσκολο να αναμιχθούν και να δεχτούν τα άλλα άτομα με
αναπηρία. Τα άτομα ,λοιπόν, συχνά απομονώνονται κοινωνικά.

Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν διαφορετικά τα άλλα άτομα με αναπηρία.

Ζουν με τις αναπηρίες τους στην κοινότητα, αλλά δεν είναι ποτέ πλήρως αποδεκτοί
από τους υπόλοιπους εφήβους. (Tschanz & Staub, 2017)

2.3 Κυρίαρχες κοινωνικές αντιλήψεις για τα άτομα με αναπηρία

Τα άτομα με αναπηρία πρέπει να μένουν σε μια κοινωνία χωρίς φραγμούς και

στερεότυπα έτσι δεν θα περιθωριοποιούνται. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει να
υπάρχει θετική στάση και να αλλάξουν οι αντιλήψεις τις κοινωνίας. Τα στερεότυπα
αποτελούν κοινωνικές αναπαραστάσεις. Η κοινωνική αναπαράσταση είναι το προϊόν
και η διαδικασία μιας κοινωνικής και ψυχολογικής επεξεργασίας της
πραγματικότητας. (Dowling & Dolan, 2001)

8
Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις αποτελούν αυτονόητα στοιχεία της ανθρώπινης
σκέψης και ισχύουν ως κοινωνικές αξίες ή και ως κοινωνικά πρότυπα. Με τον όρο
στερεότυπα εννοείται το συναίσθημα αποδοχής ή απόρριψης ενός ατόμου ή ομάδας
ενώ η προκατάληψη δηλώνει αρνητική σημασία.
(PanayiotouTsianikaSymeonidou.Pdf, n.d.)

Όσο αφορά τα άτομα με αναπηρία η προκατάληψη αφορά το είδος της βλάβης,

δηλαδή, όταν η αντίδραση απέναντι στα άτομα με αισθητηριακή βλάβη είναι
λιγότερο αρνητική σε σχέση με τα άτομα που έχουν μια εμφανή σωματική ή νοητική.
Επίσης, τα στερεότυπα μπορεί να διαφοροποιηθούν με βάση το φύλο ενός ατόμου.
Ακόμα, η εκπαίδευση μπορεί να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται
κανείς την κατάσταση και το πως την αντιμετωπίζει. Το σχολικό περιβάλλον μπορεί
να βοηθήσει στην εξάλειψη ή την μείωση των προκαταλήψεων με την ένταξη των
ομάδων αυτών στο περιβάλλον του. Καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των
στερεοτύπων διαδραματίζουν οι αντιλήψεις, οι προσδοκίες και οι πεποιθήσεις που
έχει το κάθε άτομο. Από τα παραπάνω καθορίζεται το πώς αισθάνεται και
συμπεριφέρεται ένα άτομο απέναντι σε άλλους.(Munyi, 2012)

Υπάρχει περίπτωση μια κατάσταση να επεξεργαστεί δυσλειτουργικά δηλαδή, χωρίς

την ρεαλιστική εικόνα της πραγματικότητας. Ως αποτέλεσμα, προκαλούνται
δυσάρεστα συναισθήματα και δημιουργούνται μη αποδεκτές συμπεριφορές. Αυτά
είναι τα γνωσιακά λάθη που μπορεί να συνδέονται με τη διαμόρφωση των
στερεοτυπικών αντιλήψεών. (Society’s Attitude Toward People with Disabilities, n.d.)

Άλλα γνωστικά λάθη είναι:

 Το αυθαίρετο συμπέρασμα.

 Η επιλεκτική αφαίρεση.

 Η μεγέθυνση / σμίκρυνση.

 Η υπεργενίκευση

2.4. Πηγές των στάσεων απέναντι στα ΑμεΑ

Υπάρχουν γενετικοί, προγεννητικοί, ανατομικοί, μοριακοί και μεταγεννητικοί

παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν στην απώλεια ή τον συμβιβασμό της διανοητικής ή
σωματικής λειτουργίας. Ως ανθρώπινα όντα μπορεί κανείς να αισθανθεί άβολα με

