T

.C.
K
ONYAV AL
İLİ
Ğİ
İ
LKÜL
TÜRTURİ
Z MMÜDÜRL
ÜĞÜ
 Çeviri / Translated by
Nevit Oğuz Ergin

Kapak Tasarımı / Sayfa Düzeni

Gökhan Çakır

Farsça Metin Yazımı

Emrah Gökçe

Telefon
0332 617 15 92

Adres
Doğu İstasyon Mah.
Sakarya Cad. 8/A
Sarayönü / KONYA

2018
I would like to dedicate this book to Meral
Ekmekçioğlu. Without her support and
encouragement, this work would have never been
completed. I also thank her for her patience and
guidance over the many years it took to edit the
Turkish translation, word by word.

Bu kitabı Meral Ekmekçioğlu’na ithaf etmek

istiyorum. O’nun desteği ve cesaretlendirmesi olmasa
idi bu çalışma asla bitemezdi. Aynı zamanda, yıllar
içerisinde bu kitabı defalarca kelime kelime okuyarak
günümüz Türkçesiyle anlaşılır hale getirilmesinde
gösterdiği sabır ve yönlendirme için de kendisine
sonsuz teşekkür ederim.

Nevit Oğuz Ergin

We would like to give special thanks to the following people who have contri-
buted to this work. Without their support, this project would not have been
possible:
Erdoğan Erol,
Mehti Demir,
Zeynep Ekmekçioğlu Davut,
İrem Ekmekçioğlu Aşçıoğlu,
Sergey Sechiv,
Professor Mahmoud Ghanadan,
Kavous Barghi,
Keikhosro Barghi,
The Group of Scholars at Stanford University
and Millicent Alexander.

Bu kıymetli eserin ortaya çıkmasında emeği geçen aşağıda isimleri yazılı kişilere
ayrı ayrı teşekkür ederiz. Onların desteği olmasaydı bu projeyi gerçekleştirmek
mümkün olmayacaktı:
Dr. Erdoğan Erol,
Mehti Demir;
Zeynep Ekmekçioğlu Davut,
İrem Ekmekçioğlu Aşçıoğlu,
Sergey Sechiv,
Profesör Mahmoud Ghanadan,
Kavous Barghi,
Keikhosro Barghi,
Stanford Üniversitesi’ndeki akademisyen grubu
ve Millicent Alexander.

Nevit Oğuz Ergin

Meral Ekmekçioğlu
 INTRODUCTION

For the one who is frustrated with the dead ends of faith and the mind (reason), there is
hope from Mevlana. No one but Mevlana articulates the deep silence of Absence so well.
Mevlana is a great mountain with humanity at its feet and nothingness at its peak. To climb
this mountain, Fenâ [Self annihilation] is required. With careful reading, this Rubailer [col-
lection] of rubais [quatrains] by Mevlana provides a road map for climbing the mountain.
This is why I and many others do not consider the poetics of these rubais --beautiful as
they are-- to be their most important attribute. Above all, we consider them to be sacred texts.
Mevlana recited them almost 800 years ago, and in them, he gives answers to questions that
have only recently been asked. Limiting these questions and his answers to the intellectual
level would be a great injustice to him. He is the King of Nothingness, as he describes:
They appraised my head, my turban and my robe.
They didn’t even give me a penny.
Haven’t you heard my name in this Universe?
I am Nothing, Nothing, Nothing.1
To Mevlana, the world is a magnificent lie: “in fact, we are not here; those are our shadows.”2
This lie is created by our human perception, which is generated by our Self. The Self is the
curse of humanity and the cause of all problems, individually and nationally. Human percep-
tion creates two institutions based on the Self: faith and mind (reason). The Self perpetuates
our human addiction to being and becoming. Unless we get rid of the Self, we look at each
other as either predator or prey.
About this folly, Mevlana asks, “How do you build mud houses on top of water?”3
In counterbalance, Mevlana’s most common theme in all of his poetry is Love, the kind of
Love that can only be reached by total annihilation of the Self. There are many, many rubais
that focus on this kind of Love, and they deserve the most careful of readings.
Death will knock on everyone’s door sooner or later. Mevlana explains that dying before
one’s chronological death--annihilatingthe Self and reaching Love-- is the only way to im-
mortality.
Closing one’s eye and ears to our human condition is not only püre ignorance, but also
dangerous. Mevlana is the last chance for humanity before calamity comes.

Nevit O. Ergin
San Mateo, CA, USA

11
 TRANSLATOR’S NOTE

“Rubai”is the Arabic term for quatrain. It could very well be the Persian reinvention of
the old Greek epigram. The first, second and fourth lines rhyme, while the third is usually
free. Twenty-four meters are used in these rubais. They are variations of the meter “Mef ’ûlü,
mefâ’îlü, mefâ’îlü, fe’ûlün. ”
The “ahrem” group of rubais starts with “mef ’ûlün,” the “ahreb” group starts with “mef ’ûlü”
and ends with “fa’il, fa’ul, fa’lün, fâ. “Ahreb meters are more popular, such as “mef ’ûlü, mefa’ilün,
mefa’ilün, fa.”
The rubais are divided according to the last letter of their rhyme and scattered through-
out thepages of the second volume of the Divan-i Shams; more specifically, on pages 256-
289,313-314, 322, and 340-344.
In contrast to the gazels [longer poems], Shams is only mentioned a few times in the rubais.
For example, there is a rubai about Sham’s second return to Konya (D, rubai 383). Three other
rubais are considered eulogiesfor Shams (D, rubai 57 and 58 and Y, rubai 1).
There is a discrepancy in the number of rubais according to Gölpınarlı, Şefik Can, and
Furûzânfer. According to Gölpınarlı’s work, there are 1,765 rubais. One of them includes the
rubai that begins, “Come as you are ...” He included this rubai among the rubais with an end-
ing rhyming letter “A.” This popular rubai is not in this Divan, and its origin is questionable.
Four other rubaisare in Eflaki’s Menakıb, but not in the Divan.
Our most important finding came while we were analyzing the Divan page by page in
preparation for this book. Gölpınarh missed a whole page (both sides of page 158). That is a
little over 100 rubais.
Şefik Can translated 2,217 rubais based on Professor Furûzânfer ‘s rubais, and some from
his own sources. The concordance of the rubais has been done based on these three sources
as accurately as possible.
Although my English translations are based on two Turkish books, I consulted many Per-
sian scholars to overcome the shortcomings of translating Mevlana from another language
other than Persian (Farsi). I thought this would be better than depriving Mevlana lovers of
this treasure for another 800 years.
According to the Russian linguist Roman Jakobson, “...Poetry by definition is untranslat-
able. Only creative transposition is possible.1 This is very true for Mevlana’s poems. For that
reason, I have tried to be idiomatic and communicative, faithful to meaning rather than trans-
lating word-by-word. I humbly ask for tolerance and understanding from readersregarding
this gigantic task.

12
 NOTES

For each of the rubais, there are three sources cited. This is due to conflicting scholarship
as regards original material.
In this volume, there is an alphabet letter and three numbers immediately below each
rubais. The alphabet letter and first number refer to the work of Gölpınarlı, the middle num-
ber refers to the work of Furûzânfer, and the third number to the work of Şefik Can.
Readers are encouraged to avail themselves of these and other sources to arrive at their
own conclusions.

INTRODUCTION

1
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 1421; Forûzânfar, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-é mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba- mawlawî, v. 1284. Göîpınarlı,
Mevlânâ Celâleddin, Rubâîler M 162, v.198.
2
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 18; Forûzânfar, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-é mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba-mawlawî, v. 165. Gölpınarlı, Mev-
lânâ Celâleddin, RubâîlerT 46, v. 153.
3
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 505; Forûzânfar, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-é mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba-mawlawî, v. 450. Gölpınarlı, Mev-
lânâ Celâleddin, Rubâîler D 102, v. 302

TRANSLATOR’S NOTE

1
Jakobson. “On Linguistic Aspeds of Translation” (1959), screen 19 of 22.

BIBLIOGRAPHY

Can, Şefik. Hz.Mevlânâ’nın Rubâîleri. Ankara, Turkey: T.C. Kültür Bakanliği Yayinlari!
2752 Yayimlar Dairesi Başkanligi Sanat-Edediyat Eserleri Dizise / 3655-120,2001.
Forûzânfar, Badî’uzzamân, ed. Kulliyât-é shams yâdîwân-é kabîr-e mawlânâ jalâluddîn
Muhammad mashhûrba-mawlawî. Tehrân: University of Tehrân, 1957-1967.
Gölpınarlı, Abdülbâki. Dîvân-i Kebîr Mevlânâ Celâleddin. I-VII. Ankara: Turkey: Kültür
Bakanliği, 1992.
-------------. Mevlânâ Celâleddin, Rubâîler. Ankara: Turkey: Ajans-Türk Matbaacilik San-
ayi, 1982.

13
 GİRİŞ

Aklın (mantık) ve inancın çıkmaz sokaklarında hayal kırıklığına uğrayanlar için,

Mevlânâ’da umut vardır: Hiçliğin derin sessizliğini Mevlânâ kadar iyi ifade eden bulunmaz. O
etekleri insanlık, zirvesi Hiçlik olan koca bir dağdır. Bu dağa tırmanmak için Fenâ (benliğin
yok olması) gerekir. Dikkatle okundukları takdirde Mevlânâ’nın rubaileri, bu dağı tırmanmak
isteyenler için bir yol haritası haline gelirler.
Bu yüzden ben ve benim gibiler -her ne kadar çok güzel şiirler olsalar da- Mevlânâ’nın sö-
zlerini şiirsel değerlerinden çok kutsal satırlar olarak görürüz. Mevlânâ 800 yıl önce söylediği
bu sözleriyle daha yeni yeni sorulmaya başlayan sorulara bile cevap vermektedir. Bu soru ve
cevapları mantık çerçevesiyle sınırlamak Mevlânâ’ya büyük haksızlık olurdu. Aşağıda kend-
isinin de tarif ettiği gibi, o Hiçliğin Kralıdır:
Başıma, sanğıma, cübbeme değer biçtiler.
Bana bir kuruş bile vermediler.
Adımı Evren’de duymadın mı?
Ben bir hiçim, hiçim, hiç.
(Gölpınarlı: 162-198, Furuzanfer; 1284, Şefik Can: 1421, Dîvân Ergin: 302-3)
Mevlânâ’ya göre dünya koca bir yalandır: “Aslında burada değiliz, bunlar bizim gölgelerim-
iz” der. Bu yalanı yaratan insan algısıdır, bu algıyı da Benlik yanılgısı yaratır. Benlik insanlığın
laneti ve hem kişisel hem de ulusal bütün sorunlarımızın sebebidir. İnsan algısının Benlik
yanılgısından inanç ve akıl (mantık) doğar. Benlik yanılgısı, insanlığın olmak ve oluşmaya
dayalı bir dünyaya olan bağımlılığını sürekli kılar. Benlikten sıyrılmadıkça, birbirimizi av ve
avcılar olarak görmeye devam ederiz.
Mevlânâ “Su üzerine kerpiçten ev kurulur mu?” diye sorar.
Bunların aksine, Mevlânâ’nın şiirlerinde en sık rastlanan tema Aşk’tır, ancak Benliğin tama-
men yok edilmesiyle erişilebilecek türden bir Aşk. Bu aşka odaklanan birçok rubâîsi vardır, en
dikkatli okunması gerekenler de bu dörtlükleridir.
Ölüm hepimizin kapısını er ya da geç çalacak. Mevlânâ kronolojik ölüm gerçekleşmeden
ölmenin (yani Benliği yok edip Aşk’a ermenin) ölümsüzlüğün tek yolu olduğunu anlatır.
İnsan algısının kısıtlılığına gözlerimizi ve kulaklarımızı kapatmak, sadece kör cehalete yol
açmaz, aynı zamanda tehlikelidir. Mevlânâ, insanlığın kıyametten önceki son şansıdır.

Nevit Oğuz Ergin

San Mateo, CA, USA

15
 ÇEVİRMEN NOTU

Rubâî, Arapça dörtlük anlamında olup, edebiyatta bir nazım şeklinin adıdır. Antik Yunan
epigramlarının İranlılar tarafından tekrar icat edilmiş hali de olabilir. Rubailerin birinci, ik-
inci ve dördüncü mısraları kendi aralarında kafiyeli, üçüncü mısraları ise genellikle serbesttir.
Rubailer, 24 çeşit vezin kalıbı ile yazılırlar. Bu kalıplar “Mef ’ûlü, mefâ’îlü, mefâ’îlü, fe’ûlün.”
vezinlerinin varyasyonlarıdır.
Mef ’ûlün ile başlayanlara “ahrem”, mef ’ûlü ile başlayanlara “ahreb “denir ve “fâ’il, fa’ul, fa’lün,
fâ.” ile sona ererler. Ahreb vezni daha popülerdir, “mef ’ûlü, mefâ’îlün, mefâîlün, fâ.” gibi.
Rubailer birinci mısralannın son harfine göre sıralanırlar ve tümü Divan- ı Kebir’in ikinci
cildinde yer alır. Bu ciltte yer aldıkları sayfalar 129b-146a, 158a-158b ve 163a-173b’dir.
Gazellerin aksine, Şems’in adı rubailerde sadece birkaç defa geçer. Bunlar Şems’in Konya’ya
ikinci dönüşünü konu alan rubâî (D, 383) ve Şems için ağıt olarak kabul edilebilecek diğer üç
rubâîdir (D, 57 ve 58 ve Y, 1).
Bu çalışmada eserlerinden istifade edilen Sayın Abdülbaki Gölpınarlı, Şefik Can ve Be-
diuzzaman Furûzânfer’in çalışmaları arasında rubailerin sayısı açısından bir çelişki vardır.
Gölpınarlı’nın eserinde 1765 rubâî vardır. Bunlardan birisi de “ Gel, gel, ne olursan ol gel”
satırıyla başlayan rubâîdir. Gölpınarlı, bu rubâîyi kafiyesi A olan diğer rubâîlerin içerisine
dahil etmiştir. Oysa bu popüler rubâî, Divân’da yer almamaktadır ve kaynağı meçhuldür.
Dört rubâî de Eflâkî’nin Menâkıbü’l-Ârifîn eserinden alınmıştır. Ayrıca bu kitabı hazırlamak
amacıyla Divan’ı sayfa sayfa incelerken, Gölpınarlı’nın eserinde 158. sayfanın ön ve arka yü-
zlerinde yer alan yaklaşık 100 rubâînin atlanmış olduğunu fark ettik.
Şefik Can ise, Profesör Furûzânfer’in rubailerinden yola çıkarak ve kitabına kendi
kaynaklarındaki rubaileri de ilave ederek, bu sayıyı 2217’ye çıkarmıştır. Rubâîler için kaynak
belirtilirken hatasız bir şekilde her üç eser arasında uyum sağlamaya özen gösterilmiştir.
Her ne kadar İngilizce çevirilerim iki Türkçe kaynak üzerinden olduysa da, Mevlânâ’yı
Farsça orijinalinden çevirmemenin sebep olabileceği noksanlıkları gidermek için birçok
İranlı araştırmacıya danıştım. Mevlânâ sevenleri bu hâzineden bir 800 yıl daha mahrum
bırakmaktansa böyle bir yol izlemenin daha doğru olacağını düşündüm.
Rus dilbilimci Roman Jakobson’a göre, şiirler doğaları itibariyle başka dillere çevrilemezler,
ancak yaratıcı bir şekilde tekrar takdim edilebilirler. Bu Mevlânâ’nın rubâîleri düşünüldüğünde
çok doğru bir tespittir. Bu yüzden ben de dilin özelliklerine uygun, kolay anlaşılır ve kelime
kelime çeviriden ziyade rubâîlerin özündeki mânâya sadık kalan bir çeviriyi tercih ettim. Bu
zorlu görevdeki kusurlarım için okuyucunun hoşgörü ve anlayışına sığınıyorum.

16
 NOT

Her rubâî için üç referans sağladık ki okuyucu arzu ettiği taktirde bu kaynaklara dönerek
çeviriler arasındaki yorumsal farklılıkları kendisi değerlendirebilsin.
Rubâîlerin altında üç adet rakam bulunmaktadır. Bu numaralardan birincisi Abdülbaki
Gölpınarlı’nın, ortadaki İranlı yazar Furuzanfer’in, üçüncüsü ise Şefik Can’ın eserindeki say-
fa-rubâî numarasını ifade etmektedir. Araştırıcıların araştırmalarına kolaylık olması için, bu
numaraları her rubâînin hemen altına koyduk.
Okuyuculara acizane tavsiyemiz, hem buradaki hem de diğer kaynaklardaki çevirileri
okumaları ve kendi çıkarımlarına ulaşmalarıdır.

GİRİŞ

1
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 1421; Furûzânfer, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-e mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba-mawlawî, v. 1284. Gölpınarlı, Mev-
lânâ Celâleddin, Rubâîler M 162, v. 198.
2
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 18; Furûzânfer, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-e mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba-mawlawî, v. 165. Gölpınarlı, Mev-
lânâ Celâleddin, Rubâîler T 46, v. 153.
3
Can, Hz. Mevlânâ’nın Rubâîleri, v. 505; Furûzânfer, (ed.), Kulliyât-é shams yâdîwân-é
kabîr-e mawlânâ jalâluddîn Muhammad mashhûrba-mawlawî, v. 450. Gölpınarlı, Mev-
lânâ Celâleddin, Rubâîler D 102, v. 302.

ÇEVİRMEN NOTU

1 Jakobson. “Çevirinin Dil bilimsel Özellikleri Üzerine” (1959), sf. 19/22.

KAYNAKLAR

Can, Şefik. Hz.Mevlânâ’nın Rubâîleri. Ankara, Türkiye: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları/2752
Yayınlar Dairesi Başkanlığı Sanat-Edediyat Eserleri Dizisi / 3655-120, 2001.
Bedîuzzaman Furûzânfer, ed. Kulliyât-é shams yâdîwân-é kabîr-e mawlânâ jalâluddîn Mu-
hammad mashhûrba-mawlawî. Tahrân: Tahran Üniversitesi, 1957-1967.
Gölpınarlı, Abdülbâki. Dîvân-i Kebîr Mevlânâ Celâleddin. I-VII. Ankara: Türkiye: Kültür
Bakanlığı, 1992.
-------------. Mevlânâ Celâleddin, Rubâîler. Ankara: Türkiye: Ajans-Türk Matbaacılık San-
ayi, 1982.

17
 ‫مقدمة‬
‫برای كسی كه از راه ایمان و عقیده یا عقل و استدلال به نتیجه نرسیده امید از جانب مولانا وجود دارد‪.‬‬
‫هیچكس همانند مولانا از عمق سكوت نیستی سخن نگفته است‪ .‬مولانا كوهستان عظیمی است كه‬
‫انسانیت پای دامنه �آن و نیستی قله �آنست‪ .‬برای بر �آمدن بر این كوه‪ ،‬احتیاج به فنا داریم‪ .‬بر اساس دقت‬
‫در خواندن این مجموعه رباعیات‪ ،‬نقشه راهی برای بالا رفتن از این كوهستان پدیدار می شود‪.‬‬
‫به همین علت است كه من همانند بسیاری از دیگران به جنبەهای شعری این رباعیات ‪-‬گرچه زیبا‬
‫هستند‪ -‬تاكید نمی كنم و �آنرا مهمترین وجه و نشان خاص �آن نمی دانم‪ .‬برتر از همه‪ ،‬ما اینها متونی‬
‫مقدس می شماریم‪ .‬مولانا حدود ‪ ٨٠٠‬سال پیش �آنها را سرود و در �آنها‪ ،‬به سئوالاتی پاسخ داد كه‬
‫فقط اخیرا مورد پرسش قرار گرفتەاند‪ .‬محدود كردن این سئوالات و پاسخهای �آن در سطوح روشنفكرانه‬
‫قضاوتی نابجا خواهد بود‪ .‬بولانا پادشاه نیستی است همانطور كه خود توضیح می دهد‪:‬‬
‫دستارم و ج ّبه و سرم هر سه بهم‬
‫قیمت كردند به یك درم چیزی كم‬
‫نشنیدستی تو نام من در عالم‬
‫من هیچ كسم هیچ كسم هیچ كسم‬
‫از دیدكاه مولانا‪ ،‬جهان جز یك دروغ مجلل و با شكوه نیست‪ :‬در حقیقت ما خود اینجه نیستیم؛‬
‫اینها سایەهای ما هستند‪ .‬این دروغ از وهم انسان است كه مولود نفس ما است‪ .‬نفس خودخواهانه‬
‫دشنامی بر علیه انسانیت است علت همه منازعات چه در سطح فردی و چه در سطح ملی است‪.‬‬
‫ادراك انسانی دو رسم و نهاد را سر اساس نفس انسان خلق می كند‪ :‬عقیده و استدلالهای فكری‪.‬‬
‫نفس اعتیاد انسانی ما به بودن و شدن را تداوم می بخشد‪ .‬تا وقتی از دست نفس خودخواهانه رهائی‬
‫نیافته و خلاص نشدەایم‪ ،‬به یكدیگر بعنوان صید و صیاد می نگریم‪.‬‬
‫درباره این بی خردی مولانا از ما می پرسد‪ :‬شما چگونه بر روی �آب خانه گلی می سازید؟ در مقابل‪،‬‬
‫موضوع اصلی گفتار مولانا در تمام اشعارش عشق است‪ .‬این عشق است كه تنها راه رسیدن به �آن‬
‫فنای كامل نفس است‪ .‬رباعیات زیادی وجواد دارد كه بدین مقوله از عشق تاكید دارد‪ ،‬و شایسته‬
‫است در خواندن �آنها بالاترین دقت معمول گردد‪.‬‬
‫مرگ چه دیر و چه زود همه دربها را خواهد زد‪ .‬مولانا توضیح می دهد كه كه مردن پیش از مرگ‬
‫طبیعی ‪--‬به فنا بردن نفس و دسترسی به عشق‪ --‬تنها راه رسیدن به جاودانگی است‪.‬‬
‫بستن چشمها و گوشها علاوه بر جهل و بی خبری‪ ،‬مخاطراتی نیز در بر دارد مولانا �آخرین شانس‬
‫برای انسانیت است قبل از �آنكه فاجعه از راه برسد‪.‬‬

‫نویت اوگوز ارگن‬

‫سان ماتئو كالفرنیا �آمریكا‬

‫‪19‬‬
 ‫ملاحظات‬
‫رباعی اصطلاح عربی چهار بیتی است‪ .‬این اصطلاح به نیكی می تواند باز�آفرینی فارسی یك مضمون‬
‫هجائی از واژگان قدیم یونان باشد‪ .‬در رباعی مصراع های اول‪ ،‬دوم و چهارم هم قافیه هستند‪ ،‬در حال‬
‫كه مصراع سوم از نظر قافیه �آزاد است‪ .‬در دباعیات مولانا‪ ،‬از ‪ ٢٤‬وزن شعری مختلف استفاده شده‬
‫است‪� .‬آنها گونەهای متنوع اوزان شعری بر وزن (مفعولن)‪( ،‬مفاعیلن)‪( ،‬مفاعیلن)‪( ،‬فعل)‪ ،‬هستند‪.‬‬
‫گروهی از رباعیات با وزن مفعولن و گروهی با وزن مفاعل �آغاز می شــوند‪ .‬گروه اول با وزن شــعری‬
‫فعل‪ ،‬فاعلن‪ ،‬فعلون‪ ،‬ف خاتمه می یابند‪ .‬معیار دوم معروفتر و شــمهورتر اســت و وزن �آن بر اســاس‬
‫مفعولن‪ ،‬مفاعیلن‪ ،‬مفاعیلن‪ ،‬ف می باشند‪.‬‬
‫رباعیــات بــر اســاس �آخریــن حرف قافیه تنظیم می شــوند و به همین ترتیب نیــز در مجلد دوم دیوان‬
‫شمس تبریزی نظم یافتەاند‪( .‬بطور مشخص می توان به صفحات ‪ ٢٠٦‬تا ‪ ٢٧٩‬و ‪٣٢٢-٣١٤-٣١٣‬‬
‫و نیز صفحات‪ ٢٤٠‬تا ‪ ٣٤٤‬اشــاره كرد)‪ .‬درســت بر عكس غزلیات در اینجا نام شــمس به ندرت‬
‫ذكــر شــده اســت‪ .‬بــرای مثــال‪ ،‬یكی از رباعیات در مورد بازگشــت مجدد شــمس به قونیه اســت‬
‫(حرف د رباعی ‪ )٣٧٣‬ســه رباعی دیگر فقط در مدح شــمس تبریزی اســت (حرف د رباعی های‬
‫‪ ٥٧‬و ‪ ٥٨‬و حــرف ی رباعی ‪.)١‬‬
‫موارد اختلافی در نسخەهای گولپینارلی‪ ،‬شفیق جان (‪ )١‬و فروزانفر وجود دارد‪ .‬بر اساس نسخە‬
‫گولپینارلی تعداد ربعایات برابر ‪ ١٧٦٥‬رباعی است‪ .‬یكی از �آنها رباعی است كه با عبارت بیایید بیائید‬
‫شروع می شود‪ .‬گولپینارلی این رباعی را در میان رباعیاتی كه به حرف ریتمیك �آ ختم شده قرار داده‬
‫است‪ .‬این رباعی مشهور در دیوان نیامده و منشاء و اصالت �آن مورد تردید است‪ .‬چهار رباعی دیگر‬
‫نیز مورد بحث هستند كه در مناقب العارفین افلاكی �آمدەاند‪ ،‬لیكن در دیوان وجود ندارند‪.‬‬
‫مهمترین اكتشاف ما موقعی پای گرفت كه در تحلیل و تطابق صفحه به صفحه دیوان برای تنظیم‬
‫این كتاب متوجه شدیم كه گولپینارلی یك صفحه را تمام ًا فراموش كرده است و �آن دو طرف صفحه‬
‫‪ ١٥٨‬است‪ .‬این رباعیات قدری بالاتر از یكصد رباعی می باشد‪ .‬شفیق جان ‪ ٢٢١٧‬رباعی را بر‬
‫اساس نسخە استاد فروزانفر ترجمه كرده كه قسمتی از �آنها نیز بر اساس منابع خودش می باشدد‪.‬‬
‫تطبیق رباعیات تا �آنجەئی كه امكان پذیر بوده بر اساس سه منبع فوق انجام شده است‪.‬‬
‫همچنین ترجمه انگلیسی كتاب بر اساس متن تركی دو كتاب مجزا انجام شده است‪ .‬در این ترجمه‬
‫از مشورت صاحبنظران ایرانی متعددی برای ترجمه رباعیات مولانا و همچنین از نظرات بسیاری از‬
‫صاحبنظران دیگر به منظور فائق �آمدن برنقایص ترجمه استفاده شده است‪ .‬من فكر كردم این كار بهتر از‬
‫این است كه دوستداران و عاشقان مولانا را برای ‪ ٨٠٠‬سال دیگر از این گنجینە محروم بگذاریم‪.‬‬
‫بر اساس نظر رومن جاكوبسون (‪ )١٩٠٩‬زبانشناس روسی‪ ،‬مفاهیم شاعرانه قابل ترجمه نیستند‪ .‬این‬
‫مطلب در مورد اشعار مولانا بسیار درست است‪ .‬بر این اساس كوشش كردم بجای ترجمه ادبی از زبان‬
‫اصطلاحی و ارتباط جمعی مولانا استفاده كنم‪ .‬كوشش كردم كه ترجمەهای دقیق و طبیعی باشند‪ .‬با‬
‫خضوع و فروتنی سعه نظر و استدراك خوانندگان را برای مطالعه این اثر بزرگ می طلبم‪.‬‬
‫نویت ارگن‬
 ‫نكات قابل توجه‪:‬‬
‫برای هر رباعی سه منبع ذكر شده است‪ .‬این تنوع بعلت ناسازگاری متون بر اساس منابع اصلی هر‬
‫كدام از محققان می باشد‪ .‬در این مجلد بعد از هر رباعی یك حرف لاتین و سه رقم بدنبال �آن درج‬
‫شده‪ .‬حرف و اعداد اولین ریفرنس گولپینارلی‪ ،‬اعداد و سطین مربوط به كار فروزانفر و �آخرین �آنها مربوط‬
‫به شفیق جان است‪.‬‬
‫نظرخوانندگان محترم را به این منابع و سایر منابع برای برداشت و نتیجەگیری مستقبل خودشان جلب‬
‫می كنم‪.‬‬

‫توضیحات مقدمه‬
‫‪ -١‬جان‪ :‬رباعیات حضرت مولانا رباعی ‪١٤٢١‬‬
‫فروزانفر‪ :‬كلیات شمس یا دیوان كبیر مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی رباعی ‪١٢٨٤‬‬
‫گولپینارلی‪ :‬رباعیات مولانا جلال الدین ‪ ١٦٢‬شعر ‪١٩٨‬‬
‫‪ -٢‬جان‪ :‬رباعیات حضرت مولانا رباعی ‪١٨٣‬‬
‫فروزانفر‪ :‬كلیات شمس یا دیوان كبیر مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی رباعی ‪١٦٥‬‬
‫گولپینارلی‪ :‬رباعیات مولانا جلال الدین ت ‪ ٤٦‬شعر ‪١٥٣‬‬
‫‪ -٣‬جان‪ :‬رباعیات حضرت مولانا رباعی ‪٥٠٦‬‬
‫فروزانفر‪ :‬كلیات شمس یا مولانا جلال الدین محمد مشهور مولوی رباعی ‪٤٥٠‬‬
‫گولپینارلی‪ :‬رباعیات مولانا جلال الدین د ‪ ١٠٢‬شعر ‪٣٠٢‬‬
‫‪ -١‬جاكوبسون در باره جبنەهای زبان شناسی ترجمه (‪ )١٩٥٩‬صفحه ‪ ١٩‬از ‪٢٢‬‬

‫كتابشناسی‬
‫جان ‪ -‬شفیق‪ :‬رباعیات حضرت مولانا ‪� -‬آنكارا ‪ -‬تركیه ‪٢٠٠١ -‬‬
‫فروزانفر ‪ -‬بدیع الزمان ‪ -‬كلیات شمس یا دیوان كبیر مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی ‪ -‬تهران‬
‫‪ -‬دانشگاه تهران ‪١٣٣٦ -‬‬
‫گولپینارلی ‪ -‬عبدالباقی‪ :‬دیوان كبیر مولانا جلال الدین ‪١٩٩٢‬‬
‫جاكوبسون ‪ -‬رومان ‪ -‬مقاله درباره جنبەهای زبانشناسی ترجمه (‪)١٩٥٩‬‬

‫‪21‬‬
 M E V L Â N Â
R U B Â Î L E R

T H E R U B A İ S
O F R Û M Î

29

‫تــش عشــق در جهــان گرمى‌هــا‬ ِ ‫از �آ‬
‫وز شــي ِر وفــاش در جفــا نرميهــا‬
‫زان مــاه كه خورشــيد ازو شرمنده‌ســت‬
‫بى‌شــرم ُبــ َود مــرد؟ چــه بى‌شــرميها؟‬
Love's fire makes the world warm.
Love's milk of kindness soothes the suffering.
How impudent is the man who is not ashamed
in front of that moon,
The one that even the sun is embarrassed by.
‫ نــاب شــد گوهــ ِر مــا‬،‫از بــادۀ لعــل‬
‫دســت مــا ســاغ ِر مــا‬
ِ ‫�آمــد بــه فغــان ز‬
‫از بــس كــه همى خوريم مى بر ســ ِر مى‬
‫مــا در ســ ِر مــى شــديم و مى در ســ ِر ما‬
My essence is kneaded by pure, clean, ruby-
colored wine.
The glass in my hand yells, screams.
I am at the top of that wine for some time.
That wine is my head.

Dünya aşkın ateşiyle ısındı. Özümüz, kırmızı renkli saf temiz şarapla yoğrul-
Istıraplar aşkın şefkatli sütüyle azaldı. muş.
Güneşin bile utandığı Ay’dan nasıl olur da insan Elimizdeki kadeh bağırıp feryad eder. Bazen şarap
utanmaz. bizi içer. Bazen biz şarabı içeriz.

A 15-1 60 60 A 15-2 50 50

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نديــده تيــره ا ّيامــان را‬،‫از خــاك‬
‫از دُور نديــده دوزخ‌�آشــامان را‬
‫عشــق دل‌�آرامــان را؟‬
ِ ‫دعــوى چــه كنــى‬
‫بــا عشــق چــه كارســت نكونامــان را؟‬
You haven’t noticed the tears of the unfortunates.
Every day you are drunk, and smoke covers your
eyes.
You haven’t heard the cries of the ones in hell, yet
you talk about the love of Beauties.
Love goes with humiliation;
Fame has nothing to do with Love.
Bahtsızların gözyaşlarını görmedin.
Günlük hayatın tozu ve dumanı gözlerini örttü.
Cehennemdekilerin ağlayışlarını duymadın, Sev-
gilinin aşkından bahsediyorsun.
Aşkın yolu alçalmaktan geçer.
Şan ve şöhretin aşkla hiçbir alâkası yoktur.
A 20-41 34 34
ِ ‫�آن‬
‫اصل ســخن كه جان دهد مرجان را‬
‫بى‌رنــگ چــو رنگ بخشــد او مرجان را‬
‫مايــه بخشــد مشــعلۀ ايمــان را‬
‫بســيار بگفتيــم و نگفتيــم �آن را‬
Those pale words coming out of ruby lips
Cover coral with color games and cause there to
be glitter in the torch of faith.
We say many words, but we can’t talk like Him.
O cana canlar katan güzelin tatlı sözleri renksizdir.
Ama mercanlara renkler bağışlar ve iman meşale-
sinde parıldar.
Biz de çok sözler söyledik, ama O’nun gibi söyle-
yemedik.
A 15-5 30 30
30
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫افســوس كــه بيــگاه شــد و مــا شــيدا‬
‫در دريايــى كنــاره‌اش ناپيــدا‬
‫َكشــتى و شــب و َغمــام و مــا مى‌رانيــم‬
‫توفيــق خدا‬
ِ ‫ بــه فضــل و‬،‫در بحــ ِر خــدا‬
It is too bad that time has gone by.
Yet, we are still crazy, insane.
It is night. It is cloudy. Our ocean
has no boundary.
Embarked on a ship, we are sailing on God’s sea
With the help and kindness of God.
Ne yazık ki zaman geçti ve biz hâlâ deli dîvâneyiz.
Bulutlu bir gecede kıyısı belli olmayan bir deniz-
deyiz.
Bir gemiye binmişiz, Allah’ın denizinde, Onun lüt-
fu ve yardımı, bizi alıp götürmekte.
A 15-3 7 7
‫ جانــا‬،‫انجيرفــروش را چــه بهتــر‬
‫ جانــا‬،‫انجيرفروشــى اى بــرادر‬
‫سرمســت زييم و مســت ميريم اى جان‬
‫ جانا‬،‫هم مســت دوان دوان به محشــر‬
Beloved, what is the best job for a fig seller?
“To seli figs,” naturally, O my soul. “Living drunk,
dying drunk,” and running to resurrection as a
drunk is the most suitable one for us,
O Beloved.
İncir satıcısı için en iyi iş nedir?
Tabiî ki “incir satmaktır”.
Sarhoş yaşamak, sarhoş ölmek ve mahşere de sar-
hoş girmek bizim için en uygunudur, ey Sevgili.
A 15-4 55 55
 31

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ بيــا‬،‫رخ تــو َل َگنــى نيســت‬

ِ ‫شــمع‬
ِ ‫�آن‬ ‫خواب مرا‬
ِ ‫�آن كس كه ببســته اســت او‬
‫ بيا‬،‫نقش تو از �آب و منى نيســت‬ ِ ‫و �آن‬ ‫محــراب مــرا‬
ِ ‫تَــر مى‌خواهــد ز اشــك‬
‫در خشــم مكــن تــو خويشــتن را پنهان‬ ‫خامــوش مــرا گرفــت و در �آب افكنــد‬
‫ بيا‬،‫ســن تو پنهان شــدنى نيست‬ ِ ‫كان ُح‬ ‫�آبــى كــه حلاوتــى دهــد �آ ِب مــرا‬
Come, the glory of Your face cannot be That Beloved who wakes me up at
concealed. night wet my altar with my tears.
Come, Your beauty is not made by man’s semen. Suddenly, without saying a word,
Don’t bide behind anger; He threw me into the water of life.
Your beauty cannot be hidden. Now, that water gives sweetness
To the water of my bitter tears.
Gel, yüzünün nuru gizlenecek bir nur değil.
Güzelliğin insan tohumundan gelmiş değil. Gece beni uyutmayan sevgili,
Gel sevgilim, kendini öfke perdesi ardında mihrâbımı, gözyaşlarımla ıslatmak ister.
gizleme gel. Bana bir şey söylemeden, aniden beni
Gel ki senin güzelliğin gizlenecek güzellik suya attı.
değil. Şimdi o su, bana tat vermede.

A 15-4 65 65 A 20-42 18 18

‫�آن كــس كــه تــرا نقــش كنــد او تنهــا‬ ِ ‫�آن‬

‫اصل ســخن كه جان دهد مرجان را‬
‫تنهــا نگــذاردت ميــانِ َســودا‬ ‫بى‌رنــگ چــو رنگ بخشــد او مرجان را‬
‫ يعنــى دلِ تــو‬،‫در خانــۀ تصويــ ِر تــو‬ ‫مايــه بخشــد مشــعلۀ ايمــان را‬
‫حريــف زيبــا‬
ِ ‫بــر رويانَــد دو صــد‬ ‫بســيار بگفتيــم و نگفتيــم �آن را‬
The One who created you by Those pale words coming out of
Himself ruby lips
Won’t leave you helpless in the Cover coral with color games
middle of Love. And cause there to be glitter in the
The place where you form your torch of faith.
opinions, that is called heart. We say many words, but we can’t
He shows hundreds of friends to you. talk like Him.

Seni tek başına yaratan, aşkın içinde O cana canlar katan, o güzel, o tatlı
yardımsız bırakmaz seni. sözler renksizdir.
Düşüncelerini oluşturduğun gönül Ama mercanlara renk verir ve iman
evinde seni yalnız bırakmamak için meşalesinde parıldar.
yüzlerce dost gösterir sana. Biz de çok sözler söyledik ama, O’nun
gibi söyleyemedik.

A 20-44 57 57 A 15-5 30 30
 32

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ْ ‫�آن وقــت كــه بحــ ِر كل شــود‬

‫ذات مــرا‬ ‫طبــع دلِ مــا بــادا‬ ِ ‫�آوا ِز تــرا‬
‫ات مــرا‬ ْ ‫روشــن گــردد جمــالِ ذ ّر‬ ‫انــدر شــب و روز شــاد و گويــا بــادا‬
‫زان مى‌ســوزم چو شــمع تا در ر ِه عشــق‬ ‫ خســته شــويم‬،‫�آوا ِز تو گر خســته شــود‬
‫اوقــات مــرا‬
ْ ‫يــك وقــت شــود جملــۀ‬ ‫ــكرخا بــادا‬َ ‫�آوا ِز تــو چــون نــاىِ ِش‬
When my Essence turns into a sea Your voice would sing the song of
of infinity, our heart,
The face of my particles shines. Would be merry, sing day and night.
I bura like a candle on the way of We get tired and sick when your
Love voice is tired.
In order to reduce my times to one Your voice would chew sugar, eat
time. honey.

Aslım sonsuzluk denizine dönüştüğü Sesin, gönlümüzün şarkısını söyler.

zaman bütün zerrelerim parlar. Gündüz-gece neşeyle şarkı söylesin.
Zamanlarımı tek bir zamana indirmek Sesin yorulduğunda, biz de yorulup
için hasta oluruz.
Aşk’ın yolunda bir mum gibi yanarım. Senin sesin şekerler çiğnesin,
ballar yesin.

A 20-43 19 19 A 20-45 4 4

‫ا ّول بــه هــزار لطــف ب ْنواخــت مــرا‬ ‫تــش عشــق مى‌پزانَــد مــا را‬ِ ‫ايــن �آ‬
‫�آخــر بــه هــزار ُغ ّصــه بگداخــت مــرا‬ ‫هــر شــب بــه خرابــات كشــاند مــا را‬
‫چــون ُمهــرۀ ِمهــ ِر خويــش مى‌باخت مرا‬ ‫اهــل خرابــات نشــانَد مــا را‬ِ ‫بــا‬
‫ برانداخت مرا‬،‫چــون من همه او شــدم‬ ‫تــا غيــ ِر خرابــات ندانــد مــا را‬
First, He pampered me with a This fire of Love cooks, matures us,
thousand favors, Pulls us every night to the tavern,
Then burned me with a thousand And separates us from all others.
troubles. Love makes us friends with only
He was playing with me, like a dice the ones in the tavern.
of His love.
When I died from myself, became Bu aşk ateşi bizi pişirip olgunlaştırıyor.
Him, He threw me out. Herkesten ayırıp her akşam meyhaneye
götürüyor.
Önce beni binlerce iltifatla okşadı. Ve aşk bizi sadece meyhanedekilerle
Sonra binlerce dertle yaktı. arkadaş ediyor.
Benimle aşkının zarı gibi oynuyordu.
Ben, kendimde ölüp O olduğumda,
fırlattı attı beni.

A 16-7 20 20 A 16-8 9 9

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اشــك روان! بگــو دل‌افــزاىِ مــرا‬
ِ ‫اى‬
‫�آن بــاغ و بهــار و �آن تماشــاىِ مــرا‬
‫چــون يــاد كنــى شــبى تــو شــبهاىِ مــرا‬
‫انديشــه مكــن بى‌ادبيهــاىِ مــرا‬
O flowing tears, say to the Beauty
Who adds Love to our heart, to our
garden, to our spring,
That if we remember just one night
among the others we spent together,
Let Him excuse us, not chastise us.
Ey akıp giden gözyaşı, gönlümüze,
bahçemize ve ilkbaharımııza aşk katan
güzele de ki:
Beraber geçirdiğimiz gecelerden sadece
bir tanesini hatırlarsan, mazur gör bizi
ayıplama.
A 20-47 28 28
‫ َگــر ِد تــرا‬،‫اى �آن‌كــه نيافــت مــا ِه شــب‬
‫از مــا ِه تــو تحفه‌هاســت شــبگر ِد تــرا‬
‫اطراف شفق‬ ِ ‫هر چند كه ســرخ ُروســت‬
‫رخ زرد تــرا‬ ْ ،‫شــهمات همى‌شــوند‬
The moon rose at night, but couldn’t
find our circling.
He sent awards to the ones who turn
around at night.
The color of dawn is red,
Because he is ashamed of our pale faces.
Geceleri yükselen Ay bile Senin çevreni
bulamamıştır.
Geceleri Seni bulmak için uğraşana,
dönüp dolaşana, Senin Ay’ından ödüller gelir.
Şafağın kızıllığı, Senin solgun yüzünün
güzelliğinden utanır.
A 16-12 12 12
33
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ بيــا‬،‫اى �آن‌كــه چــو �آفتــاب فردســت‬
‫ بيا‬،‫بــى‌ ُروىِ تــو بــاغ و بــرگ زردســت‬
‫ بيــا‬،‫عا َلــم بى‌تــو غبــار و َگردَســت‬
‫ بيا‬،‫مجلــس عيــش بى‌تو سردســت‬
ِ ‫ايــن‬
O Beloved who stays alone like the
sun, come!
Gardens, orchards are pale without
Your face: Come!
Earth is nothing but dirt and dust
without You: Come!
That gathering, this joy are cold
without You: Come!
Ey güneş gibi tek olan sevgili, gel.
Senin yüzün olmadıkça, bağ bahçe
sararmış solmuştur, gel.
Sensiz dünya toz topraktır, gel.
Bu meclis, bu neş’e sensiz soğuktur, gel.
A 21-50 64
‫اى بــا ِد ســحر! خبــر بــده مــر مــا را‬
‫در ره ديــدى �آن دلِ �آتش‌پــا را؟‬
‫تــش ُپرســودا را‬ ِ ‫ديــدى دلِ ُپر�آ‬
‫تش خود بســوخت صد خــارا را؟‬ ِ ‫كــز �آ‬
O morning breeze, tell us
If, on your way, you see that heart
Full of the flame of Love,
That heart that melts
hundreds of marbles, granites!
Ey sabah meltemi, aşkın alevi ile dolup
taşmış gönlü gördün mü?
Yüzlerce mermeri ve graniti bile eriten
O gönlü gördün mü?
A 21-48 10 10

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چــرخ فلــك! ز َم ْكــر و بدســازيها‬
ِ ‫اى‬
‫ــع دلــم ِب ُبــرده‌اى بازيهــا‬ِ ‫از ن َْط‬
‫روزى بينــى مــرا تــو بــر خــوانِ فلــك‬
‫ســازم چــون مــاه كاســه پردازيهــا‬
O fickle fortune, you are disturbing the peace and
comfort of my heart With all kinds of deceits.
But, you will see on the day when I sit at your
table How I can make polished bowls from the
moonlight.
Ey gülünesi kader, gönlümdeki huzur ve rahatlığı
her türlü hileyle bozuyorsun. Sofranda oturacağım
gün göreceksin ki; Ay ışığından, parlak kâseler ya-
pacağım.
A 17-15 59 59
‫اى داده بــه نــان گوهــ ِر ايمانــى را‬
‫ يكــى كانــى را‬،‫داده بــه َجــوى قلــب‬
‫نمــرود چــو دل را بــه خليلــى نســپرد‬
‫بســپرد بــه پشّ ــه لاجــرم جانــى را‬
O one who gives away the pearl of faith for a loaf
of bread,
O one who sacrifices the Essence of his Heart for
a piece of barley, Likewise, in the end, Nimrod*
Didn’t give his heart to Abraham,
But gave it to a mosquito instead.
*Koran 21:58-69.
Ey, bir dilim ekmek için imanının incisini veren
kişi,
Ey, bir parça arpa tanesi için gönlünü feda eden kişi,
Nemrut da İbrahim’e kalbini vermedi ama, sonun-
da canını bir sivrisineğe verdi.
*Kur’an, ayet 21, sûre 58-69
A 16-14 41 41
34
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ نبينــى ما را‬،‫اى خواجــه! به‌خــواب در‬
‫ دگــر نبينــى مــا را‬،‫تــا ســالِ دگــر‬
‫جانــب ما نگرى‬
ِ ‫اى شــب! هــر دم كه‬
‫ــحر نبينــى مــا را‬ َ ‫‌روشــنى َس‬
ِ ‫بى‬
Master, You haven’t seen us even in Your dream.
We won’t see each other till next year.
O night, you are looking at us every moment,
But you don’t see us till the light of early dawn.
Efendi, sen bizi rüyanda bile görmez oldun.
Birbirimizi önümüzdeki seneye kadar da görme-
yeceğiz.
Ey gece, her dakika bize bakıyorsun. Ancak, şafa-
ğın aydınlığı olmadan bizi göremezsin.
A 21-53 11 11
‫زلــف تــو پريشــانيها‬
ِ ‫اى در ســ ِر‬
‫لــب لعلــت ِش َكرافشــانيها‬ ِ ‫وانــدر‬
‫ ز فــراقِ مــا پشــيمان گشــتى‬:‫گفتــى‬
‫اى جــان چــه پشــيمان كــه پشــيمانيها‬
The Beloved whose scattered hair makes
everyone confused Asked me with sweet ruby
lips that were leaking honey, “Are you sorry
about our separation?”
“O my soul, so very much so That alt the world’s
sorrows Are in that sorry”
Dağınık saçlarıyla herkesin kafasını karıştıran sev-
gili, lâl renkli tatlı dudaklarından bal dökerek sor-
du: “Ayrılığımızdan pişman oldun mu?”
“Ey canım benim, hem de nasıl pişmanım, piş-
manlıkların tümü bu pişmanlıkta.”
A 16-13 61 61
 35

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى دريــا دل! تــو گوهــر و مرجــان را‬
‫ كــه راه نيســت كم‌خرجــان را‬،‫دربــاز‬
‫تن همچو صدف دهان گشادست كه �آه‬
‫من كى ُگ ْنجم چو ره نشــد مر جان را؟‬
Your heart is the sea of pearls and corals: Get rid
of them.
The way of truth is closed to greedy people.
Flesh opened its mouth like a shell and said,
“Even soul can’t fit there.
How can I?”
Gönlün, inci ve mercanların denizidir. Kurtul on-
lardan.
Cimrilere gerçeğin yolu kapalıdır. Beden, bir sedef
gibi ağzını açmış, “Canın bile sığamadığı yere ben
nasıl sığarım?” diyor.
‫اى دوســت! بــه دوســتى قرينيــم تــرا‬
‫ زمينيــم تــرا‬،‫هــر جــا كــه َق َــدم نهــى‬
‫مذهــب عاشــقى روا كــى باشــد‬ ِ ‫در‬
‫عا َلــم بــه تــو ببينيــم و نبينيــم تــرا؟‬
O Beloved, we are so close to You in Love,
So close that wherever You step, we become the
ground there.
Is it proper that in the creed of Love We see the
universe with You, but we don’t see You?
Sevgili, aşkta sana çok yakınız.
O kadar yakınız ki nereye ayağını bassan, o yerin
toprağı oluruz.
Âşıklık mezhebinde bu nasıl bir şeydir ki kâinatı
seninle görelim de, Seni görmeyelim.

A 20-46 31 31 A 21-52 14 14

‫اى ســبزىِ هــر درخت و هــر باغ و گيا‬ ‫اى ســر ِو روان! بــا ِد خزانــت مرســا‬
‫اى دولــت و اقبــالِ مــن و كار و كيــا‬ ‫چشــم بدانت مرســا‬
ِ !‫چشــم جهان‬
ِ ‫اى‬
‫اى خلوت و اى سماع و اخلاص و ريا‬ ‫اى �آن‌كــه تــو جــانِ �آســمانى و زميــن‬
‫ بيا‬،‫‌حضــرت تو اين همه سوداســت‬
ِ ‫بى‬ ‫راحت جانت مرســا‬
ِ ‫جــز رحمــت و جز‬
O the greenness of every tree, garden and O swaying, walking cypress, may autumn winds
orchard, every grass and meadow, not hurt you!
O my Glory, fate and greatness, O my solicitude, O eyes of the universe, may evil eyes stay away
my sema, my honesty, my deceit: from you!
Come! Without you, You are the soul of sky and earth. May nothing
Everything is empty words. but compassion touch your soul!

Ey her ağacın, bağın-bahçenin, her çayırın-
çimenin yeşilliği.
Ey benim ihtişamım, kaderim ve büyüklüğüm.
Ey endişelerim, semâ’m, dürüstlüğüm, yalancılı-
ğım.
Gel, sen olmadıkça dünya bomboş.
Ey nazlı nazlı yürüyen selvi, hazan rüzgârı incitme-
sin seni.
Ey dünyanın gözü, nazar değmesin sana. Sen gök-
yüzü ve yeryüzünün canısın. Canına şefkatten baş-
ka bir şey dokunmasın.

A 16-9 67 67 A 16-10 42 42
 36

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ شاد�آ‬،‫ شــاد�آ‬،‫اى شــب! شادى هميشه‬ ‫مشــرب ما‬

‫عُ ْمــرت بــه درازىِ قيامــت بــادا‬
‫صورت دوست‬ ِ ‫در يا ِد من �آتشيســت از‬
‫غصــه اگــر تــو زَهــره دارى يــاد�آ‬
ّ ‫اى‬
O night, you are cheerful.
Come, be merry all the time, last forever.
I have such a fire in my mind from the face of the
Beloved.
O sorrow, come to my mind if you can.
Ey gece, neşelisin.
Hep böyle neşeli gel ki ömrün sonsuza kadar
sürsün.
Benim aklımda, Sevgilinin yüzünden bir ateş var.
Ey gam, gücün varsa, aklıma gel.
ِ ‫اى هر كه بخورد شــربت از‬
‫شــب مــا‬ ِ ‫مســتى گــردد كــه روز بينــد‬
‫مذهــب ما‬
ِ ‫اى هــر كــه گريخــت از د ِر‬
‫مذهــب مــا‬
ِ ‫گوشــش بكشــد فــراخ تــا‬
The one who drinks sherbet, tastes our lips from
our glass,
That one becomes so drunk that he sees night as
our day.
Cheer, comfort pull the ear of the one who
escaped from our creed’s door to bring us back
to our way.
Kadehimizden şerbet içen, dudaklarımızın tadını
alır ve o kadar sarhoş olur ki geceyi gündüz zan-
neder.
Mezhebimizin kapısından kaçanı, ferahlık yakalar,
kulağından çekerek, bizim yolumuza geri getirir.

A 21-49 1 1 A 21-51 45 45

‫مذهــب ما‬
ِ ‫اى هــر كــه گرفــت م ّلــت و‬
‫قالــب مــا‬
ِ ‫صــد جــانِ برهنــه بينــد از‬
‫مشــرب ما‬
ِ ‫اى هر كه بخو ْرد شــربت از‬
‫شــب مــا‬ِ ‫مســتى گــردد كــه روز بينــد‬
One who accepts o ur creed and walks our way
Sees so many naked souls in our body.
One who drinks sherbet from our glass
Becomes so drunk that he sees our night as day.
Mezhebimizi kabul eden bizim yolumuzda yürür.
Bedenlerimizde birçok çıplak ruh görür. Kadehi-
mizden şerbet içen o kadar sarhoş olur ki gecemizi
gündüz görür.
ِ ‫بــا عشــق روان شــد از عــدم َم ْر َك‬
‫ــب ما‬
‫شــب ما‬ ِ ‫وصــل دايــم‬
ِ ‫شــراب‬
ِ ‫روشــن ز‬
‫مذهب ما‬
ِ ‫زان مــى كه حرام نيســت در‬
‫لــب مــا‬ِ ‫صبــح عــدم خشــك نيابــى‬
ِ ‫تــا‬
We started the journey from the land of Absence
with a load of Love. The night was illuminated
by the wine of Union.
With the permission of wine, our lips stayed wet
till the morning of Absence and never dried for
even a moment.
Yokluk yurdundan aşk yükü ile yola koyulduk.
Gece, ardı ardına içtiğimiz şaraplarla aydınlandı.
Dudaklarımız, helâl şarap ile yokluk sabahına ka-
dar ıslaktır.

A 16-11 47 47 A 17-17 46 46

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بر رهگذ ِر بلا نهادم دل را‬
‫پــى تــو پــاى گشــادم دل را‬
ِ ‫خــاص از‬
‫از بــاد مــرا بــوىِ تــو �آمــد امــروز‬
‫شــكرانۀ �آن بــه بــاد دادم دل را‬
I placed my heart on the way of trouble,
Untied its feet to run after You.
The wind brought Your smell today. In gratitude,
I gave my heart to the wind.
Kalbimi belâ yoluna koydum.
Senin arkandan koşabilmesi için, kalbimin ayak
bağını çözdüm.
Bugün, rüzgâr senin kokunu getirdi bana. Minnet-
tarlığımı göstermek için gönlümü rüzgâra verdim.
A 17-16 17 17
‫ نخســپم از ياريهــا‬،‫تــا بــا تــو ُبــ َوم‬
‫ نخســپم از زاريهــا‬،‫تــا بــى تــو ُبــ َوم‬
‫ كــه هــر دو شــب بيدارم‬،‫حان ال َّلــه‬
َ ‫ُســ ْب‬
‫تــو فــرق نگــر ميــانِ بيداريهــا‬
I can’t sleep on the night I am with You because
of joy and pleasure. When I am separated, I can’t
sleep because of wailing and crying.
I am awake during both of these nights,
But the difference between them is amazing.
Seninle olduğum gecelerde mutluluktan ve sevinç-
ten uyuyamam.
Senden ayrı olduğum gecelerde ise hüzünden ağla-
rım, uyuyamam.
Her iki gecede de uyanığım, ancak ikisinin arasın-
daki farkı sen gör.
A 17-18 58 58
37
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بيــگاه شدســت ليــك مــر ســيران را‬
‫ســيرى َن ُبــ َود بجــز كــه اِدبيــران را‬
‫ چه صبح ِد ّليران را‬،‫ چه شــب‬،‫چه روز‬
‫چه گرگ و چه ميش و ب ّره مر شيران را‬
“The Time is getting late.” Only a satiated one
may say that. Satisfaction is for the ordinary.
Day or night makes no difference to the brave
one.
Wolf, sheep, goat-all are the same for a lion.
Sadece tok olan “zaman gecikiyor” diyebilir.
Tokluk sadece sıradan olanlar içindir. Yiğit için
gece gündüz fark etmez. Aslana kurt da bir, kuzu
da birdir.
A 21-54 33 33
‫ــكرخاييها‬ َ ‫عشــق تراســت ايــن ِش‬
ِ ‫تــا‬
‫هــر روز تــو گــوش‌دار صفراييهــا‬
‫كا َرت همــه شــب شــراب پيماييهــا‬
‫مكــر و دغــل و خصومت‌افزاييهــا‬
In your Love there is more sweetness to be
chewed than in sugar.
But, you are surrounded by depressed people
only.
Beloved, all you do all night long is drink wine,
instigating troubles And creating animosity
among the people who admire you. Why is this?
Aşkında, şekerden daha fazla çiğnenebilecek tatlı-
lık var.
Ancak, etrafın sadece karamsar insanlarla çevrili.
Sevgili, neden gece boyunca şarap içip, dertleri kö-
rüklüyorsun ve sana hayran olan kişileri birbirine
düşürüyorsun?
A 21-55 63 63

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــا كــى باشــى ز دُور ن َّظــارۀ مــا؟‬
‫مــا چاره‌گريــم و عشــق بيچــارۀ مــا‬
‫طفل گهــوارۀ ما‬ ِ ‫جــان كيســت؟ كمينه‬
‫غريــب �آوارۀ مــا‬
ِ ‫دل كيســت؟ يكــى‬
How long will you look at us from a distance?
We dressed the wounds. Love is o ur poor
friend.
Who is soul? A helpless baby in our cradle.
Who is heart? Our strange guest.
Ne kadar zaman bize uzaktan bakacaksın?
Dertlere deva biziz.
Aşk, bizim bir yoksul dostumuz.
Ruh kimdir? Beşikteki çaresiz bebek. Gönül kim-
dir?
Bizim garip misafirimiz.
A 22-56 52
‫ بيا‬،‫هلاك بنده مستيز‬ ِ ‫جانا! به‬
‫ بيــا‬،‫رنگــى كــه تــو دانــى تــو بر�آميــز‬
‫اى مكــر در�آموختــه هــر جانــى را‬
‫ بيــا‬،‫يــك مكــر بــراىِ مــن در�آميــز‬
O Beloved, don’t drag your feet to destroy me!
Use the color you know: paint me with that
color!
O One who teaches the trick to everyone,
Teach me that new trick!
Ey Sevgili, beni yok etmek için işini ağırdan alma.
Bildiğin rengi kullan ve beni o renkle boya.
Ey herkese düzenler öğreten, bana da yeni bir dü-
zen öğret.
A 22-57 66
38
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ دلا‬،‫نقــش خيالِ دوســت با ماســت‬ ِ ‫تــا‬
‫ دلا‬،‫مــا را همــه عُ ْمــر خود تماشاســت‬
‫ اى دل‬،‫وانجــا كــه مــرا ِد دل بر�آيــد‬
‫ دلا‬،‫يــك خــار بِــ ْه از هــزار خرماســت‬
As long as the Beloved’s image remains with us,
We are in good shape, O heart. Wherever a heart
attains its desire, it gets one more thorn,
Which is better than a thousand dates.
Sevgilinin hayali bizimle oldukça, iyi durumdayız,
ey gönül.
Gönül nerede muradına ererse, Sevgiliye kavuşur-
sa, oradaki bir diken binlerce hurmadan iyidir.
52 A 17-19 44 44
‫مــرا‬ ‫جــز عشــق نبــود هيــچ دمســاز‬
‫مــرا‬ ‫نــی ا ّول و نــی �آخــر و �آغــاز‬
‫مــرا‬ ‫جــان مى‌دهــد از درونــه �آواز‬
‫مــرا‬ ‫كاهــل را ِه عشــق دربــاز‬
ِ ‫كاى‬
I don’t have a friend besides Love. Love was with
me before I came into this world, and it is still
with me. Soul yells, “O lazy one on Love’s way,
Come on, hurry up, reach me.”
Aşktan başka arkadaşım yok.
Ben bu dünyaya gelmeden önce de aşk benleydi ve
hâlâ benimle.
“Ey aşkın yolundaki tembel, acele et, bana ulaş ”
diye canım bana sesleniyor.
66 A 17-21 23 23

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫چــون زود نبشــته بــود حــق ُف‬
‫رقــت مــا‬
‫وحشــت ما؟‬
ِ ‫از به ِر چه بود جنگ و �آن‬
‫زحمــت مــا‬
ِ ‫گــر َبــد بــودم ِب َرســتى از‬
‫صحبــت مــا‬
ِ ‫ور نيــك ُبــدم يــاد كنــى‬
Since God put early separation in our fate,
What were all those fights and fears?
If I was bad, then you are saved now.
If I was good, remember all our conversations.
Mademki Allah kaderimize erken ayrılık yazmış,
isteksizliklere ve kavgalara ne gerek var.
Eğer kötüysem, sen şimdi kurtuldun. Eğer iyiysem,
konuşmalarımızı hatırla.
A 17-20 48
‫ بجــو �آن جان را‬،‫در جانِ تو جانيســت‬
‫در كــو ِه تنــت دُريســت جــو �آن كان را‬
‫صوفــى رونــده گــر توانــى مى‌جــوى‬
ِّ
‫ ز خــود بجو تــو �آن را‬،‫بيــرون تــو مجــو‬
There is a soul inside of your soul: search for it.
There is a jewel in the mountain of your flesh.
Look for the mine of that jewel, O Sufi who walks
on the way to God. If you know how to look for
it, search inside of you, not outside.
Canının içerisinde bir can var, O’nu bul. Bedeninin
dağında bir mücevher var.
O mücevherin madenini bul.
Ey Allah’ın yolunda yürüyen Sûfî, eğer aramayı bi-
liyorsan, dışında değil kendi içinde bul.
A 22-60 32
39
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خــود را بــه ِح َيــل درافكنم مســت �آنجا‬
‫تــا بنگــرم �آن جان و جهان هســت �آنجا‬
‫يــا پــاى رســان ََدم بــه مقصــود و مــراد‬
‫يــا ســر بنهم همچــو دل از دســت �آنجا‬
I should use all of my cunning and throw myself
to heaven as a drunk To see if the Beauty of the
universe is there.
If He is, I will attain my desire.
If not, I will lose my head like I lost my heart.
Bütün kurnazlıklarımı kullanarak kendimi sarhoş
bir halde oraya atayım.
O canı, O cihanı arayayım.
Oradaysa, tutkularıma ulaşırım.
Orada değilse, kalbimi de başım gibi kaybederim.
48 A 17-22 3 3
‫چشــم �آن مفتــون را‬
ِ ‫در خشــم ببيــن دو‬
‫نيكــو بشــنو تــو نكتــۀ بيچــون را‬
ِ ‫هر خون كه بخورده است �آن‬
‫نرگس او‬
‫از ديــدۀ مــن روانــه بيــن �آن خــون را‬
See Love’s eyes in the eyes of the Beloved.
Hear God’s subtle point on the beauty of this
creation.
Watch how the blood which narcissus eyes drink
Flows now from my eyes.
Sevgilinin gözlerinden aşkın gözlerini gör.
Yaradılışın güzelliğini Allah’ın nitelikli sözlerinde
duy.
Nergis gözlerinin içtiği kanların, şimdi nasıl gözle-
rimden aktığını gör.
32 A 22-59 35 35

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در ســر دارم ز مــى پريشــانيها‬
‫لــب تــو ِش َّكرافشــانيها‬
ِ ‫قنــد‬
ِ ‫بــا‬
‫ چــو پياپــى كــردى‬،‫ســاقى پنهــان‬
ِ ‫اى‬
‫رســوا شــود ايــن دَم همــه پنهانيهــا‬
I have the hangover from that wine,
The sugar of your sweet lips, O secret
cupbearer!
You served wine cups one after another.
Now, all the secrets will be revealed.
O şaraptan ve tatlı dudaklarının şekerinden ak-
şamdan kalmayım, ey gizli sâkî.
Ardı ardına şarap sundun ve korkarım şimdi bü-
tün sırlar açığa çıkacak.
A 22-58 62 62
‫ دلا‬،‫دو ِد دلِ ما نشانِ سوداست‬
‫ دلا‬،‫ پيداست‬،‫و �آن دود كه از دلســت‬
‫ اى دل‬،‫هر موج كه مى‌زند دل از خون‬
‫ دلا‬،‫�آن دل َن ُبــ َود مگــر كــه درياســت‬
Smoke from o ur hearts is the sign of our love,
O heart!
Smoke that comes from a heart is obvious, O
heart!
Such a heart is turning into a rough sea
With waves of blood, O heart!
Gönlümüzde tüten duman aşkın bir işaretidir, ey
gönül.
Gönülde tüten duman apaçıktır, ey gönül.
Öyle bir gönül ki; sanki kan dalgaları ile coşan bir
aşk deryasına dönüşür, ey gönül.
A 18-24 43 43
40
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دســتانِ كســى دســت‌زنان كــرد مــرا‬
‫بى‌حشــمت و بى‌عقــل و روان كــرد مرا‬
‫ دلِ او دلِ مــرا گردانيــد‬،‫حاصــل‬
‫هر شــكل كه خواست �آن‌چنان كرد مرا‬
Some fairies’ cunning made me clap my hands,
Made me shameless, blind, unable to think.
In short, His heart turned my heart inside out,
Made it the way He wants.
Birisinin hikâyesi, beni coşturdu, el çırptırdı.
Beni utanmaz, göremez ve düşünemez bir hale
soktu.
Kısacası, onun gönlü, gönlümü içten dışa çevire-
rek, beni kendi istediği gibi yaptı.
A 18-23 21 21
‫ســاقى زيبــا را‬
ِ ‫ديــدم در خــواب‬
‫بــر دســت گرفتــه ســاغ ِر َص ْهبــا را‬
‫ غلا ِم اويى‬:‫گفتم به خيالش كه‬
‫شــايد كــه به جــاىِ خواجه باشــى ما را‬
I saw that beautiful cupbearer in my dream.
He had a glass in his hand. I said to his spirit:
“You are His slave and servant, but our master.”
Rüyamda, o güzel sâkîyi elinde şarap kadehi tutar-
ken gördüm.
Onun hayaline dedim ki
“Sen O’nun kulu, kölesi, bizim de efendimizsin”
A 22-61 8 8

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫زنهار دلا مده به خود ره غم را‬
‫صحبــت نامحــرم را‬
ِ ‫مگزيــن بــه جهــان‬ْ
‫بــا تَــ ّره و نانــى چــو قناعــت كــردى‬
‫ســبلت عالــم را‬
ِ ‫چــون تَــ ّره مســنج‬
Never let grief enter into you, O heart!
Don’t go to the assembly of the ones with whom
you are not intimate. Since you are satisfied with
dry bread and a bunch of cress,
Don’t swagger in the world like a spike on the tip
of an ear of corn.
Hiçbir zaman kederlenme, ey gönül. Samimi ol-
madıklarının cemiyetine gitme. Mademki kuru
bir ekmek ile tereyi yeterli buldun, başak ucundaki
kılçık gibi dünyaya büyüklük taslama.
A 18-25 25 25
‫عشــق تــو ب ُِكشــت تُركــى و تــازى را‬
ِ ‫پــى ِپى‌گــم را‬
‫مــن بنــدۀ �آن شــهيد و �آن غــازى را‬
‫ كس ز من جان َن َب َرد‬:‫عشقت مى‌گفت‬
‫ دلا رهــا كن ايــن بازى را‬:‫حــق گفــت‬
Your Love kills Turk as well as Arab. I am a slave
and servant of that martyr, that ghazi.
“No one escapes Me,” Your Love is saying.
He is right, O heart. Quit playing!
Aşkın, Türk’ü de öldürür Arab’ı da.
Ben o şehidin, o gazinin kulu kölesiyim. Aşkın,
“Benden kimsecikler canını kurtaramadı” diyor.
Ey gönül, o doğruyu söylüyor.
Vazgeç oyundan.
A 18-29 40 40
41
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
ْ ‫َط ْنبــور چــو ت‬
‫َــن َت َنــن بــر�آرد بــه نــوا‬
‫زنجيــردران شــود دلِ بــى ســر و پــا‬
‫زيــرا كــه نهــان در مهــش �آوا ِز كســى‬
‫مى‌گويــد كاى خســتۀ گمــراه بيــا‬
When the tambour starts crying in melody, “ten-
tenem,”
The heart breaks its chain without hands and
feet.
The one who is hidden in the moonlight of these
melodies Calls to the heart. He says,
“Come, O tired, tost friend. Come.”
Tanbur, “ten-tenen” nağmesiyle ağlamaya başlar-
ken, gönül, beden zindanında elsiz, ayaksız zinci-
rini kırar.
Bu nağmelerin, mehtabında gizlenen biri, gönle
“Gel, ey yorgun, kaybolmuş dost, gel” der.
A 22-62 56 56
ِ ‫شــب خلــوت از‬ِ ‫عاشــق‬
‫بســيار ُبــ َود كــه كــژ نهــد َان ُْجــم را‬
‫شــب وصــال زحمــت باشــد‬ ِ ‫زيــرا كــه‬
‫از مــرد ِم ديــدۀ ديــدۀ مــردم را‬
On the night of Union, the lover searches for the
Beauty.
If the dust of her traces doesn’t appear,
He loses his way, sees stars upside down.
Even his eye’s pupil bothers him.
Âşık, halvet gecesinde tozu bile görünmeyen güze-
lin peşine düşer.
Yolunu kaybeder, yıldızları ters görür ve vuslat ge-
cesinde kendi gözbebeği bile onu rahatsız eder.
A 18-26 26 26
 42

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عاشــق همــه ســال مســت و رســوا بادا‬ ‫طريــق راه پيغامبــ ِر مــا‬
ِ ‫عشقســت‬
‫ديوانــه و شــوريده و شــيدا بــادا‬ ‫مــا زادۀ عشــق و عشــق ُبــد مــاد ِر مــا‬
‫غصــۀ هــر چيــز خوريــم‬ّ ‫بــا هشــيارى‬ ‫اى مــاد ِر مــا نهفتــه در چــا َد ِر مــا‬
‫ هــر چه بــادا بادا‬،‫چــون مســت شــديم‬ ‫طبيعــت كافــ ِر مــا‬
ِ ‫پنهــان شــده از‬
The lover should be crazy-insane, Scorned, The path of o ur prophet is Love. We are the
disgraced, and drunk all year long. children of Love.
We are susceptible to suffering when we are Our mother is Love--
awake. O mother who is hidden in the dress
But, when we are drunk, everything is good. of our flesh, hidden
From our deceitful, incapable self.
Âşık, bütün yıl deli-dîvâne, rezil-rüsva ve sarhoş
olmalıdır. Peygamberimizin yolu aşktır.
Ayıkken dertlere düşeriz de sarhoşken her şey ne Biz aşk çocuklarıyız.
âlâ. Aşk, bizim anamızdır.
Ey beden elbisemizin altında gizlenen anamız, sen
gerçeği örten, gerçeği göremeyen kendimizden
saklanmışsın.

A 18-27 5 5 A 18-28 49 49

‫تــرا‬ ‫عمريســت نديده‌ايــم گلــزا ِر‬ ‫غــم خــود كه ُبــ َود كه يــاد �آريــم او را؟‬
‫تــرا‬ ‫نرگــس پــر خُ مــا ِر خَ ّمــا ِر‬
ِ ‫و�آن‬ ‫در دل چــه كــه بــر خاك نگاريــم او را؟‬
‫وفــا‬ ‫ماننــد‬
ِ ،‫پنهــان شــده‌اى ز خَ لــق‬ ‫ ليــك بس بى‌مغزســت‬،‫غــم بادامســت‬
‫تــرا‬ ‫ديرســت نديده‌ايــم رخســا ِر‬ ‫ مغــز بــر �آريــم او را‬،‫گــر ســر ننهــد‬
We haven’t seen your rose garden for a long Who cares about sorrow, cares that we call it by
time. name?
We haven’t looked at Your mind, catching Your Instead of in the heart, we should sow it in the
narcissus eyes. You have been concealed from ground.
people, like royalty. Sorrow is like a walnut, and it is empty.
And some of us... We haven’t even seen your If it doesn’t surrender to us, we will crush its
face. head.

Uzun zamandır senin gül bahçeni göremedik. Gam da kim oluyor ki adı anılsın?
Aklı baştan alan o nergis gözlerini seyredemedik. Gamı gönlümüze değil toprağa gömelim. Gam, bir
Vefâ gibi halktan gizlenmişsin. bademdir, fakat içsizdir.
Bir müddettir senin yüzünü göremedik. Eğer bize boyun eğmezse, kafasını ezelim.

A 18-30 13 13 A 22-63 36 36
 43

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ دريــن كــوى ميــا‬،‫گــر بــوى نمى‌بــرى‬
‫ دريــن ُجــوى ميــا‬،‫‌كنــى‬َ ‫ور جامــه نمى‬
‫�آن ســوى كــه ســويها از �آن ســو �آيــد‬
‫مى‌باش همان ســوى و بدين ســوى ميا‬
If you don’t get the smell of this tavern of
meanings, don’t come here. If you can’t take off
the dresses of your desires, don’t dive into this
river of Love.
There is a side beyond there that all the sides
come from.
Stay there. Don’t come here.
Bu mânâ meyhanesinden koku alamıyorsan, bura-
ya gelme.
Tutkularından soyunamıyorsan,
Aşk ırmağına dalma.
Bir yön var ki bütün yönler oradan gelir. Orada kal,
buraya gelme.
‫ عمــ ِر دگــر داد خــدا‬،‫گــر عُ ْمــر بشــد‬
‫ نــك عمــ ِر بقــا‬،‫گــر عمــ ِر فنــا نمانْــد‬
‫عشــق �آ ِب حياتســت دريــن �آب در �آ‬
‫هــر قطــره ازيــن بحــ ِر حياتيســت جــدا‬
If life ends, God gives another life.
If temporary life is finished, here is the
permanent one.
Love is Ab-ı hayat - the water of life. Plunge into
it.
There is a new life in every drop of that sea.
Ömür biterse, Allah başka bir ömür verir. Eğer ge-
çici ömür biterse, işte şuracıkta kalıcı ömür.
Aşk, bengisu gibidir, içine dalmak gerekir. Bu deni-
zin her damlasında yeni bir hayat vardır.

A 22-64 68 68 A 18-31 6 6

‫ مــرا بياريــد شــما‬،‫گــر مــن ب ِِمــ َرم‬
‫مــرده بــه نــگا ِر مــن ســپاريد شــما‬
‫لــب پوســيدۀ مــن‬
ِ ‫گــر بوســه دهــد بــر‬
‫ عجــب مداريــد شــما‬،‫گــر زنــده شــوم‬
When I die, place my body Next to my Beloved.
If he kisses my pale lips,
Don’t be surprised if I come back to life.
Ben öldüğüm zaman bedenimi Sevgilinin yanına
götürün.
Soluk dudaklarımı öper de dirilirsem, hiç şaşırma-
yın.
‫كوتــاه كنــد زمانــه ايــن َد ْم َد ِمــه را‬
‫گــرگ فنــا ايــن َرمــه را‬
ِ ‫وز هــم ب َِــد َرد‬
‫انــدر ســ ِر هــر كســى غروريســت وليك‬
‫ســيلى اجــل قفــا زنــد ايــن همــه را‬ ِّ
Time will cut short this uproar. Death’s wolf will
tear this flock to pieces.
Everyone carries some greatness or pride in his
head.
But, the slap of death comes sooner or later.
Zaman, şu gürültüyü-patırtıyı kısa keser. Ölüm
kurdu, sürüyü parçalar.
Herkes, büyüklük ve gurur taşır.
Ecelin sillesi, er geç, her başa iner.

A 19-33 51 51 A 19-34 38 38
 44

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گويــم كــه ك َيســت روح‌افــراز مــرا‬ ‫پاكــى مــا‬

ِ ‫گــه رشــك بــرد فرشــته از‬
‫�آن كــس كــه بــداد جــان از �آغــاز مــرا‬ ‫‌باكــى مــا‬
ِ ‫گــه بگريــزد ديــو ز بى‬
‫چشــم مــرا چــو بــاز بــر مى‌بنــدد‬
ِ ‫گــه‬ ‫خاكــى مــا‬
ِ ‫تــن‬
ِ ‫حمــالِ حقســت ايــن‬ّ
‫گــه بگشــايد بــه صيــد چــون بــاز مــرا‬ ‫چالاكــى مــا‬
ِ ‫احســنت زهــى ُچســتى و‬
Who is the One who adds souls to our soul? Sometimes, angels are jealous of our purity.
Is He the One who gave life at the beginning? Sometimes, the devil is afraid of our
Sometimes, He covers our eyes like a falconer. recklessness.
Sometimes, He hurls us into an attack. Our body that is made from clay carries God’s
gift.
Ruhumuza ruh katan kimdir? One wonders at our power and ability.
Ezelde, tâ başlangıçta bize can verendir. Bazen göz-
lerimizi bir şahin gibi örter. Bazense bir ava saldır- Bazen melekler saflığımızı kıskanırlar.
tır. Bazen şeytanlar gücümüzden korkarlar.
Topraktan yaratılmış bedenimiz,
Allah’ın verdiği emaneti taşımaktadır.
Maşallah gücümüze, kuvvetimize.

A 23-66 22 22 A 19-32 53 53

‫گــه مى‌گفتــم كــه مــن اميــرم خــود را‬ ‫لاحول ولا سود كند �آن غم را‬ َ
‫گــه نعره‌زنــان كــه مــن اســيرم خــود را‬ ‫كــز ديــو رســد جــانِ بنــى‌�آدم را‬
‫ ازيــن پــس نپذيــرم خــود را‬،‫�آن رفــت‬ ‫لاحول ولا غمگين شد‬ َ ‫�آن كز د ِم‬
‫بگرفتــم ايــن كــه مــن نگيــرم خــود را‬ ‫ول َولا فزون كند �آن دم را‬ َ ‫لاح‬
َ
I used to say,”I am the master of myself.” Lahavle helps men against the troubles that come
Sometimes I was a slave. from Satan. But, Lahavle increases sorrows.
Those times have gone. Now I am not myself. A lot of troubles come from the breath of
Now I am behind my self. Lahavle.
But, what is Lahavle?
“Ben geçmişte kendimin hem esiriydim, hem usta- There is no willpower but in God!
sıydım” derdim.
O devirler çoktan geçti ve ben şimdi kendim de- Lâ havle, şeytanın neden olduğu belâlara karşı in-
ğilim. sanoğluna yardım eder.
Kendimden ötedeyim. “Lâ havle” çekenin nefesinden şeytan gamlandı,
dertlendi.
Fakat “Lâ havle” diyenin gücü arttı, nefesi çoğaldı.
*Lâ havle: Allah’tan başka güç ve kuvvet kimsede
yoktur.

A 23-65 16 16 A 19-39 24 24
 45

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫َاحل َا ٰنــا‬ ‫ــذ ٰمــا‬ َّ ‫ــب ٰمــا َا َل‬ َ ‫ٰمــا َا ْط َی‬ ‫صنــم خوش‌خــو را‬
ِ ‫مــن تجربــه كــردم‬
‫َا ْب ٰدا ٰنــا‬ ْ ‫ُك َّنــا ُم َه ًجــا َو َل ْــم ن َُك‬
‫ــن‬ ‫ســيلاب ســيه تيــره نكــرد �آن ُجــو را‬
ِ
‫َم ْو ٰلانَــا‬ ‫اِ ْن َشــا َء ِب َنــا َك َرا َمــ ًة‬ ‫يــك روز ِگــ ِره نبســت او ابــرو را‬
‫َا ْب َدانَــ َا‬ ‫َك َمــا‬ ‫َیع ُفــو َو ُی ِع ُید ٰنــا‬ ‫پــى مــرگ و زندگانــى او را‬ ِ ‫دارم‬
I was heart and soul without a body before, pure, I have tried my beautiful, good-natured
clean, pleasant. Beloved.
My master built my body as a guest house. He put No kind of torrent of water has made
the soul in it. His river turbid.
If You are so kind, do me a favor: pardon me. I haven’t seen Him frowning except on one day.
Recreate me as You did before; bring me back to I’ll love Him alive or dead.
life.
Ben, güzel huylu sevgilimi denedim.
Biz bedenleri olmayan gönüller ve ruhlardık. Saf, Sel suyu onun ırmağını bulandırmaz.
temiz ve latiftik. Yaradanımız, bedenlerimizi bir mi- Bir kere bile kaşlarını çattığını görmedim.
safir evi gibi kullanmamız için yarattı ve ruhlarımızı Ölü veya diri onu seveceğim.
içine koydu.
Lütfederse, bağışlar bizi. Nasıl önceden yarattıysa,
gene yaratır, tekrar diriltir bizi.

A 19-35 70 70 A 19-36 37 37

‫مــن ذ ّره و خورشــيدلقايى تــو مــرا‬ ‫َس َلفا‬ ‫ِم ّما‬ ‫ َانَا�آل ّتا ِئ ُب‬،‫لاى‬ َ ‫َم ْو‬
‫عيــن دوايــى تــو مــرا‬
ِ ‫بيمــا ِر غمــم‬ ‫َت َلفــا؟‬ ‫عـــاش ٍق َق ْــد‬
ِ ‫ــل عُ ْــذ ُر‬
ُ ‫ــل ُي ْق َب‬
ْ َ‫ه‬
‫پــى تــو مى‌پــ ّرم‬
ِ ‫بى‌بــال و پــر انــدر‬ ‫َجفــا‬ ‫كان نَدا َمتــى ُص ُــدود ًا َو‬ َ ‫اِ ْن‬
‫ چــو كهربايى تــو مرا‬،‫مــن َكــه شــده‌ام‬ ‫عَ فا‬ ،ُ‫ عَ َفاال ّله‬،ُ‫ عَ َفاال ّله‬،‫لاى‬ َ ‫َم ْو‬
I am a particle; You are my sun. My master, I repent for the past. Will you pardon
I am sick with grief; You are my cure. the lover who has been long gone?
I keep flying behind You without arm and wing. If my repentance is an insolence, may God
I am like a piece of straw; You are my magnet. forgive me, God forgive me, God forgive me!

Ben zerreyim, sen benim güneşimsin. Ey efendim, geçmişe tövbe ettim.

Ben gam hastasıyım, sen benim ilacımsın. Kolsuz Harap olmuş, yok olup gitmiş bu âşığın özrünü ka-
ve kanatsız arkandan uçar dururum, sanki bir sa- bul edecek misin?
man çöpü olmuşum, sen beni amber gibi çekersin. Eğer benim tövbem cüretkârlık ise Allah beni ba-
ğışlasın, Allah beni bağışlasın, Allah beni bağışla-
sın.

A 23-67 27 27 A 19-37 69 69
 46

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫مــا‬ ‫خاكــى‬
ِ ‫تــن‬
ِ ‫نــو ِر فلكســت ايــن‬ ‫هان اى ســفرى عز ِم كجايســت؟ كجا؟‬
‫مــا‬ ‫چالاكــى‬
ِ ‫رشــك َم َلــك �آمدســت‬
ِ ‫ نشســته‌اى در دلِ ما‬،‫هــر جا كــه َروى‬
‫مــا‬ ‫پاكــى‬
ِ ‫گــه رشــك َبــ َرد فرشــته از‬ ‫غــم درياســت تــرا چــون ماهى‬
ِ ‫چنــدان‬
‫مــا‬ ‫بيباكــى‬
ِ ‫گــه بگريــزد ديــو ز‬ ‫خشــك تــو د ِّر دريــا‬
ِ ‫لــب‬
ِ ‫كافشــانْد‬
Our body that is created from clay is the heavenly Put your mind in your head, O passenger.
light of the sky. Angels are jealous of our agility. Where are you going? Where? You are in our
Sometimes angels envy our cleanliness. heart wherever you go.
Sometimes Satan is afraid of our evils. How long will your loving be out of our heart’s
sea, like a fish out of water? How long will your
Topraktan yaratılmış bedenimiz gökyüzünün nur- thirsty lips scatter the pearl of separation?
lu ışığıdır.
Melekler çevikliğimizi kıskanır. Aklını başına al, ey yolcu.
Bazen melekler temizliğimize imrenir. Bazen şey- Nereye gidiyorsun, nereye?
tan bizim şeytanlığımızdan korkar. Nereye gidersek sen bizim gönlümüzdesin. Ne ka-
dar zaman o denize hasret kalacaksın?
Ne kadar zaman o susuz dudakların ayrılık incisini
saçacak?

A 23-68 54 54 A 19-38 2 2

‫يــك چنــد بــه تقليــد گزيــدم خــود را‬
‫ناديــده همــى نــام شــنيدم خــود را‬
‫ زان نســزيدم خــود را‬،‫در خــود بــودم‬
‫ بديدم خود را‬،‫از خــود چو برون شــدم‬
First I learned about myself by imitating others.
Although I was aware of my existence, I did not
comprehend my being. Because I didn’t see, I
didn’t recognize myself; I was only hearing my
name. When I went out of me, I saw my real
being.
Ben bir müddet taklid ile kendimi bildim, kendi-
mi beğendim. Ben o vakitler kendimde idim ama
asıl kendi varlığımı sezememiş anlayamamıştım.
Çünkü o zaman, ben kendimi görememiş, kendi-
mi tanıyamamıştım, sadece adımı işitmiştim. Fa-
kat ne zaman ki kendimden çıktım (benliğimi terk
ettim) işte asıl o zaman kendimi gördüm (kendimi
buldum.)
A 15
‫موســى ايــن رمه را‬
ِ ‫يك ُطرفه عصاســت‬
‫ اين همه را‬،‫يك لقمه كند چو ِب ْف َكـــ َند‬
‫نــی ُســورگذارد او و نــی َم ْل َح ِمــه را‬
‫هــر عقــل نكــرد فهــم ايــن زمزمــه را‬
Moses of this flock had a strange staff.
When he threw it, it cleansed the flock from only
those
Who live either by feast or by war.
But, few minds understand this.
Bu sürünün Musâ’sının görülmemiş bir âsâsı var.
Bir fırlattı mı, şunların hepsini bir lokma eder. Ne
ziyafet kalır, ne savaş, her şey temizlenir.
Ancak, bunu anlayabilen fazla akıllı yoktur.
15 A 20-40 39 39

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بانــگ ِســرافيل دميدســت َربــاب‬ِ ‫از‬
‫تــا تــازه و زنــده كــرد دلهــاىِ كبــاب‬
‫�آن ســوداها كــه غرقــه گشــتند و فنــا‬
‫تــك �آب‬
ِ ‫چــون ماه َيــكان بر�آمدنــد از‬
The rebab that is singing with the breath of İsrafil
resurrects the heart that has been burned by
Love’s fire. All the wounds that had been healed
over time will start bleeding.
Old loves that had been submerged and
disappeared will come to the surface, like small
fishes.
Rebâp İsrafil’in nefesi ile seslenmede. Aşkın ateşi
ile yanan gönlü diriltmede. Zaman içerisinde ka-
panmış bütün yaralar kanamaya başlar.
Batıp yok olmuş o sevdalar küçük balıklar gibi bir
bir suyun yüzüne çıkar.
B 26-18 73 86
‫امــروز چــو هــر روز خرابيــم خــراب‬
‫مگشــا د ِر انديشــه و برگيــر َربــاب‬
‫صد گونه نمازست و ركوعست و سجود‬
‫�آن را كه جمال دوســت باشــد محراب‬
We are desperately in love today like every day;
don’t open the door of thoughts.
Play the rebab whose sound makes us forget
everything.
There are a hundred different prayers to the
One whose mihrab --altar-- is the face of the
Beloved.
Bugün, her gün olduğu gibi, umutsuzca âşığız.
Endişe kapısını açma, sesi ile her şeyi unutturan
rebâbı çal.
Mihrabı sevgilinin yüzü olanlar için, yüzlerce fark-
lı namaz, rükû ve secde vardır.
B 24-1 81 94
47
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امــروز چــو هــر روز خرابيــم خــراب‬
‫تــا رو ِز قيامــت نرهيــم از ســيلاب‬
‫ شــبى �آمد و زد گــردنِ خواب‬،‫مهتــاب‬
‫از خون‌ريــزى چــه بــاك دارد مهتــاب؟‬
We are ruined today, just like any other day.
We can’t get out of the torrent of Love till
resurrection.
Moonlight came one night to cut the neck of
sleep.
Why should moonlight be afraid of bloodshed?
Bugün de her günkü gibi harap olmuşuz. Aşk se-
linden, kıyamet gününe kadar çıkamayız.
Bu gece ay ışığı uykunun boynunu kesmek için
geldi.
Ay ışığı neden kan dökülmesinden korksun ki?
B 26-19 80 93
‫امشــب ز بــراىِ دلِ اصحاب مخســب‬
‫ مخســب‬،‫گوش شــب را بگير و برتاب‬ ِ
‫گوينــد كــه فتنــه خفتــه بهتــر باشــد‬
‫ مخســب‬،‫ مشــتاب‬،‫بيــدار بهى تو فتنه‬
Don’t sleep tonight for the sake of your friends.
Grab night’s ear. Don’t sleep,
Even though they say, “Better to see an instigator
in sleep.”
And, even if you are the instigator, don’t sleep.
Stay awake.
Dostlarının uğruna bu gece uyuma. Gecenin kula-
ğını tut, uyuma. “Fitneciyi uyurken görmek iyidir”
derler, ancak fitneci de olsan, uyuma, uyanık kal.
B 24-2 95 108

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بكن تو خود را در خواب‬،‫انديشه مكن‬
‫كانديشــه ز روىِ َم ْه حجابست حجاب‬
‫ در دل انديشه مدار‬،‫دل چون ماهست‬
‫انــداز تــو انديشــه‌گرى را در �آب‬
Don’t think too much; go to sleep. Thoughts
become a curtain to the moon face of the heart.
The heart is like the moon.
A thought is like a cloud that shuts out the light
of the moon.
Don’t place thought in your heart; throw it into
the water.
Çok fazla düşünme, uyu.
Düşünceler, kalbin ay yüzüne perde olurlar.
Gönül ay gibidir, ancak düşünce ayın ışığını örten
bir bulut gibidir.
Gönlüne, düşünce yerleştirme. Düşüncelerini suya
at.
B 26-20 86
‫�آنــى كــه فلــك بــا تــو در�آيــد بــه َطــ َرب‬
‫گــر �آدميــى شــيفته گــردد چــه عجب؟‬
‫تــا جــان ُبــ َودم بندگ َيــت خواهــم كــرد‬
‫خواهــى بطلــب مــرا و خواهــى مطلــب‬
You are such a person that even the sky rejoices
because of You!
Is it a surprise that a human has fallen in love
with You?
I will be Your slave, Your servant, as long as I
live
Whether You want me or not!
Sen öyle birisin ki gökyüzü bile senden keyif alır.
İnsanın sana Âşık olması seni şaşırttı mı? Yaşa-
dığım sürece, beni istesen de istemesen de, kulun
kölenim.
B 24-8 91 104
48
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫انديشــه و غــم را َن ُبــ َود هســتى و تــاب‬
‫�آنجا كه شرابســت و كبابســت و َرباب‬
‫عيــش ابــدى نــوش كنيــد اى اصحاب‬ ِ
‫لب �آب‬
ِ ‫چــون ســبزه و گل نهيد لــب بر‬
Wherever there are wine, rebab and kebab,
Anxiety and thoughts won’t appear; they
wouldn’t even dare.
O friends, let yourself be submerged in immortal
joy.
Kiss the lips of water like grass does, like roses
do.
Şarabın, kebabın ve rebabın olduğu yere, kaygı ve
düşünce gelmeye cesaret edemez.
Ey dostlar, ebedi sevincin içine dalın,
Suyun dudaklarını, çim ve güllerin öptüğü gibi
öpün.
99 B 24-3 79 92
‫اى �آن‌كــه تــو ديــر �آمــده‌اى در ُك ّتــاب‬
‫ تــو مشــتاب‬،‫گــر بشــتابند كــودكان‬
‫گر مانده شــدند قوم و از دســت شــدند‬
‫ زود برگيــر َربــاب‬،‫دســت ُت َوســت‬
ِ ‫ايــن‬
O one, who comes late to secret meetings,
Don’t run. Even children don’t run now.
Even if the gathering becomes late, that’s in your
hand--
Pick up the rebab, start playing.
A kâtiplerin toplantısına geç gelen. Çocuklar tez
olsalar bile sen tez olma. Topluluk geri kalsa bile,
bu senin elindedir.
Rebâbı eline al ve çalmaya başla.
B 26-21 78 91
 49

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ من يعقوب‬،‫يوســف منى‬ ِ ‫اى �آن‌كــه تو‬ ‫اى دل دو ســه روز تا سحرگاه مخسب‬
‫ مــن َا ّيوب‬،‫ــت تنــى‬
ِ ‫صح‬ّ ‫اى �آن‌كــه تــو‬ ‫ چــون مــاه مخســب‬،‫فرقــت �آفتــاب‬
ِ ‫در‬
‫من خود چه كسم؟ اى همه را تو محبوب‬ ‫ظلمت َچــ ْه ره مى‌كن‬
ِ ‫چــون َد ْلــو درين‬
‫ تــو پايى مى‌كوب‬،‫من دســت همى‌زنم‬ ‫ مخســب‬،‫باشــد كــه بر�آيى به ســ ِر چاه‬
You are my Joseph, o my Beauty. O heart, don’t sleep a few nights till dawn. Don’t
I am Your Jacob. sleep like a moon separated from the sun.
You are the health of my body. Walk in the darkness of a well, like a bucket*.
I am Your Job.
Who can I be, next to you?
It may happen so you may rise again.
You are everyone’s Beloved. *Symbol of a sign of the Zodiac, Aquarius.
I keep clapping my hands. Tap Your feet on the floor
and keep dancing. Ey gönül, birkaç gece gün doğana kadar uyuma.
Güneşten ayrılmış ay gibi uyuma.
Ey güzel, sen benim Yusufumsun, ben de senin Bir Kova burcu gibi kuyunun karanlığında yürü.
Yakup’unum. Sen benim bedenimin sağlığısın, ben de
Olur ya, tekrar kuyudan yükselirsin, uyuma.
senin Eyüp’ünüm.
Ben senin yanında kim olabilirim ki?
Sen herkesin Sevgilisisin.
Ben alkışlamaya devam ediyorum.
Sen dans ediyorsun.

B 26-23 94 107 B 24-4 102 115

‫ مخسب‬،‫اى روىِ ترا غلام گلنار‬ ‫ مخســب‬،‫اى طالــع و بختــم ز تو بيدار‬

‫ مخســب‬،‫رونــق نوبهــار و گلــزار‬
ِ ‫وى‬
‫نرگس ُپر خما ِر خونخوار مخســب‬ِ ‫اى‬
‫ مخسب‬،‫ زنهار‬،‫شب عشرتست‬ ِ ‫امشب‬
The pomegranate flower has become a slave and
servant to your face, O Beauty. Don’t sleep!
O the lightness of spring and rose garden, don’t
sleep! O sleepy, blood- thirsty narcissus eye,
don’t sleep! Tonight is the night of joy and drink.
Don’t sleep!
Ey güzel nar çiçeği; gül senin yüzünün kulu kölesi
olur, uyuma!
Ey baharın, gül bahçesinin ışığı, uyuma! Ey mah-
mur, kan içici, nergis göz, uyuma! Bu gece zevk ve
içki gecesi sakın uyuma!
‫ مخســب‬،‫رونــق نوبهــار و گلــزار‬
ِ ‫اى‬
‫ مخسب‬،‫نرگس ُپر خُ مار و خونخوار‬
ِ ‫اى‬
‫ مخسب‬،‫ زنهار‬،‫شب عشرتست‬ ِ ‫امشب‬
O Beloved who awakened my fate and fortune,
don’t sleep!
Don’t sleep, O colors and beauty of spring and
the rose garden!
Don’t sleep, O narcissus of eyes who drinks my
blood!
Tonight is the night of joy and drink; don’t You
sleep!
Ey kaderimi ve talihimi uyandıran sevgili, uyuma.
Ey baharın ve gül bahçesinin renkleri ve güzelliği,
uyuma.
Ey kanımı içen nergis gözlü, uyuma.
Bu gece zevk ve içki gecesi, sakın uyuma.

B 24-5 97 110 B 26-22 96 109

 50

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ مخســب‬،‫اى ماه! چنين شــبى تو َمه‌وار‬
‫چــرخ د ّوار مخســب‬
ِ ‫ چــو‬،‫در دَور در�آ‬
‫چــراغ عا َلــم باشــد‬
ِ ‫بيــدارىِ مــا‬
‫ مخســب‬،‫يكشــب تو چراغ را نگهدار‬
O moon-faced one, don’t sleep like the moon on
such an evening!
Start turning like this whirling sky; don’t sleep!
Our awakenness has become a light, a candle to
the world!
Watch the candle.
Don’t sleep just one night!
Ey Ay yüzlü, böyle bir gecede Ay gibi uyuma.
Gökyüzü gibi dönmeye başla, uyuma. Bizim uya-
nıklığımız, evreni aydınlatan ışık olur, mum olur.
Mumu izle, sadece bu gece uyuma.
‫ مخسب‬،‫اى يار! كه نيست همچو تو يار‬
‫ مخسب‬،‫وى �آن‌كه ز تو راست شود كار‬
‫امشب ز تو صد شمع بخواهد افروخت‬
‫ زنهــار مخســب‬،‫زنهــا ِر تــو اندريــم‬
Beloved, there is no one like you. Don’t sleep!
Put everything in order!
Tonight, hundreds of candles will be lit by you!
Do me a favor: don’t sleep!
Sevgili, senin gibi kimse yok, uyuma. Her iş seninle
yoluna girer, uyuma.
Bu gece senden yüzlerce mum yanacak. Bana bir
iyilik yap, sakın uyuma.

B 24-6 98 111 B 24-7 99 112

‫بــردار حجابهــا بــه يكبــار امشــب‬
‫يــك موى ز هر دو َك ْون مگذار امشــب‬
‫حديــث جــان و دل مى‌گفتــى‬
ِ ‫ديــروز‬
‫پيــش تــو نهيــم ُكشــته و زار امشــب‬
ِ ‫ َربــاب‬،‫زنهــار مگــو هميــن َربابســت‬
Suddenly, lift the curtains tonight; leave the fear
and worry.
Give up both worlds.
You were talking about soul and heart last night.
But tonight, I put them in front of you.
One is cut, turned to pieces.
Other cries constantly.
Bu gece birden perdeleri kaldır, korku ve endişe-
yi bırak. İki dünyadan da vazgeç. Dün gece ruh ve
gönülden bahsediyordun. Bu gece onları önüne
koyuyorum.
Ruh paramparça, gönül ise ağlamakta.
‫ شــراب‬،‫ درين دَور شرابســت‬،‫بــى جام‬
‫ كباب‬،‫بــى دود دريــن ســينه كبابســت‬
‫بــاب عشــق از زخمــۀ اوســت‬
ِ ‫فريــا ِد َر‬
Our wine kept being served without glasses.
Our heart burns in our chest urithout smoke.
Cry and wail of the rebab of Love, Sorrow comes
from His bow and plectrum, not from the
rebab.
Şarabımız kadehsiz sunulmakta. Gönlümüz göğ-
sümüzde dumansız yanıyor.
Aşk rebâbının ağlayıp inlemesi, onun yayından ge-
liyor, rebaptan değil.

B 25-9 92 105 B 25-10 83 96


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ در�آميــز شــتاب‬،‫ در �آ‬،‫بيــكار َمشــين‬
‫ يا ســوىِ خواب‬،‫بيكار ُب َدن به خور َب َرد‬
‫بانــگ َربــاب‬
ِ ‫اهــل ســماع مى‌رســد‬ ِ ‫از‬
‫‌شــدگان را دريــاب‬ ُ ‫�آن حلقــه ذاهل‬
Don’t be idle. Come in and join us. A body
without work either eats or sleeps.
The sound of the rebab comes from the sema
gathering.
Enter their circle and start sema.
Başıboş durma, içeri gel ve bize katıl. İşsiz bir be-
den ya yer ya da uyur. Rebabın sesi semâdan geli-
yor. Halkaya katıl ve semâya başla.
B 26-24 77 90
‫موضع خواب‬
ِ ‫خواب �آمد و در چشم َن ُبد‬
‫زيــرا ز تــو چشــم بــود ُپــر �آتــش و �آب‬
‫ ديد دلى چون سيماب‬،‫جانب دل‬ ِ ‫شــد‬
!‫ ديد خراب و چه خراب‬،‫جانب تن‬ ِ ‫شد‬
Sleep came, wanting to enter my eyes, but couldn’t
flnd a place there;
Because of You, my eyes were full of fire and water.
Then, sleep went toward my heart, but my heart
was inconstant like mercury. Finally, sleep turned
to my body to settle there, but my body was in
ruins, dilapidated.
Uyku geldi ve gözlere girmek istedi, ancak bir yer
bulamadı. Senden dolayı gözlerim ateşle ve suyla do-
luydu.
Sonra uyku, gönlüme doğru gitti, ancak gönlüm cıva
gibi oynaktı.
Sonunda, uyku yerleşmek için bedenime yöneldi, an-
cak vücudum yıkık bir harabeydi.
B 25-12 87 100
51
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مســتى مــا را بــه شــراب‬
ِ ‫حاجــت َن ُبــ َود‬
‫مجلــس ما را طرب از چنگ و َرباب‬ ِ ‫يــا‬
‫بى‌ســاقى و بى‌شــاهد و بى‌مطرب و َمى‬
‫شــوريده و مســتيم چــو مســتانِ خــراب‬
We don’t need wine to get drunk. Harp and rebab
are not necessary for the joy of our gathering.
We are out of ourselves and, like drunks, have
fallen on the floor. But, there is no cupbearer for
us, no musician nor beauty.
Sarhoş olmak için şaraba ihtiyacımız yok. Meclis-
teki neşemiz çeng ve rebâba bağlı değil.
Sarhoşlar gibi kendimizden geçmişiz. Bizim ne
sâkîye ne çalgıcıya ne güzele ihtiyacımız var.
B 25-11 82 95
‫بانگ َرباب؟‬
ِ ‫دانــى كه چه مى‌گويد اين‬
‫پــى مــن بيــا و ره را دريــاب‬
ِ ‫انــدر‬
‫زيــرا بــه خطــا راه َبــرى ســوىِ صــواب‬
‫زيــرا بــه ســؤال ره َبــرى ســوىِ جــواب‬
Do you know what the sound of the rebab says?
It says,
“Follow me to find the way!”
You started the journey for truth, but You are
going in the wrong direction. There is only one
way to find the answer: You must ask the right
questions.
Rebâbın sesinin ne dediğini biliyor musun? “Yolu
bulmak için beni takip et” der. Gerçeği bulmak için
yolculuğa başlamış olsan da, yanlış yöndesin.
Doğru cevabı bulmak için sadece bir yol var.
Doğru soru sormalısın.
B 25-13 75 88

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در چشــم �آمــد خيــالِ �آن ُد ِّر خوشــاب‬
‫�آن لحظــه كزو اشــك همى‌رفت شــتاب‬
‫گوش دو چشــم‬ِ ‫پنهــان گفتــم به راز در‬
‫ بيفــزاى شــراب‬،‫مهمــانِ عزيزســت‬
The figure of that peerless pearl came to my
eyes.
That’s when my tears started to flow. I said
secretly to the ears of my eyes:
“He is a very valuable guest. Serve him lots of
wine.”
Eşsiz incinin hayali gözlerimin önüne gelince, göz-
yaşlarım akmaya başladı. Gizlice gözlerimin ku-
laklarına dedim ki “O çok değerli bir misafirdir,
Ona bol bol Aşk şarabı sun.”
B 27-25 84
‫ســاقى! در ده بــراىِ ديــدار و صــواب‬
‫زان باده كه‌ او نه خاك ديدست و نه �آب‬
‫بيمــا ِر َب َــدن ِن َيــم كــه بيمــا ِر دلــم‬
‫ شراب‬،‫شربت چه ُب َود؟ شراب در ده تو‬
Cupbearer, for the sake of the beautiful face of
the Beloved,
Serve me the wine not touched by earth and
water.
It is my heart which is sick, not my body.
What can I do with sherbet? Serve me the wine.
Sâkî, Sevgilinin güzel yüzü adına, bana toprağın
suyun değmediği Aşk şarabından ver.
Hasta olan benim gönlüm, bedenim değil. Şerbeti
ben ne yapayım.
Bana şarap ver.
B 27-27 89 102
52
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ َرباب‬،‫هــوس تــو چون َربابســت‬
ِ ‫دل از‬
‫ كبــاب‬،‫هــر پــاره ز ســو ِز تــو كبابســت‬
‫دلــدار ز در ِد مــا اگــر خاموشســت‬
‫ جواب‬،‫در خاموشــى دو صد جوابست‬
Heart turned into a rebab because of Your Love.
Every part of it was burned, scorched.
If the Beloved kept silent in theface of our
trouble,
There are hundreds of answers in that silence.
Senin Aşkın için gönlüm rebâba döndü. Her par-
çası yandı, kavruldu.
Sevgili, dertlerimize suskun kalırsa, o suskunlukta,
yüzlerce cevap vardır.
97 B 27-26 72 85
‫ــبحان ال َّلــه مــن و تو اى ُد ِّر خوشــاب‬
َ ‫ُس‬
‫پيوســته مخالفيــم انــدر هــر بــاب‬
‫بخــت تــوام كــه هيــچ خوابــم َن َب َرد‬
ِ ‫مــن‬
‫بخــت منــى كــه درنيايــى از خواب‬ ِ ‫تــو‬
Good God, You and I are the opposite of each
other.
O my bright, peerless pearl,
I am your fate; I can’t sleep at night. You are my
fate; you can’t wake up from sleep.
Sübhanallâh, sen ve ben birbirimize aykırıyız.
Ey eşi bulunmayan parlak incim, ben senin kade-
rinim, akşamları uyuyamam. Sen de benim kade-
rimsin, uykudan uyanmıyorsun.
B 25-14 85 98

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شب گردم گر ِد شهر چون باد و چو �آب‬
‫گشــتن ِگر ِد شــهر كس يابد خواب؟‬
ِ ‫از‬
‫عقلســت كــه چيزهــا ز موضــع جو َيــد‬
‫تمييز و ادب مجو تو از مست و خراب‬
At night, I turned around the city like wind,
running like water.
How can sleep overcome the one who walks
around the city in darkness? The mind is the one
who wants to have everything in order.
Don’t ask for reason or manners from the
drunk.
Gece şehrin etrafında rüzgâr gibi estim, su gibi ak-
tım.
Gece karanlıkta şehirde yürüyeni nasıl uyku tutar?
Her şeyin düzenli olmasını sadece akıl ister. Sar-
hoştan ne sebep sor ne de üslûp bekle.
B 27-28 71 84
‫حيات خوشــگوارى اى خواب‬ ِ ‫گــر �آ ِب‬
‫امشــب بــ ِر مــا كار نــدارى اى خــواب‬
‫ امشــب‬،‫گــر با عد ِد موى ســ ِر توســت‬
‫يك ســر نبرى و ســر نخارى اى خواب‬
O sleep, even if you were to become the sweet
water of life,
We wouldn’t want to deal with you tonight.
And, if you had as many heads as your hairs,
You couldn’t scratch even one of them, O sleep.
A uyku, bengisuya dönüşsen bile, bu gece seninle
uğraşmak istemiyoruz. Başındaki saç sayısı kadar
başın olsaydı, bu gece bir tanesini bile kaşıyamaz-
dın, ey uyku.
B 25-16 88 101
53
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫درينسينهچهسوزست؟عجب‬،‫شبگشت‬
‫ عجــب‬،‫مى‌پنــدارم كا ّولِ روزســت‬
‫در ديــدۀ عشــق مى‌نگنجــد شــب و روز‬
‫ايــن ديــدۀ عشــق ديده‌دوزســت عجــب‬
Night has come.
But, what is this light in the heart? Maybe a dawn
is breaking that the eyes can’t see?
Neither day nor night is distinguished by the
lover’s eyes. How could the eyes of this Love
blind the eyes of lovers?
Gece geldi, şu gönlündeki ışık nedir acaba?
Belki de gözlerin görmediği bir gün doğuyor.
Aşkın gözüne ne gece sığar ne gündüz. Şu aşkın
gözleri, Âşığın gözlerini nasıl da bağlar.
B 27-29 90 103
‫گــرم �آمد و عاشــقانه و چســت شــتاب‬
‫روح او ز گلــزا ِر صــواب‬ ِ ‫برتافتــه‬
‫بــر جملــۀ قاضيــان دوانيــد امــروز‬
‫قاضــى كاب‬
ِ ،‫ســتن �آ ِب زندگــى‬
ِ ‫در ُج‬
His soul shone from the rose garden of Truth.
He came like fire, quick and agile. Kadı of Kabaa
is ahead of the others on the way to Kevsar,
Searching for the water of life.
Gerçeğin gül bahçesinden O’nun ruhu parladı.
Ateş gibi hızlı ve çevik geldi.
Kâ’b şehrinin kadısı, Ab-ı Hayatı arama yolunda
bütün kadıları geçti.
B 27-30 76 89

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ مخســب‬،‫گــر مى‌خواهــى بقــا و پيــروز‬
‫ مخسب‬،‫عشــق دوست مى‌سوز‬ ِ ِ ‫از �آ‬
‫تش‬
‫حاصــل �آن ديدى‬
ِ ‫صــد شــب خفتــى و‬
‫از بهــ ِر خــدا امشــب تــا روز مخســب‬
If you want to have immortal life, happiness,
don’t sleep!
Burn with the fire of the Beloved. Don’t sleep!
You have slept hundreds of nights. What have
you found?
For God’s sake, don’t sleep one night till the
dawn!
Ebedî bir yaşam ve mutluluk istiyorsan, uyuma.
Sevgilinin aşkı ile yan, uyuma.
Yüzlerce gece uyudun da ne buldun? Allah aşkına,
bir gece gün doğana kadar uyuma.
B 25-15 101
‫تســبيح َربــاب‬
ِ ‫حــق‬
ِّ ‫يــارب! يــارب! بــه‬
‫ِكش در تســبيح صد سؤالست و جواب‬
‫چشــم ُپــر �آب‬
ِ ‫يــارب! بــه دلِ كبــاب و‬
‫ــم شــراب‬ ّ ُ‫جوشــان‌تر از �آنيــم كــه در خ‬
My God, my God, for the sake of the rebab’s
rosary,
Where have hundreds of questions and answers
gone?
My God, for the sake of my burned, scorched
heart and crying eyes,
We are more exuberant than the wine in the jar!
Ya Rabbi, Ya Rabbi, rebap hakkı için, rebabın sa-
pındaki yüzlerce sorular ve cevaplar nereye gitti?
Ya Rabbi, Ya Rabbi, yanmış, kavrulmuş gönlüm
ve ağlayan gözlerimle, küpteki şaraptan daha çok
coşkunum.
B 27-31 74
54
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫َم ْســ َتند مجــ ّردانِ اســرار امشــب‬
‫در پــرده نشســته‌اند بــا يــار امشــب‬
‫هســتى بيگانــه! ازيــن ره برخيــز‬
ِ ‫اى‬
‫زحمــت باشــد بــودنِ اغيــار امشــب‬
The ones who know the secret become drunk
tonight.
They sit behind the curtain with the Beloved
tonight.
O outsider, get out of the way.
It is unpleasant to be with a stranger tonight.
Sırrı bilenler, bu gece sarhoş olup, perdenin arka-
sında Sevgiliyle beraberdir.
A yabancı, çekil bu yoldan.
Yabancı ile olmak hoş değil bu gece.
114 B 26-17 93 106
‫يارى كن و يار باش و اى يار مخســب‬
‫بلبــل سرمســت بــه گلــزار مخســب‬
ِ ‫اى‬
‫ مخســب‬،‫يــارانِ غريــب را نگهــدار‬
‫مخسب‬،‫زنهار‬،‫شببخششاست‬ ِ ‫امشب‬
Beloved, approach us. Be our friend; don’t
sleep!
O drunk nightingale, don’t sleep in the rose
garden!
Think about your lonely friends: protect them!
Tonight is the night of kindness. Don’t sleep!
Sevgili, bize yaklaş, dostumuz ol, uyuma.
Ey sarhoş bülbül, gül bahçesinde uyuma.
Garip dostlarını düşün, onları koru, uyuma.
Bu gece bağış gecesi, sakın uyuma.
87 B 27-32 100 113

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آ ِب َح َيــوان در �آب و ِگل پيــدا نيســت‬
‫هرگســل پيــدا نيســت‬
ِ ‫در ِمهــ ِر دلــت ِم‬
‫چندين خجل از كيست خجل پيدا نيست‬
‫ايــن راه بــزن كــه را ِه دل پيــدا نيســت‬
The Divine gift --Ab-i Hayat-- is concealed in this clay
body; it is invisible. The Self also put a seal on the
heart, where the prisoner is Love. Break the seal.
Free Love. Why are you afraid?
There is a secret path in your heart. Follow that path
to find the Beloved.
Ab-ı Hayat bu topraktan meydana gelmiş bedende giz-
lenir ve görünmez.
Benlik, gönlün kapısına mühür vurmuş,
Aşk’ı hapsetmiştir.
Mührü aç ve aşkı serbest bırak.
Neden korkuyorsun? Gönlünde gizli bir yol var.
O yolda yürü, Sevgiliyi bul.
T 47-163 371 389
‫�آســوده كسى كه در كم و بيشى نيست‬
‫بنــد توانگــرى و درويشــى نيســت‬
ِ ‫در‬
‫خلــق جهــان‬
ِ ‫غــم جهــان و از‬ِ ‫فــارغ ز‬
‫با خويشــتنش به ذ ّره‌يى خويشــى نيست‬
Peaceful and happy is the one Who is not bound
by wealth or poverty, By less or more, who
doesn’t care For the world, people, or himself.
He doesn’t have anything but God.
Huzurlu ve mutlu olan, zenginliğe, fakirliğe, eksik,
fazlaya bağlı olmayandır. Dünyaya, insanlara ve
kendine aldırış etmez.
Allah’tan başka hiçbir şeyi yoktur.
T 28-7 386 404
55
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آرى صنمــا! بهانــه خــود كــم بــودت‬
‫تــا خــواب بيامــد و ز مــا بربــودت؟‬
‫خوش خسب كه من تا به َس َحر خواهم گفت‬
‫فريــاد ز نرگســانِ خواب‌�آلــودت‬
Yes, my Beauty, since you didn’t give enough
excuses,
You are now running away from us saying,
“I feel sleepy.” Go sleep well.
I’ll cry for those sleepy, narcissus eyes till early
dawn.
Evet güzelim.
Yeterince mazeret gösteremediğin için “uykulu-
yum” deyip bizden kaçıyorsun. Git, iyi uyu.
Seher vaktine dek, senin o uykulu, nergis gözlerin
için ağlayacağım.
T 28-1 125 143
‫�آمــد بــ ِر من چــو در كفــم زر پنداشــت‬
‫ وفا را بگذاشت‬،‫چون ديد كه زر نيست‬
‫گــوش او چنيــن پنــدارد‬
ِ ‫�آن حلقــۀ‬
‫ گوش مى‌بايد داشت‬،‫ك آ�نجا كه زرست‬
Thinking that I had gold in my hand, she came
close to me.
But, after finding that I had no gold, she left me
quickly.
Giving her ear to the world of gold
Became a slavery earring* for her.
* Earring -- a sign of a slave in the medieval Islamic
world.
Elimde altın olduğunu sanıp bana yaklaştı.
Altınım olmadığını anlayınca, bıraktı, kaçtı.
Kulağına küpe olmuş, nerede altın varsa, oraya ku-
lak asmak gerek, sanıyor.
T 29-11 399 417
 56

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫تش ســاده كه ترا خو ْرد و بكاســت‬ ِ ‫�آن �آ‬ ‫مجلس ماست‬

‫�آن ســاده بِــ ْه از دو صــد نگا ِر فرداســت‬
‫تش شهوت كه چه صاف و ساده‌ست‬
‫بنگر چه نگاران كه از �آن �آتش خاســت‬
The fire that consumes you is better than
hundreds of beauties of tomorrow.
Don’t you see the fire of lust?
It is simple and short lived,
But it created so many beauties.
ِ ِ ‫�آن بت كه جمال و‬
‫زينت‬
‫ ندانم به كجاست‬،‫مجلس ما نيست‬ ِ ‫در‬
ِ ‫�آن �آ‬ ‫سرويســت بلنــد و قامتــى دارد راســت‬
‫قامــت او قيامــت از مــا برخاســت‬
ِ ‫كــز‬
The Beloved who was the beauty of our gathering
has gone.
He is not around now. I don’t know where he is.
He was the tallest cypress.
I had so much trouble because of his stature.

Seni tüketen ateş, yarının yüzlerce güzellerinden Meclisimizin en güzeli olan sevgili gitti. Şimdi et-
daha iyidir. rafımızda değil ve nereye gittiğini bilmiyorum.
Şehvetin ateşini görmüyor musun? En uzun selvi boyluydu.
Ne kadar saf ve sade. Boyu yüzünden kıyametler koptu.
Ancak ondan pek çok güzeller meydana gelir.

T 49-180 155 173 T 29-15 158 176

‫پيش صفســت‬ ِ ‫�آن پيش‌ َروى كه جانِ او‬ ‫�آن تلخ ســخنها كه چنان دل‌شكنســت‬
‫داند كه تو بحرى و جهان همچو َك َفست‬ ‫لايــق �آن دهنســت؟‬
ِ ‫انصــاف بــده چــه‬
‫عاشــق تــو‬
ِ ّ ‫بــى‬
‫‌دف و نیــی رقــص كنــد‬ ‫لــب او تلــخ نگفتــى هرگــز‬
ِ ‫شــيرين‬
‫امشب چه كند كه هر طرف ناى و دفست؟‬ ‫شــوربختى منســت‬
ِّ ‫ايــن بى‌نمكــى ز‬
The Guide whose soul walks in front of the rank There are harsh, heart-breaking bitter words
of lovers knows well that You are the ocean, and That don’t fit in His mouth.
the universe is the foam of this ocean. And, it is my bad luck that they are not His sweet
Your lover who dances without nay and lips That say these words.
tambourine, what will he do tonight? There are
nays and tambourines everywhere tonight. Onun ağzına yakışmayan, sert ve kalp kırıcı acı
sözler, benim bahtsızlığımdandır. Yoksa onun, tatlı
Âşıkların önünde yürüyen öncü, dudakları bunları söylemez.
bilir ki sen bir denizsin; dünya ise senin
köpüğün.
Neysiz ve tefsiz dans eden Âşığın, acaba neylerle,
teflerle dolu olan bu gece ne yapar?

T 29-16 255 336 T 49-182 290 308


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آنجا كه تويى همه غم و جنگ و جفاست‬
‫ همه لطف و وفاست‬،‫چون غرقۀ ما شدى‬
‫ تراست‬،‫گر راست شوى هر�آنچه ماراست‬
‫چپ ترا گيرم راســت‬
ِّ ،‫ور راســت نه‌اى‬
Sorrow, struggle, cruelty are where you are.
When you plunge into us and annihilate yourself:
peace, kindness, and abundance.
If you are in line, everything we have is yours. If
not, still,
I accept your wrong as right.
Nerede sen varsan, orada gam, savaş ve zulüm var.
Fakat sen bizde yok olduğunda, lütuf var, vefa var.
Doğru olursan neyimiz varsa senindir. Fakat doğ-
ru olmazsan da ben senin kötülüklerini bile iyilik
sayarım.
T 49-177 154 172
ِ ‫�آن چشــم فــراز �آ‬
‫بــى نــاب شدســت‬
‫تا ظن نبرى كه فتنه در خواب شدســت‬
‫چشــم مــا روان كــردى دى‬
ِ ‫صــد �آب ز‬
‫امــروز نگر كــه صد روان �آب شدســت‬
If the instigator’s eyes are closed, don’t think he
is asleep.
They shine when they are opened. He shed lots
of tears from o ur eyes yesterday.
Look how much he cries himself today.
Fitnecinin gözleri kapalı olursa, onun uykuda ol-
duğunu düşünme.
Gözleri açıldığında, parlar.
Dün o gözlerimizden birçok damla akıttı.
Bak, bugün kendisi ne kadar çok ağlıyor.
T 50-187 189 207
57
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن جــاه و جمالــى كه جهان‌افروزســت‬
‫صورت پنهان كه طرب را روزست‬ ِ ‫وان‬
‫ درو �آويزيــم‬،‫امــروز چــو بــا ماســت‬
‫دى رفــت و پريــر رفــت روز امروزســت‬
We have that secret, beautiful face that
illuminates the universe and refreshes the
pleasure that is with us.
We should hold him tightly. Yesterday is gone.
So is the day before. The day is today: now.
Dünyayı aydınlatan ve bizi neşelendiren o güzel
yüzlü, mademki bizimle beraberdir, biz de ona sı-
kıca sarılalım. Dün geçti.
Evvelki günde geçti.
Gün, bugün şimdi.
T 30-22 236 254
‫�آن چشم كه خون گشت و غم او را جفتست‬
‫زو خواب طمع مدار كو كى خفتست؟‬
‫پنــدارد كيــن نيــز نهايــت دارد‬
‫اى بى‌خبر از عشق كه اين را گفتست؟‬
Don’t expect sleep from the eyes that shed
bloody tears.
The one who is afflicted by this sorrow
Knows nothing about love If he thinks that there
will be an end to it.
Kanlı yaşlarla dalan, kedere eş olan bir gözden sen
uyku bekleme.
Böyle bir göz, nasıl uyuyabilir?
Ondaki bu uykusuzluk halinin geçeceğini sanarak,
ona uykusu gelince uyur diyen kişiye “Sen aşktan
habersiz olduğun için böyle söylüyorsun” de.
T 49-181 175 193

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن چيســت كزو ســماعها را شرفست؟‬
‫محل تلفست؟‬ ِّ ،‫و�آن چيست كه چون رفت‬
‫مى‌�آيــد و مــى‌ر َود نهــان تــا داننــد‬
‫ نه از ناى و دفست‬،‫كين ذوقِ سماعها‬
Who is He who brings us the pleasure of sema?
Who is He who takes the joy of the gathering
with Him when He leaves? In order to prove
that nay and tambourine are not the sources of
happiness,
Sometimes He comes and goes away from sema
secretly.
O, kimdir ki semânın zevkini bize getirir? O, kim-
dir ki gittiğinde meclisin neşesi gider?
Neyin ve tefin mutluluk kaynağı olmadığını ispat
etmek için gizlice semâya gelir ve gizlice gider.
T 30-20 254 272
ِ ‫�آن خواجــه كــه بــا ِر او همه‬
‫قند ترســت‬
‫مســتى خــود ز قنــد او بيخبرســت‬
ِ ‫از‬
َ ‫گفتــم كــه از �آن ِش‬
‫ــكر نصيبــم ندهــى؟‬
‫نى كرد و ندانست كه �آن نى شكرست‬
That merchant doesn’t know That the load he
carries is pure sugar.
I asked him, “Will you give me a share of the
sugar?”
He said, “No.” But, he wasn’t aware that his “no”
was like sugar.
Taşıdığı yükün saf şeker olduğunu sarhoşluğundan
dolayı bilmeyen tüccara, “Şekerinden bir pay verir
misin?” dedim. “Hayır” diyerek cevap verdi.
Ancak, “hayır” cevabının şeker gibi olduğunun far-
kında değildi.
T 29-17 212 230
58
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن چيست كه ّلذتست ازو در صورت؟‬
ّ ‫و�آن چيست كه بى‌اوست‬
‫مكدر صورت؟‬
‫يك لحظه نهان شــود ز صورت �آن چيز‬
‫يــك لحظــه ز لا مــكان زند بــر صورت‬
Who is it that gives pleasure to the body?
Who is He, that color and shape become blurry
without Him?
One moment, He hides in shape and body.
The next, He rises from the land of absence and
reflects on shape and body.
O, nedir ki şekle lezzet ondan gelir?
O, ne şeydir ki onsuz şekil de kederlidir, bulanıktır,
suret de...?
O şey, bir an olur ki suretten gizlenir, bir an olur
ki mekânsızlık âleminden surete akseder şekilde
parlar, görünür.
T 30-18 127 145
‫�آن دم كــه مــرا بــه ِگــر ِد تــو دَورانســت‬
‫ســاقى و شــراب و قــدح و دَور �آنســت‬
‫ــى احسانســت‬ ِ ‫و�آن دم كــه تــرا تج ّل‬
‫موســى ِعمرانســت‬
ِ ‫جــان در حيرت چو‬
If I turn around You,
There are cupbearer, wine, glasses! When You
manifest, my soul is bewildered and lost in
amazement, Like Moses, son of imran.
Senin çevrende dönersem, sâkî var, şarap var, ka-
dehler var.
Bana göründüğünde ruhum şaşırır, İmran oğlu
Musa gibi hayret içinde kalır.
T 32-41 274 292

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نــه زیــن یارانســت‬،‫�آنــرا كــه بــود كار‬
‫كیــن پیشــۀ مــا پیشــۀ بــی كارانســت‬
‫ایــن راه كــه راه دزد و ع ّیارانســت‬
‫چــه جــای توانگــران و زر دارانســت‬
The one who has work and a business is not o ur
friend.
Our business is the work of the idle. Rich people
who have gold Don’t walk on the road alongside
robbers.
Bu dünya işleri ile uğraşanlar, Hak âşıklarının dos-
tu değildir. Bizim işimiz, işsizlerin işidir. Altınları
olan zengin insanlar, hırsızlarla aynı yolda yürü-
mezler.
T 50-186 283 291
‫�آن را كــه غمــى ُبــ َود َو بتوانــد گفــت‬
‫غــم از دلِ خــود بــه گفــت بتواند ُرفت‬
‫ايــن ُطرفــه ُگلى نگر كه ما را بشــكفت‬
‫نــى رنگ تــوان نمود و نــى بوى نهفت‬
One can’t be relieved unless he talks about the
sorrows in his heart.
Such a strange, beautiful rose bloomed in my
heart.
But, I couldn’t show its color or give its smell.
Gönlündeki gamdan konuşmayan, sıkıntısını ata-
maz.
Öyle farklı ve güzel bir gül gönlümde açıldı.
Ancak ne rengini gösterebiliyorum ne de kokusu-
nu anlatabiliyorum.
T 49-179 420 438
59
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن را كه خداى چون تو يارى دادســت‬
‫او را دل و جــانِ بى‌قــرارى دادســت‬
‫زنهــار طمــع مــدار زان كــس كارى‬
‫زيــرا كــه خــداش طرفه كارى دادســت‬
When God gives someone such a beloved like
You,
He makes his heart restless, unstable.
Don’t expect normal behavior from him.
God assigned him an unusual task with Love.
Allah birisine senin gibi Sevgili verdiğinde, onun
kalbini, gönlünü huzursuz ve karasız yapar.
Ondan normal bir davranış bekleme.
Çünkü; Allah, ona aşkla ilgili görülmedik bir görev
vermiştir.
T 29-14 182 200
‫نقش صفات‬ِ ‫�آن روح كه بســته بــود در‬
‫از پرتــ ِو مصطفــى روان شــد بــر ذات‬
‫ ز شادى مى‌گفت‬،‫�آن دم كه روان گشت‬
‫شــادىِّ روانِ مصطفــى را صلــوات‬
When the soul that has been bound
By the colors and shapes of material attributes
Is ascending to Essence by the light of Mustafa,
While rising, it is pronouncing salavat to bless
Mustafa’s soul.
Sıfatların şekillerine ve renklerine bağlı olan ruh,
Mustafa’nın ışığı ile İlâhî aslına yükseldi
Yükselirken, Mustafa’nın ruhunun şâd olması için
salâvat getirdi.
T 30-19 107 125
 60

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ چنينش فعلســت‬،‫�آن ُروى ُت ُرش نيســت‬
‫ درینش فعلســت‬،‫مى‌گويــد و مى‌خــو َرد‬
ِ ‫�آن كــس كه برين‬
‫چرخ َبرينش فعلســت‬
‫اين نيست عجب كه در زمينش فعلست‬
That is not the face of a lover; his appearance is
too shaming.
All he does is talk, eat, and sleep.
If someone does just this, he is not sky’s angel.
God only knows what he is doing on this earth.
O yüz, asık yüzlü değildir, böyle görünüşü yapma-
cıktır.
Böyle söyler, böyle yer-içer, fakat yapmacıktır.
Gökyüzünde bile yapmacıklar yapanın yeryüzün-
de yapmacık işlerine şaşılmaz elbet.
‫�آن ســايۀ تــو جايگــه و خانــۀ ماســت‬
‫بنــد دلِ ديوانــۀ ماســت‬ ِ ‫و�آن‬
ِ ‫زلــف تــو‬
‫هر گوشه يكى شمع و دوسه پروانه است‬
‫شــمع مــا كه پروانۀ ماســت‬
ِ ‫ا ّمــا نــه چو‬
Your shadow is our Home and country.
Your hair is the chain for our insane heart.
There is a candle on every corner with two or
three moths.
But, none resembles the candle that became a
moth for us.
Senin gölgen, yerimiz, yurdumuzdur, evimiz, bar-
kımızdır.
Senin saçlarının teli, gönlümüzün bağıdır, zinciri-
dir.
Her köşede bir mum var, iki-üç pervâne. Fakat hiç-
biri, bize pervâne olan mumumuza benzemiyor.

T 50-188 261 279 T 50-185 163 181

‫تاج سرســت‬ ِ ‫�آن شــاه كــه‬

ِ ‫خــاك پاىِ او‬
‫گفتــم كــه فــراقِ تــو ز مرگــم بترســت‬
‫ گفــت بــرو‬،‫رخ زر ِد مــن گــوا‬ِ ‫اينــك‬
‫رخ را چه ِگ َله‌ست؟ كا ِر او همچو زرست‬
Any ground that Sultan stands on turns into a
crown. I said to Him, “Our separation is worse
than my death.
Here is my paleface as the proof.” “Go away,” He
answered. ‘Your face became pale because of
Love.
You have no rettson to complain.”
Ayağının bastığı toprak, başlara taç olan sultana
dedim ki “Bizim ayrılığımız ölümümden de beter.
İşte soluk yüzüm bunun ispatı.”
“Git buradan” diyerek cevap verdi.
“Senin yüzün Aşktan dolayı soldu, şikâyet edecek
bir sebebin yok.”
‫�آن شــب كه ترا به خواب بينم پيداست‬
‫چون روز شود چو روز دل پر غوغاست‬
ُ ‫خواب‬
‫هندســتان ديد‬ ِ ‫�آن پيــل كه دوش‬
‫طاقت �آن پيل كراست‬
ِ ،‫از بند ب َِجســت‬
It is obvious that the one who sees you in his
dream.
Will forget you as soon as he wakes up and
encounters daily events. But, who could stop
an elephant That breaks its chains when it sees
India in its dream!
Seni rüyamda gördüğüm o gece geçip de gündüz
olunca,
gönül, kavga ve gürültülerle dolar.
Dün gece rüyasında Hindistan’ı görüp de ayağının
bağını koparan fili tutmaya kimin gücü yeter.

T 30-23 220 238 T 50-189 142 160

 61

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫�آن شــه كــه ز بنــدگانِ بدخــو نگريخت‬
‫وز بى‌ادبــى و جــر ِم صدتُــو نگريخــت‬
‫ دريــا گو َيش‬،‫ايــن را تــو مگوى لطــف‬
‫ او نگريخت‬،‫بگريخت ز ما دي ِو سيه‬
That sultan doesn’t turn his face away from bad-
mannered creatures. He tolerates hundreds of
shameless people like you.
Let His ocean-like Grace hear these words,
“Even black Satan runs away from our ill temper,
but He doesn’t.”
Kötü huylu kullarından yüzünü çevirmeyen O sul-
tan, senin gibi yüzlerce huysuz insana tahammül
eder.
İzin ver okyanusa benzeyen lütuf, bu kelimeleri
söylesin: Kara şeytan bile hasta mizacımızdan ka-
çar, ancak O kaçmaz.
‫عشــق مج ّرد ســوىِ صحرا مى‌تاخت‬ ِ ‫�آن‬
‫ديــدش دلِ مــن ز َك ّر و َف َّرش بشــناخت‬
‫ چون ز صورت ِب َرهَ م‬:‫با خود مى‌گفت‬
‫صورت عشــق عشق‌ها خواهم باخت‬ ِ ‫با‬
Love was riding a borse towards the plains.
My heart recognized Him by His magnificence
And told himself: “When I am free from shapes, I
will play games with Love.”
Aşk, ovaya doğru at sürüyordu. Gönlüm onu ihti-
şamından tanıdı ve kendi kendine dedi ki:
“Şekillerden özgür olduğum zaman, Aşkla ne
oyunlar oynayacağım.”

T 30-21 119 137 T 50-183 112 130

‫قاضــى ما چو ديگران قاضى نيســت‬

ِ ‫�آن‬
‫ميلش به سوىِ اطلس و ِم ْقراضى نيست‬
‫قاضــى مــا عاشــق از رو ِز ازل‬
ِ ‫شــد‬
‫بــا غيــ ِر قضاىِ عشــق او راضى نيســت‬
Our Kadi* doesn’t resemble other judges;
He doesn’t care for satin tailors. Our Kadi has
been in Love since eternity.
His judgment is Love’s verdict.
*Kadi -- Islamic judge. Reference Kadi Kemaleddin.
See Rubai #B27-30.
ِ ‫�آن كــس كــه‬
‫اميــد يــارىِ غم دادســت‬
‫هــان تــا نخورى كــه او ترا دَم دادســت‬
‫رو ِز شــادى همــه جهــان يــا ِر توانــد‬
‫شــب غم نشــان كســى كم دادست‬ ِ ‫يا ِر‬
Don’t believe the words of someone who
promises
That he will be your friend on bad days. He is
lying.
On good days, the whole world is your friend.
But, only a few will be on the night of trouble.

Bizim kadımız, başka kadılara benzemez. Kötü gününde dostun olacağına söz veren bir kişi-
Satenden kıyafetleri umursamaz. nin sözlerine inanma.
Bizim kadımız ezelden beri âşıktır. O, yalan söylüyor.
Onun hükmü Aşkın yargısıdır. İyi gününde, bütün dünya senin dostundur.
*Bak: Gölpınarlı: 27-30 (Aynı kadı) Ancak, sadece birkaçı, gam gecesinde yanında ola-
caktır.

T 50-190 387 405 T 51-194 181 199


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫ او‬،‫�آن كس كه به ُروىِ خوب‬
‫رشك پريست‬
‫ــحرى و بــر دلِ مــن بگريســت‬ َ ‫�آمــد َس‬
‫او گريــه و مــن گريــه كــه تا �آمــد صبح‬
‫ عاشق كيست؟‬،‫ عجب‬،‫پرسيد كزين هر دو‬
That Beauty ıvhose face makes fairies jealous
Came suddenly at early dawn.
He looked at my heart and started crying.
Then, I started crying, too.
Morning came and wondered,
“Who of us is the lover, and who is the Beloved?”
Perilerin bile yüzünü kıskandığı güzel, güneş do-
ğarken aniden geldi.
Gönlüme baktı ve ağlamaya başladı. Sonra, ben de
ağlamaya başladım.
Sabah geldi ve dedi ki: “Bunların hangisi seven,
hangisi sevilen?”
T 51-192 352 370
‫�آن كس كه ز ســ ِّر عاشــقى با خبرســت‬
‫فاشســت ميــانِ عاشــقان ُمشْ َت َه َرســت‬
‫و �آن كــس كــه ز نامــوس نهــان مى‌دارد‬
‫پيداســت كــه در فــراق زيــر و زَبـَــرست‬
The Lover who is aware of the secrets of Love
Has been in the open and is at home in the circle
of lovers.
But, the person who has hidden his Love because
of pride or honor Remains in homelessness, in
separation.
Âşıklık sırlarının farkında olan âşık, apaçık mey-
dandadır,
Âşıklar arasında tanınmıştır.
Ancak, aşkını gurur ve onur arkasında gizleyen
kişi, ayrılıkta evsiz kalır.
T 50-191 209 227
62
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫چشــم ظاهر ديدست‬
ِ ‫�آن كس كه ترا به‬
‫بر ِســ ْب َلت و ريش خويشــتن خنديدست‬
‫وان كــس كــه تــرا ز خود قياســى گيرد‬
‫�آن مســكين را چــه خارها در ديدســت‬
The One who sees You with the eyes of his head
Admires only his beard and moustache.
The one who compares You with himself
Has such a thorn in his eyes.
Seni, başının gözü ile gördüğünü zanneden kişi,
kendi sakalına, kendi bıyığına hayran olur.
Seni, kendisi ile kıyaslayanın gözlerinde ne diken-
ler vardır, ne dikenler...
T 30-24 198 216
‫ غمخوا ِر تو اوست‬،‫�آن كس كه سرت ُبريد‬
‫ َط ّرا ِر تو اوســت‬،‫وان كــو ُك َلهــت نهــاد‬
‫ با ِر تو اوست‬،‫و�آن كس كه ترا بار دهد‬
‫ يا ِر تو اوست‬،‫وان كس كه ترا بى‌تو كند‬
The One who cuts your neck is the One who
suffers your sorrow.
The One who crowns you is the One who deceives
you and robs your modesty.
The One who loads you with goods is the One
who burdens you.
Your real friend is the One who takes you away
from You.
Boynunu kesen kişi, senin gamın ile acı çekendir.
Başına taç koyan kişi, seni aldatan ve tevazuunu
çalandır.
Sana yük yükleyen kişi, sana yük olandır. Gerçek
dostun, seni senden alandır.
T 51-193 320 338

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن كــو ز نهــالِ هَ َو َســت شبخيزانســت‬
‫چون مســت به هر شــاخ در �آويزانســت‬
‫شــاخ طــرب حاملــۀ فرزندســت‬ ِ ‫گــر‬
‫ــن طرب‌انگيزانســت‬ ِ ‫كــو ُقــ ِّره عَ ْي‬
If the grape of your desire has been ripened,
Hanging from the vine like a bunch of drunks,
Your branches become pregnant with a son
Who becomes the apple of the eyes of the merry
ones.
Tutkularının üzümü olgunlaştı.
Şimdi, asma dallarından sarhoşlar gibi şakıyor.
Neş’enin dalı bir oğula gebe kalınca, o zevke dalan-
ların gözbebeği olur.
T 50-184 276 294
‫از بــس كــه دلِ تــو دا ِم حيلــت افراخت‬
‫چشــم رحمت انداخت‬ِ ‫خــود را و ترا ز‬
‫ماننــدۀ فرعــون خــدا را نشــناخت‬
‫چــون برف گرفت عالمــى را بگداخت‬
Your heart has set so many traps of deceit
That we both have fallen from the favor of
Grace.
The fact that it didn’t acknowledge
God as Pharaoh is the reason
That the world is frozen and covered with snow.
Senin gönlün, birçok hile tuzakları kurdu ve her
ikimizi de rahmet gözünden düşürdü.
Firavun gibi Allah’ı tanımadığı için dünyası donup,
karlarla kaplandı.
T 28-4 114 132
63
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــخ ُصورســت‬ ِ ‫�آوا ِز تــو ارمغــانِ َن ْف‬
‫ــوت هــر دلِ رنجورســت‬ ِ ‫زان قــ ّوت و ُق‬
‫�آواز بلنــد كــن كــه تــا َپســت شــوند‬
‫هــر جــا كــه اميريســت و يا م أ�مورســت‬
Your voice is a gift of the trumpet on the last day
of judgment.
It gives strength and nurtures every sick heart.
Raise your voice so that every authority
subordinates himself,
Knowing his place.
Senin sesin, Sûr’un sesinin bir armağanıdır.
Bu ses aşk hastasının gönlünü besler ve güç verir.
Sen sesini yükselt ki her âmir, her memur yerini
bilsin.
T 51-196 231 249
‫از بى‌يــارى ظريف‌تــر يــارى نيســت‬
‫وز بيــكارى لطيف‌تــر كارى نيســت‬
‫هــر كــس كــه ز ع ّيــارى و حيلــه ِب ُبريــد‬
‫وال َّلــه كه چــو او زيرك و ع ّيارى نيســت‬
Having no friend is the best friendship.
There is no better job than having no job.
The thief who gives up stealing and deceiving
Is the best thief among all.
İnsana, dostsuzluktan daha güzel bir dost olamaz.
İşsizlikten daha hoş bir iş de yoktur. Hileden, yan-
kesicilikten vazgeçen kişi kadar anlayışlı, yankesici
olamaz.
T 33-42 385 403

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از جملــه طمــع بريدنــم �آسانســت‬
‫ّالا ز كســى كــه جــانِ مــا را جانســت‬
‫ بــراىِ تــو ُبــ َرد‬،‫از هــر كــه كســى ُبــ َرد‬
‫از تــو كــه ُب َرد دمى؟ كه را امكانســت؟‬
I can easily give up all desires and wishes,
But it is impossible to separate from the One
who is the soul of our souls.
Everyone leaves others for Him,
But who could be separated from Him?
Bütün arzularımdan ve isteklerimden kolayca vaz-
geçebilirim.
Ancak, ruhlarımızın ruhu olandan ayrılmam
imkânsız.
Herkes O’nun için başkasından ayrılıyor, ancak
kim O’ndan ayrılabilir ki?
T 28-5 277 295
‫دوســتى دوســت نگنجــم در پوســت‬ ِ ‫از‬
‫در پوست نگنجم كه شهم سخت نكوست‬
‫هرگــز َن ِز َيــد بــه كا ِم عاشــق معشــوق‬
‫معشــوق كه بر مرا ِد عاشــق ِز َيد اوســت‬
I can’t fit in my body because of my Beloved’s
intimacy.
I can’t wear my skin because of the Sultan’s
beauty.
No Beloved lives according to the desires of a
lover.
He is the only One.
Sevgilinin yakınlığından dolayı, bedenime sığamı-
yorum.
Sultanın güzelliğinden bedenime sığamıyorum.
Hiçbir Sevgili, Âşığın tutkularına göre yaşamaz. O,
bir tek olandır.
T 48-167 324 342
64
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــوش او دلــم بــا خبرســت‬
ِ ‫از حلقــۀ‬
‫در حلقــۀ او دل از همــه حلقــه برســت‬
‫غــم او‬
ِ ‫زيــر و زَبـَــ ِر چــرخ ُپرســت از‬
‫هــر ذ ّره چــو �آفتــاب زيــر و زَبـَــرست‬
My heart is aware of the earring in his ear,
Because it is fastened to its circle more tightly
than to any other.
His sorrow has turned the sky upside down.
Every particle is whirling like the sun.
Gönlüm, kulağına da küpe olduğunun farkında.
Çünkü herkesten daha çok halkasına bağlanmış.
O’nun gamı, gökyüzünü altüst etti.
Her zerre, güneş gibi dönüyor.
T 47-164 208 226
‫از ديــدنِ اغيــار چــو مــا را مددســت‬
‫ كا ِر مــا در عددســت‬،‫بــس فــرد نه‌ايــم‬
‫ اين نيك و َب َدست‬،‫از نيك و بد �آگهيم‬
‫هر دل كه نه بيخودســت زي ِر لگدســت‬
Since we see others, we are not one anymore; we
are multiplied.
Since we identify good and bad, that’s where the
trouble starts.
The heart that hasn’t learned ecstasy
Will always stay under feet.
Mademki etrafımızda başkalarını görüyoruz, artık
tek değiliz, çoğalmışız. İyiden, kötüden haberi olan
dertlerle doludur.
Kendinden geçmeyi öğrenmeyen gönül, her za-
man ayaklar altında kalır.
T 28-2 184 202

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از عهــد مگــو كه �آن نه بر پاىِ منســت‬
‫عهد من شكن در شكنست‬ ِ ‫زلف تو‬
ِ ‫چون‬
‫لب توســت‬
ِ ‫زان بندشــكن مگو كه اندر‬
‫يــا زان �آتــش كــه از لبــت در دهنســت‬
Don’t talk about vows; I can’t keep mine.
My promises are like your curly hair. Don’t talk
about the turist of your lips,
Or fire from my mouth will come out through
your lips.
Yemin etmekten bahsetme.
Çünkü sözümü tutamam.
Benim ahdim senin kıvırcık saçların gibi perişan-
dır, darmadağın olmuştur. Dudağındaki kıvrım-
dan, ateşten hiç bahsetme.
T 47-165 302 320
‫ميــراث نجات‬
ِ ‫از نــوح ســفينه‌يى اســت‬
‫گــردان و روان ميانــۀ بحــ ِر حيــات‬
‫انــدر دل از �آن بحــر ب ُرستســت نبــات‬
‫ا ّمــا چــون دل نــه نقــش دارد نه جهات‬
We inherited a boat from Noah as the prize of
deliverance.
It sails through storms on the sea of life.
Thoughts, images, sorrows, and pleasures are
the reeds over this sea, but they have neither
shape nor direction like the heart.
Nuh’tan kurtuluş mirası olarak bir gemi kaldı.
Yaşam denizinde, fırtınalarla dolaşır durur.
Gönlümüzdeki düşünceler, hayaller, gamlar ve
zevkler denizin üzerinde sazlar gibidir.
Gönül gibi ne şekilleri vardır ne de yönleri.
T 48-166 106 124
65
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫از كفر و ز اســلام برون صحرايى اســت‬
‫مــا را بــه ميــان �آن فضا ســودايى اســت‬
‫ ســر را بنهد‬،‫عــارف چــو بــدان رســيد‬
‫ نه �آنجا جايى اســت‬،‫نى كفر نه اســلام‬
There is a plain beyond Islam and heresy.
Our Love stands in the middle of that plain.
The sage will prostrate there because there is no
room
For either Moslem or unbeliever there.
İslâmın ve kâfirliğin ötesinde bir ova vardır.
Sevgimiz bu ovanın ortasındadır.
Ârif, orada secde eder.
Orada Müslümana ve kâfire yer yoktur.
T 28-3 395 413
‫ بــر �آن فغانم مى‌ســوخت‬،‫افغــان كــردم‬
‫خا ُمش كردم چو خا ُمشــانم مى‌ســوخت‬
‫از جملــه كرانه‌هــا بــرون كــرد مــرا‬
‫رفتــم بــه ميــان و در ميانــم مى‌ســوخت‬
He threw me into the fire when I yelled and cried
for Him.
When I kept silent, He burned me like the silent
ones.
He drove me away from the coasts, Brought me
into the middle, and set fire to my shirt.
Onun için ağlayıp sızladığımda beni ateşe koydu.
Sessizken, beni sessiz kişiler gibi yaktı. Beni kıyı-
dan kıyıya sürdü.
Ortaya düşürdü ve gömleğimi ateşe verdi.
T 48-168 118 136
 66

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫افكنــد دلــم مــرا بــه غوغــا و گريخــت‬ ‫ــن ِل َف ْق ِد ُكــم َكثيــ ُر َال َع َبــرات‬ ُ ‫َا ْل َع ْي‬
‫جــان �آمــد هم از ســ ِر ســودا و گريخت‬ ِ ‫لــب ِل ِذ ْك ِر ُكــم َكثيــ ُر َا َلح َس‬
‫ــرات‬ ُ ‫َو َال َق‬
ِ ‫�آن زُهــرۀ بــى زَهــره چــو ديــد �آ‬
‫تــش من‬ َ ‫ــن زَما ِننــا مــا َق ْــد‬
‫فــات؟‬ ْ َ‫ه‬
ْ ‫ــل َي ْرجِ ُــع ِم‬
‫بربــط بنهــاد زود بــر جــا و گريخــت‬ ‫هــات‬ ٌ ‫فــات ز‬
ْ ‫َمــان هَ ْي‬ َ ‫ــل‬ ْ َ‫هــات َو ه‬َ ‫هَ ْي‬
My heart threw me into fights and then ran away. My eyes are shedding so many tears because of
My soul felt sorry for me. It came, but when it saw my being separated from You.
Love, it couldn’t take it, so it ran away, too. Venüs,* My heart is longing for You.
after hearing my cry, came down from the sky. Will the time that has already passed
But, when she saw me on fire, that coward also ran Ever return? Ever return?
away, escaping with her harp.
*Zuhra (Venus) -- a mythological celestial harpist. Gözler, senin ayrılığından dolayı gözyaşları dökü-
yor.
Gönlüm beni kavgalara attı ve kendisi kaçtı. Ruhum Gönlüm sana hasret.
bana acıyıp geldi, ancak aşkımı görünce o da dayana- Geçmiş zaman hiç geri döner mi? Hiç geri döner
madı kaçtı. mi?
Zühre yıldızı ağlayışlarımı duyunca, gökyüzünden indi.
Ancak, ateşimi görünce, o da korktu kaçtı gitti.
*Zühre (Venüs) -- mitolojik gök tanrısı

T 28-8 120 138 T 28-6 429 447

‫امروز چه روزست كه خورشيد دوتاست؟‬ ‫امــروز دريــن خانــه كســى رقصانســت‬

‫امــروز ز روزهــا برونســت و جداســت‬ ‫پيــش او نقصانســت‬
ِ ‫كل كمــال‬ ِّ ‫كــه‬
‫از چرخ به خاكيان نثارست و صداست‬ ‫ور در تــو ز انــكار رگــى جنبانســت‬
‫ مژده كه اين رو ِز شماست‬،‫كاى دلشدگان‬ ‫�آن مــاه در انــكا ِر تــو هــم تابانســت‬
The Sun is shining twice as brightly. What kind Tonight someone is dancing in the house.
of day is today? He is such a person that all virtues look like
It doesn’t look like other days. Words are defects to him.
coming: If a vessel in your body denies Him, that moon
“O lovers, goodf ortune to you. shines through this denial.
This is your day!
Gifts are scattered from the sky!” Bu gece, evde birisi dans ediyor.
Öyle bir kişi ki bütün faziletler onun için bir hata.
Bugün nasıl bir gün ki güneş iki katı daha parlak. Bedenindeki bir tane damar onu inkâr ederse, Ay
Diğer günlere benzemiyor. senin inkârına parlar.
Ey Âşıklar, size müjdeler olsun.
Bugün sizin gününüz.
Gökyüzünden hediyeler yağıyor.

T 48-169 130 148 T 48-171 279 297

 67

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫امــروز مــن و جــا ِم صبوحــى در دســت‬
‫مى‌افتــم و مى‌خيــزم و مى‌گــردم مســت‬
‫بلند خويش من مســتم و َپســت‬ ِ ‫با ســر ِو‬
‫من نيســت شــوم تا َن ُب َود جز وى هست‬
I exist; a glass of morning wine exists in my hand
today.
I am thinking and walking around.
I am drunk, have loıvered myself in hront of my
tall cypress, my Beloved, annihilating myself so
that no one would exist besides Him.
Bugün ben varım, bir de elimde sabah şarabının
kadehi.
Düşüp, kalkarak etrafta yürüyorum. Sarhoşum ve
selvi boylu Sevgilinin önünde alçalıyorum.
Kendimi yok ediyorum ki O’ndan başkası var ol-
masın.
‫امــروز َم َهــم دســ ْتزنان �آمــده اســت‬
‫نقش جان �آمده اســت‬ِ ‫پيــدا و نهــان چو‬
‫مست و خوش و َش ْنگ و بى‌امان �آمده است‬
‫زان ُروى چنينــم كــه چنان �آمده اســت‬
My moon-faced one came clapping his hands,
Came like soul--open, obvious, and at the same
time secret, hidden.
My Beloved came as a drunk, happy, joyful.
I am like this, because he came like that.
Ay yüzlüm, ellerini çırparak geldi.
Ruh gibi açık, belirgin ve aynı zamanda gizli ve
saklı olarak geldi.
Sevgilim sarhoş, mutlu ve sevinçli geldi. Ben de
böyleyim.
Çünkü O, böyle geldi.

T 48-170 185 203 T 29-9 129 147

‫امشــب �آمــد خيــالِ �آن دلبــر ُچســت‬ ‫دولــت بى‌پايانســت‬

ِ ‫شــب �آن‬
ِ ‫امشــب‬
‫‌جســت‬ ُ ‫در خانــۀ تــن مقــا ِم دل را مى‬ ‫عروســى خداجويانست‬
ِ ،‫شــب نيســت‬
‫ زود خنجر بكشــيد‬،‫دل را چــو بيافــت‬ ‫جفــت لطيــف بــا يكــى گويانســت‬ِ ‫�آن‬
‫زد بر دلِ من كه دست و بازوش ُد ُرست‬ ‫خــوش نكورويانســت‬
ِ ِ ‫امشــب ُت ُت‬
‫ــق‬
The image of that beauty came suddenly Tonight is the night of everlasting prosperity.
tonight. It is not an ordinary night: it is a wedding for
He was looking for the heart in the body’s God’s seeker.
house. That beauty is matched with the groom in
When he found it, he drew his dagger. union.
That beauty, may his life be long, plunged into This night is a veil for their beautiful faces.
my chest.
Bu gece, sonsuz refah gecesidir.
Bu gece aniden O güzelin hayali geldi. Bedenin Herhangi bir gece değildir; Allah’ı arayanın düğü-
evindeki gönlü arıyordu. Bulduğunda, hançerini nüdür.
çekti. O güzel, birlik arayanlara eş olmuştur.
Uzun ömür dilediğim O güzel, gönlüme hançerini Bu gece güzel yüzlülerin duvağıdır.
sapladı.

T 49-175 179 197 T 49-176 287 305

 68

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫شــب �آنست كه جانِ شبهاست‬

ِ ‫امشب‬ ‫شب من نيك ضعيف و زارست‬ ِ ‫امشب‬
‫شب �آنست كه حاجات رواست‬ ِ ‫امشب‬ ‫پرداختــن اسرارســت‬
ِ ‫شــب‬
ِ ‫امشــب‬
‫شب بخشايش و انعام و عطاست‬ ِ ‫امشب‬ ‫اســرار دلــم جملــه خيــالِ يارســت‬
‫شب �آنست كه همراز خداست‬ ِ ‫امشــب‬ ‫اى شــب مگذر زود كه ما را كارســت‬
Tonight is the soul of all nights. Tonight is the night when secrets are
All prayers are accepted tonight. revealed,
Tonight is the night of offering and receiving of clean and lucid.
Blessing. Secrets in my heart are nothing but the image of
Tonight is the night of one who is close to God’s the Beloved.
secrets. O night, don’t pass fast; I have a lot of work to do
with you.
Bu gece, bütün gecelerin ruhudur. Bütün dualar bu
gecede kabul edilir. Bu gece, hayır duasının sunul- Bu gece, sırların açığa çıktığı gecedir. Zayıf ve bit-
duğu ve alındığı gecedir. kin bir gecemdir.
Bu gece, Allah’ın sırlarına en yakın gecedir. Gönlümdeki sırlar, Sevgilinin hayalinden başka
bir şey değildir.
Ey gece, çabuk geçme.
Seninle çok işimiz vardır.

T 29-10 168 186 T 48-172 204 222

‫طواف كاشــانۀ دوســت‬

ِ ‫امشــب منــم و‬
‫مى‌گــردم تــا به صبــح در خانۀ دوســت‬
‫زيــرا كه به هر صبوح موســوم شدســت‬
‫كين كاســۀ ســر ُبدســت پيمانۀ دوست‬
All night, alone, I kept turning around the
Beloved’s mansion.
At dawn I walked inside.
Morning wine was ready to be served,
And my skull became the glass to the Beloved.
Bu gece durmadan dostun köşkünü tavaf ettim.
Sabaha kadar dostun evinin etrafında dönüp, do-
laştım.
Şafakta, sabah şarabı, sunulmaya hazırdı ve kafata-
sım Sevgilinin kadehi oldu.
‫امشب هر دل كه همچو َم ْه در طلبست‬
‫حريــف طربســت‬
ِ ‫ماننــدۀ زُهــره او‬
‫از �آرزوىِ لبــش مــرا جــان بــه لبســت‬
‫ كين شب چه شبست‬،‫ايزد داند خَ موش‬
Every heart reaches the Beloved like the moon,
becomes Venus tonight. Play music.
Be filled with joy and pleasure.
The desire for the Beloved’s beautiful lips
brought my soul to my lips.
Be silent. God only knows what kind of night is
tonight.
Bu gece, Ay gibi istekli olan her gönül, Venüs yıl-
dızı olmuş ve çalgı çalmakta. Sevgilinin dudağının
özlemiyle canım dudağıma geldi.
Sus, bu gece nasıl bir gecedir,
Allah bilir.

T 48-173 331 349 T 49-174 171 189


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اندر دلِ من درون و بيرون همه اوســت‬
‫اندرتن من جان و رگ و خون همه اوست‬
ِ ‫ز�آنســت خلــل كــه طبــع بدكردارســت‬
‫ايــن جاى چگونه كفــر و ايمان گنجد؟‬
‫ چون همه اوست‬،‫بيچون باشد وجو ِد من‬
He is inside and outside of my heart.
He is the soul of my body.
He is my blood and my veins.
How could faith or heresy fit here?
I am absent; He is all my existence.
O, benim gönlümün içinde ve dışında. O, benim
bedenimin ruhu.
O, benim kanım, o benim damarlarım. Buraya
iman veya kâfirlik nasıl sığar? Ben yokum.
O, benim bütün varlığım.
T 29-13 321 339
‫او پاك شدســت و خام ار در حرمســت‬
‫نقد ِد َرمســت‬
ِ ‫در كيســه بــدان ر َود كــه‬
‫َقــ ّلاب نشــايد كــه شــود بــا او يــار‬
‫از ضــد بجهــد و گــر يكى محترمســت‬
He is as pure and clean as gold and silver in the
mine, as the harem in the Palace.
His coin goes into the pocket as good money. He
can’t be the friend of a counterfeiter.
Either be a bully or an honorable man,
But remember: everyone runs away from his
opposite.
O, altınla gümüş gibi haremde, madeninde bulun-
dukça tertemizdir.
Geçer akçe olduğu için keseye girmiştir. Kalp para
basan kişinin onunla dost olmasına imkân yoktur.
İster bey olsun, ister saygın bir kişi, herkes, zıddın-
dan kaçar.
T 51-197 266 448
69
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫انصــاف بــده كــه عشــق نيكوكارســت‬
‫شــهوت خويش را لقب عشــق نهى‬
ِ ‫تــو‬
‫از شــهوت تــا عشــق ر ِه بسيارســت‬
Be fair: Love is a beautiful thing. Troubles are
the result of human nature’s bad intentions.
You gave to your lust the name of “Love.”
But, there is a long way from lust to Love.
İnsaf et; aşk, güzel şeydir.
Belâ, insanın tabiatındaki kötü niyetindendir.
Sen, şehvetinin ismine “Aşk” adını koymuşsun.
Ancak, şehvetten Aşk’a uzun bir yol var.
T 29-12 206 224
‫ای از تــو دلــم پــر ســمن و یاسمنســت‬
‫دولت تو كیست كه او همچو منست؟‬ ِ ‫وز‬
‫بر خاستن از جان و جهان مشكل نیست‬
‫مشــكل ز ســر كــوی تو بر خاستنســت‬
O Beloved, my heart is full of roses and jasmines
because of You.
Who else has received so much of Your grace
and kindness besides me?
It is easy to part with the soul and the universe,
But it is hard to part from You.
Ey Sevgili, seninle gönlüm, güller ve yaseminlerle
dolu.
Senin lütfuna ve şefkatine erişmiş, benim gibi kim
var?
Candan ve cihandan ayrılmak kolaydır, ancak Sen-
den ayrılması zor.
T 53-211 --- 313

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى �آ ِب حيــات قطــره از �آ ِب ُرخــت‬
‫تــاب ُرخــت‬
ِ ‫وى مــا ِه فلــك يــك اثــر از‬
‫شــب دراز خواهــم مهتــاب‬
ِ ‫گفتــم كــه‬
‫مهتاب ُرخت‬
ِ ،‫زلف توست‬ ِ ‫شب‬ِ ‫�آن شب‬
Ab-i hayat* is a drop of the sweat from Your face.
The moon in the sky is the pale reflection of Your
bright face.
“I want moonlight on this long night,”
I said.
Yet, night is the darkness of Your hair; moonlight is
the brightness of Your face.
*Ab-ı hayat (arab.) -- water of life.
Sevgilim! Âb-ı hayat, terinin bir damlasıdır. Gökyüzün-
de ki Ay senin aydınlık yüzünün bir parıltısıdır.
“Ben bu uzun gecede ay ışığı istiyorum” dedim.
Düşünmedim ki gece senin saçının karanlığı, ay ışığı
ise, yüzünün aydınlığıdır.
T 33-45 117 135
‫اى �آن‌كه چو تو درين جهان پاكى نيست‬
‫زيبا و لطيف و ُچست و چالاكى نيست‬
‫زيــن طعنــه دريــن راه بســى خواهد بود‬
‫ دگر باكى نيســت‬،‫بــا ما تــو چگونه‌اى‬
O Beauty, no one in this world is as pure and
clean as you are.
No one is more beautiful, elegant, or charming
than You are.
There will always be judgments made by critics
on the way of Love. But, as long as you are my
friend, that’s enough for me.
A güzel! Bu dünya da senden başka temiz ve güzel
kişi yoktur.
Aşk yolunda her zaman suçlamalar olacaktır.
Sen benim dostum olduğun müddetçe, bu bana
yeter.
T 31-33 389 407
70
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى �آمــده بامــداد شــوريده و مســت‬
‫پيداســت كــه بــاده دوش گيرا بودســت‬
‫امــروز خرابــى و نــه رو ِز گشتســت‬
‫َمستك َمستك به خانه اوليست نشست‬
O one who came drunk and confused in the
morning,
It is obvious that last night’s wine made you feel
like that.
But, now is a different day, so nurse your
hangover.
It is not the day to run around. It is better to stay
home.
Ey sabahleyin sarhoş bir halde gelip aklı karışan! Belli
ki dün gecenin şarabı seni bu hale getirdi.
Ancak, bugün farklı bir gündür.
Bundan dolayı, mahmurluğunu iyileştir. Bugün, et-
rafta koşturma günü değildir. Bugün, evde oturmak
daha iyidir.
T 53-216 268 286
‫‌ســ ْي َرت‬ ِ ‫اى �آن‌كــه هــواىِ َن ْف‬
َ ‫ــس نادان‬
‫عبــرت نگرفتــه‌اى ز حــالِ َغ ْيــ َرت‬
‫ ِســقايه‌يى ســاخته‌اى‬،‫يــك خي ِر تــو اين‬
‫تــا جملــۀ شــهر در ِر َينــد در خَ ْيــ َرت‬
O one who is overcome by his ignorant self
And who doesn’t want to take lessons from
others,
All your goodness was limited by leaving a cup
next to the fountain. All you wanted was for the
townspeople to drink to your health.
Ey hiçbir şey bilmez nefsine yenik düşmüş ve baş-
kalarından ders almayan kişi.
Yaptığın çeşmenin yanına bir tas koymuşsun.
Bütün şehir halkı sağlığına pislesin diye.
T 53-209 128 146

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى بنده بدان كه خواجۀ شــرق اينســت‬
‫از ابــ ِر گهربــا ِر ازل بــرق اينســت‬
‫تــو هــر چــه بگويــى از قياســى گويــى‬
‫ فرق اينســت‬،‫قصــه ز ديــده مى‌كنــد‬
ّ ‫او‬
O mortal, this is the Master of all the East.
This is the lightning from the cloud that scatters
pearls.
Whatever you say is based just on reasoning.
Yet, He tells what he sees, and that’s the
difference.
A kul, bil ki doğunun bilgesi budur.
İnciler yağdıran buluttan çakan şimşek gibidir.
Sen ne söylüyorsan aklınla söylüyorsun. O, gördü-
ğünü anlatıyor.
İşte aradaki fark budur.
T 32-38 309
‫اى تن تو نميرى كه چنان جان با توست‬
‫ كه ايمان با توســت‬،‫اى كفر! طرب‌فزا‬
‫هر چند كه از زن‌صفتان خســته شــدى‬
‫هم ِت مردان با توست‬
ّ ،‫مردى به صفت‬
O body, as long as you have such a soul, you
won’t die!
O unbeliever, rejoice, sing, and play. Faith is
with you!
Although you are tired and sick from lust, by
nature you are a man,
So the blessings of the brave are upon you!
A beden, böylesine bir ruhun oldukça ölmezsin.
A inançsız, neşelen, şarkı söyle ve oyna. İmana ka-
vuştun.
Her ne kadar kadın huylu erkeklerden bıkmış ol-
san da sen bir ersin.
Erlerin, ermişlerin himmeti seninle.
T 32-36 172
71
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى بى‌خبــر از مغز شــده ِغ ّره به پوســت‬
‫هشــدار كه در ميان جان دارى دوســت‬
‫حست جانست‬ ّ ‫حس مغ ِز تنست و مغ ِز‬
‫حس و جان گذشتى همه اوست‬ ّ ‫چون از تن و‬
O one who has been deceived by flesh, who doesn’t
know essence!
Put your mind in your head.
The Beloved is inside of you.
Senses are the essence of the body. The essence of
your senses is your soul.
If you go beyond body, senses and soul, everything is
the Beloved.
Ey bedeni tarafından kandırılan ve özünü bilmeyen, ak-
lını başına koy.
Çünkü Sevgili senin içindedir.
Duyguların bedenin özüdür.
Duygularının özü de senin ruhundur. Bedeninin, duy-
gularının ve ruhunun ötesine geçersen, her şey O’dur.
327 T 31-32 322 340
‫اى جان! خبرت هست كه جانانِ تو كيست؟‬
‫وى دل خبرت هست كه مهمانِ تو كيست؟‬
‫اى تــن! كــه به هر حيله رهــى مى‌جويى‬
‫‌كشَ دت ببين كه ُجويانِ تو كيست‬َ ‫او مى‬
O soul, do you know who your Beloved is?
O heart, do you know who your guest is?
O body, who is using every trick it can find to
escape, do you know who is pulling You?
Look and see: He is the one who is searching for
you.
Ey can, Sevgilinin kim olduğunu biliyor musun?
Ey gönül, misafirinin kim olduğunu biliyor mu-
sun?
Ey kaçmak için her türlü numarayı yapan beden,
seni kimin çektiğini biliyor musun? Bak ve gör, O
seni arayandır.
190 T 54-218 363 381

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى جــان! ز دلِ تــو بر دلِ من راهســت‬
‫وز َجســتن �آن در دلِ مــن �آگاهســت‬
‫صافى خوشســت‬
ِّ ‫زيــرا دلِ مــن چو �آ ِب‬
‫�آ ِب صافــى �آينــه‌دا ِر ماهســت‬
There is a road from Your heart to mine.
My heart carefully reaches that road.
When heart becomes as pure and clean as water,
It can reflect the Moon as a mirror.
Ey Can! Senin gönlünden benim gönlüme giden
bir yol var.
Gönlümün O’ndan haberi vardır. Gönül, bir su gibi
saf ve temiz olunca, Ay’ı bir ayna gibi yansıtır.
T 53-213 334 352
‫حسرت خوبانِ جهان ُروىِ خوشت‬ِ ‫اى‬
‫وى قبلــۀ زاهــدان دو ابــروىِ خوشــت‬
‫صفــات خويش عريان گشــتم‬
ِ ‫از جملــه‬
‫تــا غوطه خورم برهنه در جوىِ خوشــت‬
O Beautiful for whom every Beauty in the world
is longing,
O Beautiful whose eyebrow has become Kiblah
for the devout,
In order to swim in your pleasant river naked,
I have undressed from all of my attributes.
A dünyadaki her güzelliğin hasret kaldığı Güzel.
A kaşları dindarlara kıble olmuş Güzel.
Senin nehrinde yüzmek için bütün sıfatlarımdan
soyundum.
T 32-39 403 421
72
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى جان و جهان! جان و جهان باقى نيست‬
‫عشــق قديم شــاهد و ســاقى نيست‬
ِ ‫جز‬
‫بــر كعبــۀ نيســتى طوافــى دارد‬
‫عاشــق چو ز كعبه اســت �آفاقى نيســت‬
O soul, O universe, souls and the universe are
temporary.
There is no beauty, no cupbearer except Eternal
Love.
The lover turns around the Kaaba of Absence.
He is from that Kaaba, not from the
surroundings.
A can, a cihan; can da cihan da geçicidir. Güzellik
ve sâkî yoktur.
Ancak sonsuz aşk vardır.
Âşık, yokluk Kâbesini tavaf eder, durur.
O yokluk Kâbe’sindendir, başka yerden değil.
T 33-43 388 406
‫پشت تو كيست؟‬
ِ ‫اى خر! خبرت هست كه بر‬
‫ كــه با ِر تو پريســت‬،ْ‫پــا بر ســ ِر چــرخ ِنه‬
‫حمالِ كســى شــدى كه انــدر همه عمر‬ ّ
‫خورشــيد بــه ُروىِ او نيــارد نگريســت‬
O body’s donkey, are you aware of the One whom
you carry?
There is a peerless fairy on your back.
Step on the Throne, not on the earth.
Even the Sun couldn’t look at the face of that
One you carry on your back.
A beden eşeği, sırtında kim var, haberin var mı?
Üstündeki yük, benzeri olmayan bir peridir. Yere
değil, gökyüzünün tahtının üzerine ayak bas. Öyle
bir kişi taşıyorsun ki güneş bile bütün ömrünce bir
kez olsun cesaret edip bakamadı ona.
T 32-40 362 380
 73

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى خرمنــت از ســنبلۀ �آ ِب حيــات‬ ‫اى دل تو و در ِد او كه درمان اين است‬

‫تخــم َمــوات‬
ِ ‫انبــا ِر جهــان ُپرســت از‬
‫ز انبــار نخواهــم كــه ُپرســت از خيرات‬
‫بــر خرمن خود نويســم امشــب تو َبرات‬
O One who harvests wheat grown by the water
of life,
Earth’s granary is filled with grains that come
from unknown fields.
I want you to write me a permission for a
permanent supply
Of your charitable harvest for my granary.
Ey, harmanındaki başaklar, bengisu ile sulanıp boy
atan.
Dünyanın ambarı, nereden geldiği bilinmeyen
buğdaylarla doludur.
Senin iyilikle dolu olan ambarından, bir berat ya-
zıp, bana buğday vermeni diliyorum
‫غم مى‌خور و دم مزن كه فرمان اين است‬
‫گــر پــاى بــر�آرزو نهــادى يــك چنــد‬
ِ ‫ُكشــتى‬
‫سگ َن ْفس را و قربان اين است‬
O heart, here you ar e, next to His trouble, too.
That’s what the cure is: suffer, don’t talk. That’s
what the order is.
When you step on the head of your desire,
The dog-self will be suffocated.
That’s what the sacrifice is.
A gönül, bir sen varsın, bir de O’nun derdi. Der-
man da budur işte.
Gamlar ye, bir söz etme, buyruk böyle. Dileklerin
başına birazcık bastın mı, köpek nefsi boğazladın
gitti.
Kurban da budur işte.

T 52-207 108 126 T 32-37 311 329

‫مانــع تماشــاىِ تو دوســت‬

ِ ‫اى ذكــر تــو‬ ‫اى دوست! مكن كه روزها را فرداست‬
‫نقاب ســيماىِ تو دوســت‬
ِ ‫رخ تــو‬
ِ ِ‫بــرق‬ ‫نيكــى و بدى چو رو ِز روشــن پيداســت‬
‫لــب تــو محرومــم‬
ِ ‫بــا يــا ِد لبــت از‬ ‫مذهــب عاشــقى خيانت نه رواســت‬
ِ ‫در‬
‫حجاب لب‌هاىِ تو دوست‬
ِ ‫اى يا ِد لبت‬ ‫ نايد راست‬،‫من راست ر َوم تو كژ َروى‬
O beloved, calling your name prevents me from seeing O friend, don’t do that. There is a tomorrow for
Your beautiful face, Because the words describing today.
Your lips are the veils over Your face. Goodness and badness are as clear as daylight.
I am deprived of Your lips because of my search for
them.
Ungratefulness is not proper in the creed of
My talking about Your lips has drawn a curtain over Love.
them. I go straight, you are crooked, and that is not
right.
Ey dost, senin adını anmak, güzel yüzünü görmeğe, sey-
retmeye engel olur. Ey dost, böyle yapma.
Yüzünün nuru, yanağının şimşeği, latif çehreni perde-
Bugünlerin bir de yarını var.
lemekte.
Dudaklarını hayal edince, dudaklarından mahrum ka- Aşk mezhebinde, hainlik doğru değildir. Ben doğ-
lırım. ru gideyim, sen eğri...
Bu yüzdendir ki dudaklarının güzelliğini söylemek, du- Bu doğru bir iş değildir.
daklarına perde oluyor.

T 52-205 329 347 T 52-208 140 158


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى ســاقى! اگر ســعادتى هست تراست‬
‫ جان و دلِ مست تراست‬،‫جانى و دلى‬
‫عشــق تــو پــا مى‌كوبــد‬
ِ ‫انــدر ســ ِر مــا‬
‫دســتى مى‌زن كه تا ابد دســت تراســت‬
O cupbearer, if there is such thing as happiness,
it must come from you. You are heart and soul.
You are the drunkenness of heart and soul. Your
love is dancing in my head. Keep clapping.
Yours is the only hand until the very end.
Ey sâkî, mutluluk denen bir şey varsa, bu da sen-
den gelmedir.
Sen gönülsün, sen cansın.
Sen gönlün ve canın sarhoşluğusun. Aşkın kafam-
da raks ediyor. Alkışlamaya devam et; sonsuza ka-
dar kudret, hüküm senindir.
T 53-214 144 162
‫اى شب! چه شبى كه روزها چاك ِر توست؟‬
‫تــو دريايــى و جــانِ جان اخگ ِر توســت‬
‫انــدر دلِ مــن شعله‌زنانســت امشــب‬
‫ كه اندر ســ ِر توســت‬،‫�آن �آتش و �آن فتنه‬
What kind of night are you, O night? Even days
are your slaves.
You are an ocean; the soul of souls is your spark.
Tonight, the fire in your head is igniting a flame
from the flame in my heart.
Ey gece, ne gecesin ki gündüzler bile sana kul, köle
olmuş.
Sen bir denizsin; canların canı senin damlan, ale-
vin.
Senin başındaki aşk ateşi bu gece benim gönlümde
alev alev yanıp tutuşuyor.
T 53-212 173 191
74
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مطرب ما را چه شدست؟‬ِ !‫ساقى جان‬ ِ ‫اى‬
‫ ر ِه او كه زدســت؟‬،‫چــون مى‌نزند رهى‬
‫او مى‌داند كه عشــق را نيك و َب َدســت‬
‫نيك و َب ِد عشــق را ز مطرب َم َددَســت‬
O soul’s cupbearer, what happened to o ur
musician?
Why doesn’t he sing and play?
Who stopped his beautiful melodies?
He knows that there are good and bad loves.
But, he helps both of them.
Ey sâkînin canı, çalgıcımıza ne oldu? Neden şarkı
söylemiyor ve çalmıyor? Kim onun güzel şarkıla-
rını durdurdu?
O da bilir ki aşkın iyisi de var kötüsü de. Ancak o,
her ikisine de yardım eder.
T 53-215 193 211
‫مى تو مر مرا مستى نيست‬ ِ ‫اى شــب! ز‬
‫ گزاف و سردســتى نيست‬،‫بيخوابى من‬ ِ
‫خوابــم چــو فلــك بر �آســمان پ ّريدســت‬
‫زيرا ُجســتم بســى درين پســتى نيســت‬
O night, my drunkenness is not from your
wine.
My sleeplessness is not without cause.
My sleep flew, returned to the sky.
I looked everywhere in this dirty world, but
couldn’t find it.
Ey gece, sarhoşluğum senin şarabından değil.
Uykusuzluğum sebepsiz değil.
Uykum, uçtu ve gökyüzüne geri döndü.
Bu toprak dünyadaki her yere baktım, ancak uyku-
yu bulamadım.
T 54-219 384 402

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى عقــل! برو كــه عاقلى اينجا نيســت‬
‫گــر موى شــوى مــوىِ ترا ُگ ْنجا نيســت‬
‫روز �آمــد و روز هــر چراغــى كه ُفروخت‬
‫در شــعلۀ �آفتــاب جــز رســوا نيســت‬
O reason, go away. There is no one reasonable here.
This place is only for lovers.
Even if you become a piece of hair, you cannot fit
here.
In the morning in front of the rising sun of Love,
Your candle of reason will be ridiculed here.
Ey akıl, var git buradan.
Burada akıllı kimse yoktur.
Bu yer, sadece Âşıkların yeridir.
Bir saç teli bile olsan, buraya sığamazsın.
Sabah olunca, aşkın yükselen güneşi önünde, aklın
mumu rezil olur.
T 52-206 369 387
‫اى لعــل و عقيــق و ُد ّر و دريا و ُد ُرســت‬
‫فــارغ از جــاى و پــاى بر جا و ُد ُرســت‬
‫اى خواجــۀ روح و روح‌افــزا و ُد ُرســت‬
‫ ديــر�آ و ُد ُرســت‬،‫ديــر �آمدنــت رواســت‬
O ruby, O agate, O pearl, O Sea of meaning,
O pure gold! You have no place, but you stand
firmly on truth and never tum from God’s way. O
master of the soul who is adding soul to soul and
keeping the body and soul healthy, If tardiness
suits you, be late, as long as you come safely.
Ey kırmızı yakut, ey inci, ey anlamların denizi, ey
saf altın. Yerin yurdun yok.
Ancak gerçeğin üzerinde kararlı bir biçimde du-
rursun ve hiçbir zaman Allah’ın yolundan dön-
mezsin. A cana can katan, bedeni ve ruhu sağlıklı
tutan, ruhların efendisi. Geç kalmak sana yakışırsa
da geç kal ama güvenli gel.
T 32-34 217 235
75
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ نه پايت بازســت؟‬،‫اى فكــ ِر تو بربســته‬
‫�آخــر حركــت نيــز كــه ديدى رازســت‬
‫انــدر حركــت قبــض يقين بســط شــود‬
‫�آ ِب َچــه و �آ ِب ُجــو بديــن ممتازســت‬
O one whose thoughts are bound, your feet are
also tied.
There is a secret in action.
With movement, boredom turns into joy.
That’s why the water in a fountain or river is
better than others.
Düşünceleri bağlanmış olanın ayağı da bağlıdır.
Harekette bir bereket vardır.
Sıkıntı, hareketle neş’eye dönüşür.
Pınar suyu, nehir suyu, durgun sudan daha iyidir.
T 33-46 235 253
‫اى هــر بيــدار بــا خبرهــاىِ تــو ُجفــت‬
‫لطف تو خفت‬ ِ ‫ در ب ِر‬،‫اى هر كه بخفت‬
‫اى �آن‌كــه بجز تو نيســت پيــدا و نهفت‬
‫بيــم تــو بيــش ازيــن نمى‌يــارم گفــت‬
ِ ‫از‬
O Beloved, there is the one who is awake and
aware of You.
And, the one who falls asleep sleeps at the door
of Your grace.
But, in Your universe, everything and everyone,
visible or not, is You. And, I am afraid to say
more.
Ey Sevgili, ayık ve senin farkında olan birisi var bu-
rada. Bir kişi de, lütfunun kapısında uykuya dalar
ve uyur.
Ancak, dünyada görünen ve görünmeyen her şey,
herkes sensin.
Daha fazla bir şey söylemeye korkuyorum.
T 53-210 404 422

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى هــر چــه صدف بســتۀ دريــاىِ لبت‬
‫ فتــاده در پــاىِ لبت‬،‫وى هــر چــه گهــر‬
‫از را ِه زبــان رســيد جانــم تــا لــب‬
‫گــر ره ندهــى واىِ مــن و واىِ لبــت‬
Every shell is thirsty for the sea of Your lips.
Every pearl prostrates in front of the feet of Your
lips.
My soul comes to my lips through my tongue.
If You don’t allow me a kiss, pity me, pity your
lips.
Sevgilim, her midye kabuğu dudaklarının denizi-
ne susamıştır.
Her inci, dudaklarının ayakları önünde secde
eder.
Canım, dilimin ucundan dudaklarıma gelir.
Öpmeme izin vermezsen, bana acı, dudaklarıma
acı.
T 53-217 110 128
‫اى يوســف! امــانِ تو به خانۀ پدرســت‬
‫صحــرا و بــرادران هــلاك و خطرســت‬
‫بــا گــرگ بســاز و با حســودان منشــين‬
‫گــرگ برونى بترســت‬
ِ ‫گــرگ حســد از‬
ِ ‫ كجــا ر َود؟ �آنِ منســت‬،‫تــا بــر ر َود او‬
O Joseph, your father’s Home is the safest place
for you.
The plains and your brothers’ places are
dangerous.
It’s safer to befriend a wolf than to hang around
the jealous!
The envious wolf is worse than a savage wolf of
the plains.
A Yusuf, senin için en güvenli yer baba evidir.
Ovada kardeşlerinin yanında olacağına, kurtla ar-
kadaş ol.
Kıskançlık kurdu, vahşi kurttan beterdir.
T 32-35 216 234
76
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى همچــو خــر و گاو َكــه و َجو طلبت‬
‫ســايس گــردون ادبــت؟‬
ِ ‫تــا چنــد كنــد‬
‫لــب چنــد دراز مى‌كنــى ســوىِ لبــش؟‬
ِ ‫هــر َگنده‌دهــان چشــيده از‬
‫طعــم لبــت‬
O one who looks for straw, barley like a donkey!
How long has time’s groom trained you?
Since every fall’s mouth tastes your lips,
How could you expect to kiss that Beauty’s lips?
Ey eşek gibi saman ve arpa arayan, zaman seyisi ne
vakte kadar seni terbiye edecek?
Her ağzı kokanın dudaklarını tattığına göre, nasıl
olur da o güzelin dudağını öpmeyi beklersin?
T 33-44 109 127
‫جانب كيوانِ منست‬ِ ‫بانگ خوش از‬ ِ ‫اين‬
‫اين بوىِ خوش از گلشن و ُبستانِ منست‬
‫�آن چيــز كــه او بر دل و بر جانِ منســت‬
This beautiful sound comes from my Saturn.
This beautiful smell comes from my rose
garden.
There is something in my heart and soul.
It is mine. Where can that go?
Bu güzel ses, benim Zühal yıldızımdan gelir.
Bu güzel koku, benim gül bahçemden gelir.
Gönlümde ve ruhumda bir şey var ve ben yaşadık-
ça o benimdir.
O nereye gitmiş olabilir?
Nereye gitmişse o benimdir.
T 52-200 300 318

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بينش ماســت‬
ِ ‫حد‬ ِ ‫چــرخ فلكها كه‬
ِ ‫ايــن‬
‫دســت تص ّرف خدا كم ز عصاســت‬ ِ ‫در‬
‫هــر ذ ّره و قطــره گــر نهنگــى گــردد‬
‫�آن جملــه مثــالِ ماهيــى در درياســت‬
At the boundary of our comprehension, These
skies, these galaxies, these innumerable stars are
only a ıvorthless staff in God’s hand of power.
Every particle, every drop appears and
disappears like an alligator. They all look like
fish in the ocean.
Bizim algılama sınırlarımızda şu gökyüzü, şu gök-
teki âlemler, sayısız yıldızlar, Allah’ın elinde küçük
bir âsâdan daha önemsizdir. Her zerre, her damla,
balina gibi belirse de, onların hepsi, denizdeki kü-
çük balıklara benzer.
T 52-202 160 178
‫ هر كسى جويان نيست‬،‫اين خو كه تراست‬
‫هــر چرخ ز �آ ِب جوىِ تو گردان نيســت‬
‫ كمان ارزان نيست‬،‫هركس نكشد كمان‬
‫ُرســتم بايــد كــه كا ِر نامــردان نيســت‬
It is Your custom not to bother to call for just
anyone.
Not every wheel turns by the water coming from
Your River.
Pulling back a tight, rigid bow is not for
everybody; one has to be Rustam for that.
One has to be a hero, not a wimp.
Kimseyi aramaman senin huyundur.
Her çark senin nehrinden gelen su ile dönmez.
Herkes yay çekemez.
Yay çekmek için Rüstem olmak gerek.
Bunun için kahraman olmak lazım, ürkek değil.
T 31-30 381 399
77
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اين جمله شراب‌هاىِ بى‌جام كه راست؟‬
‫ اين دام كه راســت؟‬،‫رغ گرفته‌ايم‬ ِ ‫مــا ُم‬
‫از بهــ ِر نثــا ِر عاشــقان هــر َن َفســى‬
‫چندين ِش َكر و پسته و بادام كه راست؟‬
Whose wincs cannot be poured into glasses?
Whose trap is set in this world that has caught
us like birds?
Whose sugars, almonds, pistachios are tlıose,
Ready to be scattered for lovers?
Kadehlerle sunulmayan bu şarap kimin?
Kimin tuzağı bizi kuşlar gibi yakalamada?
Âşıklara dağıtılan bu şekerler, bademler, fıstıklar
kimin?
T 31-27 149 167
‫مكتــب اوســت‬
ِ ‫ايــن ســينۀ پرمشــغله از‬
‫تب اوســت‬
ِ ‫ِوامــروز كــه بيمــار شــدم از‬
‫پرهيــز كنــم ز هــر چــه فرمــود طبيــب‬
‫لب اوست‬ِ ‫جز از مى و ِش ّكرى كه �آن از‬
My fever today came hrom my Beloved’s heat,
Not from daily work.
The doctor said, “Take some pills.”
I will keep fasting from everything the doctor
has prescribed Except the wine and sugar from
the Beloved’s lips.
İşle, güçle dolu olan bu gönül O’nun mektebinden-
dir.
Bugün ben Aşk hastasıyım.
Bu hastalık O’nun sıcaklığındandır.
Hekim perhiz verdi.
Ama Sevgilinin dudaklarından gelen şarap ve şe-
ker hariç her şeyi perhiz ederim.
T 31-29 318 336

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ســفالين تنــم جــا ِم دلســت‬
ِ ‫شــكل‬
ِ ‫ايــن‬
‫مــى خــا ِم دلســت‬
ِ ‫وانديشــۀ پختــه‌ام‬
‫ايــن دانــۀ دانــش همگــى دا ِم دلســت‬
‫ايــن مــن گفتــم وليــك پيغــا ِم دلســت‬
This clay body of mine is the glass for the heart.
My best thought is only the raw wine of the
heart.
That grain of knowledge is nothing but a trap for
the heart.
I am saying these words, but they come from the
heart.
Şu toprak bedenim, gönlün kadehidir.
En iyi düşüncem, sadece gönlün ham şarabıdır.
Şu bilgi yemi, gönlün tuzağı olmaktan başka bir
şey değildir.
Bu sözleri ben söyledim sanma.
Bu sözler gönülden gelmektedir.
T 52-201 260 278
‫ايــن غمزه كه مى‌زنى ز نورى دگرســت‬
‫وانديشــه كــه مى‌كنى عبورى دگرســت‬
‫شــيرينى اوســت‬
ِ ‫هــر چنــد دهــن زدن ز‬
‫اين دست كه مى‌زنى ز شورى دگرست‬
You are casting this friendly glance from a
different light.
Your thoughts are coming from the different
stages.
That smacking noise coming from your mouth
is His taste.
But, clapping your hands is from a different
exuberance.
Bu dostane bakışın, başka bir ışıktandır.
Düşüncelerin, farklı aşamalardan gelir.
Senin ağzını şapırdatman, onun tatlılığından.
Ancak, ellerini çırpıp alkışlaman farklı bir coşku-
dan gelir.
T 52-203 228 246
78
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اين عشــق شهست و رايتش پيدا نيست‬
‫ُقــر�آنِ حقســت و �آيتــش پيــدا نيســت‬
‫هــر عاشــق ازين صياد تيرى خوردســت‬
‫خــون مى‌خورد و جراحتش پيدا نيســت‬
This Love is such a Sultan, but His banner is
invisible.
This is such a Koran, but its ayats are invisible.
This hunter wounds every lover, But the blood
from this wound is invisible.
Bu aşk bir sultandır ki bayrağı görünmez.
Bu bir Kur’ân’dır ki âyetleri görünmez.
Aşk avcısı her Âşığı yaralar; kanı akar ama yarası
görünmez.
T 31-31 370 388
‫ زچيست؟‬،‫اين فتنه كه اندر دلِ تنگست‬
‫زچيست؟‬،‫وينعشقكهقدازوچوچنگست‬
‫قالب من در شب و روز‬
ِ ‫وين دل كه درين‬
‫ ز چيست؟‬،‫با من ز براىِ او به جنگست‬
What is this mischief in my wearied heart?
Why does Love bend the back of the lover like
a harp?
Why does this heart fight with me in my body
Day and night for Him?
Yorgun gönlümdeki bu bitkinlik nedir? Neden aşk,
âşığın belini çeng gibi büker? Bedenimde bu gönül,
benimle gece gündüz O’nun için savaşır.
T 31-28 345 363

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ فصلى دگرست‬،‫فصل بهار نيســت‬ ِ ‫اين‬
‫مخمورىِ هر چشــم ز وصلى دگرســت‬
‫هــر چند كــه جملــه شــاخه‌ها رقصانند‬
‫جنبيــدنِ هــر شــاخ ز اصلــى دگرســت‬
This is not spring; this is another season.
The spark in every eye comes from a different
union.
All the branches are moving,
But each one moves from a different wind, for a
different reason.
Bu bahar değil; başka bir mevsim.
Her gözdeki sarhoşluk, başka bir buluşmadan ge-
lir.
Bütün dallar oynar.
Ancak, her dalın oynaması farklı sebeplerdendir.
T 30-25 229 247
‫مســتى مــن ز بــاده َح ْمــرا نيســت‬
ِ ‫ايــن‬
‫ويــن بــاده بجــز در َق َد ِح َســودا نيســت‬
‫تــو �آمــده‌اى كــه بــادۀ مــن ريــزى‬
‫مــن �آن مســتم كــه بــاده‌ام پيــدا نيســت‬
My drunkenness is not from red wine.
This wine can’t be poured in any glass except the
glass of Love.
You came to spill my wine,
But I am drunk from invisible wine.
My wine is not visible to your sight.
Sarhoşluğum, kırmızı şaraptan değil.
Bu şarap, Aşk kadehinden başka bir kadehe konul-
maz.
Sen şarabımı dökmeye gelmişsin.
Ancak, ben görünmeyen şarabın sarhoşuyum.
T 51-198 373 391
79
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ايــن گرمابــه كــه خانــۀ ديوانســت‬
‫خلوتگــه و �آرامگــ ِه شيطانســت‬
‫ پرى‌رخــى پنهانســت‬،‫در وى پريــى‬
‫ يقيــن كمينگــ ِه ايمانســت‬،‫پــس كفــر‬
This bathhouse is the place of demons
Where Satan resides and relaxes. But, a beautiful
fairy is also hidden there.
Here is surely the field of ambush for faith.
Şeytanların yeri olan bu hamam, şeytanın halvet
yeridir, rahatladığı yerdir.
Ancak, orada güzel bir peri saklanmaktadır.
Küfürün olduğu bu yer imanın gizlendiği yerdir.
T 52-204 285 303
‫شــمع َط َر َبســت‬
ِ ‫ايــن نعــرۀ عاشــقان ز‬
‫ اين عجبست‬،‫شمع �آمد و پروانه خموش‬
‫اينك شــمعى كه برتر از روز و شبســت‬
‫شمع دل جان‌طلبست‬ ِ ‫بشتاب اى جان كه‬
The cheers and screams of lovers are coming
from the candle of pleasure. The strange thing is
that the candle was brought and lit, but there are
no moths around. Here is a candle better than
day and night.
O soul, run.
The heart’s candle wants a soul.
Âşıkların neşeleri, çığlıkları zevk ve neş’e mumun-
dandır.
Ne gariptir ki mum getirilip, yakılmış, ancak etra-
fında pervânesi yok.
Gündüzden ve geceden daha aydın bir mumdur
bu. Ey can, acele et koş ki gönül mumu can istiyor.
T 51-199 170 188
 80

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ايــن همــدم انــدرون كــه دم مى‌دهدت‬
‫اوميــد رســيدن بــه حــرم مى‌دهــدت‬
ِ ‫از جملــۀ گوش‌هــا نهــان خواهــم گفت‬
‫تــو تــا د ِم �آخريــن د ِم او مى‌خــور‬
‫ ز كــرم مى‌دهــدت‬،‫كان عشــوه نباشــد‬
There is such a close friend inside of you
Who gives you breath, life, even the hope to
reach Union.
Drink the wine that He offers you till your last
breath,
Because this comes from His Grace, not His
endearment.
İçinde öylesine yakın bir dost var ki sana nefes, ha-
yat ve birliğe ulaşmak için güç veriyor.
Son nefesine kadar O’nun sunduğu şaraptan iç.
Çünkü bu O’nun lütfundan gelir, nazından değil.
‫بــا تــو ســخنانِ بى‌زبــان خواهــم گفــت‬
‫ كس‬،‫حديث من‬
ِ ‫گوش تو نشــنود‬ِ ‫جــز‬
‫هــر چنــد ميــانِ مردمــان خواهــم گفت‬
I will tell you the words without using tongue or
lips.
I will tell you secret things that are hidden from
the ears.
I will talk to you among other people,
But no one will hear except you.
Kelimeleri, sana dilsiz ve dudaksız söylerim.
Kulaklara sır olan şeyleri sana anlatırım. Seninle
başkalarının yanında konuşurum. Ancak söyle-
diklerimi senin dışında kimse duymaz

T 31-26 126 144 T 55-230 421 439

‫با جانِ دو روزه تو چنان گشــتى جفت‬ ‫بــاد �آمد و گل بر ســ ِر ميخــواران ريخت‬
‫ســخن مــرگ نمى‌شــايد گفــت‬
ِ ‫بــا تــو‬ ِ ‫يــار �آمــد و مــى در‬
‫قــدح يــاران ريخت‬
‫طالب منزلســت و منزل مرگست‬
ِ ‫جان‬ ّ ‫رونــق‬
‫عطــاران بــرد‬ ِ ‫ســنبل تــر‬
ِ ‫زان‬
‫ا ّمــا خــ ِر تــو ميانــۀ راه بخفــت‬ ‫نرگس مست خونِ هشياران ريخت‬ ِ ‫ز �آن‬
You became so intimate with the soul, who is a The breeze scattered roses to drunks.
guest of your body for only a couple of days! The Beloved filled up the glasses of drunks with
You don’t want to listen when I talk about death. wine.
But, your soul is longing for that mansion-the Hair that smells like hyacinth hurts the profits of
“death before death.” Unfortunately, your body’s perfumeries,
donkey fell asleep in the middle of the road. And those drunk, narcissus eyes shed the blood
of sober ones.
İki günlük ömrü olan bedeninde misafir olan can-
la çok içli dışlı oldun. Yel, sarhoşlara güller serpti.
Sana ölüm sözünü söylesem de değmez, dinlemez- Sevgili, sarhoşların kadehlerini şarapla doldurdu.
sin. Sümbül kokan saçlar, koku satanların kârlarını
Aslında senin ruhun ölmeden evvel ölmeyi ister. azalttı.
Gel gelelim ki beden eşeğin yarı yolda yatmış, uyu- O sarhoş, nergis gözler, ayıklann kanlarını akıttı
muş.

T 33-50 405 423 T 54-224 121 139


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دشــمن مــن يار چو بســيار نشســت‬
ِ ‫بــا‬
‫بــا يــار نشــايدم دگــر بــار نشســت‬
‫پرهيــز از �آن گلــى كــه بــا خار نشســت‬
‫بگريــز از �آن مگــس كــه با مار نشســت‬
If my beloved were to become intimate with my
enemy,
It wouldn’t be appropriate to sit next to him.
Stay away from the rose that is close to the
thorn.
Avoid the fly that has become friendly with a
snake.
Yâr benim düşmanımla yakınlaşırsa, onun yanına
oturmak uygun olmaz.
Dikene yakın olan gülden uzak dur.
Yılanla dost olan sinekten kaç.
T 33-49 243
‫ گر به َم َهت ايمانســت‬:‫با شــب گفتــم‬
‫گذشــتن تــو از نقصانســت‬
ِ ‫ايــن زود‬
‫شب ُروى به من كرد و چنین عذرى گفت‬
‫مــا را چــه گنه؟ چو عشــق بى‌پايانســت‬
I said to the night, “If you are in love with the Moon
who enlightens you, Why do you pass through so
quickly? That is no good. It is disloyalty, this lack
of Love for the Moon,”
Night turned its face towards me and protested,
“It is not my fault. Love has no ending.”
Geceye dedim ki: “Seni aydınlatan Ay’a âşıksan,
neden hızlı geçiyorsun?
Bu iyi değildir. Bu sadakatsizliktir;
Ay’a olan aşkında eksikliktir.”
Gece yüzünü bana çevirdi ve dedi ki:
“Bu benim suçum değildir.
Aşkın sonu yok ki.”
T 54-221 282
81
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫با شــاه هر �آن كســى كه در خرگاهست‬
‫�آن از كــرم و لطــف و عطاىِ شاهســت‬
‫در شــاه كجــا رســى به هــر بى‌خوديى؟‬
‫جانــب بيخــودى هــزاران راهســت‬
ِ ‫زان‬
The one who would enter the Sultan’s tent
Does so only with the Sultan’s permission and
blessing.
Otherwise, you couldn’t reach the Sultan by
“being out of yourself.”
There are thousands of ways to reach Him
besides that state.
Sultanla çadırda bulunan kişi, bu beraberliğe sulta-
nın lütfuyla ve keremiyle ulaşır.
Her çeşit kendinden geçmeyle sultana nereden
ulaşacaksın sen?
Kendinden geçmenin ötesinde O’na varmak için
binlerce yol vardır.
261 T 34-53 335 353
‫با عشق كلاه بر كمردوز خوشست‬
‫بــا نالــۀ ُســرناىِ جگرســوز خوشســت‬
‫ــحر‬ ّ !‫اى مطــرب‬
َ ‫دف و نــاى را تا به َس‬
‫ِب ْنــواز برين صفت كه تا روز خوشســت‬
It is nice to dance with Love, bare-headed and
bare-footed.
It is nice to feel rapture with exalting melodies.
O player, play the nay and beat the tambourine
till early dawn.
It is so nice to listen to them till early morning.
Aşk ile beline kemer bağlamak ve başına külah giy-
mek, bir yandan da müziğin yürek yakan inleyişle-
rini dinleyip dans etmek ne hoştur.
Ey çalgıcı; tefi, neyi seher vaktine kadar okşayıp,
böyle terennüm et.
Bu güzel nağmeleri, sabaha kadar dinlemek ne
hoştur.
300 T 55-228 244 262

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ دل ازو جيحونســت‬:‫بــا دل گفتم كــه‬
‫دلبــر ُت ُرش اســت و با تو ديگرگونســت‬
‫ اين افسونســت‬:‫ گفت كه‬،‫خنديد دلم‬
َ ‫�آخــر ِش‬
‫ــك ِر تُــ ُرش ببينــم چونســت‬
I said to my heart, “You became like a turbulent
river because of the Beloved.
Yet, the Beloved frowned at you and had a sour
expression.”
“This was all His deceit,” my heart answered with
a smile.
“He is sweet. How can sugar be sour?”
Gönlüme dedim ki: “Sevgili yüzünden, coşkun bir
ırmak gibi oldun.
Sevgiliyse, sana kaşlarını çatıp, yüzünü ekşitmiş”
Gönlüm, gülerek cevap verdi:
“Bunların hepsi O’nun düzenidir.
O tatlıdır. Şeker nasıl ekşi olabilir ki?”
T 55-227 303 321
‫بــا روز بجنگيــم كه چون زود گذشــت‬
‫چون سيل به جويبار و چون باد به دشت‬
‫امشــب ننشــينيم چــو �آن َمــ ْه بگرفــت‬
‫لب َطشــت‬
ِ ‫تــا روز همــى زنيــم طاس و‬
You are complaining because the day has passed
Just like a torrent in the creek, just like a wind in
the desert.
Tonight the moon is eclipsed. In order to bring
it to light, Let’s hit the rite of the metal bowl.*
*Old tradition for the eclipse of the moon.
Deredeki sel gibi, çöldeki rüzgâr gibi günün tez ge-
çip gittiği için söyleniyorsun.
Bu gece ay tutuldu.
Onun için sabaha kadar güneş ve ay tutulmaların-
da *tas çalalım, tasın kenarına vurup duralım.
*Güneş ve ay tutulmalarında tas çalmak, eski bir
âdettir.
T 54-223 402 420
82
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــاران بــه ســ ِر گرم‌دلــى بــر مــى ريخت‬
‫ َجست در خانه گريخت‬،‫بسيار چو ريخت‬
‫ بطى كه �آن بر من ريز‬،‫َپــر مــى‌زد خوش‬
‫كيــن جــانِ مرا خــداى از �آب انگيخت‬
Rain was pouring on the head of one whose
heart was burning with Love.
The rain kept coming, and the man took shelter
in his home. But, a duck who saw this fluttered
his wings and said, “Give all the rain to me, To the
one who toas created out of water!”
And, the water became his shelter.
Aşkla kalbi yananlardan birisinin başına yağmur
yağıyordu.
Yağmur yağmaya devam etti ve Âşık evine sığındı.
Ancak, bunu gören bir ördek, kanatlarını çırparak
dedi ki: “Bütün yağmuru bana ver” Sudan yaratıla-
na, su barınak olur.
T 54-222 122 140
‫ كــه یــار بــر ســ ِر پیمانســت‬،‫بــاز �آی‬
‫ صد چندانســت‬،‫از مهر تو بر نگشــت‬
‫ كه ترا یك جانســت‬،‫تو بر ســر مهــری‬
‫او چــون باشــد كه جانِ جانِ جانســت‬
Come again. The Beloved keeps his promise.
Like hundreds of times before,
He didn’t forget your love.
You have only one soul, but you still are
hesitating.
He is the soul of your soul.
Tekrardan gel, Sevgili sözünü tutar.
Daha önce yüzlerce defa olduğu gibi, senin sevgini
unutmaz.
Senin bir tek canın olduğu halde sevgide çekingen-
sin.
O, senin canının canının canıdır.
Artık O ne yapar?
T 54-220 --- 301
 83

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫با عشــق نشــين كه گوه ِر جانِ ُت َوســت‬
‫�آن كــس را جــو كــه تا ابــد �آنِ ُت َوســت‬
‫غم جانِ ُت َوست‬ ِ ‫�آن را بمخوان جان كه‬
‫ اگر نانِ ُت َوســت‬،‫بــر خويــش حرام كــن‬
Live with Love; it is the essence of your soul.
Search for the One who will be yours forever.
Don’t call “my soul” anyone who troubles your
soul.
Call him haram,*even if he brings you your daily
bread.
*Haram -- religiously forbidden.
‫بــا نَــى گفتم كه بر تو بيداد ز كيســت؟‬
‫بى‌هيــچ زبــان نالــه و فريــاد ز چيســت؟‬
َ ‫ ز ِش‬:‫گفتــا‬
‫ــكرلبى بريدنــد مــرا‬
‫ نمى‌دانــم زيســت‬،‫بى‌نالــه و فريــاد‬
I asked the reed flute, “Why are you
complaining?
How can you wail and cry even though you don’t
have a tongue?”
The nay answered, “They cut and separated
mefirom a sugar-lipped one. That’s why / can’t live
without wail and cry.”

Aşkla yaşa. Çünkü canın mayası aşktır.
Gelip geçici sevdaların peşinde koşma.
Sonsuza kadar senin olanı ara.
Senin canını derde düşürene “benim canım”
deme.
Günlük ekmeğini sana getirse bile onu haram say.
Ney’e sordum: “Neden şikâyet ediyorsun?
Dilin bile yok neden ağlıyorsun?”
Ney de cevap verdi: “Beni kesip, şeker dudaklıdan
ayırdılar.
Bundan dolayı ağlamadan ve inlemeden yaşaya-
mıyorum.”

T 55-229 326 344 T 34-51 361 379

‫با هر كه نشســتى كه نشــد جمع دلت‬ ‫بيگانگــى اســت‬

َ ‫بــا هســتى و نيســتيم‬
‫زحمــت �آب و ِگلــت‬
ِ ‫وز تــو نرميــد‬ ‫مردانگــى اســت‬
َ ‫وز هــر دو ُبريدنــم نــه‬
‫صحبــت او‬
ِ ‫زنهــار تــو پرهيــز كــن از‬ ‫گــر مــن ز عجايبــى كــه در دل دارم‬
‫ورنــى نكنــد جــانِ عزيــزان ب ِِحلــت‬ ‫ديوانگــى اســت‬
َ ‫ ز‬،‫ديوانــه نمى‌شــوم‬
If a person doesn’t ease your heart, doesn’t please Although I’m a stranger to wealth and poverty,
your soul, Withdrawing myself from them wouldn’t be
If he doesn’t let you free yourself from the mud manly.
of humanity, I have such strange things in my heart, that I
Stay away from him. could have gone mad. But, I don’t lose my head
Othenvise, the souls of saints won’t forgive you. because I have no reason.

Bir kimse ile oturduğun zaman, ruhun zevk almaz,
gönlün huzur içinde olmaz ve insanlıktan öteye
götürmezse seni, o kimsenin sohbetinden sakın.
Yoksa ermişlerin ruhları, sana haklarını helâl et-
mezler.
Ne varlıktan, ne yokluktan haberim vardır. Fakat
her ikisinden de el çekmek, insanlık, erlik değildir.
Gönlümde öyle garip şeyler var ki deli olduğum
için çıldırmıyorum.
Eğer aklım olsaydı, gönlümdeki tuhaf şeylerden
çıldırırdım.

T 33-48 423 441 T 54-225 366 384


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ســماع روح برپاى شدســت‬
ِ ‫برجِ ــه كــه‬
ِ ‫و�آن دف چو ِش َكر‬
‫حريف �آن ناى شدست‬
‫ســوداىِ قديــم �آتش‌افــزاى شدســت‬
‫وقت هيهاى شدست‬ِ ‫�آن هاىِ تو كو؟ كه‬
Jump, get up; that soul has entered sema.
The tambourine’s sweet sound accompanies the
nay. Eternal love is glittering.
Where is that “Hey-hey,” of yours?
It is time to scream, “Hey-hey.”
Sıçrayıp kalk; o ruh semaya girdi. Tefin tatlı sesi,
ney’e eşlik ediyor. Sonsuz aşk parıldamakta.
Nerede “Hay-hayların” senin?
“Hay-hay” demenin zamanıdır.
T 55-232 195
‫برخــوانِ ازل گرچــه هــزاران غوغاســت‬
‫ گم نشد خوان برجاست‬،‫خوردند و خورند‬
‫مرغى كه بر�آن كوه نشست و برخاست‬
‫بنگر كه در �آن كوه چه افزود و چه كاست‬
Many fights go on at the table of Eternity. They
eat.
They are still eating.
But, the table remains the same.
Nothing is missed,
Just like when a bird lands on the top of a
mountain, then flies away, and the mountain is
still the same mountain.
Ezel sofrasında birçok kavgalar olur. Yediler ve yer-
ler, sofra aynı şekilde durur. Bir kuş dağın tepesine
kondu, sonra uçtu gitti.
Dağdan ne eksildi ki.
T 34-54 153
84
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫طب نجات‬ ِ ‫برخيــز و طــواف كن بر �آن ُق‬
‫ماننــدۀ حاجيــان بــه كعبــه و عَ َرفــات‬
‫چه َچ ْفســيدى تو بر زمين چون ِگ ِل تر؟‬
‫كليــد بــركات‬
ِ ‫�آخــر حــركات شــد‬
Get up; turn around this eminent person.
Turn around Him, like the pilgrims at Arafat.*
Why do you stick on the earth like mud?
Don’t you know that movements are the keys to
abundance?
*Arafat -- a plain near Mecca.
Kalk. Sana kurtuluşunu gösteren kutbun etrafında
dön.
Tıpkı Kâbe’nin çevresinde dönen, Arafat’a çıkan
hacılar gibi.
Neden dünyaya balçık gibi yapıştın?
Hareketlerin sonunda, bereketlerin anahtarı oldu-
ğunu bilmiyor musun?
213 T 34-57 104 122
‫ــكر چند مگس را غوغاســت‬ َ ‫بر كانِ ِش‬
َ ‫كى كانِ ِش‬
‫ــكر را به مگس‌ها پرواست؟‬
‫مرغى كه بر �آن كوه نشست و برخاست‬
‫بنگر كه در �آن كوه چه افزود و چه كاست‬
Flies kept fighting over a sugar head. They
crowded on top. But, sugar had no fear of them.
If a bird lands on the top of a mountain and then
flies away, The mountain neither gains nor loses
anything.
Şekerin üstünde sinekler toplansa, şeker onlardan
korkmaz.
Bir kuş, dağın tepesine konup, sonra uçarsa, dağ ne
bir şey kazanır ne de bir şey kaybeder.
171 T 55-231 152 170

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫رقــم خطاپرســتى همــه هســت‬ِ ‫بــر مــا‬
‫بدنامى عشق و شور و مستى همه هست‬ ِ
‫اى دوســت چــو از زمانــه مقصــود تويى‬
‫همههست‬،‫چونتوهستى‬،‫جاىِ ِگ ِلهنيست‬
Since mistakes and sins are written in o ur fate,
We are drunk, exuberant, have a bad reputation
in love.
But, O friend, since you are the source of o ur
existence,
There is no reason to complain.
You are the source of them all.
Hatalar ve günahlar kaderimizde yazılı. Sarhoşuz,
coşkuluyuz ve aşkta adımız kötüye çıkmış.
Ey Dost, sen bizim varlığımızın sebebi, kaynağı ol-
duğun için, şikâyet etmek için bir sebep yok.
Şikâyet etmek neye yarar.
T 34-56 341 359
‫ مسجود اوست‬،‫بر هر جايى كه سر ن ََهم‬
‫در شش جهت و برونِ شش معبود اوست‬
‫بــاغ و ُگل و بلبــل و ســماع و شــاهد‬
‫ همه مقصود اوست‬،‫اين جمله بهانه‌ست‬
Wherever I put my head down on the ground,
He is the One prostrated.
He is the One worshiped in six dimensions and
beyond.
All I speak about-the rose gardens, nightingales,
beauties -
All is just a pretext.
He is the only purpose.
Başımı koyduğum her yerde secde edilen O’dur.
Altı boyut ve ötesinde ibadet edilen O’dur. Gül
bahçesi, bülbül ve güzel.
Bunların hepsi bahanedir.
Maksat hep O’dur.
T 34-58 319 337
85
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫لب وصل بســته مى‌دارد دوســت‬ ِ ‫بر من‬
‫دل را بــه عَ نا شكســته مى‌دارد دوســت‬
‫زين پس من و دل‌شكستگى بر د ِر دوست‬
‫چون دوست د ِلشكسته مى‌دارد دوست‬
The Beloved closed the door of union,
Broke my heart with sorrours and bitter words.
Since the Beloved likes to see broken hearts and
keeps them as friends,
I will sit at His door broken-hearted.
Sevgili, kavuşma kapısını benim için kapattı.
Kalbimi gamlar ve acı sözler ile kırdı.
Sevgili kırık kalplileri görmeyi ve onları dost olarak
tutmayı sevdiği için, onun kapısında kırık kalpli
olarak oturacağım.
T 34-55 328 346
ِّ ُ‫بســتم ســ ِر خ‬
‫ــم بــاده و بــوى برفــت‬
‫�آن بــوى بــه هــر راه و به هر كوى برفت‬
‫خــونِ دل‌هــا ز بوش چون جــوى برفت‬
‫ به همان سوى برفت‬،‫�آن سوى كه �آمد‬
I closed the top of the jar,
But the smell of the wine spread everywhere.
Blood flew through hearts like a river because of
that smell,
Then the smell returned to where it came from.
Aşk şarabının küpünün ağzını kapattım.
Ancak, şarabın kokusu her tarafa yayıldı.
O’nun kokusundan âşık gönüllerin kanları dereler
gibi aktı.
Sonra da, O koku geldiği yere doğru aktı gitti.
T 55-233 408 426
 86

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫بگذشت سوا ِر غيب و َگردى برخاست‬ ‫عاشــق بى‌صبر كجاســت؟‬

‫او رفــت ز جــا و َگــر ِد او هم برجاســت‬
‫ نظر مكن از چپ و راست‬،‫تو راست نگر‬
‫َگــردَش اينجــا و مــرد در دا ِر بقاســت‬
A cavalier of Absence has raised dust and
galloped away.
He has gone, but dust remains.
O one who is searching for God and the truth,
don’t look right or left.
Look straight; His dust is here, but He is in the
land of Absence.
Yokluk atlısı tozu kaldırdı ve dörtnalla gitti. O gitti
ama tozu kaldı.
Allah’ı ve gerçeği arayan kişi, sağına, soluna bakma,
dosdoğru önüne bak. O’nun tozu burada, ancak O
yoklukta.
ِ ‫بيچــاره تر از‬
‫كيــن عشــق گرفتــارىِ بى‌هيچ دواســت‬
‫ياســت‬
ْ ‫غم عشــق نه ُبخل و نه ِر‬
ِ ِ‫درمــان‬
‫عشــق حقيقــى نه وفا و نه جفاســت‬
ِ ‫در‬
Who is more frustrated than an impatient
lover?
There is no cure for Love’s sickness.
Goodness and badness don’t help the sorrow of
Love.
There is neither fidelity nor cruelty in real Love.
Kim, sabırsız bir âşıktan daha çaresiz olabilir?
Aşk hastalığının devası yoktur.
Aşk gamına ne iyilik ne de kötülük fayda eder.
Gerçek aşkta ne vefâ vardır ne de cefâ.

T 34-52 137 155 T 56-237 134 152

‫بيــرون ز جهــانِ كفر و ايمان جاييســت‬
‫كانجــا نــه مقــا ِم هــر تَــر و َرعناييســت‬
‫جــان بايــد داد و دل بــه شــكرانۀ جــان‬
‫�آن را كــه تم ّنــاىِ چنيــن م أ�واييســت‬
There is a place beyond faith and heresy
That is not for all the young and pretty ones who
want to get there.
One has to give up their life and sacrifice their
heart as the price.
İnancın ve kâfirliğin ötesinde bir yer vardır.
Orası, her tecrübesiz genç ve güzelin yeri değildir.
Oraya ulaşmayı isteyen kişi, hayatını feda etmeli ve
gönlünü bağışlamalıdır.
‫بــى يــار نمانْــد �آن‌كــه بــا يــار بســاخت‬
‫مفلس نشــد �آن‌كــه با خريدار بســاخت‬
‫مــه نــور از �آن گرفــت كــز شــب َن َرميــد‬
‫گل بوى از �آن يافت كه با خار بساخت‬
The one who gets along with friends will always
have a friend.
The one who stays with customers will never
become broke.
The moon shines because it doesn’t run away
from the night.
The rose smells so beautiful because it is at peace
with the thorns.
Dostlarıyla anlaşan, dostsuz kalmaz.
Müşteriyle anlaşan, iflas etmez.
Ay, geceden kaçmadığı için pırıl pırıl parıldar.
Gül, dikenle uzlaştığından mis gibi kokar.