9
ομάδες που για κάποιον λόγω διαφέρουν από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, όπως
είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Τα άτομα που έχουν αναπηρία σε κάποιες
περιπτώσεις μπορεί να μην είναι άτομα με ειδικές ανάγκες. Τα μειονεκτήματα τα
δημιουργεί η κοινωνία κατηγοριοποιώντας τα άτομα αυτά, με τις συνέπειες για τον
τρόπο με τον οποίο αποδέχεται αλλά και κρίνει τους ανθρώπους. Τα άτομα που έχουν
αναπηρίες οι οποίες είναι εύκολα αντιμετωπίσιμες αλλά και μπορούν τα άλλα άτομα
να επικοινωνήσουν χωρίς δυσκολία μαζί του είναι πιο αποδεκτό με σχέση τα άτομα
με βαριά αναπηρία κυρίως με διανοητικά και νευρολογικά προβλήματα. (Anastasiou
& Kauffman, 2011)

Μια κοινωνία συχνά βλέπει τα άτομα με ειδικές ανάγκες ως αυτούς που συμβάλουν
λιγότερο σε αυτήν. Δηλαδή, έχουν χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, είναι κοινωνικά
απομονωμένα και οι περισσότεροι δεν εργάζονται. Επίσης, εξαιτίας των ιατρικών
προβλημάτων τους και τις περισσότερης φροντίδας που χρειάζονται θεωρείται ότι
κοστίζουν περισσότερο στην κοινωνία. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα το άτομο με
αναπηρία να είναι απομονωμένο και συχνά να περιθωριοποιείται κοινωνικά και η
οικογένεια του. Ο πολιτισμός είναι με τέτοιον τρόπο δομημένος ο οποίος εκτιμά την
αυτονομία και την ανεξαρτησία. (ΕΣΑμΕΑ, 2008)Εάν θεωρηθεί ότι οι τρέχουσες
αντιλήψεις για τα ΑμεΑ είναι αναληθείς και καταστροφικές, τότε αυτές οι απόψεις
πρέπει να καταπολεμηθούν.(Αντιμετώπιση των ατόμων με ειδικές ανάγκες -
FamilyEducation, n.d.)

Ένα μεγάλο ερώτημα που πολλές έρευνες προσπαθούν να απαντήσουν είναι γιατί η
στάση ενός ατόμου απέναντι σε άτομα ειδικής αγωγής είναι αρνητική; Πιθανές
εξηγήσεις είναι από οικονομικές και ιστορικές προκαταλήψεις, από κοινωνικούς και
πολιτισμικούς παράγοντες και από ενδοατομικές διακυμάνσεις.(Lepida_Styliani.Pdf,
n.d.)

οι πηγές προέλευσης των στάσεων απέναντι στα άτομα με αναπηρία χωρίζονται σε

πέντε διαστάσεις. (Tschanz & Staub, 2017)

1. Κοινωνική- πολιτιστική- ψυχολογική διάσταση: οι κοινωνικές και

πολιτισμικές αξίες διαφοροποιούνται με βάση τους στόχους και τη ροή της
κοινωνίας. Επίσης, εξελίσσονται ιστορικά.
Οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί κανόνες είναι συνδεδεμένοι με την
υποβάθμιση της κοινωνικής θέσης του αναπήρου. Συχνά η κοινωνική θέση
του ατόμου με αναπηρία είναι ίδια με αυτή των μειονοτικών ομάδων. Αιτία