T 56-236 394 412 T 56-235 115 133

 87

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ نــدارم ز تــو دســت‬،‫پــاىِ تــو گرفتــه‌ام‬ ‫پايى كه همى‌رفت به گلشــن سرمســت‬

‫درمان ز كه جويم؟ كه دلم ِمه ِر تو خَ ست‬
‫مــى طعنه زنى كه بر جگر �آبت نيســت‬
‫ چه شد؟ بر مژه هست‬،‫گر بر جگرم نيست‬
I grabbed Your feet; I won’t let them go.
My heart is wounded by You.
From whom do I cxpect help?
“You don’t have patience and courage.”
You are blaming me, but I have tears in my eyes.
‫دستى كه همى چيد ز گل دسته به‌دست‬
‫دهــن دا ِم اجــل‬
ِ ‫از بنــد و گشــا ِد‬
‫�آن دست بريده گشت و �آن پاى شكست‬
His feet used to walk drunkenly through the
rose garden
While His hands were gathering roses.
When the trap of death was opened and closed,
Those hands were cut, feet broken.

Ayağını tuttum, bırakmam. Sarhoş bir şekilde ayakları gül bahçesinde yürür-
Gönlüm senin aşkınla yaralı. ken, gül toplardı, elleri.
Kimden yardım bekleyeyim? Ölüm tuzağı açılıp kapandığında, o eller kesildi
Diyorsun ki “Sende sabır ve cesaret yok”. gitti ve ayaklar kırıldı, düştü
Sabrım ve cesaretim yoksa da gözlerimde yaşlar
var.

T 55-226 196 214 T 33-47 267 285

‫رگ ماست‬
ِ ‫پى بر به جهانى كه چو خون در‬
‫رگماست‬
ِ ‫خاصهچوندر‬ّ ‫خونچونخسپد؟‬
‫رگ ماست‬ِ ‫غم نيســت كه �آثا ِر جنون در‬
‫رگ ماست‬ ِ ‫زيرا كه فســونگر و فسون در‬
Step into the Universe that is inside of our vessels,
our marrow.
Our souls’ essence is in there.
How could blood sleep, especially in our veins?
Don’t worry if you see signs of madness in our
essence.
The magician and magic are inside of our vessels.
Damarlarımızın ve iliklerimizin içerisindeki cihana
adımını at.
Ruhumuzun aslı oradadır.
Kan, damarlarda nasıl uyuyabilir ki?
Hele bizim damarımız olunca.
Aslımızda bir delilik belirtisi görürsen, endişe etme.
Sihirbaz ve sihir, damarlarımızın içindedir.
‫فلــك �آينه‌گــون در كارســت‬
ِ ‫تــا ايــن‬
‫موج خون در كارســت‬
ِ ‫اندر دلِ عشــق‬
‫روزى �آيــد بــرون و روزى نايــد‬
‫ا ّمــا شــب و روز انــدرون در كارســت‬
This whirling, mirror-like sky Raises blood’s
waves in the heart of Love.
Some days they are visible, some days not.
But, they are there day and night.
Ayna gibi olan şu gökyüzü, dönüp durdukça, aşkın
gönlünden kan dalgaları coşup kabarmaktadır.
Kan dalgaları, bir gün görünür, bir gün görünmez.
Fakat gönlün içindeki dalgalar, gece ve gündüz
oradadırlar.

T 56-234 162 180 T 35-63 205 223


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هســتى تو هســتى باقيســت‬
ِّ ‫تــا بــا تــو ز‬
‫ايمــن منشــين كــه بت‌پرســتى باقيســت‬ ِ
‫ �آخــر‬،‫بــت پنــدار شكســتى‬ ِ ‫گيــرم‬
‫ باقيســت‬،‫�آن بــت كــه ز پنــدار برســتى‬
Don’t sit idle as long as a trace of existence
remains in you. You are still worshipping idols.
Even assuming you break doubt and suspicion
with reason’s axe,
You simply create a new idol called self-
confidence.
İçinde varlığından bir iz olduğu müddetçe, boş
oturma.
Sen hâlâ putlara tapıyorsun.
Şüphe putunu aklın baltasıyla kırdığını varsaysak
bile, yeni tapılacak bir şey yaratırsın.
Bu putun adı da özgüven olur.
T 35-64 360 378
‫رشــك پريســت‬
ِ ‫تــا در دلِ مــن خيالِ �آن‬
‫دلشاد چو من درين همه عالم كيست؟‬
‫وال َّلــه كــه بجــز شــاد نمى‌دانــم زيســت‬
‫غــم مى‌شــنوم ولــى نمى‌دانــم چيســت‬
Since there is a Beauty in my heart of whom
fairies are jealous,
Who is happier than I am?
I can’t live without joy.
I’ve heard of something called “sorrow.”
Thank God--I don’t know what that is.
Gönlümde, perilerin bile kıskandığı güzel varken,
kim benden daha mutlu olabilir?
Coşkusuz yaşayamam.
Gam diye bir şey olduğunu duydum.
Allah’ıma şükürler olsun, onun ne olduğunu bil-
miyorum.
T 35-60 351 369
88
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫فتــاب جــان رخشانســت‬ِ ‫تــا چهــرۀ �آ‬
‫صوفــى بــه مثــالِ ذ ّره‌هــا رقصانســت‬
‫گوينــد كــه ايــن وسوســۀ شيطانســت‬
‫حيــات جانســت‬
ِ ‫شــيطانِ لطيفســت و‬
While the sun of souls shines,
Sufis dance around it, like particles.
Some say, “This is the Devil’s business.”
Be fair. What a beautiful Devil gives soul to
souls.
Ruhun güneşi parladıkça,
Sûfî, zerre gibi etrafında döner.
Bazıları der ki: Bu şeytan işidir;
İnsaf et.
Ne güzel bir şeytan, ruhlara ruh veriyor.
T 35-62 278 296
‫تا شب مى‌گو كه رو ِز ما را شب نيست‬
‫مذهب عشق و عشق را مذهب نيست‬ ِ ‫در‬
‫عشق �آن بحريست كش كران و لب نيست‬
‫بــس غرقه شــوند و ناله و يارب نيســت‬
“There is no nightfor our day.”
I say, “Love is the sun for our day.”
No one has ever found the way to Love in the creed
of Love.
Love is such an ocean that it has neither bottom
nor coast.
So many have been drowned in it,
But no one has heard their screaming, “Ya Rab”
[My God].
Dedim ki: “Bizim günümüzde, gece yoktur. Aşk, gü-
nümüzün güneşidir.”
Aşk öyle bir denizdir ki ne dibi vardır ne de kıyısı.
Niceler boğulmuştur o denizde, ancak ne feryatları
duyulur ne de Ya Rabbi demeleri.
T 56-239 375 393

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــا ظــن نبــرى دَو ِر زمانــم ُكشتســت‬
‫ايــن چشــمۀ �آ ِب َح َيوانــم كشتســت‬
‫دشمن جانش كشت‬
ِ ‫او نيست عجب كه‬
‫مــن بوالعجبم كه جانِ جانم كشتســت‬
When the Love of the peerless Beloved covered
me,
His simya* turned me from copper to gold.
I was looking for Him with not one, but
thousands of hands.
Then, He suddenly grabbed my feet.
*Simya -- alchemy.
Eşsiz Sevgilinin Aşkı beni kaplayınca,
O’nun simyası* beni bakırdan altına çevirdi.
O’nu bir elle değil, binlerce elle arıyordum.
Sonra, O benim ayağımı aniden tuttu.
*Simya: Eski kimya ilmi
T 56-238 174 429
‫تــا عرش ز ســوداىِ ُرخَ ش ولوله‌هاســت‬
‫در ســينه ز بــازا ِر ُرخَ ــش غلغله‌هاســت‬
‫كــف جــان ُبل ُبله‌هاســت‬
ِ ‫از بــادۀ او بــر‬
‫زلــف او سلسله‌هاســت‬ ِ ‫در گــردنِ دل ز‬
The uproar that is rising to the sky is caused by
the love of Your face.
In hearts, praises for the beauty of Your cheeks
are heard. There are glasses in souls that are filled
with Your wine. Chains that are placed around
the hearts’ necks are made from Your hairs.
Gökyüzüne yükselen gürültüler yüzünün aşkın-
dan gelir.
Yanaklannın güzelliğinden, kalpte övgüler duyu-
lur.
Ellerde Senin şarabınla doldurulmuş kadehler var-
dır. Gönlün boynuna takılan zincir, Senin saçların-
dan yapılmıştır.
T 35-59 169 187
89
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــا ظن نبرى كــه اين زمين بيهوشســت‬
‫بيدار و دو چشم بسته چون خرگوشست‬
‫چــون ديــگ هــزار كف به ســر مــى‌�آرد‬
‫تــا خَ لــق بداننــد كــه او در جوشســت‬
This earth makes you think that it has no mind
or consciousness.
It acts like it is sleeping; its eyes are closed. Yet, it
is awake and alive, like you are, like I am.
Foam floats on the surface in the boiling
saucepan, The same way flowers and plants spurt
out from the heart of nature.
Şu yeryüzünün, aklı ve bilinci olmadığını düşü-
nürsün. Uyuyormuş gibi yapar.
Gözleri kapalıdır, ancak senin ve benim gibi ayıktır
ve canlıdır.
Köpük, kaynar tencerenin yüzeyine çıkar. Çiçekle-
rin ve bitkilerin, doğanın kalbinden fışkırdığı gibi
T 35-61 250 268
‫ پيشــه و كارم اينســت‬،‫تــا مــن ِب ِز َيــم‬
‫ صيــد و شــكارم اينســت‬،‫صيــد اينــم‬ِ
‫روزم اينســت و روزگارم اينســت‬
‫�آرام و قــرار و غمگســارم اينســت‬
This is my work, my business, and my art, as long
as I live.
This is my game, my prayer.
This is my day, my time.
This is my comfort, my confidant.
Yaşadığım sürece sanatım, işim, gücüm budur.
Avcılığım, avlanmam, avım budur. Günüm, zama-
nım budur.
Rahatım, huzurum dert ortağım budur.
T 56-240 310 328
 90

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫تــا ِمهــ ِر نــگا ِر بــا وفايــم بگرفــت‬ ‫تنها نه همه خنده و ســيماش خوشست‬
‫مــس بــودم او چــو كيميايــم بگرفــت‬ ‫خشم و َس َقط و َطعنه و َصفراش خوشست‬
‫او را بــه هــزار دســت جويــان گشــتم‬ ‫ســر خواســته‌اى گــر بدهــم يــا ندهــم‬
‫او دســت دراز كــرد و پايــم بگرفــت‬ ‫سر را چه محل؟ ليك تقاضاش خوشست‬
When the Love of the peerless Beloved covered Not only are the Beloved’s face and smile
me, beautiful,
His simya* turned me from copper to gold. But His anger, His blame,
I was looking for him with not one, but thousands His curses are also beautiful.
of hands. He has asked for my life.
Then, He suddenly grabbed my feet. It doesn’t matter if I lose it or not; it isn’t worth
*Simya -- alchemy. much.
But, His demand was beautiful.
Eşsiz Sevgilinin Aşkı beni kaplayınca,
O’nun simyası* beni bakırdan altına çevirdi. Sevgilinin sadece yüzü ve gülüşü güzel değil, onun
O’nu bir elle değil, binlerce elle arıyordum. öfkesi, kınaması, küfrü de güzeldir.
O benim ayağımı aniden tuttu. O benim hayatımı istedi.
*simya: eski kimya ilimi Hayatımın değeri yok.
Ancak, onun bu isteği güzeldi.

T 56-238 411 429 T 56-241 248 266

‫توبــه چه كنم؟ كه توبه‌ام ســايۀ توســت‬ ‫توبــه كــردم كــه تــا كــه جانم برجاســت‬
‫پــا و ســ ِر توبــه جملــه ســرمايۀ توســت‬ ‫ســيرت راســت‬
ِ ‫ نگردم از‬،‫من چپ نروم‬
‫پيــش تــو توبــه ُبــ َود‬
ِ ‫برتــر گنهــى بــه‬ ‫چندانكه نظر همى‌كنم از چپ و راســت‬
‫لايــق پايــۀ توســت؟‬ِ ‫كــو �آن توبــه كــه‬ ‫جملهچپوراستوراستوچپدلب ِرماست‬
Why should I repent? “As long as I live, I won’t stray from the right
My repentance comes from You. way.”
The head and the feet of repentance are entirely I gave the oath to myself.
Your attainments. But later, I looked to my right and left, and I saw
It is the biggest sin to repent in front of You. nothing but the Beloved.
Does any repentance deserve Your greatness? He is at the right, and He is at the left.

Neden tövbe edeyim ki? Yaşadığım sürece, doğru yoldan ayrılmayacağıma

Tövbelerim Senden geliyor. ant içtim.
Tövbelerin başı da ayağı da tümüyle Senin mari- Ancak daha sonra sağıma ve soluma baktım ve sa-
fetin. dece Sevgiliyi gördüm.
Senin önünde tövbe etmek en büyük günahtır. O hem benim sağımda hem de solumda.
Hiçbir tövbe Senin büyüklüğüne değer mi?

T 35-66 176 194 T 36-68 131 149


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫توبــه كــه دلِ خويــش چو �آهن كردســت‬
ِ ‫در ُك‬
‫شــتن بنده چشــم روشــن كردســت‬
‫زلف تو هر چند شــكن در شــكنم‬
ِ ‫چــون‬
‫بــا توبــه همــان كنم كــه با من كردســت‬
The heart of remorse is like iron.
It opens its eyes with anger and
wants to kill me.
I am lost in the curls of Your hair.
But, what remorse wants to do to
me, I’ll do to him.
Tövbe, kendi gönlünü demir gibi katı yapmıştır.
Kulunu öldürmek için gözünü hiddetle açmıştır.
Sevgilim, ben her ne kadar saçların gibi büklümler,
kıvrımlar halinde perişan isem de, ettiğim tövbe
bana ne yaptıysa ben de ona, onu yapacağım.
T 35-67 186 204
‫تــو كانِ جهانــى و جهــان نيم َج َوســت‬
‫اصــل جهانى و جهان از تو َن َوســت‬
ِ ‫تــو‬
‫گــر مشــعله و شــمع بگيــرد عالــم‬
‫ �آن به بادى گر َوســت‬،‫بى‌�آهن و ســنگ‬
The world isn’t worth half a grain of barley. You are
the gold mine.
You are the essence and the purpose of the universe.
Everything is created for You.
If the world were illuminated by torches and candles,
what would be their use without a lighter?
The wind would put them out.
Dünya, yarım arpa tanesi bile etmez.
Sen altın madenisin.
Sen, bu dünyanın aslı ve amacısın.
Her şey senin için yaratıldı.
Dünyayı, meşaleler ve mumlar aydınlatsaydı, çakmak
olmadan bunlar ne işe yarardı.
Rüzgâr esince de hepsi sönerdi.
T 36-69 327 345
91
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ درمان چيست؟‬،‫ من نشدم‬،‫تو سير شدى‬
‫عوض جانان چيست؟‬ ِ ‫ خود‬،‫بنماى عوض‬
‫گفتــى كــه بــه صبــر �آ ِخــر ايمــان دارى‬
‫اى ديــدۀ ايمــان ُج ِز تو ايمان چيســت؟‬
You are satisfied with love, but I am not.
What is the answer to my trouble? Who could
replace the Beloved?
“If you have faith, you should be patient,” You
said.
O essence of faith, is there any faith but You?
Sen aşka doymuşsun, ben doymadım. Benim dert-
lerime kim derman olacak?
Kim Sevgilinin yerine geçebilir?
“İnancın varsa, sabırlı olmalısın” dedin. Ey inancın
kaynağı, senden başka bir inanç var mıdır ki?
T 57-242 347 365
‫عاشــق راســت‬
ِ ‫تهديــد عدو چو بشــنود‬
ِ
‫مى‌رانــد خر تيز بدان ســو كه خداســت‬
‫نتــوان به گمانِ دشــمن از دوســت ُبريد‬
‫نتــوان بــه خيالــى ز حقيقــت برخاســت‬
When frightened, the real lover who rides
towards God
Won’t be separated from the Beloved
By the threats of the enemies.
That lover doesn’t give up truth in vain.
Gerçek âşık, korkutulduğu zaman, bineğini Allah’a
doğru sürer.
O, düşmanlarının kınamasıyla Sevgiliden ayrıl-
maz.
O Âşık, bir hayal yüzünden gerçeği terk etmez.
T 35-65 148 166

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بترســت‬،‫غــم تــو ز هــر چه گويم‬
ِ ‫جانــا‬
‫تــاب تن و ســو ِز جگرســت‬
ِ ‫رنــج دل و‬ ِ
‫غم تو‬
ِ ‫از هــر چــه خو َرند كم شــود جــز‬
‫ بيشترست‬،‫تا بيشــترش همى‌خورى‬
Whatever my complaints ar e, O Beloved, Your
sorrow is worse than that.
Your sorrow is like heartache, fever, the pain of
the body, bitter grief. Everything is consumed
and decreased except for your sorrow. That is
only increasing.
Senin gamın, benim şikâyetlerimden çok daha
kötü.
Senin gamın, baş ağrısı, ateş, vücut ağrısından
daha zorlu.
Her şey tükendikçe azalır.
Ancak, senin gamın arttıkça artıyor
T 36-72 211 229
‫جــان و ســ ِر �آن يــار كه او پرده َد َرســت‬
‫اين پرده نه پرده‌ست كه اين پرده َد َرست‬
‫گــر پرده‌ َد َرســت يــار و گر پرده‌ َد َرســت‬
‫ايــن حلقــۀ در بــزن كه در پرده َد َرســت‬
There is a Beloved who seems to be concealed
behind a curtain as though He’s not there.
I swear on His head and soul:
There is a door behind that curtain. Hold the
doorknob and knock on the door.
Sevgilinin başı ve ruhu adına yemin ederim ki
Sevgili perdenin arkasında gizlenmiş gibi görünse
de O orada değildir.
O perdenin arkasında bir kapı vardır. Kapı tokma-
ğını tut ve kapıyı çal.
T 57-244 218 236
92
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جانــم بــ ِر �آن جان و جهان ُرو كردســت‬
‫هــم ِقبله و هم ُقبله بدان ســو كردســت‬
‫مــا را َم ِلــك ال َع ْرش چنين خو كردســت‬
‫كار او دارد كــه او چنيــن رو كردســت‬
My soul turned to the Beloved’s soul,
Made Kiblah of that direction, kissed him and
prostrated before him at the same time.
All that has come to us is from the Sultan on the
soul’s throne.
He is the One who runs the show.
Benim ruhum Sevgilinin ruhuna döndü. O yönü
kıble edindi, öptü ve secde yaptı Bize, bunların
hepsi Arş Sultan’ından geldi.
Burayı yöneten O’dur.
T 36-73 187 205
‫عشــق تو در خطرســت‬
ِ ِ‫جانــى كه براى‬
‫بــس ديــده ز جاهلــى درو نوحه‌گرســت‬
‫حاصــل چشــمى كــه بينــدش نشناســد‬
‫كــو را بــر رخ هــزار صاحب‌خبرســت‬
There are some who feel sorry for the soul
That had fallen into trouble because it had fallen
in Love with You.
Yet, the Lover’s face has thousands of signs of
happiness.
The eyes can see, but don’t understand.
Senin aşkın uğruna sıkıntılara giren cana, bazıları
üzülür.
Ancak, Âşığın yüzünde mutluluk belirtisi olan
binlerce işaret vardır.
Göz görür, fakat gerçeği anlayamaz.
T 57-243 222 240

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بيگانه شدســت‬،‫جانــى كه حريف بود‬
‫ ديوانه شدســت‬،‫عقلــى كه طبيــب بود‬
‫شــاهان همــه گنج‌هــا بــه ويرانــه نهنــد‬
‫ويرانــۀ مــا ز گنــج ويرانــه شدســت‬
Our friend turned into a stranger;
Our master became crazy-insane.
The Sultan’s treasure is buried in the ruins.
Our heart becomes run down because of that
treasure.
Bize dost olan, arkadaş olan can vardı.
O can bize şimdi yabancı oldu. Hekim olup hastalık-
ları iyi eden akıl da deli dîvâne oldu. Padişahlar bü-
tün hazinelerini, yıkık yerlere, viranelere gömerler.
Bizim viranemiz, yıkık gönlümüzse, dostun hazine-
sinden ötürü virane olmuştur. Dostun İlâhî emane-
tine dayanamamış, yıkılmış bu hale gelmiştir.
T 36-70 194
‫جانى و جهانى و جهان با تو خوشست‬
‫زخم سنان با تو خوشست‬
ِ ،‫ور زخم زنى‬
‫كــف تو‬
ِ ‫خاك‬ِ ‫خــود معــدنِ كيمياســت‬
‫هر چيز كه ناخوشست �آن با تو خوشست‬
You are the soul and the universe. The world is
beautiful with You.
Even if it wounds me, since it comes from Your
spear, it is wonderful! Dirt in Your hand is
like semya.* Everything unpleasant becomes
pleasant with You.
*Semya -- alchemy.
Sen cansın ve cihansın.
Dünya, Seninle güzel.
Sen beni yaralasan bile Senin mızrağından geldiği
için yara güzel.
Avucuna aldığın toprak simya madeni. Güzel ol-
mayan her şey Seninle güzel olur.
T 36-75 249
93
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫شراب عشق از �آن سو خوردست‬
ِ ‫جانى كه‬
‫بــاغ �آن نكــو ُرو خوردســت‬
ِ ‫وز شــيره و‬
:‫�آن بــاغ گلــوىِ جــان بگيــرد گويــد‬
‫خونــش ريــزم كه خونِ ما او خوردســت‬
When a soul drinks Love’s wine from the
vineyard of this Beauty,
That vineyard grabs him around the throat and
says,
“You drank mine. Now I’ll drink your blood.”
Can, güzelliğin üzüm bağından Aşk şarabı içince,
üzüm bağı onu boğazından yakalar ve “Sen be-
nimkini içtin. Şimdi ben de senin kanını içeceğim”
der.
212 T 36-71 188 206
‫چشــم تــو ز روزگار خونريزترســت‬ ِ
‫تيــ ِر مــژۀ تــو از ســنان تيزترســت‬
‫رازى كــه بگفتــه‌اى بــه گوشــم وا گــو‬
‫گوش من گران‌خيز ترست‬ ِ ‫زان ُروى كه‬
Your eyes shed more blood than time.
Your eyelash is sharper than a lance.
You whisper a secret in my ear.
Say it loudly once more; I have a hearing
problem.
Senin gözlerin zamandan daha çok kan döker.
Senin kirpiklerin mızraktan daha keskindir.
Kulağıma bir sır fısıldadın.
Bir kere daha yüksek sesle söyle.
Çünkü kulağım ağır işitiyor.
267 T 36-76 215 233
 94

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫چنگى صنمى كه سا ِز ُحسنش به نواست‬ ‫پيوست منست‬

ِ ‫چون دانســتم كه عشــق‬
‫ شب‌هاســت‬،‫بــر چنگ ترانه‌يى همى‌زد‬ ‫دســت منســت‬
ِ ِ ‫و�آن‬
‫زلف هزارشــاخ در‬
‫كايــم بــ ِر تــو غزلســرايان روزى‬ ‫مســت قــدح مى بودم‬
ِ ‫هــر چند كه دى‬
‫وان قــولِ مخالفــش نمى‌�آمــد راســت‬ ‫مســت منســت‬
ِ ‫امــروز چنانــم كــه قدح‬
There is a beauty who plays the harp at night. Now I know Love cannot be separated from me,
His tune is harmonious. Has been bound to me, its braided hair in my
He starts by singing, hand.
“I will come one day by reading poems.” Yesterday, I was drunk by the glass.
But, these words did not come through. Today, the glass is drunk by me.

Her gece çenk çalan bir güzel var. Şimdi anlıyorum ki aşk benden ayrılmaz.
Melodisi ahenkli. Bana bağlı olduğu için örgülü saçları benim elim-
“Bir gün şiir okuyarak geleceğim” diyerek şarkı de.
söyler. Dün kadehten ben sarhoş oldum.
Ancak, bu sözler gerçekleşmedi. Bugün kadeh benden sarhoş olmakta.

T 36-74 167 185 T 37-78 291 309

‫چــون دلبــ ِر مــن ميــانِ دلــداران نيســت‬
‫او را چو جهان هلاكت و پايان نيســت‬
‫ گــو مى‌زن‬،‫گــر خيــره ســرى َزنَــخ زند‬
‫معشــوقه ازيــن لطيف‌تــر امكان نيســت‬
There is no one like my Beloved among the
beauties.
He has no end, like the universe.
If a confused one says a bunch of nonsense about
this, tell him,
“Whatever you say, that Beloved is the most
beautiful.”
Güzellerin arasında benim Sevgilim gibisi yoktur.
Kâinat gibi sonu yoktur.
Aklı karışık olan birisi bununla ilgili anlamsız şey-
ler söylerse, ona de ki:
“Sen ne dersen de, o en güzel Sevgilidir.”
‫چــون ديد مرا مســت بهم بر زد دســت‬
‫ باز �آمد مســت‬،‫گفتا كه شكســت توبه‬
‫چــون شيشه‌گريســت توبــۀ ما پيوســت‬
‫دشــوار تــوان كردن و �آســان بشكســت‬
He clapped his hands when He saw me drunk.
“He broke his vow and came back drunk,” he
said.
A repenting man resembles a glassmaker:
It’s hard to make a bottle, but easy to break it.
Beni sarhoş görünce, ellerini çırptı dedi ki: “Sözü-
nü tutmadı, gene sarhoş döndü.”
Tövbekâr kişi, camcı gibidir, şişeyi yapması zordur,
ancak kırması kolay.

T 37-77 380 398 T 57-245 183 201


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چون رشك برى كه اين شكاری او راست؟‬
‫چون رشك نمى‌برى كه او شي ِر خداست؟‬
‫كــى فخــر كند شــي ِر خدايى به شــكار؟‬
‫خالــق جملۀ شــكاران او راســت‬
ِ ‫چــون‬
How can you envy this prey of His?
How can you not be jealous that He is God’s
lion?
Since God created all prey,
He can’t boast of being God’s lion.
Nasıl kıskanabilirsin ki bu av O’nun avıdır.
Nasıl kıskanmazsın ki o Hakk’ın arslanıdır.
Bütün avlan yaratan Hakk olduğuna göre,
Hakk’ın aslanları bu avlarla hiç övünür mü?
T 57-246 150 168
‫چيزيســت كه در تو بى‌تو جويانِ ويست‬
‫خاك تو ُد ّريســت كه از كانِ ويســت‬
ِ ‫در‬
‫مانندۀ گوى (و) اسپ (و) چوگانِ ويست‬
‫�آن دارد و �آن دارد و �آن �آنِ ويســت‬
You have something that is looking for Him
without you.
A pearl which came from His mine is lying on
your ground.
He is the One who is riding your horse, and your
ball in front of His club
Belongs to Him! Belongs to Him!
Sende bir şey var ki sensiz O’nu aramakta.
O’nun madeninden çıkan bir inci var ki senin top-
rağındandır.
O senin atına binmiş ve senin topun O’nun çevge-
ninin önündedir.
O O’nundur, o O’nundur, o ancak O’nundur.
T 57-248 392 410
95
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫چونى تو ُت ُرش؟ مگر ِش َكر بارت نيست؟‬
‫ ولى خريدارت نيست؟‬،‫يا هســت ِش َكر‬
‫يــا كار نمى‌دانــى و سرگشــته شــدى؟‬
‫يــا مى‌دانى ز كاســدى كارت نيســت؟‬
Why are you bitter? Don’t you have the sweet,
charming Beloved?
Or, you have sugar, but there are no buyers?
Or, you don’t know your business and are
confused?
Or you know the business, but everything is
worthless in this market?
Neden yüzün ekşi? Şeker gibi çekici Sevgilin yok
mu?
Yoksa şekerin var, ancak alıcısı mı yok? Yoksa işini
bilmiyorsun ve kafan mı karışık?
Yoksa işini biliyorsun, ancak bu dükkândaki mal-
ların değeri mi yok?
T 57-247 376 394
‫حاشا كه به عالم از تو خوش‌تر ياريست‬
‫يــا خوب‌تــر از ديــدنِ ُرويــت كاريســت‬
‫انــدر دو جهــان دلبــر و يــارم تــو بســى‬
‫هــم پرتــ ِو توســت هــر كجا دلداريســت‬
There is no Beloved in the world as beautiful as
You are.
Nothing is better than seeing Your face.
You are my friend, my Beloved in both worlds.
Every beauty is a reflection of Your light.
Bu dünyada senin gibi güzel sevgili yoktur.
Senin yüzünü görmekten daha iyisi yoktur.
Her iki dünyada da sen benim dostum ve sevgi-
limsin.
Her güzellik senin ışığının bir yansımasıdır.
T 37-79 350 368

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫حاشــا كــه دلم ز شب‌نشــينى سيرســت‬
‫ســاقى مــا بى‌مــدد و اِدبيرســت‬
ِ ‫يــا‬
‫از خواب چو ســايه عقلها ســر زيرســت‬
‫فــردا ز پگــه بيــا كــه امشــب ديرســت‬
God forbid: I would never say either,
“I am too tired at night to stay with you so late,” or,
“Our cupbearer hasn’t been good to us.”
But, minds have fallen on the floor like shadows
because of sleepiness. It is late now.
Come back early in the morning.
Hâşâ şunları söyleyemem: “Seninle geç saatlere
kadar kaldığımda yoruluyorum.” “Sâkîmiz bize iyi
davranmıyor”.
Ancak, zihnim uykulu olduğu için yere gölge gibi
düşüyor.
Şimdi geç oldu. Sabah erkenden geri gel.
T 37-80 234 252
‫ســعادت جــانِ منســت‬ ِ ‫خــاك قدمــت‬
ِ ‫هستى دوست‬
‫خاك از قدمت همه گل و ياسمن است‬
‫خــاك تــو بــر م ‌ى ُرو َيــد‬
ِ ‫ســر تــا قدمــت‬
‫خاك قدم چه ُروى برداشــتن است؟‬ ِ ‫زان‬
The earth You stepped upon brings happiness to
my soul.
That place turned into a rose and jasmine
garden.
Flowers and fruits grow well on that ground.
How can I stop prostrating on the ground that
You stepped upon?
Üzerine bastığın toprak, ruhuma mutluluk getirir;
Gül ve yasemin bahçelerine döner. Çiçekler ve
meyveler büyür.
Üzerine bastığın yerde, nasıl secdeyi bırakırım?
T 37-81 298 316
96
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫حسنت كه همه جهان فسونش بگرفت‬
‫حســد حســود چونــش بگرفــت‬
ِ ‫درد و‬
‫زردىِّ ُرخَ ت ز گرمى و خشــكى نيست‬
‫ خونش بگرفت‬،‫از بس عاشق كه ُكشت‬
The fame of your beauty spread around the
world. Everyone was captivated by this beauty.
How could the spell of envy affect that?
No, the red color of your face is from neither a
spell, nor from heat, But from the blood of all
the lovers your face has killed.
Namın bütün dünyaya yayılmış.
Herkes bu güzellikle büyülenmiş.
Kıskancın büyüsü bunu nasıl etkileyebilir ki? Ha-
yır, yüzünün rengi ne büyüdendir ne de sıcaktan-
dır.
O yüz, nice âşık öldürdü, o öldürdüğün âşıkların
kanı seni üzdü de yüzünü sararttı.
T 57-249 409 427
ِ ‫خواهى كه ترا كشف شود‬
‫در َرو بــه درونِ مغــز و برخيــز ز پوســت‬
‫ذاتيست كه ِگر ِد او ُح ُجب تُو بر تُوست‬
‫ هر دو جهان غرقۀ اوست‬،‫او غرقۀ خود‬
If you want the Beloved to show His face to you,
Turn inside. Walk to the Essence and give up
flesh.
He is such an essence that, surrounded by layers
of curtains,
He is submerged within His own being, and both
worlds are within Him.
Sevgilinin sana yüzünü göstermesini istiyorsan,
içine dön, özüne doğru yürü ve bedeninden vaz-
geç.
O öyle bir öz ki kat kat perdelerle çevrili. O kendi
varoluşuna dalmış ve her iki dünya da onda kay-
bolmuş.
T 37-82 330 348
 97

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫خويى به جهان خوب‌تر از خوىِ تو نيست‬ ‫خورشــيد رخــت ز �آســمان بيرونســت‬

‫معتكف كوىِ تو نيست‬
ِ ‫دل نيست كه او‬
‫موىِ ســر چيست؟ جمله سرهاىِ جهان‬
‫ فداىِ يك موىِ تو نيست‬،‫چون مى‌نگرم‬
You are the urorld’s beauty; there is nothing
better than your nature.
But, there is no heart that would settle around
you.
What’s the use of all these heads in the world?
They are all sacrificed for one small piece of your
hair.
Sen dünya güzelisin; senin huyundan daha iyi bir
huy yoktur.
Hiçbir gönül yoktur ki senin mahallende oturma-
mış olsun. Dünyadaki bütün başlar nedir?
Onların hepsi, saçının küçük bir teli için feda ol-
sun.
ِ
‫شرح زبان بيرونست‬
ِ ‫ســن تو كز‬ِ ‫چون ُح‬
‫عشــق تــو درونِ جــانِ مــن جــا دارد‬
ِ
‫وين ُطرفه كه از جان و جهان بيرونست‬
Beloved, the sun of Your face doesn’t fit in the
skies.
Your beauty can’t be described by words.
Your Love is beyond the universe, yet it made
my heart its home.
Sevgili, yüzünün güneşi gökyüzüne sığmaz.
Senin güzelliğin kelimelerle anlatılamaz.
Senin aşkın kâinata sığmazken, gönlüme sığdı,
orasını evi yaptı.

T 58-250 382 400 T 37-83 304 322

‫خورشــيد و ســتارگان و َب ْــد ِر ما اوســت‬
‫حن َصد ِر ما اوست‬ ِ ‫ُبســتان و ســرا و َص‬
‫هــم قبلــه و هــم روزه و صب ِر ما اوســت‬
‫شــب َق ْد ِر ما اوســت‬
ِ ‫عيــد و رمضــان و‬
He is our sun, our star, our full moon.
He is our home, our rose garden, our place in it.
He is our kiblah, our fasting, our patience.
He is our Ramadan, bairam, our namaz, our
night of Kadir.
O, bizim güneşimiz, yıldızımız, dolunayımız.
O, bizim evimiz, gül bahçemiz, sarayımız.
O, bizim kıblemiz, orucumuz, sabrımız.
O, bizim Ramazan bayramımız,
Kadir gecemiz.
‫خیزیــد كــه �آن یــار ســعادت برخاســت‬
‫خیزیــد كــه از یــار غرامــت برخاســت‬
‫عشــق تــو درونِ جــانِ مــن (جــا) دارد‬
ِ
‫وين ُطرفه كه از جان و جهان بيرونست‬
Let’s get up. The One who is the source of
happiness has risen.
The Beloved to whom everyone is indebted has
risen.
Let’s get up.
That beautiful stature has risen.
Let’s get up today; it is the day of Resurrection.
Kalkın! Mutluluğun kaynağı kalktı.
Herkesin borçlu olduğu sevgili kalktı.
Kalkın! Güzel boylu kalktı.
Kalkın! Bugün kıyamet günüdür, her şey ayağa
kalktı.

T 58-251 317 335 T 37-84 136 154

 98

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫در بــاغ اگــر ســرو اگــر گلزارســت‬
‫عكــس قــد و رخســارۀ �آن دلدارســت‬
ِ ‫عكــس َقــد و رخســارۀ �آن دلدارســت‬
‫مســت اين اقرارســت‬
ِ ‫فكرت من كه‬
ِ ‫�آن‬
‫مــن كافــرم ار يكــى رگش هشيارســت‬
The cypress and the roses of my garden
Are the reflections of my Beloved’s stature and
face.
Not only am I drunk by this acknowledgement,
But I will be called an infidel if you can find
anyone sober among the people.
‫ اگــر گلزارســت‬،‫بــاغ مــن ار ســرو‬
ِ ‫در‬
ِ
‫بِال ّلــ ْه بــه نامــى كــه تــرا اقرارســت‬
‫امــروز مــرا اگــر رگــى هشيارســت‬
The roses and cypresses in my garden are
reflections of the Beloved.
They came from His charming stature and the
color of His face.
I swear by the name that you will acknowledge:
Today I don’t have a sober vessel in my body.

Bahçemin selvileri, gülleri, sevgilimin boyunun ve
yüzünün yansımalarıdır.
Bu gerçekle sarhoş olan bir ben değilim, insanlar-
dan bir tanesini bile ayık bulursan, kâfirim ben.
Bahçemdeki selvilerle güller, sevgilinin yansıması-
dır.
Onun boyunun ve yüzünün renginden gelmişler-
dir.
Senin de ikrar ettiğin ad’a and olsun ki bugün be-
denimde ayık bir damar yoktur.

T 59-259 202 220 T 58-255 203 221

‫در خــواب َمهــى دوش روانــم ديدســت‬ ‫در ديــدۀ صــورت ار تــرا دامــى هســت‬
‫روشــنى ديدســت‬
ِّ ‫بــا ُرو َولبــى كــه‬ ‫ اگــر تــرا كامى هســت‬،‫ز �آن دم بگــذر‬
‫ــكر جوشيدســت‬َ ‫ كانِ ِش‬،‫گل تر‬
ِ ‫يــا بــر‬ ‫ �آن را كه دليســت‬،‫در هــژده هــزار عالم‬
ِ ‫يــا بــر ِش َكرســتان‬
‫گل تــر روييدســت‬ ‫دانــد كــه نه جنبــش و نه �آرامى هســت‬
Last night in my dreams, my soul saw a moon- Don’t fall into the traps of the desires in your
faced beauty. heart or in the eyes of your head.
That Beloved had a pleasant brilliance on His Wise men know that in eighteen thousand
face and beautiful lips. universes,
Either sugar is covering the new rose petal, There is not even one that has Either material
Or the new rose blossomed from a sugar cane. comfort or pleasure.

Gönlüm, dün gece rüyasında ay yüzlü bir güzel
gördü.
O sevgilinin yüzünde, mutlu bir ifade vardı.
Sanki şeker gül yaprağını kapladı ya da yeni bir gül
şeker kamışından açıldı.
Eğer baş gözünde tutku tuzakları varsa ve başkala-
rında gördüklerin seni rahatsız ediyorsa bu tuzak-
lara düşme.
Bilge kişi bilir ki on sekiz bin âlemin bir tanesinde
ne rahatlık ne de zevk vardır.

T 58-256 199 217 T 59-262 343 361

 99

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ِّ ‫صورت توست �آنچه‬

‫معنى همه است‬ ِ ‫در‬
‫معنى توست �آنچه دعویِّ همه است‬
ِ ‫در‬
‫در َكــ ْون و فســاد چون عجــب بنهادند‬
‫دنيى همه است‬ِّ ‫صلاح دين و‬
ِ ‫نورى كه‬
The meaning of, “He is everything” manifests in
your body. The assertion,“Everything consists of
Him,” reflects on you.
How did He put the light of Salah [goodness] in
this temporary world?
May now “salavat” be said for Salahaddin
Zerkub.
“O her şeydir”in mânâsı bedeninde apaçıktır.
“Her şey O’nu içerir” iddiası sana yansır.
O, dinin ve dünyanın “Salah”ı ve düzeni olan huzu-
ru, şu gelip geçici çözülmeye mahkûm olan bedene
nasıl koydular? Bu şaşılacak şeydir.
*SaIahaddin Zerkub için yazılmış bir Rubâî
‫در ظاهر و باطن �آنچه خيرست و شرست‬
‫حكم حقســت و از قضا و َق َدرســت‬
ِ ‫از‬
‫ قضــا مى‌گويد‬،‫مــن جهــد همــى كنــم‬
‫كفايــت تــو كارى دگرســت‬
ِ ‫بيــرون ز‬
Good or bad, apparent or hidden, Everything is
under the command of God.
I strive hard, but fate tells me,
“There are other things beyond your control.”
İyi veya kötü, açık veya gizli, her şey Allah’ın buy-
ruğundadır.
Ben çok çalışır ve çabalarım, ancak kader bana der
ki:
“Senin elinde olmayan başka şeyler vardır.”

T 58-253 337 355 T 38-88 221 239

‫تــا عرش ز ســوداىِ ُرخَ ش ولوله‌هاســت‬
‫در ســينه ز بــازا ِر ُرخَ ــش غلغله‌هاســت‬
‫كــف جــان ُبل ُبله‌هاســت‬
ِ ‫از بــادۀ او بــر‬
‫زلــف او سلسله‌هاســت‬ ِ ‫در گــردنِ دل ز‬
There are clamors in the Universe because of the
love for Your face. There are uproars in the heart
because of the yearning for Your cheeks.
There are drops on the lips of soul from Your
wine. There are chains on the neck of the heart
from Your hair.
‫در عشــق اگــر چه كه قدم بر قدمســت‬
‫�آنســت قــدم كــه �آن قــدم از ِق َدمســت‬
‫در خانــۀ نيســت هســت بينــى بســيار‬
‫مى‌مال دو چشم را كه اغلب عدمست‬
Although steps are taken to progress in Love,
Those steps are taken in a place beyond place.
You see so many beings in this house of illusions
called world.
Rub your eyes, look at them carefully; most of
them don’t even exist.

O öyle bir güzeldir ki yüzünün sevdasından arşa
kadar velveleler yükseliyor.
Yanaklarının özleminden, gönülde feryatlar var.
Şarabından, ruhun dudaklarına dökülen damlalar
var.
Gönlün boynunda, onun saçlarından örülmüş
zincir gibi bağlar var.
Aşkta adım adım yol alınsa da o adımlar o mekânın
ötesinde bir yerdedir.
Dünya adını verdiğimiz hayal evinde birçok varlık
görüyoruz.
Gözlerini ovalayıp dikkatlice bakarsan bunların
çoğu yoktur.

T 58-257 169 --- T 38-85 263 281


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشق تو هر حيله كه كردم هيچست‬ ِ ‫در‬
‫هر خو ِنجگر كه بى‌تو خوردم هيچســت‬
‫از در ِد تــو هيــچ ُروىِ درمانــم نيســت‬
‫درمان كه كند مرا؟ كه دردم هيچســت‬
Every use of my cunning to reach
Your Love ended up with nothing.
I shed bloody tears, but suffered for nothing.
I couldn’t find relief from your troubles.
But, how could anyone help me?
All of my troubles are nothing.
Aşkın için, başvurduğum her düzen,
“hiçle” sona erdi.
Kanlı gözyaşları döküyorum, ancak “hiç” için acı
çektim.
Senin dertlerinden kurtulamıyorum ki kim bana
yardım etsin?
Bütün dertlerim de, “hiçtir”.
T 59-260 180 198
‫غــم تــو صبــر بــى فرمانســت‬
ِ ِ‫در كــوى‬
‫اشــك تــو بــرو ِحرمانســت‬
ِ ‫در ديــده ز‬
‫دل را ز تــو دردهــاىِ بى‌درمانســت‬
‫بــا اين همه راض َيم ســخن در جانســت‬
Patience doesn’t take orders in the land of Your
sorrow. Tears of deprivation keep running down
my face because of You.
Incurable heart ailments?
I’ll accept them all. These words are not from my
tongue, but from my heart.
Sabır, senin gamının ülkesinden emir almaz.
Senin yüzünden yoksunluk gözyaşları yüzümden
akmaktadır.
Gönüldeki dermansız dertlerin hepsini kabul edi-
yorum.
Ben şikâyetçi değilim. Bu kelimeler dilimden değil,
gönlümden geliyor.
T 58-254 281 299
100
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در عهــد و وفــا چنان‌كــه دلدا ِر منســت‬
‫خون باريدن به روز و شــب كا ِر منست‬
‫او يــا ِر دگــر كــرده و فــارغ ِش ْســته‬
‫من ِش ْســته چو ابلهان كه او يا ِر منســت‬
My Beloved’s loyalty and fidelity are such
That I kept crying bloody tears day and night
Because He found another lover and gave me
up.
Yet, being stupid, I started calling him my
Beloved.
Sevgilimin bana karşı olan sözünde, vefasında,
gösterdiği ilgisizlikten ötürü, gece ve gündüz göz-
lerimden kanlı yaşlar dökmek âdetim oldu.
O bir başka sevgili bulmuş, benden vazgeçmiş, ra-
hat rahat oturuyor.
Ben de aptallar gibi oturmuşum, o benim sevgi-
limdir deyip, duruyorum.
T 59-261 292 310
‫مجلــس عشّ ــاق قــرارى دگرســت‬
ِ ‫در‬
‫ويــن بــادۀ عشــق را خمــارى دگرســت‬
‫�آن ِع ْلــم كــه در مدرســه حاصل كردى‬
‫كارى دگرست و عشق كارى دگرست‬
There is a different air in the gathering of
Lovers,
A different drunkenness from Love’s wine.
Knowledge you learn from the medrasa is one
thing,
But Love is different.
Âşıkların meclisinde başka bir hava vardır. Aşkın
şarabında başka bir sarhoşluk vardır. Medresede
öğrendiğin bilgi ile Aşkta öğrendiklerin başkadır.
T 38-89 226 244
 101

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اهــل داد و دينســت‬

ِ ‫حيــات‬
ِ ‫در مــرگ‬
‫وز مــرگ روانِ پــاك را تمكينســت‬
‫ نى جفا و كينســت‬،‫�آن مــرگ لقاســت‬
‫ دردش اينســت‬،‫نامــرده همــى ميــرد‬
There is a new life in death for the man of justice
and faith.
Peace and calm come from death to clean souls.
Death is reaching to God, not fear and cruelty.
One who won’t die with that death will die every
day.
That is the greatest trouble.
Hak ve iman yolundakiler için, ölümde yeni bir
hayat vardır.
Temiz ruhlara, ölümden huzur ve sükûnet gelir.
Ölüm Allah’a ulaşmaktır, korku ve zulüm değildir.
Bu ölümle ölmeyen, her gün ölür.
En büyük dert budur.
‫غم شــب‌كور چرا پيچيدســت؟‬ ِ ‫در مــن‬
‫كورســت مگر و يا كه كورم ديدســت؟‬
ِ ‫من بر فلكم در �آب و ِگل‬
‫عكس منست‬
‫از �آب كســى ســتاره كــى دزديدســت؟‬
Why does this night-blind sorrow grab my neck
and not let go?
I wonder, who is blind, that sorrow or me?
I am in the sky; this clay body of mine is my
reflection.
Who could steal a star from the water?
Neden gece gözü görmeyen gam, boynumdan tut-
tu ve beni bırakmıyor?
Merak ediyorum, gam mı kör yoksa ben mi kö-
rüm?
Ben gökteyim; toprak bedenim benim yeryüzün-
deki gölgem.
Suya akseden yıldızı kim çalabilir ki?

T 38-90 313 331 T 58-252 197 215

‫در ِنــ ْه قــدم ار چــه راه بى‌پايانســت‬
‫كــز دُور نظــاره كا ِر نامردانســت‬
‫زندگــى دل حاصــل كــن‬
ِّ ‫ايــن راه ز‬
‫صفــت حيوانســت‬
ِ ‫زندگــى تــن‬
ِ ‫كيــن‬
Step on the road that has no end to it.
Watching from the distance is not for a man.
Start the journey with the strength of the heart.
The body’s strength is for animals.
Sonu olmayan yola adım at. Uzaktan izlemek, insa-
na yakışmaz. Gönlün gücüyle yolculuğa çık. Beden
gücü hayvanlar içindir.
‫در ِنــه قدمــى كــه چشــمۀ حيوانســت‬
‫ تا َم َهت گردانســت‬،‫مى‌گــرد چو چرخ‬
‫جانيســت تــرا به ِگــر ِد حضــرت گردان‬
‫گردش �آن جانســت‬
ِ ‫ايــن جــان گردان ز‬
Step towards the fountain’s water of life.
Start turning like the sky around the moon-
faced Beloved.
The universe’s soul is turning around Him.
That soul is caught in His rotation.
Bengisu pınarına doğru adım at.
Ay yüzlü Sevgilinin etrafında gökyüzü gibi sen de
dön.
Kâinatın ruhu O’nun etrafında dönüyor. Bu can da
O’nunla birlikte dönsün.

T 38-87 288 306 T 38-86 284 302


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گل خندانِ منســت‬ ِ ‫ جمالش‬،‫در وصــل‬
‫ خيالــش دل و ايمانِ منســت‬،‫در هجــر‬
‫دل بــا مــن و مــن بــا دل ازو در جنگيم‬
‫هريــك گويــد كــه �آن صنــم �آنِ منســت‬
In union, His face is my smiling rose.
At separation, His image is my faith. My heart
and I are fighting.
Each one says, “That Beauty is mine”
Buluşunca yüzü, benim gülen gülümdür.
Ayrılıkta, hayali imanımdır.
Gönlüm ve ben şunun için savaşıyoruz;
Her birimiz “O güzel benimdir” diyoruz.
T 59-263 299 317
‫دستت دو و پايت دو و چشمت دو رواست‬
‫ خطاست‬،‫ا ّما دل و معشــوقه دو باشــند‬
‫معشوقه بهانه است و معشوق خداست‬
‫هر كس كه دو پنداشت جهود و ترساست‬
Your hands, your feet, your eyes are all two.
That is true.
But, it is a mistake to count heart and the Beloved
as two.
It is only a pretext saying, “Beloved.” In fact, God
is the Beloved.
Whoever says God is two is impious, an infidel.
İki elin, iki ayağın ve iki gözün var. Bu doğrudur.
Ancak, gönlü ve Sevgiliyi iki olarak saymak yan-
lıştır.
Sevgili bahanedir.
Aslında, Allah Sevgilidir.
Allah’ı iki sanan, dinsiz ve imansızdır.
T 38-91 166 184
102
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در هــر جــزوم نشــانِ معشــوقِ منســت‬
‫هــر پــاره ز مــن زبــانِ معشــوقِ منســت‬
‫چــون چنــگ منــم در بــ ِر او تكيــه زده‬
‫ايــن نالــه‌ام از َبنــانِ معشــوقِ منســت‬
Every particle of my body shows the signs of my
Beloved.
Every part of my body is the expression of my
Beloved.
I lean towards Him as a lyre,
My crying song created by His hand.
Bedenimdeki her zerrede Sevgilimin belirtisi var.
Bedenimdeki her parça, Sevgilimin ifadesidir.
Bir çenk gibi O’nun göğsüne dayanmışım.
Ağlayan nağmelerim O’nun parmaklarındandır.
T 59-258 297 315
‫دل‌خســته و زار و ناتوانــم ز غمــت‬
‫خونابــه ز ديــده مى‌برانــم ز غمــت‬
‫هــر چنــد بــه لب رســيد جانــم ز غمت‬
‫ چــو باز مانــم ز غمت‬،‫غمگيــن گــردم‬
I wail and cry because of Your sorrow.
Your sorrow has forced bloody tears from my
eyes.
I am about to die because of Your sorrow.
But, I am sorrowful so that some day I might be
out of Your sorrow.
Kederinden gönlüm yaralı, ağlayıp duruyorum.
Güçsüzüm, perişanım, dermansızım.
Derdinden canım dudaklarıma geldi,
Fakat derdinden ayrılacağım diye dertlenip duru-
yorum.
T 39-96 425 443

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دلــدار اگــر مــرا بد ّرانــد پوســت‬
‫ نگويــم اين درد ازوســت‬،‫افغــان نكنــم‬
‫مــا را همه دشــمن‌اند و او تنها دوســت‬
‫از دوست به دشمنان شكايت نه نكوست‬
I don’t yell and I don’t cry if the Beloved skins
me,
Because that pain comes from Him.
Everyone is our enemy; He is the only friend,
And it is not nice to complain about friends to
enemies.
Sevgili, derimi yüzse bağırmam, ağlamam; çünkü
o acı O’ndan gelir.
Herkes bizim düşmanımızdır.
O bizim tek dostumuzdur.
Düşmanlara dostumuz hakkında şikâyette bulun-
mak iyi bir şey değildir.
T 38-93 323 341
‫ گناهــش اينســت‬،‫دلــدار ظريفســت‬
‫ گناهــش اينســت‬،‫زيبــا و لطيفســت‬
‫�آ ِخــر بــه چــه عيــب مى‌گريزنــد ازو؟‬
‫ گناهــش اينســت‬،‫از عيــب عفيفســت‬
The Beloved is so gentle. That’s His fault.
He is also beautiful and charming, and that’s His
fault.
I wonder what fault they found that they are
running away from Him?
Maybe the fact that He is perfect. That’s His
fault.
Sevgili çok naziktir; suçu bu.
Aynı zamanda, güzeldir ve çekicidir, bu O’nun su-
çudur.
Acaba, ne hata buldular ki O’ndan kaçıyorlar?
O mükemmeldir; bu O’nun suçudur.
T 39-94 307 325
103
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دلدار ز پرده‌يى كز �آن ســو ســو نيســت‬
‫ ار چه �آنش خو نيست‬،‫مى‌گفت ِبد من‬
‫ زود ســخن گردانيــد‬،‫چــون ديــد مــرا‬
‫ اين ســخن با او نيست‬،‫كو �آنِ منســت‬
Behind the curtain on the other side, He
said about me, “Beauty and charm are not his
disposition. He is a bad man.”
But, He changed his mind after seeing me.
“You are mine,” He said. “These words were not
about you.”
Sevgili, perdenin arkasında, benim hakkımda dedi
ki: “Güzellik ve cazibe onun hakkı değildir.
O kötü bir adamdır.”
Ancak, beni görünce fikrini değiştirdi: “Sen be-
nimsin. Laflarım sana değildi” dedi.
T 38-92 383 401
‫دلدارم گفت كان فلان زنده ز چيست؟‬
‫ عجب كه بى‌جان چون زيست؟‬،‫جانش چو منم‬
‫ گفــت كــه ايــن ُطرفه‌ترســت‬،‫گريــان گشــتم‬
‫ چــون بگريســت؟‬،‫بى‌مــن كــه دو ديــدۀ ويــم‬
The Beloved said, “How could such a person live
without me? I am his soul.”
And, I started crying.
“That’s strange,” He added. “How could he cry
without Me,
Since I am his eyes?”
Sevgili dedi ki: “Ben onun canıyım, nasıl olur da
bensiz yaşayabilir?”
Ve ben ağlamaya başladım.
Ekledi: “Bu tuhaf bir durum.
Ben onun gözleri olduğuma göre, nasıl olu rda
bensiz ağlayabilir?”
T 59-264 346 364

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ �آن دلب ِر ماســت‬،‫دل در بــ ِر هــر كه هســت‬
‫ از �آن گوه ِر ماســت‬،‫هــر جــا َج َهد �آن برق‬
‫هــر زر كــه بــرو ُمهــ ِر الستســت و بلــى‬
‫ ز ِر ماســت‬،‫در هر كانى كه هســت �آن زر‬
The One whom the heart wants to embrace is our
Beloved. Wherever lightning strikes, sparks come
from our jewels. All gold carries the seal of Alast.
It doesn’t matter which mine it has come from: it
is our gold.
*Alas -- original agreement between Allah & His
creation. Allah asked “Alastu bi-rabbikum?” -- “Who
is your Lord?” Koran Vll-172,173.
Gönül kime giderse, O’dur bizim Sevgilimiz. Şimşek
nereden çakarsa,
O’dur bizim cevherimiz.
Üstünde “Elest” damgası olan altın, hangi madenden
çıkarsa çıksın, bizim altınımızdır.
Kur’ân-ı Kerîm VII-172,173
T 39-95 156 174
‫دل رفــت ســ ِر را ِه ِد ِل ْســتان بگرفــت‬
‫زلف او بــه دندان بگرفت‬ ِ ‫وز عشــق دو‬
‫پرســيد كيــى تــو؟ چــو دهــان بگشــادم‬
‫ را ِه بيابــان بگرفــت‬،‫َجســت از دهنــم‬
My heart went and sat in the middle of the road,
waiting.
And, when the Beloved passed, it kissed and bit
His hair.
Then it asked Him, “Who are you?”
But as soon as its mouth opened, the Beloved
freed Himself and vanished into the desert.
Gönlüm gitti ve yolun ortasına oturup bekledi.
Sevgili geçtiğinde, O’nun saçlarını öptü.
Ve Sevgiliye, “Sen de kimsin?” diye sordu. Ancak,
ağzını açar açmaz, Sevgili kendini özgür bıraktı ve
çöle doğru kaçıp gitti.
T 59-265 412 430
104
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دل رفت َب ِر كسى كه بى ماش خوشست‬
‫غم خوش َن ُب َود وليك غم‌هاش خوشست‬
‫ نمى‌دهــد روزى چند‬،‫جــان مى‌خواهد‬
‫ تقاضاش خوشست‬،‫جان را محلى نيست‬
My heart has left me and run to the One who has
no self like you or me. Sorrow is not pleasant
except when it comes from Him.
The Beloved is asking for my life, but I will delay
a couple of days.
My life is worthless, but His asking is pleasant.
Gönlüm beni terk ederek, sensiz bensiz birinin ya-
nına koştu.
Gam, keder hoş değildir amma O’ndan gelirse baş-
ka.
Sevgili, hayatımı istiyor, ancak birkaç günlüğüne
erteleyeceğim.
Benim hayatım değersiz, amma O’nun isteği hoş.
T 44-136 247 265
‫دل يا ِد تو كرد چون به عشرت بنشست‬
‫جام از ساقى ُربود و انداخت و شكست‬
‫ نه هشيار و نه مست‬،‫شوريده برون َجست‬
‫�آوازه در افتــاد كــه ديوانــه شدســت‬
When my heart sat down to drink, He came to
my mind.
I grabbed the glass from the cupbearer, broke it,
and ran out.
I was neither drunk nor sober.
But, the rumor spread around that, “He went
mad, because He is crazy.”
Gönlüm içki içmek için oturduğunda,
O benim aklıma geldi.
Sâkîden kadehi kaptığım gibi kırdım ve dışarı fır-
ladım.
Ne sarhoştum ne de ayık.
Şu dedikodu yayıldı: “Aklını kaçırdı deli oldu.”
T 39-98 241 259
 105

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫دل يــا ِد تو كرد چون طرب مى‌انگيخت‬ ‫دُورســت نظــر ز تــو بهانــه اينســت‬
‫وال َّلــه كه نخــو ْرد �آن قــدح را و بريخت‬ ‫كيــن ديــدۀ مــا هنــوز صورت‌بينســت‬
‫قالــب مــرده ديــد خــود را بى‌تــو‬
ِ ‫دل‬ ‫ــت ُروىِ تــو نــدارد ليكــن‬ ِ ‫اهل ّي‬
‫اينســت ســزاىِ �آن‌كه از جان بگريخت‬ َ ‫چون‬
‫بركـ َند از تو دل؟ كه جان شيرينست‬
O Beloved, my heart rejoices only when it You are invisible to me,
remembers You. Because these eyes can see only colors and
I swear to God, it is not because of wine. shapes,
My heart throws away the glass. But not your face. Even so, I can’t take my heart
It considers itself dead without You. But, the one away from You.
whose soul has run away is exactly that. You are soul, my sweet soul.

Ey Sevgili, gönlüm sadece Seni andığında, neşele-
niyor.
Yemin ederim ki bu coşku şaraptan değil.
Gönlüm kadehleri fırlattı, attı.
Kendini, Sensiz ölü olarak gördü.
Kendi canından kaçanın layığı budur.
Sen bana görünmezsin çünkü bu gözler hâlâ sa-
dece renkleri ve şekilleri görmede. Senin yüzünü
görmeye gücü yetmez.
Gönül senden kendini nasıl çeksin?
Sen cansın, can da tatlıdır.

T 39-97 123 141 T 60-266 312 330

‫دوش از ســ ِر لطف يار در ما نگريســت‬
‫گفتــا بى‌مــا چگونــه بتوانــى زيســت؟‬
‫گفتــم بــه خــدا چنانكــه ماهــى بــى‌�آب‬
‫ بر ما بگريســت‬،‫گفتا كه گنا ِه توســت‬
Yesterday, the Beloved was so kind as to ask me,
“How can you live without me?”
I said, “Like a fish without water.”
“It is your fault,” the Beloved answered and cried
for me.
Dün lütfetti de Sevgili bana sordu: “Bensiz nasıl ya-
şayabiliyorsun?”
Ben de cevap verdim:
“Susuz balık nasıl susuz yaşarsa öyle.” Sevgili, “Bu
günah senin” dedi ve ağladı.
‫دى �آن‌كــه ز ســوىِ بام بر ما نگريســت‬
‫روح پريســت‬
ِ ‫يــا جــانِ فرشــته اســت يا‬
‫‌رخ خوبش زيست‬ ِ ‫ُمرده است هر�آن‌كه بى‬
‫ از بى‌خبريســت‬،‫بــى او بخبــر بــودن‬
The One who was looking at us yesterday
Was either the soul of an Angel or the spirit of
a fairy.
Anyone who lives without seeing His beautiful
face is dead.
Knowledge of anything without Him comes
from total ignorance.
Dün bize bakan ya bir meleğin canı ya da bir peri-
nin ruhuydu.
Onun güzel yüzünü görmeden yaşayan kişi, ölü-
dür.
Onsuz herhangi bir bilgi edinmek, tamamıyla bil-
gisizliktir.

T 39-100 355 373 T 39-101 354 372


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ خواب ز ديوانه خطاســت‬،‫ديوانه شــدم‬
‫ديوانــه چه داند كه ر ِه خانه كجاســت؟‬
‫ پاكست ز خواب‬،‫زيرا كه خدا نخفت‬
‫مجنونِ خدا بدانكه همخوىِ خداســت‬
I became crazy, insane.
And, it is not proper for an insane one to sleep;
he doesn’t know his way home to sleep.
God doesn’t sleep* either; He is devoid of sleep.
God’s insane ones follow God’s example.
*Koran II-255.
Deli-dîvâne oldum ve deli-dîvâne olana uyku iyi
değildir.
Deli evinin yolunu bilmez ki.
Allah uykudan arınmıştır*.
Allah delisi olan, Allah’ın huyuyla huylanır.
*Kur’ân-ı Kerîm II-255.
T 39-99 151 169
‫ �آدينــۀ ماســت‬،‫روزى كــه تــرا بينــم‬
‫هــر روز بــه دولتــت بِــ ْه از دينــۀ ماســت‬
‫گــر چرخ و هزار چرخ در كينۀ ماســت‬
‫ چو مه ِر يار در سينۀ ماست‬،‫غم نيست‬
The day I see You, I consider as a Friday.
Today, my day is better than yesterday because
of Your grace.
Even if the world of thousands of worlds nursed
a grudge against me,
As long as the Love of the Beloved is in my heart,
I wouldn’t care.
Seni gördüğüm her gün, Cuma günüdür bana.
Senin sayende günüm, dünden daha iyidir.
İsterse dünya, hatta binlercesi bana kin gütse de
Sevgili benim gönlümde oldukça üzüntü yoktur
bana.
T 40-102 164 182
106
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫روزى ُت ُرشســت و ديــدۀ ابــر َت َرســت‬
‫ايــن گريــه بــراىِ خنــدۀ برگ و َب َرســت‬
‫�آن بــازىِ كــودكان و خنديدنشــان‬
‫قبــض پدرســت‬ ِ ‫از گريــۀ مادرســت و‬
When weather frowns and clouds
cry,
That’s for leaves, flowers, and fruits.
In order to make their children happy-merry,
Parents struggle and wear themselves out.
Asık suratlı günde, bulutların gözü yaşlıdır.
Bulutların ağlayışı, yaprakların, çiçeklerin ve mey-
velerin neşelenmesi içindir. Çocukların mutluluk-
ları ve neşeleri, anne ve babanın çalışıp didinmele-
rindendir.
T 40-103 214 232
‫روزى كــه مــرا بــه نــز ِد تــو دَورانســت‬
‫ســاقى و شــراب و قــدح و دَور �آنســت‬
‫ــى احسانســت‬ ِ ‫و�آن دم كــه مــرا تج ّل‬
‫موســى ِعمرانســت‬
ِ ‫جــان در ِتن من چو‬
On the day I am with you
There is cupbearer, glass, and wine!
Please do me a favor: manifest.
My soul will turn into Moses, Imran’s son!
Seninle olduğum gün, sâkî, kadeh ve şarap vardır.
Lütfedip, görünürsen, ruhum İmran oğlu Musa’ya
döner.
T 51-195 275 293

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫رفتــى ســوىِ صحــرا بــه پر و پــاىِ دلت‬
‫صحــرا گــم شــد ميــانِ پهنــاىِ دلــت‬
‫صحــرا چه ُب َود؟ كه هفــت گردونِ بلند‬
ِ ‫ك ّفيســت گشــاده‬
‫پيــش دريــاىِ دلــت‬
You flew from the desert of your heart
To the plain of existence.
But, what is this small plain in comparison with
your heart?
All seven layers of the sky are only the open palm
of your hand.
Gönül kanatlarını açtın, varlık ovasına uçtun, git-
tin.
Senin gönlünün o geniş alanında, sonsuzluğunda
ova küçüldü, küçüldü, kayboldu, yok oldu.
Senin gönlün yanında ova nedir ki?
Yedi gök bile, Senin gönül denizine açılmış bir
avuç gibidir.
T 60-267 424 442
‫چشم من به ُرويت ِن َگريست‬
ِ ‫زان روز كه‬
‫يك‌دم نگذشت كز غمت خون ِن َگريست‬
‫زَهْ ــرم بــادا كــه بى‌تــو مى‌گيــرم جــام‬
‫مرگــم بــادا كــه بى‌تــوام بايــد زيســت‬
There isn’t a single moment my eyes Aren’t
shedding bloody tears with Your sorrow.
Since I saw Your face, it would rather be poisoned
than drink alone.
Death is better than living without You.
Senin gamın yüzünden gözlerimin kanlı yaşlar
akıtmadığı bir an bile yoktur. Senin yüzünü gördü-
ğümden beri, Sensiz elime bir kadeh alırsam bana
zehir olsun.
Ölüm, Sensiz yaşamaktan daha iyidir.
T 60-270 356 374
107
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
َ ‫ُــرك ِش‬
‫ــكرفروش كــه ُد ِّر دانه‌ســت‬ ِ ‫زان ت‬
‫ــكر كه او در خانه‌ســت‬ َ ‫�آن كس نبرد ِش‬
‫شــفتالوىِ چنــد زودتــر بربايــم‬
‫عارض تركانه‌ســت‬ ِ ‫قصد‬ ِ ‫چــون زَنگ به‬
The one who stays home cannot get sugar
From that beautiful grain of pearl, from that
Turk who selis sugar.
But, the wicked one has evil intentions towards
her beautiful cheeks:
We would steal a few peaches from them.
Bir inci tanesi olan şekerci Türk’ten, evde oturup
kalan kişi şeker alamaz.
Kötü niyetli bir kişi, o güzelim yanaklarını kastet-
miş, hemen birkaç şeftali çalalım biz.
T 60-269 338 356
‫زان روز كــه دل‌بســتۀ �آن زنجيرســت‬
‫دامــن تــو دســت زدن تقديرســت‬
ِ ‫در‬
‫ بهل‬:‫ گفت‬،‫چون دست به دامنش زدم‬
‫ رو ِز گيراگيرســت‬،‫ خمــوش‬:‫گفتــم كه‬
Since my heart has been put in chains,
Holding onto your skirt has become my fate.
When I reached to embrace Him, my Beloved
said, “Don’t!”
“Be silent,” I answered. “Today is the day of
embracement.”
Gönlüm aşk zincirlerine vurulduğundan beri,
eteklerine tutunmak benim kaderim oldu.
Onu kucaklamak için uzandığımda, sevgili, “Yap-
ma” dedi.
Ben de cevap verdim: “Sus. Bugün kucaklama gü-
nüdür.”
T 60-268 233 251

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫رونــق هــر ســماع �آوا ِز دفســت‬ِ ‫زان‬
‫ز�آنست كه دف زخم و ستم را هدفست‬
‫مى‌گويد دف كه �آن كســى دســت ِب ُبرد‬
‫زخــم پياپــى دلِ او را عَ َل َفســت‬
ِ ‫كيــن‬
The tambourine is subjected to blows, beating
and tearing.
That’s why its sound lights up the sema
gathering.
The tambourine says, “Long life to the one who
hits mee!
His strike is food for my heart.”
Tef, vuruşlara ve sitemlere amaç olmuştur.
Bundan dolayı sesi, semâ meclisini neşelendirir.
Tef der ki: “Bana vuranın, ömrü uzun olsun.
Senin vuruşun gönlümün gıdasıdır.”
T 40-104 253 271
‫زلفــت كــه ازو پــاىِ دلــم در بيرســت‬
‫ حلقه حلقه چون زنجيرست‬،‫درهم شده‬
‫ گرفت دســتم كه مگير‬،‫چــون بگرفتــم‬
‫ خمــوش رو ِز گيراگيرســت‬:‫گفتــم كــه‬
The feet of my heart fell into the well because of
Your hair.
That hair is like a chain consisting of circles.
“Don’t,” the Beloved said, and held my hand
when I tried to caress them. I said, “Be silent.
Today is the day of embracement.”
Dalgalı saçlarının yüzünden gönlümün ayağı ku-
yuya düştü.
O saçları okşayınca, sevgili ‘Yapma’ dedi ve elimi
tuttu.
Dedim ki: “Sus! Bugün kucaklama günüdür.”
T 60-271 232 250
108
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫نشق جامش عشقست‬ِ ‫زان می مستم كه‬
‫زان اســب سوارم كه لجامش عشقست‬
‫ ولیك‬،‫عشــق مــه مــن كار عظیمســت‬
ِ
‫مــن بنــدۀ �آنــم كــه غلامــش عشقســت‬
I am drunk with the wine that Love has engraved
on His glass.
I ride a horse; its rein is Love. Falling in love with
my moon-faced one is great,
But I am a slave and servant to the One who
made Love a slave-servant to Him.
Kadehinin nakışı aşk olan şaraptan sarhoşum.
Dizginleri aşk olan ata binerim.
Benim Ay yüzlü Sevgilime âşık olmak da pek bü-
yük bir iştir.
Ama asıl olan ben aşkı kendisine kul köle edinenin
kulu kölesiyim.
T 40-105 --- 274
‫سرســبز ُبــ َود خــاك كــه �آتش‌بارســت‬
‫خاصــه خاكــى كــه ناطــق و بيدارســت‬
‫ايــن خــاك ز مشّ ــاطۀ خــود بيخبرســت‬
‫خوش بيخبرست از �آنك ازو هشيارست‬
When the sun scatters light, the land becomes
green,
Covered by flowers, especially if it is fertile
land.
But, the nice thing is that this bride doesn’t
know
The One who adorned and aroused her.
Güneş, ışık saçtığında, toprak çiçeklerle kaplı yeşil-
lik olur; hele bir de verimli toprak olursa.
Ancak, tuhaf olan ise, geline benzeyen bu toprak,
onu kimin süslediğini ve canlandırdığını bilmez.
T 60-273 200 218

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫سرگشــته چــو �آســياىِ گــردان كنمــت‬
‫بى‌ســر گــردان چو گوىِ گــردان كنمت‬
‫ بــروم بــا دگــرى در ســازم‬:‫گفتــى‬
‫بــا هــر كــه بســازى زود ويــران كنمــت‬
“I will turn and confuse you tike a millstone. I will
roll your head ilke a ball.”
You said. “Then I will go away and find someone
else.”
“If you do, I will destroy and ruin you even more.”
Seni bir değirmen taşı gibi döndürürüm.
Senin başını, bir top gibi yuvarlarım.
“O zaman ben de gidip başka birisini bulurum.”
dedin.
Ben de dedim ki:
“Başka birisini bulursan, seni yıkar ve perişan ede-
rim.”
T 60-272 426 444
‫ديوانگــى اســت‬
َ ‫ســرمايۀ عقــل ســ ِّر‬
‫فرزانگــى اســت‬
َ ‫ديوانــۀ عشــق َمــر ِد‬
‫�آن كس كه شــد �آشــناىِ دل در ر ِه درد‬
‫بيگانگــى اســت‬
َ ‫بــا خويشــتنش هــزار‬
The asset of wisdom is a secret of madness.
Love’s insane one is the wisest man in the world.
If one learns the heart’s mysteries by the u/ay of
suffering,
He becomes a stranger a thousand times to
himself.
Bilgeliğin özü Aşk deliliğinin sırrıdır.
Aşkın delisi, en bilge kişidir.
Gönlün sırlarını, acı çekerek öğrenen, kendisine
binlerce kez yabancı olur.
T 40-107 367 385
109
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫سرگشته دلا! به دوست ازجان راهيست‬
‫اى گمشــده! �آشــكار و پنهان راهيست‬
‫ باكى نيست‬،‫گر شش جهتت بسته شود‬
‫كــز قع ِر نهادت ســوىِ جانان راهيســت‬
O confused heart, the way to the Beloved is from
your soul.
O one who has lost his way, there are known and
unknown roads to the Beloved.
Don’t worry if they block your way in all six
directions.
There is a way right from the bottom of your
heart.
A şaşkın gönül, Sevgiliye candan giden bir yol var.
A yolunu kaybetmiş kişi, Sevgiliye giden apaçık da
gizli de yollar var.
Altı yönde de yolunu kesseler bile endişe etme.
Gönlünün derinliklerinde Sevgiliye giden gizli bir
yol var.
T 40-106 393 411
‫ســلطانِ ملاحــت َمــ ِه مــوزونِ منســت‬
‫در سلســله‌اش ايــن دلِ مجنونِ منســت‬
‫خــاك درش خــونِ جگــر مى‌ريــزم‬
ِ ‫بــر‬
‫خاك او ِب ْه از خونِ منســت‬
ِ ‫هر چند كه‬
My moon-faced one is the sultan of beauty and
charm.
This insane heart of mine is chained by his
Love.
I shed my blood on the soil of his door.
Yet, this soil is more valuable than my blood.
Güzelliğin ve cazibenin Sultanı, benim ay yüzlüm-
dür.
Bu deli gönlüm, O’nun aşkıyla zincirlidir. Kapısı-
nın toprağına kanımı döktüm.
Ama o kapının toprağı kanımdan değerlidir.
T 40-108 301 319
 110

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫سرمســت بــرون �آمــد از بــز ِم الســت‬ ‫زلف تو نداشــت‬ِ ‫عتــاب‬

ِ ‫ســنبل چو ســ ِر‬
‫مى عشق به‌دست‬ ِ ‫معشــوق در �آغوش و‬ ِ ‫عالــم ُحســن �آ ِب‬
‫زلــف تــو نداشــت‬ ِ ‫در‬
‫شراب عشق مى‌خوردم و عقل‬ ِ ‫من شــي ِر‬ ‫لاف �آبدارى مى‌زد‬ ِ ‫هر چند كه‬
‫مى‌گفت كه نوش بادت اى عشق‌پرست‬ ‫زلــف تو نداشــت‬
ِ ‫تــاب‬ ِ ‫پيچيــد بســى و‬
The Beloved was in his arms; Love’s wine was in The hyacinth wasn’t envious of your hair,
his hand. Even though in the world of beauty, his didn’t
He had come suddenly, drunk from Alast’s have the luster of Yours.
assembly. After seeing it, he had twisted, imitated, and
While I was drinking Love’s wine, The mind kept talked about it, But he could never get the curl
telling me, of Your hair.
“Worship your Love all of your life!”
Sümbülde, senin güzel saçlarını kıskanmak, sitem
Sevgili kucağında, Aşk şarabı elinde, kendini kay- etmek, onları azarlamak düşüncesi yoktu.
betmiş bir halde, Güzelliğin dünyasında, senin saçlarının parlaklığı
Elest meclisinden çıkıp geldi. onda yoktu. Senin saçlarını gördükten sonra, gü-
Ben Aşk şarabının sütünü içerken, akıl bana “Ey zellikten çok laf etti, kıvrandı durdu.
Aşk’a tapan, afiyet olsun.” diyordu. Ama senin saçlarının bir tane büklümünü bile elde
edemedi.

T 60-274 259 277 T 40-109 400 418

‫س ّريســت ر ِه عشــق و درو دعوى نيست‬ ‫شــاگر ِد ُت َوســت دل كه عشق‌�آموزســت‬

‫صفــات او بجز معنى نيســت‬
ِ ‫زيــرا كــه‬
‫مــر عاشــق را جــواب از فتــوى نيســت‬
‫ از هستى نيست‬،‫اين مســئله نيستيست‬
There is neither question nor answer on the way
to Love,
But only a mystery.
The lover never answers to the Fatwa.
This is a matter of Absence, not existence.
‫ماننــدۀ شــب گرفتــه پــاىِ روزســت‬
‫صورت عشقست به پيش‬
ِ ،‫هر جا كه َر َوم‬
‫پــى روغن‌سوزســت‬
ِ ‫زيــرا روغــن در‬
The Heart who teaches Love is your student.
It grabbed the feet of morning like passing
night.
Wherever I go, Love is always ahead of me.
Like oil, it follows the One who burns it.

Aşk yolunda ne soru ne de cevap vardır. Aşkı öğreten gönül, Senin öğrencindir.
Sadece sır vardır. Gönül, geçen gece gibi gündüzün ayağından tut-
Âşık, fetva dinlemez. muş.
Bu konu yokluk meselesidir, varlık meselesi değil. Nereye gitsem, aşk her zaman benim önümde.
Yağ gibi Aşk da onu yakanın peşine düşer.

T 61-275 391 409 T 41-110 237 255


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ برفت‬،‫شــفيع هــر گنه بــود‬
ِ ‫شــاهى كــه‬
‫ برفت‬،‫و�آن شــب كه ِب ْه از هــزار َم ْه بود‬
‫گــر بــاز �آيــد مــرا نيابــد تــو بگــو‬
‫ برفت‬،‫كــو همچو شــما بر ســ ِر ره بــود‬
The Sultan who was mediator of every sin is
gone.
The night that was better than a thousand nights
has gone.
But, even if He came back, He’d never find me.
Tell Him that, “He, just like you, was set for the
road. So, now he is gone.”
Her suça şefaat eden sultan gitti.
Binlerce geceden daha iyi olan gece bitti.
Ancak, o geri gelse bile, beni hiçbir zaman bula-
maz.
Ona de ki: “O da senin gibi yolun başındaydı; git-
ti.”
T 61-276 407 425
‫شمعىكهدرينخانه ُبدىراستكجاست؟‬
‫بــر ديــده ُبــد امــروز ميــانِ دل‌هاســت‬
‫در دل چو خيالِ خوش نشست و برخاست‬
‫ هم در دلِ ماست‬،‫نی نی كه ز دل نرفت‬
There was a light in this house.
What has happened? Where is he?
He was in our eyes, but now he is in our heart.
He came as a pleasant dream, and no, no,
He didn’t leave;
He still stays in our heart.
Bu evde bir ışık vardı. Ne oldu, o nerede?
O gözlerdeydi, ancak şimdi gönüllerimizde.
O, güzel bir hayal gibi geldi.
Hayır, hayır.
O gitmedi; o her zaman gönüllerimizin içindedir.
T 61-278 132 150
111
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫شــب َرو كــه شــبت راهبــ ِر اسرارســت‬
‫زيــرا كــه نهــان ز ديــدۀ اغيارســت‬
‫دل عشــق‌�آلود و ديده‌هــا خواب‌�آلــود‬
‫تــا صبــح جمــالِ يــا ْر مــا را كارســت‬
Walk at night, since night will be guiding you to
many secrets.
At night while everyone is sleeping, the heart opens
its door.
Concealed from strangers, Divine Love comes to
loving hearts. Tonight, with sleepy eyes, loving
hearts, we are busy with nobody except the Beloved.
Geceleyin yürü, gece sırlar rehberidir.
Herkes uyurken ilahi Aşk sırları, mânâ zevkleri gönle
gelir. Çünkü geceleyin gönlün kapılan açılır, yapılan iş-
ler, yabancıların gözlerinden gizlenir.
Geceleyin gönlümüz Aşk ile gözlerimiz ise uyku ile ka-
rışmış olduğu halde, bizim yarın güzel yüzlü sevgili ile
işimiz vardır, buluşmamız vardır.
T 61-277 201 219
‫ چه هشيار و چه مست‬:‫صد بار بگفتمت‬
‫شوخى مكن و مزن به هر شاخى دست‬
‫از بس كه دلت به اين و �آن در پيوست‬
ِ ‫�آ ِب تــو برفــت و �آ‬
‫تــش مــا بنشســت‬
I have told you hundreds of times, sober or
drunk,
Don’t flirt; don’t knock on every door. Yet, you
gave your heart to this and that,
And the value of your beauty was decreased.
And, my heart’s fire was also calmed down.
Yüz kere söyledim sana; ister ayık ol, ister sarhoş.
Cilve yapma, her kapıyı çalma.
Ama gönlün o kadar çok şuna buna bağlandı ki se-
nin güzelliğinin değeri azaldı, benim de gönlümün
ateşi söndü.
T 41-111 269 287

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عاشق َن ُب َود �آن‌كه َس ُبك چون جان نيست‬
‫شب همچو ستاره ِگر ِد َم ْه گردان نيست‬
‫از من بشــنو كه اين سخن ُبهتان نيست‬
‫رقــص عَ َلــم امكان نيســت‬
ِ ‫بى‌بــا ِد هــوا‬
One cannot be a lover if he is not as light and
pleasant as spirit.
He is not a lover if he doesn’t turn around the
moon as a star.
Hear this from me,
“Leaves don’t move without a breeze.”
Ruh gibi hafif ve latif olmayan kişi âşık olamaz.
Bir yıldız gibi ayın etrafında dönmeyen, âşık ola-
maz.
Bu sözü benden duy: “Rüzgâr esmedikçe, yaprak-
lar oynamaz.”
T 41-112 379
‫عشق �آمد و شد چو خونم اندر رگ و پوست‬
‫تى كرد مرا ز خويش و ُپر كرد ز دوســت‬
‫اجــزاىِ وجــو ِد مــن همــه دوســت گرفت‬
‫ناميســت ز من بر من و باقى همه اوســت‬
Love came and became the blood in my veins
and skin.
It emptied me from myself, filled me with the
Beloved.
Every part of my body is occupied by the
Beloved.
Only my name is left to me; He became the rest.
Aşk geldi; derimde, damarımda kan oldu. Beni
benden boşalttı, Sevgili ile doldurdu.
Vücudumun zerrelerini Sevgili kapladı.
Benden bana sadece bir ad kaldı; geri kalan O
oldu.
T 41-114 325
112
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق �آمد و توبه را چو شيشــه بشكست‬
‫ كيست كو داند بست؟‬،‫چون شيشه شكست‬
‫ �آن هم عشقست‬،‫گر هســت شكســته‌بند‬
‫شكســت او كجا شــايد َجست؟‬
ِ ‫از بند و‬
Love came and broke my regret as if it ıvere
breaking a bottle.
Who can repair a broken bottle except Love?
How can we escape
Love’s constant breaking and
repairing?
Aşk geldi ve pişmanlığımı bir şişe gibi kırdı.
Aşktan başka kim kırık bir şişeyi onarabilir?
Aşkın sürekli kırıp, onarmasından nasıl kaçabiliriz
ki?
397 T 41-113 257 275
‫عشــقت بــه دلــم در�آمــد و شــاد برفــت‬
‫رخــت عشــق بنهــاد برفــت‬
ِ ‫بــاز �آمــد و‬
‫ دو ســه روزى بنشــين‬:‫گفتــم به تك ّلف‬
‫ كنــون رفتنــش از يــاد برفت‬،‫بنشســت‬
Your Love came to my heart, then left happily.
The next time He brought His belongings. When
leaving, I addressed Him politely, “Stay here for
just a couple more days!”
Now, He doesn’t ever think of going away.
Sevgilim aşkın gönlüme geldi ve sonra da mutlu
olarak gitti.
Bir sonraki sefer, kendine ait şeyleri getirdi ve gi-
derken ben ona kibarca yalvararak dedim ki:
“Sadece birkaç gün daha burada kal.”
Şimdi gitmeyi bile düşünmüyor.
343 T 61-280 406 424
 113

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عشق تو چنين حكيم و ُاستاد چراست؟‬ ِ ‫اطــراف گيانــى مى‌تاخت‬

‫ِمهــ ِر تــو چنيــن لطيف‌بنيــاد چراســت؟‬
‫ اگر او خوش نيست؟‬،‫بر عشق چرا لرزم‬
‫اينهمهفريادچراست؟‬،‫ورعشقخوشست‬
Why is Your Love so wise, so supreme?
Why is Your compassion so tender? If it is not
nice, why do I love Love so much?
If it is so nice, why do I cry and wail?
Senin aşkın, neden böyle bilgili ve üstün? Senin şef-
katin, neden böyle narin ve zarif?
Aşk, hoş değilse neden onu böylesine seviyorum?
Aşk, hoşsa neden ağlayıp inliyorum?
ِ ‫عشــق تــو در‬
ِ
‫ بشناخت‬،‫مســكين دلِ من ديد نشانش‬
‫بنــد هســتى برهــد‬
ِ ‫روزى كــه دلــم ز‬
‫در َك ْت ِم عَ َدم چه عشق‌ها خواهم باخت‬
While Your Love was riding a borse on the
plains,
My poor heart recognized You through secret
signs.
When I free myself from the bonds of existence,
What wonderful Love games my heart will play
with You in the land of Absence!
Aşkın, ovada at sürerken, zavallı gönlüm gizli işa-
retlerle O’nu tanıdı.
Gönlüm varlık bağından kurtulduğu gün, yokluk
âleminde Seninle ne aşk oyunları oynayacak.

T 41-115 145 163 T 61-279 113 131

‫عشــقى كه ازو وجود بيجان مى‌زيســت‬ ‫عشــقى نه به اندازۀ ما در خو ِر ماســت‬

‫اين‌عشق چنين لطيف و شيرين از چيست؟‬
‫اندر ِتن ماســت يا برون از ِتن ماســت؟‬
‫حــق تبريزيســت؟‬
ِ ‫شــمس‬
ِ ‫يــا در نظــ ِر‬
It is such a Love that gives life to a body made
of clay.
Why is this Love so sweet, so beautiful?
Is it inside or outside of our body, Or in the gaze
of God’s Shams of Tabriz?
Öyle bir aşk ki balçıktan yaratılmış şu cansız bede-
ne can verir.
Bu aşk, neden bu kadar tatlı ve güzel?
Bedenimizin içinde mi dışında mı?
Yoksa, Allah’ın güneşi Tebrizli Şems’in bakışında
mı?
‫وين ُطرفه كه با ِر ما فزون از خ ِر ماســت‬
‫ســن �آن دلب ِر ماســت‬
ِ ‫�آنجــا كه جمالِ ُح‬
‫ او در خو ِر ماســت‬،‫ما در خو ِر او نه‌ايم‬
I have such a Love that goes beyond myself.
How curious that my load is heavier than my
donkey’s.
We don’t deserve and can’t appreciate the Beauty
of the Beloved wherever it appears.
But, He is still kind to us.
Öyle bir aşk var ki bizi kendimizden öteye götürü-
yor.
Ne tuhaftır ki şu yükümüz, eşeğimizden daha ağır.
Sevgilinin güzelliği nerede görünürse görünsün;
biz O’na lâyık değiliz,
Ancak O bize lütfediyor.

T 41-116 359 377 T 61-281 157 175


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫پند عاشــقان پيــش گرفت‬ ِ ‫عقــل �آمــد و‬
‫در ره بنشســت و رهزنــى كيــش گرفت‬
‫چــون در سرشــان جايگــ ِه پنــد نديــد‬
‫پــاىِ همه بوســيد و ســ ِر خويــش گرفت‬
Reason came to advise lovers.
It sat in the middle of the road and stopped them
one by one.
But, when it realized that it couldn’t find a place
in the minds of lovers,
It kissed their feet and left.
Akıl, âşıklara öğüt vermeye geldi.
Yolun ortasında oturdu ve âşıkları teker teker dur-
durdu.
Ancak, âşıkların kafalarında öğüt alacak bir yer
bulamayınca, âşıkların ayaklarını öptü ve başını
alıp gitti.
T 42-118 413 431
‫قومى غمگين و خودمدان غم ز كجاست‬
‫قومى شــادان و بى‌خبر كان ز چه جاست‬
‫چندين چپ و راست و بى‌خبر از چپ و راست‬
‫چندين من و ماست و بى‌خبر از من و ماست‬
Sad or merry, people don’t know the source of
sorrow and joy.
Some go left, some go right, but they have no
idea of left and right. They say, “I am,” and “we
are,”
But they don’t know who they are.
Gamlı veya neşeli, insanlar gamın ve neşenin ne-
reden geldiğini bilmezler. Bazıları bu tarafa gider,
bazıları ise o tarafa. Ancak nereye gittiklerinden
haberleri yoktur.
“Ben” veya “Biz” derler, ancak kim olduklarını bil-
mezler.
T 61-282 135 153
114
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عمريســت كه جانِ بنده بى‌خويشتنست‬
‫عالــم مــرد و زنســت‬
ِ ِ‫َوانگشــت‌نماى‬
‫برخاستن از جان و جهان مشكل نيست‬
‫مشــكل ز ســ ِر كــوىِ تــو برخاستنســت‬
All life long, the soul was a slave and servant of
the One who wasn’t by himself.
That’s why he was so distinct to the men and
women of the world.
It is easy to give up the soul and the world, But it
is hard to give up His presence.
Bir ömürdür ki can, kendinden öteye geçmiş kişi-
nin kulu ve kölesidir.
Dünyada erkekler de kadınlar da parmakla göste-
rir O’nu.
Candan, dünyadan vazgeçmek kolay. Güç olan
O’nun varlığından uzak düşmektir.
T 41-117 289 307
‫ پس اين دود چراست؟‬،‫تش دل نيست‬ ِ ‫گر �آ‬
‫ بوىِ اين عُ ود چراست؟‬،‫ور عُ ود نسوخت‬
‫عاشــق نابــود چراســت؟‬
ِ ‫ايــن بــودنِ مــن‬
‫پروانــه ز ســو ِز شــمع خشــنود چراســت؟‬
If there is no fire in the heart, what is this
smoke?
If aloe wood doesnt bura, what is this smell?
While I exist, why is the lover annihilated?
Why does the moth enjoy burning in the flame
of the candle?
Gönülde bir ateş yoksa bu tüten duman ne?
Öd ağacı yanmıyorsa, bu buram buram koku ne?
Benim var oluşum meydanda iken, âşığın yokluğu
ne?
Mumda yanışından pervanenin hoşlanışı ne?
T 42-122 147 165
 115

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ �آه بديــن قانــع نيســت‬،‫گــر �آه كنــم‬ ِ ‫گــر بــاد بــر �آن‬
‫زلــف پريشــان زنــدت‬
‫ شــاه بدين قانع نيســت‬،‫ور خاك شــوم‬ ‫ــن دنــدان زنــدت‬ َ ‫َمــ ْه‬
ِ ‫طــال َبقــا از ُب‬
‫ هر سو همه شب‬،‫ور سجده كنم چو سايه‬ ‫ناصــح مــن ز خــود بر�آيــى وز نُصح‬
ِ ‫اى‬
‫پنهــان چه كنــم؟ ماه بدين قانع نيســت‬ ‫گــر ز�آنچــه دلم چشــيد بر جــان زندت‬
If I lament, alas, my wail is not enough for Him. When the wind caresses those scattered hairs,
If I become dirt and scatter on the ground, it’s The moon says, “May Your life be long,” and prays
not enough for my Sultan. from the bottom of its heart.
If I prostrate all night, like a shadow, adoring the O one who gives me advice, if Your heart tastes
moon, the pleasure of my heart,
My moon-faced One is still not satisfied. You will give the advice to Yourself.

Ah etsem, feryadım yetmez onun lütfuna. Rüzgâr, o dağınık saçları okşayınca,

Toprak olsam, yerlere serilsem, sultanım yeter bul-
maz bunu.
Bütün gece Ay’a tapan bir gölge gibi secde etsem,
bu da yetmez ay yüzlüme.
Ay o güzelliğe hayran olur ve “Ömrün uzun olsun”
diye dua eder.
Ey bana öğüt veren, Aşk’tan gönlümün tattığını bir
de sen tatsaydın, beni bırakıp kendine öğüt verir-
din.

T 42-121 377 395 T 42-119 124 142

‫گر بر ســ ِر شــهوت و هــوا خواهى رفت‬
‫كــردم خبــرت كــه بينــوا خواهــى رفت‬
‫ ببينــى بــه عيــان‬،‫ور در گــذرى ازيــن‬
‫ كجــا خواهى رفت‬،‫كــز به ِر چه �آمدى‬
If you are deceived by your lust, your fancies and
desires,
I tell you, you’ll come and go in this world empty-
handed.
If you get them under control,
You’ll know where you came from and where
you are going.
Şehvete uyar, nefsinin, arzularının hevesine kapı-
lırsan, haber vereyim sana, eli boş geçip gidersin.
Fakat heveslerden, şehvetten kurtulursan, dünyaya
neden geldin, nereye gideceksin apaçık bilirsin.
‫گــر جملــۀ �آفــاق همــه غــم بگرفــت‬
‫بى‌غــم ُب َود �آن‌كه عشــق محكم بگرفت‬
‫يك ذ ّره نگر كه پاى در عشــق بكوفت‬
‫�آن ذ ّره چنــان شــد كــه دو عالم بگرفت‬
If grief covers everything,
The one who grabs Love becomes carefree.
Look at the particle: When he touched Love,
He turned into such a shape that created
universes.
Bütün dünyayı gam, keder kaplasa, Aşka tutunan
kişi, gamsızdır.
Zerreye bak: Aşka dokunduğu zaman, öyle bir hale
geldi ki iki dünyayı da yarattı.

T 42-120 418 436 T 42-124 410 428


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ َجنگى نيست‬،‫وصل تو كشم‬ ِ ‫دامن‬ِ ‫گر‬
‫ ننگى نيســت‬،‫ور طعنۀ عشــقت شــنوم‬
‫وصــل خوشــت مى‌زنــم و مى‌گيــرم‬
ِ ‫بــا‬
‫وصلــى كــه فــراق را درو رنگى نيســت‬
Don’t get angry at me if I pull the skirt of Your
union.
I am not ashamed to be blamed for Your Love.
I live in Your beautiful Union.
There is neither color nor the sineli of separation
there.
Bana kızmazsan, Senin kavuşma eteğini çekerim.
Senin Aşkınla suçlanmaktan utanç duymuyorum.
Ben Senin güzelim vuslatında yaşıyorum.
Çünkü Senin vuslatında ayrılık rengi, ayrılık koku-
su yoktur.
T 62-284 390 408
ِ ‫ نيشــك ِر او‬،‫گــر دف َن ُبــ َود‬
‫دف ماســت‬
‫كف ماست؟‬ ِ ‫شــراب عاشقى در‬ِ ‫�آخر نه‬
‫صف ماست؟‬ ِ ‫�آخر نه قبا ِد صف‌شكن در‬
‫صف ماســت؟‬ ِ ‫�آخــر نه ســليمانِ نهــان �آ‬
If there is no tambourine, we have the nay from his
sugar reed.
Also, his Love’s wine is in our hand.
Is it not Kubad* who breaks lines in our rank?
Is not concealed Solomon our Asaf?**
*Kubad -- Emperor of Ancient Iran.
*Asaf -- Vizier of Solomon.
Defimiz yoksa da O’nun şeker kamışından yapılmış
ney’i yanımızda değil mi?
O’nun aşk şarabı elimizde değil mi?
Safları yaran *Kubâd bizim safımızda değil mi? Sü-
leyman, **Asafımız değil mi?
*Kubâd: Eski İran imparatorlarından biri.
** Asaf: Süleyman’ın veziri.
T 43-126 161 179
116
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بهشــت با باغ اينســت‬
ِ ،‫گــر در وصلى‬
‫دوزخ بــا داغ اينســت‬
ِ ،‫گــر در هجــرى‬
‫عشقســت قديــم در جهــان پوشــيده‬
‫ لاغ اينســت‬،‫پوشــيده برهنــه مى‌كنــد‬
The orchard and garden of paradise is where you
are with the Beloved.
Hell and fire is where you are separated.
Love is eternal and has no beginning, But it is
concealed in the world.
The strange thing is that Love undresses the One
who dresses him.
Bağ, bahçe, cennet Sevgiliye kavuştuğun yerdir.
Ateş, cehennem ise ayrı düştüğün,
Aşkın ne başı vardır ne sonu, cihanda örtülmüş bir
sırdır Aşk,
Örtülmüş olan, kendini örteni çırıl çıplak soyar,
ortaya koyar. İşte düzen diye de buna derler.
T 42-123 308 326
‫ شــام شدســت‬:‫گــر دف نزنى و گوي َيم‬
‫جانــم همه شــب سماع‌�آشــام شدســت‬
‫مر خاصان را شيشــۀ شب جام شدست‬
‫ عام شدســت‬،‫ تــا َن ُب َود‬،‫گــر دف َن ُبــ َود‬
If you stop your tambourine by saying, “Night is
here. It is late,”
It is all right. My soul will keep doing sema.
Night becomes wine for certain people
And melodies come to them without nay and
tambourine.
Tef çalmaz isen akşam oldu, deriz.
Ruhum semâ etmeye devam edecektir.
Hak Âşıkları için gece, şarap haline gelmiştir.
Onlara ilâhî nağmeler neysiz ve tefsiz gelir.
T 62-283 192 210

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گر شــرم همى از �آن و اين بايد داشــت‬
‫عيب كســان زي ِر زمين بايد داشــت‬ِ ‫پس‬
‫ور �آينــه‌وار نيــك و َبــد بنمايــى‬
‫چــون �آينــه ُروىِ �آهنيــن بايــد داشــت‬
If someone is ashamed of this and that,
That someone has to bury people’s faults
underground.
In order to reflect good and evil like a mirror,
You must have an iron face like a mirror.
Eğer şundan bundan utanılıyorsa, insanların ku-
surlarını yer altına gömmek gerek.
Eğer bir ayna gibi iyiyi, kötüyü göstereceksen,
sana ayna gibi demirden bir yüz gerek.
T 42-125 396 414
‫كس دل ندهد بدو كه خونخوا ِر منست‬
‫جان رفت چه جاىِ كفش و دستا ِر منست؟‬
‫تو نيز برو دلا كه اين كا ِر تو نيست‬
‫ كا ِر منست‬،‫ كا ِر منست‬،‫اين كا ِر منست‬
No one could love Him, the One who sheds my
blood.
My soul has gone.
Who cares about shoes and turban? Please, O
heart, leave, too.
This is my business, only mine.
O benim kanlarımı döken sevgilimdir.
Kimse gönül veremez ona.
Canım gitti, kim ayakkabıyı ve sarığı umursar?
Ey gönül, sen de git.
Bu benim işimdir, sadece benim.
T 62-286 293 311
117
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گرمــاىِ تَمــوز از دلِ ُپــر در ِد شماســت‬
ِ ‫ســرماىِ زمســتان َتب‬
‫ِــش ســر ِد شماســت‬
‫ايــن گرمــى و ســردى نرســد بــا صد پر‬
‫در َگــر ِد جهانــى كه درو َگر ِد شماســت‬
July’s heat is from your burning heart.
Winter’s cold is from your trembling anger.
But, even if heat and cold had a thousand
wings,
They couldn’t reach the dust of Your trace.
Temmuzun sıcaklığı, senin yanan gönlünden gelir.
Kışın soğukluğu, senin öfkenden ve titreyişinden
gelir.
Ancak, bu sıcaklığın ve soğukluğun binlerce kana-
dı olsa dahi, izinin tozuna bile ulaşamazlar.
T 62-285 159 177
‫كس نيست كه اندر هوسى شيدا نيست‬
‫كس نيست كه اندر سرش اين سودا نيست‬
‫سررشــتۀ �آن ذوق كــزو خيــزد شــوق‬
‫ ولى پيدا نيست‬،‫پيداست كه هست �آن‬
Everyone is crazy with some desire.
There is a love in everyone’s head.
The pleasure that creates the yearning is
obvious,
But the source of the pleasure is obscure.
Herkes bir hevesle deli dîvâne olmuş.
Başında bir sevda bulunmayan yok.
Özlemi yaratan zevk, apaçık ortada.
Ancak, zevkin kaynağı gizli.
T 43-128 372 390

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گفتــا ِر تــو ز ّر و فعلــت ارزيزيــن اســت‬
‫ زين اســت‬،‫يك َح ّبه به نز ِد كس نيرزى‬
‫اســبى كــه بهاش كــم ز ار ِز زين اســت‬
‫�آن را تــو ز بهــ ِر ره‌نَــ َورزى زيــن اســت‬
You aren’t worth a penny If you have a golden
tongue, but bad affairs.
How can you start a long journey with a borse
That has less value than its saddle?
Bir kuruş bile etmezsin, sözün altın bile olsa.
Yaptığın işler kötü ise,
nasıl uzun bir yolculuğa çıkabilirsin,
değeri eğerinden daha düşük bir atla?
T 43-133 315 333
‫ بيا ســماع بر كار شدســت‬:‫گفتم كه‬
‫ برو كــه بنده بيمار شدســت‬:‫گفتــا كــه‬
‫ زنده شــوى‬،‫ اگر تو مرده‌اى‬:‫گفتــم كه‬
‫عيســى روزگار بــركار شدســت‬
ِ ‫كان‬
I said to him, “Come, sema is at its prime.”
“I am sick,” he answered.
“Even if you are dead, you’ll come back to life,” I
said.
“The Jesus of our time has started woorking.”
“Gel” dedim, “semâ tam kıvamını buldu.”.
“Hastayım” diye cevap verdi.
Ben de dedim ki: “Ölmüş bile olsan, dirilirsin.”
Zamanımızın İsa’sı işe girişti.
T 43-131 191 209
118
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ بيا ســماع بر كار شدســت‬:‫گفتــم كــه‬
‫ برو كــه بنده بيمار شدســت‬:‫گفتــا كــه‬
‫ زنده شــوى‬،‫ اگر تو مرده‌اى‬:‫گفتــم كه‬
‫عیســی روزگار بــركار شدســت‬
ِ ‫كان‬
He said, “Come, sema has reached the peak.”
“Go away,” I said. “This one is sick.” He pulled my
ear and said,”Come back, instigator of two worlds.
Wake up. The Jesus of our time is at work. You will
see His miracles.”
Dedi ki: “Gel. Semâ doruk noktasında.”.
“Git başımdan, bu kul hasta” dedim.
Kulağımdan çekti ve dedi ki: “Geri gel, ölü bile ol-
san dirilirsin.
O iki dünyanında fitnesi uyandı. Zamanımızın
İsa’sı ayağa kalktı.
Onun mucizelerini göreceksin.”
T 63-294 191 208
‫ بپــرم همچــو كبوتــر ز َك َفــت‬:‫گفتــم‬
‫ ار بپرى كنــد غمم ُم ْســ َتخَ َفت‬:‫گفــت‬
‫ شــدم خوار و زبــون و َت َل َفت‬:‫گفتــم كه‬
‫تلــف منســت عــ ّز و شــرفت‬
ِ ‫ از‬:‫گفــت‬
“I will fly away like a pigeon from your hand,” I said.
“If you do, you deserve to be chained with my grief,” He
answered.
“l’ve been scorned and humiliated because of You,” I
said.
“Such contempt would be an honor for you,” He
answered.
“Elinden bir güvercin gibi uçup giderim” dedim.
“Gidersen, benim gamım seni hafiflikle, vefasızlıkla
suçlar, ayıplar” dedi.
“Senin yüzünden aşağılandım, küçük düşürüldüm” de-
dim.
“Böyle bir aşağılanma, horlanma senin için bir şereftir”
dedi.
T 43-129 419 437

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خاك كويت‬
ِ ‫ چشــمم كه هســت‬:‫گفتم‬
‫‌رخ نيكويــت‬ ِ ‫پــر�آب مــدار بــى‬
‫دولت من‬
ِ ‫ نه بــس ُب َود كه در‬:‫گفتــا كه‬
‫از مــن همــه عمــر باشــد �آ ِب رويــت؟‬
I said to the Beloved, “My eyes are the dirt of your
yard.
Don’t make them cry because of their longing for
yourface.”
“Being in the shadow of my kindness
Wouldn’t be enough honor for them,”
He answered.
Sevgiliye dedim ki: “Gözlerim, senin bahçenin
toprağıdır.
Yüzünün hasretiyle onları ağlatma.”
O da cevap verdi: “Lütfumun gölgesinde olmak, bir
ömür boyunca senin için şeref değil midir”
T 43-130 428
‫ به خشم در من نگريست‬،‫ بيا‬:‫گفتم كه‬
‫من نيز به حال گفتمش كين دغليســت‬
‫ چه مى‌رمى؟ و اينت با كيست؟‬:‫گفتم كه‬
‫ناموس تو چيســت؟‬
ِ ‫ همه‬،‫تو مردۀ اينى‬
I said, “Come to me.”
He looked at me angrily.
I added, “Your anger is false, not sincere. Why
are you running away? Is there anything here that
scares you? You are the victim of death. How can a
dead man be ashamed or embarrassed?”
“Gel” dedim, sevgiliye.
Ancak, bana öfkeyle baktı.
Ben de dedim ki: “Senin öfken yanlış, samimî de-
ğil, neden kaçıyorsun?
Seni burada korkutan bir şey mi var? Burada bir
ölüsün sen. Bir ölü nasıl olur da utanabilir veya
mahçup olabilir?”
T 62-287 358
119
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خويش منست‬ ِ ‫ عشــقت قرابت و‬:‫گفتم‬
‫بدانديش منست‬
ِ ِ‫ غم از دل‬،‫غم نيســت‬
‫ بــه كمــان و تيــ ِر خــود مى‌نــازى‬:‫گفتــا‬
‫پيــش منســت‬ ِ ‫ ِگــ َرو‬،‫گســتاخ مينــداز‬
I said, “Your love is my friend, my relative.
Sorrow doesrit exist; it is all from a bad heart”
“Do you count on your bow and arrows?” He
asked.
“They have already been pledged to me.”
Dedim ki: “Aşkın, benim dostum ve akrabamdır.
Aslında gam yoktur; bunların hepsi gönlün kötü-
lüğünden gelir.”
O da dedi ki: “Yayına, okuna mı güveniyorsun?
Onları çoktan rehin aldım.”
446 T 62-288 296 314
‫گفتــم كــه دلــم �آلــت و َانْــگا ِز منســت‬
‫ماننــد َربــاب دل هــم‌�آوا ِز منســت‬
‫خــود ايــن دلِ من يــا ِر كســى ديگر بود‬
‫مــن مى‌گفتــم مگــر كــه هَ ْنبــا ِز منســت‬
I thought that my heart was my instrument:
It sang the same tune with me; it was my friend.
Yet, my heart was someone else’s,
But I didn’t know it.
Gönlümün benim olduğunu düşünmüştüm.
Benimle rebap gibi aynı şarkıyı söyler.
Gönlüm, bana eş, dost diyordum.
Meğer gönlüm, başkasına aitmiş.
Ben bunu bilmiyordum.
376 T 62-289 294 312

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گفتنــد كــه دل دگــر هوايــى مى‌پخــت‬
‫از مــا بشــد و هــواىِ جايــى مى‌پخــت‬
‫ ديــدم ز دَمــش‬،‫تــا بــاز �آمــد بــه عــذر‬
‫ك آ�نجــا ز بــراىِ مــن َابايــى مى‌پخــت‬
They said, “Your Heart has left you. He has gone
to a different place and is enjoying it there.”
But, when He came back with an apology, I
realized krom His smell
That He was just cooking for me over there.
Dediler ki: “Gönlün seni terk etti.
Orada başka arzuların peşindeymiş.”
Ancak, gönül özür dileyip geri döndüğünde anla-
dım ki orada benim için yemek pişiyormuş.
T 63-293 116 134
‫گفتى چونى؟ بنده چنانســت كه هست‬
‫سوداىِ تو بر سرست و سر بر س ِر دست‬
‫مى‌گــردد �آن چيــز بــه ِگــر ِد ســ ِر مــا‬
‫نامش نتوان گفت وليكن چه خوشست‬
You asked me, “How are you?”
You know how I am.
Your Love is in my head, my hand over on my
temple.
There is something turning around in my head.
I don’t know the name of it, but it is very
pleasant.
Bana, nasıl olduğumu sordun.
Ben, bildiğin gibiyim.
Sevgin başımda, ellerim şakağımda.
Başımda dönüp duran bir şey var.
İsminin ne olduğunu bilmiyorum.
Ancak, çok hoş bir şey.
T 62-290 340 358
120
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گفتند كه شش جهت همه نو ِر خداست‬
‫فرياد ز خَ لق خاست كان نور كجاست؟‬
‫بيگانه نظر كرد به هر سو چپ و راست‬
‫گفتند دمى نظر بكن بى چپ و راست‬
They said, “God’s brilliance shines from six
dimensions.”
People cried and asked, “Where is the light?”
Then, those people looked to the left and to the
right.
“One second,” they said. “Look at it,
but without left or right.”
Dediler ki: “Altı yönden de Allah’ın nuru parla-
makta.”
İnsanlar ağlayıp, sordular: Nur nerede?”
Sağ ve sollarına bakıp, nuru göremediler.
Bir ses onlara dedi ki:
“Bir anda sağsız ve solsuz bakın.”
T 63-292 138 156
‫ گشــتم ملــول و َســودام گرفت‬:‫گفتــى‬
‫تاســۀ دل ازيــن كار و ازيــن جام گرفت‬
‫ترســم بِــ َروى جامــه‌دَران باز�آيــى‬
ِ ‫كان ُگ‬
‫ــرگ درنــده بــاز تنهــام گرفــت‬
You said, “I am tired and sick of this love. My heart
doesn’t want this glass of love.”
Beloved, I am afraid that You might run away,
then return saying,
“That savage wolf caught me alone again.”
Sen dedin ki: “Bu aşktan yoruldum ve bezdim.
Gönlüm, aşk kadehinden içmek istemiyor.”
Sevgilinin kaçacağından korkuyorum.
Ancak, geri dönüp, diyeceksin ki: “O yabanî kurt
beni tekrar yalnız yakaladı.”
T 62-291 414 432

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫كس حلقۀ �آن‬
‫زلف چو َش ْس َتت نگرفت‬
‫چشــم مســتت نگرفت‬
ِ ‫تا باده از �آن دو‬
‫مى‌طعنــه زننــد دشــمنانم شــب و روز‬
‫كــز پــاى در�آمــدى و دســتت نگرفــت‬
No one could drink wine from your drunken
eyes
In order to touch the curls of Your hair.
My enemies blame me day and night, saying,
“The Beloved didn’t hold your hand. You got drunk
and were unable to walk.”
Kimse geceye benzeyen saçlarına dokunamadı ki
sarhoş gözlerinden şarap içebilsin.
“Sen sarhoş oldun, yürüyemedin de sevgili elim-
den tutmadı” diye, düşmanlarım gece gündüz beni
kınıyorlar.
T 43-127 415 433
‫كوچــك بودن بزرگ را كوچك نيســت‬
‫ شك نيست‬،‫هم كودكى از كمال خيزد‬
‫حديــث كــودك گويد‬
ِ ‫گــر ز�آن‌كــه پــدر‬
‫عاقــل دانــد كــه �آن پــدر كودك نيســت‬
Modesty is not lowness for a great man.
Acting like a child with children comes from
maturity.
If a father talks like a child,
The wise man knows for sure: the father is not
a child.
Mütevazılık, büyük bir kişinin küçülmesi değildir.
Çocuklarla beraber çocuk olmak olgunluktan ge-
lir.
Bir baba, çocuk gibi konuşuyorsa,
Akıllı kişi kesinlikle bilir ki baba, çocuk değildir.
T 44-135 378 396
121
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ُگم باد ســرى كه ســروران را پا نيســت‬
‫و�آن دل كه به جان غرقۀ �آن سودا نيست‬
‫ دريــن ميــان نگنجــد مويــى‬:‫گفتنــد‬
‫ از �آن مرا گنجا نيســت‬،‫من موى شــدم‬
A head that isn’t under the foot of the lover
should perish.
A soul that can’t plunge into Love should
disappear.
There is no space for a hair between lover and
Beloved.
And, I became a piece of hair, so I can’t fit there.
Âşıkların ayaklarının altında olamayan bir baş ek-
sik olsun.
Aşkın içine batıp gidemeyen bir can yok olsun.
Âşıkla Sevgilinin arasında bir kıla bile yer yok.
Ben kıl kesildiğim halde, oraya sığamıyorum.
T 43-132 368 386
‫گوينــد بيــا بــه بــاغ كانجــا لاغســت‬
‫بانگ زاغســت‬
ِ ‫‌زحمــت نُزهــت و نه‬
ِ ‫نى‬
‫انــدر دلِ مــن رنگــر ِز ص ّباغســت‬
‫كانــدر پــ ِر هــر زاغ ازو صــد باغســت‬
They say, “Come to the garden to enjoy.
There you’ll neither get tired nor hear the voice of
a raven.”
But, I have such a painter in my heart
Who creates hundreds of gardens out of a feather
of a raven.
Dediler ki: “Eğlence bahçesine gel.
Orada ne yorulursun ne de kuzgunun sesini du-
yarsın.”
Ancak, gönlümde öyle bir ressam var ki
kuzgunun tüyünden yüzlerce bahçe ve çiçekler ya-
ratıyor.
T 63-298 252 270
 122

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عقل ُك َلســت‬
ِ ‫صاحب فنون‬
ِ ‫گوينــد كــه‬ ‫گوينــد كــه عشــق عاقبــت تسكينســت‬
‫عقل ُك َلســت‬
ِ ‫چــرخ نگون‬
ِ ‫مايــه‌د ِه ايــن‬ ‫ا ّول شورســت و عاقبــت تمكينســت‬
‫ او جزوى بود‬،‫�آن عقل كه عقل داشت‬ ‫ســنگ زيريــن‬
ِ ‫جانســت ز �آســياش‬
‫عقل ُك َلست‬
ِ ‫در عقل ز عقل شــد كنون‬ ‫صــورت بيقــرار بالايينســت‬
ِ ‫ويــن‬
They say, “The source of knowledge, science, and They say that Love eventually
skill is universal intellect. It created this upside Calms down, becomes serene.
down whirling sky and controls it with great In His mill, soul is one of the millstones at the
precision.” bottom;
But, the intellect that has reasoning is only part This confused shape called body is the stone at
of it, only particular intellect. Universal intellect the top.
has no reasoning.
Derler ki: “Aşk sükûnet bulur, yatışır.
Derler ki: “Bilginin, bilimin ve hünerin kaynağı Aşk’ta önce karışıklık, coşkunluk; sonra temkin,
Akl-ı Küll’dür. ağırbaşlılık görülür.
Şu baş aşağı duran göğü yaratan ve çeviren Akl-ı Ruh, Aşk’ın değirmenindeki alttaki taştır. Bu ka-
Küll’dür. Aklı olan akıl, cüzî akıldır. rarsız vücut ise üstteki taştır.”
Aklı, fikri olmayan akıl, Akl-ı Küll’dür.”

T 63-295 262 280 T 63-296 316 334

‫گوينــد كــه عشــق عقل‌�آميــز خوشســت‬ ‫گوينــد مــرا كه اين همه درد چراســت؟‬
‫ پرهيز خوشست‬،‫در هر صفتى كه هست‬ ِ ‫ويــن نعره و �آه و اين‬
‫رخ زرد چراســت؟‬
‫�آرى ســخنت چون ز ِّر سرخســت وليك‬ ‫گفتم كه چنين مگو كه اين كار خطاست‬
‫شــمس تبريز خوشســت‬
ِ ِ‫جــان نيز فداى‬ ‫ُروىِ چو مهش ببين و مشكل برخاست‬
Some say, “It is nice when Love and reason get They asked me,”What is the cause of your yelling
together.” and crying, of your troubles?”
Others say, “When Love becomes a friend of self, I answered them, “You would not understand
stay away from that” that.
Both sayings are as good as red gold. But, if you saw my Moon-faced
But, my soul-sacrificing to Shams of Tabriz is Beloved, your doubts and questions would
better. disappear.”

Derler ki: “Aşk, akılla birleşirse, hoştur. Böyle ol-
maz da, aşk, aklı bırakır, nefis ile dost olursa, böyle
aşktan çekinmek daha doğru.”
Evet, sözün altın gibi değerli. Fakat canın Tebrizli
Şems’e fedâ olması da ne hoştur.
Bana sordular: “Bu bağrışmalarının, ağlamalarının
ve dertlerinin sebebi nedir? Ben de cevap verdim:
“Siz bunu anlayamazsınız.
Ay yüzlü Sevgilime bakın ki sorularınız sona er-
sin.”

T 44-134 245 263 T 63-297 146 164


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫لطــف تــو جهانــى و ِقرانــى افراشــت‬
ِ ‫مــا را جــز ازيــن زبــان زبانــی دگرســت‬
‫ويــن تعبيه‌هاىِ خود به چيزى بنگاشــت‬
‫يــك قطــره از �آن �آب دريــن بحــر چكيد‬
‫يــك دانــه ز انبــار درين صحرا كاشــت‬
His kindness created such a universe, bestowed
such a grace.
He first designed these amazing beauties on a
table.
A small piece from that was dropped in this
ocean.
Then, a grain from His granary was planted in that
plain.
O’nun lütfu, öyle bir kâinat yarattı, öyle bir mutluluk
bağışladı ki...
İlk önce, bu güzellikleri bir şey üzerine yazdı.
O yazdığından bir damlacık düştü denize, sonra, O
lütuf ambarından tek bir tohumu varlık ovasına ekti.
T 44-137 401 419
‫مــا را بــه د ِم پيــر نگــه نتــوان داشــت‬
‫در خانــۀ دلگيــر نگــه نتــوان داشــت‬
ِ ‫�آن را كــه ســ ِر‬
‫زلــف چــو زنجيــر ُبــ َود‬
‫در خانــه بــه زنجيــر نگــه نتوان داشــت‬
You can’t control us by an old spell.
You can’t keep us in this boring place.
One who has given his heart to your hair
Can’t stay in another’s home, even if you tie it
with a chain.
Biz kocamış üfürüklere kulak asmayız. Gönül da-
raltan yerde tutamazsın bizi. Senin saçına gönül
vereni, zincirle bağlasan, hoşlanmadığı evde tuta-
mazsın.
T 44-140 398 416
123
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جــز دوزخ و فــردوس مكانــى دگرســت‬
‫�آزاده‌دلان زنده به جانى دگرند‬
‫�آن گوهــ ِر پاكشــان ز كانــى دگرســت‬
My talks are different from others.
My place is different from hell and heaven.
Free hearts are animated by different souls.
Their essences come from a different source.
Benim konuşmalarım, başkalarınkinden farklıdır.
Benim yerim, cennet ve cehennem değildir.
Özgür gönüller, farklı canlardan gelir.
Onların özleri, farklı kaynaktandır.
T 63-299 230 248
‫عاشــق عشــقيم كه عشقست نجات‬ ِ ‫ما‬
‫جانچونخَ ِضرستوعشقچون�آ ِبحيات‬
‫واى �آن‌كــه نــدارد از شــ ِه عشــق َبــرات‬
‫حيــوان چــه خبــر دارد از كانِ نبــات؟‬
We are the lovers of Love; Love is our salvation.
Soul resembles Hizir; Love, the Water of Life.
Alas to one who is not decorated by the Sultan
of Love.
How does an animal know soul’s sugar?
Biz aşkın âşıklarıyız.
Aşktır bizim kurtuluşumuz.
Can, Hızır’a benzer, Aşk da Âb-ı hayata.
Yazıklar olsun aşkın Sultanından beratı olmayana.
Hayvan ne anlar can şekerinden?
T 44-138 105 123

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عاشــق عشــقيم و مســلمان دگرست‬
ِ ‫ما‬
‫مــا مــو ِر ضعيفيــم و ســليمان دگرســت‬
‫رخ زرد و جگــ ِر پــاره طلــب‬
ِ ‫از مــا‬
‫بازارچــۀ قصب‌فروشــان دگرســت‬
We are lovers of Love, but Muslims are
different.
We are small ants, but Solomon is different.
Ask from us pale faces and broken hearts.
Silk merchants are different.
Biz aşkın âşıklarıyız,
Müslümanlar başkadır.
Biz zayıf karıncalarız,
Hazreti Süleyman başkadır.
Bizden solgun yüzleri ve kırık kalpleri sor, ipek
tüccarları başkadır.
T 44-139 225
‫ كجاست؟‬،‫ نه بالاست‬،‫ماهى كه نه زيرست‬
‫ كجاست؟‬،‫نقدى كه نه با ما و نه بى ماست‬
‫ كجاست؟‬،‫ بگو راســت‬،‫�آنجا اينجا مگو‬
‫ �آن‌كه بيناست كجاست؟‬،‫عالم همه اوست‬
There is someone who is neither up nor down.
That precious One is neither with nor without
us.
Don’t say, “He is here. He is there.”
The whole Universe is full of Him.
But, where is He?
Ne aşağıda ne yukarıda olan nerede?
O, ne bizimle ne de bizsiz.
“O orada, O burada” deme.
Bütün dünya O’nunla dolu.
Ancak O’nu gören göz nerde?
T 64-301 133
124
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــا ِه عيدســت و خلــق زيــر و زَبـَــرست‬
‫تا ُفرجه كند هر �آن‌كه صاحب‌نظرســت‬
‫چه طبل زنى؟ كه طبل با شور و شرست‬
‫زان طبل همى زند كه �آن خواجه كرست‬
This is the time of Bairam.
People are celebrating in the streets. Why are
you beating that drum?
It’s noisy and making people restless, causing
troubles. But look: that gentleman may be deaf.
That’s why the drummer is beating for him.
Şimdi bayram zamanı; herkes bayramı sokaklarda
kutluyor.
Neden davul çalıyorsun?
Gürültü çıkartıyor ve insanları huzursuz bırakıp,
dertlere neden oluyorsun.
Ancak, davulcu durmadan ‘adam sağırdır’ şarkısı-
nı çalıyor.
243 T 64-300 210 228
‫ برفــت‬،‫شــفيع هــر گنــه بــود‬
ِ ‫شــاهى كــه‬
‫ برفت‬،‫و�آن شــب كــه بِــ ْه از هزار َم ْه بــود‬
‫گــر بــاز �آيــد مــرا نيابــد تــو بگــو‬
‫ برفت‬،‫كــو همچــو شــما بــر ســ ِر ره بــود‬
The Sultan who was the mediator of every sin is
gone.
The night that was better than a thousand nights
has gone.
But, even if He came back, He would never find
me.
Tell Him, “He, just like you, was set for the road. So,
now heisgone.”
Her suça şefaat eden sultan gitti.
Binlerce geceden daha iyi olan gece gitti.
Ancak, o geri gelse bile, beni hiçbir zaman bulamaz.
Ona de ki: “O da senin gibi yolun başındaydı; ama
gitti.”
151 T 61-276 407 425
 125

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫مــرغ جــان را ميــل ســوىِ بــالا نيســت‬

ِ ‫َــرك اين دانــه گرفت‬
ِ ‫مــرغ دلِ مــن چــو ت‬
ِ
‫در شــش جهتــش پر زدن و پروا نيســت‬ ‫ كــه نيــك مردانــه گرفــت‬،‫انصــاف بــده‬
‫ بــه كجــا پــرد كــه �آن را يابــد؟‬:‫گفتــى‬ ‫ دلبرش دســت گرفت‬،‫از دل چــو بمانــد‬
‫نى خود به كجا پرد كه �آن �آنجا نيست؟‬ ‫ پاىِ جانانه گرفت‬،‫از جــان چو َبجســت‬
Soul’s bird doesn’t desire to fly high. It doesn’t When the heart gave up that seed,
desire to soar in all six dimensions. Be fair: it made a wise decision. When a lover
You asked, “Then, where should he fly to find gives up his heart,
Him?” The Beloved holds his hand.
Wherever he flies, He is there. When a lover throws out his soul and prostrates,
he finds the Beloved.
Can kuşunun, yüksekte uçmak hevesi yoktur.
Altı yönde uçmaya da arzulu değildir. Gönül kuşu, şu dünyalık yemden vazgeçince, ger-
Sordun: “O’nu bulmak için, kuş nereye uçmalı?” çekten akıllı bir karar aldı.
O, nereye uçarsa uçsun, O oradadır. Âşık, benlikten kurtulunca, Sevgili onun elinden
tuttu.
Candan geçince Cânânını buldu,
O’nun ayaklarına kapandı.

T 64-302 374 392 T 44-141 417 435

‫وصــل ترا هــزار صاحب هوسســت‬

ِ ‫مــر‬
‫تا خود به وصالِ تو كه را دست‌رسست‬
‫ راحتى يافت تمام‬،‫�آن كــس كه بيافــت‬
ِ ،‫و�آن كس كه نيافت‬
‫رنج نايافت بسست‬
Thousands are eager to find You,
But unless You give them Your hand, no one can
reach You.
The one who finds You will attain Your
compassion.
The one who does not will be happy with the
troubles of searching for You.
Binlercesi, Seni bulmak için sabırsızlanır. Ancak,
onlardan elini verdiğin Sana ulaşır.
Seni bulan kişi, Senin şefkatine erişir.
Seni bulamayan ise Seni arama zahmetine girdiği
için mutludur.
‫چشم مستت‬ِ ‫مستست دو چشمم از دو‬
‫دريــاب كه از دســت شــدم در دســتت‬
‫تــو هــم بــه موافقــت ســرى در جنبــان‬
‫عاشــق هســتى هســتت‬
ِ ‫گــر زان‌كه ســ ِر‬
Your drunken eyes drank my ey es.
I became lost after I got to know You.
Come and find me.
Do what I do: shake Your head to
say, “Yes.”
You are in the same state of Love in Your head.
Gözlerim, mahmur gözlerinden mest oldu.
Senin elinden, elden çıktım, gel beni bul.
Bana uy, sen de başını salla.
Başında aşk havası esiyorsa, bu haller sende de var-
dır.

T 64-304 239 257 T 45-142 111 129


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مســتم ز خمــا ِر عَ ْب َهــ ِر جادويــت‬
‫ چو �آمــدم در ُكويت؟‬،‫دفعــم چه دهــى‬
‫مــن ســير نمى‌شــوم ز لــب تــر كــردن‬
‫�آن بِــ ْه كــه مــرا در افكنــى در ُجويــت‬
Your bewitching, narcissus eyes have made me
drunk.
Why are you kicking me out when I came to your
neigbohood?
I’m thirsty, and I can’t wet my lips enough.
Why don’t you throw me into your river of
Union?
Senin büyülü nergis gözlerinden sarhoş oldum.
Senin mahallene geldim, neden beni kovuyorsun?
Susuzum ve dudaklarımı yeterince ıslatamıyo-
rum.
Neden beni buluşma ırmağına atmıyorsun?
T 64-303 427 445
‫من بندۀ �آن كسم كه بى ماش خوشست‬
‫غم �آن كسم كه تنهاش خوشست‬
ِ ‫جفت‬
ِ ‫مــن زان شــهرم كه شــه ِر بى‌شهرانســت‬
ّ ‫گوينــد وفاهــاش چــه‬
‫لــذت دارد‬
‫ جفاهاش خوشست‬،‫ز�آنم خبرى نيست‬
I am a slave of a person who is happy without “I”
and “we.”
I share the sorrow of One who suffers alone.
They ask me about favors krom the Beloved.
I don’t know any, but His cruelty delights me.
“Bensiz” ve “Bizsiz” mutlu olan kişinin kulu köle-
siyim.
Tek başına acı çekenin gamını paylaşırım.
Bana Sevgilinin vefasından bahsederler.
Hiçbirisini bilmiyorum.
Ancak O’nun cefası hoştur.
T 45-145 246 264
126
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ كا ِم َم َنــت بايــد ُجســت‬،‫مــن �آنِ تــوام‬
‫حديث من و تُســت‬
ِ ‫زيرا كه درين شــهر‬
‫ ار نرم كنى‬،‫گر ســخت كنى دلِ خــود‬
‫من از دلِ ســخت تو نمى‌گردم ُسســت‬
I am Yours. You have to make me happy
And take care of me,
Because everyone in this town is talking about
us.
Whether You are harsh or kind,
I won’t leave you.
Seninim ben.
İsteklerimi yerine getirmen gerek.
Bu şehirde bir senden, bir de benden konuşulmak-
ta.
İster sert ol, ister kibar
Senin o katı gönlünden el çekmem.
T 45-143 177 195
‫مــن زان جانــم كــه جان‌ها را جانســت‬
‫را ِه �آن شــهر را ِه بى‌پايانســت‬
‫َرو بى سر و پا شو كه سر و پاى �آنست‬
I am from the Soul who is the Soul of souls.
I am from the place that is placeless;
The way to that place has no end.
Walk there without head, without feet.
He is the head, and His are the feet.
Ben, canların canı olandan geldim.
Ben, yeri olmayan yerden geldim.
O yerin yolunun sonu yoktur.
Orada başsız ve ayaksız yürü.
O, hem baştır hem de ayak.
T 64-305 271 289
 127

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

َ َ ‫منصــو ِر حلاجــى كه َانـ‬

‫ــاالحق مى‌گفت‬ ‫منكــر كــه به انكار در انديشــه َد َرســت‬
‫نــوك مــژگان مى‌ ُرفت‬
ِ ‫خــاك همــه ره به‬ ِ ‫ او بى‌خبرســت‬،‫خط حقســت‬ ِ ‫انديشــه‬
‫نيســتى خــود غوطــى خــو ْرد‬ِّ ‫در ُقلــ ُز ِم‬ ‫ــكرى هست مرا؟‬ َ ‫ ز لعلت ِش‬:‫گفتم كه‬
َ َ ‫�آن گه پس از �آن د ِّر َانـ‬
‫ــاالحق مى‌ســفت‬ ‫نی كرد و ندانست كه �آن نی شكرست‬
On the way to Truth, after sweeping the streets The denials of a disbeliever are also coming
with his eyelashes, krom God,
Mansur Hallaj* used to say, “I am God.” But the disbeliever doesn’t know that.
After plunging into the sea of Absence, “Is there sugar for me from Your ruby lips?” I asked
He found a pearl of, “I am God.” my Beloved. “No,” He said.
*Mansur Hallaj (858-922 AD) -- a famous early But, that refusal is like sugar for me.
Sufi martyr.
Kâfirlerin, inançsızlığı da Allah’tan gelir.
Hak yolunun topraklarını kirpikleri ile süpürüp: Ancak, kâfir bunu bilmez.
“Ben Hakk’ım” dedi Hallac-ı Mansur. Sevgilime sordum: “Yakut dudaklarından bana şe-
Yokluk denizine dalıp dalgalar yuttuktan sonra, ker var mı?”
“Ben Hakk’ım” incisini buldu. “Hayır” diyerek cevap verdi, ancak reddi bana şe-
ker gibi geldi.

T 45-146 422 440 T 64-306 219 237

‫مــن كوهــم و قــالِ من صداىِ يارســت‬
‫مــن نقشــم و نقشــبندم �آن دلدارســت‬
‫چــون قفــل كه در بانــگ در �آيد ز كليد‬
‫گفــت مــن گفتارســت‬
ِ ‫مى‌پنــدارى كــه‬
I am a mountain; I am echoing the Beloved.
I am a painting; that Beauty is my painter.
Do you think all these words I’ve said belong to
me?
No, they are the sound of the key turning in the
lock.
Ben bir dağım, sesim Sevgilinin yankısı.
Ben bir resimim.
Sevgili benim ressamım.
Bütün söylediğim sözler bana ait değildir.
Bunlar kilidi döndüren anahtarın sesi.
‫مــى‌دان كــه درونِ تــو مثــالِ غاريســت‬
‫پــس �آن غــار عجــب بازاريســت‬ِ ‫وانــدر‬
‫هــر كــس یــارى گرفــت و كارى بگزيد‬
‫ايــن يــار نهانيســت عجايــب ياريســت‬
Know that your inside resembles a cave
With a strange bazaar beyond it. Everyone has
chosen work and a friend there.
But, there is also the hidden Beloved who is the
most wondrous!
Bil ki senin için bir mağaraya benzer; o mağaranın
ardında da tuhaf bir pazar var. Herkes bir iş seçmiş,
bir dost edinmiş.
Ancak, bu pazarda Sevgili gizlenmiş, görünmez
olmuştur.

T 45-144 207 225 T 64-307 349 367

 128

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫جانب راســت‬
ِ ‫مى‌تافــت َم َهــم هميشــه از‬ ‫مى‌گفــت يكــى پــرى كــه او ناپيداســت‬
‫گفتم كه نظر به چپ حرامست و خطاست‬ ‫ كجاست؟‬،‫مقدس است از جاى‬ ّ ‫كان جان كه‬
‫چپ خويش �آن مه �آراســت‬
ِّ ‫جانــب‬
ِ ‫چــون‬ ‫�آن كس كه ازو هر دو جهان روزه گشاست‬
‫چپوراستوراستوچپهاسوداست‬:‫گفتم‬ ‫بــى‌كام و دهــان روزه‌گشــايى اوراســت‬
My moon-faced Beloved used to rise on the right Someone asked, “Where is the home of this
side. “It is a mistake to look at the left,” invisible fairy?
I said one day. Where is the home of the soul that is devoid of
But, when my moon-faced One illuminated the place?”
left side, They all broke fasting with His blessings.
I said, “Left and right are all the same. Love Breaking fasting without a mouth is possible
manifests itself everywhere.” only for Him.

Ay yüzlü Sevgilim, eskiden sağ taraftan parlar, yüz
gösterirdi.
Ona bir gün dedim ki: “Sola bakmak yanlıştır.”
Ancak, Ay yüzlüm sol tarafı aydınlattığında, dedim
ki: “Sağ ve sol, hepsi aynı.
Aşk her yerde kendini gösterir.”
Birisi sordu: “Bu görünmez perinin yurdu neresi-
dir?
Yersiz, yurtsuz olan O ruhun, yurdu neresidir?”
İki cihanda O’nun nimetleriyle oruç açar.
Ancak, ağızsız, damaksız, oruç açmak sadece
O’nun işidir.

T 65-309 143 161 T 64-308 141 159

‫مى‌نــال كــه �آن ناله‌شــنو همسايه‌ســت‬
‫بانــگ طفــل ِمهــ ِر دايه‌ســت‬
ِ ‫مى‌نــال كــه‬
‫ خودرايه‌ســت‬،‫هــر چند كــه �آن دايۀ جان‬
‫مى‌نــال كــه نالــه عشــق را سرمايه‌ســت‬
Cry and a neighbor may hear you, That neighbor
who is very close to you.
Cry. A baby’s cry softens the nanny’s heart,
though she may act like she doesn’t care.
Keep crying. Crying is an asset of Love.
Ağla, ağlayışını duyan senin yakın komşundur. Bu
komşu sana şah damarından daha yakındır.
Ağla, çocuğun sesi dadıya merhamet verir. Gerçi
o dadı başına buyruktur, bildiğini yapar ama, sen
gene de ağla; ağlamak aşkın sermayesidir.
‫ناچــار تــرا كا ِم دلــم بايــد ُجســت‬
‫حديث من و تُســت‬
ِ ‫زيــرا كــه درين شــهر‬
‫ ار نــرم كنى‬،‫گــر ســخت كنى دلِ خــود‬
‫از سنگ تو چون چشمه برون خواهى ُرست‬
You must fulfill my desire; you must please my
heart,
Because everybody in this town is talking about
us.
It doesn’t matter if your heart is hard or tender;
You will come to me like sweet water sprouts out
of a hard rock.
İsteklerimi yerine getirmen ve gönlümü hoş tut-
man gerek.
Çünkü bu şehirde herkes bizi konuşmakta.
Gönlünü ister katılaştır ister yumuşat.
Kayadan fışkırıp çıkan tatlı su gibi bana akıp gele-
ceksin.

T 45-147 342 360 T 46-150 178 196

 129

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫شــاخ نبــات‬
ِ ‫بروييــد يكــى‬ ‫نــاگاه‬ ‫ناگــه ز درم در�آمــد �آن دلبــر مســت‬
‫بجوشــيد چنيــن �آ ِب حيــات‬ ‫نــاگاه‬ ‫ بنشســت‬،‫مــى لعــل نــوش كــرده‬
ِ ‫جــا ِم‬
‫روان شــد ز شهنشــه صدقــات‬ ‫نــاگاه‬ ‫زلف چو َش ْســت‬
ِ ‫گرفتــن‬
ِ ‫از ديــدن و از‬
‫روانِ مصطفــى را صلــوات‬ ِّ‫شــادى‬ ‫رويم همه چشم گشت و چشمم همه دست‬
Suddenly, a sugar cane sprouts. When that beauty suddenly entered through my
Suddenly, the water of life spouts out. door, He was drunk.
Suddenly, alms start flowing from the Sultan of He sat and drank ruby-colored wine. I was lost
Sultans. watching and caring for His beautiful hairs.
So, say salavat for the soul of Mustafa.* My whole face turned into eyes, and my eyes
*Pray for Gods benediction on the Prophet. became hands.

Ansızın, bir şeker kamışı filizlendi. Ansızın, âb-ı O güzel, ansızın, sarhoş olarak geldi. Lâl renkli şa-
hayat kaynadı, coştu. rap içerek oturdu.
Ansızın, sultanlar sultanından lütuflar, ihsanlar Onun güzel saçlarını okşarken, kendimden geç-
yağdı. tim.
Hazret-i Mustafa’nın (sav) ruhu şâd olsun diye Yüzüm tümden göz kesildi.
salâvat getirin. Gözlerim ise ellerim oldu.

T 45-149 103 121 T 45-148 264 282

‫همــت و كارى دگرســت‬ ّ ‫انــدر ســ ِر مــا‬
‫خــوب مــا نــگارى دگرســت‬ِ ‫معشــوقۀ‬
‫وال َّلــه كــه بــه عشــق نيــز قانــع نشــويم‬
‫مــا را پــس ازين خزان بهارى دگرســت‬
A different passion, a different fervor is set in my
head.
My beautiful Beloved is different from all
others.
I swear, we are not contented by love only.
We have a different spring after this fall.
Başımızda farklı bir ihtiras, gayret vardır.
Güzel Sevgilimiz, herkesten farklı.
Yemin ederim ki sadece Aşkla yetinmeyiz.
Bu sonbahardan sonra, başka bir ilkbaharımız var.
‫نگرفــت دلــت زان‌كــه تــرا دل نگرفــت‬
ِ ،‫�آن را كــه گرفــت دل‬
‫غــم ِگل نگرفت‬
‫صفــت دل نگرفت‬
ِ ‫ ِگ ِل من جز‬،‫بــارى‬
‫بى‌حاصل َيــم جــز ر ِه حاصــل نگرفــت‬
Since you didn’t take care of the heart, It didn’t hold
your hands, and you didn’t get a fair share of Love.
You can’t love just anyone! When the heart holds a
person’s hands, That person won’t fall in the mud of
lowly desires. Not even once did my rose get its smell
or color from anyone but heart. I have nothing in my
hand, but this poverty made me own everything.
Sen gönül sahibi olmadığından, gönül senin elinden
tutmadı ve aşktan bir pay alamadın. Sevmek mutlulu-
ğuna eremedin. Gönül, birisinin elini tuttuğunda, o kişi
tutkuların çamuruna düşmez. Benim gülüm, kokusunu
ve rengini gönülden başka kimseden almadı. Elimde
hiçbir şey yok. Ancak, yokluk her şeye ve Aşk’a sahip
olmama neden oldu.

T 49-178 227 245 T 65-310 416 434

 130

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫طبع خودرايۀ ماســت‬ِ ‫نُــه چرخ غــلا ِم‬
‫هســتى ز بــراىِ نيســتى مايــۀ ماســت‬
‫پــس پرده‌هــا يكــى دايۀ ماســت‬
ِ ‫انــدر‬
‫ اين ســايۀ ماســت‬،‫مــا �آمــده نيســتيم‬
Fate is not the slave of o ur heart’s desire.
Existence is a means to reach Absence.
Our nanny is behind the curtain. In fact, we are
not here; those are o ur shadows.
Kader, gönlümüzün dileğine kul olmuyor. Varlık,
bu dünyada yokluğa ulaşmak için bir araç.
Perde arkasında bir dadımız var.
Aslında biz bu dünyada değiliz, şu dolaşan gölge-
lerimiz bizim.
‫نــى بــا تــو دمــى نشســتنم سامانســت‬
‫نــى بــى تــو دمــى زيســتنم امكانســت‬
‫انديشــه دريــن واقعــه سرگردانســت‬
‫ در ِد بى‌درمانســت‬،‫ايــن واقعــه نيســت‬
I am neither content being with you, Nor is there
a chance to survive without you.
My mind has become dizzy because of this
event.
And, this is incurable disease, not an event.
Ne seninle bir soluk oturabiliyorum ne de sensiz
bir soluk yaşayabiliyorum. Bundan dolayı aklımın
bile başı dönmüş.
Bu olay değil, dermansız bir dert.

T 46-153 165 183 T 46-151 280 298

‫نى بى‌زر و زو ِر شــه ســپه بتوان داشــت‬ ‫مردانگى اســت‬

َ ‫هان اى دلِ خســته رو ِز‬
‫نــى بيــدل و زَهره ره نگه بتوان داشــت‬ ‫بيگانگى است؟‬ َ ِ‫عشق توام چه جاى‬
ِ ‫در‬
‫در سنگســتان َقـــرابه �آن كــس ببــرد‬ ‫هــر چيــز كــه در تصــ ّر ِف عقــل �آيــد‬
‫كــز ســنگ َقرابــه را نگــه بتوان داشــت‬ ‫ديوانگــى اســت‬
َ ‫نوبــت‬
ِ ‫ كنــون‬،‫بگــذار‬
An army cannot be gathered without the money Come to yourself.
and power of the Sultan. Neither can travel be Be brave, O wounded heart.
secured without courage and desire. Don’t act remote from your Love.
Only the One who is able to protect his pitcher Forget everything under the rule of reason.
May carry it through the stony field. It’s time for madness now! It’s time for
exuberance!
Sultanın parası ve gücü olmadan ordu toplana-
maz. Ey Aşk hastası gönül, kendine gel, cesaretli ol.
Cesaret ve tutku olmadan yola çıkılamaz. Kahramanlık günü bu.
Sadece testisini koruyabilen kişi, taşlık yola testiyle Aşkından uzakmışsın gibi yapma. Aklı bir tarafa
gidebilir. bırak.
Şimdi delilik zamanı, coşku zamanı.

T 46-152 397 415 T 46-155 365 383


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫طريــق عشّ ــاق �آنســت‬
ِ ‫هجــران خواهــى‬
‫ جانِ او عُ ّمانســت‬،‫وان كــو ماهيســت‬
‫گه ســايه طلب كنند و گاهى خورشــيد‬
‫ جانســت‬،‫�آن ذ ّره كــه او ســايه نخواهد‬
Do you want to know about separation? That is
the road for lovers. A fish’s life depends on the
sea. He desires the sea when separated from it.
Mostly people desire the sun, but sometimes the
shadow.
A soul is the particle that doesn’t want any
shadow.
Ayrılığın ne olduğunu bilmek mi istiyorsun? Bu
âşıkların yoludur.
Balığın hayatı, denize bağlıdır.
O ayrılıkta, denizi arzular, insanlar bazen gölge is-
terler, bazen de güneş.
Ama gölge istemeyen bir zerre varsa, o da candır.
T 65-311 270 288
‫هــر جــان كــه ازان دلبــ ِر ما شادانســت‬
‫پیوســته ســرش ســبز و لبش خندانســت‬
‫اندازۀ جان نیست چنان لطف و جمال‬
‫ مگــر جانانســت‬،‫�آهســته بگوییــم‬
When o ur Beloved makes someone merry,
He stays happy and keeps smiling. This grace
and generosity couldn’t come from a lover,
But --and I say this in a low voice-- most likely
from a Beloved.
Sevgilimiz, birisini mutlu ettiğinde, o kişi mutlu
kalır ve gülümsemeye devam eder. Bu lütuf, bu
cömertlik, Âşıktan gelemez. Ancak, bunları alçak
sesle, kulağına söyleyeyim, büyük bir ihtimalle
Sevgiliden gelir.
T 46-156 --- 290
131
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر جــانِ عزيــز كــو شناســاىِ رهســت‬
‫دانــد كــه هــر �آنچــه �آيد از كارگهســت‬
‫بــر زادۀ چــرخ و چرخ چــون جرم نهى؟‬
‫كين چرخ ز گرديدنِ خود بى‌گنهســت‬
One who has attained the Truth
knows well that
Fate comes from His workshop.
Why blame the earth and stars?
They don’t even control their own
turns.
Gerçeğe ulaşan kişi bilir ki kader O’nun tezgâhından
gelir.
Neden dünyayı ve yıldızları suçlarsın?
Onlar kendi dönmelerini değiştiremezler ki.
T 47-159 336 354
‫هــر چند بــه حلم يــا ِر ما َجوركشســت‬
‫ليكــن زارىِّ عاشــقان نيــز خوشســت‬
‫جــانِ عاشــق چــو گ ْل ِســتان مى‌خنــدد‬
‫تــن مى‌لــرزد چو برگ‌گويى َت َبش اســت‬
Although our Beloved suffers from
forbearance,
It is also nice to hear the cries and wails of
lovers.
Their souls smile like rose gardens,
But their bodies tremble with malaria.
Sevgilimiz, yumuşak huylu olduğundan çok cefa-
lar çeker.
Ancak, Âşıkların ağlayıp inlemeleri de hoştur.
Canları, gül bahçeleri gibi güler.
Ancak, bedenleri sıtmaya tutulmuş gibi titrer.
T 66-321 240 258
 132

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ــكر ّلذ ِت جان و جگرســت‬ َ ‫هــر چند ِش‬ ‫پشــت اوميد شكســت‬
ِ ‫هــر چنــد فــراق‬
َّ ‫او خود دگرســت و ِش‬
‫ــك ِر او دگرســت‬ ‫دســت �آمال ببســت‬
ِ ‫هــر چنــد جفــا دو‬
َ ‫گفتــم كــه از �آن نَى ِش‬
‫ــكرم افــزون كن‬ ‫عاشــق مســت‬
ِ ِ‫نوميــد نمى‌شــود دل‬
‫گفتا نى يقينســت كه �آن نى ِش َكرســت‬ ‫همت در بســت‬ ّ ‫مــردم برســد به هر چه‬
Though sugar from cane gives sweetness to body Even so, separation breaks hope’s back.
and soul, Even so, sorrow ties the hands of desires.
His sugar is different. But, the heart of a drunken lover won’t fall in
When I asked him, “Would you give me a piece of desperation.
Your sugar?” A committed heart always prevails.
He answered, “No.”
But, His “No” is sweeter than sugar. Ayrılık her ne kadar umudun belini kırsa da, acılar
isteklerin ellerini bağlasa da, sarhoş âşığın gönlü
Şeker kamışından gelen şeker, bedene ve cana tat- umutsuzluğa düşmez.
lılık verir. Kendini adayan gönül her zaman muradına ulaşır.
Ancak o güzelin şekeri farklıdır.
“Şekerinden bana bir parça verir misin?” diye sor-
duğumda, bana “Hayır” dedi. Ancak sevgilinin ce-
vabı, şekerden daha tatlıydı.

T 66-317 224 242 T 46-157 258 276

‫هــر چنــد كه بــا ِر �آن شــترها ِش َكرســت‬ ‫شكست خويشست‬ِ ‫هر درويشى كه در‬
‫چشم او خود دگرست‬ ِ ‫مســت‬ ِ ‫�آن ُاشــت ِر‬ ‫تــا ظــن نبــرى كــه او خيال‌انديشســت‬
‫چشمش مستست و او ز چشمش بترست‬ ‫�آنجــا كــه ســراپردۀ �آن خوش‌كيشســت‬
‫چشــم خــود بيخبرســت‬
ِ ‫او از مســتى ز‬ ِّ ‫از كــون و مــكان و‬
‫كل عالــم بيشســت‬
Although these camels carry sugar, Only the Don’t ever think that the dervish who humiliates
One whose eyes are like drunken camels’ eyes and annihilates his self
is different. He is even more drunk than his Is fed by an illusion.
drunken eyes, The imperial tent of his beauty Is pitched beyond
So much so that He is not aware of His eyes. existence, beyond the universe.

Bu develer şeker taşısa da gözleri sarhoş olan deve
başkadır.
O, sarhoş gözlerinden bile daha sarhoştur.
O kadar sarhoştur ki gözlerinin farkında bile de-
ğildir.
Kendisini aşağılayan, yok etmeye çalışan dervişi
hayal peşinde sanma.
Onun güzelliğinin görkemli çadırı, varlığın da
yokluğunda da ötesinde kurulmuştur.

T 66-319 223 241 T 47-158 251 269


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هر ذ ّره كه چون گرسنه برخوانِ خداست‬
‫گــر تا به ابد خورند اين خوان برپاســت‬
‫بر خوانِ ازل گر چه ز خَ لقان غوغاست‬
‫خوردند و خو َرند و كم نشد خوان برجاست‬
Every particle is hungry at God’s table.
They eat and drink there endlessly, but the table
remains the same.
When creatures greedily fight each other for
food,
The Divine table just expands and is never
cleared away.
Her zerre, Allah’ın sofrasında açtır.
Orada, durmaksızın yer ve içer.
Ancak, sofradan bir şey eksilmez.
Ezel sofrasında yaratıklar yemek için birbirleriyle
savaşırlar, ancak sofra aynı kalır.
T 66-318 139 157
‫هــر ذ ّرە كــه در هــوا و در هامونســت‬
‫نیكــو نگــرش كه همچو ما مجنونســت‬
‫هر ذ ّره اگر خوش است اگر محزونست‬
‫سرگشــتۀ خورشــید خــوش بیچونســت‬
Look carefully: every particle in the
earth and sky
Is as crazy as we are.
Somber or cheerful, they all keep turning
Around the Sun of Absence.
İyice bakarsan görürsün ki yer ve gökteki her zerre
bizim kadar deli
dîvâne.
Üzüntülü veya neşeli, her zerre dönüp durmakta,
güneşin etrafında.
T 46-154 306 324
133
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر ذ ّره كــه در هــوا و در كیوانســت‬
‫برمــا همــه گلشنســت و سبستانســت‬
‫ ز راههــای كانســت‬،‫هــر چنــد كــه زر‬
‫هــر قطــره طلسمیســت درو عمانســت‬
To us, every particle in the air is an apple orchard
and rose garden.
Though gold comes from gold mines,
There is a golden spell in every drop
That conceals an ocean.
Havadaki her zerre, bize elma ve gül bahçesidir.
Altın, altın madeninden gelir ama, her damlada,
bir okyanusu gizleyen altın büyüsü vardır.
T 65-316 286 304
‫هــر ذ ّره و هــر خيــال چــون بيداريســت‬
‫از شــادى و اندهــانِ مــا هشياريســت‬
‫بيگانــه چراييــد ميــانِ خويشــان؟‬
‫كــز بــا خبــران بيخبــرى َبــد كاريســت‬
Every particle of matter that we think is lifeless
is wide awake.
They talk to us without lips and mouths, relate
to o ur joys and sorrows. “O people,” they say.
“You are all related. Why do you feel alone?”
It is terrible to be ignorant among the
informed.
Cansız sandığımız her zerre, canlıdır.
Bizimle dilsiz ve dudaksız konuşurlar.
Bizim neşemizi, gamımızı paylaşır ve bize derler
ki: “Ey insanlar, hepiniz eş-dostsunuz, neden bir-
birinizi sevmiyorsunuz?” Haberi olanlar arasında
habersiz olmak çok kötü bir şeydir.
T 65-313 348 366

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــر روز بــه نــو بر�آيــد ايــن دلبــر مســت‬
‫بــا ســاغ ِر ُپرفتنــۀ ُپرشــور به‌دســت‬
‫گــر بســتانم َقرابــۀ عقــل شكســت‬
‫ور نســتانم ندانــم از دســتش َرســت‬
That charming Beauty comes drunk every day,
Holding in His hand a glass full of troubles and
instigations.
If I drink from that glass, the bottle of my reason
will break, and I’ll lose my mind. If I don’t, He
won’t let me rest in peace.
Elinde fitnelerle dolu kadehi ile her gün sarhoş bir
halde gelir.
O kadehten içersem, akıl testim kırılır ve aklımı
kaybederim.
O kadehten içmezsem, onun elinden kurtula-
mam.
T 65-314 265 283
‫ســاقات نوســت‬
ِ ‫هــر روز مــرا از تــو ُم‬
‫ســخاوت تــو مــژده شنوســت‬
ِ ‫گوشــم ز‬
‫طمعــى دگــرم هســت ز دريــاىِ َك َفــت‬ ْ
‫طم ِع دگر به نان و ماهى گروســت‬ ْ ‫وان‬
Every day I receive a new kindness, new favors
from You.
I hear good news of Your generosity.
I expect one more gift from Your ocean-like
hands,
That hope which was pledged with bread and
fish.
Senden, her gün yeni bir lütuf, yeni bir iyilik alı-
rım.
Cömertliğinle ilgili iyi haberlerini duyarım.
Ancak, denize benzeyen ellerinden bir umudum
daha var; o umut da ekmeğe ve balığa rehin ol-
muş.
T 66-320 332 350
134
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر روز دلِ مــرا ســماع و طربيســت‬
‫ برين نيز مه‌ايست‬:‫مى‌گويد ُحسنش كه‬
‫ چرا خورى تو با پنج انگشــت؟‬:‫گويند‬
‫ شــش نيســت‬،‫زيــرا انگشــت پنــج �آمد‬
I have a joyous, pleasurable sema every day in
my heart.
But, His beauty tells me, “Don’t stop there. Go
further.”
Some people ask me, “Why do you eat with five
fingers?”
Because I only have five fingers, not six.
Gönlümde her gün, zevkli ve neşeli bir semâ var.
Ancak, O’nun güzelliği der ki:
“Burada durma. Bunu da yeterli bulma.”
“Neden beş parmakla yiyorsun?” diyorlar.
Beş parmağım var, altı parmağım yok da ondan.
T 65-315 344 362
‫هر صورت ك آ�يد ِب ْه از �آن امكان هســت‬
‫چون بهتر از �آن هست نه معشوقِ منست‬
‫صورت‌هــا را بــران همــه از دلِ خويــش‬
‫صــورت بى‌صــورت �آيــد در دســت‬ِ ‫تــا‬
If a beauty appears in a shape, a form, There is
always another beauty with a better shape.
This shaped beauty can’t be my Beloved.
Get rid of forms from your heart. Then, the only
Beauty that has no form or shape will be yours.
Güzel, bir şekilde görünürse, başka bir güzellik
ondan daha iyi bir şekilde olabilir. Bu şekillenmiş
güzel benim Sevgilim olamaz.
Gönlündeki şekillerden kurtul.
Ancak o zaman şekilsiz güzel senin olur.
T 65-312 339 357

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ اگــر ز ّرين اســت‬،‫هشــيار اگــر زرســت‬
‫اسبســت ولى بهــاش كم از زين اســت‬
‫هــر كــو بــه خرابات نشــد ع ّنين اســت‬
‫زيــرا كــه خرابــات اصــولِ ديــن اســت‬
The sober one is like a horse that is worth less
than its saddle.
It doesn’t matter if he possesses gold or dresses
with gold;
The one who hasn’t been to the tavern is not a
man.
The tavern of Love is the foundation of faith.
Ayık kişi, ister altın sahibi olsun, ister altından gi-
yinsin, değeri eğerinden ucuz bir at gibidir.
Meyhaneye gitmemiş insan, adam değildir.
Aşk meyhanesi, inancın temelidir.
T 47-160 314 332
‫يارى كه به ُحســن از صفت افزونســت‬
‫در خانــه در �آمــد كــه دلِ تو چونســت؟‬
‫دامــن خــود كشــان و دل مى‌گفتــش‬
ِ ‫او‬
‫دامــن بركــش كــه خانــه‌ام پرخونســت‬
That Beloved whose beauty can’t be described
Came to my home and asked, “How is your
heart?”
While walking and dragging his skirt, my heart
answered,
“Raise your skirt. Thefloors are wet with my bloody
tears.”
Güzelliği tarif edilemeyen Sevgili, evime gelip,
“Gönlün nasıl?” diye sordu.
Onun eteğini tutup yürürken, gönlüm dedi ki:
“Sevgilim, eteğini topla, yerler benim kanlı gözyaş-
larımla ıslak.”
T 66-322 305 323
135
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــم زاهد و هم عابد و هم خونريزســت‬
‫خونريــزىِ او خلاصــۀ پرهيزســت‬
‫خورشــيد چــو بــا بنــده عنايــت دارد‬
‫عيبــى َن ُبــ َود كــه بنــده بيگه‌خيزســت‬
He is devout and pious, but blood- thirsty at the
same time.
His thirst is the result of his avoidance of sin.
When the sun helps someone,
It is not a shame for him to get up early.
O, dindar ve zâhit aynı zamanda kana susamış.
Kana susamışlığı, günahlarından kaçmasının so-
nucudur.
Güneş, bir kula yardım ederse, o kulun erken kalk-
ması utanç değildir.
T 47-162 238 256
‫يــارى كه به نز ِد او ُگل و خار يكيســت‬
‫مذهــب او مصحف و ُزنّار يكيســت‬ ِ ‫در‬
‫غــم �آن يــار چــرا بايــد خــو ْرد‬
ِ ‫مــا را‬
‫اســب َرهوار يكيســت‬ِ ‫كو را خ ِر لنگ و‬
He is such a Beloved that a rose and a thorn are
the same for Him.
In His religion, the Koran and the Bible are the
same. Don’t try to impress Him.
A lame donkey and a fleet of horses are the same
for Him.
O öyle bir Sevgili ki O’nun nazarında gül ve diken
aynıdır.
O’nun dininde Kur’an ve zünnâr* aynıdır. O’nu yo-
rumlamaya çalışma. Çünkü O’nun nazarında topal
eşekle yörük at aynıdır.
*Zünnâr: 13. yüzyılda Hıristiyan kesişlerin bellerine
bağladıkları kuşak
T 47-161 364 382
 136

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ برفت‬،‫شــفيع هــر گنه بــود‬

ِ ‫شــاهى كــه‬
‫ برفت‬،‫و�آن شــب كه ِب ْه از هــزار َم ْه بود‬
‫گــر بــاز �آيــد مــرا نيابــد تــو بگــو‬
‫ برفت‬،‫كــو همچو شــما بر ســ ِر ره بــود‬
The Sultan, who was mediator of every sin, is
gone.
The night, that was better than a thousand
nights, has gone.
But even if He came back, He’d never find me.
Tell Him that: “He, just like you, was set for the
road. So now he is gone.”
Her suça şefaat eden sultan gitti.
Binlerce geceden daha iyi olan gece geçti. Ancak o
gece geri gelse bile, beni hiçbir zaman bulamaz.
Sen de ki: “O da sizin gibi yolun başındaydı; sonra
gitti”
‫يكبــار ُبمــردم و مــرا كــس ن َِگريســت‬
‫گــر بــا ِر دگــر زنــده شــوم دانم زيســت‬
‫قصد من ترا با من چيست؟‬ ِ ‫اى كرده تو‬
‫ديگ تهيســت‬ ِ ‫صحبــت ابلهان همه‬
ِ ‫يــا‬
If I come back to life,
I know how I am going to live.
O one who made attempts on my life, what do
you want?
I have nothing to do with fools.
Bir kez öldüm.
Kimsecikler ağlamadı arkamdan.
Bir kez daha dirilirsem, nasıl yaşayacağımı ben bi-
lirim.
Ey bana kasteden, benden ne istiyorsun?
Benim, ahmaklarla hiçbir işim olmaz.

T 61-276 407 425 T 66-323 357 375

‫چشــم من از رو ِز جدايى بگريســت‬

ِ ‫يك‬
‫ چرا گريه ز چيست؟‬:‫چشم دگرم گفت‬ ِ ‫صــلاح‬
‫چــون رو ِز وصــال شــد فــرازش كــردم‬
‫گفتــم ن َِگريســتى نبايــد ِن َگريســت‬
On the day of separation, one of my eyes was
crying.
“Why are you crying?” the other eye asked.
At union, the wet eye said to the dry one,
“Don’t look at the Beloved. You don’t deserve it.”
Ayrılık gününde, gözlerimden bir tanesi ağlıyor-
du.
“Neden ağlıyorsun?” diye diğer gözüm sordu.
Buluşma gününde yaşlı göz, diğer kuru olana dedi
ki:
“Sevgiliye bakma. O’nu, sen hak etmedin.”
‫صــلاح‬ ِ‫انــدر ســ ِر مــن نبــود جــز راى‬
ِ‫انــدر شــب و روز پــاك جويــاى‬
‫گفتــن‬ ‫امســال چنانــم كــه نيــارم‬
‫صــلاح‬ ِ‫يك‌ســالِ دگــر واىِ مــن و واى‬
Last year nothing else was in my heart
Except goodness and kindness, day and night.
But, this year I am in such a shape That I don’t
know what I will do next.
Geçen sene, gönlümde gece-gündüz iyilikten ve
lütuftan başka bir şey yoktu. Ancak, bu sene öyle
bir haldeyim ki bir sonraki adımımda ne yapaca-
ğım, ben bile bilmiyorum.

T 66-324 353 371 H 67-1 430 485

 137

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى ُروىِ تــو از لطافــت �آيينــۀ روح‬
‫خواهــم كــه قدمهاىِ خيالــت به صبوح‬
‫ ولــى ز تيــ ِر مــژه‌ام‬،‫در ديــده كشــم‬
‫ترســم كــه كنــد پــاىِ خيالــت مجروح‬
O Beloved whose face is a mirror to the soul,
I want You rubbing Your feet over my face.
But, I am afraid
That my eyelashes might hurt You.
Ey yüzü ruhlara ayna olan sevgili, ayaklarını yüzü-
me sürmeyi istiyorum.
Ancak, kirpiklerimin seni yaralamasından korku-
yorum.
‫ٰيــا ٰكا ِفــ ُر يــا ُم ْن ِكــ َر ُشــ ْر ِب ا ْلــ ّر ِاح‬
ٰ
ِ ‫لا ت َْح َس ْب ٰها ِم ْن ِع َن ِب ا ْل َف ّل‬
‫اح‬
‫ــدی خَ ْمــ ِری َو ٰخ ِاطــ ِری َا ْق ٰد ِاحــی‬ ِ ‫َو ْج‬
ِ ‫ــق ْال ِا ْص َب‬
‫ــاح‬ ُ ‫ــك ٰفا ِل‬ َ ‫الســا ِقی َو ْی‬ َّ ‫َو‬
O one who denies my wine-drinking,
Don’t think that this wine is coming from
grapes.
My exuberance is my wine; my heart is my glass.
My cupbearer is the One who illuminates the
darkness every morning.
Ey, beni aşk şarabımı içmemi kınayan kişi, şarabım
bağcının ektiği üzümden değil.
Coşkunluğum şarabımdır; gönlüm kadehimdir.
Her sabah, karanlığı aydınlatansa sâkîmdir.

H 67-3 431 486 H 67-2 432 487

ٌ ‫ــق ِحــذا ُك ُــم َج‬

‫ميــل َو َصبيــح‬ ُ ْ‫َا ْل ِعش‬ ‫�آبــى كــه ازيــن ديــده چو خــون مى‌ريزد‬
‫قالات َفصيح‬ ِ ‫َي ْدعُ و َو ُينادى َبم‬ ‫خونســت بيــا ببيــن كــه چــون مى‌ريــزد‬
‫ــق ِبشَ ــحيِح‬ ُ ْ‫َمــا ا ْل ِعش‬
ٍ ْ‫ــق عَ لى طا ِل ِب ِعش‬ ‫پيداست كه خونِ من چه برداشت كند‬
‫ليح‬
ْ ‫ليح ِل َم‬ ٍ ‫لا ُش َّح اِذا ُح ُّب َم‬ ‫دل مى‌خــو َرد و ديــده بــرون مى‌ريــزد‬
Love is your best and prettiest friend Who tells Come and see: that is blood dripping from my
you eloquently, eyes, not tears.
“Love is not kept from one who wants Love, It is my heart that drinks wine.
Especially when one beauty loves the other.” That wine comes from my eyes drop by drop.

Aşk, senin en iyi ve en güzel dostundur. O sana an- Şu gözlerden kan gibi dökülen yaşları, gel de gör,
lamlı bir şekilde der ki: Gönlümün içtiği şarap, gözlerimden damla damla
“Aşk, aşkı isteyenden esirgenmez. Özellikle bir gü- geliyor.
zel, bir güzeli seviyorsa.”

H 67-4 433 488 D 100-289 558 613

 138

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫�آنجــا بنشــين كــه همنشــين مرداننــد‬
‫كــدورت تــرا بنشــانند‬
ِ ‫تــا دو ِد‬
‫ كايشان‬،‫عيب ايشــان‬ ِ ‫انديشــه مكن به‬
‫ مى‌داننــد‬،‫زان پيــش كــه انديشــه كنــى‬
Sit next to God’s lovers.
They will clear your confusion and clean the
smoke of your sorrow. Don’t ever think badly
about them, Because they will know your
thoughts before you think them.
Allah âşıklarının yanına otur. Bulanıklığını arıtsın-
lar, gam dumanını temizlesinler.
Onlar hakkında hiçbir zaman kötü düşünme.
Çünkü onlar, düşüncelerini, senden önce bilirler.
‫�آنجــا كــه بــه هــر ســخن دلِ مــا گــردد‬
‫مــن مى‌دانــم كــه زود رســوا گــردد‬
‫خــوش تــو‬
ِ ِ‫چنــدان بكنــد يــا ِد جمــال‬
ِ ‫كــز هــر َن َفســش‬
‫نقــش تــو پيــدا گــردد‬
Whenever my heart has started talking, it has
always been disgraced and criticized
By the people who don’t know Love.
O Beloved, my heart remembers Your beautiful
face so much
That Your image appears in it with my every
breath.
Gönlüm ne zaman konuşmaya başlarsa, aşkı bil-
meyen kişiler tarafından kınanır. Ey Sevgili, gönül
Senin o güzel yüzünü o kadar çok anar ki her ne-
feste,
Senin hayalin belirir.

D 69-18 718 772 D 81-119 462 517

‫ دل مانَد؟‬،‫�آنجــا كه تو باشــى اى صنم‬ ‫�آن چيــز كــه بيــرون و درون مى‌نگــرد‬

‫رخ تــو راه مشــكل مانَــد؟‬ ِ ‫از نــو ِر‬
‫گفتــى كــه مــرا بنــدۀ عاقــل بايــد‬
‫ عاقــل مانَــد؟‬،‫�آن كــس كــه تــرا ببينــد‬
Is there any resentment at the place where You
are staying now?
Is there any difficulty along the road that You
have illuminated?
You said, “I need a reasonable person as afriend.”
But, how could any reason remain in a person
who has seen You?
Ey güzel, senin bulunduğun yerde gönül mü kalır?
Işık saçtığın yolda zorluklar mı kalır? Dedin ki:
“Bana akıllı bir dost lazım.”
Seni gören kişi de akıl mı kalır?
‫اهــل جنــون بــه صــد فنــون مى‌نگرد‬
ِ ‫در‬
‫در ديــده نگــر كــه ديده چــون مى‌نگرد‬
‫وان كيســت كه از ديــده برون مى‌نگرد‬
Watch the eye very carefully; it sees inside as well
as outside.
It observes the same event in hundreds of
different ways.
But, lovers are all insane.
Therefore, there is someone Who looks through
their eyes.
Who is He?
İçeriyi ve dışarıyı gören, gözü dikkatle izle.
Aşkın delileri gibi, aynı olaya yüzlerce farklı yön-
den bakar.
Gözden dışarı bakan ve gören birisi var, acaba o
kimdir?

D 77-90 649 703 D 79-103 532 587


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــب مــرا روز كنــد‬
ِ ‫�آن چهــرۀ تــو‬
‫مر ُغولان را دمت َقلا ُووز كند‬
‫غم تو ســود اندوخت‬ ِ ِ‫صد كور ز كوى‬
‫شــايد كــه شــبى نيــز َكل انــدوز كنــد‬
Your beautiful face changes my night to
daylight.
Your breath makes curly hair a guide.
Hundreds of blind ones have benefited
In Your village of sorrow.
If a night reaches the stars and radiates among
them, is it not worth it?
Senin o güzel yüzün, gecemi gündüz yapar.
Soluğun, yolunu kaybetmişlere kılavuzluk eder.
Yüzlerce kör, senin özleminle kârlar ve sermayeler
elde ettiler.
Belki bir gecede kelin başında saç biter.
D 78-93 697
‫شــاهد نهــان درنگــرد‬
ِ ‫�آن دل كــه بــه‬
‫ملكــت جهــان در نگــرد؟‬
ِ ‫جانــب‬
ِ ‫كــى‬
‫بيــزار شــود ز چشــم در رو ِز اجــل‬
‫ به جــان در نگرد‬،‫كان ُروى رهــا كنــد‬
The heart wouldn’t bother with this temporary
world while it looks for the secret Beauty
Which is hidden behind the universe that was
created by Him.
I don’t want the eye looking at my soul instead of
that Beauty at time of my death.
Kendi yarattığı kâinatın arkasına saklanıp gizlenen
güzeli seyreden gönül, dünya mülküne neden bak-
sın ki?
Ecel günü, gözümün O yüzü bırakıp da canıma
bakmasını istemem.
D 78-94 531
139
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن خوبانــى كــه فتنــۀ بتكده‌انــد‬
‫مــا را بــه خرابــات بتــان ره زده‌انــد‬
‫واقــف نشــوى به عقــل تا چــون زده‌اند‬
‫كيــن زر ز ســراىِ عقــل بيــرون زده‌انــد‬
That deceitful beauty of the idol
who seized my heart
Took me to the tavern of idols.
They appeared as pious souls,
But actually, they were blood-thirsty brigands.
Put yurdunun fitnesi olan güzeller,
Bizi putların meyhanesine düşürdüler.
Dindar ruhlar gibi görünseler de onlar kan susa-
yan haydutlardı.
751 D 69-14 661 715
‫�آن دم كه ز افلاك گهرريز كند‬
‫اصل خــود خيز كند‬ِ ِ‫هــر ذ ّره بــه ســوى‬
‫َخــوت �آن بــاد وزان بــا ِد هــوس‬
ِ ‫از ن‬
‫هــر ذ ّره ز �آفتــاب پرهيــز كنــد‬
When pearls are scattered from the sky,
Every particle wants to ascend to the place of its
origin.
But, because of the selfishness of the wind,
They are being blown away from the sun.
Göklerden inciler döküldüğünde, her zerre aslına
yükselmeye başlar. Fakat o esen heves rüzgârının
bencilliğinden ötürü zerreler güneşten sakınır, ka-
çar
586 D 102-306 698 752

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن خوبانــی كــه فتنــۀ بتكدەانــد‬
‫ ره زدەانــد‬،‫مــارا بــه خرابــات بتــان‬
‫كافــر دل و خونخــواره و رهــزن بدەانــد‬
‫وز مكــر چنیــن زاهــد و عابــد شــدەاند‬
The particle which accompanies nothing but
Your sun
Gains value and never falls victim to its
expectations.
Is there any head where Your Love has fallen
that
Doesn’t sway like a branch of a willow tree with
the breeze of Love?
Senin güneşinden başka birisiyle birlikte olmayan
zerre, gerçeğe ulaşmış, umutlara kapılıp aldanma-
mıştır.
Aşkın, hangi başa düşerse,
Senin sevdanla, söğüdün başı gibi oynar durur.
D 79-102 661
‫�آن را كــه بــه علــم و عقــل افراشــته‌اند‬
‫حســاب روزى انگاشــته‌اند‬
ِ ‫�آن را بــه‬
‫�آن را كــه ســر از عقــل تهــى داشــته‌اند‬
‫از مــال بــه جــاىِ �آن درانباشــته‌اند‬
When fate gives knowledge and intelligence to
someone,
It cuts his sustenance and throws him into
poverty.
It fills the ignorant one with wealth
instead of wisdom
And turns him into a storehouse or
granary.
Kader birine bilgi ve akıl verdiğinde, onun kısme-
tini keser, darlık verir.
Cahile bilgelik yerine mal vererek onu ambara çe-
virir.
D 69-16 659
140
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن راحــت جــان گــرد دلــم مــی گــردد‬
‫گــرد دل و جــان خجلــم مــی گــردد‬
‫ ســر بر �آرم خندان‬،‫زین گل چو درخت‬
‫ك آ�ب حیــوان گــرد گلــم مــی گــردد‬
The peace ofmy soul keeps turning Around my
heart and soul.
I grow like a tree from the earthly ground of my
body,
Because the water of life flows around me.
Canıma rahatlık veren o Sevgili, gönlümün
çevresinde dönüyor.
Bu dönüş beni utandırıyor.
Utancımdan yere geçiyorum da şu toprak bede-
nimden bir ağaç gibi büyüyorum. Çünkü bengisu
toprağımın etrafında dönüyor.
665 D 78-95 --- 535
‫�آن را كــه خــداى نــاف بــر عشــق بريد‬
‫او دانــد ناله‌هــاىِ عشّ ــاق شــنيد‬
‫ زان‌جاى رميد‬،‫هــر جاى كــه دانه ديــد‬
‫پ ّريــد بــدان ســوى كــه مرغــى نپريــد‬
When God ties the belly-button of someone,
He hears the cry of lovers.
He runs away from the trap of desires.
He flies to the place where no other bird has
flown.
Allah, kimin göbeğini aşkla kestiyse, âşıkların fer-
yatlarını sadece o duyar. Nerede bir tutku tuzağı
görürse, oradan kaçıp, hiçbir kuşun uçmadığı yere
uçar.
713 D 78-96 848 900

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشــق دوســت بيداد رســد‬
ِ ‫�آن را كــه ز‬
‫فضــل اوش امــداد رســد‬
ِ ‫از رحمــت و‬
‫كوتاهــى عمــر بيــن بــه وصلــم دريــاب‬
ِ ‫از عهــدۀ عهــد اگــر بــرون �آيــد مــرد‬
‫كوتاهــى را وصــل بــه فريــاد رســد‬
Favours came from the Beloved’s compassion
To a lover who suffered from Love.
The Beloved said, “Search for Union with me in
your short life.
Union is the only answer to the screams.”
Sevgilinin aşkından zulme uğrayan kişiye O’nun
rahmetinden lütuflar gelir.
Sevgili der ki: “Bu kısa ömründe, bana ulaşmaya
çalış.”
Bu kısa ömrün feryadına erişen, ancak buluşma-
dır, kavuşmadır.
D 102-301 564
‫عشــق تو شاد‬ِ ‫�آن رفت كه بودمى من از‬
‫عشــق تــو ياد‬
ِ ‫عشــق تــو مى‌نايــدم از‬
ِ ‫از‬
‫پيــش مــن �آمــد بــاد‬
ِ ‫اســباب و علــل بــه‬
‫بــر بحــر كجــا ُبــ َود ز كهــگل بنيــاد؟‬
I was happy and cheerful with Your love.
When You left, my joy and happiness also left.
I was in such a mood with Your love that I
couldn’t recall Your love!
Cause and effect are hot air to me. How can one
build a mud house on the sea?
Senin aşkınla neşeliydim.
Sen gittin, neşem de gitti.
Senin aşkınla öyle bir hale gelmiştim ki aşkını bile
anmaz olmuştum.
Bence sebepler ve neticeler bir rüzgâr gibi.
Denizin üstüne kerpiçten ev kurulabilir mi hiç?
D 102-302 450
141
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن را منگــر كــه ذوفنــون �آيــد مــرد‬
‫در عهــد و وفــا نگــر كــه چــون �آيد مرد‬
‫ فــزون �آيد مرد‬،‫از هــر چــه صفــت كنى‬
Pay no attention to a person’s skill and
knowledge,
Instead, look to see if he is keeping his promise.
Is he loyal?
If he is, praise him, because he is better than any
other character you have found so far.
İnsanın bilgisine ve hünerine bakma. Sözünde du-
ruyor mu, vefâsı var mı?
Ona bak. Sözünü yerine getiriyorsa, onu istediğin
kadar öv, ondan daha üstün bir kişi yoktur.
619 D 69-17 535 590
‫�آن روز كــه جــان خرقــۀ قا َلــب پوشــيد‬
‫دريــاىِ عنايــت ز كــرم مى‌جوشــيد‬
‫مى لب نوشــيد‬ ِ ‫ُســرناىِ دل از بــس كــه‬
‫لب تو مســت شــد و بخروشــيد‬ ِ ‫هــم بر‬
The day my soul put on the body’s cloak,
The sea of Kindness was raised by Your grace.
The flute of my heart became exuberant
After drinking wine from Your lips for the first
time.
Canım, bedenimin hırkasını giyindiği gün, kere-
minle, lütuf denizi coşup köpürmüştür.
Gönül zurnası, dudaklarından ilk defa şarap içtik-
ten sonra, coşmuştur.
505 D 79-106 859 911
 142

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫�آن روز كــه جانــم ر ِه كيــوان گيــرد‬ ‫چشــم تــو ز مــن برگــردد‬
ِ ‫�آن روز كــه‬
‫اجــزاىِ تنــم خــاك پريشــان گيــرد‬ ‫ميســر گــردد‬ّ ‫دســت تــو ُكشــتنم‬
ِ ‫در‬
‫بــر خاك به انگشــت تــو بنويس كه خيز‬ ‫غصــۀ �آنــم كــه كه خواهــد عذرت؟‬ّ ‫در‬
‫رج َهــم از گــور و تنــم جــان گيــرد‬
َ ‫تــا َب‬ ‫ماتــم مــن تَــر گــردد‬
ِ ‫چشــم تــو در‬
ِ ‫گــر‬
The day my soul starts its journey to the sky It would be easier to die by your hands
Is the day that every celi in my body will mix If you took your eyes off of me.
with dirt. The only thing that bothers me is
If You come and write, “Raise,” with your finger Who will apologize when your eyes cry over
on that dirt, me?
Life will return to me, and I will jump from the
grave. Gözünü benden çevirdiğin gün, elinden öldürül-
mem kolaylaşır.
Ruhumun gökyüzüne yolculuğa çıktığı, bedeni- Ancak şu beni rahatsız ediyor:
min her parçasının toprağa girdiği gün, toprağıma Gözlerin benim için ağlarsa, senden kim özür di-
parmağınla “kalk” sözünü yaz. leyecek?
Yaz ki mezardan sıçrayıp kalkayım ve bedenime
can gelsin.

D 79-101 546 601 D 78-99 463 518

‫�آن روز كــه رو ِز ابــر و بــاران باشــد‬
‫ــت يــاران باشــد‬
ِ ‫شرطيســت كــه جمع ّي‬
‫زان ُروى كــه يــار يــار را تــازه كنــد‬
‫مجمــع گل كــه در بهاران باشــد‬
ِ ‫چــون‬
Friends should get together on grey, rainy days,
Because a friend refreshes a friend.
Just like in a rose garden at springtime,
Every rose beautifies all the others.
Bulutlu ve yağışlı günlerde dostların toplanması
şarttır.
Çünkü dost, dostu tazeleştirir.
Nasıl ki baharda, her gül, diğer güllere ayrı bir taze-
lik, ayrı bir güzellik katıyorsa, tıpkı onun gibi.
‫�آن روز كــه عشــق بــا دلــم بســتيزد‬
‫پــاى برهنــه از ميــان بگريــزد‬
ْ ‫جــان‬
‫ديوانــه كســى كــه عاقلــم پنــدارد‬
‫عاقــل مــردى كــه او ز مــن پرهيــزد‬
When Your love started fighting with my heart,
My soul got scared and ran barefoot from their
sight.
I am a lover; You are crazy if you think I am
wise.
Wise is the one who stays away from me.
Aşk, gönlümle inatlaşınca, canım, korkup onların
yanından yalınayak kaçar.
Ben âşığım.
Beni akıllı sanan kişi delidir. Benden uzak duran
akıllıdır.

D 79-104 584 639 D 79-105 555 609


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن روز كــه ُمهــركان گــردون زده‌انــد‬
‫ُمهــ ِر ز ِر عاشــقان دگرگــون زده‌انــد‬
‫واقــف نشــو بــه عقــل تــا چــون زدەاند‬
‫كایــن زر ز ســرای عقــل بیــرون زدەانــد‬
When they arranged and appraised the world,
They put a different seal on the gold of lovers.
You’ll never understand this business.
The most valuable treasure was tossed out from
the palace of mind.
Yeryüzünü değerlendirdikleri gün, âşıkların altın-
larına farklı bir damga bastılar.
Bu işi hiçbir zaman anlayamazsın.
En değerli hazine olan bu altınları, onlar aklın sa-
rayından fırlatıp attılar.
D 69-15 660 714
‫�آن عشــق كه برق و بوش تا فرق رســيد‬
‫مالــم همــه خــو ْرد و كار بــا َد ْلق رســيد‬
‫دامــن خــود مى‌چيــدم‬ِ ‫�آبــى كــه ازو‬
‫اكنــون جوشــيد و �آب تــا َحلــق رســيد‬
That Love that was lightning and a nice smell
scattered all of my belongings.
Only a patched cloak was left for me.
But, the creek of Love that was
hardly reaching my skirt
Became a torrent that rose up to my
neck.
Bir şimşekten nefis bir kokudan ayırt edilemeyen
şu aşk, malımı mülkümü fırlatıp attı.
Bana bir yamalı hırka kaldı.
Eteğimi toplayarak geçtiğim o sevda suyu, şimdi
coştu ve köpürüp boğazıma kadar geldi.
D 102-304 856 908
143
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن ســر كــه ُبــ َود بى‌خبــر از وى خســپد‬
‫�آن كس كه خبر يافت ازو كى خســپد؟‬
:‫مى‌گويد عشق در دو چشمم همه شب‬
‫اى واى بر �آن كســى كه بى وى خسپد‬
The sleepy head on top of the pillow is the one
who doesn’t know Him.
How could the one who knows Him sleep?
Every night, Love whispers to me, looking into
my eyes,
“Pitied is the one who sleeps without Him.”
O’ndan haberi olmayan, yastığa yaslanıp uyuyan
baştır.
O’ndan haberi olan, nasıl olur da uyur?
Aşk, bütün gece, iki kulağıma da der ki:
“Eyvahlar olsun O’nsuz uyuyan kişiye.”
D 102-303 456 511
ّ ‫َنــگ ِش‬
‫ــكر نامــد‬ ِ ‫نبــات ت‬
ْ ِ‫�آن كان‬
‫و�آن �آ ِب حيــات بحــ ِر گوهــر نامــد‬
‫ بــر َوم بــه عشــوه دمهــا دهمــش‬:‫گفتــم‬
‫چــون راســت بديدمــش دَمــم برنامــد‬
That sugar-of-mine heart, that sugar bale did
not come!
That sea of ab-i hayat with the pearls did not
come!
I said to myself, “I should go and talk with Him
nicely to win His heart.”
But, when I saw Him, I lost my breath!
O şeker madeni o şeker dengi gelmedi.
O incileri bulunan bengisu denizi gelmedi.
Kendi kendime dedim ki:
“O’nun gönlünü almak için O’nun yanına gidip
O’nunla güzelce konuşmalıyım.”
Ancak, O’nu görünce, soluğum kesildi gitti.
D 102-300 640 694
 144

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ اين گــدا مى‌خواهد‬،‫�آن كــز تو خــداى‬ ِ ‫�آن كــس كــه بر�آ‬

‫در دهــر كــدام پادشــا مى‌خواهــد؟‬
‫خورشــيد تو از دُور خوشســت‬
ِ ‫هر ذ ّره ز‬
‫خورشــيد تــرا مى‌خواهــد‬
ِ ‫او جملــۀ‬
My God, the thing this poor soul wants from
You
Is something none of the sultans would dare to
ask for.
Every particle is happy in the sunshine, but it is
still distant from Your sun.
And, this penniless beggar wants to have Your
sun.
Allah’ım, bu yoksulun Senden istediklerini, sultan-
lar bile Sana sormaya cesaret edememişlerdir.
Her zerre, güneş ışığında olmaktan memnundur,
ancak güneşinden uzaktır.
Bu yoksul dilenci, Senin güneşini almak istiyor.
‫تــش جهانــم بنهــاد‬
‫صــد گونــه زبانــه بــر زبانــم بنهــاد‬
‫چــون شــش جهتم شــعلۀ �آتــش بگرفت‬
‫�آه كــردم و دســت بــر دهانــم بنهــاد‬
The one who threw me into the fire of Love
Dropped hundreds of sparks on my tongue.
When the flames had covered all six directions
for me,
I said only, “Ah.” He immediately closed my
mouth.
Beni aşk ateşine atan, dilime yüzlerce alev düşür-
dü.
Altı yanımı da ateşin alevleri sarınca, bir ah ettim,
eliyle hemen ağzımı kapattı.

D 78-98 812 864 D 79-108 452 507

‫چشــم ظاهــر بيند‬

ِ ‫�آن كــس كــه تــرا بــه‬
‫مؤمــن پــاك را كــه كافــر بينــد‬
ِ ‫چــون‬
‫چشــم خفتــه در بيــداران‬
ِ ‫منگــر تــو بــه‬
‫كيــن چشــم نه �آنســت كــه او ِســر بيند‬
Anyone who tries to see the Beloved with the
eyes of his head resembles an infidel who is
looking at a clean believer.
Don’t try to see an awakened lover with your
sleepy eyes,
Because those eyes can’t see the secret things.
Sevgiliyi baş gözüyle görmeye çalışan kişi, kâfirin
tertemiz mümini görmesine benzer.
Uyanık âşıklara, uykulu gözlerle bakma.
Çünkü baş gözleri gizli şeyleri göremezler.
‫�آن كــس كــه تــرا بينــد و خندان نشــود‬
‫حيــرت تــو گشــاده دنــدان نشــود‬
ِ ‫وز‬
‫ هــزار چنــدان نشــود‬،‫چندان‌كــه ُبــ َود‬
‫كلــوخ زنــدان نشــود‬
ِ ‫جــز كاهــگل و‬
After seeing You, how can anyone not be
astonished?
If His face doesn’t smile, if his mouth doesn’t
open wide,
Doesn’t laugh ecstatically with joy, Then he must
be like a stone that is good only for a dungeon
wall.
Seni görüp de gülmeyen, hayranlıkla ağzı açık kal-
mayan ve olduğundan binlerce kat fazla olmayan,
heyecanlanmayan kişi, dilerim, zindan duvarları-
nın bir taşı olsun.

D 80-111 743 796 D 103-309 802 854


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن كــس كــه ز �آب و ِگل نــگارى دارد‬
‫روزى بــه وصــالِ او قــرارى دارد‬
‫اى نــادره �آن كه زاب و ِگل بيرون شــد‬
‫كــو چــون تــو غريــب شــهريارى دارد‬
When someone who came from mud suddenly
finds
A beloved who also came from mud, he calms
down and becomes happy.
But, the best is the one who comes from mud,
Finds the Divine Beloved and attains His Love.
Balçıktan meydana gelmiş birisi, sevgilisinin de
balçıktan meydana geldiğini öğrenince sevinir.
Ancak, balçıktan meydana gelen Senin gibi İlâhi
bir Sevgiliyi bulur ve aşkı elde ederse, o kişi en
mutlu olandır.
D 80-110 503 558
‫�آن كس كه چو هشــيار ُب َود مســت ُب َود‬
‫چون مست شود ببين چه خوش‌دست ُب َود‬
‫مســتى پنهــان كنــد بــه گاهــى پرســى‬
‫كيــن زخمه گهى بلند و گه پســت ُب َود‬
One who acts like a drunk when he is sober
Gets better when he drinks.
He may hide his drunkenness,
Because Love’s plectrum strikes the cord
Sometimes fast, sometimes slow.
Ayıkken sarhoş olan kişi, sarhoş olunca ne hoş bir
hale gelir.
Kimi olur, sarhoşluğunu gizler.
Çünkü aşk mızrabı, gönül sazına bazen hızlı, ba-
zense yavaş vurur.
D 103-310 751 804
145
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن كــس كــه ز چــرخ نيــم نانــى دارد‬
‫وز بهــر مقــام �آشــيانى دارد‬
‫مطلوب كســى‬
ِ ‫طالب كــس ُب َود نه‬
ِ ‫نــی‬
‫گو شــاد بــزى كه خــوش جهانــى دارد‬
The one who has half a loaf of bread and a small
place to stay,
The one who asks no one and is asked by no
one,
He is happiest, because he lives with Your joy
And has the best of the worlds.
Yarım ekmeği ve oturabileceği ufak bir yuvası olan
ne kimseyi soran ne de kimsenin sormadığı kişi, en
mutlu olandır. Çünkü Senin mutluluğunla yaşar ve
onun kendine göre hoş bir dünyası vardır.
D 80-109 506 561
َ َ ‫�آن كــس كه دَمى دل از َانـ‬
‫ــاالحق مى‌زد‬
‫امــروز دريــن َر َســن ُم َع ّلــق مــى‌زد‬
‫و �آن كس كه ز چشم ِس ْح ِر مطلق مى‌زد‬
‫برخــود ز غمــت هــزار گــون دَق مى‌زد‬
The one who yelled, “I am the Truth,*”
Has been hanging on Love’s gallows ever since.
The one who casts spells on everyone with his
eyes
Found thousands of mysteries on his own.
* Alludes to Mansur Hallj (858-922 AD)
-- a famous early sufi martyr.
Bir an, “Ben Hakk’ım” diye feryad eden kişi, bugün
şu aşk ipinin üstünde asılıp durmaktadır.
Gözleriyle mutlak büyüler yapıp herkesi büyüle-
yen de senin derdinle kendisi için inceleyecek, bin
türlü gerçek sırları bulur.
D 103-311 562 617

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن كــس كــه مــرا به صــدق اقــرار كند‬
‫چــون ُلعبتــكان مــرا بــه بــازار كنــد‬
‫ ِن َيــم بــازارى‬،‫بيــزارم از �آن كار‬
‫مــن بنــدۀ �آن كســم كــه انــكار كنــد‬
One who likes and appreciates me Takes me to a
bazaar, tries to seli me like a toy.
I am tired of this. I am not for sale.
I am a slave for the One who denies me.
Benim hatalarımı görmeden beni doğru bulan
kişi, beni pazara götürüp bir oyuncak gibi satmaya
çalışır.
Bu durumdan çok kırgınım.
Ben, satılık değilim.
Ben, beni inkâr edenin kulu, kölesiyim.
D 79-107 696
‫�آن لحظــه كــه �آن ســر ِو روانــم برســيد‬
‫تــن زد تنــم از شــرم چــو جانــم برســيد‬
‫ چنانم برســيد‬،‫او چــون كــه چنان بــود‬
‫مــن چون‌كــه چنــان ِن َيــم بدانــم برســيد‬
My body was ashamed when that cypress-like
beauty came,
Because he was my soul.
He came as he was
And has changed me into the way I
am now.
O selvi boylum gelince bedenim sustu kaldı, çünkü
o benim ruhumdu, canımdı.
O olduğu gibi bana geldi ve beni şimdiki halime
getirdi.
D 102-305 854
146
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن لحظــه كــه از پيرهنــت بــوى رســد‬
‫چرخ فلك جامه َد َرد‬
ِ ‫من خود چه كنم؟‬
‫يوســف خوشــبوى كجاست‬ِ ِ ‫�آن‬
‫پيرهن‬
‫پيراهــن تــو بــوى بــرد‬
ِ ‫كامــروز ز‬
How can I resist the smell of your shirt
When even the sky tears up its veils?
Where is the shirt of that beautiful Joseph*?
If it returns today, it will smell yours.
*Alludes to the legend of the smell of the prophet
Joseph’s skirt that hinted to his father, prophet
Jacob, that his son is still alive. Koran, sura 12.
Sevgilim, gömleğinin kokusu gelince ben ne yapa-
bilirim ki?
O kokuyu alınca gökyüzü bile şaşırır da elbisesini
yırtar.
O güzel kokulu Yusuf ’un gömleği nerede ki?
Gelsin de bugün senin gömleğini koklasın.
750 D 102-307 570 625
‫�آن وسوســۀ كــه شــرمهارا نبــرد‬
‫وان داعیــۀ كــه بنــد هــارا بــدرد‬
‫چــون ســیر برهنــه شــود از رســم جهان‬
‫در عشــق جهــان را بنیــادی نخــرد‬
When a person who is anxious to be rid of
shame
Breaks the old ties and falls into Love,
Undresses from earthly habits like peeled
garlic,
He doesn’t give a head of an onion to the whole
world.
Utançlarından kurtulma ve bağları koparma dileği
oldu mu, insan, sarımsak gibi dünya âdetlerinden
soyunup, aşkın yoluna düşer.
Dünyayı bir soğana bile satın almaz.
906 D 78-97 --- ---

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫�آنهــا كــه بــه �آ‬
‫تــش خــزان ســوخته‌اند‬
‫لطــف بهــار چشمشــان دوخته‌انــد‬ِ ‫وز‬
‫خلعــت نــو دوخته‌انــد‬
ِ ‫اكنــون همــه را‬
‫شــيوه‌گرى و َغنــج در�آموخته‌انــد‬
The eyes whose hearts were burned out by the
fire of fall Are opened up by the kindness of
spring.
New dresses are made for them; New charms,
new coynesses are taught to them.
Sonbaharın ateşi ile yanmış gönüllerin gözleri,
ilkbaharın lütfuyla açıldı. Hepsine yeni elbiseler
dikildi.
Hepsine de cilve ve naz yapmayı öğrettiler.
D 68-7 658 712
‫�آنهــا كــه چــو �آب صافــى و ســاده روند‬
‫انــدر رگ و مغــ ِز خَ لــق چون بــاده روند‬
‫مــن پــاى كشــيدم و دراز افتــادم‬
‫انــدر َكشــتى دراز افتــاده رونــد‬
One who is like pure, clear water Flows through
the minds and souls of people, like wine.
I gave up everything, freed myself from desires,
lay down and streched my legs.
This is the way one sails on the ship.
Su gibi saf ve temiz olan kişi, şarap gibi insanla-
rın akıllarında ve ruhlarında akar. Her şeyimden
vazgeçtim, tutkularımdan kurtuldum, uzandım,
yattım.
Gemide gitmenin yolu budur.
D 68-11 732 785
147
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آنهــا كــه بــه كــوىِ عارفــان افتادنــد‬
‫تــا نَفخــه ُصــور چابــك و دلشــادند‬
‫قومــى بــه فــداىِ َن ْفــس تــن در دادنــد‬
‫قومــى ز خــود و جــان و جهــان �آزادنــد‬
The ones who live in the sage’s
quarter are active
Till the day of Resurrection.
Their hearts are full of joy.
Some people are ready to sacrifice themselves to
the world,
But others are already free from both the self
and the world.
Ariflerin mahallesinde yaşayanlar, sûr üfürülün-
ceye kadar çeviktir, gönülleri neşelidir. İnsanların
bazıları, kendilerini, nefisleri uğruna feda ederler.
Bazıları da hem kendilerinden hem de dünyadan
özgürdürler.
D 68-9 670 724
‫�آنهــا كــه دل از الســت مســت �آوردنــد‬
‫جــان را ز عــدم عشق‌پرســت �آوردنــد‬
‫از دل بنهادنــد قــدم بــر ســ ِر جــان‬
‫تــا يــك د ِم ُپــر دَرد به‌دســت �آوردنــد‬
When people come from non-being,
Drunk with Alast, their souls worship Love.
But, once they put their heads on the feet of
their souls.
They begin times full of troubles.
Gönülleri, yoklukta, Elest’le sarhoş olanların ruh-
ları (bu dünyaya)
Aşka tapmaya gelmiştir.
Ancak, başlarını, ruhlarının ayaklarına koydukla-
rında, dertlerle dolu zamanları başlamıştır.
D 68-10 673 727

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آنهــا كــه ز يــارانِ نكــو ببريدنــد‬
‫افســون و َد ِم راه زنــان بشــنيدند‬
‫همچــون بــ ِز لنــگ بــاز پــس خيزيدنــد‬
‫گــرگان همــه را يــكان يــكان بدريدنــد‬
When one abandons good friends, He feels the
breath of brigands and Stumbles like a lame
goat
To become the prey of hungry wolves.
İyi dostları terk edenler, yol kesenlerin nefesini his-
sederler.
Topal bir keçi gibi tökezler ve aç kurtlara av olur-
lar.
D 68-12 678 732
‫�آنهــا كــه محققــان و ره بیناننــد‬
‫اســرار تــرا یــكان یــكان مــی داننــد‬
‫لیكــن ز كــرم پــردۀ كــس ندراننــد‬
‫زان ســان كــه زمانــه می رود مــی رانند‬
The Ones who have attained the path
Learned Your secrets one by one.
And, out of kindness, they don’t drop the
curtains for others.
Be as quiet and tolerant, while walking through,
as passing time.
Hakikat yolunu görenler, tek tek sırlarını bilirler.
Ancak, keremlerinden, kimsenin perdesini yırt-
mazlar.
Zaman nasıl gelip geçerse onlar da yürürler; hoş
görür, susarlar.
D 69-13 724 778
148
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آنهــا كــه شــب و روز تــرا بــر اثرنــد‬
‫ ولــى مختصرنــد‬،‫ص ّيــا ِد نهاننــد‬
‫بــا هــر كــه بســازى تــو از �آنــت ِب ُبرنــد‬
‫ كشــان كشــانت ببرنــد‬،‫گــر تــو نَــ َروى‬
You don’t know it, but there is someone who is
watching you day and night.
There are invisible, secret pursuers. They don’t
show you their intention,
And they separate you from the One so that you
feel alone. And, if you don’t go out of yourself,
they will drag you out.
Bilmiyorsun, ancak, gece gündüz seni izleyenler
var.
Onlar, görünmeyen, gizli avcılardır.
Sana, niyetlerini göstermezler.
Seni yalnız bırakmak için dostlarından ayırırlar.
Yalnız gitmezsen, seni sürükleyerek götürürler.
D 68-6 684 738
‫�آنهــا كــه مح ّققــانِ ايــن درگاهنــد‬
‫بــرگ كاهنــد‬
ِ ‫اهــل دل چــو‬ ِ ِ‫نــز ِد دل‬
‫اهــل دل خاصــگانِ شاهنشــاهند‬ ِ
‫خــرج راهند‬
ِ ،‫باقــى همه هر چه هســت‬
The scholar who searches for truth behind this
door Is like a piece of straw for lovers. The One
who becomes master of his heart
Is in the company of the Sultan of Sultans.
The rest are pieces of straws.
Bu kapının arkasında gerçeği arayan bilgin, gönül
ehlinin katında, saman çöpüne benzer.
Gönül ehli olanlar, Sultanların Sultanının öz
adamlarıdır.
Geri kalanlar ise saman çöpüdür.
D 68-8 735 788

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن يــار كــه از طبيــب دل بربايــد‬
‫او را دارو طبيــب چــون فرمايــد؟‬
‫ســن خويــش اگــر بنمايــد‬
ِ ‫يــك ذ ّره ز ُح‬
‫وال َّلــه كــه طبيــب را طبيبــى بايــد‬
What medicine could a doctor give to the
Beauty
Who charmed him and took away his heart?
If that Beauty would show him a small sign of
Her beauty,
By God, the doctor would need another doctor
for himself!
Hekimin gönlünü çalana, hekim ne ilaç verebilir?
O, güzelliğinin bir zerresini gösterse, hekime de bir
başka hekim gerekir.
D 79-100 827 879
‫�آهــو بــدود چــو در ِپ َيــش ســگ بينــد‬
‫اســب دونــده حملــۀ بــگ بينــد‬
ِ ‫بــر‬
‫چنــدان بــدود كــه در تنــش رگ بينــد‬
‫صلاح خود در �آن تگ بيند‬ ِ ‫زيرا كه‬
A gazelle runs when it sees a dog.
When he is attacked, a rider gallops,
And you can see his widened blood vessels.
They both are seeking salvation in their bodies.
Ceylan, peşinde köpek görünce, koşar. Ata binmiş
er de bir saldırı görünce, öylesine koşar ki bede-
nindeki damarlar şişip görünür.
Çünkü onlar kurtuluşlarını bedende görürler.
D 103-312 744 797
149
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن يــار كــه عقلهــا شــكارش مى‌شــد‬
‫و�آن يــار كــه كوههــا قــرارش مى‌شــد‬
:‫زلــف خــود بريــدى گفتا‬
ِ ‫ ســ ِر‬:‫گفتــم‬
‫بســيار ســر انــدر ســ ِر كارش مى‌شــد‬
There is a mind-catching Beloved who resides
above the mountains.
I asked Him openly, “Have you intentionally
untied and scattered Your hairs?”
“Yes,” He answered.
Oh, so many heads have lost their way at the tip
of those hairs!
Akılları avlayan o Sevgiliye, dağlarda oturan o eşsiz
yâre dedim ki:
“Saçlarının ucunu mu kestirdin?”
Evet dedi ve ilave etti:
“Bu saçların ucundan nice başlar kesildi, yok oldu,
gitti.”
D 103-308 620 674
‫اِ ْجــرى د ِه ارواحــى و ســلطانِ ابــد‬
‫گــر چــه بــه لقــب بهــاىِ دينــى و ولــد‬
‫مگــذار كــه ســاغ ِر وفــا درشــكند‬
‫چون شيشــه شكست پاىِ مستان بخلد‬
Because your surname is Bahauddin Veled,* You
command souls; you are the Sultan of eternity.
Don’t let the glass of loyalty be broken. Its pieces
will hurt the feet of the drunks.
*This rubai is addressed to Mevlana’s elder son
-- Sultan Veled, who was named so in honor of
Mevlana’s father, Bahauddin Veled, who had the
nickname, “Sultan of Ulema.”
Her ne kadar lâkabın, Bahaüddin Veled ise de sen
ruhlara hükmedensin. Sonsuzluk sultanısın.
Vefâ kadehinin kırılmasını hoş görme çünkü kırı-
lan parçaları, sarhoşların ayaklarını yaralar.
D 97-261 454 509
 150

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫حيــات دوســت بيمــار نمانْــد‬

ِ ‫از �آ ِب‬ ‫تــش ســوداىِ تــوام تابــى بــود‬ ِ ‫از �آ‬
‫وصل دوســت يــك خار نمانْد‬ ِ ‫گلبن‬
ِ ‫وز‬ ‫صحبــت تــو �آبــى بــود‬
ِ ‫در جــوىِ دل از‬
‫گويند دريچه‌يى اســت از دل ســوىِ دل‬ ‫�آن �آب ســراب بــود و �آن �آتــش بــرق‬
‫چــه جــاىِ دريچه‌يى؟ كــه ديــوار نمانْد‬ ‫قصه مگــر خوابى بود‬ ّ ‫بگذشــت كنــون‬
The Beloved’s water of life is the cure for all A spark came to me from your fire.
diseases. The joy of your words was flowing in my heart
No thorn is left on the Beloved’s rose sapling of like a river.
union. But, that water was a mirage; that spark was
They say, “There is a window between hearts.” lightning, one strike, then gone.
Never mind the window when there are no walls Everything was a dream, but its memory still
remaining. remains.

Sevgilinin bengisuyu, bütün hastalıklara derman
oldu.
Sevgilinin gül fidanında bir diken bile kalmadı.
Derler ki: “Gönülden gönüle bir pencere vardır.”
Pencereyi bırak, duvar bile kalmadı.
Senin sevda ateşinden içimde bir alev vardı.
Gönülde, senin sohbetinden bir neşe ırmağı akı-
yordu.
O su bir serapmış, o ateş de bir şimşek.
Göründü kayboldu, parladı, geçti.
Meğer her şey bir rüyaymış, sadece anısı kaldı.

D 67-2 650 704 D 100-290 782 834

‫عشــق دوســت َت ْفهــا بزنيــد‬

ِ ِ ‫از �آ‬
‫تــش‬
‫وان �آتــش را دريــن علفهــا بزنيــد‬
‫چنگ غمش چو ناىِ ما بگرفتســت‬ ِ ‫�آن‬
‫مــا را بــه َمثَــل بــر همــه دفهــا بزنيــد‬
Get some sparks from the Beloved’s fire
And bura out this fodder.
Since His sorrow’s hand has already grabbed the
nay of your heart,
Start playing these tambourines.
‫تــش عشــق ســردها گــرم شــود‬ ِ ‫از �آ‬
‫تابــش عشــق ســنگها نــرم شــود‬
ِ ‫وز‬
‫اى دوســت! گنا ِه عاشقان سخت مگير‬
‫كــز بــادۀ عشــق َمــرد بى‌شــرم شــود‬
Love’s fire warms cold hearts, melts stones.
Forgive lovers for their sins,
O friend!
A man becomes shameless When he drinks
Love’s wine.

Sevgilinin ateşinden kıvılcımlar alıp, otu yemleri Aşk ateşi, soğuk gönülleri ısıtır, taşları eritir.
yakın. Ey dost, Âşıkların günahlarını affet.
Onun gam eli, gönlünün Ney’ini kaptı. Çünkü aşk şarabından içenler utanmaz olurlar.
Siz de bütün defleri çalmaya başlayın.

D 76-81 864 916 D 76-75 795 847


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از �آدميــى دمــى بــه جانــى ارزد‬
‫ بــه كانــى ارزد‬،‫يــك مــوى كــزو فتــد‬
‫صحبــت او‬
ِ ‫هــم �آدميــى ُبــ َود كــه از‬
‫ملــك جهانــى ارزد‬ ِ ‫ناديــدنِ او‬
There is someone that, “I’d love to give up my life
to be together with.”
A piece of his hair is worth the whole gold mine.
But, there is another one whom I don’t want to
be talking with,
Because avoiding him is worth the wealth of the
whole world.
Bir insan vardır, bir an onunla beraber olmak, bir
cana değer.
Ondan düşen bir kıl, altın madenine değer.
Ancak bir insan da vardır ki onunla konuşmamak
hatta onu görmemek, dünya mülküne değer.
D 76-76 551 606
‫جانــب عشــق اگــر رســولان َن ُبــ َود‬
ِ ‫از‬
‫اين روزىِ زيركان و گولان َن ُب َود‬
‫عشــق تو چو ابريشــم درهم شــده است‬ ِ
‫ن ّقادى �آن كا ِر ملولان َن ُب َود‬
If messengers didn’t bring help from Love,
How could the smart one and the fool sustain
themselves?
Your Love is like a tangled silk ball, Not for the
impatient to untie.
Aşkın katından elçiler gelmeseydi, akıllılar ve ap-
tallar, rızık alabilirler miydi?
Senin aşkın birbirine dolanmış ipek ipliğe benzer;
onu açmak, sabırsızların harcı değildir.
D 76-74 767 820
151
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــاب تــو نــى يــار و عــدو مى‌مانَــد‬
ِ ‫از‬
‫در بــز ِم تــو نــى رطــل و ســبو مى‌مانَــد‬
‫جانــا گيــرم كــه خونــم �آشــاميدى‬
‫شــهد تــو بــو مى‌مانَــد‬
ِ ِ ‫�آ ِخــر بــه‬
‫لــب‬
Since You have this Divine light on Your face,
How could anyone become lonely, return to the
enemy?
How could anyone not find a glass at Your
assembly?
Even if You drink my blood, O Beloved, the smell
of Your sweet lips will remain with me!
Senin yüzündeki nurdan, dostsuz kalınıp, düşmana
dönülür mü?
Senin meclisinde kadehsiz, testisiz bir hale düşülür
mü?
Sevgili, varsayalım ki kanımı içtin, sonunda o bal du-
daklardan da benden bir koku olsun kalmaz mı?
D 101-295 656 710
‫كــف پــات ســران حيراننــد‬
ِ ‫خــاك‬
ِ ‫از‬
‫كــوران همــه مســتند و كــران حيراننــد‬
‫وان پاكانــى كــه در صفــا محــو شــدند‬
‫هــم ايشــان نيــز انــدر �آن حيراننــد‬
Heads are envious of the ground You step upon.
Blind ones are drunk; deaf ones are confused.
The ones who are annihilated in the sea of
cleanliness Are lost gazing at You.
Ayağının bastığı toprağa, başlar hayrandır.
Senin aşkından körler, sağırlar şaşkın ve sarhoştur.
Arılık denizine dalıp yok olanlar bile
Senin bakışlarında kaybolmuşlardır.
D 97-262 720 774
 152

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫از درد چــو جــانِ تــو بــه فريــاد �آيــد‬
‫�آن‌گــه ز خــداىِ عا َلمــت يــاد �آيــد‬
‫ داد �آيــد‬،‫وال َّلــه كــه اگــر داد كنــى‬
‫ بــاد �آيــد‬،‫ بــاد ُبــ َود‬،‫ور عشــوه دهــى‬
You remember the creator of the universe when
you are in trouble. If you call Him deep down in
your heart and soul,
He will come to Help.
If not, you’ll get nothing.
Canın dertten feryat edince,
Allah aklına gelir.
Gönlünden ve ruhundan gelerek O’na seslenirsen,
O senin yardımına gelir. Böyle seslenmezsen, eline
hiçbir şey geçmez.
‫از ديــدن ُرويــى كــه تــرا ديــده ُبــ َود‬
‫مــا را بــه خــدا نــو ِر دل و ديــده ُبــ َود‬
‫خاصــه ُرويــى كــه از ازل تــا بــه ابــد‬
‫از ديــدنِ ُروىِ تــو نب ّريــده ُبــ َود‬
I swear to God that the image of the face that has
seen Your grace
Is glory to my heart as well as to my
eyes,
Especially if that face
Has seen Your beauty throughout
eternity.
Allah’a and olsun ki Senin yüzünü gören yüzü gör-
mek, bizim gönlümüze ve gözümüze nur olur.
Bilhassa ezelden edebe kadar her şeyde Senin gü-
zelliğini gören, o yüzü görmekten ayrılmayan yüz
olursa.

D 76-79 816 868 D 100-291 778 830

‫از روی تــو روی مــن جمالــی دارد‬
‫چشــمم ز رخــت خــوب خیالــی دارد‬
‫از تــو جگــرم �آ ِب زلالــی دارد‬
‫ســماع مــا كمالــی دارد‬
ِ ‫امــروز‬
O Beloved, my face has gained grace from Your
beauty!
Your beautiful image is always in my eyes!
My heart is filled with Your grace and mercy.
There is a different beauty, maturity, in o ur sema
today.
Ey sevgili, yüzüme senin yüzünden bir güzellik
geldi.
Güzel hayalin her zaman gözlerimde.
Gönlüm, senin lütfun ve merhametinle doldu.
Bugün semâ’mızda farklı bir güzellik ve olgunluk
var.
‫شــربت ســوداىِ تو هر جان كه َمزيد‬
ِ ‫از‬
‫ در مزيدســت مزيــد‬،‫اى �آ ِب حيــات‬
‫ بــوىِ تو ديد‬،‫مــرگ �آمــد و بــو كرد مرا‬
‫زان روز اجــل اميــد از مــن ببريــد‬
O water of life, whoever tastes
Your Love’s wine Adds life to his life.
Death came and smelled me,
But when it got Your smell, it left me alone.
Ey bengisu, Senin sevda şerbetinden kim tadarsa
ömrüne ömür katar.
Ölüm gelip, beni kokladı.
Senin kokunu alınca, beni yalnız bıraktı.
O günden beri, ecel benden umudu kesti.

D 75-72 505 560 D 70-22 852 904


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫عشــق تــو �آ‬
‫تــش جوانــى خيــزد‬ ِ ‫از‬
‫در ســينه جمالهــاىِ جانــى خيــزد‬
‫ حلالســت تــرا‬،‫ ب ُِكــش‬،‫‌كشــ َيم‬ُ ‫گــر مى‬
‫شــتن دوســت زندگانــى خيــزد‬ ِ ‫كــز ُك‬
There is a flame of youth in Your Love.
The peerless beauty of Your soul appears in my
heart.
O Beloved, if You want to kill me, I’m all Yours!
New life comes from being killed by the
Beloved.
Aşkından gençlik ateşi çıkıyor. Gönlümde, ruhu-
nun güzelliği var.
Ey Sevgili! Beni öldüreceksen, öldür. Ben Seni-
nim.
Sevgilinin öldürmesinden dirilik doğar.
D 76-73 557 612
‫عشــق خــدا نه بــر زيان خواهى شــد‬
ِ ‫از‬
‫بيجان ز كجا شوى كه جان خواهى شد‬
‫ا ّول بــه زميــن ز �آســمان �آمــده‌اى‬
‫و �آ ِخــر ز زميــن بــر �آســمان خواهى شــد‬
God’s Love never harms you.
How can you lose your soul
When you will become pure soul?
First, you came to the world from the sky;
In the end you will ascend to the sky again.
Allah aşkı sana hiçbir zaman zarar vermez.
Sen, saf bir ruh olacağın zaman, nasıl ruhsuz kala-
bilirsin ki?
Önce yeryüzüne gökten indin.
Sonunda yine yeryüzünden göğe yükseleceksin.
D 101-293 622 676
153
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق تــو دريــا همــه شــورانگيزد‬
ِ ‫از‬
‫در پــاىِ تــو ابرهــا دُرر مى‌ريــزد‬
‫عشــق تــو برقــى بــه زميــن افتادســت‬
ِ ‫از‬
‫ايــن دود در �آســمان از �آن مى‌خيــزد‬
O Beloved, the sea boils with passion because of
Your Love,
The clouds rain pearls at Your feet.
Lightning strikes the earth because of Your
Love,
And smoke ascends to the skies because of it.
Sevgilim, deniz Senin aşkından coşup köpürüyor.
Bulutlar, ayağına inciler yağdırıyor.
Aşkından bir şimşek çakıp yeryüzüne düştü ve şu
duman gökyüzüne o yüzden yükseliyor.
D 75-71 559 614
‫از لشــك ِر صبــرم عَ َلمــى بيــش نمانْــد‬
‫وز هرچــه مــرا بــود غمــى بيــش نمانْــد‬
‫ كز ســ ِر عشــوه هنوز‬،‫ايــن ُطرفه‌ترســت‬
‫دَم مى‌دهــد و مــرا دمــى بيــش نمانْــد‬
Nothing is left of the army of my patience except
a flag.
Only sorrow is left from my belongings.
Most amazing, He is still philandering and
charming,
Yet nothing else but one last breath is left with
me.
Sabır ordumdan, bir bayraktan başka bir şey kal-
madı.
Varımdan, yoğumdan sadece aşkın gamı kaldı.
Şaşılacak şeydir ki o hâlâ cilveli ve çekici.
Ancak, bende bir soluktan başka bir şey kalmadı.
D 68-4 652 706

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از فقــر بــه انــواع ســخنها گفتنــد‬
‫در بى‌خبــرى گوهــ ِر معنــى ُســفتند‬
‫واقــف چــو نگشــتند ز اســرا ِر جهــان‬
‫ا ّول َزنَخــى زدنــد و �آخــر خفتنــد‬
Learned men said different things about
Absence.
They pierced the pearl of wisdom on the way of
ignorance.
But, they were unable to understand the secret
of the Universe.
First, they wise-cracked, then fell on the ground
and slept.
Bilginler yokluk hakkında çeşitli sözler söylediler.
Cahillik yolunda bilgelik incileri deldiler.
Ancak, kâinatın sırrını anlayamadılar.
Önce, çene çaldılar, sonra yattılar, uyudular.
D 67-1 666
‫ســنگ خــاره جانانه شــود‬
ِ ‫لطــف تــو‬
ِ ‫از‬
‫�آن لحظــه كه شــيوه‌هات مســتانه شــود‬
‫زلــف تــو چــو ظاهــر گــردد‬
ِ ‫زنجيــ ِر دو‬
‫لقمــانِ حكيــم نيــز ديوانــه شــود‬
Your drunken beauty charms even a granite
stone
And brings it back to life by making it Your
Beloved.
When Your hair fell on Your shoulder,
Even Lokman became insane.
Cilvelerin sarhoşçasına belirdiğinde, lütfunla mer-
mer bile canlanır, bir sevgili olur.
İkiye ayrılmış saçların omuzlarına düştüğünde,
lokman hekim bile deli, dîvâne olur.
D 76-80 809
154
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫لطــف تــو هيــچ بنــده نوميــد نشــد‬
ِ ‫از‬
ِ ‫مقبــولِ تــو جــز ُم ْقب‬
‫ِــل جاويــد نشــد‬
‫لطفــت بــه كــدام ذ ّره پيوســت دمــى‬
‫كان ذ ّره بِــ ْه از هــزار خورشــيد نشــد؟‬
Your grace gives hope to everyone.
Your favors become eternal.
Particles that receive Your grace for the length of
a breath
Glow brighter than thousands of suns.
Senin lütfun herkese umut verir.
Sana makbul olanlar ebedi olurlar.
Lütfun, hangi zerreye bir an gelirse, o zerre binlerce
güneşten daha fazla parlar.
720 D 76-78 612 666
‫باشــد‬ ‫از مــا بــت عیــار گریــزان‬
‫باشــد‬ ‫وز یــاری مــا یــار گریــزان‬
‫وییــم‬ ‫او عقــل منــور مــا مســت‬
‫باشــد‬ ‫عقــل از بــر خمــار گریــزان‬
That heart-catching charmer is running away
from us.
The Beloved is running away from us. He is pure,
clear reason; we are drunk because of Him.
Reason most certainly runs away from drunks.
O gönüller alan güzel, bizden kaçıyor, sevgili sev-
gimizden kaçıyor.
O tüm akıl, biz ise O’nun yüzünden sarhoş olan-
larız.
Akıl, elbette sarhoşt an kaçar.
861 D 101-294 --- ---
 155

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫از مــرگ دلا نــه بــر زيــان خواهى شــد‬
‫بيجان ز كجا شوى كه جان خواهى شد‬
‫ا ّول بــه زميــن ز �آســمان �آمــده‌اى‬
‫و �آ ِخــر ز زميــن بــر �آســمان خواهى شــد‬
O heart, no harm comes to you from death.
How can you become lifeless when you become
soul?
First, you came from the sky to the earth.
In the end, you’ll ascend back to the sky.
A gönül, ölümden bir ziyan görmezsin, nasıl cansız
kalacaksın?
O’nun aşkıyla can olacaksın sen.
Önce yeryüzüne gökten gelmiştin, sonunda gene
yeryüzünden göğe yükseleceksin.
‫از نزديكــى كــه دلســتان را باشــد‬
‫مــن ظــن نبــرم كــه نيــز جــان را باشــد‬
‫وال َّلــه نكنــم يــاد مــن او را هرگــز‬
‫ز �آن ُروى كــه يــاد غايبــان را باشــد‬
That heart-catching beauty is closer to us than
our soul.
I never call Him,
Because the One who is called Is the One who is
not here.
Gönüller alanın yakınlığı, canımızdan bile bize
daha yakın.
Ben O’nu asla anmam.
Çünkü, yanımızda bulunmayanlar anılır.