10
 για αυτήν την υποτίμηση οφείλεται από το στίγμα αλλά και την κοινωνική
παρέκκλιση με την οποία η κοινωνία έχει συνδέσει την αναπηρία.
Οι ψυχολογική διάσταση σε αντίθεση οφείλεται σε βαθύτερους φόβους και
ενοχές των ατόμων χωρίς αναπηρία. Το μη-ανάπηρο άτομο φοβάται να
συνδεθεί με ένα πρόσωπο χωρίς αναπηρία, καθώς αυτό μπορεί να εκληφθεί
από την κοινωνία ως προσωπικής έλλειψη. Έτσι τα πρόσωπα με αναπηρίες
απορρίπτονται και εξοστρακίζονται.
2. Συναισθηματική - γνωστική διάσταση: μια από τις συχνότερες πηγές
δημιουργίας αρνητικών στάσεων είναι η απειλή στην άθικτη εικόνα του
σώματος του ανθρώπου. Επίσης, ένα άτομο όταν συγχρωτίζεται με κάποιον
που έχει μια αναπηρία του δημιουργείται φόβος πως κάτι παρόμοιο θα
μπορούσε να συμβεί και στον ίδιο. Ακόμα μπορεί να του αναζωπυρωθεί ο
φόβος για τον θάνατο.
3. Συνειδητή διάσταση: ως συνειδητή διάσταση αναφέρονται όλες εκείνες ι
στάσεις των ατόμων κατά τις οποίες ο παρατηρητής θεωρείται πλήρως
ενημερωμένος. Κάποια παραδείγματα συνειδητών στάσεων αποτελούν ο
φόβος του κοινωνικού εξοστρακισμού, η απόδοση ηθικής ή προσωπικής
ευθύνης για την αιτιολογία της αναπηρίας. ADDIN ZOTERO_ITEM
CSL_CITATION {"citationID":"oi3GHTU2","properties":
{"formattedCitation":"({\\i{}Lepida_Styliani.Pdf},
n.d.)","plainCitation":"(Lepida_Styliani.Pdf,
n.d.)","noteIndex":0},"citationItems":[{"id":76,"uris":["http://zotero.org/
users/local/ac9L2tYV/items/2777KAYF"],"uri":["http://zotero.org/users/
local/ac9L2tYV/items/2777KAYF"],"itemData":
{"id":76,"type":"article","title":"Lepida_Styliani.pdf","URL":"http://
www.pspa.uoa.gr/fileadmin/pspa.uoa.gr/uploads/Research/EDE/
Conferences/KDP_2003/Proceedings/Lepida_Styliani.pdf","accessed":{"date-
parts":[["2021",5,5]]}}}],"schema":"https://github.com/citation-style-
language/schema/raw/master/csl-citation.json"} (Lepida_Styliani.Pdf, n.d.)
4. Η διάσταση της παρούσας κατάστασης και της προηγούμενης: ένας άνθρωπος
μεταφέρει τις προσωπικές του εμπειρίες σε άλλους και ιδιαίτερα στα παιδία
του. Ο γονιός μεταφέρει τις κοινωνικές πολιτιστικές και ηθικές πεποιθήσεις
και στάσεις του τουλάχιστον σε ένα βαθμό στα παιδιά του. Με αυτόν τον
τρόπο επηρεάζει το άτομο και για τις εμπειρίες του με βάση τις ασθένειες και
την αναπηρία.

11
 5. Η διάσταση των εσωτερικά και εξωτερικά δημιουργημένων αιτιών: όσο
περισσότερο αλληλοεπιδρά ένας άνθρωπος με πρόσωπα με αναπηρία με
θετικό τρόπο και σε ισότιμη βάση, τόσο θετικότερες τείνουν να γίνουν οι
στάσεις του απέναντι σε αυτά τα άτομα.

Ο απολυταρχισμός, ο εθνοκεντρισμός, η ακαμψία, η επιθετικότητα, ο δογματισμός , ο

ναρκισσισμός, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, το εξωτερικό κέντρο ελέγχου και η
ενδοσκόπηση είναι οι πιο συχνές αρνητικές στάσεις των ατόμων προς τα άτομα με
αναπηρίες.

Πολλές συμπεριφορές των ΑμεΑ, όπως η υπερβολική εξάρτηση, η επιδίωξη

δευτερευόντων κερδών και οικονομικών αντικινήτρων και η ανασφάλεια μπορεί να
επιτείνουν τις αρνητικές στάσεις γι’ αυτά.(Society’s Attitude Toward People with
Disabilities, n.d.)

Συμπεράσματα:

Συμπεραίνοντας, τα άτομα με ειδικές ανάγκες για πολλούς και διαφορετικούς λόγους

οι οποίοι είναι πολυσύνθετοι αντιμετωπίζονται αρνητικά από την κοινωνία αλλά και
οι ίδιοι κάποιες φορές έχουν αρνητική στάση απέναντι στην αναπηρία τους και δεν
την αποδέχονται με αποτέλεσμα να μειώνουν τον εαυτό τους. Επίσης, φαίνεται ότι
ανάλογα τον τύπο της αναπηρίας αλλάζει και η στάση του ατόμου. Δηλαδή, τα άτομα
με κοινωνικές, ψυχιατρικές και διανοητικές αναπηρίες αντιμετωπίζονται περισσότερο
αρνητικά από ότι άτομα με αισθητηριακές ή φυσικές αναπηρίες. Η στάση αυτή της
κοινωνίας αλλά και του κάθε ατόμου είναι μια εσωτερική ψυχική διαδικασία η οποία
δεν είναι άμεσα εμφανής. Είναι μια διαδικασία που επηρεάζεται από την γνώση, την
ιδεολογία το συναίσθημα και την πράξη του ατόμου. Τέλος, με την ιστορική
αναδρομή που έγινε παραπάνω γίνεται πλήρως κατανοητό ότι για την αλλαγή της
αντιμετώπισης των ατόμων με ειδικές ανάγκες πρέπει να αλλάξει ριζικά η κοινωνία
(ακόμα και στις υποδομές τις) και οι αντιλήψεις των κάθε ατόμων ξεχωριστά καθώς ο
ένας επηρεάζει τον άλλον.