D 77-82 622 676 D 101-292 572 627

‫طبــع بدانديــش نمانْــد‬

ِ ‫نيكــى تــو‬
ِ ‫از‬ ‫از نَــى شــكر اى جــان بــه مدارا ســازند‬
‫غصــه و غــم زانــدك و بيــش نمانْــد‬
ّ ‫وز‬ ‫درخــت تــوت ديبــا ســازند‬
ِ ‫بــرگ‬
ِ ‫وز‬
‫جلالــت تــو عالــم بگرفــت‬
ِ ‫از خيــل‬ ‫ صبــرى بنماى‬،‫ مكــن شــتاب‬،‫�آهســته‬
‫تــا جملــه َم ِلك شــدند و درويــش نمانْد‬ ‫كــز غــوره بــه روزگار حلــوا ســازند‬
No ill temper was left because of Your good O my soul, they found a way to make sugar out
nature. of sugarcane.
No sorrow, no trouble remained. They weave silk out of the matter of mulberry
Troops of Your majesty conquered the universe. leaves.
Everyone became a Sultan; no one remained Be patient: Bitter grapes Become halva with
poor. time.

Senin huyunun güzelliğinden,kimsede kötülük Ey canım, şekerkamışından şeker yapmanın bir

kalmadı. yolunu buldular.
Ne dert kaldı ne de gam. Dut yaprağından ipek kumaş dokudular. Sabırlı ol,
Büyüklüğünün orduları, cihanı fethetti. koruk; zamanla helva olur.
Herkes Sultan oldu, yoksul kalmadı.

D 68-5 653 707 D 67-3 689 743


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اســرا ِر تــو داراىِ فلــك مى‌دانــد‬
‫كو موى به موى و رگ به رگ مى‌داند‬
‫گيــرم كــه بــه زَرق خَ لــق را بفريبــى‬
‫بــا او چه كنى كه يــك به يك مى‌داند؟‬
The One who commands the skies and knows all
your secrets Places everything-hair by hair, vein
by vein. Assume you can deceive people with
lies.
But, how can you deceive Him?
He knows everything -- detail by detail.
Senin bütün sırlarını gökyüzünün hâkimi bilir.
Kıldan kıla, damardan damara her şeyi bilen var
ya, O bilir.
Diyelim ki oyun oynayıp düzen kurup halkı aldat-
tın.
O’na karşı ne yapabilirsin ki?
Tek tek her şeyi O bilir.
D 77-85 648 702
‫طبــع دلفروزيــت نبــود‬
ِ ‫افســوس كــه‬
‫جــز دلشــكنى و سينه‌ســوزيت نبــود‬
‫مــن داده ُبــدم بــه تــو دل و ديده و جان‬
‫ وليــك روزيــت نبــود‬،‫تــو بــرده ُبــدى‬
It is bad that your character can’t enlighten
anyone.
You have done nothing but hurt and break
hearts. Although I gave you my heart, my life,
my eyes, You just took them all!
What can I do against your fortune?
Yazıklar olsun ki gönüller aydınlatan bir huyun
yokmuş.
Gönül kırmaktan ve can yakmaktan başka bir şey
yapmadın.
Sana gönlümü, hayatımı ve gözlerimi vermiştim,
ancak sen hepsini alıp gittin.
Ne yapabilirim ki kısmetin değilmiş.
D 77-83 763 816
156
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اســرا ِر زبــان مــن بــه مرغــان نرســيد‬
‫ترســم كــه بگويــم بــه ســليمان نرســيد‬
‫در پــردۀ عشّ ــاق يكــى راز نمانــد‬
‫كان راز به صد شــيوه بدين جان نرسيد‬
Birds could never understand the secrets of my
words.
Even Solomon had never heard them.
But, I am afraid that no secret is left in the tune
of lovers
That hasn’t reached me yet.
Kelimelerimin sırlarını kuşlar anlayamazlar.
Süleyman bile bu sırları duymamıştır derdim, an-
cak, korkuyorum.
Âşıkların perdesinde, bana ulaşmayan bir sır kal-
madı.
D 77-89 857 909
‫اكنــون كــه ُرخَ ت جــان و جهانى بربود‬
‫در خانــه نشســتنت كجــا دارد ســود؟‬
‫ نمى‌دانســتى‬،‫�آن روز كــه مــه شــدى‬
‫كانگشــت نمــاىِ عا َلمــى خواهى بود؟‬
Now that the beauty of your face has caught the
soul of the world,
What is the use of hiding in the house?
Didn’t you know that when you became like the
Moon grown full,
Everyone would point their finger at you?
Yüzünün güzelliği şimdi canı da cihanı da kaptı.
Evde saklanmanın ne anlamı var ki?
Büyüdüğünde, bütün dünyanın seni parmakla
göstereceğini bilmiyor muydun?
D 77-84 757 810

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫امروز خوشســت �آن‌كــه دل خوش دارد‬
‫از جــا ِم ازل جــانِ قدح‌كــش دارد‬
‫در �آ ِب حيــات غوطــه دارد دلِ او‬
‫تــا غــم خــو َرد �آن‌كــه در دل �آتــش دارد‬
Today is a nice day, a happy and cheerful one.
He who has soul drinks wine from the glass of
eternity.
His heart swims in the water of life.
The one who carries the fire of Love in his heart
Doesn’t care what happens around him.
Bugün, güzel bir gündür; mutlu ve neşeli.
O’nun ezel kadehinden şarap içen bir canı vardır.
Gönlü, bengisuyun içinde dalgalanır.
Gönlünde aşk ateşi olan, hiç gam yer mi?
D 77-88 493 548
‫ســماع تــو خــوش و َكــش �آمــد‬ِ ‫امــروز‬
‫لــذت و پــر ذوق و َط َر ْب َكــش �آمــد‬
ّ ‫پــر‬
‫اينــك كمــ ِر كهنــه در انداخــت دلــم‬
‫دف تــو شــرمش �آمــد‬ ِ ‫زيــرا ز كــف و‬
Sema was full of joy and pleasure today.
All the worlds spun around me in endless
celebration.
My soul lost its grip; my body shed its fatigue.
Hearing your hands clap, your drum beat,
discarding my heart’s old belt,
I floated up to the heavens.
Bugün semâ, zevk ve neşe dolu.
Bütün dünyalar sonsuz kutlamayla etrafımda dö-
nüyorlar.
Gönlüm, eski kemerini attı.
Çünkü senin elinden, avucundan ve tefinden
utandı.
D 77-86 629 683
157
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امــروز خوشســت هــر كه او جــان دارد‬
‫كــف پــاىِ ميــ ِر خوبــان دارد‬
ِ ‫ُرو بــر‬
‫داغ هجــران دارد‬ِ ‫بلبــل مســت‬
ِ ‫چــون‬
‫مســكن شــب و روز در گلســتان دارد‬
Today is a nice day for the lover.
He puts his face at the feet of that beauty’s
Sultan.
He is turned into a drunken nightingale with the
fire of separation in his heart.
He stays in the rose garden all day and all night.
Bugün âşık için güzel bir gün.
Yüzünü Sultanın ayağına sürmüştür.
Sarhoş bülbül gibi, gönlünde ayrılığın ateşi vardır.
Gece gündüz gül bahçesinde oturur durur.
D 77-87 497 552
‫امشــب چــه لطيــف و بــا نــوا مى‌گردد‬
‫لطفــى دارد كــه كــس بــدان پــى نبــرد‬
‫انــدر گل و ســنبلى كــه ارواح چــرد‬
‫خيــره شــد و خــواب و ُروبــرو مى‌نگــرد‬
This night is passing by so beautifully, But no
one can understand its charm and beauty.
Sleep is astonished by the beauty of the rose and
jasmine gardens,
Where souls are strolling and lovers are
enchanted just by looking at each other.
Bu gece, ne kadar güzel geçiyor.
Öyle bir güzelliği var ki kimsecikler o güzelliğin
sırrına eremezler.
Ruhların bulundukları gül ve sümbül bahçelerin-
de uyku, bu güzelliğe hayran. Âşıklar ise yüz yüze
bakarak mest olmuşlardır.
D 101-296 476 531

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ايــن دم چیــزی در ســ ِر مــا مى‌گــردد‬
‫دل مــرغ شدســت و در هــوا مى‌گــردد‬
‫هــر پــارۀ مــن جــدا جــدا مى‌گــردد‬
‫�آن يــار مگــر ِگــر ِد وفــا مى‌گــردد؟‬
Something is turning around in our head
tonight.
Heart has become a bird, flying in the air.
Every particle of my body is trembling.
I wonder -- maybe the Beloved is turning around
devotion?
Bu gece, başımızda bir şey dönüyor.
Gönül kuş olmuş, havalarda uçuyor.
Her zerremiz, ayrı ayrı titriyor.
Yoksa O sevgili, vefanın, çevresinde mi dönüyor?
D 101-297 474 529
‫شب �آن نيست كه از خانه ر َوند‬ ِ ‫امشب‬
‫از يــا ِر يگانــه ســوىِ بيگانــه ر َونــد‬
‫شــب �آنســت كه جانهاىِ عزيز‬ِ ‫امشــب‬
‫تــش اشــتياق مســتانه ر َونــد‬ ِ ‫در �آ‬
Tonight is not the niglıt to go out of the house
And leave that peerless Beloved to go to a
stranger.
Tonight, all souls must plunge into the fire of
longing And walk like drunks.
Bu gece, o gece değil ki evden gitsinler.
Tek Sevgiliyi bıraksınlar da yabancıya doğru git-
sinler.
Bu gece, öyle bir gece ki aziz canlar, özlem ateşine
dalıp sarhoşça yürüyüp giderler.
D 97-263 733 786
158
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امشــب ســاقى به َمشك مى َگردان كرد‬
‫دل يغمــا ُبــرد و دســت در ايمــان كــرد‬
‫مــى لعل ريخت تــا طوفان كرد‬ ِ ‫چنــدان‬
‫يك‌بــاره ُوثــاقِ عقــل را ويــران كــرد‬
The cupbearer is serving wine not by glasses, but
by pitchers tonight.
He has plundered every heart and is now looking
at faiths.
He has served so much wine
That a flood has taken away the house of mind.
Bu gece sâkî şarabı kadehle değil testi ile sunuyor.
Her gönlü yağmaladı, şimdi de imana el atıyor.
O kadar şarap sundu ki şarap sel oldu, aklın evini
alıp götürdü.
D 97-264 524 579
‫شهســوار شــب‌ديز ُبــ َود‬ ْ ‫انــدر خــو ِر‬
‫وانــدر خــو ِر ديــگ و كاســه َك ْفليــز ُب َود‬
‫صــك حيــز ُبــ َود‬ ِ ‫جايــى كــه دَلالــه َح ْف‬
‫ــكرريز ُبــ َود؟‬ َ ‫�آنجــا چــه جهــاز و چــه ِش‬
A good rider deserves a black horse.
For a cauldron, there is a good skimmer.
But, when a bad one becomes a bride,
Neither dowry nor sherbet are needed.
İyi bir binici yağız atı hak eder.
Kazan ise kepçeyi
Bir kötünün gelin olacağı yerde ne çeyiz gerekir ne
de şeker şerbeti.
D 101-298 760 813
 159

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫انــدر دلِ بى‌وفــا غــم و ماتــم بــاد‬ ‫خــاك تــو زر مى‌گــردد‬

‫ ز عالــم كم باد‬،‫�آن را كــه وفــا نيســت‬
‫ديــدى كــه مــرا هيــچ كســى يــاد نكرد‬
‫جــز غــم؟ كــه هــزار �آفريــن بــر غــم باد‬
The unloyal heart should be drawn in
mourning.
The unfaithful shouldn’t have a place in this
world.
No one will remember me better than grief.
Troubles are my loyal friends. Many thanks to
them.
ِ ‫انــدر رمضــان‬
‫چــون ســنگ كــه ســرمه بصــر مى‌گردد‬
‫�آن لقمــه كــه خــورده‌اى دُرر مى‌گــردد‬
‫و�آن صبــر كــه كــرده‌اى نظــر مى‌گــردد‬
Fasting in Ramadan turns your body into gold;
It grinds your existence to make salve for the
eyes.
When you break fasting, every bite becomes a
pearl of meaning.
To increase your patience, they open the eye of
your heart.

Vefâsız gönül, gam yesin ve bu dünyada huzur bul-
masın.
Beni, gamdan başka kimsecikler hatırlamıyor.
Gama binlerce defa teşekkürler.
Ramazanda, vücudunun toprağını altın ederler.
Varlığını ezip, seni göze sürme yaparlar.
Orucunu açtığında, yediğin her lokma bir mânâ
incisi haline gelir.
Sabrını artırmak için gönlün gözünü açarlar.

D 78-92 435 490 D 78-91 477 532

‫انديشــۀ هشــيا ِر تــو هشــيار ُكشَ ــد‬
‫زارش ُكشَ ــد و بــه زارىِ زار ُكشَ ــد‬
‫شــاهانِ زمانــه خصــم بــر دار َكشَ ــند‬
‫دولــت بيــدا ِر تــو بــى‌دار ُكشَ ــد‬
ِ ‫و �آن‬
Your sensible, sharp mind kills the wise ones.
First, it makes them cry, then kills them.
The Sultans of o ur time put their enemies on the
gallows,
But Your grace kills without gallows.
Senin uyanık düşüncen, aklı başında olanları öl-
dürür.
Hem de onları ağlatarak öldürür.
Zamanın sultanları, hasımlarını darağacına çekip
öldürürler.
Senin devletin ise Âşıkları darağacına çekmeden
öldürür.
‫صلاح دين برانگيخته باد‬ ِ ‫انوا ِر‬
‫در ديــده و جــانِ عاشــقان ريختــه بــاد‬
‫هرجان كه لطيف گشت و از ُلطف گذشت‬
‫صلاح دين در �آميخته باد‬ ِ ‫خاك‬
ِ ‫با‬
May the lights of Selahaddin be kindled!
May they be poured into the eyes of the souls of
lovers!
May every soul be purified by God’s grace By
mixing it with the dust of Selahaddin!
*This quatrin was said most likely after Selahaddin
Zarkub’s death.
Salâhaddin’in nurları saçılsın.
Âşıkların gözlerine, canlarına dökülsün.
Lâtif bir hale gelen her can, Salahaddin’in toprağı-
na karışsın.

D 101-299 606 660 D 81-120 437 492

 160

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ا ّول كــه رخــم زرد و دلــم ُپرخــون بــود‬
‫همخرقــه و همــرا ِه دلــم مجنــون بــود‬
‫�آن صــورت و �آن قاعــده تــا اكنــون بود‬
‫كارى �آمــد كــه �آن همــه مــادُون بــود‬
My face was very pale before; my heart was
crying.
I was crazy like Majnun; this had lasted till the
present.
But then, something happened to me;
Now, everthing in the past has become very
ordinary and forgotten.
Önceleri yüzüm sapsarıydı ve gönlüm Mecnun
gibi kan ağlardı.
Bu düzen şimdiye kadar sürdü.
Şimdi öyle bir iş geldi ki başıma, geçmişteki her şey
hafif kaldı ve unutuldu.
‫اى بــس غايــب كــه در ســماع ماانــد‬
‫از صوفــى و از عــارف و از دانشــمند‬
‫دُورى نزديــك چــون دلِ �آواره‬
‫خــود كيســت روان‌تــر از دلِ بى‌پابنــد؟‬
There is a sufi, a learned man, a sage in o ur
sema.
But, if all of you doesn’t show up,
You become distant like a vain heart.
Nothing goes away faster than a heart
Whose feet haven’t been tied by Love.
Semâmızda sûfî, bilge ve bilginler var, ancak sen
görünmüyorsun.
Sen başıboş bir gönül gibi uzak ve yakınsın.
Ayağı aşk ile bağlanmamış gönülden hızlı gideni
yoktur.

D 103-313 770 823 D 97-265 641 695

‫خــاك زميــن خ ّرم و شــاد‬ ِ ‫اى از َق َدمــت‬ ‫اى �آن‌كــه ز تــو مشــكلم �آســان گــردد‬
‫شــد حامله از شــادى و صد غنچه بزاد‬ ‫مســت احسان گردد‬ِ ‫ســرو و گل و باغ‬
‫ــجم و چــرخ‬ ُ ْ ‫زيــن ُغ ْل ُغ ِله‌يــى فتــاد در َانـ‬ ‫گل سر مستست و خار َبدمست و خُ مار‬
‫چشــم مــاه بــر ن َْجــم فتــاد‬
ِ ‫در غلغلــه‬ ‫جامــى در ده كــه جملــه يكســان گردد‬
The ground you step upon rejoices. O one who relieves my troubles!
It becomes pregnant with pleasure and brings Your grace is making cypresses and rose gardens
hundreds of buds to life. drunk!
Seeing that, the stars in the sky scream and The rose is drunk.
applaud with joy, and the moon glances at the Her thorn is deadly drunk!
stars with amazement. Pour us all one more glass, so we will join in Your
drunken stream.
Sen ayağını bastığın için yeryüzünün toprağı neşe
içinde seviniyor. Ey zor işlerimi kolaylaştıran. Selviyi, gülü, bağı,
Neşesinden toprak gebe kalıp, yüzlerce gonca do- bahçeyi, himmetiyle sarhoş eden. Gül sarhoş, di-
ğurdu. kense kör kütük sarhoş. Bir kadeh de bize sun da
Bu yüzden gökyüzündeki yıldızlarda bir gürültü hepimiz denk olalım.
koptu ve Ay’ın gözü hayretler içerisinde bir yıldıza
takıldı.

D 80-113 451 506 D 81-117 469 524

 161

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى �آن‌كــه مــرا مــا ِه تــو در چرخ كشــيد‬ ‫چشم تو زد‬

ِ ‫ــحر‬َ ‫اى �آن‌كه نخســت بر َس‬
‫از �آ ِب روانِ تــو مــرا چــرخ رســيد‬ ‫چشــم تــو زد‬
ِ ‫وز بانمكــى را ِه نظــر‬
‫تــا جــوى روانســت و َم َنش چــرخ زنان‬ ‫�آن كــس كــه چــو توتياش عــ ّزت دادى‬
‫بس لاله كه خنديد و بسى ُگل كه دميد‬ ‫چشــم تــو زد‬
ِ ‫طريــق مبتكــر‬
ِ ‫�آمــد بــه‬
The charm of Your moon-face turns me. First came the person who charmed you with his
Your running water turns my wheel. beauty,
I’ll keep turning like a water mili as long as the Took your mind away, confused you.
river of Love flows. Then, he entered your eyes as a salve.
So many tulips smile and roses bloom on the Then, he watched his own Beauty through the
banks of that river. eyes of his lover.

Beni, Senin Ay yüzünün güzelliği döndürdü.
Beni, Senin akan suyun, dönmeye zorladı.
Aşk ırmağın aktıkça, ben de değirmenin taşı gibi
dönerim.
Nice lâleler, nice güller bu sevda ırmağının kıyısın-
da açılır.
Önce senin gözünün sihrine vurulan kendini kap-
tıran kişi geldi.
Güzelliğiyle senin bakışının yolunu kesti, aklını
başından aldı.
Gözlerine bir sürme gibi girdi.
Ve kendi güzelliğini Âşığın gözlerinde seyretti.

D 80-112 858 910 D 104-323 553 608

‫اهــل صفــا! كــه در جهــان گردانيد‬

ِ ‫اى‬ ‫اهــل مناجــات كــه در محرابيــد‬
ِ ‫اى‬
‫از بهــ ِر بتــى چــرا چنيــن حيرانيــد؟‬ ‫ يــك زمــان بشــتابيد‬،‫منــزل دُورســت‬
‫او را كــه شــما دريــن جهــان جويانيــد‬ ‫اهــل خرابــات كــه در غرقابيــد‬
ِ ‫وى‬
‫ شــما خــود دانيد‬،‫در خــود چو بجوييد‬ ‫صــد قافله بگذشــت و شــما در خوابيد‬
O nice, beautiful people, what are you looking O pious one, keep praying toward the niche.
for all around tlıe world? Time is passing.
The Beauty you are searching for Is inside of There is a long way ahead, hurry up.
you. O searcher for the truth at the tavern, you are
You’ll find it only there. submerged in the water of recklessness.
Hundreds of caravans have passed, but you are
Ey ter temiz kişiler, still asleep.
dünyada şu Güzeli nerede ararsınız?
Aradığın Güzel, Ey mihraba doğru dua eden dindar, zaman geçiyor,
senin kendi içinde. yol uzun, acele et.
Ey meyhanede gerçeği arayan kişi gaflet suyuna
dalmışsın.
Yüzlerce kervan geçti ve sen hâlâ uykudasın.

D 104-320 863 915 D 75-70 838 890


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى خواجــه! بگــو تــو بنــده‌اى يــا �آزاد؟‬
‫بنــده كــه خَ ــ َرد بــراىِ زشــتى و فســاد؟‬
‫اى دســت بــر�آورده تــرا دســت كه داد؟‬
‫بگــذار مــرا ِد خويــش كاوراســت مــراد‬
O Hodja, tell me -- are you free or bound?
Who would buy such a rebellious and disorderly
slave? O one who raises his hands to pray, tell
me, who raises your hands?
Who gives you the desire to pray? Those desires
are not yours, but His.
Ey Efendi söyle: “Köle misin yoksa hür müsün?”
Kötülükte bulunan bozgunculuk eden köleyi kim
satın alır ki?
Ey elini açıp dua eden,bir düşün:
Kim senin elini açtı, kim verdi sana dua etmek ar-
zusunu?
Bunlar senin değil, O’nun dilekleridir.
D 103-314 447 502
‫اى دولــت! از �آن َســرير يــادت �آمــد‬
‫زان خســر ِو بى‌نظيــر يــادت �آمــد‬
‫اى خيمه كه َش ّقه‌هات رقصان شده است‬
‫زان بــاد و ز دارو گيــر يــادت �آمــد‬
O grace, do you remember the throne?
Do you remember the Sultan of Sultans?
O imperial tent, do you remember
That even the wind can change you from one
form to another?
Ey devlet! O tahtı hatırlıyor musun?
Ruh âlemindeki O eşsiz padişahlar padişahını ha-
tırlıyor musun?
Ey kanatları oynayıp duran çadır, seni hırpalayan
rüzgârın, seni bir şekilden diğer şekle değiştirdiği-
ni hatırlıyor musun?
D 104-316 624 678
162
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى دوست! به هر سخن كسى يار ُكشد؟‬
‫وان‌گاه چــه يــار؟ يــا ِر غمخــوار ُكشــد؟‬
‫ دشــمنى گيــر مرا‬،‫خــود دوســت مگير‬
‫دشمن خويش را چنين زار ُكشد؟‬ ِ ‫كس‬
O my friend, would a good man kill his hriend
for wrong words? Such a friend who stays behind
you shares your troubles.
So, don’t take me as your friend!
Even consider that I am your enemy!
How can you kill your crying enemy?
Ey dostum! Bir kimse, hiç olmayacak söz için dos-
tunu öldürür mü?
Hem de nasıl bir dost? Kederini alan, üzüntüsünü
paylaşan bir dost.
Hatta beni dost olarak görme, düşman olarak gör.
Bir kişi düşmanını bile böyle ağlatarak öldürür
mü?
D 80-115 607 661
‫ كــه ذ ّره‌هــا رقــص كنــد‬،‫اى روز! بــر �آ‬
‫جانها ز خوشــى بى ســر و پا رقص كند‬
‫�آن كــس كــه ازو چرخ و هوا رقص كند‬
‫گــوش تو گويم كــه كجا رقص كند‬ ِ ‫در‬
O sun, rise so particles may start dancing.
Soul, become happy, start dancing without head
and feet.
There is One whom the sky turns around.
Where is He dancing? Come close, I’II whisper
it into your ear.
Ey güneş! Doğ ki zerreler oynamaya başlasın.
Canlar mutlu olup, başsız ve ayaksız oynasın.
Gökyüzünün etrafında döndüğü Birisi var.
O nerede oynuyor?
Gel, yaklaş, kulağına söyleyeyim.
D 80-116 702 756

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى ســر ِو روان! بــا ِد خزانــت مرســاد‬
‫چشــم َبدانت مرســاد‬
ِ ‫چشــم جهان‬
ِ ‫وى‬
‫اى �آن‌كــه تــو جــانِ �آســمانى و زميــن‬
‫رحمت جانت مرســاد‬ِ ‫جز راحت و جز‬
O swaying cypress, may cold autumn’s winds not
hurt you.
O eye of the Universe, may evil’s eye not cast a
glance at you.
You are the soul of earth and sky.
May nothing touch your soul but peace and
comfort.
Ey salına salına yürüyen selvi! Dilerim sana sonbaha-
rın soğuk yeli dokunmasın.
Ey kâinatın gözü! Dilerim sana, kötü gözler değme-
sin.
Sevgilim, Sen gökyüzünün ve dünyanın canısın.
Canına rahatlıktan ve esenlikten başka bir şey gelme-
sin.
D 80-114 448
‫اى دل! اثــ ِر صبــح گــ ِه شــام كــه ديد؟‬
‫عاشــق صــادقِ نكونــام كــه ديــد؟‬
ِ ‫يــك‬
‫فريــاد همــى زنــى كــه مــن ســوخته‌ام‬
‫فريــاد مكــن ســوختۀ خــام كــه ديــد؟‬
O heart, have you ever seen the dawn of a new
day in the middle of a night?
Do you know a real lover with a good name and
reputation?
You keep yelling, “I am burning!”
Don’t. How could you stay raw over the fire?
Ey gönül! Akşam vakti, sabah belirtisini gördün
mü?
Adı ve sanı iyi bir âşık tanıyor musun?
Yanmışım diye feryat ediyorsun.
Feryat etme, yandığı halde, ham kalanı kim gör-
dü?
D 104-318 844
163
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى تازه تنى كه در بلاىِ تو ُب َود‬
‫�آغشته به خونِ كربلاىِ تو ُب َود‬
‫يــا رب كــه چه كار دارد و كا ِر ْســتان‬
‫�آن بيــكارى كــه از بــراى تــو ُبــ َود‬
Your young body is affected by your trouble,
Stained with your Karbala* blood.
When someone becomes idle because of You,
My God, what business can he do?
*Karbala blood -- alludes to the murder of the
prophet Muhammeds grandson,
Imam Hussein, near the city of Karbala, Iraq, in
680 A.D.
Belâna uğrayan körpecik beden, Senin Kerbela’nın
kanlarına bulanır.
Senin yüzünden işsiz güçsüz kalan, Ya Rabbi, ne
işler bulur, ne işler yapar?
503 D 104-317 772 825
‫اى دل ايــن ره بــه قيــل و قالــت ندهند‬
‫جــز بــر د ِر نيســتى وصالــت ندهنــد‬
‫و�آن‌گاه در �آن هــوا كــه مرغــانِ وى‌انــد‬
‫ پــر و بالــت ندهنــد‬،‫تــا بــا پــر و بالــى‬
O heart, you go nowhere on this road by talk and
gossip.
You can’t reach the Beloved unless you pass
through the door of Absence.
If you don’t flutter your wings where His birds
fly,
They don’t give out wings, O heart.
Ey gönül! Bu Aşk yolunda dedikoduyla, lafla hiçbir
yere varamazsın.
Yokluk kapısından geçmeden,
Sevgiliye ulaşamazsın.
O’nun kuşlarının uçtuğu havada kanat çırpmadık-
ça, sana kol, kanat vermezler.
896 D 70-24 737 790

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى عشــق تــرا پــرى و انســان داننــد‬
‫معروفتــر از ُمهــ ِر ســليمان داننــد‬
‫كالبــد جهــان تــرا جــان داننــد‬
ِ ‫در‬
‫مــن بــا تو چنــان ِز َيم كــه مرغــان دانند‬
O Love, fairies know You and humans know
You.
They know You better than the seal of Solomon!
They think You are the soul of the body of the
universel
But, the way I live with You, only the birds
know.
Ey Aşk, seni peri biliyor, insan biliyor.
Süleyman’ın mühründen Seni daha iyi tanıyorlar.
Senin şu cihan bedeninde can olarak bilirler.
Ancak, ben seninle öylesine bir haldeyim, öylesine
yaşıyorum ki bunu sadece kuşlar bilirler.
D 69-20 719 773
‫اى عشق! چه چيزى؟ كه همه �آنِ تو َاند‬
‫جملــه تــو و جمعهــا پريشــانِ تو َانــد‬
‫تــو خانەنشــین و جملــه دربــان تو َانــد‬
‫تو مادر و اين طايفه طفلانِ تو َاند‬
O Love, who are you? Everything belongs to You,
and You are everything!
Joy and sorrow are from You.
You can make people scattered and confused.
O Love, all the gold comes from Your mine.
You are the mother; all humanity is Your
children.
Ey Aşk, sen kimsin? Her şey Sana ait ve Sen her
şeysin.
Sevinç Senden, hüzün Senden. Sen insanları peri-
şan eder, akıllarını karıştırırsın.
Ey Aşk, sen evde oturursun, herkes senin kapıcın.
Sen anasın, bütün insanlık senin çocukların.
D 70-23 728 781
164
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق تــوام اِ َّن عَ ذابــى َلشَ ــديد‬
ِ ‫اى‬
‫تيــغ تو شــهيد‬
ِ ‫زخــم‬ِ ‫عاشــق تــو بــه‬
ِ ‫وى‬
‫شــب �آمــد و جمله خلــق را خواب ببرد‬
‫ مگرش گرگ دريد؟‬،‫خواب من اى جان‬ ِ ‫كو‬
O Love, You are the meaning of the ayat, “My
punishment is terrible indeed.”
Your lover is martyred by Your sword.
It is night. Everyone is asleep now. But, where is
my sleep?
I wonder, did wolves eat my sleep?
Ey Aşk, sen “Gerçekten de azabım pek çetindir”
ayetinin anlamısın.
Sana Âşık olan, kılıcınla şehit olmuştur. Gece oldu
ve herkes uyudu.
Ancak, benim uykum nerede?
Yoksa onu kurtlar mı paraladı?
*Kur’ân-ı Kerim 14. sûrenin 7. âyeti
D 70-25 842 894
‫اى عشــق كــه جانهــا ز اثــ ِر جــانِ تو َاند‬
‫اى عشــق نمكهــا ز نمكــدانِ تو َانــد‬
‫اى عشــق كــه زرهــا همــه از كانِ تو َاند‬
‫ جملــه عريــانِ تو َاند‬،‫پوشــيده كســى و‬
O Love, all souls are the images of Your soul,
All beauty and pleasure is from Your source.
O Love, all gold is from Your mine.
Only you are dressed up; all others are naked,
because You undressed them.
Ey Aşk, bütün canlar, canının hayalleridir. Bütün
tatlar ve tuzlar, senden gelir.
Ey Aşk, bütün altınlar senin madenindendir.
Sen giyinip kuşanmışsın, diğerleri senin soyduğun
çıplaklardır.
Onları sen giydirirsin.
D 69-21 729 782

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى قــوم! كــه برتــر ز َمــ ْه و مهتابيــد‬
‫هســتى �آب و ِگل چــرا مى‌تابيــد؟‬ِ ‫از‬
‫اهــل خرابــات كــه در غرقابيــد‬ ِ ‫اى‬
‫خيزيــد كه روز و شــب چرا در خوابيد؟‬
O humans, who are better than moon and
moonlight, you’ve been created from water and
mud, but you are better than them!
Why are you stuck in the mud?
O drunks of this tavern, why are you submerged
in water?
Why do you sleep day and night? Wake up!
Ey Ay’dan ve Ay ışığından üstün olan insanlar su-
dan, topraktan yaratılmış olduğu halde, sudan da
topraktan da üstün olan varlıklar!
Niye bir balçığa saplanıp, kalmışsınız?
A sulara batmış meyhane ehli artık kalkın, artık
gece, gündüz neden uykudasınız.
D 104-319 837 889
‫ايــن پــردۀ دل دگــر مكــن تــا نــرود‬
‫جانــب دل نظــر مكــن تــا نــرود‬
ِ ‫جــز‬
‫مجلس بى‌خودى كه چون فردوس است‬ ِ ‫اين‬
‫مســتى خــود ســفر مكــن تــا نــرود‬
ِ ‫از‬
Don’t change the tune of the heart so that the
pleasure of the melody won’t go away.
Don’t look at anything but the heart, so that its
sweetness won’t disappear.
Your ecstasy is like paradise, so don’t give up your
own drunkenness. And, set out so that on the
journey, that paradise won’t be lost.
Gönül ezgisini değiştirme ki şarkının zevki gitmesin.
Gönülden başka bir şeye bakma ki tatlılığı yok olma-
sın.
Senin çoşkunluğun cennete benzer, sarhoşluğundan
vazgeçip yola düşme ki cennetin bozulup dağılma-
sın.
D 76-77 785 837
165
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى نــرم دلانــى كــه وفــا مى‌كاريــد‬
‫خــاك ســيه ُد ِر صفــا مى‌باريــد‬
ِ ‫بــر‬
‫در هــر جايــى خبــر ز حالــم داريــد‬
‫دســت چنيــن هجــر مــرا مگذاريــد‬
ِ ‫در‬
O gentle hearts who are sowing the seeds of
loyalty And scattering pearls of joy on black
soil,
Wherever you are, you know my situation.
Please, don’t leave me in the land of separation!
Ey vefa tohumunu eken merhametli kişiler, ey kara
toprağa sefa incileri saçanlar, nerede olursanız
olun, benim halimi bilirsiniz.
Beni, böyle bir ayrılık elinde bırakmayın.
D 103-315 846 898
‫ايــن تنهايــى هــزار جــان بيــش ارزد‬
‫لــك جهــان بيــش ارزد‬ ِ ‫ايــن �آزادى ُم‬
‫در خلــوت يــك زمانــه بــا حــق بــودن‬
‫از جــان و جهــان و ايــن و �آن بيش ارزد‬
This solitude is better than the company of
thousands.
This freedom is sweeter than ouming the whole
world.
Being in God’s vicinity for even a short time
Is worth more than the soul, the universe, all of
this, all of that.
Şu yalnızlık, binlerce kişiyle olmaktan daha hayırlı-
dır.
Bu hürlük, cihan mülküne sahip olmaktan da iyidir.
Yalnızlıkta kısa bir zaman bile olsa Allah’la olmak,
candan ve cihandan daha da değerlidir; şundan da
üstündür, bundan da.
D 81-121 550 605

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ايــن دم چیــزی در ســ ِر مــا مى‌گــردد‬
‫دل مــرغ شدســت و در هــوا مى‌گــردد‬
‫هــر پــارۀ مــن جــدا جــدا مى‌گــردد‬
‫�آن يــار مگــر ِگــر ِد وفــا مى‌گــردد؟‬
Something is turning around in o ur head
tonight.
Our heart has become a bird, flying in the air.
Every particle of my body is trembling.
I wonder -- maybe the Beloved is turning around
devotion?
Bu gece, başımızda bir şey dönüyor.
Gönül kuş olmuş, havalarda uçuyor.
Her zerremiz, ayrı ayrı titriyor.
Yoksa O sevgili, vefanın, çevresinde mi dönüyor?
D 101-297 474 529
‫صــورت �آدمــى كــه درهــم بســتند‬
ِ ‫ايــن‬
‫نقشيســت كــه در طويلــۀ غــم بســتند‬
‫گــه ديــو و گهــى فرشــته و گه وحشــى‬
‫اين خود چه طلسمست كه برهم بستند؟‬
A human is made by mixing opposite materials.
His shape is drawn on the table of sorrow.
His clay is carved by grief.
Sometimes he is an angel, sometimes a devil,
and sometimes a beast.
How could these qualities mix together?
İnsan, zıt maddelerin karışımından yapılmıştır.
Onun şekli, gam tezgahında çizilmiştir. Çamuru-
nu kederle yoğurdular.
Bazen o melektir, bazen o şeytandır ve bazen de
canavardır.
Bu özellikler, nasıl bir araya gelmiştir?
D 69-19 664 718
166
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ايــن ِســركه دريــن ســينۀ مــا مى‌گــردد‬
‫چــرخ دو تــا مى‌گــردد‬
ِ ‫گــردش او‬
ِ ‫از‬
‫نــى َســر دانــد ز پــاى و نــى پاى ز َســر‬
‫انــدر ســر و پــا بــى ســر و پــا مى‌گــردد‬
There is a secret in o ur hearts that keeps
turning.
It is the reason for the movement of every
creature. Even this whirling sky depends on it.
That secret doesn’t distinguish head from feet.
It keeps turning without heads and feet.
Gönlümüzde dönüp duran bir sır var.
Her varlık ve kat kat gökyüzü O’nun dönüşü yü-
zünden dönüyor.
O sır ne ayaktan başı ne de baştan ayağı ayırdedi-
yor.
Başta ayakta, O sırla başsız ayaksız dönüp duru-
yor.
D 104-322 475 530
‫این طرفە جماعتی كه جانشــان بكشــد‬
‫ویــن نــادره ك آ�ب حیوانشــان بكشــد‬
‫گــر فــاش كننــد مردمانشــان بكشــد‬
‫در عشــق نهــان كننــد انشــان بكشــد‬
How amazing are those, killed by their own
souls.
It is unheard of, but it is the Ab-i Hayat that kills
them.
Except, if they appear in public, then people kill
them.
And, if they hide in Love, then Love kills them.
Pek şaşılacak bir topluluk şu topluluk:
Can, öldürmede onları; görülmemiş bir şey, bengi-
su öldürüyor onları.
Apaçık görünseler, halk öldürür onları.
Aşka bürünüp gizlenseler, Aşk öldürür onları.
D 104-321 --- ---
 167

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ايــن ُطرفــه كــه يــار در دامــن گنجــد‬ ‫جانــب دليــران گــردد‬

‫جــانِ دو هــزار تــن دريــن تــن گنجــد‬
‫در يــك گنــدم هــزار خرمــن گنجــد‬
‫صــد عالــم در چشــمۀ ســوزن گنجــد‬
It is amazing that the Beloved is contained in my
heart.
Souls of a thousand bodies fit in this flesh.
One grain grows into thousands of harvests.
Hundreds of universes fit in the eye of a needle.
Şaşılacak şey şu ki Sevgili, gönlüme sığıyor.
Binlerce bedenin ruhu, şu bedene sığıyor.
Bir buğday tanesine, binlerce harman sığıyor
Yüzlerce âlem bir iğne deliğine sığıyor.
ِ ‫ايــن عشــق بــه‬
‫بابــت شــيران گــردد‬
ِ ‫�آهوســت كــه او‬
‫ايــن خانــۀ عشــق از ازل معمورســت‬
‫مى‌پنــدارى كــه بى‌تــو ويــران گــردد‬
This Love sits next to warriors;
It is such a gazelle that it hangs around with
lions.
The house of Love has flourished eternally.
Do you think it will be ruined without you?
Bu aşk, yüreklilerin yanına gelir.
Bir ceylandır ki aslanlarla oynar durur.
Bu aşk evi, ezelden beri mamurdur.
Sanıyor musun ki sensiz yıkılacak?

D 105-326 460 515 D 81-118 468 523

‫ايــن مســت بــه بــادۀ دگــر مى‌گــردد‬
‫َق ّرابــه تهــى گشــت بــه َســر مى‌گــردد‬
‫مســت مــرا د ّره مزن‬
ِ ‫اى محتســب ايــن‬
‫هــر چنــد زنيــش مســت‌تر مى‌گــردد‬
This drunk is intoxicated with another wine.
His jar is empty, but that wine keeps whirling in
his head. So, don’t whip him, O muhtesib.*
The more you beat him, the more drunk he
becomes.
*Muhtesib -- a sharia policeman, enforcing Islamic
wine prohibition law.
Bu sarhoş, başka bir şaraptan sarhoş olmuş.
Kırba boş ama şarap başını döndürüyor.
Ey muhtesip*, sarhoşuma kamçı vurma.
Ne kadar döversen, o kadar daha çok sarhoş olur.
*Muhtesip: İslâmî şarap yasağını uygulayan şeriat
polisi
‫ايــن واقعــه را ســخت نگيــرى شــايد‬
‫كوشــش عاجزانــه چيــزى نايــد‬
ِ ‫از‬
‫رحمــت ايــزدى كليــدى بايــد‬
ِ ‫از‬
‫قفــل چنيــن واقعــه را بگشــايد‬
ِ ‫تــا‬
You shouldn’t cling to your old mistake;
You should let it run its course.
But, you do need a key from God’s grace
That opens the lock of such an incidence.
Şu olay üzerinde çok durmamak gerek.
İşi oluruna bırakmak gerek.
Allah rahmetinden bir anahtar lütfeder de böyle
bir olayın kilidi açılır.

D 105-325 478 533 D 104-324 832 884


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــا پرتــ ِو حــق يقيــن و شــكها چــه ُب َود؟‬
‫خوشــى حــق چنين نمكها چــه ُب َود؟‬ ّ ‫با‬
‫خورشــيد ز شــر ِم او نهــان مى‌گــردد‬
‫باقــى روشــنا َيگيها چــه ُبــ َود؟‬
ِ ‫ايــن‬
What are truth and falsity in front of God’s
light?
What are sweetness and bitterness in front of
God’s grace?
When even the sun is ashamed and hiding from
Him,
What is the use of the remaining lights?
Allahın ışığı olduktan sonra gerçek de ne yanlış da
ne?
Allah hoşluğu varken bütün şu tatlar, tuzlar da ne?
Güneş bile ondan utanıp gizlenirken, geri kalan
aydınlıklar da ne?
D 105-329 775 827
‫بــا ُروىِ تــو هيچ‌كــس ز بــاغ انديشــد؟‬
‫عشــق تو از شــمع و چراغ انديشــد؟‬
ِ ‫با‬
‫گوينــد كــه قــ ّو ِت دمــاغ از خوابســت‬
‫عاشــق باشــد كــه از دمــاغ انديشــد؟‬
The one who can see Your beautiful face doesn’t
think of gardens and meadows. The lover who
has been illuminated by Your Love doesn’t think
about lamp and candle.
“Sleep is the nourishment for reason and the
mind,” they say.
Have you ever seen a lover who thinks of reason
and the mind?
Senin O güzel yüzün varken, birisi çıkar da bağı
bahçeyi seyreder mi?
Aşkın varken, mumu ve lâmbayı kim düşünür?
Derler ki: “Aklın ve beynin, gücü kuvveti uykudan
gelir” aklını, beynini düşünen Âşık var mıdır ki?
D 81-124 619 673
168
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــارى دگــر ايــن خســته‌جگر بــاز �آمــد‬
‫بيچــاره بــه پــا رفــت و بــه ســر بــاز �آمد‬
‫از شــوق تــو بــر مثــال جانهــای غریــب‬
‫ســوىِ َم َلــك از كــوىِ بشــر بــاز �آمــد‬
This broken-hearted, helpless wanderer came
back again.
He went out on his feet, but came back upside
down. Longing for You, he left the human
kingdom and, as a lonely soul, returned in search
of the angels’ world.
Şu gönlü yaralı, çaresiz Aşk hastası, tekrar geri gel-
di.
Ayağıyla gitmişti, ancak başını ayak yapıp, geri gel-
di.
Eşsiz ve dostsuz canlar gibi, senin özleminle, insan
mahallesinden,
Meleklerin bulunduğu yere geldi.
D 81-123 627 681
‫بــا ُروىِ تــو َمــ ْه ِمــرى كنــد؟ نــى نكند‬
‫گــم گشــته دلم ســرى كند؟ نــى نكند‬
‫از بهــ ِر يكــى جــان دلِ تــو �آزردن‬
‫اى قبلــۀ جــان ِكــرى كنــد؟ نــى نكنــد‬
Could the moon say,”I am as bright as He is?”
Never.
Could my lost heart claim to be a guide? Never.
O Kiblah* of souls, could a soul
break your heart
And make you cry for someone?
Never.
*Kiblah -- direction to Mecca.
Yüzüne karşı Ay, ben de eşitim diyebilir mi? Asla.
Kaybolmuş gönlüm kılavuz olabilir mi? Asla.
Ey can kıblesi, can, gönlünü kırıp başkası için seni
ağlatabilir mi?
Asla.
D 81-125 708 762

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــا ِر دگــر ایــن خســته جگــر بــاز �آمــد‬
‫بیچــاره بپــا رفــت و بســر بــاز �آمــد‬
‫زحمت ز شكر بود و مگس را می راند‬
‫صبــرش نبــد و ســوی شــكر بــاز �آمــد‬
This lover’s sick, broken heart has come back
again.
That poor one went out on his feet and came
back using his head as his feet.
Sugar is what he suffered for.
He lost his patience and came back to sugar as
a fly.
Bu ciğeri yaralı aşk hastası tekrar geri geldi.
Bîçâre ayağı ile gitmişti, şimdi başını ayak yaptı da
yine geldi.
Çektikleri hep şeker yüzündendi, sabrı kalmadı,
sinek gibi tekrar şekere doğru geri geldi.
D 81-123 628 682
‫زلــف ب َِخــم بــاز �آو ْرد‬
ِ ‫بــاز �آمــد و �آن‬
‫وان شــور و شــر و ظلم و ســتم بــاز�آو ْرد‬
‫�آن مــاه كــه زُهــره را عَ َلــم كــرد نگــون‬
‫پــا دار كــه �آن طبــل و عَ َلــم بــاز�آو ْرد‬
He came again. He showed His curly hair again.
He displayed again that cruelty, that evil, that
blame.
That Moon who made the flag of Venus turn
upside down
Came again with the imperial dram and banner.
Yine gelip büklüm büklüm saçlarını gösterdi.
Yine o zulmü, sitemi gösterdi.
Venüs yıldızının bayrağını baş aşağı koyan o Ay,
yine sultanlık davulunu ve bayrağını getirdi.
D 70-26 536 591
169
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــا ســو ِد وصــالِ تــو زيانــت نرســد‬
‫جــانِ تــو كــه زحمتى بــه جانت نرســد‬
‫مى‌ترســاند تــرا كــه تــا هــر َن َفســى‬
‫چشــم َبدانــت نرســد‬
ِ ‫ُپــر دل شــوى و‬
The blessing of His Union will never hurt you.
I swear by your soul that His Union will never
trouble you.
The Beloved wants you to stay with Him and to
fill your heart with Him, “Otherwise,” He says,
scaring you “Evil eyes will hurt You.”
Buluşma nimetini elde etmekten bir zarar gelmez
sana.
Sana yemin ederim ki birlikten bir zahmet erişmez
canına.
Her solukta O’nunla birlikte ol, gönlüne başka şey
getirme.
‘Yoksa, kötü gözler değer’ diyerek korkutuyor seni.
D 105-328 565 620
‫بانــگ مســتى ز �آســمان مى‌�آيــد‬ ِ
‫مســتى ز فلــك نعره‌زنــان مى‌�آيــد‬
‫از نعــرۀ او جــان و جهــان مى‌شــورد‬
‫كان جــان و جهــان از �آن جهــان مى‌�آيد‬
The shout of the drunk is coming from the sky.
He is coming, yelling and screaming from the
sky.
The soul and the world become exuberant from
this shout.
They both are coming from that Universe.
O Hak sarhoşunun sesi gökyüzünden geliyor,
O, gökyüzünde nâra atarak geliyor.
Onun nârasından can da coşuyor, coşuyor, cihan
da.
Zaten, bu can da, cihan da, ötelerden, o cihandan
geliyor.
D 105-327 825 877

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشــق تــو �آميخته شــد‬
ِ ‫بــا هــر كــه دمى‬
‫گويى كه بلا بر س ِر او ريخته شد‬
‫منصــور ز ســ ِّر عشــق مــى‌داد نشــان‬
‫طنــاب غيــرت �آويخته شــد‬
ِ ‫حلقــش بــه‬
When Your Love touches someone,
Trouble starts pouring immediately on his
head.
As soon as Mansur revealed only a small secret
of Love,
He was hanged by the rope of envy.
Aşkın birisine dokunduğunda, belâ hemen O kişi-
nin başına dökülür.
*Mansûr, Aşk sırrından bir nükte söyledi de boy-
nu, kıskançlık ipiyle asıldı.
*Hallac-ı Mansûr, inançları yüzünden 922 yılında
öldürülen bir mutasavvıf
D 81-122 617
‫بــر بنــده بخنــد تــا ثوا َبــت باشــد‬
‫ــكرخنده جوابــت باشــد‬ َ ‫وز بنــده ِش‬
‫مى‌گريــم زار تــا شــرابت باشــد‬
‫مى‌ســوزد ايــن دل كــه كبابــت باشــد‬
Do me a favor, smile at this slave, And I will smile
back at You in return.
I am weeping bitterly
So that my bloody tears will be wine
for You,
So that my burning heart will be kebab for You.
Sen bu kula bir gül de sevaba gir.
Ben de sana cevap olarak tatlı tatlı gülümseyeyim.
Kan ağlıyorum ki kanlı göz yaşlarım, sana şarap
olsun ve şu gönlüm de senin aşkınla yansın, sana
kebâp olsun.
D 97-266 573
170
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بخشــاى بــر �آن بنــده كــه خوابــش َن ُب َود‬
‫بخشــاى بــر �آن تشــنه كــه �آبــش َن ُبــ َود‬
‫بخشــاى كــه هــر كــه نكند بخشــايش‬
‫پيــش خــدا هيــچ ثوابــش َن ُبــ َود‬ ِ ‫در‬
Forgive this sleepless servant.
Forgive this thirst that has no water.
Forgive.
Because he who doesn’t forgive Has no deeds for
God.
Uykusu olmayan kulu bağışla.
Suyu olmayan susuzu bağışla.
Bağışla, çünkü bağışlamayı bilmeyenin,
Allah katında hiçbir yeri yoktur.
671 D 83-137 764 817
‫برخيــز و بخســپ يــار دســتورى داد‬
‫از حــد بگذشــت زحمــت �آزاد �آزاد‬
‫خــواب مــن بــاز ُبمرد‬
ِ ‫تــا مــن مانــم كه‬
‫چندان‌كــه بــرو خــاك ُبــ َود عمــر تــو باد‬
Get up, don’t sleep. The Beloved promises,
“Your trials are over. I’m setting you free.
My sleep has died. As long as it stays under the
ground,
May God granit you long life!”
Haydi! Artık uyu, Sevgili izin verdi. Ç
ektiğin zahmetler haddini aştı ve sen âzâd oldun,
kurtuldun.
Sevgili yaşadıkça, benim uykum yeniden ölür.
Uykum toprak altında yattıkça, Allah sana ömür
versin.
628 D 105-330 445 500
 171

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ چو بــر مــا گذرد‬،‫بــر خــاك نظــر كنــد‬
‫تــا چهــرۀ مــا بــه خــاك بــر رشــك بــرد‬
ِ ‫بِــ ْه زان َن ُبــ َود كــه‬
‫پيــش او خــاك شــويم‬
‫تــا بــو كــه بريــن طريــق در مــا گــذرد‬
The Beloved turns his head toward the ground
when He is passing me by.
He wants meto envy the ground.
It is so nice to be the soil in front of Him,
Because He might step on me.
Sevgili, benim yanımdan geçerken başını yere
doğru çevirir.
Toprağı kıskanmamı ister.
Onun önünde toprak olmak güzeldi. Çünkü belki
uğrayıp, üzerime ayak basar.
‫چــرخ فلــك ز �آتشــت تابــى بــود‬ ِ ‫بــر‬
‫در جــوىِ جهــان ز بحــ ِر تــو �آبــى بــود‬
‫�آن �آب ســراب بــود و �آن �آتــش بــرق‬
‫ايــن دم اثــرش نيســت مگــر خوابى بود‬
There was warmth in the sky from Your sun.
There was water in earth’s rivers from Your sea.
That water became an oasis, that fire was
extinguished.
There are no signs of them now; perhaps they
were all a dream.
Göklerde, senin ateşinden bir sıcaklık vardı.
Dünyâ ırmaklarında senin denizinden bir su var-
dı.
Bu su serap oldu; ateşinde bir şimşek gibi parladı
söndü.
Şu anda bunlardan iz yok.
Acaba bu bir rüya mıydı?

D 82-127 520 575 D --- 781 833

‫ميــغ �آن جهــان ُروى نمــود‬

ِ ‫برقــى كــه ز‬ ‫ دلبــر از مــن رنجيــد‬،‫بــر گفتــم بيــت‬
‫ كرا دارد سود؟‬،‫چون ســوخته‌يى نيست‬ ‫گفتــا كــه بــه وزنِ بيــت مــا را ســنجيد‬
‫از هــر دو جهــان ســوخته‌يى مى‌بايــد‬ ‫ فرمــا‬،‫گفتــم كــه كــدام بيــت گويــم‬
‫‌ج َهــد درو گيــرد زود‬
َ ‫كان بــرق كــه مى‬ ‫گفتــا بــه كــدام بيــت خواهــم گنجيد؟‬
If lightning were to strike from the clouds of this My Beauty was offended while I was reciting
world, verses.
What would be the use of it if there was no one “Are you measuring Me with the meter of a poem?”
to be burned? He asked.
There must be at least one loving heart in this “Tell me, which poem would you tike me to recite?”
world So that God’s lightning can set it swiftly I said.
alight. “How can I fit in any poem?” He answered.

O dünyanın tecelli bulutundan bir şimşek çakarsa
ve ilâhî Aşk’la yanıp yakılan birisi olmazsa ne fay-
dası olur?
İki dünyada da en az bir âşık gönül olmalı ki o şim-
şek çaktığında, onu hemen yakıp tutuştursun.
Güzelim, beyit söylediğim için bana incindi.
Dedi ki: “Beni beytin vezni ile mi ölçüyorsun?”
Dedim ki: “Hangi beyti söylememi istersin?”
Cevap verdi: “Ben hangi beyte sığabilirim ki?”

D 82-128 810 862 D 82-129 839 891


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ مســت شــود‬،‫بر گو ِر من �آن كو گذرد‬
‫ تا به ابد مســت شــود‬،‫ور ايســت كند‬
‫ بحر و عَ َمد مســت شــود‬،‫در بحــر ر َود‬
‫ گور و َل َحد مســت شــود‬،‫در خاك ر َود‬
One who passes by my grave becomes drunk.
If he stands, he remains drunk for eternity.
If he dives into the sea, the sea becomes rough
and drunk.
If he goes into the ground, his gravestone
becomes drunk.
Mezarımın yanından geçen, sarhoş olur.
Mezarımın başında durursa, sonsuza kadar sarhoş
kalır.
Denize dalarsa, deniz sarhoş olup coşar, köpürür.
Toprağa gömülürse, onun mezar taşı da sarhoş
olur.
D 82-126 791
‫بــس درمانهــا كان مــد ِد درد شــود‬
‫بــس دولتهــا كــه ُروى از �آن زرد شــود‬
‫خــوف حــق �آن ُبــ َود كز �آن گرم شــوى‬
ِ ‫خامــوش كــن �آنجا كه جهانِ نظرســت‬
‫خــوف �آن َن ُبــ َود كه گرم ازو ســرد شــود‬
There are remedies that are worse than troubles.
There are riches that can make you poor and
destitute.
The fire of God warms you and fills you with joy,
But the fire of that beauty turns you ice cold.
Nice dermanlar vardır, derdinden beter.
Nice devletler vardır, beti benzi soldurur.
Allah korkusu odur ki onunla ısınasın, keyiflene-
sin.
Yoksa ne güzeller vardır, ateşi soğutur, buz yapar
seni.
D 105-331 792
172
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بســیار تــرا خســته رو �آن بایــد شــد‬
‫وانگشــت نمــای ایــن و �آن بایــد شــد‬
‫گــر �آدمــی بســاز بــا �آدمیــان‬
‫ور چــون ملكــی بــر �آســمان بایــد شــد‬
You should suffer longer with that broken
heart.
You should be a person of distinction.
If you are human, get along with people.
If you are an angel, you should go to the sky.
Gönlünün daha çok zaman yaralı olması gerek.
Şunun, bunun, seni parmakla göstermesi gerek.
İnsansan, insanlarla uzlaş.
Melek olmuşsan, gökyüzüne uçup gitmen gerek.
843 D 105-332 --- ---
‫تــاب شــنيدن باشــد‬
ِ ‫ اگــرت‬،‫بشــنو‬
‫پيوســتن او ز خــود بريــدن باشــد‬
ِ
‫گفتــن ايشــان همــه ديدن باشــد‬
ِ ‫چــون‬
Hear this, if you can:
“One has to go beyond himself to reach Him.”
Be silent. When you arrive in the world of
Absence, don’t talk.
Ecstasy is the language there, not words.
İşitmeye gücün varsa, şunu işit:
“O’na ulaşmak için kendinden geçmelisin.”
Yokluk dünyasına varınca sus, çünkü orada vecd
lisandır, kelimeler değil.
844 D 82-130 590 645

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫صفــات حيــد ِر ك ّرارنــد‬
ِ ‫بعضــى بــه‬
‫قومــى ديگــر ز زخــم بوتيمارنــد‬
‫ ُد ُرســت خواهــم در راه‬:‫عشــقت گويد‬
‫ نى شكســتگان بســيارند‬:‫گويــى تو كه‬
Some resemble a Hayder-i Kerrar [attacking lion],
Others like a Bu-Timar [bird with a broken
heart].
Your Love said, “I want all lovers to walk on this
way.”
But, you argue, “No, there are more broken hearts
on that road.”
Bazı kişiler, Hayder-i Kerrar (saldıran aslan) gibidir.
Diğerleri ise Bûtîmâr (kınk kalpli kuşlar) gibidir.
Aşkın dedi ki: “Ben yolda doğru gidenleri isterim.”
Ancak, sen dedin ki: “Hayır, o yolda daha çok kırık
kalpliler vardır.”
D 70-27 680 734
‫بــوىِ َد ِم ُم ْقبِــلان چــو ُگل خوش باشــد‬
‫ تيز و ســركش باشــد‬،‫بدبخت چو خار‬
‫صحبــت ُگل خــار ز �آتــش برهــد‬
ِ ‫در‬
‫صحبــت خــار ُگل در �آتــش باشــد‬
ِ ‫وز‬
Exuberant people smell like roses; timid ones
resemble thorns.
The thorns are not thrown into the fire just
because they are with a rose.
But, the rose remains in the fire, Because of its
proximity to the thorns.
İyi insanların kokuları, gül gibi hoştur.
Bahtı kötü kişilerin ise diken gibi keskindir.
Diken, gülle beraber olduğu için ateşe atılmaz.
Ancak, gül dikenle olduğu için ateşler içindedir.
D 82-131 579 634
173
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ گريــز را ُروى نمانْــد‬،‫بويــت �آمــد‬
‫پرهيــز و گريــز جــز بــدان ســوى نمانْــد‬
‫از بــوىِ تــو رنــگ و بــوىِ مــا مى‌دزدند‬
‫تــا كار چنان شــد كــه ز ما بــوى نمانْد‬
Once I got your smell, I was forced to go Your
way.
My color and scent were stolen by Your smell.
I was annihilated in the end,
And nothing was left of me, not even a smell.
Senin kokunu aldım da Senin yoluna düştüm.
Senin kokun benim rengimi ve kokumu çaldı.
Sonunda yok oldum, bir kokum bile kalmadı.
D 70-28 654 708
‫بــى بحــ ِر صفــا گوهــ ِر مــا ســنگ �آمــد‬
‫ جان و جهان تنگ �آمد‬،‫بى جان و جهان‬
‫صيقل جان و دلست‬ِ ‫محنت دوست‬ ِ ‫چون‬
‫دافــع زنــگ �آمــد‬
ِ ‫در جــان گيــرش كــه‬
If the water in the sea of Love is not clean, o ur
pearl turns into a stone.
If there is no world found inside of o ur soul, the
soul and the wor!d shrink to confine us.
Pain from the Beloved is luster for the heart and
soul.
Hold fast to it; it cleans away your dirt and rust.
Aşk denizi temiz değilse, incimiz taşa dönüşür.
O canla cihan bulunmadıkça, bize bu can ve cihan
dar gelir.
Dostun eziyeti cana ve gönüle ciladır.
Canla, başla sarıl O’na, O’nunla kirden ve pastan
arınırsın.
D 83-135 630 684

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بيــت و غــزل و شــع ِر مــرا �آب ببــرد‬
‫ ســيلاب ببــرد‬،‫َرخْ تــى كــه نداشــتيم‬
‫پارســايى مــرا‬
ِّ ‫نيــك و بــد و زهــد و‬
‫مهتــاب بــداد و بــاز مهتــاب ببــرد‬
Water washed away my verses, my poems, my
gazels.
Torrents carried away my belongings.
My goodness, badness, my worship and
devotion, they all came from moonlight,
And moonlight took them away.
Beytimi, şiirlerimi ve gazellerimi su alıp götürdü.
Varımı, yoğumu, sel aldı götürdü.
Ay ışığı, bana vermiş olduğu iyiliği, kötülüğü, za-
hitliği ve kulluğu, alıp götürdü.
D 70-29 508 563
‫بيــزارم از �آن لعــل كــه پيــروزه ُبــ َود‬
‫بيــزارم از �آن عشــق كــه ســه روزه ُبــ َود‬
‫بيــزارم از �آن ملــك كــه دريــوزه ُبــ َود‬
‫بيــزارم از �آن عيــد كــه در روزه ُبــ َود‬
I am tired of the rubies that are turning into
firuze [turquoise].
I am tired of the loves that last only three days.
I am disgusted by the wealth that comes from
begging.
I am tired of the bairam* that parts with hunger.
*bairam -- religious holiday.
Firuzeye dönen yakut dudaktan usanmışım.
Üç gün süren aşktan usanmışım.
Dilencilikle elde edilen maldan ve mülkten bıkmı-
şım.
Açlıkla geçen bayramdan usanmışım.
D 106-334 779 831
174
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بيــزارم از �آن �آب كــه �آتــش نشــود‬
‫زلــف مشــ ّوش كــه مشــ ّوش نشــود‬
ِ ‫وز‬
‫معشــوقۀ مــا خوشســت ناخوش نشــود‬
‫�آن ســر دارد كــه هيــچ ســركش نشــود‬
I am sick of the water which isn’t turned into fire
by Divine Love,
Of the hair which doesn’t become scattered by
Love,
Of my Beloved who is nice and beautiful,
But who has decided not to be unruly any
longer!
İlâhî aşkla ateş kesilmeyen sudan bıkmışım, usan-
mışım.
Dağınık perişan saçların, aşkın etkisiyle büsbütün
dağılmış olmasından şikâyetçiyim.
Bizim sevgilimiz hoştur, güzeldir, ancak serkeşlik
etmemek düşüncesindedir.
D 106-335 798 850
‫بــى عشــق نشــاط و طرب افزون نشــود‬
‫بى‌عشــق وجود خــوب و موزون نشــود‬
‫صــد قطــره ز ابــر اگــر بــه دريــا بــارد‬
‫عشــق د ِّر مكنــون نشــود‬ِ ‫‌جنبــش‬
ِ ‫بى‬
There would be no joy or happiness without
Love,
No beauty, no harmony in existence.
Even if hundreds of raindrops fell from the
clouds to the sea,
None would conceive a pearl without Love.
Aşksız ne neşe ne de zevk olur.
Aşksız varlık güzelleşemez, ölçülü bir hale gele-
mez.
Bulutlardan denize yüzlerce damla yağsa,
Aşk olmadı mı inci meydana gelemez.
D 83-136 805 857

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بيمــارم و غــم در امتحانــم دارد‬
‫غــم او تَــ ّر و جوانــم دارد‬
ِ ‫ا ّمــا‬
‫ايــن ُطرفــه نگر كه هر چــه در رنجورى‬
‫ زيانــم دارد‬،‫بيــرونِ غمــش خــو َرم‬
I am sick from the trials of Love; grief has been
testing me.
But, this sorrow and longing rejuvenate me.
It’s strange, but when I am sick with this illness,
Only grief nourishes me. Everything else just
harms me.
Aşk hastasıyım. Keder, beni sınıyor.
Ancak, Sevgilinin gamı beni tazeleştiriyor ve genç-
leştiriyor.
Tuhaf şeydir ki bu dertle hastayken,
O’nun gamından başka ne yersem, bana dokunu-
yor.
D 82-133 496 551
‫بــى يــارىِ تــو دل بــه ســوىِ غــار نشــد‬
‫ غمخوار نشــد‬،‫لطــف غمــت نديــد‬ ِ ‫تــا‬
‫ خوار شــود‬،‫هــر چيــز كــه بســيار شــود‬
‫غمهــاىِ تــو بســيار شــد و خــوار نشــد‬
My heart wouldn’t have turned to the cave
without your friendship.
Sorrow is a pleasure when it comes from You.
Things become worthless when they are in
excess,
But your sorrow only becomes more valuable.
*Friend of cave; Koran (9-40).
Senin dostluğun olmadan gönül,
mağaraya* yönelmedi.
Gamını görmeden, gamlar yemedi.
Her şey çoğaldıkça, değeri düşer ve azalır.
Ancak, senin gamın çoğaldıkça değerlendi.
*Mağara arkadaşı: Kur’ân: (9-40)
D 82-134 613 667
175
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــى مــن ز دهــانِ مــن ســخن مى‌�آيــد‬
‫مــن بى‌خبــرم كــه �آن‌كــه مى‌فرمايــد‬
‫ــكر �آرزوىِ مــن مى‌�آيــد‬َ ‫زَهْ ــر و ِش‬
‫ز �آينــده چــه دانــد كــه كــرا مى‌شــايد‬
The words from my mouth don’t belong to me.
Although I talk with His words,
I am not aware of them.
Do you think this poison or sugar is under my
control? Although they come from my heart,
I don’t know to whom they belong.
Ağzımdan çıkan kelimeler bana ait değil.
O ne buyuruyorsa, ben onu söylüyorum.
Benim o kelimelerden haberim bile yok.
Zehir ve şekerin isteğimle geldiğini mi düşünüyor-
sun?
Onlar gönlümden geliyor, ancak kime ait olduğu-
nu ben nasıl bilebilirim ki?
D 106-336 826 878
‫ كش نشــود‬،‫پا ســر نشــود يقين و ســر‬
‫و �آن دلبــر برگزيــده ســركش نشــود‬
‫او چشمۀ �آبست و چه �آب؟ �آ ِب حيات‬
‫ �آتــش نشــود‬،‫�آ ِب َح َيــوان نگــردد‬
Feet can’t be like the head; they cannot lead us.
And, that chosen Beauty cannot be unruly.
He is a sprlng of the water of life, And the water
of life cannot be like fire.
Ayak baş olamaz, gerçekten de ayak öncülük ede-
mez.
O seçilmiş güzel de serkeş olamaz.
O su kaynağıdır. Hem de ne su, Bengisu.
Bengisu ateş olamaz.
D 106-337 799 851
 176

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫چشــم تو مــه را ديد؟‬

ِ ‫پرســيد َم َهــم كــه‬ ‫خرابــات غمــت بســيارند‬
ِ ِ‫پيــران‬
‫ بديــد و َمه ز َمه مى‌پرســيد‬:‫گفتــم كــه‬ ‫چشــم تو هم خفتــه و هم بيدارند‬
ِ ‫چون‬
‫ ز مــا ِه عيــد مى‌پرســم مــن‬:‫گفتــا كــه‬ ‫شــراب صاف كين دلشــدگان‬ ِ ‫بفرســت‬
‫ بلــى عيد كه مى‌پرســد عيد‬:‫گفتــم كه‬ ‫ نــى هشــيارند‬،‫نــى مســت حقيقتنــد‬
My moon-faced One asked me if I had seen a There are many masters at the tavern of Your
moon-faced One. “Yes! It’s amazing. The Moon is sorrow
asking about a moonl*” I exclaimed.”I am asking Who are half-sleepy, half-awake, like Your eyes.
about the month of the moon,” He said. Send this clear, ruby wine to them,
“The Holiday is asking about a holiday.*” I exclaimed Because those lovers are neither drunk with
again.
Truth nor sober.
*Wordplay -- the month of the moon is Ramadan, a
joyus, festive timefor Muslims.
Senin gam meyhanenin pirleri çoktur.
Ay yüzlüm, gözlerin Ay gördü mü diye sordu. Dedim Onlar, senin gözlerin gibi hem uyumuştur hem de
ki: “Gördü. uyanıktır.
Hem de Ay, Ay’ı soruyor.” Arı, duru şarabı onlara gönder.
Dedi ki: “Ben, bayram ayını soruyorum.” Çünkü o âşıklar ne gerçekle sarhoş olmuşlardır ne
Cevap verdim: “Evet, bayram ayı, bayram ayını soru- de ayıktırlar.
yor.”

D 105-333 840 892 D 97-267 682 736

‫پيوســته ســرت ســبز و لبت خنــدان باد‬
‫جــان و دلِ عاشــقان ز تــو شــادان بــاد‬
‫�آن كــس كــه تــرا بينــد و شــادى نكنــد‬
‫ســرزير و ســيه‌گليم و ســرگردان بــاد‬
May You always be happy and Your lips be
smiling.
May lover’s hearts and souls always be cheerful
because of You.
May anyone who doesn’t rejoice when seeing you
Be sorry and miserable.
‫عشــق تــو مــرا كار افتــاد‬
ِ ‫غــم‬
ِ ‫تــا بــا‬
‫غــم بســيار افتــاد‬ِ ‫بيچــاره دلــم در‬
‫غــم عشــق‬ِ ‫بســيار فتــاده بــود هــم در‬
‫ا ّمــا نــه چنيــن زار كــه ايــن بــار افتــاد‬
My heart has suffered so much Since falling into
sorrow, longing for Your Love.
Although my heart has been in this sort of
trouble before,
It has never been grieving and wailing so much
before.

Sevgilim, her zaman mutlu ol ve dudakların gül- Gönlüm, aşkının gamına düştüğünden beri pek
sün. çok ızdırap çekti.
Âşıkların gönülleri ve ruhları, senin yüzünden her Gönül, daha önce de dertlere düşmüştü, ancak bu
zaman neşelensin. seferki gibi ağlayarak ve inleyerek gam çekmemiş-
Seni görüp de neşelenmeyen kişinin başı eğilsin ve ti.
mutsuz olsun.

D 82-132 436 491 D 83-141 439 494


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫فانــى مطلــق نشــود‬
ِ ‫تــا بنــده ز خــود‬
‫توحيــد بــه نــز ِد او مح ّقــق نشــود‬
‫ نابودنِ توســت‬،‫توحيــد حلــول نيســت‬
‫ورنــى بــه گــزاف باطلــى حــق نشــود‬
Union with God cannot be achieved Until a
person completely annihilates his self.
Such a Union is not the merging of two to make
one.
Union is your total annihilation.
Absurdity doesn’t turn falsehood into Truth.
Only a fool says,”Everything is God.”
Kul, varlığından kesin olarak yok olmadıkça,
Allah’la birlik gerçekleşemez.
Birlik, hulûl (Tanrı ruhunun herhangi bir bedene
girdiğine inanma) değildir.
Birlik, senin tamamen yok olmandır.
Boş ve mânâsız sözlerle yalan gerçek olmaz.
D 83-138 800 852
‫عشــق تــو افروختــه شــد‬
ِ ‫تــا در دلِ مــن‬
‫عشــق تو هر چه داشــتم سوخته شد‬ ِ ‫جز‬
‫عقــل و َســ َبق و كتــاب برطــاق نهــاد‬
‫شــعر و غــزل و دوبيتــى �آموختــه شــد‬
O Beloved, when Your Love flared up in my
heart,
Everything else was burned to ashes.
My heart put mind, books, and lessons on the
shelf
And learned poems, gazels, and rubais.
Ey Sevgili, senin Aşkın kalbimde yeşerdiğinde, geri
kalan her şey yanıp kül oldu.
Kalbim, aklımı, kitaplarımı ve derslerimi rafa kal-
dırdı.
Şiirler, gazeller ve rubâîler öğrendi.
D 83-139 616 670
177
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ ترا به خــود ره ندهند‬،‫تــا تو بــه خودى‬
‫ ز ديده بيرون ننهند‬،‫چون نيست شدى‬
‫ به يقين‬،‫چــون پــاك �آيــى ز هر دو عالــم‬
‫�آن‌گــه بــه نشــانِ فقــرت انگشــت نهند‬
They will not allow you to go inside of yourself
while you keep staying with yourself.
Only if you annihilate your self will they keep
you in their eyes and hearts.
Only if you give up both worlds will they stamp
you with the seal of Absence.
Sen, sendeyken senden sana yol vermezler.
Kendini yok ettiğin zaman, seni gözlerinde ve gö-
nüllerinde tutarlar.
İki dünyadan arınırsan, o zaman seni, yokluktadır
diye hiçlik mührüyle damgalarlar.
D 71-30 739 792
‫ كش نشــود‬،‫پا ســر نشــود يقين و ســر‬
‫و �آن دلبــر برگزيــده ســركش نشــود‬
‫او چشمۀ �آبست و چه �آب؟ �آ ِب حيات‬
‫ �آتــش نشــود‬،‫�آ ِب َح َيــوان نگــردد‬
Feet can’t be like the head; they cannot lead us.
And, that chosen Beauty cannot be unruly.
He is a sprlng of the water of life, And the water
of life cannot be like fire.
Ayak baş olamaz, gerçekten de ayak öncülük ede-
mez.
O seçilmiş güzel de serkeş olamaz.
O su kaynağıdır.
Hem de ne su, Bengisu.
Bengisu ateş olamaz.
D 106-337 799 851
 178

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫تــا گوهــ ِر جــان دريــن طبايــع افتــاد‬
‫همســايه شــدند بــا وى ايــن چار فســاد‬
‫ز انگــو ِر َبــد انگــو ِر ُگزيــن رنگ گرفت‬
‫همســايۀ َبــد خــداى كــس را مدهــاد‬
After a soul comes into a body,
It becomes a neighbor of four elements: air,
water, earth and fire.
Just like a good grape gets color from a bad one,
a soul imitates the four elements.
May God give no one bad neighbors!
‫تــا مدرســه و َمنــاره ويــران نشــود‬
‫احــوالِ قلنــدرى بــه ســامان نشــود‬
‫تــا ايمــان كفــر و كفــر ايمــان نشــود‬
‫يــك بنــدۀ حــق به حق مســلمان نشــود‬
Not before the minarets and mosques come
down
Will the Kalenderi’s affairs be settled.
Not before faith becomes heresy and heresy
becomes faith
Will anyone become a Müslim.

Ruh, bedene girdiğinde, tabiatın dört unsuru ile
komşu olur: Hava, su, toprak ve ateş.
Nasıl iyi üzüm kötü üzümden renk alırsa, ruh da
bu dört unsuru taklit eder.
Allah kimseye kötü komşular vermesin.
Minareler ve medreseler inmeden kalenderlik işle-
ri düzene girmez.
İman küfür olmadıkça ve küfür de iman olmadık-
ça hiçbir kimse Müslüman olamaz.

D 83-142 440 495 D 83-140 804 856

‫تنهــا بمــرو كــه رهزنــان بســيارند‬ ‫غم جان بكشــد‬

ِ ‫تــو جانــى و هــر زنــده‬
‫خصم جان بســيارند‬
ِ ‫يــك جان دارى و‬ ‫ؤنــت �آن بكشــد‬
ِ ‫هــر كان دارد َم‬
‫خصــم جان را جــان و جهان مى‌خوانى‬
ِ ‫دربند زرست‬
ِ ‫هر جان كه چو كارد با تو‬
‫چون تو گولان درين جهان بسيارند‬ ‫بــن دنــدان بكشــد‬
ِ ‫گــر تيــغ زنــى از‬
Don’t travel alone on this road; there are lots of You are soul, and every living person feels the
brigands. grief of Your soul.
You are only one and the enemies are many, Although every one is concerned about his
And you call them friends. possesions,
In this world there are as many fools as you. When united with You, he knows that he is
attached to gold and silently endures even the
Hak yolunda yalnız yolculuk etme, yol kesenler blows of Your sword.
çoktur.
Sen teksin, can düşmanlarınsa çok. Sen cansın ve her diri kişi de canının gamını çeker.
Sen düşmanına canım dostum dersin, bu dünyada Kimin neyi varsa onun derdine düşer.
senin gibi aptallar çoktur. Bıçak gibi seninle beraber altına bağlanmış olan
cana kılıç vurursan, dişlerini sıkar o vuruşa daya-
nır.
Çünkü mal canın yongasıdır.

D 71-31 683 737 D 106-340 603 657


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هيــچ تــو بِــ ْه ز وجود‬
ِ ‫تــو هيــچ نــه‌اى و‬
‫تــو غــرقِ زيانــى و زيانــت همــه ســود‬
‫ مرا نيست بجز خاك به‌دست‬:‫گويى كه‬
‫اى بــر خاكــت جملــۀ افــلاك حســود‬
You are nothing.
But, this nothingness is better than existence.
You are lost in losses, but your loss is better than
gain.
“I have nothing but a handful of dust,” you said.
But, the skies are envious of that dust.
Sen, bir “hiçsin” ancak hiçlik varlıktan daha iyidir.
Sen, ziyana batmışsın, ancak ziyanın kârdan daha
iyidir.
Dedin ki: “Elimde topraktan başka bir şey yok.”
Ey benim canım, elindeki toprağa bütün gökyüzü
haset ediyor.
D 75-68 783 835
‫تيــرى ز كمانچــه َربابــى بجهيــد‬
‫از چنبــ ِر تــن گذشــت و در قلب رســيد‬
‫ايــن پوســت نگــر كــه مغزهــا را بِخَ ليد‬
‫ايــن پــرده نگــر كــه پرده‌هــا را بدريــد‬
An arrow was shot into the air from the bow of
the rebab player.
It passed through the body’s shield and hit the
heart.
Look at what penetrates essence.
Hear the sound of the rebab which silences all
other sounds.
Rebabın yayından bir ok fırladı, beden çemberin-
den geçip yüreğe saplandı.
Özü içine alan şeylere bak.
Diğer bütün sesleri susturan rebabın sesini dinle.
D 106-339 871 923
179
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تيرى بزدم تير به بالا بر شد‬
‫زد بــر دلِ مؤمنــى و نفرين‌گــر شــد‬
‫گفتــا كــه ِســ ِر دلــت قضــاىِ ســر شــد‬
‫تيــرم حــق بــود �آن قضــاىِ ســر شــد‬
I shot an arrow in the sky, but the arrow fell
down
And hit a believer right in the heart.
He cursed and asked, “Was this a secret desire of
yours turned into an accident?”
I said, “No, the arrow I shot was God’s desire that
turned into an accident.”
Gökyüzüne bir ok attım ve bir inanç sahibinin kal-
bine saplandı.
Kızarak, dedi ki: “Gönlündeki arzu, kaza gibi, ka-
der gibi başıma geldi.”
Dedim ki: “Hayır, okum Allah’tandı biz ona kaza
dedik.”
D 106-338 602 656
‫ِــش عشــق بــه غايــت برســيد‬ ِ ‫جانــا َتب‬
‫عشــق تــو كارم بــه شــكايت برســيد‬
ِ ‫از‬
‫ار زانكــه نخواهــى كــه بنالــم ســحرى‬
‫دريــاب كــه در ِد مــن بــه غايت برســيد‬
O Beloved, the heat of Your Love’s fire has
reached the extreme!
There is nothing but complaining left for me.
Please, come to me at early dawn if You don’t
want to listen to my wailing, Because the troubles
of your Love have past all boundaries.
Ey sevgili, aşkının ateşi doruk noktasında.
Aşkından bana sadece şikâyet etmek kaldı.
Seher vaktinde feryadımı duymak istemiyorsan,
gel yanıma, çünkü bu dert artık son haddine var-
dı.
D 106-342 853 905

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫وصل او به دســتان ندهند‬
ِ ‫جــان بــاز كه‬
‫قــدح شــرع بــه مســتان ندهنــد‬
ِ ‫شــير از‬
‫�آنجــا كــه مجــ ّردان بهــم َمــى نوشــند‬
‫يــك جرعــه بــه خويشتن‌پرســتان ندهند‬
Gamble with your life. Take every chance you
can. You can’t reach His union by talking.
They don’t serve milk to drunks by the glass of
sharia. In the place where wine is served, they
pour it only to those who have undressed from
“self.” Not even a drop is given to those who
worship themselves.
Canınla oyna, O’nun vuslatını masalla vermezler
sana.
Sarhoşlara, şeriat bardağıyla süt vermezler.
Şarabın sunulduğu yerde, şarap sadece kendinden
soyunanlara verilir.
Kendine tapanlara, bir damlası bile verilmez.
D 71-32 738 791
‫جــان را ُجســتم بــه بحــر مرجــان �آمــد‬
‫كــف ُقلــ ُزم پنهــان �آمــد‬
ِ ‫در زيــ ِر‬
‫انــدر دلِ تاريــك بــه را ِه باريــك‬
‫رفتــم رفتــم يكــى بيابــان �آمــد‬
I searched for my soul in the sea.
A coral came into my view, but then the coral
hid itself under the foam.
I started my journey in the narrow dark road of
my heart’s night.
I walked and walked and arrived in the desert.
Ruhu aradım, denizin üstünde bir mercan çıktı,
sonra da deniz köpüklerinin altına girip gizlendi.
Karanlık gönül gecesinde incecik, daracık bir yola
düştüm.
Yürüdüm, yürüdüm ve önüme bir çöl çıktı.
D 106-341 632 686
180
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جــانِ چــو َس َــم ْن َد َرم نــگارى دارد‬
‫تــش او چــه خــوش قــرارى دارد‬ ِ ‫در �آ‬
‫�آن بــادۀ لبهــاش بگــردان ســاقى‬
‫كــز وى ســ ِر من عجــب خُ مــارى دارد‬
My soul, who resembles the salamander,* has a
Beloved. It lives in the fire of the Beloved.
O cupbearer, serve me the wine of the Beloved’s
lips. I have that strange drunkenness in my head.
*Salamander -- a mythological lizard that can live
in fire.
*Semendere benzeyen canımın bir Sevgilisi var.
O Sevgilinin ateşinde yanar, durur.
Ey sâkî, bana Sevgilinin dudaklarının şarabından
sun.
O şaraptan, başımda şaşılacak bir mahmurluk var.
* Semender: Ateş içinde yaşayan mitolojik bir mahluk
D 107-344 504 559
‫عالــم همايــون �آو ْرد‬
ِ ‫جــان ُروى بــه‬
‫وز چــون و چگونه دل بــه بى‌چون �آو ْرد‬
‫�آن راز كــه تــا كنــون همــى بــود نهــان‬
‫از زيــ ِر هــزار پــرده بيــرون �آو ْرد‬
When my soul turned his face to the Essence and
gave up “why’s” and “what’s,”
It started seeing eternity.
The secret of Love and the meaning of creation,
which had been concealed from it up until now,
appeared from behind thousands of curtains.
Ruhum, yüzünü özüne çevirip, “neden”den
“nasıl”dan vazgeçince, sonsuzluğu görmeye başla-
dı.
Aşkın sırrı, şimdiye kadar gizliydi.
Binlerce perdenin arkasından çıkıp göründü.
D 83-143 537 592

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫جان كيست كه او به ديده كا ِر تو كند؟‬
‫يــا ديــده و دل كــه او شــكا ِر تــو كند؟‬
‫گــر از ســ ِر گــو ِر مــن بــر �آيــد خــارى‬
‫�آن خــار بــه عشــق خارخــا ِر تــو كنــد‬
Is there another soul that is capable of doing
Your work?
Could it charm with His eyes and heart like
You?
If a thorn grows at the head of my grave,
It will also want You and love You!
Başka bir can var mıdır ki senin yaptığın işi yapa-
bilsin?
Gözle ve gönülle seni büyüleyebilsin?
Mezarımın başucundan bir diken bile çıksa, o di-
ken aşkınla seni ister.
D 107-345 711 765
‫جانــم ز هواهــاىِ تــو دادى دارد‬
‫بيــرون ز ُمرادهــا ُمــرادى دارد‬
‫بــر بــاد دهــم خويــش درين بادۀ عشــق‬
‫كيــن بــاده ز ســوداىِ تــو بــادى دارد‬
In my soul there are different desires that yell
and scream in Your air.
Like a dead leaf, I threw myself to
the wind of Love
After I caught a fragrance in this
wine
That has come from Your Love.
Canımda Senin aşkından bir feryad, bir şikâyet var.
Dileklerden apayrı bir dileği vardır ruhumun.
Bu Aşk şarabı ile kendimi, bir kuru yaprak gibi se-
nin sevgi rüzgârının önüne atmışım.
Çünkü Senin sevdandan bir koku var bu şarapta.
D 107-343 501 556
181
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جــان محــر ِم درگاه همــى بايــد بــود‬
‫دل پــر غــم و پــر �آه همــى بايــد بــود‬
‫از خويــش بــه مــا راه نيابــى هرگــز‬
‫از مــا ســوىِ مــا راه همــى بايــد بــود‬
Unless your soul has been intimate with this
door for a long time,
Unless your heart has been filled with the pain
and sorrows of Love,
You’ll never find a road to us from your self.
You should give up your self and come to us
from us.
Canın, uzun zaman o kapının mahremi olmadık-
ça, gönlün aşkın gamı ve ahıyla yanmadıkça, bize,
kendinden yol bulamazsın.
Kendi varlığını verip, bizden bize yol alman gerek.
D 98-269 512 567
‫جانــى كــه درو از تــو خيالــى باشــد‬
‫كــى �آن جــان را نَقــل و زوالــى باشــد؟‬
‫َمــ ْه در نقصــان گرچــه هلالــى باشــد‬
‫نقصــانِ وى �آغــا ِز كمالــى باشــد‬
How could a soul
Who thinks about You disappear?
When the moon gets smaller, it becomes a new
moon.
But, this is just the beginning of becoming a full
moon.
Seni düşünen bir ruh, nasıl olur da kaybolur?
Ay, küçülünce hilâl olur.
Hilâl de dolunayın başlangıcıdır.
D 84-144 595 649
 182

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫جايــى كــه درو چــون تــو نگارى باشــد‬ ‫عشــق تــو در گــوش نمانْد‬
ِ ‫جــز دمدمــۀ‬
‫كفرســت كــه �آن جــاى قــرارى باشــد‬ ‫حلاوت ازل هوش نمانْد‬ ِ ‫جان را ز‬
‫عقلــى كــه تــرا بينــد و از ســر نــر َود‬ ‫‌رنگــى عشــق رنگهايــى �آميخــت‬ِ ‫بى‬
‫ســر كوفتــه بــا كــه زشــت مارى باشــد‬ ‫حالــت بى‌رنــگ فرامــوش نمانْــد‬
ِ ‫وز‬
It is heresy not to get excited in front of beauty There is nothing remaining in my ears except
like Yours. Love’s murmur.
A mind that sees You There is nothing remaining in my soul -- no
But remains inside the head is like reason, no thought -- only the sweetness of
a snake Eternity. The colorless brush of Love has mixed
Whose head should be crushed. all of the colors.
Now, it can’t remember its past.
Senin gibi bir güzelin önünde, coşmamak
kâfirliktir. Kulağımda Senin aşk gürültünden başka hiçbir şey
Seni görüp baştan çıkmayan aklın başı ezilsin, kalmadı.
çünkü o bir yılandır. Canımda ezel tatlılığından başka ne akıl ne de fikir
kaldı.
Aşkın renksizliği, renklerle karıştığı için renksiz
halini bile hatırlamıyor.

D 84-145 594 648 D 98-270 651 705

‫صحبت عاشــقان و مســتان مپســند‬

ِ ‫جز‬
‫هــوس قــو ِم فرومايــه مبنــد‬
ِ ‫در دل‬
‫جانب خويش كشــند‬ ِ ‫هــر طايفه‌ات بــه‬
‫ طوطى سوىِ قند‬،‫زاغت سوىِ ويرانه و‬
Don’t go to any place but the place of lovers and
drunks.
Don’t get involved with commoners.
Everyone pulls you to his side -- the raven to
ruin, the parrot to sugar.
Âşıkların ve sarhoşların olduğu yerden başka bir
yere gitme.
Gönlünü sıradan insanlara bağlama.
Herkes seni kendi tarafına çeker.
Kuzgun çöplüğe, papağan şekere.
‫َجــوزى كــه درونْــش مغــ ِز شــيرين دارد‬
‫دُرجــى كــه درو ُد ِّر خوش‌�آييــن دارد‬
‫شكســتن او مطلــب‬
ِ ‫چنديــن ز حســد‬
‫گــر بشــكن َيش هــزار چنديــن دارد‬
Don’t crack a walnut while its kernel is still soft
and sweet.
Don’t crack a shell which contains a small pearl
because you are envious.
But, if you crack one, remember:
There are thousands more just like it.
İçinde tatlı ve yumuşak özü olan cevizi kırma.
İçinde inci olan sedefi kıskançlığından kırma.
Ancak, onları kırarsan, hatırla ki onlar gibi binler-
cesi var.

D 71-33 693 747 D 84-148 499 554


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چشــمت صنمــا هــزار دلــدار ُكشــد‬
‫�آن نالــۀ زيــ ِر او همــه زار ُكشــد‬
‫شــاهانِ زمانــه خصــم بــردار َكشَ ــند‬
‫نرگــس بيــدا ِر تــو بــى‌دار ُكشــد‬
ِ ‫و �آن‬
O Beauty, You kill thousands of beauties with
one glance.
People are die screaming from a slight glance
from You.
The Sultans of o ur time execute their enemies
by gallows,
But Your narcissus eyes kill urithout gallows.
Ey güzel, bir bakışın binlerce güzel öldürür.
En hafif feryadın, herkesi, feryatlarla öldürür.
Zamanın sultanları, düşmanı darağacına asıp öl-
dürürler.
Senin o uyanık nergis gözlerin ise, Âşıkları darağa-
cına çekmeden öldürür.
D 84-147 605 659
‫چشــمى كه نظــر بــدان گل و لاله كند‬
‫گنبــد چــرخ را پــر از نالــه كنــد‬
ِ ‫ايــن‬
‫ميهــاىِ هــزار ســاله هرگــز نكنــد‬
‫عشــق يك‌ســاله كنــد‬
ِ ‫ديوانگيــى كــه‬
An eye that would see those roses, those tulips
fills this whirling sky with wails and cries.
Intoxication that you can get from one-year-old
Love
You couldn’t get from a thousand-years-old
wine.
Gülü ve lâleyi gören göz, şu dönüp duran gökyüzü-
nü feryatlarla doldurur.
Bir yıllık aşkın yaptığı sarhoşluğu, bin yıllık şarap-
lar bile yapamaz.
D 84-149 715 769
183
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــح ِر مطلــق دارد‬
ْ ‫چشــم تــو هــزار ِس‬
ِ
ّ
‫صــد جــان و هــزار جــان معلــق دارد‬
‫رخ چون قمرت‬ ِ ‫زلفت كفرســت و دين‬
‫از كفــر نگــر كــه ديــن چــه رونــق دارد‬
There are thousands of spells in your eyes.
Hundreds of thousands of souls have been
caught in there.
Your hair is the darkness of heresy. Your faith,
like a moon’s face, appears brighter when framed
by heresy.
Gözünde binlerce büyü var.
Yüzlerce, binlerce can orada takılıp kalmıştır.
Saçların inkârın karanlığıdır.
Ay gibi parlak olan yüzün dindir, imandır.
Dinin, küfür yüzünden ne de parlak görünüyor.
D 84-146 494 549
‫چندان‌كــه دلــم رفــت بــه هامــون �آمــد‬
‫حيــران شــده راه نيــز كــو چــون �آمــد‬
‫گــر مجنونــى بــه كــوه شــوريده برفــت‬
‫مــن مجنــون �آمــد‬
ِ ‫صــد كــوه ز غــم بــر‬
My heart set forth on a journey, kept advancing,
then saw a desert. Even roads have wondered how
I have come this far. If Majnun* loses his mind for
love and climbs a mountain, what’s new in that? I am
also Majnun. The only difference is that hundreds of
mountains of sorrows came to me.
*Majnun -- literally, possessed by the jinns, crazy. A
nickname of a legendary youth, Qays, madly in love
with Leyla.
Aşkı bulmak için gönlüm, yollara düştü, gidip bir çöle
ulaştı. Çok sıkıntılar çekti.
Yol bile, bu nasıl geldi diye şaştı, kaldı.
Bir Mecnun, coşup köpürerek dağlara çıktıysa şaşılacak
ne var? Ben de bir mecnunum, bana yüzlerce gam dağı
geldi.
D 107-346 634 688
 184

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫چــون بدنامــى بــه روزگارى افتــد‬
‫مــرد �آن َن ُبــ َود كــه نامــدارى افتــد‬
‫ ز قعــ ِر دريــا طلبــى‬،‫گــر دُر خواهــى‬
‫كان كــف باشــد كــه بــر كنــارى افتــد‬
If a good man loses his reputation, if his name is
tarnished in bad times,
It is not good for him if he doesn’t accept his fate,
if he tries to clear his name.
If you’re looking for the pearl, dive deep into the
ocean.
Foam consists of the ones on the shore.
İyi bir insanın adı kötüye çıkarsa ve kaderini kabul
etmeyip adını temizlemeye çalışırsa, bu onun için
iyi olmaz.
İnci arıyorsan denizin dibinde ara, kıyıya vuran
sadece köpüktür.
‫عارض چون سيم افتاد‬ ِ ‫چون ديده بر �آن‬
‫لــب تــو چــو ديــدۀ ميــم افتاد‬
ِ ‫جــان در‬
‫نمــرود صفــت ز ديــدگان رفــت دلــم‬
‫تــش ســوداىِ براهيــم افتــاد‬ ِ ‫در �آ‬
When my eyes saw your silver-like face,
Your mim-like* ruby lips,
My heart disappeared like Nimrud In the smoke of
Abraham’s fire.**
* Mim -- the Arabic alphabet letter, a reminder of
small lips.
** The story of Abraham and Nimrud -- see Koran
21:58-69.
Gözlerim, gümüşe benzer yüzünü ve *mim harfine
benzeyen yakut dudaklarını gördüğünde, gönlüm
Nemrut gibi gözlerden kaybolup İbrahim’in Aşk ate-
şine atıldı.**
* Mim: Arap alfabesinde bir harf, dudak sembolü
** Kur’ân, 21. sûre 58-69 âyetleri

D 84-150 458 513 D 85-154 443 498

‫چــون ديــده برفت توتياىِ تو چه ســود؟‬
‫چون دل همه پالود وفاىِ تو چه ســود؟‬
‫غم تو‬
ِ ‫چون جان و جگر سوخت تمام از‬
‫�آن‌گــه ســخنانِ جانفــزاىِ تو چه ســود؟‬
Since my eyesight is gone, what’s the use of Your
salve?
Since my heart has been bled off, what’s the use
of Your loyalty?
Since my heart and soul have been burned out
by Your sorrow,
What’s the use of Your sweet, calming talks?
Göz gittikten sonra verdiğin sürmenin ne faydası
var?
Gönül, tümden eridikten sonra vefâ etmişsin, ne
faydası var?
Can ve cihan, gamınla yanıp kavrulduktan sonra
senin o tatlı sözlerin neye yarar?
‫چــون خَ مــ ِر تــو در ســاغ ِر مــا درريزنــد‬
‫پنهــان شــدگانِ ايــن جهــان برخيزنــد‬
‫ــت پرهيــز ز مــا پرهيزنــد‬ ِ ‫هــم ا ّم‬
‫هــم جملــه خرابــات ز مــا بگريزنــد‬
When Your wine is poured into my glass,
The saints who have been concealed in this world
Rise up, appear.
Both the pious and the drunks in the tavern keep
away from us.
Senin Aşk şarabını kadehime döktüklerinde, şu
dünyanın gizlenmiş erenleri kalkıp, görünürler.
İmanlı kişiler bizden çekinir hem de bütün meyha-
nedekiler bizden kaçarlar.

D 107-349 789 841 D 98-271 692 746


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چــون رو ِز وصــالِ يــا ِر مــا نيســت َبديد‬
‫انــدك انــدك زعشــق بايــد ببريــد‬
‫مى‌گفــت دلم كه اين ُمحالســت ُمحال‬
‫ســر پيــش افكنــد و زيــ ِر لــب مى‌خنديد‬
The Beloved never shows up, even on the day of
the Union.
“I should give up that Love slovoly, little by little,”
I was thinking.
“That is impossible,” said my heart And bent its
head down.
But, I saw how it was secretly smiling.
Kavuşma gününde bile sevgilimiz görünmüyor.
Kendi kendime dedim ki: “Yavaş yavaş bu aşktan
vazgeçmek lazım.”
Ancak, gönlüm “buna imkân yok” dedi.
Sonra başını önüne eğip dudak altından gizlice gü-
lümsemeye başladı.
D 107-348 841 893
‫شــاهد پوشــيده خرامــان گــردد‬
ِ ‫چــون‬
‫هــر پوشــيده ز جامــه عريــان گــردد‬
‫خت بخيــل كان گــروگان گردد‬ ِ ‫بــس َر‬
‫گر ســنگ ُب َود چو كان درافشــان گردد‬
When that concealed Beauty appears,
Every secret throws its dress away and becomes
naked.
If a grccdy person is like stone,
Upon seeing Him,
He turns into a generous pearl mine.
Saklanmış güzel, meydana çıkıp salına salına yü-
rürse, bütün sırlar ayan beyan olur.
Bir cimri, onu görünce taş bile olsa, inci madenine
döner.
D 107-347 471 526
185
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫چــون زيــر افكنــد در عــراق �آميــزد‬
‫ز تــن بگريــزد‬،‫دل عقــل رهــا كنــد‬
‫ برخيــزم‬،‫مــن �آتشــم و چــو در دَمــى‬
‫هــر �آتــش را كــه در دَمــى برخيــزد‬
When the musician lowered the tone down to
the Iraki* mode,
My heart let my mind go And freed itself from
reason.
“I am afire,” it said. ‘Your breath raises my
flame.”
*Irak -- a Near Eastern musical style.
Çalgıcı, müzikte Irak makamına gelince gönlüm,
aklını bırakıp kaçtı, gitti.
“Ben ateşim” dedi, gönül: Bana üflersen, alevleni-
rim.
Hangi ateşi üflersen alevlenmez ki?
D 84-152 560 615
‫صبــح ولاىِ حــق دميــدن گيــرد‬ْ ‫چــون‬
‫تــن زنــدگان پريــدن گيــرد‬ ِ ‫جــان در‬
‫جايــى برســد َمــرد كــه در هــر َن َفســى‬
‫زحمت چشــم دوســت ديــدن گيرد‬ ِ ‫بى‬
When the dawn of God’s Love breaks down,
Souls leave bodies and fly.
The lover reaches such a place
Where he can see the Beloved without eyes.
Allah aşkının sabahı ağarmaya başlayınca, canlar
bedenlerini terk edip uçarlar.
Âşıklar, öyle bir yere ulaşırlar ki
Sevgiliyi gözleri olmadan görürler.
D 85-153 548 603

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫صــورت دل در دلِ مــا بــاز �آيــد‬
ِ ‫چــون‬
‫مســكين دلِ گــم شــده بــه جا بــاز �آيد‬
‫گــر عمر گذشــت و يك َن َفس بيش نماند‬
‫ گذشــته‌ها بــاز �آيــد‬،‫چــون او برســد‬
When the image of Your face returns,
My poor heart will also return to its place.
If my life were to come to an end and I had only
one breath left,
And if you were to come back, my whole past life
would return.
Yüzünün hayali geri döndüğünde, yoksul gönlüm
de tekrardan yerine gelir. Yaşamımın sonu gelip tek
bir nefesten başka ömrüm kalmamışsa ve Sen geri
gelirsen, geçen hayatlarım tekrardan geri gelir.
D 84-151 818
‫حاشــا كــه دلِ عشــق جهــان را نگــرد‬
‫خود چيست بجز عشق كه �آن را نگرد؟‬
‫بيــزار شــوم ز چشــم در رو ِز َا َجــل‬
‫گــر عشــق رهــا كند كــه جــان را نگرد‬
Can a heart that has fallen in Love still look at
the world?
That is impossible! In fact, there is nothing in
the world to be seen besides Love.
I am tired and sick of the eyes that, on the day
of death,
Look at soul instead of Love.
Gönül âşıkken nasıl hâlâ dünyaya bakabilir?
Hâşâ, bu olmaz.
Zaten bu dünyada, aşktan başka bakılacak ne var-
dır?
Ecel günü, aşkı bırakıp da can telaşına düşen göz-
den usanmışım.
D 107-350 530
186
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫َــرك عــذا ِر تــو كنــد‬
ِ ‫حاشــا كــه دلــم ت‬
‫َــرك عطــاىِ بى‌شــما ِر تــو كنــد‬ ِ ‫يــا ت‬
‫گــر از ســ ِر گــو ِر مــن بــر �آيــد خــارى‬
‫�آن خــار هنــوز خارخــا ِر تــو كنــد‬
My heart neither stops watching Your face
Nor gives up Your favors.
Even a thorn that would grow on my grave
Wants You, wants You.
Gönlüm ne yüzüne bakmaktan ne de sayısız lütuf-
larından vazgeçer.
Mezarımın başında bir diken bitse, o diken bile
yine seni ister, seni ister.
870 D 85-155 710 764
‫حاشــا ز تــو كــز عاشــق مهجــور ُبــ َود‬
‫ايــن ُروى نه �آن ُروســت كــه او دُور ُب َود‬
‫پيــش او كــور ُبــ َود‬
ِ ‫شــرحى بدهــم كــه‬
‫در شــرح چنيــن فســانه در ُســور ُبــ َود‬
You will never leave a lover; it is not expected of
You.
You know that; it shows on Your face.
And, I can explain this even to a blind man --who
can’t see You! Ah. Even a blind man becomes
exuberant listening to this story.
Hâşâ, sen âşıktan ayrılmazsın.
Bu senden umulmaz.
Zaten o yüz, uzaklaşacak bir yüz değil.
Ben bunu ancak kör olana ve onu görmeyene an-
latabilirim.
Kör bile böyle bir hikâyeyi duyunca coşar, bayram
eder.
585 D 108-351 758 811

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خــاك تــوام و خــداى حــق مى‌دانــد‬ ِ ‫خامــوش مــرا ز گفــت گفتــا ِر تــو كــرد‬
‫واجــب َن ُبــ َود كــه از َم َنــت بســتاند‬
‫ور بســتاند دعاگــرى پيشــه كنــم‬
‫پيــش َم َنــت بنشــاند‬
ِ ‫تــا َر ْحــم كنــد‬
God knows that I have become the earth under
Your feet.
You should not move,
Because if You do, I will keep praying till You
feel bad, sorry about it
And put me under Your feet again.
Allah da bilir ki ben sana toprak olmuşum.
Beni ayaklarının altından atma.
Fakat atarsan, bana acıyıp tekrar ayaklarını altına
alana kadar dua ederim.
D 108-352 647 701
‫خوابــم ز خيــالِ ُروىِ تــو ُپشــت بــداد‬
‫وز تــو ز خيــالِ تــو همــى خواهــم داد‬
‫خوابــم بشــد و دســت به دامــانِ تو داد‬
‫خوابــم خــود ُمــرد چــون خيالِ تــو بزاد‬
When the image of Your face came before my
eyes, My sleep turned its head and left.
But, now I am asking for your justice:
When my sleep returned, holding your skirt,
It saw Your image in my eyes again, and my sleep
died again.
Uykum, yüzünün hayalinden başını döndürdü ve
kaçıp gitti.
Senden ve hayalinden feryat ediyorum ve insaf is-
tiyorum.
Uykum, ölüm haline geldiğinde eteğine yapıştı.
Fakat hayalin, tekrar gözümün önünde belirince
uykum can verdi, öldü.
D 108-356 444 499
187
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫حلاوت كا ِر تو كرد‬ ِ ‫بيكار مرا‬
‫بگريختــم از دا ِم تــو در خانــۀ دل‬
‫دل دام شــد و مــرا گرفتــا ِر تــو كــرد‬
Be silent. Your words made me speechless.
Your sweetness made me soft and idle.
I ran to the house of my heart from your traps,
But the house of my heart became the trap for
me.
Sus! Sözlerin beni sözsüz etti.
İşinin tatlılığı, beni işsiz ve güçsüz bıraktı.
Tuzağından gönül evine kaçtım.
Ancak, bana gönlümün evi tuzak oldu.
Beni sana tutsak yaptı.
D 71-34 528 583
‫خواهــم َگــردى كــه از هــواىِ تو رســد‬
‫خــاك پاىِ تو رســد‬
ِ ‫باشــد كــه بــه ديده‬
‫جانــم ز جفــا خــ ّرم و خنــدان باشــد‬
‫زيــرا ز جفــا بــوىِ وفــاىِ تــو رســد‬
I want that dust and dirt which is coming from
Your air.
In fact, I wish the dust from the place where You
stand would get into my eyes.
I enjoy the suffering which comes from You,
Because I sense the smell of Your faithfulness.
Senden esip gelen tozu, toprağı istiyorum.
Olur ya, belki gözlerime ayaklarının bastığı toprak
girer.
Ben, zulümüne sevinirim ve neşelenirim.
Çünkü senin zulmünden vefa kokusu gelir.
D 108-353 568 623
 188

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غــم او خو باشــد‬
ِ ‫خواهــم كــه دلــم بــا‬ ‫خورشــيد كه باشد كه به ُروىِ تو رسد؟‬
‫ چه نيكو باشــد‬،‫گر دســت دهد غمش‬ ‫يــا بــا ِد َس ُبكســر كــه به مــوىِ تو رســد‬
‫غــم او در بــر گيــر‬
ِ ‫هــان اى دلِ بيــدل‬ ‫خواجگى شــه ِر وجود‬
ِ ‫عقلــى كــه كنــد‬
‫غــم او او باشــد‬
ِ ‫ خــود‬،‫تــا چشــم زنــى‬ ‫ديوانــه شــود چــون ســ ِر كــوىِ تو رســد‬
I want to make my heart a friend to His troubles. How can the sun get the beauty of your face?
I want my heart to have plenty of His troubles. The fastest wind can’t reach a single thread of
Come to your senses, O lover. your hair.
Embrace His troubles, close your eyes. Even reason, who is the king of the city of
When you open them, you’ll see that His troubles existence,
have become Him. Becomes crazy when he reaches Your town.

Gönlümün O’nun dertleriyle dost olmasını iste-
rim.
Gönlümün O’nun dertleriyle dolmasını isterim.
Ey âşık, kendine gel, O’nun dertlerine sarıl ve göz-
lerini kapa.
Gözlerini açtığında, göreceksin ki O’nun dertleri O
olmuş.
Güneş de kim oluyor ki Senin yüzünün güzelliğini
elde etsin.
En şiddetli esen rüzgâr bile, kimdir ki saçının bir
teline erişebilsin.
Varlık şehrinin sultanı olan akıl bile,
Senin mahallene gelince deli ve dîvâne olur.

D 85-157 592 646 D 85-159 569 624

‫خورشــيد كمــر بســته بــه پيشــت ميــرد‬ ‫خورشــيد كــه در خانــه بقــا مى‌نكنــد‬
‫وان مــا ِه جگرخســته بــه پيشــت ميــرد‬ ‫ جــا مــى نكنــد‬،‫مى‌گــردد جابه‌جــا و‬
‫گل ُرســته بــه پيشــت ميــرد‬
ِ ‫وان ســرو و‬ ‫قصــد هــوا مــى نكنــد‬
ِ ‫�آن نــور بجــز‬
‫ايــن دلشــده پيوســته بــه پيشــت ميــرد‬ ‫كاصــل مــا خطــا مــى نكنــد‬
ِ ‫مى‌گويــد‬
The sun dies at Your temple serving You. The sun doesn’t stay at home, but goes around
Likewise, the pale-faced moon dies broken- the whole world,
hearted in front of You. Never stopping at any corner.
Both that tall cypress and full-blooming rose fall Its light fills the sky
on the ground before You. And tells us, “Our Creator doesn’t
And,I’m dying constantly in front of You. make mistakes.”

Güneş, sana hizmet ederken, yanında can verir. Güneş evde kalmaz, dünyanın etrafında döner,
O soluk yüzlü, kalbi kırık ay da senin karşında dolaşır ve hiçbir yerde durmaz. Işığı, gökyüzünü
ölür. doldurur ve bize der ki: “Aslımız hata yapmaz.”
Boy atmış selvi, açılıp saçılmış gül huzurunda he-
men ölür.
Bu gönlünü sana kaptırmış Âşık ise, zaten senin
önünde her an ölüp durmadadır.

D 85-158 549 604 D 85-160 706 760


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خــوش جــاى كــه يــا ِر دلســتانم مى‌ ُبرد‬
‫بيــرون ز جهــانِ جســم و جانــم مى‌ ُبــرد‬
‫ نــر َوم بهانه‌هــا مى‌كــردم‬:‫گفتــم‬
‫ كشــان كشــانم مى‌ ُبــرد‬،‫ بِــ َروى‬:‫گفتــا‬
My heart-catching Beloved is taking me to a
wonderful place.
He is carrying my body as well as my soul.
I said, “I don’t want to go,” and gave all kinds of
excuses.
But, He said, “I’m dragging you by force.”
Gönüller alan Sevgilim, beni çok güzel bir yere gö-
türüyor.
Bedenimi ve ruhumu dünyadan dışarıya götürü-
yor.
Dedim ki: “Gitmem.” Bahaneler söyledim.
Dedi ki: “Gitmezsen, seni sürüye sürüye götürü-
rüm.”
D 98-272 515 570
‫خون در دلِ عاشقان چو جيحون گردد‬
‫عاشــق چــو كفى بر ســ ِر �آن خون گردد‬
‫جســم تــو چــو �آســيا و �آبش عشقســت‬
ِ ‫خالــق رنج‬
‫ �آســيا چــون گــردد؟‬،‫چــون �آب نباشــد‬
Blood boils in the hearts of the lovers, like the
Jayhoun* river in the mountains. Lovers are like
foam over the whirling blood.
Your body resembles a millstone.
How could a millstone turn without water?
* Jayhoun -- a long South-Asian river. İts historical
Latin name: Oxus. Modern local name: Amu
Darya.
Kan, âşıkların gönüllerinden
*Ceyhun gibi kaynar, coşar.
Âşık da, o kanın üstünde bir köpük gibi döner.
Bedenin değirmene benzer, suyu aşktır.
Su olmayınca değirmen nasıl döner?
* Ceyhun: Orta Asya’daki Amu-derya nehri
D 85-156 473 528
189
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫محمد دارد‬
ّ ‫خوش عادت و خوش خو كه‬
‫شــب تيــره بى‌نــوا نگــذارد‬
ِ ‫مــا را‬
‫بنــوازد �آن َربــاب را تــا بــه ســحر‬
‫ور خــواب �آيــد گلــوش را بفشــارد‬
What a beautiful habit Muhammed* has. He
doesn’t leave us alone on dark evenings.
He keeps playing the rebab till morning.
When he feels sleepy, he cuts the throat of his
sleep.
*Muhammed Bahaeddin -- Sultan Veled -- son of
Mevlana.
*Muhammed’in ne güzel bir âdeti, ne güzel bir
huyu var.
Kapkaranlık gecede bizi sessiz ve sedasız bırakmı-
yor.
O rebâbı, ta sehere kadar okşuyor ve uykusu gelirse
uykunun boğazını sıkıyor.
*Muhammed ismiyle Sultan Veled kastedilmektedir
D 108-357 491 546
‫خواهــم كــه ر َود رو ِز تو در عيش و مراد‬
‫فيــل �آبــاد �آ كــه عيــش همــرا ِه تــو بــاد‬
ِ ّ ‫كــى بــاز خَ ــ َرد ز‬
‫غصــه‌ات؟‬
‫كــى بــاز خــرد ز پشّ ــه‌ات؟ فيــل �آبــاد‬
I hope you have a pleasant day and fulfill all your
desires.
May joy and pleasure only accompany you at Fil-
abat.*
May the One who created pain and troubles save
you from them when you decide to live at Fil-abat!
*Fil-abat -- A palace west of Konya.
Dilerim, günün neşeyle, dileğine erişerek geçsin. Fil-
âbâtta*, zevk ve neşe sana eş olsun.
Zahmetleri, ağrıları ve sızıları yaratan, ne zaman seni
dertlerden kurtaracak?
Ne vakit Fil-âbât’ta yaşatacak?
*FiI-Âbât: Konya civarında saray
D 108-355 446 501

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خواهــم ازان خــدا كــو مــاه دهــد‬
‫تــا جملــه بتــو خســرو �آگاه دهــد‬
‫زان ســلطنتی كــه اولیــارا دادســت‬
‫ملــك دل و دیــن نیــز بتــو شــاه دهــد‬
I pleaded in front of the Sultan who gave the
moon to the earth
To give everything to you.
You know that Sultan of Sultans knows better.
So, He promised to hand you the wealth of the
heart, the land of faith, and the knowledge of the
sage.
Yeryüzüne Ay bağışlayan padişahtan diliyoruz.
Uyanık, her şeyi bilir bir padişahlar padişahısın,
her şeyi sana versin.
Erenlere verdiği sultanlığı, gönül mülkünü, din ül-
kesini, senin gibi bir padişaha bağışlasın.
D 108-354 --- ---
‫دانــى صوفــى َبهــ ِر چــه بســيار خــو َرد؟‬
‫زيــرا كــه بــه ا ّيــام يكــى بــار خــو َرد‬
‫بگــذار ايــن دم تــا گل و گلنــار خــو َرد‬
‫تــا چنــد چو اشــتر ز غم او خــار خو َرد؟‬
Do you know why that sufi eats too much?
He eats only once during the day.
Let him eat roses for now.
Who knows how long he will eat
thorns like a camel
From the Beloved’s mountain of
sorrow.
Sûfî neden fazla yemek yer, bilir misin?
Günde bir öğün yemek yer de ondan.
Bırak da şimdi güller yesin, nar çiçekleri yesin.
Daha ne zamana kadar Sevgilinin gam dağından
deve gibi diken yiyecek?
D 108-358 539 594
190
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دامانِ جلالِ تو ز دستم نشود‬
‫مــاغ مســتم نشــود‬
ِ ‫ميهــاىِ تــو از ِد‬
‫ چنان‌كــه هســتى بنمــا‬:‫گويــى تــو مــرا‬
‫گــر بنمايــم چنان‌كــه هســتم نشــود‬
I still hold the skirt of Your greatness.
The drunkenness from the wine You have served
still remains in my head.
“Appear as you are,” You told me.
But, it is impossible to appear as I am.
Ululuk eteğini elimden bırakmam.
Bana ezelde sunduğun şarapların, sarhoş başım-
dan çıkmaz.
Bana dedin ki: “Nasılsan, kendini öyle göster.”
Ancak, olduğum gibi görünsem, olmaz.
D 109-359 801 853
‫در بــاغ �آييــد و سبزپوشــان نگريــد‬
‫هــر گوشــه دكانِ ُگل‌فروشــان نگريــد‬
‫ به بلبلان مى‌گويد‬،‫مى‌خندد ُگل‬
‫خامــوش شــويد و در خموشــان نگريــد‬
Come to the garden.
Watch the ones dressed in green. Look at the
stores: roses are sold on every corner.
A smiling rose tells a nightingale, “Be silent.
Think about those who become eternally silent.”
Bağa ve bahçeye gelip, yeşil giyinmişleri seyredin.
Her bucakta, gül satanların dükkânlarını görün.
Gül, bülbüllere diyor ki: “Susun, susun da toprağa
düşüp susanları seyre dalın.”
D 86-165 849 901

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــاهد َم ْهــ ُرو بــود‬
ِ ‫در بــاغ هــزار‬
‫گلهــا و بنفشــه‌هاىِ ُمشــكين‌بو بــود‬
‫و �آن �آب زره زره كــه انــدر جــو بــود‬
‫ او خــود او بــود‬،‫�آن جملــه بهانــه بــود‬
There are thousands of moon-faced beauties in
the garden.
There are roses, violets with beautiful smells,
Water flowing, cascading in the creek.
They are all pretext. In fact, He is there.
Bahçede, binlerce Ay yüzlü güzeller var.
Güller ve mis kokulu menekşeler var.
Oluktan, dalga dalga, köpük köpük su akıyor.
Ancak bunların hepsi bahane, orada yanlız O var.
D 86-167 774
‫حضــرت حــق ســتوده درويشــانند‬
ِ ‫در‬
‫در صــدر بــزرگ �آن منــش ايشــانند‬
‫مــس وجــو ِد تــو زر گــردد‬
ِ ‫خواهــى كــه‬
‫ كيميــا ايشــانند‬،‫بــا ايشــان بــاش‬
Dervishes are God’s chosen people Who walk on
the highest path and are worthy of praise.
If you want their alchemy to transform the
copper of your existence into gold,
Meet them and stay with them.
Dervişler, Allah’ın seçtiği kullardır.
Onlar, büyüklüğün yüksek katındadırlar.
Bakır varlığının, altına dönmesini istiyorsan, on-
larla buluş.
Çünkü onlar *simyadırlar.
*Simya: Kimya, metalürji, fizik, tıp, astroloji, misti-
sizm, spiritüalizm ve sanatı bünyesinde barındırır.
D 99-276 723
191
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
ِ ‫در بنــدم از �آن دو‬
‫زلــف بنــد انــدر بنــد‬
‫در نالــم از �آن لبــانِ قنــد انــدر قنــد‬
‫اى وعــدۀ ديــدا ِر تــو هيــچ انــدر هيــچ‬
ِ ‫�آخــر‬
‫غــم هجــرانِ تــو چنــد انــدر چنــد‬
I am tied up with that hair full of knots and
curls.
I am wailing to get to those sugar lips.
O beauty whose promise of Union is worth
nothing,
How long will the sorrow of our separation last?
O büklümlerle dolu, ikiye ayrılmış saçlara bağlan-
mışım.
O şeker mi şeker dudaklar yüzünden feryat ediyo-
rum.
Ey buluşma sözü, bir hiçten ibaret olan sevgili, ay-
rılığın gamı daha ne kadar sürecek?
826 D 71-38 662 716
‫خدمت چشمت دو سه جادو هستند‬ ِ ‫در‬
‫خــواب مــا را بــه جادويــى دربســتند‬
ِ
‫گفتــم كــه بــه وصــل دستشــان دربندم‬
‫تــو پــاى كشــيدى و ز دســتم َرســتند‬
There are a couple of sorcerers in your eyes
Who were casting spells and tying up my sleep.
I thought if I could reach you,
I’d tie them with a rope.
But, You didn’t give me a hand, and they all ran
away.
Gözünün içinde iki üç tane büyücü var.
Uykumuza büyü yapıp bağladılar.
Sana ulaşırsam, onları o iple bağlamayı düşün-
düm.
Ancak, sen elini çektin ve onlar kurtulup kaçtılar.
777 D 98-273 665 719

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در خدمتــت اى جــان چو بــدن مى‌افتد‬
‫ســخت خويشــتن مى‌افتــد‬
ِ ‫زان ســجدۀ‬
‫هــر بــار كــه انــدر قدمــت مى‌افتــم‬
‫جــان در باطــن بــه پــاىِ مــن مى‌افتــد‬
O my Beloved, when I worship You,
I prostrate toward my fortune, my glory.
And, whenever I pray to You,
My soul implores inside of me.
A benim Sevgilim, Sana secde edip yerlere kapa-
nınca, kendi bahtıma kavuşuyorum ve kendi dev-
letime erişiyorum.
Ayağına her kapandığımda, ruhum da benim
içimde, aslımın ayaklarına kapanıyor.
D 109-361 459 514
‫زلــف تــو در چنــگ �آيــد‬
ِ ‫در دوزخ اگــر‬
‫از حــالِ بهشــتيان مــرا ننــگ �آيــد‬
‫گــر بى‌تــو بــه صحــراىِ بهشــتم خوانند‬
‫صحــراىِ بهشــت در دلــم تنــگ �آيــد‬
If hell were the only place where I could touch
Your hair,
I would feel sorry for those in heaven.
If they called me to the fields of paradise without
You,
That endless plain would feel too narrow to me.
Saçlarına, cehennemde dokunmak mümkünse,
cennettekilerin hallerine acırım.
Sensiz, beni cennet ovasına çağırsalar, cennet ovası
bile gönlüme dar gelir.
D 86-168 821 873
192
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در خانــۀ بــی وفــا غــم و ماتــم بــاد‬
‫�آن را كــه وفــا نیســت ز عالــم كــم بــاد‬
‫دیــدی كــه مــرا هیــچ كســی یــاد نكرد‬
‫جــز غــم؟ كــه هــزار �آفریــن بــر غــم باد‬
It should be sorrow and mourning in the houses
of the disloyal ones.
Then, the number of the disloyal ones would be
diminished in the world.
As you can see, no one looks after me except
loyal sorrow.
So, long life for sorrow!
Vefâsız kişinin evinde gam ve yas olsun.
Vefası olmayan kişi, âlemde az olsun, olmaz olsun.
Gördüğün gibi beni gamdan başka hiç kimse an-
mıyor.
Aferin gama.
D 110-369 --- ---
‫در را ِه طلــب رســيده‌يى مى‌بايــد‬
‫دامــن ز جهــان كشــيده‌يى مى‌بايــد‬
‫ ورنــى‬،‫بينايــى خويــش را دوا كــن‬
ِ
‫ ديده‌يــى مى‌بايــد‬،‫عالــم همــه اوســت‬
One who wishes to reach his destination on this
journey has to give up this world.
He also must take care of his gaze:
Everything in this world manifests His
magnificence,
But one has to be able to see.
Bu yolda dileğine kavuşmak isteyen kişi, dünyadan
elini, eteğini çekmesi gerekir. Sen, kendi görüşünü
iyi bir hale getir.
Çünkü her şey O’dur, ancak, O’nu görecek göz ge-
rekir.
D 87-171 830 882

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در سلســله‌ات هر �آن‌كه پا بســت شــود‬
‫ هســت شود‬،‫گر فانى و گر نيســت ُب َود‬
‫مى‌فرمايــد كــه َمى خور و مســت مشــو‬
‫ مســت شــود‬،‫ناچــار هر �آن‌كه َمى‌خورد‬
The one whose heart is tangled up with your hair
Reaches Essence once he is annihilated.
Keep ordering, “Drink wine, but don’t get
drunk.”
How could you drink wine without getting
drunk?
Güzel saçlarına ayağı takılan, yok olsa bile, sevgin
yüzünden aslına döner.
“Şarap iç, fakat sarhoş olma” diyorsun.
Şarap içen, elbette sarhoş olur.
D 86-162 790 842
‫در عشــق اگــر چــه خُ رده‌بينــم كردنــد‬
‫در پيــش‌ َروى اگــر گزينــم كردنــد‬
‫�آمــد ســرما و پوســتينيم نشــد‬
‫گرچــه همــه شــهر پوســتينم كردنــد‬
They taught me to see every detail in Love.
They put me ahead of so many on the way to
Love.
When winter came, people in town started
talking about getting me a fur.
But now, I don’t have even a coat to wear.
Aşkta, beni en ince şeyleri görür bir hale getirdiler.
Aşk yolunda en önde giden bir kişi olarak seçtiler-
se de kış geldiği halde sırtımda bir kürk bile yok.
Halbuki bütün şehir halkı lafla bana kürk giydirip
durmuştu.
D 98-274 671 725
193
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در ســینۀ هــر كــه ذزۀ دل باشــد‬
‫بــی عشــق تــو زندگیش مشــكل باشــد‬
‫بــا زلــف چــو زنجیر گــره بر گرەاســت‬
‫دیوانــه كســی بــود كــه عاقــل باشــد‬
Life is difficult to live for anyone
Who has a heart in his chest without Your Love.
Call crazy anyone who keeps his mind
After seeing Your beautiful hairs.
Kimin göğsünde bir zerrecik gönül varsa,
Aşkın olmadıkça yaşaması zordur.
Senin, güzel saçlarını gördükten sonra aklını yitir-
meyen deli, dîvânedir.
D 86-161 --- ---
‫عقــل ذو فنون می خســپد‬
ِ ‫عشــق تــو‬
ِ ‫در‬
‫مشــتاق در �آتــش انــدرون مــی خســپد‬
‫بی دیده و دل اگر بخســپم چە عجب؟‬
‫ خون می خسپد؟‬،‫خون گشت مرا دو دیده‬
Even the most skillful mind is unable to think of
Your Love and still fall asleep. Some of the lovers
who sure longing for You catch fever and sleep
in the fire.
It is no surprise that I sleep with open eyes and
an open heart.
Both of my eyes have become blood, and who
has seen sleeping blood?
Senin aşkında, hünerler sahibi akıl, uyuya kalır.
Seni çok özleyen âşıkta ateşlere düşer, hummalar
içinde kalır, uyur.
Gözsüz, gönülsüz uyursam şaşılır mı?
İki gözüm de kan kesildi, kan nasıl uyur?
D 110-367 --- 510

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشــق تــوام وفــا قريــن مى‌بايــد‬
ِ ‫در‬
‫ يقيــن مى‌بايــد‬،‫وصــل تــو گمانســت‬ِ
‫خدمــت تــو‬
ِ ‫مــن دل خواســته در‬ ِ ‫كا ِر‬
‫بــد نيســت وليكــن بِــ ْه ازيــن مى‌بايــد‬
One has to be loyal to Your Love;
Reaching You, which is a dream now, must
become a reality.
This wounded heart is a slave of
Yours which has been serving You well at Your
temple.
But, it should serve You much better than that.
Sevgilim senin aşkına sadık olmak gerek.
Seninle buluşmak, sana kavuşmak, bir zandır ama
gerçek olmalı.
Bu gönlü yaralının hizmeti, yanında kötü değil
ama bundan da daha iyi olmalı.
D 109-366 828 880
‫در عشــق دمــى اگــر قــرارت باشــد‬
‫صــف عاشــقان چه كارت باشــد‬ ِ ‫انــدر‬
‫ســرتيز چوخــار بــاش تــا يــار چــو گل‬
‫گــه در بــر و گاه در كنــارت باشــد‬
If you are in Love but still calm, What are you
doing among lovers?
Be sharp like a thorn, so that the Beloved who
resembles the rose
Will be pressing you into His heart and pulling
you close to His side.
Âşıksan ve sakinsen, senin âşıklar arasında ne işin
var?
Diken gibi, ucu sivri ol ki güle benzeyen Sevgili,
bazen seni bağrına bassın bazen de yanına alsın.
D 87-170 574 629
194
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشق توام نصيحت و پند چه سود؟‬ ِ ‫در‬
‫ مــرا قند چه ســود؟‬،‫زَهْ ــراب چشــيده‌ام‬
‫ بنــد برپــاش نهيــد‬:‫گوينــد مــرا كــه‬
‫ پــام بــر بند چه ســود؟‬،‫ديوانــه دلســت‬
What’s the use of advice in Your Love?
I took poison. What’s the use of sugar?
“Tie his feet,” they say about me.
Crazy is my heart.
What’s the use of tying my feet?
Senin aşkında, öğüdün ne faydası var?
Zehirli su içmişim, bana şerbetin ne faydası var?
Benim için diyorlar ki: “Ayağını bağlayın.”
Deli olan gönlümdür, ayağımı bağlamanın ne fay-
dası var?
D 87-172 788 840
‫در عشــق نــه پســتى نــه بلنــدى باشــد‬
‫ نــه هوشــمندى باشــد‬،‫نــى بيهوشــى‬
‫ُق ّرايــى و شــيخى و مريــدى َن ُبــ َود‬
‫َق ّلاشــى و كم‌زنــى و رنــدى باشــد‬
In Love, no one is low, no one is high.
Neither sobriety nor drunkenness exist in Love.
There is no protector, no sheikh, no disciple in
Love, only poverty.
Kalanderi rinds are in Love.
Aşkta ne alçaklık vardır, ne yükseklik...
Ne kendinden geçiş vardır ne aklı başında olmak.
Aşkta hafızlık, şeyhlik ve müritlik yoktur.
Aşkta sadece yokluk, hiçlik, kalenderlik* rindlik**
vardır.
*Kalenderlik: Dünyadan vazgeçmiş derviş
**Rindlik: Neşeli, alışılmadık mistik kişi
D 86-169 593 647
 195

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫در عشــق هــزار جــان و دل بــس نكنــد‬ ‫رخند تــو كرد‬

ِ ‫ــك‬َ ‫در گريــۀ خــون مــرا ِش‬
‫حديث جان كس نكند‬ ِ ‫دل را چه محل؟‬ ‫بنــد تــو كرد‬
ِ ‫‌بنــد تــو در جهــان مــرا‬
ِ ‫بى‬
‫ايــن راه كســى ر َود كــه در هــر قدمــى‬ ‫ســوگند تو كو؟‬
ِ ‫مى‌فرمايــى كــه عهــد و‬
‫صــد جان بدهــد كــه ُروى واپس نكند‬ ‫ســوگند تو كرد؟‬
ِ ‫َبدعهــد مــرا نه عهد و‬
To sacrifice thousands of hearts and souls for While I was shedding my bloody tears, your
Love is not enough! sweet smile made me laugh.
What is soul? It isn’t even worth being Your indifference to the world attached me to
mentioned! you.
One who goes on the way of Love must sacrifice “Where is your oath?”
hundreds of souls at every step and never look You are asking me now.
back. Your promises made me break it!

Aşka binlerce can ve gönül verilse bile yine yet-
mez.
Can da nedir ki? Yeri mi var canın? Sözü bile edi-
lemez.
Aşk yolunda giden kişi, her adımda yüzlerce can
verir ve arkasına bakmadan gider.
Ben kanlı göz yaşları dökerken, şekerler gibi tatlı
gülüşün, beni de güldürdü. Dünyaya aldırış etme-
men beni sana bağladı.
Bana sordun: “Söz vermen nerede?”
Beni sözünde durmaz yapan, senin sözlerinden ve
yeminlerinden vazgeçmen değil mi?

D 109-364 705 759 D 98-275 527 582

‫در كــوىِ تــو عاشــقان فزاينــد و ر َونــد‬
‫خــونِ جگــر از ديــده گشــايند و ر َونــد‬
‫ چــو خــاك‬،‫مــن بــر د ِر تــو مقيــم بــادام‬
‫ور نــى دگــران چــو بــاد �آينــد و ر َونــد‬
Lovers gather at Your quarter, but later they
leave.
They shed bloody tears, urailing, and then they
leave.
I am like dust on your door and stay there
forever,
While others come and go like the wind.
Mahallende âşıklar toplanır, sonra da giderler.
Onlar, gözlerinden kanlı yaşlar dökerler ve sonra
seni bırakıp giderler.
Ben, toprak gibi her zaman senin kapındayım.
Başkaları gibi değilim.
Onlar yel gibi gelip, yel gibi giderler.
‫در كــوىِ خرابــات تك ّبــر نخرنــد‬
‫مــردى ز ســ ِر كــوىِ خرابــات خَ َرنــد‬
‫ مقامــرى بايــد كــرد‬،‫�آنجــا برســى‬
‫ يــا ببرنــد‬،‫ يــا ببــرى‬،‫يــا مــات شــوى‬
There is no room for the conceited at the tavern.
Only the respectful and honest are allowed
there.
Gamble: once you get in,
You will either be a winner or be checkmated.
Meyhane mahallesine kendini beğenmişleri al-
mazlar.
Oraya sadece er insanlar girebilir.
Oraya girdiğinde, kumar oynamalısın; ya yenersin
ya da yenilirsin.

D 71-36 731 784 D 71-35 685 739


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در لشــك ِر عشــق چون‌كه خون‌ريز كنند‬
‫شمشــير ز پاره‌هــاىِ مــا تيــز كننــد‬
‫مــن غرقــۀ ايــن ســينۀ درياصفتــم‬
‫يــارانِ مــرا بگــو كــه پرهيــز كننــد‬
When the army of Love wants to shed a lover’s
blood,
They sharpen their swords in my body.
Although I have drowned in this heart, deep as
a sea,
Tell my friend to refrain.
Aşk ordusunda kan dökmeye başladıklarında, kı-
lıçlarını bedenimde bilerler.
Ben, şu denize benzeyen gönlümde batmışım, an-
cak dostlarıma söyleyin, onlar bundan çekinsinler.
D 71-37 726
‫چنــد‬ ‫در ِم ْصطبــۀ جهــان ز َبدنامــى‬
‫چنــد‬ ‫ســرزنش خامــى‬
ِ ‫ســير �آمــدم از‬
‫چنــد‬ ‫بگرفتــه ز طامــات الــف لامــى‬
‫چنــد‬ ‫پيــش اجــل بــاز ر َوم گامــى‬
ِ ‫تــا‬
I am tired of sitting on the bench of the universe
Because of the people of ill repute and the
bickering among them.
If the strength of my feet will carry me now,
I’ll take a few steps toward Death.
Cihan sedirinde adı kötüye çıkmış birkaç kişi yü-
zünden bezdim.
Birkaç ham kişinin kınamasına doydum.
Ayağımın gücü beni taşıyabilirse, ecele doğru bir-
kaç adım atacağım.
D 74-63 668
196
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق تــو جــا گيرد‬
ِ ‫در مغــ ِز فلــك چــو‬
‫تــا عــرش همــه فتنــه و غوغــا گيــرد‬
‫چــون روح شــود جهان نه بــالا و نه زير‬
‫عشق تو روح را ز بالا گيرد‬ ِ ‫چون‬
When Your Love takes its place in the mind of
the firmament,
Trouble fills the world up to the sky.
When Your Love catches the world’s soul, the
world turns into one soul,
And neither up nor down remains.
Senin Aşkın, feleğin aklında yer bulunca, arşa ka-
dar bütün âlemi fitneler kaplar, kavgalarla dolar
âlem.
Aşkın, dünyanın ruhunu yakalayınca, dünya tek
ruha döner, artık ne yukarı kalır ne de aşağı.
780 D 110-368 542 597
‫در معنی هست و در بیان نیست كه دید‬
‫در دل پیــدا و در زبــان نیســت كــه دید‬
‫هستی جهان و در جهان نیست كه دید‬ ِ
‫در هستی و نیستی چنان نیست كه دید‬
He is in the meaning, not in the words.
He is in the heart, not on the tongue.
He is the Essence of the universe, but not the
universe.
He is neither in Absence nor existence.
O anlamdadır, sözde değil ki görünsün.
O gönülde belirir, dilde değildir ki söylensin.
O cihanın aslıdır, fakat cihanda değil.
O varlıkta da yoklukta da görülecek gibi değil.
722 D 109-362 --- ---

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫درويــش كــه اســرا ِر نهــان مى‌بخشــد‬
‫هــر دم ُملكــى بــه رايــگان مى‌بخشــد‬
‫درويش كســى نيســت كه نــان مى‌طلبد‬
‫درويــش كســى ُب َود كه جان مى‌بخشــد‬
The dervish reveals the world’s secrets every
moment
And offers splendor for free.
The dervish is not one who begs for bread.
He donates soul.
Gizli sırlar açıklayan derviş, her solukta bir ülkeyi,
bir saltanatı bedavaya verir. Derviş, ekmek dilen-
mez.
O, can bağışlar.
D 86-166 600 654
‫ ُجــو چــه كنــد؟‬،‫دريــا نكنــد ســير مــرا‬
‫ مرا بو چــه كند؟‬،‫گلشــن چــو نباشــدم‬
‫ او معذورســت‬،‫گــر يــار كرانــه كنــد‬
‫ تــا او چه كند؟‬،‫مــن مانْــدم و صبــر نيز‬
If the sea can’t satisfy my thirst, what can a brook
do?
If the rose garden isn’t mine to smell roses, what
can I do?
If my Beloved is gone and neglects me, but my
patience remains,
Let’s see what my patience can do.
Beni, deniz bile doyuramaz, ırmak ne yapabilir ki?
Gül bahçesi benim olmadıktan sonra, koku ne işi-
me yarar.
Sevgili, kenara çekildiyse, özrü vardır.
Şimdi bir ben kaldım, bir de sabır. Bakalım sabır
ne yapabilecek?
D 86-163 714 768
197
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در يــار نظــر كنــم خجــل مى‌گــردد‬
‫فــت دل مى‌گــردد‬ ِ ‫ور ننگرمــش �آ‬
‫در �آ ِب ُرخَ ــش ســتارگان پيداينــد‬
‫بــى �آ ِب وى �آبــم همــه ِگل مى‌گــردد‬
If I look at the Beloved, He becomes bashful.
If I don’t, He torments me.
Stars glitter on each drop of sweat on His face
Without which my heart becomes dim and
turbid.
Sevgiliye baksam utanır, bakmasam beni perişan
eder.
Yüzündeki ter damlalarından yıldızlar görünür.
Onun yüzünün suyu olmadığında, benim suyum
bulanır.
D 109-360 479 938
‫دُر مى‌طلبــى ز چشــمه دُر برنايــد‬
‫جوينــدۀ دُر بــه قعــ ِر دريــا بايــد‬
‫ايــن گوهــ ِر قيمتــى كســى را شــايد‬
‫كــز �آ ِب حيــات تشــنه بيــرون �آيــد‬
Don’t search for a pearl in the river.
You have to dive to the bottom of the ocean of
Truth.
The only one who deserves this pearl
Is the one who finds it and doesn’t have thirst for
the river of life.
İnciyi ırmakta arama, çünkü bulamazsın.
İnciyi bulmak için hakikat denizinin dibine dal-
malısın.
Bu inci bengisuya dalıp da hâlâ susuz kalanındır.
D 86-164 834 886

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دارد‬ ‫دری داری كــه بحــر را پــر‬
‫دارد‬ ‫دری كــه هــزار بحــر پــر‬
‫زخــر‬ ‫خواهــی كــه بیابیــش فــرود �آی‬
‫دار‬ ‫زانــروی روی خــر ب آ�خــر‬
You have such a pearl that fills thousands of
oceans.
If you want to find it, don’t be silly.
If you follow an ass, you’ll end up in a barn.
Look instead inside of your heart.
Sende bir inci var ki denizleri doldurur.
O’nu bulmak istiyorsan, eşeklikten vazgeçip kendi
içine dal.
Eşekçesine gidersen, sadece ahıra varırsın.
D 109-363 ---
‫لــب تــو َم ْهــوش باشــد‬
ِ ‫دشــنام كــه از‬
‫چــون لعــل ُب َود كــه اصلش �آتش باشــد‬
‫نشــگفت كــه دشــنا ِم تــو دلكش باشــد‬
‫هــر باد كــه بــر گل گذرد خَ وش باشــد‬
Bad words are coming from your lips,
As valuable as garnets holding the essence of
fire.
Your lips say these bitter words to attract o ur
hearts,
And they are like the wind coming from the rose
garden which smells beautiful!
“Senin gibi Ay yüzlünün dudaklarından çıkan kü-
fürler, aslı ateş olan yakut gibi değerlidir.”
“Gönlün, bu acı sözleri gönlümüzü avlamak için
mi söyledi?
Gül bahçesinden esip gelen her rüzgâr, güzel koku-
ludur.”
D 110-370 578
198
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دســت تــو بــه ُجــود طعنــه در ميــغ زند‬
ِ
‫تيــغ گهر�آميــغ زنــد‬
ِ ‫در معركــه‬
‫از كا ِر تــو �آفتــاب را شــرمى‌باد‬
‫كــو تيــغ تــو ديــد و صبحــدم تيــغ زنــد‬
Your hand challenges the clouds in generosity.
Yet, the same hand holds the Steel sword in war.
The sun should be ashamed in the morning,
Drawing its light’s sword in hront of Yours.
Senin elin, cömertlikte bulutu kınar.
O el, savaşta, su verilmiş çelik kılıcı tutar.
Senin yaptıklarına karşı güneş utansın.
Sabahleyin, senin kılıcını görünce, kıvılcımlar sa-
çarak o da kılıç vurur.
955 D 87-175 690 744
‫پــى دلــدار بســى تاخــت و نشــد‬
ِ ‫دل از‬
‫ در باخت و نشد‬،‫هر خشك و ترى كه داشت‬
‫كنج ســينه بنشســت به مكر‬
ِ ‫بيچــاره به‬
‫ پرداخت و نشد‬،‫هر حيله و فن كه داشت‬
My heart ran hard after the Beloved, but it
couldn’t catch Him.
It gambled everything it had, but lost.
Tired, frustrated, it took refuge in a corner of my
chest.
No amount of cunning or craftiness had helped.
Gönül, Sevgilinin ardından çok koştu, fakat ulaşa-
madı.
Kuru ve yaş neyi varsa hepsini onun uğrunda har-
cadı, yine de onu elde edemedi. Zavallı, çaresiz bir
halde göğsün bir köşesine oturdu.
Düzenli, düzensiz elinden ne gelirse yaptı, ancak
olmadı.
633 D 87-178 614 668
 199

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫هــوس تــو زاد و بــودى دارد‬

ِ ‫دل بــا‬
‫بــا ســايۀ تــو گفــت و شــنودى دارد‬
‫ وليكــن لاحــول‬،‫لاحــول همــى كنــم‬
‫در عشــق گمــان مبــر كــه ســودى دارد‬
My heart lives by Your desire.
Its life and death depend on You.
Because of You, it feels and talks.
It says, “Lahavle,*” every time it is frustrated by
Love.
But, what is the use of Lahavle in Love?
* “There is no strength or power but God.”
Gönlüm senin hevesinle yaşıyor.
Onun yaşamı ve ölümü sana bağlı.
Senin sayende hissedebiliyor ve konuşabiliyor.
Lâhavle deyip duruyorum ancak Aşkta sanma ki
lâhavlenin bir faydası olur.
‫دلتنــگ مشــو كــه دلگشــايى �آمــد‬
‫دل نيك‌نــوا ِز بــا نوايــى �آمــد‬
‫غم را چو مگس شكست اكنون پر و بال‬
‫قــاف جــان هُ مايــى �آمــد‬
ِ ‫جانــب‬
ِ ‫كــز‬
Don’t worry, the heart-opener has suddenly
come!
The One who cheers hearts with beautiful
melodies has come!
He has broken the wings of sorrow as if they were
the wings of flies!
He has said, “The bird of fortune, Simurgh, has
flown from the Kaf
mountains!”
Dert etme, gönüller açan geldi.
Gönlü, güzel nağmelerle okşayan geldi.
Gamın, sinek gibi kanatları kırıldı ve koptu.
Gönüle, Kaf Dağı’ndan bir devlet kuşu geldi.

D 87-174 502 557 D 87-173 636 690

‫حكايــت بهــا ِر تــو كنــد‬

ِ ‫دل جملــه‬
‫حديــث لالــه‌زا ِر تــو كنــد‬
ِ ‫جــان جملــه‬
‫گــر از ســ ِر گــو ِر مــن بر�آيــد خــارى‬
‫�آن خــار هنــوز خــار خــا ِر تــو كنــد‬
My heart talks about Your spring all the time.
My soul also praises Your tulip garden.
If a thorn grows on my grave,
It wants You, wants You.
Gönül, senin ilkbaharının hikâyesini anlatır.
Ruhum, senin lâle bahçeni över.
Mezarımın başucunda bir diken bile çıksa o diken,
yine seni ister, seni ister.
‫لعــل �آبــدا ِر تــو كنــد‬ِ ‫خدمــت‬
ِ ‫دل‬
‫چشــم پــر خُ مــا ِر تــو كنــد‬
ِ ‫مســتى ز دو‬
‫گــر از ســ ِر گــو ِر مــن بر�آيــد خــارى‬
‫�آن خــار هنــوز خارخــا ِر تــو كنــد‬
My heart is in the service of Your beautiful ruby
lips.
Its drunkenness comes from Your drunken
eyes.
If a thorn were to grow on my grave,
That thorn would want You, would cry for You.
Gönül, güzel yakut dudağının hizmetinde.
Senin iki gözünden sarhoş oldu. Mezarımın başu-
cunda bir diken bile çıksa o diken, yine seni ister,
seni ister.

D 110-373 712 766 D 110-372 709 763


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دلــدار ابــد ِگــر ِد دلــم مى‌گــردد‬
‫ِگــر ِد دل و جــانِ خجلــم مى‌گــردد‬
‫زيــن ِگل چو درخت ســر بــر �آرم خندان‬
‫كاب َح َيــوان ِگــر ِد ِگلــم مى‌گــردد‬
ِ ‫امــروز بــه خــونِ دل قضــا خواهــم كرد‬
The Beloved of eternity keeps turning around
my heart And my bashful soul.
I will rise like a tree from this swamp,
Because the Ab-i hayat is turning around me.
Canıma rahatlık veren o Sevgili gönlümün çevre-
sinde dönüyor.
Bu dönüş beni utandırıyor.
Şu balçıktan, ağaç başı gibi yükselip boy atacağım,
çünkü bengisu balçığın çevresinde dönüyor.
D 111-377 480 535
‫حريــف مــا بــود‬
ِ ‫دل دوش دريــن عشــق‬
‫شــب تا به ســحرگاه نخفت و ناســود‬
‫ ســوىِ تو �آمــد زود‬،‫چــون صبــح دميــد‬
‫بــا چهــرۀ زرد و ديــدۀ خواب‌�آلــود‬
The heart was in o ur company last night.
It neither slept nor rested till dawn.
But, when morning came, it ran back to You
With a pale face and sleepy eyes.
Şu gönül, dün gece senin aşkınla dolmuştu.
Seher vaktine kadar ne uyudu ne de dinlendi.
Sabah olup tan ağarınca, sap sarı yüzüyle ve uykulu
gözleriyle hemen senin yanına geldi.
D 87-176 749 802
200
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫غم عشق مبتلا خواهم كرد‬ ِ ‫دل در‬
‫جان را سپ ِر تي ِر بلا خواهم كرد‬
‫عشــق تو بگذاشــته‌ام‬
ِ ‫عُ ْمــرى كــه نه در‬
I will put the sorrow of Love in my heart.
I will make my soul the target of the arrows of
trouble.
My life that is devoid of Your Love?
I will sacrifice it with the blood from my heart.
Gönlümü, aşk gamına uğratacağım.
Ruhumu, belâ okuna hedef yapacağım.
Senin aşkınla geçmeyen ömrümü,
bugün gönül kanıyla feda edeceğim.
D 72-39 523 578
‫دل را بدهــم پنــد كــه عمــد ًا نــرود‬
‫ از �آنجــا نــرود‬،‫مــن پیــش بــت شــكنم‬
‫ كه كجا افتادی؟‬،‫لــب می گزد �آن بت‬
‫او كیســت؟ كی باشــد؟ كه رود یا نرود‬
Next to my charming beauty, I said to my heart,
“Don’t go anywhere. Stay here.”
My beauty bit her lips and asked, “Who is your
heart? Who cares if it stays or goes?”
Ben, şuh güzelimin yanındayken, gönlüme dedim
ki:
“Bir yere gitme. Burada kal.”
Güzelim, sözümü duyunca dudağını ısırdı ve dedi
ki:
“Senin gönlün kimdir? Gönlün kalsa veya gitse ne
fark eder ki? O da kimdir ki?”
D 110-371 --- 838
 201

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫دل‌هــا ز ســماع بيقــرار افتادنــد‬ ‫صــف پيشــان جوينــد‬

‫چــون َز ابــ ِر بهــار بيقــرار افتادنــد‬
‫كف رحمت بگشــاى‬ ِ ‫اى زُهــرۀ غيبــى‬
‫كف و دف به كار افتادند‬ ّ ‫كين مطرب و‬
Hearts became restless from the pleasure of
sema.
Like spring’s clouds, they can’t stay in one place.
O Venus of the land of Absence, open the hand
of your generosity.
The players of nay and tamborine have fallen
into greed; They have forgotten Love.
ِ ‫دل‌هــاىِ عزيــزان‬
‫دلهــاىِ دگــر كا ِر پريشــان جوينــد‬
‫دل‌هــاىِ خلايــق همــه شــادى جوينــد‬
‫شــادى به دو صد دل دلِ ايشان جويند‬
The hearts of saints are searehing for the rank of
saint,
While others are pursuing earthly, confusing
things.
People are searehing for pleasure, while
Pleasure itself is chasing them with an open
heart.

Gönüller, semâ’nın verdiği zevkle yerinde duramaz
bir hale geldi.
Bahar bulutu gibi her yerde kararsız oldular.
Ey yokluk aleminin Venüs’ü, rahmet avucunu aç.
Çünkü şu çalgıcı, şu avuç, şu tef ve şu ney kârın pe-
şine düşüp aşkı unuttular.
Ermişlerin gönülleri, ermişlerin safını arar.
Başkalarının gönülleri ise dünya işlerinin peşine
düşer.
Halkın gönülleri, durmadan neşe arar.
Neşe ise yüzlerce gönülle, onların gönüllerini arar.

D 99-278 669 723 D 99-277 747 800

‫دل هــر چــه در �آشــكار و پنهــان گویــد‬
‫زان زلف چو مشــك عنبر افشــان گوید‬
‫ دانــم‬،‫ایــن �آشفەســت و �آن پریشــان‬
‫كاشــفته ســنخنهای پریشــان گویــد‬
Everything my heart says, openly or secretly,
Is about that hair which smells of musk and
scatters ambergris.
The first one is exuberant, the other one
confused.
That’s why the exuberant one says confused
words.
Gönül, açık ve gizli ne söylerse, o mis gibi kokan ve
amberler saçan saçlarla ilgili söyler.
Gönül coşmuş köpürmüştür, diğeri ise devamlı
perişandır, dağınıktır.
Biliyorum ki bu yüzden coşkun ve dağınık sözler
söyler.
‫دوش از َق َمــ ِر تــو �آســمان مى‌نوشــيد‬
‫حيــات تــو جهــان مى‌نوشــيد‬
ِ ‫وز �آ ِب‬
‫زان �آ ِب حياتــى كــه حياتســت مزيــد‬
‫در هــر چــه حيــات بــود �آن مى‌نوشــيد‬
The sky drank wine from Your moon last night.
The world has drunk wine from Your fountain
of the Ab-i hayat.
Whoever has the strength of living Has drunk
wine from Your Ab-i hayat.
Dün gece gökyüzü,
Senin Ay’ından şarap içti.
Dünya, Senin bengisuyundan şarap içti.
Kimde can varsa cana canlar katan o bengisudan
şarap içti.

D 87-177 869 921 D 110-374 861 913


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــت من همچو م ِه گردون بود‬ ِ ‫دوش �آن‬
‫نى نى كه به حســن از �آفتاب افزون بود‬
‫از دايــرۀ خيــالِ مــا بيــرون بــود‬
‫ ندانــم چــون بود‬،‫دانــم كــه نكــو بــود‬
The beloved was like a moon in the sky.
No, no, she was more beautiful than the sun,
beyond o ur imagination.
All I know, she was beautiful.
But, I can’t describe how.
Dün gece Sevgilim, gökyüzündeki Ay’a dönmüştü.
Hayır hayır, güneşten de üstündü.
Hayal gücümüzün dışındaydı.
Şu kadarını biliyorum ki pek güzeldi.
Ancak, nasıl anlatacağımı bilemiyorum.
D 88-179 771 824
‫دى بنــده بــ ِر �آن َق َمــ ِر جانــى شــد‬
‫يــك نكتــه بگفت و بحث را بانى شــد‬
‫مدعــاش ثابــت گردد‬ ّ ‫مى‌خواســت كــه‬
‫مدعــى فانــى شــد‬ّ ،‫ثابــت نشــد �آن و‬
This slave was with the moon of the soul
yesterday
And asked a difficult question;
He wanted proof and explanations.
Although the answer did not come, the question
disappeared.
Bu kul, dün O ruh Ay’ının yanındayken zor bir
soru sordu, O’na.
İspat ve açıklama istiyordu.
O’ndan cevaplar gelmedi.
Ancak soru yok oldu.
D 88-180 621 675
202
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دى بــاغ ز دَى ُشــك ِر ســلامت مى‌كرد‬
‫بــر ُروىِ شــكوفه‌ها علامــت مى‌كــرد‬
‫�آن ســر ِو چمــن دعــوىِ قامــت مى‌كــرد‬
‫گل خنــده زنــان بــرو قيامــت مى‌كــرد‬
Yesterday, gardens and orchards sent gratitude to
You for saving them from winter.
The cypress in the meadow has grown, challenging
all others.
Your favors and kindness are expressed on the
faces of the flowers, and a rose is creating an
uproar with its color and smell.
Dün, bağ bahçe, kıştan kurtulduğuna şükrederek
Sana selam göndermedeydi. Çiçeklerin yüzlerine
Senin lütfunun belirtileri vurmuştu.
Yeşillikteki selvi boy atmış, üstünlük kavgasına giriş-
mişti.
Gül, gülerek göz göre göre kıyametler koparıyordu.
D 99-279 529 584
‫ــح ِر مطلــق مى‌زد‬
ْ ‫چشــم تــو راىِ ِس‬
ِ ‫دى‬
‫گنبــد َا ْز َرق مــى‌زد‬
ِ ‫ُروىِ تــو ر ِه‬
‫تــا داشــتى �آفتــاب در ســايۀ زلــف‬
‫صفــت ذ ّره مع ّلــق مــى‌زد‬
ِ ‫جــان بــر‬
Your eyes were casting charms yesterday.
The brightness of Your face reflected the sky.
While Your sun-face was showing in betureen
the shadows of Your hair,
My soul kept dancing like a dust particle in Your
light.
Dün gözlerin, görenleri büyülüyordu.
Yüzünün ışığı gökyüzüne vuruyordu.
Saçlarının gölgesindeki güneş, yüzün parladıkça
ruhum, zerre gibi havalarda dönüp duruyordu.
D 111-376 563 618

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ديوانــه ميــانِ خَ لــق پيــدا باشــد‬
‫اســب َســودا باشــد‬
ِ ‫زيــرا كــه ســوا ِر‬
‫ديوانــه كســى باشــد كــو را بشــناخت‬
‫پيــش مــا شناســا باشــد‬
ِ ‫ديوانــه بــه‬
The one who rides Love’s horse
Is viewed by the people as crazy.
But, really crazy are those who can recognize
God’s lover;
For us, crazy is the one who recognizes Truth.
Sevda atına binmiş olan, halk arasında deli ve
dîvâne olarak gözükür.
Asıl deli ve dîvâne olan, Hak âşığını tanımayandır.
Halkın deli ve dîvâne dediği ise, bizim katımızda
ilâhî gerçeği bilendir, tanıyandır.
D 111-375 571 626
‫ ديــده بــدوز تــا دلــت ديــده شــود‬،‫َرو‬
‫زان ديــده جهــانِ دگــرت ديــده شــود‬
‫پســند خويــش بيــرون �آيــى‬
ِ ‫گــر تــو ز‬
‫كا َرت همه ســر به ســر پســنديده شــود‬
If you close your eyes to the pleasures of the
earth,
Your heart will become your eye, and a different
world will appear to you.
If you quit being conceited,
You’ll be admired for everything you do.
Gözlerini bu dünyanın zevklerine kapattığın za-
man, gönlün gözün olur ve farklı bir dünya görür-
sün.
Sen kendini, beğenmişlerin yurdundan dışarı çı-
karırsan her işin, beğenilmiş olur.
D 88-187 808 860
203
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫رفتــم بــه د ِر خانــۀ �آن خوش‌پيونــد‬
ِ ‫بيــرون �آمــد بــه‬
‫ خنداخنــد‬،‫پيــش مــن‬
‫انــدر ب ِر خود كشــيد ســختم چــون قند‬
‫كاى عارف و اى عاشق و اى دانشمند‬
I went to the house of that charming beauty
Who welcomed me with a smile.
She pressed me to her chest, sweet like sugar.
She embraced me, saying, “O lover, O learned
one, O sage!”
O kavuşulması hoş olan sevgilinin evine gittim.
Beni gülerek karşıladı.
Şeker gibi beni göğsüne bastırıp, kucakladı ve dedi
ki:
“Ey ârif, ey âşık, ey bilge”
D 72-40 734 787
‫روز �آمــد و غوغــاىِ تــو در بــر دارد‬
‫شــب �آمــد و ســوداىِ تــو در ســر دارد‬
‫ اين كا ِر منست‬،‫كا ِر شب و روز نيست‬
‫كــى دو خــ ِر لنــگ بــا ِر مــن بــردارد؟‬
Day brought me Your troubles and fights.
Night filled my head with Your Love.
But, all this is not the business of day or night;
this is my business.
How could those two lame donkeys carry my
load?
Gün, senin kavganı ve gürültünü getirdi.
Gece, başımı senin aşkınla doldurdu.
Bu, geceyle gündüzün işi değildir.
Bu, benim işimdir.
İki topal eşek, nasıl benim yükümü taşıyabilir?
D 88-184 492 547

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ غــم چــرا بايــد خورد؟‬،‫رو ِز شاديســت‬
‫امــروز مــى از جــا ِم وفــا بايــد خــورد‬
‫كف خ ّباز و ســقا ِرزق خوريم؟‬ ِ ‫چند از‬
‫كــف خــدا بايــد خــورد‬
ِ ‫يك‌چندگــه از‬
This day is the day of joy.
Why should we be sad?
We should drink wine from the cup of loyalty.
How long will we expect o ur sustenance to be
from a bread-maker and a water-carrier?
This is the time to start eating and drinking from
God’s hand.
Bugün neşe günü, neden gam çekelim?
Bugün vefa kadehinden şarap içmeliyiz.
Daha ne kadar ekmekçinin ve sucunun elinden
rızkımızı yiyip içelim?
Allah’ın elinden, yemek ve içmek zamanı geldi.
D 72-41 538 593
‫روزى كــه ُبــ َود دلــت ز جانــان ُپــر درد‬
‫شــكرانه هــزار جــان فــدا بايــد كــرد‬
‫ اى سره مرد‬،‫كاندر ر ِه عشق و عاشقى‬
‫‌شــكر قفــاىِ نيكــوان نتــوان خــورد‬ ُ ‫بى‬
My heart must sacrifice thousands of souls as a
sign of gratitude For the day it was filled with the
sorroıvs of the Beloved.
O chosen man on the way of Love,
You won’t get slaps from Goodness without
being graceful.
Gönlümün, Sevgilinin derdi ile dolu olduğu gün,
binlerce ruhu, minnetle feda ederim.
Ey seçilmiş er, aşk yolunda, Sevgilinin tokadını
şükretmeden yiyemezsin.
D 72-42 517 572
204
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫محــك محتشــم و دُون �آمــد‬ ِ ‫روزه‬
‫زنهــار مگــو چــون كــه ز بيچــون �آمــد‬
‫روزيســت كــه از وراىِ گــردون �آمــد‬
‫زان روزبهــى كــه روز افــزون �آمــد‬
Fasting is the touchstone of good and bad.
Don’t ask me how that could be:
This came from the One who is beyond
questions.
Fasting is the divine food that comes from
beyond the sky.
It makes everything better, including you.
Oruç, iyinin ve kötünün mihenk taşıdır.
Sakın bu nasıl olur deme.
Bu, soruların ötesinde olandan geldi.
Oruç, bir gök sofrasıdır.
O sofraya oturduğun için günahlardan temizlenip,
iyi bir hale geldin.
D 88-183 633 687
‫روزى كــه خيــالِ د ْل ِســتان رقــص كنــد‬
‫يك جان چه كند؟ كه صد جهان رقص كند‬
‫هــر پــرده كــه مى‌زننــد در خانــۀ دل‬
‫تــن بيچــاره همان رقــص كند‬ ِ ‫مســكين‬
When the image of that charmer moves,
Not one soul, but countless stars in the sky,
whole universes start moving.
In the house of the heart, the helpless body
immediately starts dancing,
No matter which tune is striken.
O güzelin hayali oynayınca sadece bir can değil,
yüzlerce cihan oynamaya başlar.
Gönül evindeki çalgıda hangi perdeyi vururlarsa
vursunlar, yoksul ve çaresiz beden, hemen oyna-
maya başlar.
D 88-182 703 757
 205

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عشــق تــو ديوانــه كنــد‬

ِ ‫روزى كــه مــرا‬
‫ديوانگيــى كنــم كــه ديــو �آن نكنــد‬
‫قلــم تــو �آن كنــد بــا دلِ مــن‬
ِ ‫حكــم‬
ِ ‫از نادرگــى و از غريبــى كــه ويســت‬
‫نــوك قلــم خواجــۀ ديــوان نكنــد‬
ِ ‫كــز‬
When Your Love makes me crazy,
I will do things that even the devil won’t do.
Your eyelashes write such messages on my heart
That the Vizier of the Sultan’s Divan can’t even
write them.
Aşkın, beni deli dîvâne ettiği gün, öylesine delilik-
ler edeceğim ki şeytanlar ve periler bile o delilikleri
edemez.
Kirpiklerin gönlüme öyle yazılar yazdı ki sultanın
dîvânında vezir bile o yazıları yazamaz.
‫روزى كــه نــگار كمتــرك مى‌�آيــد‬
‫در ديــده خيــالِ او بــه تــك مى‌�آيــد‬
‫ دل به شــك مى‌�آيد‬،‫عين دلســت و‬ ِ ‫در‬
The days when the Beloved doesn’t appear
often,
His image comes and stays in my ey es.
The most amazing thing is that
He is right in my heart, yet my heart is still in
doubt.
Sevgilinin seyrek geldiği günlerde, hayali gelip
gözlerimde oturur.
Şaşılacak şey, şu ki: 0, gönlün içindedir.
Ancak gönül şüphelerle dolu.

D 111-378 716 770 D 88-186 824 876

‫گيرد‬ ّ
‫تولا‬ ‫روزى كه وجودها‬ ‫َرو نيكــى كــن كــه دهــر نيكــى دانــد‬
‫گيرد‬ ‫جانب اعلا‬ِ ‫روزى كه عدم‬ ‫او نيكــى را ز نيكــوان نســتاند‬
‫خــون‬ ‫تــا قبضــۀ شمشــير كــه �آلايــد‬ ‫مال از همه مانْد و از تو هم خواهد مانْد‬
‫گيرد‬ ‫تش اقبالِ كه بالا‬ ِ ‫تا �آ‬ ‫�آن بِــ ْه كــه بــه جــاىِ مــال نيكــى مانَــد‬
The day when all beings annihilate themselves Do good. Time recognizes goodness; it never
And they ascend to tlıe height of Absence, forgets its value.
We will see whose swords are Everyone will pass through this world,
stained with blood But their belongings will remain.
And whose lucky blood will be shed. Your goodness should be your inheritence.

Bütün varlıkların yok olacağı, yokluğun yücelerine İyilik et. Zaman iyiliği tanır ve iyilerin, iyiliğini
yükselecekleri gün, bakalım, kimin kılıcı kana bu- unutmaz.
lanacak, kim ikbal ateşi ile yücelecek? Herkesin malı dünyada kaldı, senin de kalacak.
Mal yerine iyiliğin miras olarak kalsın.

D 88-185 543 598 D 88-181 644 698

 206

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ِ ‫زان َم ْق َصبِــه ُص‬

‫نــع تــو يكــى نَــى ببريــد‬ ‫عشــق نــگارم بربــود‬
ِ ‫ز ا ّول كــه مــرا‬
‫ــك ِر خــود ُبگزيــد‬
َ ‫لــب چــون ِش‬
ِ ‫از بهــ ِر‬ ‫همســايۀ مــن ز نالــۀ مــن َن ُغنــود‬
‫مى لب نوشــيد‬ ِ ‫وان نَــى ز تو از بس كه‬ ‫اكنــون كــم شــد نالــه و عشــقم بفــزود‬
‫لب تو مســت شــد و بخروشــيد‬ ِ ‫هــم بر‬ ‫ كم گــردد دود‬،‫�آتــش چــو هوا گرفــت‬
Your art has cut a piece of reed from the reed Since I have been captured by the Beloved’s
bed for your sweet lips. Love,
That piece of reed became a nay, My neighbors haven’t been able to sleep because
And it drank lots of wine from your sweet lips. of my crying.
That’s why it is always drunk and exalted. Now, my wailing has diminished, but my Love
has increased,
O şeker kamışlığından, ustalıkla bir kamış kesip, Just as smoke goes away when a flame grows.
şeker gibi dudakları için onu ney yaptı.
O ney, dudaklarından çok şarap içti, sarhoş oldu ve Sevgilimin aşkına kapıldığım günden beri, kom-
çoştu. şum feryadımdan uyuyamadı.
Şimdi feryadım azaldı ama aşkım çoğaldı.
Ateş alevlendiğinde duman azalır.

D 89-188 847 899 D 89-190 756 809

‫زر را كــه ســيه كننــد و در دود نهنــد‬
‫دســت دزدان برهنــد‬
ِ ‫زان باشــد تــا ز‬
‫عاشــق ز ِر سرخســت ســيه‌ ُرو نشــود‬
‫در پــاى نيوفتــد كــه در دســت نهنــد‬
In order to hide gold from thieves, they blacken
it with soot.
A lover also resembles gold.
But, his face doesn’t get changed.
Neither is he stepped on.
Instead, he goes from one hand to another.
Altını, hırsızların ellerinden kurtarmak için duma-
na ve ise koyup karartırlar.
Âşık da, sarı altını anımsatır, ancak onun yüzü ka-
rarmaz.
O, ayaklar altına düşmez; değerinden kaybetmez
ellerde, avuçlarda dolaşır.
‫زلــف تــو بــه ُحســن ذوفنونهــا بــرزد‬
ِ
‫مالــش عَ ْن َبــر �آســتينها بــرزد‬
ِ ‫در‬
‫ُمشــكش گفتــم ازين ســخن تــاب �آورد‬
‫درهــم شــد و خويشــتن زمينهــا بــرزد‬
O Beloved, the beauty of Your hair has thrown
prudent people to the ground. Your hair has
smelled ambergris and has fallen down to your
arms and neck.
When I said, “musk,” Your hair got mad,
And mixed with anger just as they had, those
fallen down to the ground.
Sevgilim, saçların öylesine güzel ki hüner sahibi
kişileri hayretlere düşürdü yerlere serdi.
Omuzlara dökülen amber kokulu saçlarına ben,
“Misk” deyince, o saçlar sözüme kızdı ve öfkeyle
birbirine girip kendini yerlere vurdu.

D 99-280 740 793 D 111-379 552 607


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ــكرخاى زند‬َ ‫لعــل ِش‬
ِ ‫زلفــت چــو بــر �آن‬
‫در بــردنِ جــانِ بنــدگان راى زنــد‬
‫خوش خويش را كس از دست دهد؟‬ ِ ‫دست‬ِ
‫افتــادۀ خويــش را كســى پــاى زنــد؟‬
Your hair, which has fallen over Your sugar lips,
Intends to kill Your slaves.
Is there anyone who gives beautiful hands for
nothing?
Who else would kick his own beloved with his
feet?
Saçların, o şeker dudaklarına doğru düşünce, kul-
larının canlarını almaya niyetlenir.
Fakat bir kimse var mıdır ki kendi güzel bahtını
eliyle itsin?
Kendi düşkününe ayağı ile vursun?
D 89-189 691 745
‫ رهــروان نيــز ِن َينــد‬:‫زنهــار! مگــو كــه‬
‫عيســى‌صفتانِ بى‌نشــان نيــز ِن َينــد‬
‫زيــن گونــه كــه تــو محــر ِم اســرار نه‌اى‬
‫پنداشــته‌اى كــه ديگــران نيــز ِن َينــد‬
Don’t ever say, “No one walks toward the Truth
nowadays.
No one is tike Jesus, tike a concealed saint in our
time”
Since you are not intimate with the secrets of the
path,
You are assuming that everybody else is ignorant,
too.
Sakın “Hak yoluna, itlak yoluna gidenlere artık yok-
tur” deme.
İzlerinin tozları belirmeyen İsa huylular günümüzde
yok diye söyleme.
Sen sırları bilmediğin için, başkalarını da yok sanı-
yorsun.
D 72-43 745 798
207
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫زنــدانِ مــن از نجــات خوش‌تــر باشــد‬
‫نفريــن مــن از نبــات خوش‌تــر باشــد‬ِ
‫شمشــي ِر مــن از حيــات خوش‌تــر باشــد‬
‫ياقــوت مــن از زكات خوش‌تــر باشــد‬ِ
My dungeon is better than an escape.
My curse is sweeter than sugars.
My sword’s strike is nicer than life.
My garnet is clearer than purity.
Hakk’ın öyle lütuflarına erdim ki zindanım, kurtu-
luştan daha hoştur.
Öfkem, şekerden daha tatlıdır.
Kılıcım, yaşayıştan daha güzeldir.
Yakutum, zekâttan daha saftır, daha temizdir.
D 111-380 576 631
‫كــف يــا ِر ســيمبر بتــوان خــورد‬
ِ ‫زَهْ ــر از‬
َ ‫تلخ ســخنش همچو ِش‬
‫ــكر بتــوان خورد‬ ِ
‫بس با نمكســت يار و بس با نمكســت‬
‫جايــى كه نمــك ُب َود جگر بتــوان خورد‬
One should drink poison from the hand of the
silver-bodied Beauty;
One should taste His harsh words as if they were
sugar.
The Beloved is the taste and the salt of
everything.
One could eat his own liver with that salt.
Gümüş bedenli güzelin elinden zehir bile içilebilir.
Onun acı sözleri şeker gibidir.
Sevgili, pek tatlı, tuzludur.
O tuzla, ciğer bile yenilebilir.
D 72-44 540 595
 208

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ســ ِّر دلِ عاشــقان ز مطــرب شــنويد‬ ‫سرمســتان را ز ُمحتســب ترســانند‬

‫بــا نالــۀ او بــه ِگــر ِد دلهــا برويــد‬
‫در پــرده چه گفت؟ اگر بــدو مى‌گرويد‬
‫يعنــى كــه زپــرده هيــچ بيــرون مرويــد‬
Listen to the minstrel to hear the secret of the
lover’s heart.
Keep turning around the heart with the tune of
his wailing.
What does he say behind the tune? “Stay behind
the veil.”
‫شــد ُمحتســبى مســت همــه مى‌داننــد‬
‫ايــن مــرد ِم ايــن شــهر اگــر مرداننــد‬
‫ايــن مســتان را گــرو چــرا نســتانند؟‬
They scare drunks with the muhtesib*
But everyone knows that the muhtesib gets
drunk.
If people of this town are good, Why don’t they
protect drunks?
*Religious sharia police.

Âşıkların gönüllerindeki sırrı, çalgıcıdan duyun.
Onun feryadıyla beraber gönüllerin çevresinde
dönüp dolaşın.
Çalgıcı makamla ne dedi?
Dedi ki: “Makamdan dışarıya hiç çıkmayın.”
Sarhoşları *muhtesiple korkuturlar. Ancak, herkes
de bilir ki muhtesip de sarhoş olur.
Bu şehrin halkı adamsa, şu sarhoşlara neden sahip
çıkmazlar?
* Muhtesip: Şeriat polisi

D 89-191 870 922 D 99-281 722 776

‫ســروی كــه ز بــاغ پــاك بــازان باشــد‬ ‫گل رعنــا چيدنــد‬

ِ ‫ســرهاىِ درختــان‬
‫هم ســركش و هم خوش و نازان باشــد‬ ‫يوســف خــود را ديدنــد‬
ِ ‫�آن يعقوبــان‬
‫گر سركشــد او ز سركشــان می رسدش‬ ‫ا ّيــا ِم زمســتان چــو ســيه پوشــيدند‬
‫كنــد رســوا و غــرور یــاران باشــد‬ ِ ‫�آخــر ز‬
‫پــس نوحه‌گــرى خنديدنــد‬
The cypress which grows in the gardens of good When trees are gathering their red and yellow
people flowers,
Not only makes the garden more beautiful; it Those Jacobs are seeing their Josephs.
also takes the lead in growth. The trees were dressed in black for the long
He is so proud of the Friend That it makes him winter days.
grow faster. They cried a lot, but now they can smile.

Tertemiz kişilerin bahçesinden yetişip gelişen sel- Ağaçların başları, kırmızı ve sarı renkte çiçekleri
vi, hem boy atar, baş çeker; bir araya getirdiler.
hem güzel olur, naz eder. O Yakup’lar, Yusuf ’larını gördüler.
Onun büyümesini hızlandıran dostlarından gurur Ağaçlar, kış günlerinde karaları giyinmişlerdi.
duyar. Çok ağlayıp, feryat ettiler.
Ancak, sonunda güldüler ve açıldılar.

D 111-382 --- --- D 72-45 676 730

 209

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گل تــر مى‌چيننــد‬ِ ‫ســرهاىِ درختــان‬
‫و انــدر دلِ خــود كانِ گهــر مى‌بيننــد‬
‫چــون بــر ســر پاينــد گــ ِه بــى برگــى‬
‫نوميــد نگردنــد و ز پــا ننشــينند‬
The tree branches have gathered fresh flowers.
They had seen pearls in their hearts and stood
up, even when they lost all their leaves!
But, they didn’t lose their hope, and they didn’t
bend.
Ağaçlar taze çiçekler açtılar.
Gönüllerinde inci madenleri belirdi.
Yapraksız kaldıklarında da ayaklarının üstünde
durdular.
Umudu kesmediler ve eğilmediler.
‫س ّريســت كــه يــار زيــ ِر لــب مى‌خوانَــد‬
‫سرچشــمۀ كا ِر مــا همــو مى‌دانَــد‬
‫صــد جــاىِ نشــيب �آســيا مى‌دانيــم‬
‫وز بى‌�آبــى كار فــرو مى‌مانَــد‬
There is a secret that the Beloved is saying secretly
with the tip of His tongue.
He is the only one who knows the reason for o ur
being.
Alas, I know about the hundreds of mills in all the
right places,
But they are all idle because of the lack of water.
Sevgili’nin dudak ucuyla gizlice söylediği bir sır var-
dır.
Var oluşumuzun nedenini de sadece O biliyor.
Bereketli yerlerde yüzlerce değirmen olduğunu bili-
yoruz.
Biliyoruz ama susuzluk yüzünden dönmüyordur, iş-
ten kalmışlar.

D 72-46 677 731 D 111-381 657 711

‫ســوداىِ تــرا بهانه‌يــى بــس باشــد‬ ‫ســو ِز دلِ عاشــقان شــررها دارد‬
‫مســتانِ تــرا ترانه‌يــى بــس باشــد‬ ‫در ِد دلِ بيدلان اثرها دارد‬
‫تيــغ جفــا؟‬ ِ ‫در ُك‬
ِ ‫شــتن مــا چــه مى‌زنــى‬ ‫دلســوختگان‬ ‫�آ ِه‬ ،‫بشنيدســتى‬
‫مــا را ســ ِر تازيانه‌يــى بــس باشــد‬ ‫حضــرت رحمتــش گذرهــا دارد‬
ِ ‫بــر‬
A little smile is enough to make us Your lover. There are sparks in the fires of the lovers’ hearts.
A short melody is enough to make Your drunks These are signs of troubles for the ones who give
exuberant. their hearts to the Beloved.
Why do You draw the sword of sorrow to kill us Haven’t you heard that the signs coming from
When a lash of Your whip would be enough? burning hearts
Go to the presence of God’s compassion?
Senin sevdana tutulmak için bir tebessüm yeter.
Senin sarhoşlarının coşması için bir nağme yeter. Âşıkların gönüllerinin yanışlarında kıvılcımlar
Bizi öldürmek için cefâ kılıcına ne gerek var? vardır.
Kamçının ucuyla dokunman yeter. Sevgiliye gönül verenlerin dertlerinin belirtileri
vardır.
Yanıp yakılanların gönüllerinden çektikleri ahı
duymuşsundur.
O ah, Allah’ın huzuruna gider

D 89-193 577 632 D 89-192 489 544


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــاد �آن‌كــه جمــالِ ماهتابــش ببــرد‬
‫ســاقى َكــ َرم مســت و خرابــش ببــرد‬
ِّ
‫ مى‌نايــد خــواب‬،‫مى‌�آيــد �آ ِب ديــده‬
‫ترســد كــه اگــر بيايــد �آبــش ببــرد‬
How happy is the person who sees moonlight on
the face of the Beloved!
How nice is getting drunk with the wine by the
hand of the benevolent cupbearer!
Tears keep running from the lover’s eyes, but sleep
doesn’t come
Because it is afraid of the torrent that will carry
him away.
Ne hoştur Ay ışığını sevgilinin yüzünde gören.
Ne hoştur kerem sahibi sâkînin elinden içtiği şarapla
sarhoş olan.
Gözyaşları gelir, ancak uyku, bir türlü gelmez.
Uyku gelirse gözyaşı seline kapılıp gideceğinden kor-
kar.
D 112-385 510 565
‫غــم تــو در دلِ مــن گنجــد‬
ِ ‫شــادم كــه‬
‫زيــرا كــه غمت بــه جاىِ روشــن گنجد‬
‫�آن غم كه نگنجيد در افلاك و زمين‬
‫انــدر دلِ چــون چشــمۀ ســوزن گنجــد‬
I am glad that Your sorrow fits in my heart,
Because it can rest only in bright places.
And, though it fits in neither earth nor sky,
It is embedded in my heart which is no bigger
than the eye of a needle.
Neşeliyim, çünkü gamın, gönlüme sığıyor.
Neşeliyim, çünkü gamın, ancak aydınlık yerlere
sığar.
Göklere, yerlere sığmayan o gam, iğne deliği kadar
bir gönüle sığıyor.
D 89-195 461 516
210
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫شــاد �آن‌كــه ز دُور يــا ِر مــن بنمايــد‬
‫كــودك خُ ــرد �آســتين مى‌خايــد‬
ِ ‫چــون‬
‫ كنــار خــود بگشــايد‬،‫چــون ديــد مــرا‬
‫مــرغ دلــم بربايــد‬
ِ ،‫چــون بــاز َج َهــد‬
How beautiful does my Beloved look from the
distance!
He keeps playing with his sleeve like a child.
Then, He calls me to sit next to Him and opens
His arms,
And my heart catches Him like a falcon!
Sevgilimin bana uzaktan bakması ne hoştur.
O küçücük bir çocuk gibi gömleğinin kolunu ısı-
rır.
Sonra beni görünce yanına oturmamı ister ve şa-
hin kuşu gibi gönül kuşumu kapar, gider.
D 112-384 833 885
‫شــادىِّ زمانــه ز غمــم برنامــد‬
‫غــم دوســت مرهمــم برنامــد‬ِ ‫جــز از‬
‫ چه دَمهــا دهمش‬،‫گفتــم چــو ببينمــش‬
‫ َد َمــم برنامد‬،‫چون راســت كــه ديدمش‬
I couldn’t get any pleasure from the present
because of all my troubles.
Nothing but the sorrow of the Beloved could
cure me.
I was thinking about telling Him this and that.
But, when we met, I couldn’t even take a breath!
Zamanın neşesini, gam yüzünden yaşayamadım.
Sevgilinin gamından başka merhem beni iyileşti-
remez.
O’nu gördüğümde neler söyleyeceğimi düşün-
düm.
Ancak, O’na rastlayınca, soluğum bile çıkmadı.
D 90-196 639 693

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــادى همــه طالبان كه مطلوب رســيد‬
‫داد اى همه عاشــقان كه محبوب رسيد‬
‫ــت رنجهــاىِ ا ّيــوب رســيد‬
ِ ‫صح‬ّ ‫�آن‬
‫يوســف صــد هــزار يعقــوب رســيد‬
ِ ‫�آن‬
Good news for all seekers:
The One who they were searching for has come!
O Lovers, yell, scream with joy: Your Beloved
has come!
Job is relieved from troubles!
The Joseph of thousands of Jacobs has come!
Müjdeler olsun bütün arayanlara, aranan istenen
geldi.
Ey âşıklar, sevincinizden feryat edin, sevgili geldi.
Eyyub’un güçlüklerden, hastalıklardan iyileşme
zamanı geldi.
O binlerce Yakup’un Yusuf ’u geldi.
D 112-383 855 907
‫شــب چون دلِ عشّ ــاق ُپر از ســودا شد‬
‫نيــك جهان پنهان شــد‬
ِ ‫از چشــم َبــد و‬
‫بــا خــونِ دلــم چــون ســف ِر پنهانــى‬
‫وقــت �آن شــد‬
ِ ‫گوينــد اشــارتى كــه‬
The night is filled with Love, like the hearts of
lovers,
Concealed from evil eyes as well as good eyes.
Referring to the secret journey which I took with
my bleeding heart, “The time has come. Be ready
to return to your origin.”
Gece, âşıkların gönülleri gibi sevdalarla doldu.
Dünyanın kötü gözlerinden de iyi gözlerinden de
gizlendi.
Gönlümün kanıyla çıktığım gizli yolculuğu hatır-
latıp:
“Hazır ol” diyor, aslına dönme vakti geldi.
D 112-386 599 653
211
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ داند‬،‫شاهيســت كــه تو هر چه بپوشــى‬
‫ دانــد‬،‫بــى‌كام و زبــان گــر بخروشــى‬
‫هــوس سخن‌فروشــى دانــد‬
ِ ‫هــر كــس‬
‫مــن بنــدۀ �آنــم كــه خموشــى دانــد‬
There is a Sultan who knows everything you
hide.
Even if you boil quietly with anger,
He knows that.
Everyone wants to speak eloquently,
But I like the one who is the master of silence.
Bir sultan var ki düşünsen gizlediğin her şeyi bilir.
Dilsiz ve dudaksız kızsan, kötü şeyler onu da bilir.
Herkes, etkili konuşmayı ister, ancak, ben susmayı
bilenin kuluyum ve kölesiyim.
D 89-194 642 696
‫ كجا رفت؟ همان‌جاى كه بود‬،‫شب رفت‬
‫تــا خانــه ر َود بــاز يقيــن هــر موجــود‬
‫اى شــب چــو َروى بــدان مقــا ِم موعود‬
‫از مــن برســان كــه �آن فلانى چــون بود‬
Night has gone, but where did it go?
It went back to where it came from.
Just like every being, it returned to its home.
O night, when you arrive at that promised land,
Talk about us; talk about our sufferings, one by
one, which came from Love.
Gece gitti, nereye gitti?
Her varlığın evine döndüğü yere gitti.
Ey gece, o vaad edilen durağa vardığında, bizim
hakkımızda konuş ve tek tek Aşk’tan neler çektiği-
mizi anlat.
D 90-197 780 832
 212

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫شب گشت كه خلقان همه در خواب روند‬
‫ماننــدۀ ماهــى همــه در �آب رونــد‬
‫جانــب اســباب روند‬
ِ ،‫چــون روز شــود‬
‫و �آنهــا دگرنــد كــه ســوىِ وهّــاب روند‬
Night has come; it’s time for people to fall
asleep,
Like the fish that plunges back into the water.
In the morning, most will follow the steps of
reason.
Only a few will walk towards the One who
created reason.
Bütün halkın uyku vakti geldi, gece oldu.
Balıklar gibi hepsi de suya dalarlar.
Halk, gündüz olduğunda, sebeplerin peşine düşer.
Bir kısmı da sebebi yaratana doğru gider.
‫شــور �آوردم كــه گا ِو گــردون ن ََكشَ ــد‬
‫ديوانگيــى كــه صد چو مجنون نكشــد‬
‫هم من بكشــم كه جانِ تو جانِ منست‬
‫جانِ خود را بگو كســى چون نكشــد؟‬
I have brought such exuberance that neither the ox of
the earth nor the eagle of the sky could carry it.
I have brought the insanity of a hundred Majnuns.
I am the one who bears them all; their souls are
mine.
So, who complains here about the burden of his
soul?
Bende öyle bir çoşkunluk var ki bu çoşkunluğu öküz de
çekemez, gökyüzünün kartalı da.
Üstümde öyle bir delilik var ki bu deliliğe, Mecnun gibi
yüzlerce âşık katlanamaz.
Fakat ben çoşkunluğu ve bu deliliği çekerim.
Çünkü, senin canın, benim canımdır.
Söyle kim kendi canının yükünü çekmez?

D 72-47 730 783 D 112-387 609 663

‫شــيرين ســخنى در دلِ مــا مى‌خنــدد‬ ‫وقــت روشــنايى �آمــد‬

ِ ‫صبــح �آمــد و‬
‫بــر خســرو و شــيرين ســخنى مى‌بنــدد‬ ‫وقــت ُجدايــى �آمــد‬
ِ ‫شــب‌خيزان را‬
‫ گــه رام شــود‬،‫گــه تنــد كنــد مــرا و‬ ‫�آن چشم چو پاسبان فرو بست به خواب‬
‫ او مى‌تنــدد‬،‫گــه رام كنــد مــرا و‬ َ ‫هــوس ِش‬
‫ــكر ُربايى �آمــد‬ ِ ‫وقــت‬
ِ
Someone in my heart is smiling at me. Morning came.
His sweet talk makes me forget Husrev and Shirin.* The daylight broke off.
Sometimes he becomes rough and makes me mad. This is the time of separation for those who
Sometimes he depends on me. stayed awake all night.
Sometimes he makes me his dependent. The desire for sleep has arrived.
* Khosrov and Shirin -- a poem (1180 AD) by Nizami
The eye, which was o ur night guard, has fallen
Ganjevi about the love of the Persian shah Khosrov
asleep.
Parwiz II (591-628 AD) and the Armenian princess
Shirin.
Sabah oldu, aydınlık zamanı geldi.
Tatlı sözlü biri, gönlümde gülüyor. Geceleri uyanık duranlara, ayrılık zamanı geldi.
Öylesine tatlı sözlü ki Husrev’den ve Şirin’den söylenen Bekçi gibi bekleyip duran göz, uykuya daldı.
sözleri unutturuyor. Bazen bana sert davranır ve beni Şekerlemenin zamanı geldi.
kızdırır. Bazen bana boyun eğer.
Bazen de bana boyun eğdirir.

D 90-198 487 542 D 112-388 637 691

 213

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ صبا ُمشك‌فشــان مى‌گذرد‬،‫صبحســت‬ ‫صــد بــار ز ســر برفــت عقلــم و �آمــد‬

‫درياب كه از كوىِ فلان مى‌گذرد‬
‫ چــه خفتى؟ كه جهان مى‌گذرد‬،‫برخيز‬
‫بويــى ب ِِســتان كــه كاروان مى‌گــذرد‬
From dawn throughout the morning, the
morning breeze is passing by, scattering the
fragrance of musk.
Smell that fragrance and think about where that
breeze is coming from.
Why do you sleep?
Wake up! Life is passing by.
Musk’s caravan is passing by.
Try to be that sweet scent.
Sabah vakti seher yeli miskler saçarak geçiyor.
O kokudan bu yelin nereden geldiğini anla.
Kalk, ne uyuyorsun? Hayat geçiyor.
Misk kervanı geçiyor, tatlı bir koku almaya çalış.
‫مــى شــيفتگان �آشــامد؟‬
ِ ‫تــا كــى ز‬
‫از كار بمانــدم وز بيــكارى نيــز‬
‫عاقبــت كار كجــا انجامــد‬ ِ ‫تــا‬
My mind has left a hundred times and returned
a hundred times.
How long did I keep drinking wine from the
cups of lovers?
I did nothing when I was both vain and active.
Let’s see where this kind of business will end.
Aklım, yüz kez başımdan gitti ve yine geri geldi.
Bilmez ki aklım ne zamana kadar aşka düşenlerin
şarabını içecek?
İşten güçten de kaldım, işsizlikten de. Bakalım bu
işin sonu, nereye varacak?

D 90-202 521 576 D 112-389 635 689

‫بــت مهــوش بــاد‬ ِ ‫صــد ســال بقــاىِ �آن‬
‫غــم او را دلِ مــن َت ْر َكــش بــاد‬
ِ ‫تيــ ِر‬
‫خاك درش بمرد خوش خوش دلِ من‬ ِ ‫بر‬
‫يارب كه دعا كرد؟ كه خاكش خَ وش باد‬
I pray, “May this moon-like beauty live a hundred
years!”
Although my heart became the target for His
arrows of sorrow,
That was my heart dying in the dust of His
threshold, urhispering,
“O how sweet is obedience to His will!”
O, Ay gibi güzel, yüz yıl yaşasın.
Gönlüm, onun gam oklarının, okluğu olsun.
Gönlüm, kapısında bir güzelce can verdi.
“Ya Rabbi, toprağı bol olsun” diye kim dua etti?
‫مثــل َچ ْرمــت نكنــد‬
ِ ‫صــد َســغرىِ گاو‬
‫كــف كليــم نرمــت نكنــد‬
ِ ‫ســنگى كــه‬
‫اى هــژده زمســتان تــو بهــم پيوســته‬
‫دوزخ پــر نَــكال گرمــت نكنــد‬
ِ ‫جــز‬
Hundreds of oxen rumps can’t be thicker than your
skin! You are such a stone that even Moses’ hand* can’t
soften you! O you, hundreds of winters got together
to make your body. Nothing could warm you up
except the fires of hell and extreme suffering.
*According to legend, Moses’ cut through a rock to get
water. Koran 2:60.
Yüzlerce öküz sağrısı, derin kadar kalın olamaz.
Sen, öyle bir taşsın ki Musa’nın* eli bile seni yumuşata-
maz. Ey kişi, on sekiz kış mevsimi gelmiş, birleşmiş de
senin şekline girmiş.
Seni, azabı çetin cehennemden başka hiçbir şey ısıta-
maz.
*Kur’ân: Sûre 2/60

D 90-200 434 489 D 90-201 704 758

 214

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫صد مرحله زان ســوىِ ِخ َرد خواهم شــد‬ ‫طــاووس نــه‌اى كــه در جمالــت نگرند‬
‫فــارغ ز وجــو ِد نيــك و َبــد خواهم شــد‬ ‫ســيمرغ نــه‌اى كــه بى‌تــو نــا ِم تــو برنــد‬
‫پــس پــرده منــم‬
ِ ‫از بــس خوبــى كــه در‬ ‫شــه‌باز نــه‌اى كــه از شــكا ِر تــو چرنــد‬
‫عاشــق خَ ود خواهم شــد‬
ِ ،‫اى بيخبــران‬ ‫�آخــر تو چــه مرغى؟ و ترا با چه خورند؟‬
I will go hundreds of miles away from reason. Since you are not a peacock, who would want to
I will go away from goodness and evil. admire your beauty?
There are so many beauties beyond this curtain, Since you are not a Simurgh,* who would call your
including my real being. name when you are absent?
O ignorant one, I want to be in love with Since you are not a royal falcon, who would expect a
piece of your prey?
myself!
So, what kind of bird are you, and how could they eat
you?
Aklın bulunduğu yerden, yüzlerce konak öteye gi- *The King of Birds.
deceğim.
İyiden ve kötüden uzaklaşacağım. Tavuskuşu değilsin ki güzelliğini seyretsinler.
Bu perdenin arkasında ne kadar güzellikler var. Zümrüdüanka değilsin ki olmadığın halde adını ansın-
Benim aslım da oradadır. lar.
Ey hiçbir şeyden haberi olmayanlar, ben kendi Kocaman bir şahin değilsin ki avladığın avdan yesinler.
kendime âşık olacağım. Nasıl bir kuşsun ki seni neyle yerler?

D 90-199 610 664 D 73-48 686 740

‫عارف چو گلست و جز كه خندان َن ُب َود‬
‫عــادت قنــد �آن َن ُبــ َود‬
ِ ،‫تلخــى نكنــد‬
‫بــاح زُجاجــه اســت جــانِ عــارف‬ ِ ‫ِم ْص‬
‫ ســندان َن ُب َود‬،‫پس شيشــه ُبــ َود زجاجــه‬
This arif* resembles a rose, except he doesn’t
smile.
He is not bitter; sugar doesn’t have that quality.
He is the light of the lantern.
His head is glass, not an anvil.
* Arif -- a sage. This rubai refers to Koran 24:35.
Ârif güle benzer, ancak o gülmez.
O acı değildir, şekerin âdeti tatlılıktır.
Camın içindeki kandildir.
Arifin canı camdır, demir değildir.*
* Kur’ân: 24/35
‫عاشــق بايــد كــه يــا ر َود بــاده خــورد‬
‫يــا پــردۀ عقــل و شــرم خــود را ب َِــد َرد‬
‫من باده كجا خورم؟ و گر زان‌كه خورم‬
‫انــدر ســ ِر مــن عقــل نيابــد چــه َبــ َرد؟‬
The lover drinks wine to get rid of reason and
prudence.
But, why should I drink wine?
What would wine do to me?
There is no reason left in my mind.
Âşık, akıl ve utanç perdesini yırtmak için şarap
içer.
Ben neden şarap içeyim ki.
Şarap içsem bile başımda akıl kalmadı ki şarap
neyi alıp götürecek?

D 90-203 766 819 D 112-390 541 596


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ كه مســلمان َن ُب َود‬،‫عاشــق تــو يقين دان‬
‫مذهــب عشــق كفــر و ايمــان َن ُبــ َود‬
ِ ‫در‬
‫در عشــق تــن و عقــل و دل و جان َن ُب َود‬
‫ او �آن َن ُب َود‬،‫هركــس كــه چنين نگشــت‬
Know this very well: a Lover cannot be a
Müslim.
In the religion of Love, there is no faith nor
blasphemy;
Neither body nor soul; neither reason nor
heart.
Whoever is not like that is not a Lover.
Şunu iyice bil ki:
Âşık Müslüman olamaz.
Aşk mezhebinde imana ve küfüre yer yoktur.
Ne beden vardır ne akıl; ne can vardır ne de gönül.
Kim böyle değilse o Âşık değildir.
D 91-206 768 821
‫ چــه كند؟‬،‫تواضــع ننمايــد‬ ُ ‫عاشــق كــه‬
‫ چه كند؟‬،‫شــبها كه بــه كوىِ تو نيايــد‬
‫ َط ْي ِره مشــو‬،‫زلــف تــرا‬
ِ ‫گــر بوســه دهــد‬
‫ چــه كنــد؟‬،‫ديوانــه كــه زنجيــر نخايــد‬
A lover knows nothing but humiliation.
Where does he go at night but Your quarters?
Don’t get mad if he kisses Your hair.
What else could an insane one do but bite his
chain?
Âşık, gönül alçaklığı göstermez de ne yapar?
Geceleri senin mahallene gelmez de nerelere gi-
der?
Saçlarını öperse gücenme.
Deli, zinciri gevelemez de ne yapar?
D 90-204 713 767
215
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عاشــق كــه بنــاز و نازكــی فــرد بــود‬
‫مذهــب عاشــقی جوانمــرد بــود‬ِ ‫در‬
‫بــر دل شــدگان چــه ناز در خــورد بود؟‬
‫ ســرد بــود‬،‫یعقــوب كــه یوســفی كنــد‬
Courtesy and coquetry are not for lovers.
In the sect of Love, lovers are brave and
generous,
Lovers are not coy.
It would be silly if Jacob acted like Joseph.
Âşık, nazdan da geçmiştir, naziklikten de.
Âşıklar mezhebinde, âşık erdir ve cömerttir.
Naz, âşıkların harcı değildir.
Yakub’un, Yusufluk etmesi hoş değildir.
D 91-205 753 806
‫عشــق �آن باشــد كــه خَ لق را دارد شــاد‬
‫عشــق �آن باشــد كــه دا ِد شــاديها داد‬
‫ �آن عشــق بــزاد‬،‫مــا را مــادر نــزاد‬
‫صــد رحمــت و �آفريــن بــر �آن مــادر باد‬
Love is such a thing that it intoxicates people.
Love is such a thing that it gives joy and
drunkenness.
We are not born from mothers. Love delivered
us.
Hundreds of blessings, hundreds of bravos for
that mother.
Aşk öyle bir şeydir ki insanı neşelendirir.
Aşk öyle bir şeydir ki neşe ve sarhoşluk verir.
Bizi anamız doğurmadı, bizi Aşk doğurdu.
Yüzlerce rahmet ve yüzlerce takdir O Aşk anamı-
za.
D 113-391 449 504

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشــق �آن خوش‌تــر كــزو بلاهــا خيــزد‬
‫عاشق َن ُب َود كه از بلا پرهيزد‬
‫مردانــه كســى ُبــ َود كه در شــيوۀ عشــق‬
‫ ز جان برخيزد‬،‫چون عشق به جان رسد‬
The nicest thing about Love is that it is the source
of troubles.
One is not a lover if he fears troubles.
One has to be brave in the business of Love.
When his soul catches the fire of Love,
A lover has to give up his soul.
Belâlar yaratan Aşk, en iyi Aşktır.
Belâdan çekinen, âşık değildir.
Aşk işinde yiğit olmak gerekir ki ruhu aşkın ateşine
tutulduğunda, o hayatını verebilsin.
D 91-211 556 611
‫عشــق ازلــت نبــود �آدم كوشــيد‬ ِ ‫عشّ ــاق بــه يــك‌دم دو جهــان دربازنــد‬
‫نقــش ُســرنا پوشــيد‬
ِ ‫او را بــه حــواس‬
‫مى لب نوشــيد‬ ِ ‫ُســرناىِ تــو از بــس كــه‬
‫لب تو مســت شــد و بخروشــيد‬ ِ ‫هــم بر‬
At first, you didn’t have Divine Love.
Adam covered this void with the melodies of the
zurna.*
This zurna drank the wine of Your lips for so
long
That it became drunk from Your lips.
* A conical woodwind musical instrument.
Ezeli aşk yoktu sende.
Âdem çalışıp onu, zurnanın melodileriyle örttü ve
gizledi.
Zurnan, çoktan beri senin dudaklarının şarabını
içip dudaklarından sarhoş oldu, coştu köpürdü.
D 113-392 860 912
216
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق از ازلســت تــا به ابــد خواهد بود‬
‫جوينــدۀ عشــق بى‌عــدد خواهــد بــود‬
‫فــردا كــه قيامــت �آشــكارا گــردد‬
‫ رد خواهد بود‬،‫اى هر كه نه عاشق است‬
Love has no beginning, no end. Love is eternal.
Countless people would search for it.
On the day of resurrection, everyone will be
kicked off the Divine temple Except lovers.
Aşkın ne başı vardır ne de sonu.
Aşk sonsuzdur.
Sayısız insanlar, Aşkı aramıştır.
Kıyamet gününde, Âşıklar dışında herkes, kutsal
tapınaktan kovulacaklardır.
D 91-210 754 807
‫صــد ســاله بقــا بــه يــك زمــان دربازند‬
‫بــر بــوىِ دمــى هــزار منــزل بدونــد‬
‫وز بهــ ِر دلــى هــزار جــان دربازنــد‬
Lovers may give up both worlds in one
moment.
They may sacrifice a hundred years of life in one
moment.
They go through thousands of stages after getting
just one smell.
They sacrifice thousands of their souls to please
just one heart.
Âşıklar, bir anda iki dünyayı da terk ederler.
Yüz yıllık yaşamı da bir âna feda ederler.
Bir koku için, bin konaklık yol aşarlar.
Bir gönül almak için, binlerce can verirler.
D 73-50 688 742
 217

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عشــق تــو بــه هــر صومعــه مســتى دارد‬

ِ ‫عشــق تــو ســلامت ز جهــان مى‌ببــرد‬
‫بــازا ِر بتــان از تــو شكســتى دارد‬
‫غــم تــو بــه هــر دو عالم برســيد‬
ِ ‫دســت‬
ِ ‫�آن دل كــه بــه صد هزار جــان مى‌ندهم‬
‫غــم تــو درازدســتى دارد‬ ِ ‫الحــق‬
Your Love turns every place of worship into a
tavern.
Your Love sets a bazaar of idols aflame.
Your sorrow’s hands, like thieves,
reached everywhere
And grabbed us in both worlds.
Senin Aşkının her ibadet yerinde bir sarhoşu var-
dır.
Senin Aşkının yüzünden, güzeller, güzeller paza-
rında değerini kaybetmişler. Gamının eli, her iki
dünyaya da erişir.
Gerçekten de derdinin eli çok uzunmuş.
ِ
‫هجــ ِر تو اجل گشــت كه جــان مى‌ببرد‬
‫‌ببردعشــق‬
ِ ‫يــك خندۀ تــو به رايــگان مى‬
Your Love took sanity away from this world.
Your separation became death; it’s killing me.
I wouldn’t give away my heart for a hundred
thousand lives,
Yet, one of Your smiles took it away for free.
Aşkın, dünyadan esenliği aldı.
Ayrılığın, bana ölüm oldu, beni öldürüyor.
Ancak, yüz binlerce ruha vermeyeceğim gönlümü,
senin bir gülüşün bedavaya aldı.

D 73-51 500 555 D 91-212 511 566

‫قصــد خون‌ريــز كنــد‬

ِ ‫خــوش تــو چــو‬
ِ ‫عشــقی �آمــد كــه عشــقها ســودا شــد‬
‫قالــب مــن خيــز كنــد‬
ِ ‫قفــص‬ ِ ‫جــان از‬ ‫سوزیدم و خاكسترم هم لا شد‬
‫ــكرت‬َ ‫لــب چون ِش‬
ِ ‫كافــر باشــد كــه با‬ ‫بــازار هــوس ســوز تــو خاكســتر مــن‬
‫امــكانِ گنــه يابــد و پرهيــز كنــد‬ ‫واكنســت هــزار بــار صورتهــا شــد‬
When your Love intends to shed blood, When this Love came, all other loves
My soul flies away from the body’s cage. disappeared.
If someone has the chance of kissing Your sugar I was burned, turned into ashes.
lips, My ashes scattered and disappeared.
He becomes an infidel if he doesn’t commit that Then, with Your help, they came back and
sin. formed thousands of shapes again.

Güzelim, Aşkın, kan dökmeye niyetlendiğinde, Öyle bir Aşk geldi ki bütün aşklar, O’nun yanında
ruhum beden kafesinden uçup gider. yok oldu.
Şekerlere benzeyen dudaklarını öpme fırsatını bu- Ben, yandım ve kül oldum.
lan, bu günaha girmezse kâfir olur. Külüm de savruldu, yok oldu.
Derken yine Senin havana kapılıp külüm geri geldi
ve binlerce şekillere büründüm.

D 91-208 699 753 D 91-207 --- ---

 218

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫صفــات اوينــد‬
ِ ‫عالــم همــه ُســخرۀ‬ ‫عقــل و دلِ مــن چــه عيشــها مى‌دانَــد‬
‫مــات اويند‬
ِ ‫ جملــه‬،‫هســتى خويــش‬
ِ ‫در‬ ‫پيــش خــودم بنشــانَد‬
ِ ‫گــر يــار دمــى‬
‫حيــات اوينــد‬
ِ ‫وانهــا كــه ز پــردۀ‬ ‫نشــيب �آســيا مى‌دانــم‬
ِ ‫صــد جــاى‬
‫ذات اوينــد‬
ِ ،‫موقــوف صفــت نينــد‬
ِ ‫وز بى‌�آبــى كار فــرو مى‌مانَــد‬
The world is charmed by His attributes. If the Beloved would allow me to sit with Him
Everything, everyone, seems to exist. for just one moment,
But, they are annihilated in front of Him. My mind and heart wouldexperience so many
And, only the one who can lift the curtain of different joys and pleasures.
mortality May reach His Essence behind His Alas, I could have built mills in hundreds of
attributes. different places,
But the lack of water delays my job.
Dünya baştan başa O’nun sıfatlarıyla büyülenmiş-
tir. Sevgili, bir anlığına bile olsa onun yanına oturma-
Her şey ve herkes kendi varlıklarına bürünmüş ol- ma izin verirse, aklım ve gönlüm, ne zevkler duyar,
malarına rağmen, O’nda yok olmuşlardır. ne neşeler peydahlar.
Ancak, O’nun yaşam perdesinin ötesine geçenler Yüz yerde değirmen kurmayı bilirim, ancak susuz-
O’nun sıfatlarına kapılmamış, O’nun zatına ermiş- luk işimi güçleştirir.
lerdir.

D 73-49 746 799 D 91-209 645 699

‫عيــد �آمــد كــز تــو عيــد عيدانــه َبــ َرد‬
‫عيــد تــو دانــه َبــ َرد‬
ِ ‫خرمــن مــاه‬
ِ ‫از‬
‫اي َنــش برســد كــه ُروى بــر مــاه كنــد‬
‫اينــش نرســد كــه مــا ِه نــو خانــه بــرد‬
Bairam came, that Bairam which will get a gift
from you.
That Bairam brought grain from God’s divine
Harvest.
It is coming now. It is turning its face to the moon.
It is coming, but not to take a new moon to its
home.
Bayram geldi, bayram senden bayramlık alıyor.
Senin bayramın, Hakk’ın nur harmanından tane ge-
tiriyor, feyz alıyor, nurlanıyor.
İşte geliyor, yüzünü Ay’a döndürecek.
Kendisi Ay olduğu için yeni Ay’ı eve götürmeyecek.
‫غــم كــى بــ ِر بنــدگانِ ســلطان گــردد؟‬
‫�آنجــا همــه بختهــاىِ خنــدان گــردد‬
‫چيــزى دگرى هســت فــزون از شــادى‬
‫�آن در ســ ِر ُپــر خُ مــا ِر مســتان گــردد‬
Sorrow doesn’t come close to the Sultan’s slaves.
There is no room for it among good fortune and
grace.
There is something above joy and pleasure,
And that thing turns around in their heads.
Gam, hiç padişahın kullarının yanına yaklaşabilir
mi?
Orada, devamlı gülen bahtlar, devletler döner do-
laşır.
Neşeden de üstün, bambaşka bir şey vardır.
O şey sarhoşların mahmur başlarında döner du-
rur.

D 113-393 514 569 D 113-394 470 525


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫غم كيســت كه گر ِد دلِ مــردان گردد؟‬
‫غــم ِگــر ِد فســردگان و ســردان گــردد‬
‫انــدر دلِ مــردانِ خــدا درياييســت‬
‫گنبــد َگــردان گردد‬
ِ ‫موج خوشــش‬
ِ ‫كــز‬
Sorrow that wouldn’t dare come close to the
hearts of lovers Turns around cold, frozen
people.
There is such a giant sea inside of a lover’s heart
That its waves make the sky turn around.
Gam kimdir ki Hak âşıklarının yanlarına yaklaş-
sın.
Gam, duyguları donmuş ve buz olmuş insanların
çevresinde döner.
Âşıkların gönüllerinde büyük bir deniz vardır ki
onun dalgaları gökyüzünü döndürür, durur.
D 91-213 467
‫قــد َا ِل َفــم ز عشــق چــون جيــم افتــاد‬
ِّ
‫�آن ســو كه تويى ُحســن در �آن نيم افتاد‬
‫باقــى تــو اى جــان و جهــان‬
ِّ ‫خوبــى‬
ِ ‫�آن‬
‫پــى باقيــم افتــاد‬
ِ ‫دل بســتد و انــدر‬
My neck that was straight like alef* became bent
like jeem* because of Love.
The beauty of the universe doubles itself
wherever You are.
Since my heart perceives the part that appears, I
run after the rest.
*Alef, jeem -- Arabic letters, straight and bent.
Elif* gibi dik olan boynum, Aşktan cim* gibi bü-
küldü.
Senin bulunduğun yerde güzellik, iki kat olur.
Gönlüm, Senin sonsuz güzelliğini aldığındandır ki
sonsuza doğru koşuyor.
*Arapça alfabe harfleri
D 113-395 442
219
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫پــى �آن‌كــه بنــده خنــدان نشــود‬
ِ ‫قاصــد‬
‫پنهــان مكــن از بنــده كــه پنهان نشــود‬
‫ زنــدان‬:‫گــر بــر د ِر باغــى بنويســى‬
‫ازپــى �آن نبشــته زنــدان نشــود‬
ِ ‫بــاغ‬
Don’t hide Your news from me. In fact, you
can’t.
You just don’t want me to smile.
Even if you place a sign that says, “Dungeon,” on
the gate of the garden,
The garden still won’t become a dungeon.
Gizleme benden, zaten gizliyemezsin.
Sen, benim gülümsememi istemiyorsun.
Bir bahçenin kapısına “zindan” sözünü yazarsan, o
yazı yüzünden o bahçe zindan olmaz.
522 D 92-214 803 855
‫قومــى بــه خرابــات تــو انــدر بندنــد‬
‫رنــدى چندنــد و كــس ندانــد چندنــد‬
‫هشــيارى را يكــى زمــان نپســندند‬
‫بــر نيــك و ِبد هــر دو جهــان مى‌خندند‬
There is a group of people who stay in Your
tavern all the time.
There are rinds among them, but how many,
who knows?
They never like to be sober.
They laugh at the good and bad of the world all
the time.
Bir grup insan, senin meyhanende kalırlar.
İçlerinden birkaç tane gönül ehli rind vardı.
Ancak, kaç kişi oldukları bilinmez.
Onlar, hiçbir zaman ayıklığı beğenmezler.
Dünyanın hem iyisine hem de kötüsüne gülerler.
497 D 73-52 675 729
 220

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫قومــى زان كــو حكايتــى مى‌گوينــد‬ ‫كا ِر عاشــق ترانه‌گفتــن باشــد‬

‫قومــى زان كــو عنايتــى مى‌جوينــد‬
‫جانهــا ز وراىِ تــن نهــان مى‌پوينــد‬
‫طالــب �آن كوينــد‬
ِ ‫از كــوى بــه كــوى‬
Some people tell stories about the Beyond.
Some expect help from the Beyond.
Souls keep running out of bodies secretly,
Looking for the Beyond.
Bir kısım halk, ötelerden, o bilinmez âlemden bah-
seder, oraların hikâyesini anlatırlar.
Bazıları ise ötesinden bir yardım umarlar.
Öyle canlar da vardır ki bedenlerinin ötesinde giz-
lice, ötesini ararlar o diyarı isterler.
‫بــت بى‌نشــانه گفتــن باشــد‬
ِ ‫ذكــ ِر‬
‫قصــۀ دام و دانــه گفتــن باشــد‬
ّ ‫يــا‬
‫َــرك دكان و خانــه گفتــن باشــد‬
ِ ‫يــا ت‬
The lover’s work is to recite rubais. In order to
call for the Beauty whose traces don’t appear in
this world,
One either tells stories about “bait and trap”
Or leaves his house and store and goes away.
Âşığın işi, şarkı söylemek ve izi, tozu belirmeyen
Güzeli anmaktır.
Ya tuzak ve yem hikâyesi anlatılmalı ya da dükkânı,
evi bırakıp gitmeli.

D 99-282 748 801 D 92-215 588 643

‫كارم بــه ُگل و شه‌ســپرم برنامــد‬
‫گفتــم كــه خمــش! شه‌ســپرم برنامــد‬
‫چــون تيــ ِر ســه َپــر از �آن كمــان پ ّريــدم‬
‫اوج غمــش هــر ســه پــرم برنامــد‬ ِ ‫بــا‬
Neither rose nor basil have helped me! I said to
myself, “Be silent.
His bow doesn’t match my shield.”
Then, I was shot from that bow like a three-winged
arrow.
But, I’ve reached the summit of His sorrow urithout
the help of those three wings.
Gül de fesleğen de bana yardım edemedi.
Kendi kendime dedim ki:
“Sus! Onun yayı, kalkanıma uymuyor.”
Sonra, üç kanatlı ok gibi onun yayından fırlatıldım.
Ancak, gamının yücelerine vardığımda üç kanadım da
bir fayda vermedi.
‫كاريــز درونِ جــانِ تــو مى‌بايــد‬
‫قصــه شــنيدن ايــن گــره نگشــايد‬
ّ ‫كــز‬
‫يــك چشــمۀ �آب از درونِ خانــه‬
‫بِــ ْه زان رودى كــه از بــرون مى‌�آيــد‬
You have to do something inside of you.
One can’t untie this knot by listening to stories.
The fountain in the house Is better than a river
outside.
Kendi içinde bir şeyler yapmalısın.
Bu düğümü, masal dinleyerek çözemezsin.
Evin içindeki bir çeşme, dışarıdaki bir ırmaktan
daha iyidir.

D 113-396 638 692 D 92-217 829 881

 221

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫كافــر باشــد كــه از تــو شــيدا نشــود‬ ‫كامل‌صفتــى را ِه فنــا مى‌پيمــود‬

‫بى‌جــان باشــد كــه از تــو از جــا نشــود‬
‫عقل ُك َلســت‬
ِ ‫مــن عقل نخوانمــش اگر‬
‫تــا از تــو بــه ُكل جنــون و رســوا نشــود‬
An infidel is the one who hasn’t become insane
after seeing You.
The one who doesn’t give his life to You is dead.
I wouldn’t even call “universal reason’
reasonable
If it didn’t become mad and disgraced in front
of You.
Seni görüp de deli dîvâne olmayan kâfirdir.
Senin için hayatını vermeyen ölüdür.
Senin yüzünden deli dîvâne, rezil rüsva olmayan
akla ‘Akl-ı Kül’ bile olsa, akıl demem.
‫چــون بــاد گذر كــرد بــه دريــاىِ وجود‬
‫هســت او بــرو باقــى بــود‬
ِ ‫يــك مــوى ز‬
‫چشــم فقــر ُزنّــار نمــود‬
ِ ‫�آن مــوى بــه‬
A sage who was advancing on the way to Absence
Passed through the sea of existence like wind.
But, he still had a piece of hair from his existence
Which appeared like a zunnar* in the eyes of
Absence.
*A rope girdle formerly worn by early Christians in
Turkey.
Kendini yoklukta kaybetmek isteyen biri, yokluk yolun-
da ilerliyordu.
Rüzgâr gibi varlık denizinden geçti.
Ancak varlığından bir kıl kaldı ve o kıl, yokluğun gözü-
ne zünnâr* gibi göründü.
*Zünnâr: Hıristiyanların bellerine bağladıkları örme ku-
şak

D 113-397 797 849 D 92-216 811 863

‫گــر بــا دل و ديــده هيــچ كارم افتــد‬ ‫خدمــت پيوســت كنــد‬

‫وقــت وصــالِ �آن نــگارم افتــد‬
ِ ‫در‬
‫خــونِ دل و �آ ِب ديــده را مى‌بــارم‬
‫تــا �آن دل و ديــده در كنــارم افتــد‬
I need neither my heart nor my eyes Since I’ve
met my Beloved.
Like rain, I cry with my heart’s blood In order
that the Beloved might fall into my arms.
ِ ‫گــر چــرخ تــرا‬
‫مپذيــر كــه عاقبــت تــرا پســت كنــد‬
‫نــاگاه بــه شــربتى تــرا مســت كنــد‬
‫در گــردنِ معشــوقِ دگــر دســت كنــد‬
If fortune smiles on your face a while,
Don’t take it too seriously.
While making you drunk,
She presses others to her chest.