12
Βιβλιογραφία:

Anastasiou, D., & Kauffman, J. (2011). A Social Constructionist Approach to

Disability: Implications for Special Education. Exceptional Children, 77, 367–

384. https://doi.org/10.1177/001440291107700307

Anastasiou, D., & Kauffman, J. M. (2012). Disability as Cultural Difference:

Implications for Special Education. Remedial and Special Education, 33(3),

139–149. https://doi.org/10.1177/0741932510383163

Dowling, M., & Dolan, L. (2001). Families with Children with Disabilities—

Inequalities and the Social Model. Disability & Society, 16.

https://doi.org/10.1080/713662027

GRI-2014-12356.pdf. (n.d.). Retrieved May 5, 2021, from

http://ikee.lib.auth.gr/record/134331/files/GRI-2014-12356.pdf

Lepida_Styliani.pdf. (n.d.). Retrieved May 5, 2021, from

http://www.pspa.uoa.gr/fileadmin/pspa.uoa.gr/uploads/Research/EDE/

Conferences/KDP_2003/Proceedings/Lepida_Styliani.pdf

Munyi, C. W. (2012). Past and Present Perceptions Towards Disability: A Historical

Perspective. Disability Studies Quarterly, 32(2), Article 2.

https://doi.org/10.18061/dsq.v32i2.3197

PanayiotouTsianikaSymeonidou.pdf. (n.d.). Retrieved May 5, 2021, from

https://www.ucy.ac.cy/psifides-gnosis/documents/psifides-gnosis/%CE

%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B5%CF

13
 %85%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82/

PanayiotouTsianikaSymeonidou.pdf

(PDF) Αργυρόπουλος, Β., Κανάρη, Χ., & Χαμονικολάου, Σ.Λ. (2017). Επιμορφωτικές

δράσεις σε θέματα προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία σε μουσεία και

αρχαιολογικούς χώρους: Μια μελέτη περίπτωσης | Charikleia Kanari—

Academia.edu. (n.d.). Retrieved May 8, 2021, from

https://www.academia.edu/37236072/%CE%91%CF%81%CE%B3%CF

%85%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF

%CF%82_%CE%92_%CE%9A%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF

%81%CE%B7_%CE%A7_and_%CE%A7%CE%B1%CE%BC%CE%BF

%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%AC%CE%BF

%CF%85_%CE%A3_%CE%9B_2017_%CE%95%CF%80%CE%B9%CE

%BC%CE%BF%CF%81%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA

%CE%AD%CF%82_%CE%B4%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE

%B9%CF%82_%CF%83%CE%B5_%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE

%B1%CF%84%CE%B1_%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE

%B2%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BC%CF%8C%CF%84%CE

%B7%CF%84%CE%B1%CF%82_%CE%91%CF%84%CF%8C%CE%BC

%CF%89%CE%BD_%CE%BC%CE%B5_%CE%91%CE%BD%CE

%B1%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%83%CE%B5_

%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%B1_%CE

%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE

%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%BF

%CF%8D%CF%82_%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%BF%CF%85%CF

%82_%CE%9C%CE%B9%CE%B1_%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE

14
 %AD%CF%84%CE%B7_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF

%80%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82

Society’s Attitude Toward People with Disabilities. (n.d.). Retrieved May 6, 2021,

from https://paul-burtner.dental.ufl.edu/oral-health-care-for-persons-with-

disabilities/societys-attitude-toward-people-with-disabilities/

Tschanz, C., & Staub, I. (2017). Disability-policy models in European welfare

regimes: Comparing the distribution of social protection, labour-market

integration and civil rights. Disability & Society, 1–17.

https://doi.org/10.1080/09687599.2017.1344826

Αντιμετώπιση των ατόμων με ειδικές ανάγκες—FamilyEducation. (n.d.). Retrieved

April 24, 2021, from https://www.familyeducation.com/life/interacting-

people/dealing-disabled

Κατερίνα Παστήλα. (21:57:22 UTC). Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΣΥΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ

ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑ….

https://www.slideshare.net/ssuserb498e01/ss-77624112

15