Gönülle ve gözle bir işim olmasa bile güzel Sevgi-
limle buluşunca işim, onlara düşer.
Gönül kanıyla gözyaşını yağmur gibi akıttığım za-
manlar, benim gönlüm ve gözüm olan Sevgilimin
kucağıma düştüğünü sanırım.
Felek, bir zaman sana gülse de ciddiye alma.
Seni sonunda alçaltır.
Bir şerbetle seni sarhoş ederken başkalarını bağrı-
na basar.

D 113-398 457 512 D 92-219 694 748


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گــر جــور كنى عهد چــه قيمــت دارد؟‬
‫چون زَهْ ر دهى شــهد چــه قيمت دارد؟‬
‫جانــب خَ لــق جهــد نيكوكارســت‬
ِ ‫گــر‬
‫جانــب مــن جهــد چه قيمــت دارد؟‬
ِ ‫از‬
If you become unjust and hurt people, what is
the value of your promise to God?
What is the use of honey after you’ve served
poison?
It is good to work for people.
What good comes from helping only yourself?
Zulümde bulunursan, Allah’a verdiğin sözün ne
değeri kalır?
Zehir verdikten sonra, bal sunarsam ne işe yarar?
Halk için çalışıp çabalamak, güzel bir iştir, yalnız
kendin için çalışmanın ne değeri olur?
D 114-400 490 545
‫گــر خــواب �آيــد دلِ كبابــش ببــرد‬
‫ظلمــت شــب كــه �آفتابــش ببــرد‬
ِ ‫چــون‬
‫ مى‌نايــد خــواب‬،‫مى‌�آيــد �آ ِب ديــده‬
‫ترســد كــه اگــر بيايــد �آبــش ببــرد‬
How does the sun illuminate the darkness of
night?
His fiery heart gets rid of sleep. Tears come, but
sleep doesn’t,
Because it’s afraid of the torrent of tears which
would carry him away.
Gece karanlığı nasıl güneşi alır, başka taraflara gö-
türürse, uyku da gelir,
Hâk âşığının yanan, yakılan gönlünü alır götürür.
Fakat âşık, ağlamaya, gözyaşları dökmeye başla-
yınca, uyku kaçar gider.
Geri dönerse, âşığın gözyaşı seline kapılıp gidece-
ğinden korkar.
D 114-399 509 564
222
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــر خــواب تــرا خواجــه گرفتــار كنــد‬
‫مــن نگــذارم كســيت بيــدار كنــد‬
‫عشــقت چــو درخت ســيب مى‌افشــاند‬
‫بــرگ ط ّيــار كنــد‬
ِ ‫تــا خــواب تــرا چــو‬
When sleep overwhelms you,
I don’t allow anyone to wake you up.
But, Love shook you like an apple tree
And blew your sleep away like leaves.
Sana uyku bastırdığında kimsenin seni uyandır-
masına izin vermem.
Fakat Aşk, seni elma ağacını silker gibi silker ve uy-
kunu, yaprak gibi döker.
D 114-405 695 749
‫گــر دريــا را همــه نهنــگان گيرنــد‬
‫ور صحــرا را همــه پلنــگان گيرنــد‬
‫ور نعمــت و مــال چشــم‌تنگان گيرنــد‬
‫عشّ ــاق جمــالِ خوب‌رنــگان گيرنــد‬
If alligators infested all the seas, If tigers covered
all the plains,
If the greediest were satisfied by wealth,
Lovers would still keep their eyes fixed on that
beautiful charmer’s face.
Bütün denizleri timsahlar kaplasa, ovaları kaplanlar tutsa
ve gözü doymazların gözleri mala doysa, yine de âşıkların
gözleri O güzelin yüzüne dalar gider.
D 73-54 687 741

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ راه بــرت بگشــايند‬،‫گــر راه َروى‬
‫ به هســتيت بگرايند‬،‫ور نيســت شــوى‬
‫ نگنجــى انــدر عالــم‬،‫ور پســت شــوى‬
‫وان‌گاه تــرا بى‌تــو بــه تــو بنماينــد‬
If you start the journey, they will open the road
for you.
If you annihilate yourself, they will carry you to
Absence.
Humble yourself, and they will grow you greater
than the universe.
Become nothing, and they will show you without
you.
Yola çıkarsan, yolu sana açarlar,
Yok olursan, seni aslına ulaştırırlar,
Alçalırsan, dünyalara sığmazsın,
Sonra da seni, sana, sensiz gösterirler.
D 73-53 742 795
‫گــر صبــر كنــم دل از غمــت تنــگ �آيد‬
‫ور فــاش كنــم حســود در جنــگ �آيــد‬
‫پرهيــز كنــم كــه شيشــه در ســنگ �آيــد‬
‫عشــق مــا تــرا ننــگ �آيــد‬
ِ ‫گويــد كــه ز‬
If I suffer through his love silently, He gets
bored.
If I open my heart, jealous people fight with me.
If I protect the glass of my heart,
He says, “Are you ashamed of my love?”
O’nun aşkına sessizce dayanırsam, gönül sıkılır.
Aşkımı açığa vurursam, kıskanç kişiler benle kav-
ga ederler.
Gönül şişeme taş değmesin diye korursam,
O der ki: “Aşkımdan mı utanıyorsun?”
D 114-402 820 872
223
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ جامه و جان مى‌ســوزد‬،‫گــر صبــر كنــم‬
‫جــانِ مــن و جــانِ جملــگان مى‌ســوزد‬
‫ دهــان مى‌ســوزد‬،‫ور بانــگ بــر �آورم‬
‫چه جاىِ دهان؟ هر دو جهان مى‌ســوزد‬
If I continue to bear the pain of Your separation
a little longer,
My dress, my soul, and everyone’s soul will burn
to ashes.
But, if I let out just one scream of pain, my
mouth will spit such a fire
That not only my mouth, but both worlds will
burn to ashes.
Eğer sabredersem elbisem de yanar, canım da, hat-
ta benim değil, herkesin de canı yanar.
Fakat sabretmez de şikâyet eder, bağırıp çağırsam
ağzım yanar. Hatta, ağzın da sözü mü olur?
İki dünya yanar.
D 92-221 554 610
‫گــر عاشــق را فنــا و مــردن باشــد‬
‫يــا در ر ِه عشــق جان‌ســپردن باشــد‬
‫پس لاف ُب َود �آنچه بگفتند كه عشق‬
‫عيــن حيــات �آب‌خــوردن باشــد‬
ِ ‫از‬
The lover either gives his life on the way to Love,
Or he must annihilate himself.
They say, “Love’s goal is to drink ab-i hayat from
the fountain of life.”
These are just empty words.
Âşık ya aşk yolunda ölür ya da kendini yok eder.
Derler ki: “Aşk, yaşam kaynağından bengisu iç-
mektir.”
Bunlar sadece boş sözlerdir.
D 92-218 589 644
 224

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گرمــا نــه همــه تنــو ِر ســوزان باشــد‬
‫ گــرم �آن باشــد‬،‫ناگــه ز درم در�آيــى‬
‫ســرما نــه همــه ســر ِد زمســتان باشــد‬
‫چــون وعــده دهى نيايى ســرد �آن باشــد‬
Summer is hot, but it doesn’t have the steady,
scorching heat of the oven.
When You come suddenly, I feel like summer is
here; I feel warmth. Winter is cold, but it doesn’t
last forever. But, when You promise to come and
don’t, that feels like everlasting cold to me.
‫گــر ُمــرده شــود تن ب ِر خود جــاش كنند‬
‫قصــد ســر و پــاش كنند‬
ِ ‫ور زنــده شــود‬
‫حريــف اوبــاش كننــد‬
ِ ‫ مــرا‬:‫گفتــم كــه‬
‫ نى نى مســت ســوى فــاش كنند‬:‫گفتا‬
When a man dies, they carry his body over their
heads.
But, when he is alive, they intend to end his life.
I said, “They made me a friend of the rowdies.”
“No, no,” He answered, “They call you the town’s
drunk.”

Sade yanan ocak sıcak olmaz.
Sen Sevgilim, birdenbire kapımdan içeriye gir de
bak, orada ne sıcaklar bulursun.
O zaman yaz gelir, ben ısınırım.
Soğukta her zaman soğuk olmaz, kara-kış sürüp
gitmez. Fakat sen söz verir de gelmezsen işte asıl o
zaman soğuk olur o zaman kış gelir.
Bir insan ölünce, bedeni baş üstünde taşınır.
Fakat insan diriyse, onu çekemezler yaşamını sona
erdirmeye çalışırlar.
Dedim ki: “Beni külhanbeylere dost ederler”
Dedi ki: “Hayır, hayır. Sen sarhoş olursan seni
âleme sarhoş diye yayarlar.”

D 114-404 586 641 D 114-401 865 917

‫گــر نگريــزى ز مــا بــه بــازى چه ُبــ َود؟‬
‫وداع مــا نبــازى چــه ْبــ َود؟‬
ِ ‫ور نــر ِد‬
‫لب خشــك و ديدۀ تر ِپى توســت‬ ِ ‫ما را‬
‫خشــك ما بســازى چه ُب َود؟‬ِ ‫گر با تر و‬
Wouldn’t it be nice if you didn’t run away?
Wouldn’t it be nice if you stopped playing the
farewell game with us?
Our lips are dry, but o ur eyes are wet because of
your separation!
Please have pity on our crying eyes and dry lips!
Why don’t you make us happy?
Oyunlar oynayıp bizden kaçmasan ne olur?
Bize veda oyunu oynamasan ne olur?
Sensiz dudaklarımız kupkuru, gözlerimiz yaş için-
de.
Bizim kurumuzla, yaşımızla uzlaşsan ne olur?
‫گــر هــر دو جهــان ز خــا ِر غم ُپر باشــد‬
‫از خــار نترســد �آن‌كــه ُاشــتر باشــد‬
‫غصــه �آلــوده شــود‬
ّ ‫ور جــان و جهــان ز‬
‫ چــو عشــق گازُر باشــد‬،‫پاكيــزه شــود‬
If thorns of sorrow were to cover both worlds,
A camel wouldn’t mind.
If troubles stain souls and universes,
A lover would stay free and clear, because Love
is his cleaner.
İki dünya da dikenle dolsa, deve aldırmaz.
Dertler, canı ve cihanı kaplarsa, Âşık tertemiz ka-
lır.
Onun temizleyicisi, Aşk’tır.

D 114-403 777 829 D 92-220 575 630

 225

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ــم چــوگانِ تــو گويــى َن َبــ َرد‬

ِ َ‫كــس از خ‬
‫وصــل تــو ره بــه ُجســت‌وجويى َن َب َرد‬
ِ ‫وز‬
‫گر يوســف چشــم همچو يعقــوب كند‬
‫ســن تــو بويــى َن َبــ َرد‬ِ ‫پيرهــن ُح‬
ِ ‫از‬
No one can take the ball from Your club.
Without your help, no one can find You-despite
their searching.
Though Joseph had the prophetic eyes of Jacob,
Even his nose couldn’t get Your smell*.
*Koran, Sura 12 -- the legend of the prophets Jacob
and Joseph.
Kimse Senin çevgeninden* topu alamaz.
Kimse Senin lütfun olmadan Sana kavuşamaz.
Yusuf ’un gözleri Yakup’unki gibi olsa bile Senin
güzellik gömleğinin kokusunu alamaz.
*Çevgen: Eskiden atla oynanan polo gibi oyunda kul-
lanılan sopa.
‫حضرت شــاهانه نشــد‬
ِ ‫واقــف �آن‬
ِ ‫كــس‬
‫تــا بــى‌دل و بى‌عقــل ســوىِ خانه نشــد‬
‫ديوانــه ُب َود (كســى) كــه او ُروىِ تو ديد‬
‫وانگــه ز تــو دُور مانْــد و ديوانــه نشــد‬
The one who knows the Secret and reaches
Truth
Falls in Love, loses his mind, and returns home
without his heart.
The one who doesn’t become crazy after seeing
Your face is called insane.
Sırları bilen ve gerçeğe ulaşan kişi,
Aşka düşüp akılsız bir halde evine döner.
Senin yüzünü gördükten sonra deli olmayana, deli
dîvâne derler.

D 93-223 513 568 D 92-222 618 672

‫كشــتى كــه بــه دريــاىِ روان مى‌گــذرد‬
‫مى‌پنــدارد كــه َن ْي ِســتان مى‌گــذرد‬
‫مــا مى‌گذريــم زيــن جهــان در رحلــت‬
‫مى‌پنداريــم كيــن جهــان مى‌گــذرد‬
One who has boarded a sailing boat Sees that
trees are moving on the shore.
It is like that: We are passing by through the
world,
But we think that the world is passing us.
Bir gemide giden karşı sahili seyrederse ağaçların
geçtiğini zanneder.
Tıpkı bunun gibi dünyadan göçüp gidiyoruz.
Ancak dünya gidiyor zannediyoruz.
‫َرك جــان نتوان كرد‬
ِ ‫ به ت‬،‫ جانــى‬:‫گفتــم‬
‫ جان را چو تن نشــان نتوان كرد‬:‫گفتــا‬
‫ خموش‬:‫ گفت‬،‫ تو بح ِر َك َرمى‬:‫گفتم كه‬
‫ چو ســنگ رايــگان نتوان كرد‬،‫ُد ّرســت‬
“You are the soul that no soul should rid of its body!”
I said.
“Do you know a soul as well as you know your body?”
He answered.
“You are the sea of Grace,” I said.
“Be silent,” He answered. “Love, like a pearl of the sea,
is not being given for free, like a stone”
Dedim ki: “Sen cansın. Hiçbir can, bedeninden vazgeç-
mez.”
Dedi ki: “Bedenini bildiğin gibi, bildiğin bir can var
mı?”
Cevap verdim: “Sen kerem denizisin.”
Dedi ki: “Sus, denizde bir inci var ki taş gibi bedavaya
verilmez.”

D 114-406 522 577 D 73-55 526 581


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ به من رســيد دردت به َمزيد‬:‫گفتم كه‬
‫ خُ ُنك �آن جان كه بدين درد رسيد‬:‫گفتا‬
‫ دلم خون شد و از ديده دويد‬:‫گفتم كه‬
‫ اين‌كــه ترا دويد كــس را ندويد‬:‫گفــت‬
I said, “O Beloved, Your trouble is increasing every
moment!”
“How wonderful that you are suffering from my
troubles,” He said.
I said, “My heart is bleeding.
The blood is pouring through my eyes!”
“How lucky you are! That has never happened to
others,” He answered.
Dedim ki:”Ey Sevgili! Her geçen an gamın artıyor”
Dedi ki: “Ne kadar güzel ki gamımdan ıstırap çekiyor-
sun.”
Dedim ki: “Gönlüm kanıyor, kan gözlerimden dökülü-
yor”
Cevap verdi: “Ne kadar şanslısın, bunu başkaları hiç ya-
şamadı.”
D 115-407 851
‫گفتــم كــه دلــم باغــم او خــو باشــد‬
‫گر دســت دهــد غمش چه نیكو باشــد‬
‫هــان ای دل بــی دل غــم او بــر گیــر‬
‫تــا چشــم زنــی خــود غــم او او باشــد‬
I said, “My heart has become accustomed to His
troubles.
How nice if l were to get some more”
O lover, come to your senses.
Open your arms and embrace His troubles.
If You close your arms and open your eyes,
You’ll see: He himself becomes His troubles.
Dedim ki: “Gönlüm O’nun gamına alıştı, ne hoş
olurdu daha fazla alabilseydim.” Ey Âşık, kendine
gelip kollarını aç ve O’nun gamını kucakla.
Gözünü açıp kapayınca görürsün ki O’nun gamı
kendisi olmuş.
D 115-408 925
226
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گفتم كه ز خردی دل من نیســت بدید‬
‫غمهــای بــزرگ تــو در او چــون گنجید‬
‫گفتــا كــه ز دل بدیــده بایــد نگریــد‬
‫خرداســت و در او بزرگهــا بتــوان دیــد‬
I said, “My heart is so small that it isn’t even seen
among the visible.
How can Your big sorrow fit into it?”
He answered, “Look at your eye. That is also
small,
But don’t big things fit in there?”
Dedim ki: “Gönlüm o kadar küçük ki görünmü-
yor. Büyük gamları nasıl oluyor da oraya sığdıra-
biliyor?”
Cevapladı: “Gönlünü, gözünle kıyaslamak için gö-
züne bakmak gerekir. Göz de küçüktür, ancak göz
büyük şeyleri görmüyor mu?
Bu göze büyük şeyler sığmıyor mu?”
903 D 115-409 --- 969
‫ بگو زبان چه محرم باشــد؟‬:‫گفتــى كه‬
‫محــرم َن ُبــ َود هرچــه بــه عا َلــم باشــد‬
‫حديــث �آن دم گفتــن‬ِ ‫وال َّلــه نتــوان‬
‫خــاك �آدم باشــد‬
ِ ‫سرشــت‬
ِ ‫بــا او كــه‬
You said, “Tell,” but words can’t reveal that secret.
Never mind my tongue.
Nothing in the whole universe could tell it.
It is impossible to talk about the breath that was
mixed with the dust of Adam.*
*Koran 38-72 -- “I designed Adam and blew into
him from My spirit.”
Dedin ki: “Anlat”, fakat kelimeler sırları açığa çıka-
ramaz. Dil değil, âlemdeki hiçbir şey O’nu anlata-
maz. Âdem’in toprağına karışmış olan nefes hak-
kında konuşmak imkânsızdır.
Kur’ân 38-72 “Âdem’i tasarladım ve ona Ruhumdan
üfledim”
D 115-410 582 637

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گفتــى كــه ز غــدر َن ْفــس ط ّنــاز �آيــد‬
‫غمــاز �آيــد‬ ّ ‫تيريســت ز قولنــج كــه‬
‫بانگ ســ ِر خر چو َان َْك َرال أ� ْصوات اســت‬
ِ ‫پــا و چشــمى يكــى جگــر ســوخته‌يى‬
‫بنگــر كــه ز كــونِ خــر چــه �آواز �آيــد؟‬
“The thing that comesfrom the deceitful self
Is like an arrow in the back from a traitor,” You
said.
Yes, the bray of a donkey is bad.
But, the sound that comes from its behind is
worse.
Dedin ki: “Aldatıcı nefisten gelen, sanki hainin sır-
tına attığı ok gibidir”
Evet, eşeğin anırması, seslerin en çirkinidir.
Ancak arkasından gelen ses daha da kötüdür.
D 93-224 819 871
‫گويد چونى؟ خوشــى؟ و در خنده شود‬
‫چــون باشــد مرده‌يى كه او زنده شــود؟‬
‫امــروز پراكنــده نخواهــم گفتــن‬
‫هــر چنــد كــه را ِه او پراكنــده شــود‬
The Beloved asked, “How are you? Are you all
right?”
Then, He smiled. “I feet like a dead one who has
just returned to life,” I answered. Although I was
trying to talk straight and orderly,
When I spoke to Him, I was utterly confused.
Sevgilim nasılsın, hoş musun der ve güler.
Dirilen bir ölü nasılsa, ben de öyleyim.
Bugün dağınık sözler söylemeyeceğim.
Her ne kadar sözümün yolu dağınık ise de ben da-
ğınık söylemeyeceğim.
D 115-413 807 859
227
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫كــو پــاى كــه او بــاغ و چمن را شــايد‬
‫كو چشــم كه او ســرو و ســمن را شايد‬
‫بنمــاى يكــى كــه ســوختن را شــايد‬
Where are the feet which deserve to step into the
garden of Love?
Where are the eyes which are worthy of seeing
the cypress and jasmine there? The feet and the
eyes are God’s consumed lover.
Show me the one who deserves to be burned for
Him.
Nerede aşk bağında gezmeğe, çayıra, çimene bas-
maya lâyık ayak?
Nerede selviyi, yasemini seyretmeye lâyık göz? X
Aslında ayak da, göz de Hakk’ın birer ciğeri yanmış
âşığı. Ancak Sen bana yanmaya, yakılmaya lâyık
birini göster.
D 115-412 831 883
‫فــردوس بريــن خواهــد بــود‬
ِ ‫گوينــد كــه‬
‫مــى ناب و حو ِر عيــن خواهد بود‬ِ ‫�آنجــا‬
‫پس ما مى و معشــوق به كف مى‌داريم‬
‫عاقبــت كار هميــن خواهــد بــود‬
ِ ‫چــون‬
They say, “There will be a beautiful paradise.
Clear, ruby-red wine will be served there by black-
eyed houries.”
Since the end is going to be like that,
We have already grabbed wine glasses and sat
next to the Beloved.
Derler ki: “Orada güzel bir cennet olacak, kara göz-
lü huriler tarafından berrak kırmızı şarap sunula-
cak.”
Mademki işin sonu böyle olacak, şarap kadehleri-
ni çoktan elimize alıp Sevgilimizin yanına oturduk
biz.
D 115-411 755 808

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫نوش تو رســد؟‬
ِ ‫كى باشــد كين نيش به‬
‫رفروش تــو رســد؟‬
ِ ‫ــك‬ َ ‫لــب ِش‬
ِ ‫زَهْ ــرم بــه‬
‫زيــرا كــه تــو كيميــاىِ بى‌پايانــى‬
‫جوش تو رسد‬ ِ ‫اى خوش خامى كه او به‬
What could a scorpion do to one who drinks
Your sherbet?
How could poison affect me, when I have reached
Your sugar lips?
You are the alchemy of Non-being.
How lucky that man would be, maturing in Your
fire.
Senin şerbetinden içene akrep ne yapabilir?
Senin şeker dudaklarına ulaşana, zehirin etkisi ne-
dir?
Sen yokluğun kimyasısın.
Ne sonun var ne de sınırın.
Senin ateşinde olgunlaşan kişi ne mutludur.
D 93-227 567
‫كى غم خو َرد �آن‌كه شــا ِد مطلق باشــد؟‬
‫چرخ َا ْز َرق باشــد؟‬
ِ ‫وان دل كــه بــرون ز‬
‫تخــم غــم را كجــا پذيــرد چــو زميــن‬
ِ ‫دشــمن خورشــيد بر�آمــد بــر بــام‬
‫�آن كــز هوســش فلــك مع ّلــق باشــد؟‬
How can one be oppressed by sorrow
If he is filled with Divine Joy?
How can grief reach the head that stays above
the sky?
How can the seed of sorrow be sown in the one
who is suspended in air?
İlâhî neşeye dalan kişi, nasıl olur da gam yer?
Şu gökyüzünden yukarıda olan gönüle, gam nasıl
ulaşır?
O’nun havasına kapılıp gökyüzünde asılı duran
dünyaya gam tohumu nasıl ekilir?
D 93-225 580
228
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫كــى غم خــو َرد �آن‌كه با تو خ ّرم باشــد؟‬
‫فتــاب عا َلــم باشــد؟‬ ِ ‫وز نــو ِر تــو �آ‬
‫اســرا ِر جهــان چگونــه پوشــيده شــود‬
‫بــر خاطــ ِر �آن‌كــه بــا تــو َم ْحــ َرم باشــد؟‬
One who is happy rejoices with You.
If, with Your light, one becomes the sun to the
universe, how could he be sorrowful?
If he becomes Your confidant,
How could the secrets of the world stay hidden
from him?
Seninle neşelenen, Senin ışığınla cihana güneş
olan, dertlenir mi hiç?
Sana sırdaş olana dünya sırları, nasıl olur da gizli
kalır?
622 D 93-226 583 638
‫ �آن زندۀ جاويــد بمرد؟‬:‫كــه گفت كــه‬
ِ ‫ �آ‬:‫كــه گفــت كــه‬
‫فتــاب اوميــد بمــرد؟‬
ِ ‫�آن‬
‫ خورشيد بمرد‬:‫ گفت‬،‫دو چشم ببست‬
Who said that the immortal spirit has died?
Who said that the sun of hope has gone out?
That enemy of evidence climbs up on the roof,
Closes his eyes, and says, “The Sun has died.”
“O ebedi diri öldü” diyen de kim?
Kimdir “umut güneşi öldü” diyen?
O umut düşmanı dama çıkıp gözlerini kapattı ve
dedi ki: “Güneş öldü.”
635 D 74-57 533 588
 229

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫كــه گفــت كــه روح عشــق‌انگيز بمرد؟‬
‫جبريــل اميــن ز دشــنۀ تيــز بمــرد؟‬
ِ ‫كــو صبــر؟ كــه ايــن دلشــدگان ا ّيوبنــد‬
‫�آن كــس كه چــو ابليس در اِســتيز بمرد‬
‫شــمس تبريــز بمــرد‬
ِ ‫او پنــدارد كــه‬
Who said that the soul which created Love is
dead?
Who said that the Archangel Gabriel died by a
sharp dagger?
The one who himself died as an obstinate devil
Has been alleging that the Sun of Tabriz has
gone out.
“Aşkı yaratan ruh öldü” diyen de kim?
Kimdir “Cibril-i Emin’in” (Cebrail) keskin hançer-
lerle öldüğünü söyleyen?
İblis gibi inadından ölen sanıyor ki Tebrizli Şems
öldü.
‫كو يوســف؟ كين جملــه جهان يعقوبند‬
‫دل كوفتــگان كجــا كــه پايــى كوبنــد‬
‫مجلــس جــان كه نقشــهاىِ خوبند؟‬ ِ ‫در‬
Where is that beautiful Joseph, the
One for whom the whole Universe became His
Jacob?
Where is the patience with which lovers became
His Jobs?
When the souls whose hearts were wounded
danced in a gathering,
They left traces of blood wherever they stepped.
Nerede o Yusuf ki bütün cihan onun Yakup’udur?
Nerede o sabır ki Âşıklar onun Eyyub’u olur?
Gönülleri yaralanmışlar, ruhlar meclisinde dans
ederler.
Her adım attıkları yerde, kan izleri bırakırlar.

D 74-58 534 589 D 74-56 663 717

‫لبهــاىِ وى �آن‌گــه كــه بــه اســتيز ُبــ َود‬
َ ‫در هــر دو جهــان از تــو ِش‬
‫ــكرريز ُبــ َود‬
‫تنــگ خــود تــو ماهــى بينى‬ ِ ِ‫گــر در دل‬
‫شــمس تبريــز ُبــ َود‬
ِ ‫از مــن بشــنو كــه‬
When his lips became obstinate, belligerent,
Sugar and honey were scattered over both
worlds.
If you see a moon in your weary heart,
He is Shams of Tabriz. Hear that from me.
Sevgilinin dudakları, inat edip, bahse girince, iki
dünyaya da şekerler dökerler ve ballar saçarlar.
O daralmış gönlünde bir Ay görürsen, benden duy,
o Tebrizli Şems’tir.
‫لعليســت كــه او ِش َكرفروشــى دانــد‬
‫عالــم غيــب باده‌نوشــى دانــد‬
ِ ‫وز‬
‫ وليك دســتورى نيســت‬،‫نامــش گويــم‬
‫مــن بنــدۀ �آنــم كــه خموشــى دانــد‬
Those ruby lips know how to seli sugar
And drink the wine of Absence.
If I had permission, I would say whose lips they
really are.
But, I am a slave to the One who knows how to
keep silence.
O yakut dudaklar şeker satmasını ve yokluk şara-
bını içmesini bilirler.
Adını söylemek isterdim.
Ancak söylemeye iznim yok.
Zaten ben, susmayı bilen kişinin kuluyum ve kö-
lesiyim.

D 93-229 759 812 D 93-228 643 697


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بنــد ديگــر �آمــد‬
ِ ،‫مــا بســته بديــم‬
‫َنــد ديگــر �آمــد‬ِ ‫بيــدل شــده و َنژ‬
‫زلــف تــو گرفتــار ُبديــم‬
ِ ‫در حلقــۀ‬
‫كمنــد ديگــر �آمــد‬
ِ ‫در گــردنِ مــا‬
When I was confused, caught in Your Love and
grief,
Yet another trouble was added by You.
When I was caught in the curl of Your hair,
Another harness was put on my neck.
Aşkınla şaşkın ve kederliyken, senden bir dert
daha geldi.
Saçının buklesinde yakalandığımda, boynuma
başka bir kement kondu.
D 115-414 626
‫خرابــات ازل �آوردنــد‬
ِ ‫مــا را ز‬
‫ َج َــدل �آوردنــد‬،‫قومــى كــه خُ مارنــد‬
‫ ازيــرا مــا را‬،‫مــا را جدلــى نيســت‬
‫�آميختــه چــون شــير و عســل �آوردنــد‬
They brought us from the tavern of Eternity,
And that donkey came here to fight and
dispute.
But, we have nothing to do with that.
They mixed us with milk and honey.
Bizi ezel meyhanesinden getirdiler.
Eşek olanları ise savaşmaya çekişmeye getirdiler.
Ancak, bizim bunlarla işimiz yoktur.
Çünkü bizi bal ve sütle karıştırdılar.
D 74-59 674
230
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــا مى‌خواهيــم و ديگــران مى‌خواهنــد‬
‫ كــرا راه دهنــد‬،‫تــا بخــت كــرا ُبــ َود‬
‫غــم او بــه بــازى و خنداخنــد‬ ِ ،‫بــارى‬
َ ‫عقــل و ادب و هــر چــه ُبد از مــا‬
‫برك ْند‬
If we want Him and others desire Him, too,
We’ll see who will be lucky enough to reach His
union.
His sorrow has replaced both mind
and manners
With playing and smiling.
Onu biz de istiyoruz, başkaları da istiyor.
Bakalım kimin talihi yâr olur?
Bakalım vuslatına kavuşmak yolunu kime verir-
ler?
Onun gamı, oyunla, güle güle, aklı edebi hepsini
bizden giderdi.
680 D 74-61 736 789
‫خرابــات الســت �آوردنــد‬
ِ ‫مــا را ز‬
‫شــوريده و ژوليــده و مســت �آوردنــد‬
‫هــم ســوىِ خرابــات بخواهنــد كشــيد‬
‫زان ُرو كــه ز نيســتى بــه هســت �آوردند‬
They brought us here from tavern of Elest,*
Drunk, exuberant.
We came from Absence to Existence. They will
pull us back again to that tavern.
* “Am I not your God?” Koran VII, 171-173
Bizi coşkun, perişan ve sarhoş bir halde Elest*
meyhanesinden getirdiler.
Bizi, yokluktan varlığa getirdiler.
Bundan dolayı bizi tekrar yokluk meyhanesine gö-
türecekler.
*Elest: Sûre VII (Araf) Âyet: 172-173
728 D 74-60 672 726
 231

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫طمــع خــام افتــاد‬

ِ ‫مــا را همــه رنــج از‬
‫شــهوت َن ْفــس و خــا ِر ِش كام افتــاد‬
ِ ‫وز‬
‫مرغــى كــه بــراىِ دانــه در دام افتــاد‬
‫لــب بــام افتــاد‬
ِ ‫قفــص تنــگ و‬ ِ ‫انــدر‬
The sources of all troubles are greed and the
ambition of the self.
Those who crave food and women are always in
trouble.
A bird that has fallen into a trap because of the
bait Remains in a cage all its life, hanging from
the ceiling.
Bütün güçlükler hep açgözlülükten ve nefsin şeh-
vetinden gelir.
Damağımızın kaşınmasından üzücü olaylar yaşa-
rız. Kuş da yem için tuzağa düşer.
Daracık kafese kapatılır ve o kafes, dam kenarına
asılır.
‫ َم ْه چه ُب َود؟‬،‫ غلــط مگو‬،‫ماهــش گفتى‬
‫ هم شه چه ُب َود؟‬،‫ خطاست‬،‫شاهش گفتى‬
‫تــا كــى گويــى مــرا كــه بيگــه خيــزى؟‬
‫ بيگه چه ُب َود؟‬،‫خورشــيد چو با منســت‬
You called the Beloved, “Moon,” but what is the
moon?
You called Him, “Sultan,” but who is the Sultan?
You were asking me why I get up early?
If I am always with the sun, what is early, late?
Sevgiliye Ay diyerek hitap ettin, ancak Ay da nedir
ki?
Ona Sultan diyerek hitap ettin, ancak Sultan da
kim oluyor?
Ne zamana kadar daha, bana erken kalkıyorsun
diyeceksin?
Güneş her zaman benimle beraber, erken de ne
demek?

D 93-231 441 496 D 94-232 776 828

‫ماهــى كــه كمــر ِگــر ِد َق َمــر مى‌بنــدد‬ ‫مرهــم خــود‬

‫غمگينــم از �آن‌كــه خوشــدلم نپســندد‬
‫چــون بينــدم كــه مــن چنيــن گريانــم‬
‫ــكر مى‌خنــدد‬ َ ‫ــكر ِش‬ َ ‫ ِش‬،‫پنهــان پنهــان‬
I am sad because of this moon- faced beloved
Who put a glorious belt around the moon.
He is not satisfied with my love and joy,
And he keeps secretly smiling so sweetly When
he sees me crying.
Ayın çevresine nurdan kemer kuşatan Ay yüzlü
sevgili, benim aşkımı beğenmiyor.
Bundan dolayı gamlıyım.
Benim böyle ağladığımı görünce, o gizlice tatlı tatlı
gülümsüyor.
ِ ‫ماييــم ز عشــق يافتــه‬
‫بــر عشــق نثــار كــرده هــر دم َد ِم خــود‬
‫ــت عشــق رود‬ ِ ‫بــا هــر د ِم مــا چــو ِص َل‬
‫در هــر د ِم مــا عشــق بيابــد د ِم خــود‬
We discovered the cure in Love;
All the time, we shed my blood for Love.
Love has become my constant friend.
And, every moment, Love’s breath is with me.
Merhemimizi Aşkta bulduk.
Her solukta kanımızı Aşk’a saçtık.
Aşk, bizimle dost, her an Aşk bizimle nefes alır, ve-
rir.

D 93-230 485 540 D 116-415 784 836


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مردى كه به هست و نيست قانع گردد‬
‫هســت و عــدم او را همــه مانــع گــردد‬
‫موقــوف صفــات و فعــل كــى باشــد او‬
ِ ‫�آن مــرغ كــه از بيضــۀ ســيمرغ بــزاد‬
‫كــز صنــع بــرون �آيــد و صانــع گــردد؟‬
For the one who knows the true nature of
Existence and Non-Existence,
Being and Non-Being can trouble him.
The one who is free from creation
and turns into Creator
Isn’t bothered by acts and attributes.
Varlığın ve yokluğun gerçeğini bilene, varlık ve
yokluk engel olur.
Eğer yaratık, yaratan olursa, fiillerle, sıfatlarla uğ-
raşmaz.
D 94-235 464 519
‫صيد او شــيرانند‬
ِ ‫مرغيســت عجب كــه‬
‫گمگشــتۀ ســوداىِ تــو جانْســيرانند‬
‫خــ ّرم زى و �آســوده كــه ايــن شــهر از تو‬
‫زيــر و زَبـَــر و بى‌زَبـَــر و زيراننــد‬
There is a strange bird which hunts only lions.
The ones who have fallen into Your Love have no
other desires.
The people of the town of Love live happy,
peaceful lives, although they are upside down.
But, they don’t know either up or down.
Şaşılacak bir kuş vardır ki sadece aslan avlar.
Senin sevdana düşenlerin başka sevgileri yoktur.
Bu Aşk şehrinin halkı neşeli bir hayat yaşarlar.
Her ne kadar Senin yüzünden alt üst olmuşlarsa da
ancak ne alttan ne de üstten haberleri var.
D 99-283 721 775
232
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــرغ َم َلكــى زان ســوىِ گــردون َپــ َّرد‬
ِ
‫ �آن سون َپ َّرد‬،‫�آن سوى كه سوى نيست‬
‫جانــب ســيمرغ بگــو چــون َپــ َّرد؟‬
ِ ‫جــز‬
The bird from the fairyland Flies to the place
which has no directions.
The bird that comes out of a phoenix’s egg
Flies to the place of phoenixes--and nowhere
else.
Melekler ülkesinin kuşu, yönsüz yöne doğru uçar.
Zümrüdüanka yumurtasından çıkan kuş, zümrü-
düankadan başka bir yere uçmaz.
D 94-234 516 571
‫مرغــی كــه ز بــاغ پــاك بــازان باشــد‬
‫هم سركش و هم سر خوش و نازان باشد‬
‫ می رسدش‬،‫گر سر كشد او ز سر كشان‬
‫ یــازان باشــد‬،‫كنــدر ســ ِر او غــرور‬
The bird which is raised in the garden of the
master
Becomes obstinant and, at the same time, coy
and drunk.
But, if it wants to guide the master, it will be
caught,
Because the pride of early flight deceives it.
Ârif kişilerin bahçelerinin kuşu, hem baş çeker,
inat eder, hem sarhoştur, nazlanır. Fakat baş çeken-
lere de baş çekerse ona erişirler; çünkü başında, tez
uçanların gururu vardır, onu aldatır.
D 94-233 — 640

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مســتانِ غمــت بــا ِر دگــر شــوريدند‬
‫ديوانــه دلانــت ســ ِر مــه را ديدنــد‬
‫�آمــد ســ ِر َمــ ْه سلســله جنبانيدنــد‬
‫پيراهــن عقــل و صبــر را ْبدريدنــد‬
ِ ‫وال َّلــه كــه بــر �آن َر َســن درين چاه شــود‬
The ones who are drunk with your sorrow are
becoming more exuberant.
The ones who have become crazy because of You
have started menstruating.*
They all are shaking their chains And tearing the
shirts of reason and patience.
*Medieval superstition.
Gamından sarhoş olanlar, bir kez daha coştular.
Senin yüzünden deli dîvâne olanlar, ay başı olup
zincirlerini şakırdattılar.
Akıl ve sabır elbiselerini yırttılar.
D 100-284 679 733
‫مطرب خواهم كه عاشــق و مســت ُب َود‬
‫خرابــات تــو پابســت ُبــ َود‬
ِ ِ‫در كــوى‬
‫گــر نيســت ُبــ َود شــاه و گر هســت ُب َود‬
‫يا رب بده �آن كس كه ازين دســت ُب َود‬
I want a playful, drunken player.
He shouldn’t leave the tavern in Your
neighborhood.
I don’t care if he is a Shah or not.
God, grant me that drunken player.
Âşık ve sarhoş bir çalgıcı isterim.
Çalgıcı, senin komşu meyhaneyi terk etmesin.
Şah ister olsun, ister olmasın;
Allah’ım sen o sarhoş çalgıcıyı bana bağışla.
O bize yabancı değildir, o bizdendir.
D 116-417 752 805
233
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ُمشــكين َر َســنت چــو پــردۀ مــاه شــود‬
‫بس پرده‌نشــين كه ضال و گمراه شــود‬
‫ور چــا ِه زنخدانْــت ببينــد يوســف‬
When Your musk-smelling ropes became the
curtain for the truth of the the moon, so many
people couldn’t find the way out of selfs well.
If Joseph saw the dimple of Your chin,
He would give up his royalty and descend to the
bottom of the well as a slave.
Benlik kuyusundan bizi çıkaracak, kurtaracak
olan misk kokulu iplerin, gerçeğin ay’ına perde
olduğunda, nice perde altında oturanlar, yollarını
bulamazlar.
Yusuf, senin çenendeki gamzeyi görseydi, sultan-
lıktan vazgeçip, bir köle gibi o ipe tutunup kuyu-
nun dibine inerdi.
D 116-416 806 858
‫مطــرب كــه ترانــه گفــت يا افغــان كرد‬
‫اميــد ص ّلــه و احســان كــرد‬
ِ ‫ــع‬ ِ ‫طم‬
ْ ‫بــر‬
‫صورت احسان ز تو ُرو پنهان كرد‬ِ ‫چون‬
‫ُد ّرســت چــو ســنگ رايگان نتــوان كرد‬
A musician should expect tips for singing with
both joy and sorrow.
How could he be ignored, not receive such a
favour?
Because, His kindness doesn’t come for free.
It is like a pearl, not a stone.
Çalgıcı, bahşiş almak için nağmeler söyler ve fer-
yatlar eder.
İyilik, nasıl olur da senden yüzünü gizler.
Yalnız onun ihsanı bir incidir, taş gibi bedava ve-
rilmez.
D 100-285 525 580

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫معشــوقه چــو �آفتــاب تابــان گــردد‬
‫عاشــق بــه مثــالِ ذ ّره گــردان گــردد‬
‫چــون بــا ِد بهــا ِر عشــق جنبــان گــردد‬
‫ رقصان گردد‬،‫هر شاخ كه خشك نيست‬
When the Beloved shines like the sun, The lover
starts dancing like a particle.
The breeze of Love’s spring brings everything to
life.
Every branch keeps dancing except the dead
ones.
Sevgili, güneş gibi parladığında,
Âşıklar zerre gibi oynamaya başlarlar.
Aşk, bahar rüzgârı gibi her şeyi canlandırır.
Kuru olmayan her dal, onun yüzünden oynar.
D 94-238 466 521
‫معشــوقۀ خانگــى بــه كارى نايــد‬
‫كــو عشــوه نمايــد و وفــا ننمايــد‬
‫لــب گور‬
ِ ‫معشــوقه كســى بايــد كانــدر‬
‫از بــاغ فلــك هــزار در بگشــايد‬
The Beloved who locks herself in the house is
not good
Even if she shows affection for you, she is not
loyal.
The true Beloved is the one who opens thousands
of doors
And shows you the garden of heaven at your last
hour.
Eve kapanan sevgili bir işe yaramaz.
Cilvelense de vefâ göstermez.
Gerçek sevgili, mezarın kıyısında, cennet bahçesi-
ni gören, binlerce kapıyı açan kişidir.
D 94-236 836 888
234
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫معشــوقۀ خانگــى بــه كارى نايــد‬
‫ ُروى بــه مــا ننمايــد‬،‫در پــرده ر َود‬
‫معشــوقه خراباتــى و مطــرب بايــد‬
‫تــا نيمشــبان زنــان و گويــان �آيــد‬
The beloved who stays at Home all the time is
not good.
She stays behind the curtain and pays no
attention to me.
The true Beloved should come to the tavern,
Wear the plectrum ring, and play till midnight.
Eve kapanan sevgili bir işe yaramaz.
Perde arkasında durup bize ilgi göstermez.
Gerçek sevgili meyhaneye gelmeli ve çalgı çalıp,
gece yarısına kadar gazeller söylemeli.
D 94-237 835 887
‫غصــه در ميانــت گيــرد‬
ّ ‫مگــذار كــه‬
‫يــا وسوســه‌هاىِ ايــن جهانــت گيــرد‬
‫شربت عشق در دهان ِن ْه شب و روز‬
ِ ،‫َرو‬
‫حكم حــق دهانت گيرد‬ِ ‫زان پيــش كــه‬
Don’t let troubles grab your skirt,
Or all the anxieties of the world will gather
around you.
Leave before God’s order is carried out.
Before the angel of death closes your mouth,
drink Love’s sherbet day and night.
Dertlerin eteğine sarılmasına izin verme.
Şu dünya kuruntuları seni sarmasın.
Allah’ın emri gelmeden, yürü.
Ölüm meleği ağzını kapamadan önce gece ve gün-
düz, aşk şerbetini iç.
D 95-243 544 599
 235

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫مگــذار كــه وسوســه زبونــت گيــرد‬
‫چــون مــار بــه حيلــه و فســونت گيــرد‬
‫تــا �آن مــ ِه بيچــون كنــد �آهنــگ گرفــت‬
‫حيــران شــود �آســمان كــه چونــت گيرد‬
Don’t let worry charm And control you like a
snake.
When that peerless moon decides to shine over
you,
Even the sky will envy you.
Kendini salıverme.
Kuruntu seni perişan eder.
Yılan gibi, seni büyüler.
O eşsiz Ay, üzerine parladığında, gökyüzü bile seni
kıskanır.
‫مــن بنــدۀ �آن جــان كــه چو جانــم دارد‬
‫سرســبز چــو بــاغ و بوســتانم دارد‬
‫يــك لحظــه نشــانۀ جهانــم دارد‬
‫يــك لحظــه چو خويــش بى‌نشــانم دارد‬
I am a slave and servant of the One who takes me
to His soul,
The One who makes my green garden and
meadow.
In one moment, He shows me to the world and
makes me famous,
Then changes me to nameless and fameless in
the next one.
Ben, o canın kuluyum ki beni can gibi tutar.
Beni, bağ gibi, bostan gibi yem yeşil, ter ü taze bir
hale getirir.
Beni bir anda tutar, dünyaya gösterir, ünlü kılar; bir
anda tutar, kendi gibi adsız, sansız bir hâle koyar.

D 95-242 545 600 D 116-418 495 550

‫مــن بنــدۀ �آن عقــل كــزو مجنــون شــد‬
‫صــد جــان ارزد دلــى كزو پر خون شــد‬
‫وال َّلــه كــه همى رشــك َبــ َرد �آ ِب حيات‬
‫چشم عاشقان بيرون شد‬ ِ ‫َز اشكى كه ز‬
I am a slave of the mind that became crazy about
the Beloved.
The heart that bleeds for Him is worth hundreds
of souls.
By God, even the ab-i hayat becomes jealous
Of the tears flowing from the eyes of lovers.
Ben, Sevgilinin yüzünden deli ve dîvâne olan aklın
kuluyum.
O’nun yüzünden acılar çeken, kanlarla dolan gö-
nül, yüz cana değer.
Vallahi bengisu bile, Âşıkların gözlerinden akan
yaşları kıskanır.
‫مــن بنــدۀ �آن قــوم كــه خــود را داننــد‬
‫هــر دم دلِ خــود را ز غلــط ِب ْرهاننــد‬
‫صفات خويش ســازند كتاب‬ ِ ‫از ذات و‬
َ َ ‫فهرســت كتــاب را َانـ‬
‫ــاالحق خواننــد‬ ِ
I am a slave of those people who know
themselves.
They save their souls from mistakes every
second.
They write a book about their Essence and
attributes,
And they name that book, “Anal- haq,*”
* “I am the Truth.”
Ben, kendini bilen topluluğun kuluyum ve kölesi-
yim.
Onlar, her solukta kendilerini yanlıştan kurtarırlar.
Onlar kendi özleri ve sıfatları hakkında bir kitap ya-
zıp ismini de “Enelhak” (ben gerçeğim) koyarlar.

D 94-240 615 669 D 74-62 717 771


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مــن بنــدۀ يــارى كــه ملالــش َن ُبــ َود‬
‫كان را كــه ملالســت وصالــش َن ُبــ َود‬
‫گويى كه خيالســت ترا نيســت وصال‬
‫تــا تيــره ُبــ َود �آب خيالــش َن ُبــ َود‬
I am a slave and servant of that Beloved who is
not bored, not disgusted.
I have nothing to do with the others. “You are
dreaming.
You can’t reach Union,” they say.
But, nothing reflects on the surface of muddy
water.
Ben, sıkılmayan ve bıkmayan Sevgilinin kulu, köle-
siyim.
Benim sıkılan ve bıkanlarla işim olmaz.
Derler ki: “Hayale kapılmışsın, buluşamazsın onlar-
la.”
Ancak, su bulanık oldukça suyun yüzünde hayal
belirmez ki.
D 116-419 765
‫ به كفــم عُ ــود �آمد‬،‫مــن چــوب گرفتــم‬
‫ بديــم مســعود �آمــد‬،‫مــن بــد كــردم‬
‫گوينــد كــه در َص َفر ســفر نيكو نيســت‬
‫كــردم ســفر و مــرا چنيــن ســود �آمــد‬
I picked up a piece of wood.
It became aloe wood with a beautiful smell.
My evils turned into blessings.
They don’t advise traveling in the month of
safar.* But, I did,
And I had a happy, successful journey.
*2nd month of Arabic calender
Sopayı kavradım, güzel bir öd ağacı oldu.
Kötülük ettim, kötü işim kutlu oldu ve iyilik kesil-
di.
“Sefer ayında yolculuk iyi değildir” derler.
Ancak, ben yolculuğa çıktım ve bu yolculuk çok
kârlı ve faydalı oldu.
D 95-248 625
236
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خــداى حــق مى‌دانــد‬
ْ ،‫مــن بى‌خبــرم‬
‫كانــدر دلِ مــن مــرا چــه مى‌خندانــد‬
‫شــاخ گلــى را مانَــد‬
ِ ‫ دلِ مــن‬،‫بــارى‬
‫ِكــش بــا ِد صبــا بــه لطــف مى‌افشــاند‬
I don’t know who is inside of me,
Makes me smile all the time.
God only knows.
But, my heart is like a branch of a rose,
Swaying nicely in the morning breeze.
Gönlümde kimin beni durmadan gülümsettiğini
bilmiyorum.
Onu Allah bilir.
Ancak, gönlüm bir gül dalına benziyor, sabah ye-
linde, hafif hafif sallanıyor.
818 D 95-244 646 700
‫مــه را طرفــى بــه ُروىِ او مى‌مانَــد‬
‫چيزيــش بــدان فرشــته‌خو مى‌مانَــد‬
‫نــى نى ز كجا تا بــه كجا؟ مه چه ُب َود؟‬
‫ بــدو خــود او مى‌مانَــد‬،‫جــان بنــدۀ او‬
One side of the moon resembles His face.
The tender wings of an angel are like His
temper.
No, no. Where do these comparisions come
from?
Who is the moon?
My soul, His servant, testifies:
He resembles only Himself.
Ayın bir yönü O’na benziyor.
Meleğin narin kanatları O’nun huyuna benziyor.
Hayır, hayır, bu benzetme de nereden geliyor?
Ay da nedir ki? Canım, O’na kul ve kurban.
O, sadece kendisine benziyor.
679 D 95-241 655 709
 237

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫َم ْه ُرويــان را يــكان يــكان بــر شــمريد‬
‫باشــد كــه غلــط نــا ِم مــ ِه مــا ببريــد‬
‫پــس پــرده دَريــد‬
ِ ‫اى انجمنــى كــه در‬
‫تــش مــن برگذريــد‬ ِ ‫بــر ديــدۀ ُپــر �آ‬
Recall all the moon-faced beauties one by one.
Maybe you would be able to call my Beauty by
mistake.
O people whose eyes are closed, Y
ou should look at all things through my fiery
eyes!
Ay yüzlü güzelleri birer birer sayınız.
Belki yanlışlıkla benim ay yüzlümün de adını söy-
lersiniz.
Ey gerçeği göremeyen, gözleri kapalı olan insanlar,
ateşle dolu olan gözlerimden geçinde gerçeği gö-
rün.
‫ گــر ز منيد‬،‫مــن صاعقــه‌ام درين جهان‬
‫قيــاس خويش بر مــن مزنيد‬ ِ ‫خــود را بــه‬
‫زَهْ رســت مــرا و ُمهــره‌ام پيــروزى‬
‫كــو ُمهــره؟ ولــى ز زَهْ ــر پرهيــز كنيــد‬
I am lightning in this world.
If you belong to me, don’t compare yourself with
me.
I have the poison, but my blessing is its
antidote.
Stay away from poison if you don’t have an
antidote.
Ben bu dünyada bir yıldırımım.
Siz, bendenseniz, kendinizi benimle kıyaslamayın.
Zehirim var, ancak kutluluk panzehirimde var.
Sizde panzehir yoksa zehirden kaçının.

D 116-420 850 902 D 94-239 867 919

َ ‫ چــون ِش‬،‫مى‌�آيــد يــار‬

‫ــكر مى‌خنــدد‬
‫وز مرتبــه بــر شــمس و قمــر مى‌خنــدد‬
‫اين يك نظرى كه در جهان محر ِم اوست‬
‫هــم پنهانــى بــدان نظــر مى‌خنــدد‬
The Beloved is coming with a beautiful, sweet
smile.
He is so magnificent that He smiles the moon and
the sun.
There is a notion in the world that is spoken to the
confidants:
“He is everything.*”
But, He smiles secretly at that notion, too.
*Vahdet-i Vucud -- existential monism.
‫مــی جوشــد دل تــا كه بجوش تو رســد‬
‫بیهــوش شدســت تــا بهــوش تــو رســد‬
‫مــی نوشــد زهــر تــا بنــوش تــو رســد‬
‫چون حلقه شدســت تا بگوش تو رســد‬
The heart is exuberant because it wants to reach
Your exuberance.
It gives up its mind and reason; it wants to reach
Yours.
It drinks poison just to drink Your sweet sherbet.
It turns into a ring for Your ear.*
*Ring in the ear -- the sign of slavery in the medieval
Müslim world.

Sevgili, tatlı tatlı gülümseyerek geliyor.
Öylesine yüce ki güneşe ve aya gülümsüyor.
Dünyada, mahrem olan bir görüş var: “Her şey,
O’dur,*”
Ancak gizli gizli, bu görüşe de gülümsüyor.
*Vahdet-i vücud
Gönül, senin coşkunluğuna ulaşmak için coşar.
Senin aklına ve fikrine ulaşmak için aklını kaybedip
kendinden geçer.
Senin tatlı şerbetini elde etmek için zehirler içiyor.
Senin kulağına ulaşmak için halkaya* döndü.
*Orta çağda esirleri tanımak için takılan küpe

D 95-247 488 543 D 95-245 --- ---


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ هر كه جان پيش كشد‬:‫مى‌گويد عشق‬
‫صد جان و هزار جان عوض بيش كشد‬
‫گــوش تو بين عشــق چه‌هــا مى‌گويد‬
ِ ‫در‬
‫تا گوش كشانت به سوىِ خويش كشد‬
Love says, “I’ll give hundreds,
thousands of lives
For the one who gives his life for
Me.”
Listen to what Love whispers into your ears.
He is taking you next to Him by pulling your
ears.
Aşk diyor ki: “Kim canını bana verirse, ona yüzler-
ce ve binlerce can veririm.”
Aşk kulağına ne fısıldıyor, neler söylüyor dinle.
“Kulağını çeke çeke seni kendime çekerim.”
D 95-246 608 662
‫نايــى ببريــد از نيســتان ُاســتاد‬
‫بــا نُــه ســوراخ و�آدمــش نــام نهــاد‬
‫اى نَــى تــو ازيــن لــب �آمــدى در فريــاد‬
‫�آن لــب را بيــن كــه اين لبــت را دم داد‬
The Master cut a piece of cane from the reed
bed,
Then He cut nine holes in it and called it
‘Adam.*’
O nay, you are just wailing from these lips, but
you should see the
One who gives breath to them.
*A humaı has nine holes.
Usta, kamışlıktan bir kamış kesti.
Sonra, ona dokuz delik* açıp adını Âdem koydu.
Ey ney, sen şu dudaklardan feryada geldin.
Ancak, bu dudaklara soluk veren dudakları gör-
melisin.
*İnsanda mevcut olan dokuz delik
D 95-249 438 493
238
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫نارفتــه ر ِه صــدق و صفــا گامــى چنــد‬
‫مــى جــان جامــى چنــد‬ ِ ‫نانوشــيده از‬
‫كــو قــ ّوت پــاى تــا مــرا گيــرد دســت‬
‫تــا زشــت شــود نــا ِم نكــو نامــى چنــد‬
Before I step on the right way, Before I drink a
few glasses of the soul’s wine,
I will talk about events and evil deeds,
And a few reputable names will be tarnished.
Doğruluk yolunda, hak yolunda birkaç adım at-
madan, can şarabından birkaç kadeh içmeden,
olaylardan, belâlardan söz edeyim de adı iyiye çık-
mış birkaç kişinin adı, kötüye çıksın.
D 75-64 667 721
‫نــو جــو نــو كــه نــو طــرب بيــش كنــد‬
‫پشت خران ريش‌كند‬ ِ ‫پالانِ كهن‬
‫َــرك نــو گــو ُبتــا كــه تــو هــم كهنــى‬
ِ ‫ت‬
‫ن َّظــارۀ نــو نــو دل بى‌خويــش كنــد‬
Look for the new. Novelty gives more pleasure.
An old saddle hurts the back of a donkey.
O Beauty, you also have aged, you got old. Where
is new beauty?
Watching freshness refreshes the heart.
Yeniyi ara, yenilik daha çok zevk verir.
Eski semer, eşeklerin sırtlarını yaralar ve bereler.
Ey güzel, sen de eskidin, yaşlandın.
Nerede yeni bir güzel?
Yeniyi seyretmek, kendinden geçmiş kişinin gön-
lünü tazeler.
D 116-421 701 755

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫نــی �آب روان ز ماهیــان ســیر شــود‬
‫نــی ماهــی ازان �آب روان ســیر شــود‬
‫نــی جــان و جهــان ز عاشــقان ننگ �آید‬
‫نی عاشــق ازان جان و جهان ســیر شود‬
Water never gets enough from fish, nor do fish
ever get enough from water.
The Soul of the universe never tires of lovers,
Nor do lovers ever tire of Him.
Ne akarsu, balıklara doyar ne balık akarsuya do-
yar.
Ne can ne cihan, âşıklardan bıkar.
Ne de âşık, o cana, o cihana doyar.
D 116-422 --- ---
‫وقــت مرهــم �آمــد‬
ِ ‫هــان اى دلِ خســته‬
‫ كه �آن دم �آمد‬،‫خوش خوش َن َفسى بزن‬
‫يــارى كــه ازو كار شــود يــاران را‬
‫صــورت �آدمــى بــه عالــم �آمــد‬
ِ ‫در‬
O wounded heart, relax.
The time has come for relief. Breathe easy.
That peerless Beloved, so kind and generous to
lovers,
Has dressed as a human and come to this world.
Ey yaralı gönül, rahatla.
Derdine derman geldi.
Âşıklara cömert ve müşfik olan eşsiz Sevgili, insan
şekline bürünüp dünyaya geldi.
D 96-250 631 685
239
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫َو هْ ــ َو َم َع ُك ْــم ازو خبــر مى‌�آيــد‬
‫در ســينه ازيــن خبــر شــرر مى‌�آيــد‬
‫زان ناخوشــى تو كه خويش نشناخته‌اى‬
‫ دگــر چــه در مى‌�آيــد؟‬،‫چــون بشناســى‬
“I am with you wherever you are,”* the news came
from Him.
My heart is glittered and filled with joy!
You are not happy because you don’t know
yourself.
But once you gain knowledge, you don’t look
around.
* I am with you always.” -- Mathew 28:20.
“Truly, I’m with you.” -- Koran 57-4.
“O sizinledir”* diye O’ndan haber geldi.
Bu haber yüzünden gönül tutuştu.
Sen, kendini tanımadığın için mutlu değilsin.
Bir kendini bilsen, başka yerlere bakmazsın.
* Kur’ân: Sûre 57 Âyet: 4
D 96-256 823 875
‫تخــم وفــا مى‌كارند‬
ِ ‫هــر جــا بــه جهــان‬
‫وان تخــم ز خرمنگــ ِه مــا مى‌�آرنــد‬
‫هــر جــا ز طــرب نــاى و دفى بــر دارند‬
‫ �آنِ خــود پندارنــد‬،‫�آن شــادىِ ماســت‬
Wherever they have sown the seeds of loyalty in
this world,
They harvested those seeds from o ur threshing
floor.
Wherever a nay and tambourine have played,
It is our joy, but they think it is theirs.
Dünyada nereye vefâ tohumu ekerlerse, o tohum
bizim harman yerimizden gelir. Nerede neşeyle,
ney ve tef çalarlarsa, o neşe bizimdir, ancak kendi-
lerinin sanırlar.
D 75-65 681 735

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫باشــد‬ ‫هــر جــا كــه تــرا َت ْر َل َللايــى‬
‫باشــد‬ ‫بگريــز كــه زيــ ِر �آن بلايــى‬
‫باشــد‬ ‫هــر جــا كــه دلــى غزل‌ســرايى‬
‫باشــد‬ ‫ويرانــى خانــه و ســرايى‬
Stay away from foolishness.
Trouble is hidden behind nonsense.
Wherever a heart starts singing a lullaby song,
That house or that palace will soon be ruined.
Seni yüksek sesle övenden uzak dur.
Bunun altında bir belâ vardır.
Nerede bir gönül terelelli okumaya başlarsa, o ev
veya o saray yakında harap olacaktır.
D 117-430 597
‫هــر چنــد ســخن ِگــر ِد دهــن مى‌گــردد‬
‫نقــش عجبــى ِگــر ِد ســخن مى‌گــردد‬ ِ
‫خيــره منگــر كــه ِگــر ِد خــود مى‌گــردم‬
‫�آن را بنگــر كــه ِگــر ِد مــن مى‌گــردد‬
Words are turning in my mouth,
But someone turns around them.
The words say, “Don’t be confused
with me.
Watch the one who turns around me.”
Kelimeler ağzımda dönüp, duruyor.
Ancak onları döndüren biri var.
Kelimeler diyor ki: “Benimle kafan karışmasın.
Benim etrafımda döneni, bana bu sözleri söyleteni
düşün, bul”
D 117-426 482
240
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫‌جو َيــد‬
ُ ‫هــر چنــد دلــم رضــاىِ او مى‬
‫او از ســ ِر شمشــير ســخن مى‌گويــد‬
‫�آب از ســ ِر انگشــت فــرو مى‌چكــدش‬
ِ ُ ‫كين دســت به خونِ من چرا مى‬
‫‌شــو َيد؟‬
The more my heart looks for His satisfaction,
The more He responds with the sharp tip of His
sword,
Water dripping from His fingertips. I wonder--
why doesn’t
He wash His hands in my blood?
Gönlüm, onun hoşnutluğuna baktıkça, o kılıcının
keskin ucuyla daha fazla karşılık verir.
Onun parmak uçlarından su damlıyor.
Neden şu elini, kanımla yıkamaz ki?
651 D 116-423 868 920
‫هــر جــور و جفايــى كــه ز تــو جــان �آيد‬
‫خوش‌تــر ز وفاهــا كــه ز خوبــان �آيــد‬
‫عشــق تــو پيــدا گردد‬
ِ ‫هــر كفــر كــه در‬
‫در عاقبــت �آن بهتــر از ايمــان �آيــد‬
O, my soul, Your troubles are better
Than the favours of beauties.
The heresy that comes from Your Love
Ends up better than faith.
Ey benim canım, senden gelen her eziyet, her cefa,
güzellerden gelen vefâdan daha hoştur.
Aşkından gelen her küfür, sonunda imandan daha
hoştur.
537 D 96-252 822 874
 241

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ خوار شــود‬،‫هــر چيــز كــه بســيار شــود‬
‫ بــه خانــۀ يــار شــود‬،‫گــر خــوار شــود‬
‫ از همــه بيــزار شــويد‬،‫گــر ســير شــويد‬
‫يــارش بــه بهــاىِ جــان خريــدار شــود‬
Too much of anything becomes less valuable.
Even then, they all stay in the Beloved’s house.
You get tired of things if you have too much of
them,
But the Beloved has a room for them, too.
Her şeyin çoğu değersiz olur.
Değersiz olan da Sevgilinin evine gider.
Doyarsanız, her şeyden usanırsınız.
Ancak, Sevgiliden usananlara da bir yer vardır.
‫هــر دل كــه بــه ســوىِ دلربايــى نــرود‬
‫وال َّلــه كــه بجــز ســوىِ فنايــى نــرود‬
‫صيد عشقســت‬ ِ ‫اى شــاد كبوتــرى كــه‬
‫ بــه جايــى نــرود‬،‫چندانكــه برا ِن َيــش‬
If a heart is not attracted by that beauty,
I swear, it will be lost in mortality.
How happy is the pigeon which has been a prey
to Love!
It will go nowhere, even if you try to drive it
away.
Sevgiliye tutulmayan gönül, vallahi ölümden baş-
ka bir yere gitmez.
Aşka av olan güvercine ne mutludur.
Ne kadar kovsan da başka yere gitmez.

D 118-433 793 845 D 96-254 787 839

‫هــر دل كــه درو مهــ ِر تــو پنهــان َن ُبــ َود‬
‫كافــر ُبــ َود �آن دل و مســلمان َن ُبــ َود‬
‫هيبــت ســلطان َن ُبــ َود‬
ِ ‫شــهرى كــه درو‬
‫ اگرچــه ويــران َن ُبــ َود‬،‫ويــران شــده گيــر‬
The heart that doesn’t carry Your Love
Is an infidel; it can’t be Müslim.
A city which doesn’t have Your majesty should
be considered a ruin,
Even if it stands prosperous.
Sevgilim, hangi gönülde Senin aşkın yoksa o gönül
kâfirdir, Müslüman olamaz.
Bir şehirde Sultanın heybeti yoksa, o şehir yıkılma-
mışsa bile onu yıkılmış bil.
‫خاينــد‬ ‫هــر حيوانــى بهــار ژاژى‬
‫ِب ْرباينــد‬ ‫اســرا ِر بهــار را شــهان‬
‫ُط َفيــل‬ ‫كوته‌چشــمان دريــن بهارنــد‬
‫�آراينــد‬ ‫ُبســتان ز بــراىِ دوســتان‬
Only sultans know the secret of the spring;
animals just eat grass and chew thorns.
If one can’t see the power of creation, that divine
art,
Even if he is old, consider him like a child.
The rose garden is adorned for lovers, not for
children.
Baharın sırrını sadece sultanlar bilir.
Ancak hayvanlar ot yer, diken geveler.
Kim yaratmanın gücünü, bu ilâhî sanatı göre-
miyorsa, yaşlı da olsa onu çocuk bil. Gül bahçesi
âşıklar için süslenmiştir, çocuklar için değil.

D 96-251 769 822 D 75-67 741 794


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
َ ‫هــر روز دلــم نــو ِش‬
‫ــكرى نــوش‌ كنــد‬
‫ش كنــد‬‌ ‫كــز ذوق گذشــته‌ها فرامــو‬
‫ش كنــد‬‌ ‫ا ّول بــاده ز عاشــقى جــو‬
‫�آن‌گاه دهــد بــاده و مدهــوش كنــد‬
My heart drinks a different sherbet every day.
The taste of a fresh one makes me forget the old
one.
My heart drinks the lover’s wine first,
Then serves me; that makes me lose my mind.
Gönlüm her gün farklı şerbetler içer.
Son içtiğimin tadı eskiden içtiklerimi unutturur.
Önce, gönlüm kendisi bir âşıktan, aşk şarabı içer,
ondan sonra bize verir ve bizi kendimizden geçi-
rir.
D 117-429 700 754
‫هــر شــب كه ز ســوداىِ تو نوبــت بزنند‬
‫�آن شب همه جان شوند هر جا كه تنند‬
‫در چــا َد ِر شــب چه دختران دارد عشــق‬
‫ ِســ ْبلت و ريشــش بكنند‬،‫گــر غــم �آيــد‬
They beat the drum of Your Love at night,
announcing, “The time for His Love has come!”
My body becomes soul after the day’s
humdrum.
Love has so many daughters hidden behind
the dress of night Who pull sorrow’s beard and
mustache.
Her gece senin aşk davulunu çalıp “Seni sevmenin
zamanı geldiğini” ilân ederler.
O gece bedenler ruh olur.
Gece çarşafına bürünmüş duvaklı, aşkın kızları
vardır.
Gam gelirse, sakalını da bıyığını da yolarlar.
D 75-66 725 779
242
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر شــب كــه دلِ ســپهر گلشــن گردد‬
‫عالــم همــه ســاكن چــو دلِ مــن گــردد‬
‫صــد �آه بــر �آورم ز �آيينــۀ دل‬
‫�آيينــۀ دل ز �آه روشــن گــردد‬
On a cloudless summer night when the stars
shine
And the heart of the sky turns into a rose
garden,
There are thousands of signs of Divine Love
around!
Hundreds of sighs rise from me which illuminate
the mirror of my heart.
Bulutsuz yaz gecelerinde yıldızların parladığı za-
man, gökyüzünün gönlü bir gül bahçesine döner.
Kâinatta ilâhî aşk parıldar.
Gönül aynasından yüzlerce ah ederim.
Gönül aynası bu ahlarla aydınlanır.
D 117-431 472 527
‫هــر عُ مــر كــه بى‌ديــدنِ اصحــاب ُبــ َود‬
‫يــا مــرگ ُبــ َود بــه طبــع يــا خــواب ُب َود‬
‫ زَهْ ــر ُبــ َود‬،‫�آبــى كــه تــرا تيــره كنــد‬
‫ �آب ُبــ َود‬،‫زَهْ ــرى كــه تــرا صــاف كنــد‬
A life without friends and acquaintances is either
death or a dream.
The water that makes you sick is like poison.
But, the poison that can make you healthy
Is like clear, clean water.
Dostsuz geçen bir ömür, insana ya ölümdür ya da
rüya.
Seni hasta eden su, zehirdir.
Ancak, seni sağlıklı da yapabilen zehir, berrak ve
temiz su gibidir.
D 117-432 750 803

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ِ ‫هــر فيــض اثــ ِر ع ّل‬
‫ــت ُاولــى باشــد‬
‫صورت همه مقبولِ هَ ُيولا باشد‬
‫ ولى لازم نيســت‬،‫هــر جــزو ز كل ُبــ َود‬
ِ ‫كان‌جــا همــه ُكل‬
‫قابــل اجــزا باشــد‬
Every creature in the universe is God’s
appearance.
In Divine consciousness, every event, every
thing has existed before.
Every particle comes from the whole,
But that doesn’t mean the whole divides into
particles all the time.
Kâinattaki yaratıkların nedeni Allah’tır.
Olup biten her şey, ilâhî tasavvurda önceden mev-
cuttur.
Her parça bütünden olur.
Fakat, bütünün her an parçalara ayrılması gerek-
mez.
D 96-255 596 650
‫هــر كــو بگشــاده گرهــى مى‌بنــدد‬
‫بــر حــالِ خود و حــالِ جهــان مى‌خندد‬
‫گوينــد ســخن ز وصــل و هجــران �آخــر‬
‫چيــزى كه جدا نگشــت چــون پيوندد؟‬
The one who ties the untied knot again
Is laughing at himself as well as the world.
They talk about union and separation.
But, one cannot be united until he is separated.
Çözülmüş düğümü tekrar bağlayan kişi, kendisine
de güler, dünyaya da. Buluşmaktan, ayrılmaktan
söz ederler, ancak ayrılmayan nasıl buluşabilir ki?
D 117-428 486 541
243
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫صحبــت قديمــت َن ُبــ َود‬
ِ ‫حــق‬
ِ ‫هرگــز‬
‫و انديشــۀ ايــن ســيه‌گليمت َن ُبــ َود‬
‫در ديــده نشــينى و بــه دل دُر پاشــى‬
‫وز �آتــش و �آب هيــچ بيمــت َن ُبــ َود‬
You don’t respect my friendship.
You pay no attention to my memories.
You don’t even think about Your poor lover.
Your place is in my eyes. From there, You scatter
pearls into the ocean of my heart, which is
burning with Your Love. My eyes are full of tears.
But, you have no fear of either fire or water.
Sevgili benim dostluğuma saygı göstermiyorsun,
hatıralarıma önem vermiyorsun. Fakir aşığını
düşünmüyorsun. Senin yerin benim gözlerimde;
oradan kalbimin denizine inciler saçarsın. Gönül,
aşkının ateşi ile yanıyor. Gözler yaşlarla dolu. Fakat
senin ne ateşten ne de sudan korkun var.
D 117-427 762 815
‫هــر لحظــه همــى خوانمــش از را ِه بعيد‬
‫كــو ســورۀ يوسفســت و قــر�آنِ مجيــد‬
‫ دلم خون شد و از ديده دويد‬:‫گفتم كه‬
‫ �آن‌كــه تــرا دويد كــس را ندويد‬:‫گفــت‬
I call Him every moment from far away places,
because He is the sura Joseph from the almighty
Koran.
I said, “My heart became a drop of blood which
dropped from my eye.”
“But no one has ever received those things which
came to you,*” He answered.
*Attudes to a lost beloved who suffered but was raised
high. Koran, Sura 12.
Her solukta, O’nu uzak yollardan çağırıp dururum.
Çünkü O, Yusuf sûresidir, kadri yüce Kur’an’dan.
Dedim ki: “Senin aşkından gönlüm kan olup gözüm-
den aktı.”
Dedi ki: “Bu hal başkasının başına gelmedi ne mutlu
sana.”
D 100-288 862 914

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــر لحظه ميــى به جانِ سرمســت دهد‬
‫تــا جــان و دلــم بــه وصل پيوســت دهد‬
‫ايــن طرفه كه يك قطرۀ �آب �آمده اســت‬
‫تــا دريــاىِ پرگهــرش دســت دهــد‬
The Beloved is offering wine to drunken hearts
and souls at every moment.
He is making them His company.
The strange thing is that whenever I found a
drop of His water,
I wanted to have all of His ocean full of pearls.
Sevgili, sarhoş gönüllere ve canlara her an şarap
sunar.
Onlarla buluşur.
Garip olan şudur ki ne zaman O’nun bir su dam-
lasını bulsam, incilerle dolu okyanusuna sahip ol-
mak isterim.
D 117-424 814 866
‫زلــف تــو يكــى جــان دارد‬
ِ ‫هــر مــوى ز‬
‫مــا را چــو ســ ِر زلــف پريشــان دارد‬
‫غــم فراوانــه چراســت؟‬
ِ ‫دانــى كــه مــرا‬
‫زانســت كــه او نــا ِز فــراوان دارد‬
There is a soul in every thread of Your hair.
God makes us scattered and confused, like Your
hair.
Why am I so sad and somber?
Because of Your charming, blissful hair.
Saçlarının her telinde bir can var ki bizi, saçların
gibi perişan eder.
Neden gamlarımın çok olduğunu biliyor musun?
Saçlarının nazı ve edası yüzünden.
D 96-253 498 553
244
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر لقمــۀ خوش كــه بر دهــان مى‌گردد‬
‫مى‌جوشــد و صافش همه جان مى‌گردد‬
‫خورشــيد و َمــ ْه و فلــك از �آن مى‌گــردد‬
‫تــا هــر چــه نهــان ُبــ َود عيــان مى‌گــردد‬
Every bite you take into your mouth Is
transformed into blood and soul in your
stomach.
The sun, moon, and sky keep turning in order to
bring the unseen into existence.
Ağzına götürdüğün her lokma, midende kana ve
cana dönüşür.
Güneş ve ay görünmeyeni varlık âlemine getirmek
için gökyüzünde dönüp dururlar.
D 117-425 481 536
ْ ‫ِه‬
‫ــل تــا بــر َود ســرش بــه ديــوار �آيــد‬
‫ســر بشــكند و جامــه و تــن �آلايــد‬
‫�آمــد بــ ِر مــن َســر ِده و انگشــت گــزان‬
‫كان گفتــه ســخنهاىِ َم َنــش يــاد �آيــد‬
Let him go so he will hit his head against a wall.
Let him crack his head, hurt his body. Let blood
stain his dress.
At that time, he will return to me, biting his
fingers.
Then, he will remember the words I have been
speaking.
Bırak, gitsin de, başını duvara çarpsın.
Kafası kırılsın, bedeni incinsin, elbisesi kana bu-
lansın.
İşte o zaman bana parmaklarını ısırarak, geri dö-
ner ve ona daha önce söylediğim sözleri hatırlar.
D 118-435 817 869

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫همــراه خوشــى و دلكشــى ناميــزد‬
‫هشــدار و مكــن كــژ كــه قــدح مى‌ريزد‬
‫عالــم خــاك بــاد در ســركردن‬ِ ‫در‬
‫شــك نيســت كه هر لحظه غبارى خيزد‬
You are such a nice, beautiful companion.
But, be careful: don’t turn Love’s glasses upside
down; the content will spill.
Dust will be raised from this dusty world for
sure
As long as an insane wind blows.
Öyle hoş, güzel bir dostsun ki ancak dikkatli ol.
Aşk kadehini ters çevirme.
Çünkü içindekiler dökülür.
Şu topraktan yapılmış dünyada, kendini beğenme.
Rüzgâr oldukça şüphesiz her an toz yükselir.
D 118-434 561 616
‫هم كفرم و هم دينم و هم صافى و دُرد‬
‫كودك خُ رد‬
ِ ‫هــم پيرم و هم جــوان و هم‬
‫گــر مــن بمــرم مــرا مگوييــد كــه ُمــرد‬
‫گو مرده بد و زنده شــد و دوســت ببرد‬
I am faith; I am curse; I am clear;
I am turbid;
I am old and mature; I am a young baby.
When I die, don’t say, “He is dead.”
Say, “He was dead, then came to life. Then, the
Beloved took him back.”
Ben küfrüm, ben dinim, hem arı duruyum, hem
tortuyum.
Hem yaşlı ve olgunum.
Hem gencim ve küçücük çocuğum.
Ben ölürsem, bana öldü demeyin.
Deyin ki: “O ölüydü, dirildi ve onu Sevgili aldı gö-
türdü.”
D 100-286 519 574
245
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــم صافم و هم صافم و هم تيره و دُرد‬
‫كــودك خرد‬
ِ ‫هــم پيــرم و هم پيــرم و هم‬
‫گــر مــن بمــرم مــرا مگوييــد كــه ُمــرد‬
‫گــو مــرده بدم زنده شــدم دوســت ببرد‬
I am faith; I am a curse; I am clear; I am turbid;
I am old and mature; I am a young baby.
When I die, don’t say, “He is dead.”
Say, “He was dead, then came to life. Then, the
Beloved took him back”
Ben küfrüm, ben dinim, hem arı duruyum, hem
tortuyum.
Hem yaşlı ve olgunum.
Hem gencim ve küçücük çocuğum.
Ben ölürsem, bana öldü demeyin.
Deyin ki: “O ölüydü, dirildi ve onu Sevgili aldı gö-
türdü.”
D 100-287 518 573
‫هيچــى تــو وليــك هيــچ تــو بِــ ْه ز وجود‬
‫تــو غــرق زيانــى و زيانــت همــه ســود‬
‫گفتى كه مرا نيست بجز خاك به دست‬
‫اى بــر خاكــت جملــۀ افــلاك حســود‬
You are “nothing.” But this nothingness is better
than existence.
You are lost in losses, but your loss is better than
gain.
“I have nothing but a handful of dust,” you said.
But, the skies are envious of that dust.
Sen bir “hiçsin”. Hiç bile değilsin.
Ancak senin hiçliğin var olmaktan daha iyidir.
Sen ziyana batmışsın.
Ancak ziyanın, kârdan daha iyidir.
Dedin ki: “Elimde bir topraktan başka bir şey yok.”
Ey benim canım, elindeki toprağı bütün gökyüzü
kıskanır.
D 75-68 783 835
 246

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گيــرد‬ ‫ دلــم طپيــدن‬،‫يــا ِد تــو كنــم‬
‫گيــرد‬ ‫خونابــه ز ديــدگان چكيــدن‬
‫گيــرد‬ ‫هــر جــا خبــ ِر دوســت رســيدن‬
‫گيــرد‬ ‫بيچــاره دلــم ز تــن پريــدن‬
When I remember you, my heart jumps with
excitement.
My eyes rain with bloody tears.
When I hear news of my Beloved’s return,
My poor heart flies away from my chest.
Seni anarsam yüreğim heyecanla çarpmaya başlar.
Ve gözlerimden kanlı yaşlar akar.
Nerede dostun gelmesine dair bir haber duyarsam,
zavallı gönlüm, bedenimden uçup gider.
‫يــاران! يــاران! ز هــم جدايــى مكنيــد‬
‫هــوس گريزپايــى مكنيــد‬ِ ‫در ســر‬
‫ دو هوايــى مكنيــد‬،‫چــون جملــه يكيــد‬
‫فرمــود وفــا كــه بى‌وفايــى مكنيــد‬
Friends, friends, don’t be separated from each
other! The thought of leaving the flock should
be banished from your mind.
You are the One altogether.
Don’t nourish the ideas of duality.
Don’t be a stranger to each other! Loyalty says,
“Don’t be ungrateful.*”
*Koran: 2-152
Dostlar, dostlar, birbirinizden ayrılmayın.
Başınızda kaçma hevesi bulunmasın.
Hepiniz de birsiniz, ikilik havasına kapılmayın.
Vefa der ki size: “Nankörlük etmeyin.”
* Kur’ân: 2-152

D 97-259 547 602 D 96-258 866 918

‫يــارى خواهــم كــه فتنەانگيــز ُبــ َود‬ ‫يــك لحظــه اگــر َن ْف ِس تو محكوم شــود‬
‫�آتــش‌دل و خونخــواره و خون‌ريــز ُبــ َود‬ ‫علــم همــه انبيــات معلــوم شــود‬ ِ
‫بــا چــرخ و ســتارگان بــه اِســتيز ُبــ َود‬ ‫طالب اوست‬
ِ ‫صورت غيبى كه جهان‬ ِ ‫�آن‬
ِ ‫ چــو �آ‬،‫در بحــر ر َود‬
‫تــش تيــز ُبــ َود‬ ‫فهــم تــو مفهــوم شــود‬ ِ ‫در �آينــۀ‬
I want a Beloved who causes nothing but great If you could be the master of yourself for one
troubles, moment,
One who has a fiery heart and sheds blood, All the knowledge of the prophets would become
Who roars to the sky, fights with stars, and known to you.
becomes a blazing fire The Beauty that the whole world is after, that
Who won’t be extinguished when he plunges Beauty of Absence,
into the Ocean. Would appear on the mirror of your
perception.
Dertler yaratan bir sevgili istiyorum.
Ateşli bir gönlü olsun, kanlar içsin, kanlar döksün. Nefsin bir an iradenin altına girse, bütün Peygam-
Gökyüzüyle, yıldızlarla inatlaşsın ve savaşsın. berlerin bilgileri, sana malûm olur.
Denizlere dalıp sönmesin, yakıcı bir ateş olsun. Bütün dünyanın aradığı yokluk âleminin Güzeli,
senin algı aynanda belirir.

D 96-257 761 814 D 97-260 796 848

 247

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

َ ‫يا َم ْن َم َلا َء‬

‫الا ْر َض ِبشَ ْه ٍد َو ِب َق ْند‬
‫فــات بِــ َو ْر ٍد َو ِب َرنْــد‬
َ ‫َكــم فات ََحنــا‬
‫مى‌خوانــد مــرا يــار بــه �آوا ِز بلنــد‬
‫اى عاشــق و اى صادق و اى دانشــمند‬
O One who fills the earth with honey and sugar!
How long will You keep me waiting for You?
Please, come with a rose and laurel, so we may be
happily rejoiced!
I hear how my Beloved is calling me in a loud
voice, “O Lover, O loyal friend, O learned one.”
‫انديشــۀ دهرت بــه چه بگداخت جگر؟‬
‫ــزاج دهــر نشــناخت مگــر؟‬ ِ ‫طبــع تــو ِم‬
ِ
‫پنــدار كــه نطفه‌يــى نينداخــت پــدر‬
‫انــگار كــه ُگ ْل َخنــى نپرداخــت َق َــدر‬
Why do daily worries bother you so much?
Don’t you know the nature of time?
Assume that your father has never met your
mother
And that fate did not set this stoke-hole as a rose
garden for you.

Ey yeryüzünü balla ve şekerle dolduran, bizi ne ka-
dar daha bekleteceksin?
Gül ve defne dallarıyla gel de mutlu olalım.
Sevgili beni çağırıp diyor ki: “Ey âşık, ey gerçek
dost, ey bilge.”
Neden günlük üzüntüler seni bu kadar rahatsız
ediyor?
Zamanın tabiatını bilmez misin?
Farz et ki baban anneni tanımadı ve kader senin
için bu külhanı, bir gül bahçesi gibi hazırlamadı.

D 75-69 872 924 R 118-1 915 1023

‫اى بــوده ســماع �آســمان را ره و در‬
‫مــرغ جان را َپر و ســر‬
ِ ‫اى بــوده ســماع‬
‫ا ّمــا بــه حضــو ِر توســت چيــزى ديگــر‬
‫پــس پيغامبــر‬ِ ‫ماننــد نمــاز از‬
ِ ‫ چنبر خوش‌تر‬:‫مه گشــت دو تا و گفت‬
Sema is an open door and road to
the sky.
Sema is the wing of the soul’s bird.
If sema is enacted in your presence,
It becomes a namaz* which is
performed behind the Prophet.
* Ritual Prayer
Semâ, açık bir kapıdır ve gökyüzüne giden yoldur.
Semâ, ruh kuşunun kanadıdır.
Senin huzurunda yapılan semâ,
Peygamber arkasında kılınan namaz
gibidir.
R 118-5 910
‫خــاك درت ز �آ ِب كوثــر خوش‌تــر‬ِ ‫اى‬
‫انــدر ر ِه تــو پــاىِ مــن از ســر خوش‌تــر‬
‫عشــق تــرا ماه شــنيد‬
ِ ‫دف‬
ِ ‫بانــگ‬
ِ ‫چــون‬
O Beloved, the dust of Your door is better than the
water of Zamzam.* The feet that walk on Your way
are better than heads. When the full moon heard the
sound of Your Love’s tambourine, it split it in two**
and said, “Bending over in Your presence is better than
a full moon.”
*Well of sacred water in Meccafrom which pilgrims
drink.
**Splitting of the moon, a legendary miracle by the
Prophet Muhammed.
Ey kapısının toprağı zemzem suyundan iyi olan Sevgili.
Senin yolunda yürüyen ayak başdan da değerlidir.
Dolunay, aşk definin sesini duyduğu zaman, ikiye ay-
rılıp der ki: “Benim için, iki büklüm* olup, huzurunda
eğilmek daha hoştur.”
*Ayın yarılması ima edilmiştir (Hz. Muhammed’in (sav)
mucizesi)
1018 R 119-6 901 1009

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ــل تــو از ســايۀ ُطوبــى خوش‌تــر‬ ِّ ‫اى ِظ‬
‫راحــت عُ ْقبــى خوش‌تر‬
ِ ‫رنــج تــو از‬
ِ ‫وى‬
‫رخ تــو بنــدۀ معنــى بــودم‬ ِ ‫پيــش از‬
‫نقــش تــو از هــزار َم ْعنــى خوش‌تــر‬
ِ ‫اى‬
O One whose shadow is larger than the Tuba* tree’s,
Your troubles are sweeter than the pleasures of
heaven. Before I saw Your face, I was a dependent of
reason, O Beloved. But, your beauty is better than
thousands of reasons.
*Tree in paradise of such length that a horseman can’t
cover it in 100 years [from Hadith].
Ey gölgesi Tuba* ağacından büyük olan.
Sıkıntıların, cennetin zevklerinden daha tatlı.
Senin yüzünü görmeden önce, mânânın kulu ve köle-
siydim, ey Sevgili. Ancak, Seni görünce anladım ki gü-
zelliğin binlerce mânâdan daha tatlı.
* Tuba ağacı- Cennette bir ağaç ki gölgesinin uzunluğunu
bir atlı 100 yılda geçemez. (Hadis)
R 118-3 903 1011
‫را خالــى دار‬ ‫اى مــر ِد ســماع معــده‬
‫كنــد نالــۀ زار‬ ،‫زيــرا چــو تهيســت نَــى‬
ِ ‫ز ُل‬
‫ــوت بســيار‬ ‫چــون ُپــر كــردى شــكم‬
‫بــوس و كنــار‬ ‫خالــى مانــى ز دلبــر و‬
O man who goes to sema, keep your stomach
empty.
The nay wails only when it is empty inside.
If you eat too much, you will deprive
yourself of the Beloved
And from His kisses and caresses.
Ey semâya giden, mideni boş tut.
Ney, sadece içi boşken feryat eder.
Çok yersen, kendini Sevgili’den, O’nun öpücükle-
rinden ve okşamalarından mahrum edersin.
R 118-4 880 988
248
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ چه خوش؟ كه از خوش خوش‌تر‬،‫اى عشق! خوشى‬
‫�آتــش بــه مــن انــدر زن و �آتــش خوش‌تــر‬
‫هــر شــش جهت از عشــق خوش‌�آباد شدســت‬
‫بــا ايــن همــه بيــرون شــدن از شــش خوش‌تــر‬
O Love, how beautiful are you?
You are more beautiful than beauty!
I like being burnt by Your fire.
Six directions have become beautiful because of
You, O Love! But more beautiful would be to go
beyond six dimensions.
Ey Aşk, Sen ne kadar güzelsin?
Güzellikten daha güzelsin Sen.
Ateşinle yanmak isterim.
Altı yön de Seninle güzel olur.
Ancak, en güzeli, altı yönün de ötesine gitmektir,
ey Aşk.
R 118-2 902 1010
‫هيبــت شــير‬
ِ ‫ــت بــاز بــاش و بــا‬
ِ ‫هم‬ّ ‫بــا‬
‫در مخــزنِ جــان در �آى بــا ديــدۀ ســير‬
‫َرو زود بدان‌جا كه نه زودســت و نه دير‬
‫بر بالا َرو كه خود نه بالاســت و نه زير‬
Be a falcon in zeal. In majesty, be a lion.
Enter the treasure of soul with contentment.
Walk fast. Arrive at the place where there is no
fast or slow.
Ascend to the height where there is no high or
low.
Himmette doğan kuşu ol, kudrette aslan.
Tok gözle, can hazinesine gir.
Koş, ne hızlı ne de yavaşın olduğu yere var.
Yükseğin veya alçağın olmadığı yere yüksel.
R 119-7 925 1033

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بت‌پرستى خوش‌تر‬،‫رخ توســت‬ ِ ‫چون بت‬
‫ مســتى خوش‌تر‬،‫چون باده ز جا ِم توســت‬
‫عشــق تــو چنــان نيســت شــدم‬
ِ ‫هســتى‬
ِ ‫در‬
‫كان نيســتى از هــزار هســتى خوش‌تــر‬
If Your face is an idol, then how nice it is to be
urorshipping an idol. If
wine is served by Your glass, then how nice it is
to be Your drunk.
I have been annihilated in Your Love.
That Absence is better than thousands of
existences.
Put, Senin yüzün olduktan sonra puta tapmak ne
hoş.
Şarap, Senin kadehinle sunulduktan sonra Senin
sarhoşun olmak ne hoş.
Aşkının varlığından öylesine yok oldum ki O yok-
luk binlerce varlıktan daha hoş.
R 119-8 904
‫نگــر‬ ‫در ِم ْص َط ِبه‌هــا َگــرد و خرابــات‬
‫نگــر‬ ‫پيچيــدنِ مســتان بــه ملاقــات‬
‫نگــر‬ ‫در كعبــۀ عشــق ســوىِ ميقــات‬
‫نگــر‬ ‫هيهــات شــنو ز روح و هيهــات‬
Look at the tavern. Walk around the benches.
See the drunks embracing each other at the time
of Union!
Stop at the Kaaba of Love and watch the Altar of
Manifestation!
Hear soul’s song of Alast!*
* “Am I not your Lord?” Koran 7-172.
Meyhaneye bak, sıraların etrafında yürü.
Aşk sarhoşlarının, buluşma anında birbirlerine sa-
rılmalarını seyret.
Aşk Kabe’sinde dur.
Tecelli mihrabını seyret.
Canın “heyhat” sesini dinle.
R 119-11 918
249
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ حلقــۀ مســتان بنگــر‬،‫خواهــى ُبســتان‬
‫ بــه خودپرســتان بنگر‬،‫خواهــى ســ ِر خر‬
‫اكنــون ســ ِر خــر نيــز بــه ُبســتان �آمــد‬
‫ بــه ُبســتان بنگر‬،‫كــونِ خــر اگــر نــه‌اى‬
If you want to see a garden, watch the circle
of the drunks. If you want to see an ass’s head,
watch the one urorshipping himself. And now,
when the ass’s head comes to o ur garden,
If you are not the derriere of an ass, keep
watching the garden.
Bir bahçe görmek istersen, Aşk sarhoşlarının hal-
kasını seyret.
Bir eşek başını seyretmek istersen, kendilerine ta-
panlara bak.
Şimdi, eşeğin başı bahçemize geldi.
Sen bir eşeğin arka yanı değilsen, bağı bahçeyi sey-
ret.
1012 R 119-9 917 1025
‫ خوش‌تر‬،‫دســت و دلِ ما هر چه تهى‌تر‬
‫ خوش‌تر‬،‫و �آزادىِ دل ز هر چه خوش‌تر‬
‫خــوش مفلســانه يك چشــم زدن‬
ِ ‫عيــش‬
ِ
‫ خوش‌تر‬،‫حشــمت صــد هزار قيصــر‬
ِ ‫از‬
It is better if our hearts and hands are empty,
Because freedom is better than everything.
A moment of enjoyment in the time we are
penniless Is more fun than the splendor of
Caesar.
Gönüllerimizin ve ellerimizin boş olması hoştur.
Gönül özgürlüğü her şeyden daha hoştur.
Müflisçesine bir anlık yaşayış,
Sezar’ın görkemli hayatından daha hoştur.
1026 R 119-10 900 1008

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫كريــم دلــدار‬
ِ ‫رفتــم بــه ســ ِر گــو ِر‬
‫مى‌تافــت ز ِگلــزار تنــش چــون ُگلــزار‬
‫ خــاكا! زنهــار‬،‫در خــاك نــدا كــردم‬
‫�آن يــا ِر وفــادا ِر مــرا نيكــو دار‬
I went tomy Beloved’s blessed tomb.
Hisrosegardenwas shiningurith light.
I begged the soil, “Please, take good care of my
loyal friend!
Do not hurt him,” I said.
Sevgili’nin mübarek mezarına gittim.
Onun mezarı gül bahçesi gibi parlıyordu.
Toprağa yalvardım: “Benim sadık dostuma iyi bak,
incitme” dedim.
R 119-12 877 985
‫طبعــم چــو حيــات يافــت از جلــوۀ فكر‬
‫عــروس نظــم در ُحجــرۀ ذكــر‬ ِ ‫�آو ْرد‬
‫در هــر بيتــى هــزار دختــر بنمــود‬
‫هــر يــك بــه مثــالِ مريــم �آبِســتن و ب ِْكر‬
My nature comes to life by the caresses of my
mind
That bring the muse of poetry to the room of my
memory.
Then, thousands of giriş appear in every verse of
my poems.
Each one is pregnant in the same way as the Virgin
Mary.
Tabiatım, düşüncemin cilvesiyle dünyaya gelip de ha-
fızamın her odasına, şiirin ilhamını iletti.
Sonra binlerce kız şiirimin her dizesinde ortaya çıktı.
Her biri Meryem gibi bakire, aynı zamanda hamile-
dir.
R 120-15 914 1022
250
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ســيلاب گرفــت ِگــر ِد ويرانــۀ عمــر‬
‫�آغــا ِز ُپــرى نهــاد پيمانــۀ عمــر‬
‫خوش باش كه تا چشم زنى خود ب َِكشد‬
‫حمــالِ زمانــه َرخْ ــت از خانــۀ عمــر‬
ّ
The dilapidated house of your life has been
flooded.
The glass of your time is getting full. Relax.
In the twinkling of an eye, The warden of time
will move your belongings from this old house.
Ömür viranesinin çevresini sel bastı.
Zaman kadehin dolmak üzeredir.
Üzülme, rahat ol,
Sen gözünü yumup açıncaya dek, zaman hammalı
ömür evinden, pılını pırtını taşıyıp gider.
R 119-13 922 1030
‫فرمــود خــدا بــه وحــى كاى پيغامبــر‬
‫ بگذر‬،‫صف عاشــقان بمنشــين‬ِ ‫جــز در‬
‫هــر چند ز �آتشــت جهان گرم شدســت‬
‫صحبــت خاكســتر‬
ِ ‫�آتــش ب ِِمــ َرد ز‬
God made a revelation: “O, My Messenger,” He
said,
“Don’t sit anywhere but next to lovers.
Although your fire warms the whole world,
Once it is covered by ashes, it will be
extinguished.”
Allah Peygamberine buyurdu: “Ey Resulüm!
Âşıkların yanından başka bir yerde oturma.
Gerçi ateşin bütün dünyayı ısıtır amma o ateş, kül-
lerle kaplanırsa, sönüp gider.”
R 119-14 898 1006

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گر در ســر و چشــم عقــل دارى و بصر‬
‫بفــروش زبــان را و ســر از تيــغ بخــر‬
‫ماهــى طمــع از زبــانِ گويــا ِب ُبريــد‬
‫تــن ماهــى ســر‬ ِ ‫زان مــى َن ُبرنــد از‬
If you have wisdom in your head and sight in
your eyes,
You better seli your tongue and save your head
from the sword.
Since the fish gave up talking,
No one separates its head from its body.
Eğer gözlerinde görüş ve kafanda bilgelik varsa,
dilini sat ve başını kılıçtan kurtar. Balık konuşma-
dığından, kimse balığın başını kesmez.
R 120-17 912 1020
‫ بى‌تــو نرو َيــد جــز خــار‬،‫گــر ُگل كارم‬
‫ زايــد مــار‬،‫ور بيضــۀ طــاووس نهــم‬
‫ بــر د ّرد تــار‬،‫ور بــر گيــرم َربــاب‬
‫ گــردد نار‬،‫ور هشــت بهشــت بــر زنــم‬
Without You, if I plant a rose, thorns will grow.
Without You, if I breed a peacock, I’ll get a
snake.
Without You, if I pick up the rebab, the strings
will be torn.
If I go to the eighth heaven, it will become hell
without You.
Bir gül ekersem, Sensiz diken biter.
Tavuskuşu yetiştirsem, bir yılan alırım.
Sensiz rebap çalarsam, telleri kopar.
Sekiz cennete varsam, Sensiz cehenneme döner.
R 120-18 874 982
251
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫رنــگ بهار‬
ِ ‫رنــگ خــزان دارم و گر‬ِ ‫گــر‬
‫ نيامــد گل و خار‬،‫تــا هر دو يكى نشــد‬
‫در ظاهــر خــار و گل مخالــف ديــدار‬
‫ خنــدد گلــزار‬،‫چشــم خــلاف ديــد‬
ِ ‫بــر‬
It doesn’t matter if I wear the colors of spring or
fall; I am the same.
In fact, if one of them didn’t exist, the rose
wouldn’t bloom and the thorn wouldn’t grow.
The difference in appearances is a property of
the eyes.
But, the rose garden laughs at that kind of eyes.
Bahar veya sonbahar rengini giyinsem fark etmez:
Ben aynıyım.
Aslında; eğer onlardan biri var olmasa ne gül çiçek
açar ne de diken büyür. Hepsi O’nun bahçesinin
mahsulüdür. Görünüşteki fark, gözlerin özelliği-
dir. Fakat gül bahçesi, o tür gözlere güler.
R 120-16 886 994
‫ماييــم چــو راىِ عاشــقان زيــر و زَبـَــر‬
‫وز دلبــ ِر مــا هــر دو جهــان زيــر و زَبـَــر‬
‫از زيــر و زبــر منــ ّزه �آمــد شــ ِه مــا‬
‫ زير و زَبـَر‬،‫و �آن كس كه ازو ُجست نشان‬
We are upside down like the views of lovers.
Both worlds are confused because of the
Beloved.
But, o ur Sultan is free from confusion.
Confused is the one who is searching for His
proof or His sign.
Biz âşıkların bakışı gibi alt üst olmuşuz.
Her iki dünya da Sevgiliden dolayı şaşkındır.
Ancak, Sultanımız şaşkınlıktan özgürdür.
Alt üst olan, O’nun izini, belirtisini arayandır.
R 120-19 896 1004

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مجمــوع تــن و قالــب خــود را بنگــر‬
ِ ‫ دســتم گيــر‬،‫مجنــون و پريشــانِ تــوام‬
‫ خفتــه بــر همديگــر‬،‫َجوقــى َم ْســ َتند‬
‫ صلاىِ بيدارى زن‬،‫مونس خواهى‬
‫بــر خفتــه منــه پــاى و ازو در مگــذر‬
Look at your body as a whole,
A bunch of drunks, fallen upon each other,
sleeping.
If you want them to become friends of yours, yell
at them, “Wake up!”
And then, don’t go away after you awaken these
sleepers.
Vücuduna bir bütün olarak bak.
Bir grup sarhoş, birbirinin üzerine düşmüş, uyu-
yor.
Eğer onların dostların olmasını istiyorsan, onlara
“Uyan” diye haykır.
Uyumuşu çiğneyip, geçme.
R 120-21 916 1024
‫مــن دم نزنــم ازيــن جهــانِ دَمگيــر‬
‫ همــه جهــان ماتــم گيــر‬،‫مــن در طربــم‬
‫ ولــى شــه نبــرى‬،‫َب ْي َــذق ببــرى ز مــا‬
‫ هــزار بيــذق كــم گيــر‬،‫رخ شــه‬ِ ‫مــا و‬
I don’t want to talk about this suffocating,
blindfolded world. I don’t even care if the whole
world is droumed in sorrow. I’m listening to
music. I am in joy. You can win a pawn from me,
but not the King. I’m lost in gazing at the King.
Who cares if I lose thousands of pawns?
İnsana göz açtırmayan, nefes aldırmayan şu dün-
yadan söz etmem.
Ben eğlence içindeyim. Neş’e içindeyim.
Halbuki bütün dünya, yasa bürünmüş.
Sen bizden piyadeyi alabilirsin; ama şahı alamaz-
sın. Biz, şahın yüzüne dalmışız, varsın bin piyade
eksik olsun.
R 120-22 927 1035
252
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ دســتم گيــر‬،‫سرگشــته و حيــرانِ تــوام‬
‫هــر بى‌ســر و پــاى دســتگيرى دارد‬
‫ دســتم گير‬،‫مــن بى‌ســر و ســامانِ تــوام‬
I am Your needy, Your insane,
Your ruined one. Hold my hand!
Because of You, I am confused; my head is
dizzy!
Hold my hand! Every poor invalid is helped by
someone.
I am Your poor, Your destitute one. Hold my
hand!
Deli, dîvânenim, Senin perişanınım, elimden tut.
Senden dolayı şaşkınım, başım dönüyor, elimi tut.
Her fakirin elinden tutan biri vardır.
Ben Senin fakirinim.
Sensiz kimsesizim, elimi tut.
R 120-20 926 1034
‫ــحر‬
َ ‫وقــت َس‬
ِ ‫مى‌�آيــد گرگــى بــ ِر مــا‬
‫هــم فربــه مى‌ ُربايــد و هــم لاغــر‬
‫تــا چنــد كنــى خُ رخُ ــر انــدر بِســتر؟‬
‫ اى كه خاكت بر ســر‬،‫بر ُروى زن �آب‬
The wolf, which catches both fat and thin ones,
came at early dawn.
“How long will you keep snoring in your bed?” he
asked.
“Before your head is buried in the dirt,
Get up and slap some water on your face!”
Hem semizi hem de cılızı kapan kurt, sabah erken-
den geldi ve dedi ki:
“Niceye dek yatağında horlayıp duracaksın?
Başına toprak serpilecek kişi, kalk yüzüne su serp”
R 121-23 907 1015

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــر دم دلِ خســته را برنجانَــد يــار‬
‫يــا سنگدلســت يــا نمى‌دانَــد يــار‬
‫قصۀ خويش‬ ّ ‫از ديــده به خــون نبشــته‌ام‬
‫مى‌بينــد و هيــچ بــر نمى‌خوانَــد يــار‬
The Beloved hurts my wounded heart every
moment.
Either He is stone-hearted, or He doesn’t know
what He is doing.
I write my story with my tears.
The Beloved sees it, but doesn’t read it.
Sevgili yaralı gönlümü her an incitiyor.
Ya o taş kalpli ya da ne yaptığını bilmiyor.
Hikâyemi gözyaşlarımla yazdım.
Sevgili görüyor, fakat okumuyor.
R 121-25 894 1002
‫هُ شدار دلا كه هوش مى‌دارد يار‬
‫پــس پــرده گــوش مــى‌دارد يــار‬
ِ ‫انــدر‬
‫مــا چــون ناييــم و هر خروشــى كه كنيم‬
‫ خــروش مــى‌دارد يــار‬،‫�آن نيســت ز مــا‬
Put your mind in your head,
O heart; the Beloved is here.
He is listening, but hiding behind the curtain.
We resemble a nay. Our wailing and crying is not
created by us.
This moaning, groaning, exaltation comes from
Him.
Aklını başına devşir, ey gönül; Sevgili burada.
O dinliyor, fakat perdenin ardına saklanıyor.
Ney’e benzeriz, biz.
Feryadımız ve ağlamamız bizden değil.
Bu yakınma, inleme, yücelik O’ndan geliyor.
R 121-26 892 1000
253
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر دم دلِ جمــع را برنجانَــد يــار‬
‫ماننــدۀ چرخيــان بگردانَــد يــار‬
‫يــك‌دم همــه را برانَــد از پيــش و دمــى‬
‫چون فاتحه‌شــان به عشــق مى‌خوانَد يار‬
The Beloved breaks neat, loyal hearts with His
Love all the time.
He turns them from one side to another like a
wheel. At one moment, He expels them.
The next, He invites them with Love like a reciting
of the Fatiha.*
*The first sura of the Koran.
Sevgili her zaman Aşkıyla, zarif, sadık gönülleri kı-
rar.
Onları bir taraftan diğerine bir teker gibi döndürür.
Bir anda onları yanından kovar.
Bir an olur ki “Fatihâ” okur gibi aşkla hepsini yanına
çağırır.
* Fatihâ - “Açılış” Kur’ân’ın ilk sûresi
R 121-24 893 1001
‫ �آن‌كــه نرفــت او هرگــز‬،‫ �آمــد‬،‫�آمــد‬
‫خالــى نبــد �آن �آب ازيــن ُجــو هرگــز‬
‫او معــدنِ ُمشــك و مــا همــه بــوىِ وييم‬
‫از مشــك جــدا تــو ديــده‌اى بــو هرگز؟‬
He came! The One who has never left came!
That water has never left this river.
He is the essence of musk; we are His scent.
Can the musk be separated from the scent?
O geldi. Asla terk etmeyen geldi.
Bu su, bu ırmağı hiç terk etmedi.
O misk kaynağıdır, biz onun kokusuyuz.
Misk bu kokudan ayrılabilir mi?
Z 121-1 951 1066

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آمــد بــ ِر مــن دوش نــگارى ســرتيز‬
َ ‫ ِش‬،‫شــيرين ســخنى‬
‫ــكرلبى شــورانگيز‬
‫ بيــدارم كــرد‬،‫بــا ُروىِ چــو �آفتــاب‬
‫ برخيــز‬،‫يعنــى كــه چــو �آفتــاب ديــدى‬
The Beloved came to me last night.
The one who provokes me with His sweet talks
and sugar lips
Woke me up with His sun-bright face and
yelled,
“Wake up. The sun has risen!”
As if it were not obvious by itself!
Dün, yanıma sert bir sevgili geldi.
O, tatlı dilli, şeker dudaklı, fakat yaygaracı, fitneler
koparan bir sevgili idi.
Güneş gibi yüzü ile beni uyandırdı, yâni, “güneşi
gördün ya, kalk artık” demek istedi.
Z 121-3 966 1081
‫�آن يــار نهــان كشــيد دســتم امــروز‬
‫ بنــد شكســتم امــروز‬،‫ازدســت شــدم‬
‫ هــزار مســتم امــروز‬،‫يــك مســت ِن َيــم‬
‫ديوانــه و ديوانه‌پرســتم امــروز‬
When the Beloved secretly touched my hand
today,
I suddenly lost myself and tore up my chains.
I am not just one, but a thousand drunks
together today.
I am the crazy who is in love with all of the
crazies today.
Sevgili bugün elime gizlice dokunduğunda, ken-
dimi birdenbire kaybettim ve zincirlerimi kopar-
dım.
Bugün bir sarhoş değilim, bin sarhoşum.
Ben bütün deli dîvânelere âşık olan deli dîvâneyim
bugün.
Z 122-5 955 1070
254
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آمــد دىِ ديوانــه و شــبهاىِ دراز‬
‫ ســوداىِ دراز‬،‫شــب تيــره و‬
ِ ‫ماييــم و‬
‫ دل ياوه شدست‬،‫ما را س ِر خواب نيست‬
‫او را كــه دلســت تــا كنــد پــاى دراز‬
The cold winter and long nights have come
again. We also resemble dark nights.
Our Love extends forever.
The desire to sleep has disappeared from our
hearts. Whoever has that desire, let him stretch
out his legs and fall asleep.
Soğuk kışın uzun geceleri yine geldi.
Bizler de karanlık gecelere benzeriz, aşkımız son-
suza uzanır.
Bizde uyuma arzusu kalmadı. Gönlümüz kaybol-
du gitti.
Gönlü olan kimse, ayaklarını uzatsın ve uykuya
dalsın.
Z 121-4 940 1055
‫حــج و نمــاز‬
ّ ‫اى جــانِ ســماع و روزه و‬
‫وى از تــو حقيقت شــده بــازى و مجاز‬
‫شــمع طــراز‬
ِ ‫امــروز منــم مطــرب اى‬
‫از چــرخ ُبــ َود نثــار و قــ ّوال انــداز‬
O One who is the Essence of sema, fasting, Hajj
and prayer,
Illusions become reality because of You.
I am today’s player, O candle of Teraz.*
That’s why gifts are scattered from the sky.
*City in Turkestan famous for beautiful women.
Ey semânın, orucun, haccın ve duaların esası,
Senin sayende hayaller gerçek olur.
Bugün çalgıcı benim, ey Taraz* mumu.
Bu nedenle gökten, lütuflar, ihsanlar saçılmakta-
dır.
*Güzel kadınlarıyla meşhur-Taraz (Türkistan’da bir
şehir)
Z 122-11 947 1062

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫‌غــم عشــق مســاز‬
ِ ‫اى جــانِ لطيــف! بى‬
‫در هــر َن َفســش هــزار روزه‌ســت و نمــاز‬
‫پيداســت ســر و پاچــۀ ســودا و مجــاز‬
ِ ‫�آخــر ز گــزاف نيســت ايــن‬
‫ريــش دراز‬
O soul, don’t live without the sorrow of Love!
There are thousands of prayers and fasts in one
breath of Love!
The feet and the heads of passlon are openly
exposed.
No wonder they let those beards grow so long!
Ey can, Aşkın acısı olmadan yaşama.
Aşkın bir nefesinde binlerce dua ve oruç vardır.
Geçici tutkunun elleri ve başı açıktadır.
Bu uzun sakal boş yere bırakılmamış.
Z 122-9 945
‫اى عشــق! نخســبى و نخفتــى هرگــز‬
‫در ديــدۀ خفتــگان نيفتــى هرگــز‬
‫ نگويــم �آن را‬،‫باقــى ســخنى هســت‬
‫ نگفتــى هرگــز‬،‫تــو نيــز نگويــى و‬
O Love, You neither sleep, nor have You slept.
You never get into the eyes of the sleepy ones.
There is one more word left, but I can’t say it.
In fact, You don’t say it either and never have.
Ey Aşk! Sen ne uyursun ne de uyudun.
Sen hiçbir zaman uykulu olanların gözlerine gir-
medin.
Bir kelime daha kaldı, ancak onu söyleyemem.
Aslında, Sen de söylemezsin.
Hiçbir zaman da söylemedin.
Z 122-6 952
255
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى دل! همه رخت را درين كوى انداز‬
‫ بــر ُروى انــداز‬،‫پيراهــن يوسفســت‬
ِ
‫ عمــر نــدارى بــى �آب‬،‫ماهــى بچــه‌اى‬
‫ خويش درين جوى انداز‬،‫انديشــه مكن‬
O heart, unload your weight in this quarter.
This is the shirt of Joseph.
Rub it on your eyes.
It may help to clear your eyes of ignorance.
You are a little fish.
You can’t live without water.
Throw yourself into the river.
Ey gönül, yükünü buraya bırak.
Bu Yusuf ’un gömleğidir, gözlerini bununla ovala
da gaflet gözlerin açılsın.
Sen küçük bir balıksın, susuz yaşayamazsın, ken-
dini bu suya at.
1060 Z 122-10 936 1051
‫نقــش �آدمــى چنگــى ســاز‬ ِ ‫اى كــرده ز‬
‫جانهــا همــه َقــ ّوالِ تــو از روىِ نيــاز‬
‫لعــل لبــت توانگــرى عمــ ِر دراز‬ ِ ‫اى‬
‫يــك هديــه از �آن لعــل بــه َقــ ّوال انــداز‬
O Creator of the wailing and crying harps in
human shape!
Our souls became Your singers in every language,
in every temple.
O ruby-lipped One, add souls to my soul. Extend
life!
Give a gift to this singer from Your ruby lips!
Ey insan şekline bürünerek feryat eden ve ağlayan
çeng Yaratanı.
Bizim ruhlarımız, her lisanda ve her tapınakta Se-
nin şarkıcın oldular. Ey yakut dudaklı; canlara can
ekleyen, hayatı uzatan. Bu şarkıcıya Senin yakut
dudaklarından bir hediye bağışla.
1067 Z 122-7 946 1061

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى لالــه! بيــا و از ُرخَ ــم رنــگ �آمــوز‬
‫وى زُهــره! بيــا و از دلــم چنــگ �آمــوز‬
‫و �آن‌گــه كــه نــواىِ وصــل �آهنــگ كنــد‬
‫بخــت ابــد! بيــا و �آهنــگ �آمــوز‬
ِ ‫اى‬
O tulip, come to get colors from my face.
O Venus, come to learn to play the harp from the
cries of my heart.
When the melody of Union starts in my heart,
O eternal destiny, come and learn about
harmony!
Ey lâle, yüzümden renkler almaya gel.
Ey venüs, ağlayan yüreğimden çeng çalmayı öğ-
ren.
Gölümde buluşma nağmesi çalmaya başladığında,
ey sonsuz kader, gel ve ahengi öğren.
Z 122-8 963 1078
ِ ‫بــاز �آمــدم اينــك كــه زنــم �آ‬
‫تــش تيــز‬
‫در توبــه و در گنــاه و ُجــرم و پرهيــز‬
‫�آوردم �آتشــى كــه مى‌فرمايــد‬
‫ از ره برخيز‬،‫كاى هر چه جز از خداست‬
I have come here again.
I shall burn sin and repentance, guilt and
renunciation.
I have brought such a flame that proclaims,
“Step aside, everything, everyone except God!”
İşte gene geldim.
Günahı, tövbeyi, suçu, çekinmeyi, yakıp kül ede-
ceğim.
Öyle bir ateş getirdim ki
“Allah’tan başka her şey ve herkes kenara çekilsin”
diye.
Z 122-12 968 1083
256
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امــروز مــرو از بــرم اى يــار! بســاز‬
ِ ‫اى ُگ‬
‫لبــن صــد بــرگ بديــن خار بســاز‬
‫اى عشــوەفروش بــا خريــدار بســاز‬
‫شــب تــار بســاز‬
ِ ‫اى مــا ِه تمــام بــا‬
Don’t leave me today, O Beloved.
Stay with me!
O hundred-petal rose sapling, be friends with
this thorn!
O Beauty who selis charms, get along with this
sad-eyed buyer!
O full moon, don’t run away from this dark
evening!
Ey Sevgili! Beni bugün terk etme, benimle kal.
Ey yüz yapraklı gül fidanı, dikenle arkadaş ol.
Ey cazibe satan güzellik, arayanla uzlaş.
Ey dolunay, bu karanlık geceden kaçma.
Z 121-2 944 1059
‫شــمع طــراز‬
ِ ‫رخ تــو اى‬
ِ ‫بنمــاى بــه مــن‬
‫ نــه روزه دارم نــه نمــاز‬،‫تــا نــاز كنــم‬
‫ مجــا ِز مــن جملــه نماز‬،‫تــا بــا تــو ُبــ َوم‬
‫ نما ِز مــن جمله مجاز‬،‫چــون بى‌تو ُبــ َوم‬
O candle of Teraz,* show me Your face.
Show me, so that I may enjoy.
I shall do neither praying nor fasting.
When I am with You, everything is a prayer.
Without You, all my prayers are nothing.
*City in Turkistan known for beautiful women.
Ey Taraz şehrinin mumu, yüzünü göster bana; gös-
ter ki nazlanayım.
Ne namazım var ne de orucum.
Seninleyken, her şey bir dua.
Sen olmadan, dualarım nafile.
Z 122-13 941 1056

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫جهــدى بكــن ار پندپذيرى دو ســه روز‬
‫تــا پيشــتر از مــرگ بميــرى دو ســه روز‬
‫دنيــا زنِ پيرســت چــه باشــد گــر تــو‬
‫بــا پيرزنــى انــس نگيــرى دوســه روز‬
Hear this advice: “Try hard for two or three days
to die,
Two or three days before your death.”
This world is an old aroman who has survived
many husbands.
Don’t waste your last two or three days with that
old woman.
Bu tavsiyeyi dinle: “Kendi ölümünden iki üç gün
önce, iki üç gün çalış, ölmeden önce ölmeyi dene.”
“Dünya, birçok kocadan kalma, yaşlı bir kadındır,
son iki üç gününü bu kocakarıyla ziyan etme.”
Z 123-15 959 1074
‫عشــق تــو دارم همه روز‬ِ ‫هــوس‬
ِ ‫در ســر‬
‫عشــق تو مســت و بى‌قرارم همه روز‬ ِ ‫در‬
‫مــر مســتان را خمــا ِر يــك روزه ُبــ َود‬
‫مــن �آن مســتم كــه در خمــارم همه روز‬
The wind of Your Love is blowing in my head
every day.
I am restless and drunk with Your Love every
day.
Although the drunkenness of a drunk lasts only
a day,
I have been drunk with Your Love day after day.
Aşkının rüzgârı, her gün başımda esiyor.
Senin Aşkından her gün sarhoşum ve kararsız bir
haldeyim.
Sarhoşun, sarhoşluğu bir gün sürer, ben Aşkından
her gün sarhoşum.
Z 123-14 960 1075
257
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫علاج كس پذيرد؟ هرگز‬ ِ ‫در ِد تو‬
‫يــا از تــو مــرا دمــى گریــزد؟ هرگــز‬
‫گفتــى كــه نهــالِ صبــر در دل ِكشــتى‬
‫ بگيــرد؟ هرگــز‬،‫گيــرم كــه بكاشــتم‬
Who could find a remedy for Your disease?
Who could attain his desire from You?
You said, “Plant the sapling of patience in your
heart.”
Assuming I did, I can’t seem to get ahold of it.
Senin hastalığına kim çare bulabilir ki?
Kim sende kendi isteklerine ulaşabilir ki?
Dedin ki: “Kalbine sabır fidanını dik.”
Diktiğimi farz edelim; tutar mı hiç?
Z 123-16 949 1064
‫ هســت ســوداش دراز‬:‫دل �آمد و گفت‬
ِ :‫شــب �آمــد و گفت‬
‫زلــف رعناش دراز‬
ّ :‫ســرو �آمــد و گفــت‬
‫قــد و بــالاش دراز‬
‫ گــو بــاش دراز‬،‫او عمــ ِر عزيــ ِز ماســت‬
The heart came and said, “May His Love last
long.”
The night said, “His hair is beautiful and long.”
The cypress said, “He is tall.”
So, say, “May His life be long.”
Gönül gelip dedi ki: “O’nun Aşkı uzun sürsün”,
Gece dedi ki: “Saçları güzel ve uzundur.”
Selvi geldi; “O uzun boylu” dedi.
Evet, O bizim mutlu ömrümüzdür, böyle uzayıp
gitsin.
Z 123-17 938 1053

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شب‌گشت و مرا نيست خبر ازشب و روز‬
‫روزســت شــبم ز روىِ �آن روزافــروز‬
‫اى شــب شــب از �آنى كــه ازو بيخبرى‬
‫ ز رو ِز او روز �آمــوز‬،‫اى روز بــرو‬
Night has come, but I cannot differentiate day from
night.
Because of His bright face, all of my nights have
become days.
O night, you are dark, because you don’t know His
glory.
O day, go and learn how to be bright from Him.
Gece oldu, ancak ben gece ve gündüzü ayıramıyorum.
O’nun aydınlık yüzünden dolayı gecelerim gündüz
oldu.
Ey gece, sen karanlıksın, çünkü O’nun görkemini bilmi-
yorsun.
Ey gündüz, git ve aydınlık olmayı O’ndan öğren.
Z 123-18 956 1071
‫ ز مســتان مگريــز‬:‫صــد بــار بگفتمــت‬
‫ مگريز‬،‫ بســتان‬،‫جان در َك ِفشــان ســپار‬
‫ گريزپــا ســر َن َبــ َرد‬،‫از مــن بشــنو‬
‫گــر جــان خواهــى ز حلقۀ جــان مگريز‬
I have said this hundreds of times to you:
“Don’t run away from the drunks. Put your soul in
their hands.” And hear this one more time from
me: “Running feet cannot always save their head.
If you want to save your soul, don’t leave the circle
of souls.”
Sana bunu yüzlerce defa söyledim.
“Sarhoşlardan kaçma, ruhunu onların ellerine bı-
rak.”
Bunu bir kere daha benden duy:
“Koşan ayaklar, her zaman başlarını koruyamazlar.
Canını kurtarmak istiyorsan, canların halkasından
çıkma.”
Z 124-22 972 1087
258
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ هــر جــا مگريــز‬:‫صــد بــار بگفــت يــار‬
‫ بجــز ســوىِ مــا مگريــز‬،‫گــر بگريــزى‬
‫هــر گــه ز خيــالِ گــرگ ترســان گردى‬
‫ ســوىِ صحــرا مگريــز‬،‫در شــهر گريــز‬
The Beloved has said this hundreds of times:
“Don’t run away everywhere like that. But, if you
have to run, run towards Me.
When you are afraid of a wolf,
Don’t run to a desolate plain.
Run to the town.”
Sevgili bunu yüzlerce defa söyledi:
“Her yere böyle kaçıp gitme.
Ancak, kaçacaksan bana kaç.
Kurttan korktuğunda, ıssız ovaya değil, şehre kaç.”
Z 123-19 971 1086
‫ماييــم و دَمــى كوتــه و ســوداىِ دراز‬
‫در ســايۀ دل فكنــده دو پــاى دراز‬
‫ّنظاره‌كنــان بــه ســوىِ صحــراى دراز‬
‫صــد رو ِز قيامتســت چــه جــاىِ دراز؟‬
Life is short. Breaths are numbered. Yet, my
Love lasts forever.
We stretched o ur legs and lay down under the
shade of the heart,
Watching the plain of Love extending in bront
of us. Who cares if there are hundreds of Days of
Resurrection on that plain?
Ömür kısa, nefesler sayılı, ancak aşkımız sonsuz.
Ayaklarımızı uzatıp, gönül gölgesinin altına uzan-
dık.
Önümüzde uzayıp giden Aşk ovasını seyrediyo-
ruz.
Ovada yüzlerce kıyamet kopsa, kimin umurunda?
Z 123-20 939 1054
 259

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ شــب و روز‬،‫ماییــم و هــوای یــار مــەرو‬
‫ شب و روز‬،‫چون ماهی تشنه اندرین جو‬
‫زین روز و شبان كجا برد بو شب و روز‬
‫ كو شب و روز‬،‫خود در شب و روز عاشقان‬
We desire the Beloved always, all day and all night.
We are like a thirsty fish, swimming in the river of
Love, all day and all night.
But, neither day nor night can catch the fragrance of
o ur day and night, because for lovers, on the night of
Union, there is no day or night.
Biz gece ve gündüz Sevgilinin aşkı hevesindeyiz, O’nun
aşkıyla yaşıyoruz.
Biz, susamış bir balık gibiyiz,
Aşkın nehrinde gün ve gece yüzer dururuz.
Ne gece ne de gündüz, bizim gecemizin ve gündüzümü-
zün kokusunu alabilir.
Zaten âşıkların vuslat gecesinin ne gündüzü vardır ne
gecesi.
‫مردانــه بيــا كــه نيســت كا ِر تــو مجــاز‬
‫�آغــاز بنــه ترانه‌يــى بى‌�آغــاز‬
‫ِســ ْبلت مى‌مــال خواجــۀ شــهرى تــو‬
ِ ‫�آخــر ز گــزاف نيســت ايــن‬
‫ريــش دراز‬
Hold yourself up as a brave man. Your jobs are
not trivial.
Don’t start singing a melody that has no
beginning.
Curl up your mustache; you are the master of the
town.
You didn’t grow this long beard for nothing.
Ercesine gel, senin işin geçici, iğreti bir iş değil.
Başı olmayan şarkıları söyleme.
Bıyığını bük, sen bu şehrin sahibisin.
Bu sakalları boşuna uzatmadın, sen.

Z 123-21 958 1073 Z 124-23 935 1050

‫معشــوقۀ مــا كــران نگيــرد هرگــز‬ ِ ‫مــن بــودم دوش و �آن‬

‫بــت بنده‌نــواز‬
‫چــراغ مــا نميــرد هرگــز‬
ِ ‫ويــن شــمع و‬ ‫از مــن همــه لابــه بــود و از وى همه ناز‬
‫هــم صورت و هم �آينه وال َّله كه ويســت‬ ‫حديث ما به پايان نرســيد‬
ِ ‫شــب رفت و‬
‫�آن �آينــه زنگــى نپذيــرد هرگــز‬ ‫حديث ما بــود دراز‬
ِ ‫شــب را چه گنــه؟‬
There is no end for our Beloved. Last night I was alone with the Beauty who
Our candle never goes out. caresses this slave.
I swear that He is the mirror, I was begging all the time, and the
He is the face in the mirror, Beloved was being coy with me.
And this mirror never rusts. The night passed by, but our talks didn’t end.
Yet, how could I blame the night for our talks
Sevgilimiz için, asla son yoktur. being too long?
Bizim yanan bu mumumuz, hiç sönmez.
Allah’a yemin ederim ki görünen yüzde, onu göste- Dün gece, bu köleyi okşayan güzelle yalnızdım.
ren ayna da O’dur. Sürekli yalvarıyordum ve sevgili bana naz yapıyor-
Bu ayna başka bir aynadır, asla pas tutmaz. du.
Gece geçti, ancak sohbetimiz bitmedi.
Sohbetimiz uzadı diye geceyi nasıl suçlarım?

Z 124-26 950 1065 Z 124-24 948 1063

 260

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ كجــا ُبــ َود چون مــن باز؟‬،‫همتيــم‬

ّ ‫مــن‬
‫عرضــه نكنــم بــه هيچكــس �آز و نيــاز‬
‫بــا خويشــتنم خوشســت در پــردۀ راز‬
‫گه صيد و گهى قيد و گهى ناز و گه �آز‬
How great is my zeal? Where is a falcon like me?
I don’t beg other people. I don’t tell my needs to
anyone.
Behind the curtain of secrecy I hunt by myself
time after time. Sometimes I am engaged and
coy. But, sometimes I fall into greed and ask for
more. That’s always better.
Hizmetim yüce, benim gibisi nerede var?
Kimselere yalvarmam, ihtiyaçlarımı başkalarına
söylemem. Zaman zaman sır perdesinin arkasında
bazen avlarım bazen de avlanırım.
Bazen aç gözlülük yapıp daha çok isterim. Bu hal
her zaman daha iyidir.
‫وقت صبوحســت ميانِ شب و روز‬ ِ ‫هين‬
‫غيــ ِر مــه و خورشــيد چراغــى بفــروز‬
‫تــش �آب رنــگ يــك شــعله بــر�آر‬
ِ ‫زان �آ‬
‫در ُب ْن َگــ ِه انديشــه زن و پــاك بســوز‬
Come to your senses.
This is still the twilight between night and day.
It’s time to drink morning wine.
Set on fire that torch that isn’t the moon or sun.
Start a flame from morning wine To bura to
ashes the tent of the mind.
Kendine gel, bu an, gündüz ve gece arasındaki ala-
cakaranlıktır.
Sabah şarabını içme zamanıdır.
Ay ve güneş dışındaki meşaleyi yak.
Gündüz şarabından bir kıvılcımla aklın çadırını
yak, kül et.

Z 124-25 932 1047 Z 124-27 957 1072

‫يك شــب چو ســتاره گر نخسبى تا روز‬ ‫قيامــت جهان‌ســوز بتــرس‬

‫درتابــد ايــن چنيــن مــ ِه جان‌افــروز‬
‫ تو مخســب‬،‫در تاريكيســت �آ ِب حيوان‬
‫شــايد كــه شــبى در �آب انــدازى پــوز‬
If you don’t sleep one night,
Like a star, you will see by yourself that your
beauty is shining in front of the moon.
The water of life is hidden in darkness.
If you don’t sleep one night, it may touch your
lips.
Bir gece, yıldız gibi uyumazsan,
Ay karşısında güzelliğinin parladığını kendin gö-
rürsün.
Bengisu, karanlıkta gizlidir.
Uyumazsan, bir gece bengisu dudağına dokunabi-
lir.
ِ ‫از رو ِز‬
‫وز نــا َو ِك انتقــا ِم د ْلــدوز بتــرس‬
‫خواب دراز‬
ِ ‫شب حرص خفته در‬ ِ ‫اى در‬
‫ از روز بتــرس‬،‫صبــح اجلــت دميــد‬ ِ
Beware of the day that the Resurrection destroys
the world.
Beware of the arrow of revenge that will pierce
your heart.
O one who has fallen asleep on the long night of
anger,
Beware of this day: the day the dawn breaks on
the day of your reckoning!
Dünyayı yok edecek kıyâmet gününden kork.
Gönlünü delecek olan intikam okundan kork.
Ey öfkenin uzun gecesinde, uyuyakalan, ecel gü-
nün sabahı ağarmaya başladı; hesap gününden
kork.

Z 124-28 954 1069 S 125-3 984 1106

 261

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫يوســف جــان! ز حالِ يعقوب بپرس‬ ِ ‫اى‬
‫رنــج ا ّيــوب بپــرس‬ ِ ‫ ز‬،‫وى جــانِ َكــ َرم‬
‫وى جملــۀ خوبــان بــ ِر تــو ُل ْع َب َتــكان‬
‫حــالِ مــا را ز هجــ ِر ناخــوب بپــرس‬
O Joseph of my soul, ask about Jacob.
O essence of kindness, ask about the troubles of
Job.
Because all of the beauties are Your subjects,
Ask them about my soul, which has been ruined
by separation!
Ey canımın Yusuf u, halimi Yakup’a sor.
Ey lütfun esası, Eyyüb’ün dertlerini sor.
Bütün güzeller senin oyuncakların.
Ayrılıkta mahvolan ruhumu onlara sor.
‫صفــت قــدم ز ابــروت بپــرس‬
ِ ‫جانــا‬
‫زلــف هنــدوت بپــرس‬
ِ ‫�آشــفتگيم ز‬
‫حــالِ دلــم از دهــانِ تنگــت بطلــب‬
‫چشــم جــادوت بپــرس‬
ِ ‫بيمــارىِ مــن ز‬
O Beloved, if you want to know my shape, ask
Your eyebrow.
Ask Your curly hair about the State of my
confusion.
Ask Your small mouth about the state of my
heart. And, ask Your beuıitching eyes about the
State of my insanity.
Sevgilim, boyumun ne biçim olduğunu bilmek is-
tersen, kaşlarından sor. Perişanlığımı, dağınıklığı-
mı, kıvrım kıvrım kapkara saçlarından sor.
Gönlümün hâlini daracık, küçücük ağzından sor,
öğren.
Hastalığını da büyücü gözlerinden sor.

S 125-4 977 1099 S 124-1 978 1100

‫ تو از شــير مترس‬،‫چون ُرو َب ِه من شــدى‬
‫ ز اِدبيــر متــرس‬،‫دولــت تــو منــم‬
ِ ‫چــون‬
‫از چــرخ چــو �آن مــاه تــرا همراهســت‬
‫ متــرس‬،‫گــر روز بگاهســت و گــر ديــر‬
Since you have become My pet, don’t be scared
of lions.
Since I have become your fortune, don’t worry
about the bad times.
Since that moon from the sky is your guide,
Don’t worry whether morning comes earlier or
later.
‫دلــدار چنــان ُمشــ َّوش �آمــد كــه مپــرس‬
‫هجرانــش چنــان ُپر �آتش �آمــد كه مپرس‬
‫ گفت مكن تــا نكنم‬،‫گفتــم كــه مكــن‬
‫اين يك سخنم چنان خوش �آمد كه مپرس‬
The Beloved’s arrival was so confused, so
disordered.
Don’t ask. His departure was also filled with so
much fire. Don’t ask.
I said,”Don’t do this.”
He answered, “I won’t if you don’t do it.”
Don’t ask me how much I like this.

Mademki benim tilkim oldun, aslanlardan kork-
ma.
Mademki senin bahtın oldum, kötü zamanlardan
korkma.
Mademki ay sana gökyüzünden öncülük ediyor,
sabahın erken ya da geç gelmesinden korkma.
Sevgili, öyle darmadağın geldi ki sorma.
Gidişi de ateşle dopdoluydu ki sorma.
Dedim ki: “Bunu yapma.”
O da cevap verdi: “Sen yapmazsan ben de yap-
mam.”
Bu cevabı ne kadar çok sevdiğimi sorma.

S 125-2 987 1109 S 125-5 981 1103

 262

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ مترس‬،‫مركب عشق را قوى ران و‬ ِ ،‫َرو‬
‫يت حق خوان و مترس‬ ِ ‫ �آ‬،‫مصحف كژ‬
ِ ‫وز‬
‫چون از خود و غي ِر خود مســ ّلم گشــتى‬
‫ يقين دان و مترس‬،‫معشوقِ تو هم تويى‬
Go, gallop on the ride of Love. Don’t be afraid.
Read God’s Ayat from the Koran of Love.
Don’t be afraid.
When you give up yourself and others,
You become your own Beloved.
Know this well, and don’t be afraid.
‫ُرويــم چــو ز ِر زمانــه مى‌بيــن و مپــرس‬
‫اشــك چــو ناردانه مى‌بيــن و مپرس‬
ِ ‫ايــن‬
‫احــوالِ درونِ خانــه از مــن مطلــب‬
‫خــون بــر د ِر �آســتانه مى‌بيــن و مپــرس‬
Look at my pale, gold-colored face, but don’t ask
about my troubles.
Watch a drop of my tears, a drop like a seed of a
pomegranate, but don’t ask anything about it.
Don’t ask anything about the inside of the house;
look at the blood at the door.

Sür, Aşkın bineğini dörtnala, korkma. Benim soluk, altın renkli yüzüme bak, dertlerimi
Oku, Yaradan’ın sözünü Aşk Kur’an’ından, kork- sorma.
ma. Nar taneleri gibi süzülen gözyaşlarımı izle, bir şey
Kendinden ve başkalarından geçtiğinde, sen kendi sorma.
Sevgilin olursun. Kapıdaki kana bak. Evin içini sorma.
Bunu iyi bil, korkma.

S 125-7 988 1110 S 125-6 980 1102

‫فعــل جهانســوز بترس‬

ِ ‫عشــق ُپر از‬
ِ ‫زيــن‬
‫قبابخــش كمــردوز بتــرس‬
ِ ‫زيــن َشــ ْن ِگ‬
‫و�آن‌گــه �آمــد چــو زاهــدان توبــه كنــد‬
‫ �آن روز بتــرس‬،‫�آن روز كــه توبــه كــرد‬
Fear that Love which causes so much trouble to
people and burns the world to ashes.
Fear that charming Beauty which offers Absence
to people.
And, when one day that Love becomes pious
And repents like an ascetic, fear mostly that
day!
İnsanların başına iş açan ve dünyayı küle çeviren
Aşktan kork.
İnsanlara yokluk sunan büyüleyici Güzelden kork.
Ve bir gün o Aşk dindar olur da tövbe ederse; o
tövbe ettiği günden kork.
‫ پشم بريس‬،‫ برو‬،‫عاشــق چو نمى‌شــوى‬
‫ پيس‬،‫ صدپيشه و‬،‫صدكارى و صدرنگى و‬
‫ چو نيســتت بادۀ عشــق‬،‫دركاســۀ ســر‬
‫ كاســه بليس‬،‫مطبــخ مدخــلان َرو و‬
ِ ‫در‬
Since you haven’t become a lover, go: weave
ıvool, spin thread.
You change hundreds of colors and jobs.
Since there is no Love’s wine in your skull,
Go lick the bowls in the kitchen of the wealthy.
Mademki âşık olmuyorsun, git yün ör, iplik eğir.
Yüzlerce renk ve iş değiştirdin.
Mademki kafatasında aşk şarabı yok, git zenginle-
rin mutfağında çanak yala.

S 125-9 985 1107 S 126-10 989 1111

 263

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫هســتم ز غمش چنان پريشان كه مپرس‬
‫زان ســان گر ِو بى‌سر و سامان كه مپرس‬
‫مــرغ خيــال ســوىِ او كــن گــذرى‬
ِ ‫اى‬
‫و�آن‌گــه ز منــش بپــرس چندان‌كه مپرس‬
I have been so drunk, so confused because of
Your sorrow.
Don’t ask. I have pledged everything I have ever
had to such an extreme.
Don’t ask.
O bird of imagination, fly around His place
And ask about me. But don’t ask too much!
Sevgilimin gamından sarhoşum, halim öylesine
darmadağın ki sorma.
O derece yokluktayım ki varımı yoğumu rehin et-
mişim, sorma.
Ey hayal kuşu, Sevgilinin etrafında uç ve beni sor.
Pek fazla da sorma.
‫�آن دل كــه مــن �آنِ خويــش پنداشــتمش‬
‫بال َّلــه بــ ِر هيــچ دوســت نگذاشــتمش‬
‫بگذاشــت ُبتــا مــرا و �آمــد بــ ِر تــو‬
‫نيكــو دارش كــه مــن نكــو داشــتمش‬
I haven’t given my heart to anyone.
I thought it was mine.
But, it left me and went to You one day.
O, my Beauty, please take good care of it,
Because I used to do the same.
Ben gönlümü kimseye vermedim, bana ait oldu-
ğunu düşünürdüm.
Ancak, beni terk etti ve sana gitti bir gün.
Ey güzelim, ona iyi bak.
Benim ona baktığım gibi.

S 125-8 982 1104 Ş 126-4 1021 1145

‫عاشــق گلــزارش‬
ِ ‫هــر ديــده كــه هســت‬
‫مشــغول كجــا كنــد ســ ِر هــر خــا َرش؟‬
‫ یــار بــود دركارش‬،‫گــر راســت ُبــ َود‬
‫ راســت نيايــد كارش‬،‫ور كــژ نگــرد‬
A lover who is in love with His rose garden
Never looks at the thorns of that garden.
If he is a real lover, the Beloved helps him.
If he is not, everything goes wrong.
O’nun gül bahçesinde bir âşık, o bahçedeki diken-
lerle uğraşmaz.
Gerçek bir âşıksa, Sevgili ona yardım eder.
Gerçek bir âşık değilse, her şeyi ters gider.
‫�آن را كــه رســولِ دوســت پنداشــتمش‬
‫من نام و نشــانِ دوســت درخواســتمش‬
‫بگشــاد دهــان را كــه بگويــد چيــزى‬
‫غيــرت تــو نگذاشــتمش‬
ِ ‫غايــت‬
ِ ‫از‬
I asked for my Beloved’s name and address from
His emissary.
He was about to say something, but I closed his
mouth,
Because I was so crazy jealous of my Beloved.
Sevgilimin adını sanını sordum O’nun elçisine.
Bana tam bir şey söylemek üzereyken, ben onun
ağzını kapadım.
Çünkü O’nu çok kıskanıyordum.

Ş 126-3 1005 1129 Ş 126-6 1020 1144


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن رنــد قلنــدرى نهــان �آمــد و فــاش‬
‫كــف پــاش‬
ِ ِ‫در ديــدۀ مــن بجــو نشــان‬
‫ يــا فرســتاد خداش‬،‫يــا اوســت خــدا و‬
‫مطــرب جــان يكى َن َفــس ما را باش‬
ِ ‫اى‬
That kalandar rind* who has been
hiding came openly today
And searched for his footsteps in
my eyes. He is either God or God-sent.
O, my soul’s player, be my Beloved
for Once.
*Most likely about Shams.
Kendisini gizleyen o Kalenderi rind*, bugün
apaçık geldi.
Gözlerimde onun ayak izlerini ara.
O ya Hak’tır ya da Hak tarafından gönderilmişti.
Ey can çalgıcısı, bir kerecik benim yârim ol.
*Şems-i Tebrizî için söylenilmiştir.
Ş 126-5 999 1123
‫حريــف عشــق بانگــى زد فــاش‬ِ ‫امــروز‬
‫ جــز َبــ ِر اوبــاش مبــاش‬،‫گــر َاوباشــى‬
‫ هين مينديش زلاش‬،‫دى نيست شدست‬
‫ از وى متــراش‬،‫فــردا كــه نيامدســت‬
Love’s master told me today,
“If you are a rind* hang around with rinds”
Yesterday has gone and become nothing, so don’t
worry about nothing. Tomorrow hasn’t arrived
yet, so don’t worry about it either.
*Unconventionally free living and thinking person
who at the same time is moral.
Bugün bir aşk eri bana dedi ki: “Sen bir rindsen,
rindlerle düş kalk.”
Dün geçti ve gitti.
Aklını başına al da yok olan dünü düşünme.
Yarın daha olmadı, onun da derdine düşme.
Ş 126-1 998 1122
264
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫چشــم مســتش‬
ِ ‫�آن كس كه نظر كند به‬
‫از رشــك دعــاىِ َبــد كنــم پيوســتش‬
‫رخ را‬
ِ ‫وان كــس كــه به انگشــت نمايد‬
‫ ببــ ّرم دســتش‬،‫گــر دس ْت َر َســم ُبــ َود‬
I curse at anyone who looks at Your enchanting
eyes Because of my jealousy.
If I could, I would cut off the hand of anyone
Who would uncover Your beautiful face.
Senin büyüleyici gözlerine bakana kıskançlığım
yüzünden lanet yağdırırım. Yapabilseydim, senin
güzel yüzünü parmakla gösterenin elini kırardım.
Ş 127-9 1003 1127
‫ همه خوش‬،‫انــدر ب ِر خويشــم بفشــارى‬
‫ همه خوش‬،‫بــر راهزنــان مرگ گمــارى‬
‫پس �آن برگ دهى‬
ِ ‫ از‬،‫چون مرگ دهى‬
‫ همــه خوش‬،‫از مــرگ حياتهــا بــر �آرى‬
You hold me tight; that’s nice.
You send a bandit to kill me; that’s alright.
You will bring me back to life again,
Because You make life out of death; that’s nice.
Bana sıkıca sarıldın, bu güzel bir şey.
Beni öldürmesi için bir haydut yolladın;
Senden geldiği için bu da hoştur.
Beni yeniden hayata getireceksin*.
Çünkü sen ölümden hayat yaparsın; bu da hoştur.
*Kur’ân: 2-243
Ş 126-2 1031 1155

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى جان و جهان و روشنايى همه خوش‬
‫�آرا ِم دلــى و �آشــنايى همــه خــوش‬
‫ اگــر كنــى ســلطانى‬،‫بــر مــا گــذرى‬
‫ همــه خوش‬،‫ور بوســه َمزيــد بــر فزايــى‬
You are the essence, the infinity, the
enlightenment, and all these things are nice.
You are my peace of mind, my self-understanding,
and these things are also nice.
But, if You would act like a sultan, come close
to me and give me a kiss, that would be even
better!
Sen asıl olansın, sonsuz olansın, aydınlatansın ve
bunların hepsi de hoştur.
Sen benim aklımsın, kendi anlayışımsın ve bunla-
rın hepsi de hoştur.
Ancak, sen bir sultan gibi davranıp, yakınıma ge-
lirsen ve beni öpersen, bu çok daha hoştur.
Ş 127-14 1033 1157
‫اى دل! بــرو از عاقبت‌انديشــان بــاش‬
‫عالــم بيگانگــى از خويشــان بــاش‬
ِ ‫در‬
‫مركــب خــود مى‌خواهى‬
ِ ‫گــر بــا ِد صبــا‬
‫مركــب درويشــان بــاش‬
ِ ‫خــاك قــد ِم‬
ِ ‫وقــت تو خوش‬ِ ‫تــو نيــز موافقت كنــى؟‬
Go, O heart. Be the One who thinks about his
end.
Go, join your kin in the land of strangers.
If you want to ride the horse of the breeze of
early dawn,
Then become the dust under the hoofs of the
dervish’s horse.
Git ey gönül; sonunu düşünenlerden ol.
Yabancılık âleminde, hısımlara, yakınlarına katıl.
Bir seher rüzgârının atına binmek istiyorsan, der-
vişlerin atlarının ayaklarına toprak ol.
Ş 127-15 995 1119
265
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دامن خود در خون كش‬ ِ ،‫اى چشم! بيا‬
‫ قمــاش بــر گردون كش‬،‫وى روح! بــرو‬
‫لعــل لبت هــر �آن‌كــه انگشــت نهاد‬
ِ ‫بــر‬
‫ زبانــش از قفــا بيــرون كــش‬،‫منديــش‬
O eye, lift up your skirt from this blood.
O soul, cover the sky with your garment.
If anyone says, “Be silent,” and puts his fingers on
Your ruby lips,
His tongue should be pulled out from his neck.
Ey göz! Kendi eteğini kandan çek.
Ey ruh! Gökyüzünü giysinle kapla.
Birisi, “Sessiz ol” deyip parmaklarını senin yakut
dudaklarına koyarsa, onun dili boynundan çekil-
melidir.
Ş 126-7 1015 1139
‫وقت تو خوش‬ِ !‫اى رو ِز نشاط و روشنى‬
‫وقت تو خوش‬ ِ ،‫عالم عيش و ايمنى‬
ِ ‫وى‬
‫زلــف تــو دمــى مى‌خســپيم‬
ِ ‫در ســايۀ‬
O day of joy and enlightenment, have a beautiful
time!
O world of pleasure and happiness, have a
beautiful time!
Please, let me sleep in the shadow of Your hair!
Accept o ur desire; have a beautiful time!
Ey sevinç günü, ey aydınlık gün, güzel vakit geçir.
Ey keyifli ve mutlu dünya, güzel vakit geçir.
Sevgilim izin ver saçının gölgesinde uyuyayım.
Ne olur, arzumuzu kabul et ve vaktin hoş olsun.
Ş 127-12 1027 1151

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫‌كش‬َ ‫فتــاب تــو شــادى‬
ِ ‫اى ُروىِ چــو �آ‬
‫وى مــوىِ تــو ســرمايه‌د ِه جملــه َح َبــش‬
‫تنهــا تو خوشــى و بــس در هر دو جهان‬
‫ گشــته همــه خَ ــوش‬،‫ــع توانــد‬ ِ ‫باقــى َت َب‬
O One whose face resembles the sun!
O Beloved who brings joy and pleasure!
The color of your hair spreads happiness to the
land of Ethiopia!
You are the most beautiful in both worlds!
That’s enough; everything else is under your
command!
Ey yüzü güneşi andıran!
Ey neşe ve sevinç getiren sevgili!
Saçının rengi, Habeş topraklarına mutluluk saçtı.
Sen her iki dünyanın da en güzelisin.
Senden başka ne varsa, senin emrindedir; hepsi
hoştur.
Ş 127-13 1016
‫اى عشــق! بيا به تلخ خويان خو بخش‬
‫پشت جهان! به حسن‌جويان ُروبخش‬ِ ‫اى‬
‫بــاغ جمــالِ تو چه كم خواهد شــد؟‬
ِ ‫از‬
‫سيب زنخدان دو سه شفتالو بخش‬ ِ ‫زان‬
O Love, come and give good characters to those
who have bad attitudes.
O One who is supporting the world, show Your
face to this seeker of beauty.
What would You lose from the garden of Your
beauty,
If You gave out a few peaches from Your cheeks?
Ey Aşk, gel ve kötü huylulara güzel huylar ver.
Ey dünyanın dayanağı, güzelliği arayanlara yüzü-
nü göster.
O elmaya benzer yanaklarından iki-üç şeftali ver-
sen, güzellik bahçenden ne eksilir ki?
Ş 127-16 1004
266
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫پــى ســودا بــاش‬
ِ ‫اى ســودايى! بــرو‬
‫صــورت ســوداىِ دلــت شــيدا بــاش‬
ِ ‫در‬
‫بــا ســايۀ خــود ز بدخويــى در جنگــى‬
‫خصم خود تنها باش‬
ِ ‫خود ســايۀ توست‬
O one who has been a slave of his own passion
And become insane because of it,
You have been fighting with your own shadow.
Your shadow is your enemy.
Get rid of it; become alone.
Ey kendi arzularının kölesi, bu yüzden deli dîvâne
olan.
Sen kendi gölgenle kavga ediyorsun.
Gölgen senin düşmanın, kurtul ondan, yalnız kal.
1140 Ş 127-8 990 1114
‫اى كرده به‌پنج شــمع روشــن هر شــش‬
‫اصل خوشى و هرچه دارى همه خوش‬ ِ ‫اى‬
َ ْ ‫تــا چنــد چــو َالـ‬
‫ــح ْمد مــرا مى‌خوانــى؟‬
‫گوش مــن و كش‬ِ ‫همچــون بقــره بگيــر‬
O One, who lit a candle in o ur five senses and lights
all six dimensions!
O One who is the essence of kindness and beauty!
O perfect One, how long will You keep reading me
the El-Hamd*? Grab me by my ear and pull me to
Your side, like a Bakara.**
* “Opening.” Name of 1st sura of the Koran
** “Cow.” Name of 2nd sura of the Koran
Ey altı yanı aydınlatmak için, beş hislerimizde birer
mum yakan!
Ey lütfün ve güzelliğin esası, ey kusursuz olan, ne za-
mana kadar bana “El-Hamd” okuyacaksın?
Bakara (öküz) gibi beni kulağımdan tut ve kendi ta-
rafına çek.
1128 Ş 127-10 1010 1134

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ وقتــت خــوش‬،‫اى يــار! مــرا موافقــى‬
‫ وقتت خوش‬،‫بــر حالِ دلــم چه لايقــى‬
‫خواهم به دعا كه عاشقان خوش باشند‬
‫ وقتت خوش‬،‫ور زانكــه تــو نيز عاشــقى‬
O Beloved, you accompany me so well that I
wish You a pleasant life, too!
You understand my heart so well that
I wish You a pleasant life, too!
I pray God for the good fortune for all lovers.
And, since You are also a lover, let Your life be
pleasant, too!
Ey Sevgili, bana çok güzel eşlik ediyorsun, sana
güzel bir yaşam diliyorum. Gönlümü o kadar iyi
anlıyorsun ki sana iyi bir yaşam diliyorum.
Bütün âşıklar için iyi dileklerde bulunuyorum.
Sen de bir âşık olduğun için senin de yaşamın gü-
zel olsun.
Ş 127-11 1025 1149
‫بــا پي ِرخــرد نهفتــه مى‌گفتــم دوش‬
‫ســخن ســ ِّر جهان هيــچ مپوش‬
ِ ‫كــز مــن‬
‫نرمــك نرمــك مــرا همى‌گفــت به گوش‬
‫ خموش‬،‫ گفتنى نيست‬،‫دانستنى است و‬
I asked an old wise mind secretly last night,
“Open to me the secret of this world.”
He lowered his voice and whispered in my ear,
“Be silent. It cannot be said. It can be understood
only by the heart.”
Dün kocamış akla gizlice sordum:
“Bana bu dünyanın sırrını söyle.”
Sesini alçalttı ve kulağıma fısıldadı:
“Sus, bu bilmek işi değil bitmek işidir, sadece gönül
anlayabilir.”
Ş 128-20 1035 1159
267
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ ز ديگــران بيــش مبــاش‬:‫بــا دل گفتــم‬
‫مرهــم لطف باش و چون نيش مباش‬ ِ ‫َرو‬
‫خواهــى كــه ز هيچكس به تو بد نرســد‬
‫بــد گــوى و بد �آموز و بــد انديش مباش‬
I said to my heart, “Don’t put yourself before
anyone.
Be a salve of goodness; don’t be a thorn.
If you voant to get along with people,
Don’t say bad things, don’t think bad things, don’t
teach bad things.”
Gönlüme dedim ki: “Kimsenin önünden gitme.
İyilik merhemi ol, diken olma.
İnsanlarla iyi geçinmek istiyorsan, kötü konuşma,
kötü düşünme, kötüyü öğretme”
Ş 128-18 993 1117
‫رفيــق اوبــاش‬
ِ ‫ مشــو‬،‫بــا مــا چــو نــه‌اى‬
‫كا ّول قدحــت دهنــد و �آخــر پرخــاش‬
‫ُگل باش و به هر سخن كه خواهى مى‌خند‬
‫مــر ِد َســ ِره باش و هر كجــا خواهى باش‬
When you are not with me, don’t hang around
with rowdies.
At first, they will offer you a drink, but then will
start fighting.
Be like a rose and smile at the words that please
you.
Be clean and go wherever you want.
Mademki benimle değilsin, kötülerle düşüp kalk-
ma.
Önce, sana içki sunarlar, sonra da kavga ederler.
Gül gibi ol, gülümsemek istediğin her söze gülüm-
se.
Saf ve temiz adam ol da istediğin yerde bulun.
Ş 128-17 997 1121

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ همه خوش‬،‫بر جان و دل و ديدۀ سوارى‬
‫ همه‌خوش‬،‫واندر دل‌و جان هرچه بكارى‬
‫ همه خوش‬،‫خوش چشمى و محبوب‌عذارى‬
‫ همــه خــوش‬،‫فريــادرس جــانِ نَــزارى‬
ِ ‫كاخــر ز پــس صبــر ُبــ َود روزى نــوش‬
You stay in my heart, my soul, and my eyes.
That’s nice. Whatever You sow that is reflected in
the mirror of my heart is nice,
Because Your eyes and Your cheeks are so
beautiful.
But what is the nicest of all is that You help the
poor soul!
Sen benim gönlümde, ruhumda ve gözlerimdesin;
bu hoştur.
Ne ektiysen cana, gönüle hepsi de hoştur.
Senin gözlerin ve yanakların çok güzeldir.
Ancak, en güzel olan, senin bu zavallı ruhu kurtar-
mandır.
Ş 128-19 1032 1156
‫تــا در نزنــى بــه هــر چــه دارى �آتــش‬
‫وقــت تــو خوش‬
ِ ‫حقيقــت‬
ِ ‫هرگــز نشــود‬
‫ع ّيــاران را ز �آتــش �آمــد مفــرش‬
‫ ز عاشــقان پــا دركــش‬،‫ع ّيــار نــه‌اى‬
You will never taste the pleasure of the present
Unless you throw all your belongings in the fire.
Since the ayyars* bed is the fire and you are not
one of them,
Leave this place of lovers.
*A warrior, a trickster character of the popular
medieveal Indo-Persian epic, “Hamzanama.”
Bütün varını, yoğunu ateşe atmazsan, bu anın ta-
dını tadamazsın.
Mademki ayyârın* yatağı ateştir ve sen ayyar değil-
sin, âşıkların yanında ne işin var?
* Ayyâr: Ortaçağ’da Hint ve İran edebiyatında; dü-
zenbazlara verilen isim.
Ş 128-22 1001 1125
268
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ تــو جامــۀ عشــق مپــوش‬،‫تــا بتوانــى‬
‫ بــه هــر بلايــى مخروش‬،‫چــون پوشــيدى‬
‫در جامــه همى‌ســوز و همــى باش خموش‬
Resist wearing the cloak of Love as long as you
can.
But once you wear it, don’t cry, don’t yell about
every trouble. Keep silence when ıvearing Love’s
dress. Drink your bitter venom of sorrows.
You will be inescapably hurt. But, with patience,
comfort and kindness will arrive for you.
Aşk elbisesini kolay kolay giyme.
Ancak, bir kere giyindiğinde de ağlama, her dertte
bağırma.
Aşkın elbisesinde sessiz ol, acıların zehrini iç, ca-
nın yanacak.
Ancak, sabredersen sonunda huzur ve şefkat gelir.
Ş 128-21 1024 1148
‫ ميــانِ جــان بــاش‬،‫ بيــا‬،‫جــانِ جانــى‬
‫تاج ســ ِر مردان باش‬
ِ ‫چــون عقــل و خرد‬
‫بخت همه‌اى در دو جهان‬ ِ ‫تــو دولــت و‬
‫چون دولت و بخت در جهان گردان باش‬
If You are the soul of souls, come into my soul!
Be a crown to a man, like mind and reason.
If You are the fortune and glory of both worlds,
Go around like fortune and glory!
Sen, canların canısın gel, benim canıma gir.
Akıl gibi fikir gibi erlerin baştacı ol.
Sen her iki dünyanın da devletisin ve bahtısın,
devlet gibi baht gibi gez, toz; dön, dolaş.
Ş 128-23 994 1118

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چــون رنــگ بدزديــد ُگل از رخســارش‬
‫�آويخــت صبــا چــو رهزنــان بــر دارش‬
‫بســيار بگفــت بلبــل و ســود نداشــت‬
‫تــا بــو كه صبــا به جــان دهــد زنهارش‬
When the rose stole her crimson color from that
Beauty’s cheek,
The morning breeze hanged her on the gallows like
a thief.
Then, the nightingale screamed and yelled for mercy
all night,
Begging the morning breeze to bring the rose back to
life, but to no avail.
Gül, o güzelin yanaklarından kırmızı rengi çaldığında,
sabah esintisi o gülü bir hırsız gibi darağacına astı.
Bülbül, bütün gece merhamet için çığlık attı ve bağırdı.
Gülü diriltmesi için yalvardı.
Ancak bir işe yaramadı.
Ş 128-24 1006 1130
‫ نشــنومش‬،‫دلــدار مــرا وعــده دهــد‬
‫ نشــنومش‬،‫بر ُم ْص َحف اگر دســت نهد‬
‫ نشــنومت‬،‫گويــد وال َّلــه كــه نشــنوى‬
‫ نشــنومش‬،‫خواهــد كــه به اينهــا بجهد‬
When my Beloved makes me promises, I don’t
care.
Even if He were to put a hand on the Koran, I
wouldn’t care.
I swear to God, if He doesn’t pay attention to His
words, neither will I.
If He wants to get up and run, I don’t care.
Sevgilim bana bir söz verdiğinde umursamam.
Elini Kur’an’ın üstüne koysa bile umursamam.
Yemin ederim ki dediklerine dikkat etmezse, ben
de etmem.
Kalkıp gitmek isterse, aldırmam.
Ş 129-26 1023 1147
269
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در انجمنــى نشســته ديــدم دوشــش‬
‫نتوانســتم گرفــت در �آغوشــش‬
‫رخ را بــه بهانــه بــر ُرخَ ــش بنهــادم‬
‫يعنــى كــه حديــث مى‌كنم در گوشــش‬
I saw him yesterday at a gathering.
He was sitting, and I couldn’t embrace him.
But, I found an excuse.
I put my lips to his ear,
Pretending that I was going to tell him a secret.
Onu, dün toplulukta gördüm. Oturuyordu ve bağ-
rıma basamadım. Ancak, bir bahane buldum; bir
sır söyleyecekmiş gibi, dudaklarımla kulağına do-
kundum.
Ş 129-25 1012 1136
‫ بــر َود هــوش ز هــوش‬،‫دل يــا ِد تــو �آرد‬
‫‌لب نوشــين تو كــى گردد نوش؟‬ ِ ‫َمــى بى‬
‫ديــدا ِر تــرا چشــم همــى دارد چشــم‬
‫�آوا ِز تــرا گــوش همــى دارد گــوش‬
When my heart is remembering You, the mind
loses its mind.
How could he drink wine without Your sweet
lips?
Eyes keep an eye on Your beautiful face.
Ears become all ears to listen to Your soft voice.
Gönül seni anınca aklın, aklı başından gider.
Senin tatlı dudakların olmadan nasıl şarap içebi-
lir?
Gözler, senin güzel yüzüne göz kulak oluyor.
Kulak da senin tatlı sesine kulağını vermiş dinle-
mektedir.
Ş 129-29 1039 1163
 270

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ســوداىِ تــوام د ِر جنــون مــى‌زد دوش‬
‫موج خون مى‌زد دوش‬ ِ ‫درياىِ دو چشــم‬
‫خيــل خيالــت برســيد‬
ِ ‫تــا نيــم شــبى‬
‫ور نــى جانــم خيمــه برون مــى‌زد دوش‬
Your Love was knocking at the door of insanity
last niglıt.
Waves of blood were overflowing my eye’s
oceans.
Your images kept coming like armies up until
midnight.
That’s why my soul set up a tent outside.
Dün gece Senin Aşkın delilik kapısını çalıyordu.
Gözlerimin okyanusunda kan dalgaları coşuyor-
du.
Senin hayalinin ordusu gece yarısına kadar gelme-
ye devam etti.
Bu yüzden, ruhum dışarıya çadırlar kurdu.
‫سوگند بدان جان كه شدست او پستش‬
‫ســوگند بدان سر كه شدست او مستش‬
‫ســوگند بــدان دَم كــه مــرا مى‌ديدنــد‬
‫َســغراق بــه دســتى و به دســتى دســتش‬
I praise the soul who gives up his pride and his
self for Him!
I praise the head which becomes drunk with His
beauty!
I praise the moment when they see me with a
wine glass in my hand,
While my other hand is holding the Beloved’s
hand!
Sevgilinin uğruna kendi gururundan ve kendin-
den vazgeçen câna, and olsun. O’nun güzelliğiyle
sarhoş olan başa, and olsun.
Beni, bir elimde şarap kadehi, diğerinde Sevgilinin
eli ile gördükleri o ana and olsun.

Ş 129-28 1034 1158 Ş 129-27 1002 1126

‫شــب چيســت بــراىِ مــا؟ زمانــى نالش‬ ‫ســنگ خوشــش‬

ِ ِ‫شيشــه بزنــم بدان دل‬
‫�آن را كــه نــه عاشــق اســت او را بالــش‬ ِ ‫تا جنگ كند بشــنوم �آن‬
‫جنگ خوشــش‬
‫عاشــق ناقصــى كــه نــوكار ُبــ َود‬
ِ ‫وان‬ ِ ‫تــا بفــروزد ز خشــم �آن‬
‫رنــگ خوشــش‬
‫گوشــش نشــود گرم بــه شــب بى‌مالش‬ ‫چنگ خوشــش‬
ِ ‫تــا بخراشــد مــرا بــدان‬
What is night? The time for the lovers to wail and I hit the bottle of my heart against His stone
cry. heart.
For the others, it is the time to put their heads on I wanted Him to get mad, to yell at me, so that I
their pillows and sleep. could hear His voice.
Only a novice, a new lover, looks for a pillow When my Beloved gets angry, His face becomes
When he wants to get involved with Love. red.
Then, He scratches me with His beautiful nails.
Gece nedir? Âşıkların feryat edip ağladıkları za-
mandır. Gönlümün şişesini, onun taştan kalbine vurur, kı-
Âşık olmayanlar için başlarını yastığı koyup uyu- rarım.
madır. Bana kızmasını, bağırmasını isterim, onun sesini
Acemi Âşık, aşka dahil olmak için kulaklarını duyabileyim diye.
ovar. Sevgilim kızdığında, yüzü kırmızı olur.
Beni güzel tırnaklarıyla tırmalamasını isterim.

Ş 130-36 1017 1141 Ş 130-37 1011 1135


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نگــه نكــردم پــس و پيش‬،‫كارى كــردم‬
‫ چنيــن �آيد پيش‬،‫اى هــر كــه چنان كند‬
‫�آن دم كــه قضــا مكــر كنــد اى درويش‬
‫در خانــه گريــزد ِخــ َر ِد دورانديــش‬
I did something without looking backward and
forward.
Some trouble is always happening to those who
do that.
But, when fate sets its trap, the mind, which
contemplates ahead,
Runs and hides himself in the corner of the
house.
Geriye ve ileriye bakmadan işe koyuldum.
Bunu yapanların başına hep bir şey gelir.
Ey derviş, kader tuzağını hazırlarken, uzakları dü-
şünen akıl, koşar ve evinin köşesinde saklanır.
Ş 129-30 1040 1164
‫ يعقــوب مباش‬:‫ گويــد‬،‫گــر نالــه كنــم‬
‫ ا ّيــوب مبــاش‬:‫ گويــد‬،‫ور صبــر كنــم‬
‫اِشكســته نخواهدم و چون ســر ب َِكشَ ــم‬
‫ چوب مباش‬،‫بر ســر بزند كه سر مكش‬
When I wail and cry, He says, “Don’t be like
Jacob.”
When I am patient, He says,”Don’t act like Job.”
He doesn’t want me to get hurt.
But, when I revolt, He hits my head and
says,”Don’t be a rebel. It won’t be good for you.”
Feryat edip, ağladığımda, “Yâkup gibi olma” der
bana.
Sabırlı olduğumda, “Eyyüb gibi davranma” der.
Benim incinmemi istemez.
Ancak, isyan ettiğimde, başıma vurup der ki:
“İsyan etme, bu senin için iyi olmaz.”
Ş 130-38 992 1116
271
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ تو َم ُكش‬،‫غم تو هــر دم‬
ِ ‫‌كشَ ــدم‬ُ ‫گــر مى‬
‫ تــو َم ُكش‬،‫ــل تا ُبكشــندم همــه عالم‬
ْ ‫ِه‬
‫ پــاى مــزن‬،‫�آن را كــه تــو انداختــه‌اى‬
‫ هم تو َم ُكش‬،‫و�آن را كه تو زنده كرده‌اى‬
Don’t kill me, although Your sorrow kills me
every moment.
Let the whole world kill me, but don’t You!
Don’t stomp on the one whom You brought into
existence!
Don’t kill the one whom You have resurrected!
Beni öldürme, gerçi senin gamın beni her an öldü-
rüyor.
Bırak beni bütün dünya öldürsün, ama sen değil.
Var ettiğini ezme.
Aşkınla dirilttiğini öldürme.
Ş 130-39 1014 1138
‫ جيحون كنمش‬:‫ گفت كه‬،‫ چشمم‬:‫گفتم‬
‫ ُپر خون كنمش‬:‫ دلم گفت كه‬:‫گفتم كه‬
‫ درين روزى چند‬:‫ گفت‬،‫ تنم‬:‫گفتم كه‬
‫رســوا كنــم و ز شــهر بيــرون كنمــش‬
I asked, “My eyes?” He answered, “I’ll turn them into a
Jayhoun* of tears.”
I asked, “My heart?” He answered,
“I’ll fill it up with blood.”
I asked, “My body?” He answered,”I’ll shame it. In a
day or two, they’ll kick it out of town.»
* Oxus river in Central Asta.
Sordum: “Gözlerim?”
Cevapladı: “Onları Ceyhun’a çeviririm.”
Sordum: “Gönlüm?”
Cevapladı: “Onu kanla doldururum.”
Sordum “Bedenim?”
Cevapladı: “Onu rezil ederim. Bir iki gün içinde şehir-
den atarlar.”
Ş 129-32 1022 1146

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گفتــى چونى؟ بيا كــه چون روزم خوش‬
‫چــون روز همــى د ّرم و مــى‌دوزم خوش‬
‫تــا ُروىِ چــو �آتشــت بديــدم چــو ســپند‬
‫مى‌ســوزم و مى‌ســوزم و مى‌سوزم خوش‬
You asked me, “How are you?”
Come and see: I am happy, like morning.
I’m tearing everything to pieces and then
mending the pieces together again.
Ever since I saw Your fiery face,
I have kept burning, burning, and burning.
Bana, “Nasılsın?” diye sordun.
Gel ve gör; Sabah kadar hoşum.
Gündüz gibi her şeyi önce parçalayıp, sonra diki-
yorum.
Senin alevli yüzünü gördüğümden beri, bir güzel
yanıyorum, yanıyorum, yanıyorum.
Ş 129-31 1026 1150
‫مرغــان رفتند ســوىِ ســليمان به خروش‬
‫كيــن بلبــل را چــرا نمى‌مالــى گــوش؟‬
‫ بمجوش‬،‫ به خــونِ مــا در‬:‫بلبــل گفتــا‬
‫ســه مــاه ســخن گويم و نه مــاه خموش‬
Once the birds got mad and complained to
Solomon,
“Why don’t you ever reprimand this nightingale?”
“Why are you trying to hurt me?” the nightingale
replied.
“I sing only three months, but nine months I keep
silent!”
Kuşlar kızıp, Süleyman Peygambere gittiler ve de-
diler ki:
“Neden şu bülbülü azarlamıyorsun?”
Bülbül de cevap verdi: “Neden beni hırpalıyorsu-
nuz? Ben sadece üç ay konuşurum, ama dokuz ay
susarım”.
Ş 130-40 1037 1161
272
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــه بــاده لقــب نهــادم و گــه جا َمــش‬
‫ســيم خا َمــش‬
ِ ‫ گاه‬،‫گاهــى ز ِر پختــه‬
‫گــه دانــه و گاه صيــد و گاهــى دامــش‬
‫ايــن جمله چراســت؟ تــا نگويــم نامش‬
I call Him sometimes wine, sometimes the
glass.
I call Him sometimes pure gold, sometimes raw
silver.
I named Him “bait” and “trop” and “prey.”
Why all these? I don’t want to say His name.
Ona bazen şarap bazense kadeh dedim.
Ona bazen saf altın bazense ham gümüş dedim.
Ona “yem” ve “tuzak” ve “av” adlarını koydum.
Bütün bunlar neden? O’nun adını söylememek
için.
Ş 129-33 1019 1143
‫ناگــه بــزدم دســت بــه ســوىِ جيبــش‬
ّ ‫سرمســت شــدم ز‬
‫لــذ ِت �آســيبش‬
‫ ا ّمــا‬،‫دســتم نرســيد ســوىِ جيبــش‬
‫َا ْل ِم ّنــ ُة ل َّلــه كــه ببــردم ســيبش‬
Suddenly, I reached toward His neck.
His scolding had made me drunk.
My hands didn’t touch His neck,
But instead, thank God, I picked up the dimple
in His chin.
Aniden onun yakasına ulaştım.
Onun azarı beni sarhoş etti.
Ellerim yakasına değmedi, ancak Allah’a şükürler
olsun, yanağından elmasını kopardım.
Ş 130-34 1000 1124

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ همه خوش‬،‫دف من به موش دادى‬ ِ ‫نيمى‬
‫ همه خوش‬،‫كف بنده نهــادى‬ ِ ‫باقــى به‬
ِّ ‫بــا‬
‫ در ســماع �آمده‌ايــم‬،‫دف دريــده‬
‫ همه خوش‬،‫اى بــا تــو مراد و بيمــرادى‬
You left a rat to eat half of my tambourine,
While the other half was left for this slave’s
hand.
I started sema with this ripped tambourine.
But, as long as I’m with You, I feel the same way:
do I satisfy my desire or not?
Tefimin yarısını, fare yesin diye bıraktın.
Diğer yarısını da bu kölenin eline verdin.
Ve ben semâya bu yırtık tefle başladım.
Ancak, seninle olduktan sonra muradımıza ersek
de olur ermesek de.
Ş 130-41 1028 1152
‫ َن َفســى بــا مــا بــاش‬،‫هــر چنــد ملولــى‬
‫مگريــز ز يــاران و دريــن غوغــا بــاش‬
‫يــا همچــو دلــم والــه و ســودايى شــو‬
‫يــا بهــ ِر نظــاره حاضــ ِر ســودا بــاش‬
Although You are tired of it, you are still roaming
with us.
Don’t run away from friends.
Get involved.
Either be confused, like my heart, and fall with
this fight,
Or stop, sit, and just watch the lovers.
Sıkılsan da, hâlâ bizimle geziniyorsun.
Dostlarından kaçma, onlara katıl.
Ya benim gönlüm gibi şaşır sevdalara düş ya da
seyretmek için dur, sevdalara bak.
Ş 130-35 991 1115
273
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هان اى دلِ تشنه! جوى را جويان باش‬
‫ دايمــا پويــان بــاش‬،‫بى‌پــاى ميــاى‬
‫نــى �آن‌كــه درونِ ســينه بــى‌كام و زبــان‬
‫سرچشــمۀ هر گفت تويــى؟ گويان باش‬
O thirsty heart, looking for love’s river,
Don’t hesitate.
Come by running.
You are the source of all unspoken words,
Keep saying.
Ey Aşkın nehrini arayan susamış gönül, çekinme,
koşarak gel.
Sen bütün konuşulmamış kelimelerin kaynağısın.
Söylemeye devam et.
Ş 130-42 996 1120
‫عاشــق گلــزارش‬
ِ ‫هــر ديــده كــه هســت‬
‫مشــغول كجــا كنــد ســ ِر هــر خــا َرش؟‬
‫ بــار دهــد پــرگارش‬،‫گــر راســت ُبــ َود‬
‫ راســت نيايــد كارش‬،‫ور كــژ نگــرد‬
A lover who is in love with His rose garden
Never looks at the thorns of that garden.
If he is a real lover, the Beloved helps him.
If he is not, everything goes wrong.
O’nun gül bahçesine âşık bir âşık, o bahçedeki di-
kenlerle uğraşmaz.
Gerçek bir âşıksa, Sevgili ona yardım eder.
Gerçek bir âşık değilse, her şeyi ters gider.
Ş 126-3 1005 1129
 274

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عَ ــ َرض‬ ‫َا ْل َجوهَ ــ ُر َف ْقــ ٌر و ِســ َوى ا ْل َف ْقــ ِر‬ ‫امروز سماعســت و سماعست و سماع‬
‫َمــ َرض‬ ‫َا ْل َف ْقــ ُر ِشــفا ٌء َو ســ َوى ا ْل َف ْقــ ِر‬ ‫نورست و شعاعست و شعاعست و شعاع‬
‫ُغــ ُرور‬ ‫َا ْلعا َل ُــم ُك ُّلــ ُه ِخــداعٌ َو‬ ‫ ُمشاعست و ُمشاعست و ُمشاع‬،‫اين عشق‬
‫َغــ َرض‬ ‫ــم َك ْنــ ٌز و‬ ِ ‫ــن العا َل‬
َ ‫َوا ْل َف ْقــ ُر ِم‬ ‫از عقل ِوداعســت و ِوداعســت و ِوداع‬
Absence is Essence; everything else is an Today is the day of sema--sema s day, sema’s day,
attribute. sema’s day!
Absence is health; everything else is an illness. Today is the day of glory--bright day, bright day,
This world is a big headache, a great illusion. bright day! This Love is very well known, is spread
Absence is the real treasure in the world. around, covering, covering!
Today is the day Love says goodbye to reason--
goodbye, day!
Yokluk asıl olandır, diğer varolan her şey sembol-
Goodbye, day! Goodbye!
dür, gölgedir.
Yokluk sağlıktır, diğer her şey hastalıktır. Bugün semâ günüdür, semâ günüdür, semâ günüdür.
Bu dünya büyük bir baş ağrısı, kocaman bir hayal- Bugün aydınlık bir gündür, aydınlık gündür, aydınlık
dir. gündür.
Yokluk dünyadaki gerçek definedir. Bu aşk yaygınlaşır, yaygınlaşır, yaygınlaşır.
Bugün, Aşkın akla veda günüdür, veda günüdür, veda
ettiği günüdür.

Z 131-1 1042 1173 G 131-5 1046 1177

‫صــد مــوج زنــد بحــ ِر دل از با ِد ســماع‬ ‫عاشق گردد به گر ِد َاطلال و ُربوع‬

‫لايــق اِشــها ِد ســماع‬
ِ ‫هــر دل َن ُبــ َود‬ ‫زاهــد گــردد بــه ِگــر ِد تســبيح و ُركــوع‬
‫هــر دل كــه بپيوســت بــه بحــ ِر دلهــا‬ ‫لــب �آب‬
ِ ‫بــر نــان تنــد او و ايــن دگــر بر‬
‫زيــن بــاد بجوشــد و دهــد دا ِد ســماع‬ ‫غم جوع‬ ِ ‫كين را عطش �آمدست و �آن را‬
The sea of heart becomes rough With hundreds The lover turns around those lonely places where the
of waves from the wind of sema. Beloved’s tent has been set; he searches for the traces
Not everyone deserves sema. that have been left.
Only those who reach their sea of heart The devout one is busy with prostrations and the
Become exuberant and enjoy sema. rosary.
The devout one looks for bread.
The lover runs to the water; he is thirsty. The other is
Gönül denizi, semâ rüzgârı ile dalgalanır.
hungry.
O denizde yüzlerce dalga oluşur.
Her gönül, semâya lâyık değildir. Âşık, Sevgilinin çadırının kurulduğu ıssız yerlerde do-
Ancak, gönül denizlerine ulaşanlar, coşup semânın laşır durur.
tadını çıkarırlar. Geride kalan izleri arar.
Dindar, rükû yapmakla ve tesbih çekmekle meşguldür.
Dindar ekmek arar.
Âşık, suya koşar; o susamıştır, diğeri ise acıkmıştır.

G 131-1 1043 1174 G 131-3 1048 1179


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ســماع‬ ِ‫مهمــانِ توايــم مــا و مهمــان‬
‫ســماع‬ ِ‫اى جــانِ ُمعاشــران و ســلطان‬
‫ســماع‬ ِ‫هــم بحــ ِر حلاوتــى و هــم كان‬
‫ســماع‬ ِ‫�آراســته بــاد از تــو ميــدان‬
I am a guest of Yours at sema,
O Sultan of sema.
You are the soul of sema’s friend!
You are the sea of sweetness and the spring of
sema!
Sema’s place is always being adorned by You!
Semâda ben senin misafirinim.
Ey semânın sultanı, sen semâ dostlarının canısın.
Sen semâ denizinin tatlılığı ve kaynağısın.
Semâ meydanı, hep seninle şenlensin.
G 131-2 1045 1176
‫ چــون زاغ‬،‫اى بنــده ســردىِّ زمســتان‬
‫محــروم ز بلبــل و گلســتان و ز بــاغ‬
‫دريــاب كــه ايــن دَم اگــرت فوت شــود‬
‫بسيار طلب كنى به صد چشم و چراغ‬
O one who has become a slave to cold winter,
like a raven, O one who has been deprived of the
rose garden and nightingale, take this time as
your last chance, your last opportunity.
If you miss it, it will be gone forever,
Even if you look for it with hundreds of eyes and
candles.
Ey soğuk kışa, kuzgun gibi köle olan.
Ey gül bahçesinden, bülbülden mahrum kalan
kişi.
Bu son şansın, son fırsatın senin; bu fırsatı kaçırır-
san, onu yüzlerce gözle ve mumla arasan bile son-
suza dek gitmiş olur.
G 131-1 1051 1182
275
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫هــر روز بيايــد �آن ســپهدا ِر ســماع‬
‫چــون بــا ِد صبــا به ســوىِ گلزا ِر ســماع‬
‫هــم طوطــى و عندليــب در كار �آيــد‬
‫هــم گــردد هــر درخــت ُپربــا ِر ســماع‬
That sema’s master comes every day.
When He passes through the rose garden like
the morning breeze,
The parrots and the nightingales start singing,
And every fruit tree starts sema with a beautiful
rhythm.
O semâ efendisi her gün gelir.
Gül bahçesinden sabah esintisi gibi geçerken, pa-
pağanlar ve bülbüller şarkı söylemeye başlarlar.
Meyve ağaçları bu güzel ritme uyar , semâya koyu-
lurlar.
G 131-4 1044 1175
‫بلبــل �آمــد بــه بــاغ و َرســتيم ز زاغ‬
‫�آييــم بــه بــاغ با تــو اى چشــم و چراغ‬
‫چون سوســن و گل ز خويش بيرون �آييم‬
‫چــون �آ ِب روان َرويــم از بــاغ بــه بــاغ‬
We are saved from the ravens.
The nightingales have returned to the garden.
O light of my eyes, let’s go insane like the rose
and the iris,
And run from garden to garden, like running
water.
Kurtulduk kuzgundan.
Bülbüller bahçeye geri döndü.
Ey gözümün nuru, gül ve süsen çiçeği gibi kendi-
mizden geçelim.
Akarsu gibi bir bahçeden, bir bahçeye diğerine
akıp gidelim.
G 132-2 1050 1181

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گر ســاغر بگريســت به مجلس به دروغ‬
‫ تــو بنگــر بــه فروغ‬،‫دروغ او‬
ِ ‫منگــر بــه‬
‫دروغ او چــه خونهــا جوشــد‬ِ ِ‫از خــون‬
‫دوغ عشــق و�آن‌گه به چه دوغ‬ ِ ‫افتــاد به‬
If a wine glass cries pretentiously in the gathering,
Don’t believe it.
Look for its joyous sparks.
Its false blood makes so much real blood in
order to beg for boiling.
Reason has fallen into Love’s buttermilk, like a
fly, but this buttermilk is different.
Eğer şarap kadehi, mecliste yalancıktan ağladıysa,
yalanına bakma; sen onun neşeli parıltısını seyret.
Onun yalan kanında bile ne sahici kanlar coşar,
köpürür.
Akıl, Aşkın ayranına bir sinek gibi düşer, ancak bu
farklı bir ayrandır.
G 132-5 1053 1184
‫فرقــت باغ‬
ِ ‫ مگــرى چــو ابــر در‬:‫گفتــى‬
ِ ‫ بخســپ‬،‫مــن �آنِ تــوام‬
‫ايمــن بــه فــراغ‬
‫ترســم كــه چــراغ زيــ ِر طشــتى بنهــى‬
‫وان‌گاه بجويمش به صد چشم و چراغ‬
You said,”Don’t cry like a cloud because I am
separated from the garden. Don’t worry. I am
yours. Sleep peacefully.”
But, I am afraid that if you put the candle under
a basin,
I won’t find it, even if I search with hundreds of
eyes and candles.
Dedin ki: “Bahçeden ayrıldığım için bulut gibi ağ-
lama; ben seninim, huzur içinde uyu.”
Ancak, mumu, leğenin altına koyarsın da ben onu,
yüzlerce gözle ve mumla arasam bile bulamam.
G 132-7 1049 1180
276
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ دروغ‬،‫گويند كه عشق بانگ و نامست‬
‫ دروغ‬،‫عشــق خامســت‬ْ ‫اميــد‬
ِ ‫گوينــد‬
‫كيــوانِ ســعادت بــ ِر مــا در جانســت‬
‫ دروغ‬،‫گوينــد فــرا ِز هفــت بامســت‬
Don’t get mad when I set up a table, drink my
wine, amuse myself with someone else.
I have an excuse.
Yes, I gave the oath to God that I don’t have a
wound in my heart from any other love .
But, after the sun sets, can’t a person light a
candle in front of himself?
Eğer başkasıyla meclis kurar eğlenirsem, beni hoş
görünüz. Allah’a yemin ederim ki kimsenin sevgi-
sinden gönlümde yara yoktur.
Fakat, şu kadar var ki güneş batınca insan güneş
yerine elbette, önüne bir mum kor, elbette bir ışık
uyandırır.
G 132-3 1054 1183
‫مجلس َمى ســازم و لاغ‬
ِ ‫گــر بــا دگــرى‬
‫َن ْن َهــم بــه خــدا ز مهــ ِر كس بــر دل داغ‬
‫ليكــن چو فروشــود كســى را خورشــيد‬
‫در پيــش نهد بــه جاىِ خورشــيد چراغ‬
They say, “Love is a word, a sound.” It is a lie.
They say, “Love is a false expectation.” It is a lie.
They say, “Happiness, like a star, like Saturn, is in
the seventh heaven”
It is also a lie. Happiness is in our souls.
Derler ki: “Aşk bir kelime, bir sestir.” Yalan.
Derler ki: “Aşk boş bir beklentidir.” Yalan.
Derler ki: “Mutluluk, Zühal yıldızı gibi yedinci
göktedir.” Yalan.
Mutluluk içimizdedir.
G 132-4 1052 1185

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ دروغ‬،‫گوينــد كــه يــار را وفــا نيســت‬
‫ دروغ‬،‫پــس هجــر لقــا نيســت‬
ِ ‫گوينــد‬
‫ دروغ‬،‫گوينــد شــراب جانفــزا نيســت‬
‫ دروغ‬،‫گويند كه اين به پاىِ ما نيســت‬
They say, “The Beloved has no loyalty.” It is a lie.
They say, “There is no Union after a separation.”
It is a lie.
They say,”Wine doesn’t bring souls closer.” It is a
lie.
They say, “We don’t deserve this road.” It is a lie.
Derler ki: “Sevgilinin sadakati yoktur.” Yalan.
Derler ki: “Ayrılıktan sonra kavuşma yoktur.” Ya-
lan.
Derler ki: “Şarap ruhları yakınlaştırmaz.” Yalan.
Derler ki: “Biz bu Aşk yolunu hak etmiyoruz.” Ya-
lan.
G 132-6 1055 1186
‫امــروز َطوافســت و َطوافســت و َطواف‬
‫ديوانــه ُمعافســت و ُمعافســت و ُمعــاف‬
‫نى جنگ و َمصافست و َمصافست و َمصاف‬
‫وصلست و زَفافســت زَفافست و زَفاف‬
Today is the day of tavaf,* the day of turning,
turning, turning!
All the sins of Love’s insane ones are forgiven,
forgiven, forgiven.
Today is not a day for a fight or an argument.
It is the day of Union--the day of wedding, wedding,
wedding!
* Circum navigation of the Kaaba.
Bugün tavâf günüdür, tavâf günüdür, tavâf günüdür.
Aşk delisinin suçu bağışlanır, bağışlanır, bağışlanır.
Bugün kavga veya savaş günü değil, dostluk günü-
dür.
Bugün buluşma günüdür, düğün günüdür, düğün-
dür.
F 133-3 1061 1192
277
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ شكاف‬،‫از دل ســوىِ دلدار شكافست‬
‫ ُمعاف‬،‫ ُمعافست‬،‫وان كس كه نداند اين‬
‫ َمصاف‬،‫هر روز درين حلقه َمصافســت‬
‫ گزاف‬،‫مى‌پنــدارى كــه ايــن گزافســت‬
There is an open window to the Beloved in a
lover’s heart.
But, if one doesn’t know it, he is also excused.
There is Love and friendship in our circle.
You may think that these are just empty words,
but they are not.
Âşığın gönlünde, Sevgiliye açık bir pencere var.
Ancak bunu bilemeyen de bağışlanır.
Bu âşıklar topluluğunda aşk ve dostluk var.
Bunların sadece boş sözler olduğunu düşünebilir-
sin, ama değiller.
F 132-1 1060 1191
‫زنگى امشــب چو شدستى به َمصاف‬ ِ ‫با‬
‫از ســينۀ خــود ســينۀ شــب را بشــكاف‬
‫در كعبــۀ عُ شّ ــاق طوافــى مى‌كــن‬
‫دريــاب كــه كعبــه مى‌كند با تــو طواف‬
Since You have started fighting with the night’s
negro,
Shoot an arrow in your chest and hit the night
in its heart.
Keep turning around the Kaaba of Love so many
times
That one day, the Kaaba will come to turn around
you.
Mademki bu gecenin zencisiyle savaşa girdin, göğ-
süne bir ok atarak geceyi kalbinden vur.
Aşk kâbesinin etrafında öyle dön ki bir gün Kâbe
de seni tavaf etsin.
F 133-4 1059 1190

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در فقــر فقيــر بــاش و در صفوت صاف‬
‫بــا فقــر و صفــا در�آ تــو در ُروىِ مصاف‬
‫خصــم تو صــد تيــغ بــر�آرد از لاف‬
ِ ‫گــر‬
‫ نزنــد زخــم گــزاف‬،‫چــون هيــچ نبينــد‬
Annihilate your self into Non-Being.
Be pure in purity.
Come to the fighting line with a clear heart
unrapped up by Absence.
Although the enemy’s words are like hundreds
of swords,
They will not see you, so they will not hurt you.
Yoklukta yok ol, saflıkta arı duru ol.
Savaş safına, tertemiz bir gönülle, yokluğa bürüne-
rek gel.
Düşman, sözleriyle yüzlerce kılıç sallasa bile, seni
göremez, seni saçma sözlerle yaralayamaz.
F 132-2 1058 1189
‫مهمانــى تــو نيســت دو ســه روز گزاف‬
ِ ‫�آن طــاق كــه نيســت جفتش انــدر �آفاق‬
‫خــوانِ تو گرفته َاســت از قــاف به قاف‬
‫ ُمعاف‬،‫ ُمعافست‬،‫گر فتنه شــود كســى‬
‫بــر شــمع كنــد هميشــه پروانــه طــواف‬
Your hospitality lasts longer than a couple of
days.
Your table of kindness spreads from one side
of the universe to the other. Anybody who falls
under Your spell is pardoned,
Like a moth who keeps turning around the
candle.
Misafirperverliğin birkaç gün değildir.
Senin sofranın lütfu, evrenin bir ucundan bir ucu-
na yayılır.
Kim Senin büyüne kapılmışsa, bağışlanır.
Pervâne, mumun çevresinde durmadan döner du-
rur.
F 133-6 1056 1187
278
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گوينــد مــرا چنــد بخنــدى ز گــزاف؟‬
‫ گفتت همه لاف‬،‫كا َرت همه عشرتست و‬
‫ صفرا مى‌باف‬،‫اى خصــم چو عنكبوت‬
‫ســيمرغ طربنــاك شناســد ُكــ ِه قــاف‬
ِ
They ask me, “How long will you be laughing in vain?
Fun, games and drinking are all you do. Your talks are
nonsense!”
O enemy, keep weaving your web like a spider.
But, the merry Simurgh knows the splendor of
Kafdag.*
* Legendary mountain, surrounded by the world. Home
of Persian paradise bird of good luck (Simurgh).
Bana diyorlar ki: “Daha ne kadar boş yere güleceksin?
Tek yaptığın, eğlenmek, oyun oynamak ve şarap içmek.
Konuşmaların anlamsız.”
Ey düşman, ağını bir örümcek gibi örmeye devam et.
Ancak, Kaf dağının güzelliğini Zümrüdü Anka kuşu
bilir.
F 133-5 1057 1188
‫بــا بنده بباخت ُجفــت و طاقى به ِوفاق‬
‫پس گفت مرا كه طاق خواهى يا جفت؟‬
‫ به تو جفت و از همه عالم طاق‬:‫گفتم‬
The One who is the only One in the universe
asked me,
“Do you want to be odd or even?”
I said, “I want to be odd in the universe,
And l want to be even with You.”
Evrende tek olan, bana sordu:
“Tek mi çift mi olmak istersin?”
Dedim ki: “Evrende tek olmak isterim ve Seninle
çift.”
K 133-1 1062 1193

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خوب اخلاق‬ْ ‫�آن كــس كه تــرا بديد اى‬
‫در حال دهد َك ْون و مكان را سه طلاق‬
‫مه را چه طراوت؟ و ز َُحل را چه َم َحل؟‬
‫ انــدر �آفــاق‬،‫طلعــت �آفتــاب‬
ِ ‫بــا‬
O Beautiful, the one who sees You Divorces time
and place three times.
What is the Moon’s beauty, where does Satürn
stand in the universe
In front of the brightness of Your Sun.
Ey Güzel, Seni gören varlığı da mekânı da üç kere
boşar.
Evrende Senin güneşinin parlaklığının yanında
ayın güzelliği nedir ki?
Zühal yıldızının yeri mi var?
K 133-2 1063 1194
‫تمكيــن و قــرا ِر مــن كه دارد در عشــق؟‬
‫مســتى و خُ ما ِر من كه دارد در عشــق؟‬
‫طلــب �آب و نــگارم چــون بــاد‬
ِ ‫مــن در‬
‫پــاىِ مــن و يــا ِر من كه دارد در عشــق؟‬
Who else is as persistent and constant in Love as
I am?
Who else has my drunkenness in Love?
I am like a thirsty man who is looking at water.
My Beloved is flying like the wind. Who else has
a beloved like my Beloved?
Aşktaki karar ve sebatım kimde var?
Kim benim kadar aşk sarhoşu olur?
Ben, suyu arayan, susamış biri gibiyim.
Sevgilim rüzgâr gibi uçuyor.
Sevgilim gibi kimin Sevgilisi var?
K 133-4 1066 1197
279
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عاشــق‬ ِ‫اى داروىِ فربهــى و جــان‬
‫عاشــق‬ ِ‫فربــه ز خيــالِ تــو روان‬
‫عاشــق‬ ِ‫شــيرين ز دهــانِ تــو دهــان‬
‫عاشــق‬ ِ‫جــان بنــده‌ات اى جان و جهان‬
O remedy for health and happiness,
The lover’s soul gets its strength from You.
The sweet taste in the mouth of lovers comes
from Your mouth.
O One who is the soul, the universe of lovers,
lovers are slaves to You.
Ey sağlık ve mutluluğun dermanı olan;
Âşıklar, ruhunu ve gücünü Senden alır.
Âşıkların ağzındaki tatlılık, Senin ağzından gelir.
Ey âşıkların canı, cihanı.
K 133-3 1064 1195
ِ‫ــذ ِه ْا َلا ْشــوٰاق‬ ِ ‫ــل ٰه‬ َّ ‫َلــ ْو ٰك َان َا َق‬
ْ ‫ِللشَّ ْــم ِس ل أ� ْذ ِه َل‬
ِ‫ــت عَ َلــی َا ْل ُعشَّ ــاق‬
ِ‫َلــ ْو ُق ِّس َــم َذا ْل َهــ َوی عَ َلــی َا ْل ُعشَّ ــاق‬
‫یــع ا ْلبٰا ِقــی‬ ُ ‫َا ْل ُعشْ ــ ُر َل ُه ْــم َو ِلــی َج ِم‬
If the sun had as much pleasure and excitement
in Love as I do,
It would have never risen; it would be simply
collapsed.
If Love were to be divided among all the lovers
in the world,
Then one-tenth would go to them, the rest of it
to me.
Güneş, benim kadar Aşktan zevk ve heyecan duy-
sa, kendini kaybeder, doğmasını unuturdu.
Bütün Aşklar, dünyadaki âşıklar arasında paylaştı-
rılsaydı, onda biri onlara, geri kalanı bana düşerdi.
K 134-6 --- 1198

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــر روز بــه نــو بر�آيــد ايــن دلبــ ِر عشــق‬
‫در گــردنِ مــا درافكنــد دفتــ ِر عشــق‬
‫ايــن خــار از �آن نهــاد حــق بر د ِر عشــق‬
‫تــا دُور شــود هــر كــه ندارد ســ ِر عشــق‬
This beauty of Love appears uniquely beautiful
every day.
Every day He hangs a different book of Love
around my neck.
God put those thorns next to Love’s door
In order to stop all of those who don’t have Love
in their hearts!
Şu Aşk güzeli, her gün ayrı bir güzellikle karşıma
çıkar.
Boynuma her gün başka bir Aşk kitabı asar.
Gönlünde aşk olmayanları durdurmak için Allah,
o dikenleri Aşk kapısının önüne koyar!
K 134-5 1065 1196
‫ــت بــاز بــاش و بــا ِك ْبــ ِر پلنــگ‬
ِ ‫هم‬ّ ‫بــا‬
‫زيبــا بــه گــ ِه شــكار و پيــروز بــه جنــگ‬
‫كــم كــن بــ ِر عندليــب و طــاووس درنــگ‬
‫كانجــا همــه �آفتســت و اينجــا همــه رنگ‬
Be a falcon in effort, a tiger in greatness.
Be an expert in hunting, a brave in war.
Don’t hang around with the peacock and
nightingale.
One is conceited, the other talks too much.
Himmette şahin ol, büyüklükte kaplan.
Avcılıkta uzman ol, savaşta kahraman.
Tavuskuşu ve bülbül ile eğlenme, onlardan uzak
dur.
Biri kendini beğenmiştir, diğeri ise çok konuşur.
K 134-3 1077 1210
280
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ چه صلح و چه جنگ‬،‫�آنجا كه عنايتست‬
‫چهتسبيحوچهچنگ‬،‫وانجاكهبهعكساست‬
‫ چه ُرومى و چه زنگ‬،‫وان كس كه قبولست‬
‫ ور نى ســر و ســنگ‬،‫تســليم و رضــا بايد‬
Peace and war are the same in the places where
there is God’s grace and favor.
If not, what’s the use of the rosary and organ?
The believers from the land of Rum or a negro
from far away are the same.
Each one has either to surrender to God or hit his
head against the stone of his pride.
Allah’ın lütfu ve ihsanı olduğu yerde, barış veya savaş
aynı şeydir.
Ancak, aksi olunca tesbih nedir, çeng nedir?
İster Rum halkı olsun, ister zenci, inananlar aynıdır.
Her kişi ya Allah’a teslim olur ya da başını gurur ta-
şına vurur.
K 134-1 1072 1205
‫صحبت نادان ســنگ‬
ِ ِ‫بــر زن به ســبوى‬
‫دامــن زيــركانِ عالــم زن چنــگ‬
ِ ‫بــر‬
‫بــا نااهــلان مكــن تو يك لحظــه درنگ‬
‫�آيينــه چــو در �آب نهــى گيــرد زنــگ‬
Throw a stone at the jar of the ignorant one;
Grab the skirt of the wise. Don’t waste a moment
with incompetents, or
The mirror will be rusted, as if it were dipped
into water.
Cahilin testisine bir taş at, bilge kişilerin eteklerine
sarıl.
Beceriksiz olanlarla bir anını harcama.
Ayna, suya düşünce paslanır.
K 134-2 1076 1209

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چنگ خودت بگيرم اندر بر تنگ‬ِ ‫چــون‬
‫وز پــردۀ عشّ ــاق بــر�آرم �آهنــگ‬
‫گــر زانكــه در �آبگينه خواهى زد ســنگ‬
‫ اينك من و ســنگ‬،‫خدمــت تو بيايم‬
ِ ‫در‬
I will take you in my arm and play a tüne in the
ushak* mode.
If You want to throw a stone at my glass heart,
I’ll come to Your temple.
Here is the stone, and here am I.
*A mode of Neareastern music.
Seni çeng gibi kucağıma alır, uşşak makamından
nağmeler çıkarırım.
Cam gibi olan kalbime taş atmayı istersen, senin
hizmetine geleyim, hazırım.
İşte taş burada ve işte ben buradayım.
K 135-9 1071 1204
‫حاشــا كــه شــود ســينۀ عاشــق غمنــاك‬
‫يــا از ُجــ ِز عشــق دامنــش گــردد چــاك‬
‫حاشــا كــه بخفــت عاشــقى انــدر خاك‬
ِ ‫ كجــا ر َود؟ در �آن‬،‫پاكســت‬
‫عالــم پــاك‬
The lover’s heart never grieves.
Nothing but Love ever affects him.
A real lover is never buried in a grave.
Since he is pure and clean, he goes to the world
of purity.
Âşığın gönlü hiçbir zaman gam yemez.
Onu aşktan başka bir şey etkilemez.
Gerçek âşık, hiçbir zaman mezara gömülmez.
O saf ve temiz olduğu için saflığın dünyasına gi-
der.
K 135-10 1069 1201
281
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جســم �آدم چالاك‬
ِ ‫طلســم‬
ِ ‫چون گشــت‬
‫بــا خــاك در �آميختــه شــد گوهــ ِر پــاك‬
‫جســم طلسم را چو بشكست افلاك‬ ِ ‫�آن‬
‫پاكــى بــ ِر پــاك رفــت و خاكــى در خاك‬
Adam’s body is made of pure pearl and clay.
When fate reveals the secret of that mixture,
The pearl ascends to purity, and clay returns to
clay.
Âdem’in bedeni, saf inci ve topraktan yapılmıştır.
Kader bu karışımın sırrını ortaya çıkardığında, inci
temizliğe yükselir ve toprak, toprağa döner.
K 134-4 1067 1200
‫خنديــد َفــ َرح تــا بزنــى انگشــتك‬
‫گرديــد قــدح تــا بزنــى انگشــتك‬
‫بنمودمــت ابــروىِ خــود از زيــ ِر نقــاب‬
‫ تا بزنى انگشــتك‬،‫چــون قــوس و ُقــ َزح‬
Joy smiled at you for snapping your finger.
A glass is served to you for snapping your finger.
Behind the veil, I show to you the eyebrow like a
rainbour Just for snapping your finger.
Küçük parmağını oynatasın diye neş’e sana gülüm-
sedi.
Parmağını oynatınca sana bir kadeh sunuldu.
Sırf parmağını oynatman için sana peçenin arka-
sındaki gökkuşağı gibi kaşı gösterdim.
K 134-5 1068 1202

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در بحــ ِر صفــا گداختــم همچــو نمــك‬
‫ نه يقين مانْد نه شك‬،‫نى كفر و نه ايمان‬
‫انــدر دلِ مــن ســتاره‌يى پيــدا شــد‬
‫گم گشــت در �آن ســتاره هر هفت فلك‬
I have been dissolved in the sea of purity like
salt.
Neither faith nor doubt remain in me.
No belief, no heresy remain in me.
A shining star has appeared in my heart,
Such a star that the seven layers of sky have
disappeared into it.
Saflığın denizinde bir tuz gibi eridim.
İçimde ne küfür kaldı ne iman ne inanç kaldı ne
şüphe.
Gönlümde parlak bir yıldız belirdi.
Öyle bir yıldız ki yedi katlı gökyüzü o yıldızın için-
de yok olup gitti.
K 135-7 1070 1203
‫مى‌گــردد اين ُروىِ جهان رنگ به رنگ‬
‫از پــرده همى‌بينــد معشــوقه َشــ ْنگ‬
‫ايــن لــرزۀ دلهــا همــه از معشوقيســت‬
‫ دنگ‬،‫عشق ويست نُه فلك چون ما‬ ِ ‫كز‬
While the Beloved is looking behind the
curtain,
The world’s face changes from one color to
another.
All hearts tremble.
Nine levels of sky are as confused as we are and
whirl because of His Love.
Sevgili, perdenin arkasından bakarken, dünyanın
yüzü renkten renge değişir. O’nun Aşkından, bü-
tün gönüller titrer.
Dokuz gök bizim gibi şaşkın,
O’nun Aşkından döner durur.
K 135-6 1074 1207
282
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ چنگ‬،‫دامن عشّ ــاق زن اى دلشــده‬ ِ ‫در‬
‫ميــوه ز درخــت خويــش ســازد �آونــگ‬
‫ زنگ به زنگ‬،‫ُرومــى به ســوىِ ُروم َب َرد‬
‫انگــور ز انگــور همــى گيــرد رنــگ‬
O lover, grab the skirt of another lover!
A fruit cannot ripen alone, but only on the tree
of its kind.
The people of Rum get along with other Rum,
Negroes with Negroes.
Even grapes are matured by looking at each
other.
Ey âşık, başka bir âşığın eteğini tut.
Bir meyve sadece kendi ağacında olgunlaşır.
Rum insanları, diğer Rumlarla anlaşır, zenciler ise
zencilerle.
Üzüm, üzüme baka baka kararır.
K 135-11 1073 1206
‫يك‌چنــد ميــانِ خلــق كرديــم درنــگ‬
‫ نه رنگ‬،‫زيشــان بــه وفا نه بوى ديديــم‬
‫�آن بِــ ْه كــه نهــان شــويم از ديــدۀ خلــق‬
‫چون �آب در �آهن و چو �آتش در ســنگ‬
For the little time I spent with people,
I didn’t smell the scent of loyalty, nor did I see
the color of it.
It would be best if I hid myself from their eyes,
Like water in iron or fire in stone.
İnsanlarla geçirdiğim kısa zaman içinde sadakatin
ne kokusunu aldım ne de rengini gördüm.
Demirdeki su gibi veya taştaki ateş gibi kendimi
halkın gözünden gizleyeyim.
K 135-8 1075 1208

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نخنديد چو گل‬،‫�آن كس كه ترا ديد و‬
‫ماننــد دهــل‬
ِ ‫از جــان و خــرد تهيســت‬
‫َگ ْبــ ِر ابــدى باشــد كــو شــاد نشــد‬
‫دعوت ذوالجلال و ديدا ِر ُر ُسل‬ِ ‫از‬
The one who sees You, but doesn’t
smile like a rose has a mind and soul which are
empty, like a drum.
The one who doesn’t hear God’s
invitation, doesn’t enjoy seeing the
prophets’ faces remains as an infidel for as long
as he lives.
Sevgilim, seni gören, ama gül gibi
gülmeyenin, aklı ve ruhu bir davul gibi
boştur.
Allah’ın davetini duymayan, peygamberlerin yü-
zünü görmekten mutlu olmayan, ebedi olarak
kâfir kalacaktır.
L 136-3 1094 1228
‫ خروشــان مى‌نــال‬،‫�آواز گرفتســت‬
‫ واقــف از حــال‬،‫زيــرا شنواســت يــار و‬
‫�آوا ِز خَ راشــان و گلــوىِ خســته‬
‫پيش كمال‬ِ ‫نالان ز زوالِ خويش در‬
People’s wails and cries fill up all the air.
You cry and wail, too.
The Beloved listens.
He listens to all of the yells and screams which
come from o ur sore throats,
All the cries of mortality in front of perfection.
İnsanların feryatları ve ağlamaları her yanı doldur-
du.
Sen de feryat edip ağla, çünkü Sevgili duyuyor ve
halini biliyor.
O bizim, ağrıyan boğazımızı yırtarak çıkan feryat,
olgunluğun karşısında kendisinin yok olup gidişi-
ne feryat ediyor.
L 138-20 1084 1218
283
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
ِ ‫�آن مى كه گشــود‬
‫مرغ جان را پر و بال‬
‫جان را برهانيد ز سيرى و ملال‬
‫ســاقى عشقســت و عاشــقان مالامــال‬
‫از عشــق پذيرفتــه و بــر ماســت حــلال‬
The wine that opens the wings of soul’s bird
Never tires and bores us.
Love is the cupbearer of that wine.
Lovers drinks gladly from Love’s hand.
That wine is helal* for us.
*Religiously permitted.
Can kuşunun kanatlarını açan şarap, bizi hiçbir za-
man yormaz ve sıkmaz.
Aşk, o şarabın sâkîsidir.
Âşıklar, aşkın elinden seve seve içerler.
O şarap, bize helâldir.
L 138-19 1078 1212
‫از عقــل دليــل �آيــد وز عشــق خليــل‬
‫ايــن �آ ِب حيــات دان و �آن �آ ِب ســبيل‬
‫در چــرخ نيابــى تــو نشــانِ عاشــق‬
‫در چــرخ در�آيــى بــه نشــانهاى رحيــل‬
Only proof comes from the mind.
From Love comes the beloved, the friend.
The former is dirty water.
The latter is the water of life.
You may ascend to the sky with signs and
evidences, but you won’t find any trace of lovers
there.
Akıldan delil doğar, Aşktan ise Dost ve Sevgili.
Aşktan gelen Dost, bengisu gibidir.
Aklın delili, sel suyuna benzer.
Gökyüzüne izlerle ve belirtilerle çıkabilirsin.
Ancak Âşıkların izlerini orada göremezsin.
L 137-17 1098 1232

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
ُ ‫ اى ِم‬،‫از من زر و دل خواســتى‬
‫هرگ ِسل‬
‫ح ّقــا كــه نه ايــن دارم و نــى �آن حاصل‬
‫زر كو؟ ز ِر كه؟ زر از كجا؟ مفلس و زر؟‬
‫دل كو؟ دلِ كه؟ دل از كجا؟ عاشق و دل؟‬
O Love, You asked for gold and a heart from
me;
Go away, O Love. I have neither one.
Where did you see a beggar having gold?
Where did you see a lover having a heart?
Ey Aşk, benden altın ve gönül istedin; uzaklaş ben-
den.
Gerçekten de bende ikisi de yok.
Bir dilencide altın olduğu nerede görülmüş?
Bir Âşığın, gönlü olduğu nerede duyulmuş?
L 135-1 1091 1225
‫اين عشق كمالست و كمالست و كمال‬
‫اين َن ْفس خيالســت و خيالست و خيال‬
‫اين نور جلالســت و جلالست و جلال‬
‫امروز وصالســت و وصالســت و وصال‬
Love is completion, completion, completion!
The self is imagination, imagination,
imagination!
This Divine light is Majesty, Majesty, Majesty!
Today is the Day of Union, Union, Union!
Bu aşk, olgunluktur, olgunluktur, olgunluk.
Bu nefis hayaldir, hayaldir, hayal.
Bu ululuk ışığıdır, ululuk ışığıdır, ululuk ışığı.
Bugün buluşma günüdür, buluşma günüdür, bu-
luşma günü.
L 136-4 1083 1217
284
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اســرا ِر حقيقــت نشــود حــل بــه ســؤال‬
‫درباختــن حشــمت و مــال‬
ِ ‫نــى نيــز بــه‬
‫پنجه ســال‬
َ ‫تــا ديــده و دل خــون نكنى‬
‫از قــال كســى را َن ُبــ َود راه بــه حــال‬
The secret of Truth cannot be understood by
asking questions, gathering information, or
spending all your wealth and belongings.
If you haven’t cried for fifty years with bloody
tears, if you haven’t burned your heart out,
You can’t find the way from this world to
ecstasy.
Gerçeğin sırrı, soru sorarak, bilgi toplayarak ya da
bir servet harcanarak öğrenilemez.
Elli sene kanlı gözyaşı akıtmadıysan ve kendinden
geçerek kalbini yakmadıysan, sözden vecde giden
yolu bulamazsın.
L 135-2 1085 1219
‫ُپــر از عيس َيســت ايــن جهــان مالامــال‬
‫دجــال؟‬ ِ ‫كــى ُگنجــد در جهــان ُق‬
ّ ‫مــاش‬
ِ ‫شــور�آبۀ‬
‫تلــخ تيــره‌دل كــى گنجــد؟‬
‫شــك جهان ُپرســت از �آ ِب زلال‬
ِ ‫چون َم‬
Since this world is filled up with Jesus,
The deccal’s* substance can’t fit here.
The universe is like a leather bottle filled with pure
water.
The turbid water of a black heart can’t get into it.
*An evil creature that will appear shortly before
doomsday (antichrist). (antichrist).
Bu cihan, İsa’larla doludur.
Cihana Deccal’ın* kumaşı nasıl sığsın ki?
Dünya, bir tulum gibi saf ve temiz su ile doludur.
Kötü gönüllerin bulanık suyu, nasıl bu tuluma sığsın
ki?
*Deccal-Kıyamet gününden hemen önce belirecek kötü
yaratık.
L 138-21 1081 1215
 285

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫جانى دارم َلجوج و سرمســت و ُفضول‬
‫وان‌گــه يــارى نــازك و بى‌صبــر و ملــول‬
‫از مــن ســوىِ يا ِر من رسولســت خداى‬
‫وز يــار به ســوىِ من خدايســت رســول‬
I have a soul--obstinate, drunk, indiscreet.
I have a Beloved--delicate, impatient, easily
bored.
That is why God is my messenger to my Beloved
And from my Beloved to me.
İnatçı, sarhoş, düşüncesiz bir canım var.
Kırılgan, sabırsız ve çabuk sıkılan bir Sevgilim var.
Benden Sevgiliye; Sevgiliden bana elçidir Tanrı.
‫حاشــا كــه كنــد دل بــه دگر جــا منزل‬
‫دور از دلِ من كه گردد از عشق خجل‬
‫ غي ِر �آ ِب تو نخو ْرد‬،‫چشمم چو ِش ُك ْفت‬
‫هــم ســرمۀ ديــده‌اى و هــم قــ ّو ِت دل‬
My heart never stays anywhere but in my Love’s
place.
Anyone who is ashamed of Love should stay
away from me.
I have drunk only Your water since my eyes were
opened.
You are the salve for my eyes and the power over
my heart.
Gönlüm, Aşk yerinden başka hiçbir yerde kalmaz.
Aşktan utanan benden uzak dursun.
Ben, gözlerimi açtığımdan beri sadece Senin suyu-
nu içtim.
Sen gözlerimin merhemi, gönlümün gücüsün.

L 136-5 1095 1229 L 136-6 1090 1224

ْ ‫ناديــك ت‬
‫َعــال‬ َ ‫ــن الــ ِّزقِ ُي‬ َ ‫َا ْلخَ ْمــ ُر ِم‬ ‫ممكن �آن نيســت كه بــردارم دل‬
ِ ‫خــود‬
‫الا ْشــغال‬ َ ‫ميــع‬
َ ‫َوا ْق َط ْــع ِل ِوصا ِلنــا َج‬ ‫�آن بِــ ْه كــه بــه ســوداىِ تــو بســپارم دل‬
‫الا ْحــوال‬َ ‫ُف ْزنــا َو َص َف ْونــا َو َســ َب ْقنا‬ ‫عشــق تــو نســپارم دل‬
ِ ‫غــم‬
ِ ‫گــر مــن بــه‬
َ ‫ــق بِال ّن ْج َــد ِة ُر‬
‫وح ال ُع ّمــال‬ ْ ‫َك‬
َ ‫ــى ُن ْع ِت‬ ‫دل را چــه كنــم؟ بهــ ِر چــرا دارم دل؟‬
Wine opened its mouth from the cupbearer’s hand to Since there is no way to separate my heart from
tell you, Your Love,
“Come, quit whatever you are doing. Come meet us.” I might as well give it to Your Love.
They made us guests here. What can I do with a heart that doesn’t burn
They cared for us. with the sorrow of Love?
Due time has passed; we are mature.
What is its use to me? What should I save it for?
But, the ones who stayed busy with work cannot be
freed by their bravery.
Mademki gönlümü, aşkından ayırmama imkân
Şarap, sâkînin elinden seslenerek, sana diyor ki: yok, sevdana gönül vermem daha iyi.
“Gel, her ne yapıyorsan bırak, gel bizimle tanış. Gönlümü aşk yoluna vermedikten sonra ne yapa-
Bizi burada misafir ettiler, bizi doyurdular. yım gönlü?
Zaman geçti, olgunlaştık. Ne işime yarar?
Ancak, işleriyle meşgul olanlar, meşgul olduklarından Ne diye saklayım şu gönlü?
özgür olamazlar.”

L 138-18 1099 1233 L 138-22 1089 1223


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در خاموشــی چرا شــوی كنــد و ملول؟‬
‫ اصول‬،‫ كه اصولست‬،‫خو كن بخموشی‬
‫خود كو خمشی؟ �آنك خمش می خوانی‬
‫ پیامست و رسول‬،‫صد بانگ و غریوست‬
Why do you get bored while you are silent? Make
a habit of keeping silence; it is important. In fact,
in silence, there are hundreds of yells, screams,
and words.
The One who knows how to keep silence sends
you hundreds of messages and emissaries.
Susunca neden daralırsın ve sıkılırsın?
Susmayı alışkanlık edin; temel olan budur.
Aslında susmakta, yüzlerce feryat ve haykırış var-
dır.
Susmayı bilen, sana yüzlerce haberler, yüzlerce el-
çiler gönderir.
L 136-7 --- 1230
‫عشــقى بــه كمــال و دلربايى بــه جمال‬
‫دل ُپر ســخن و زبان ز گفتن شــده لال‬
‫زيــن نادره‌تــر كجــا ُبــ َود هرگــز حــال؟‬
‫پيــش مــن روان �آ ِب زلال‬ِ ‫مــن تشــنه و‬
A perfect love and a most beautiful beloved!
My heart is filled with words, but my tongue is
tied and mute.
It can’t be more bizarre than this: I am thirsty.
Pure, clean water is flowing in front of me, but I
can’t drink.
Aşkım mükemmel, sevgilim güzel.
Gönlüm kelimelerle dolu, ancak dilim tutuk ve
sessizim.
Bundan daha tuhafı olamaz.
Susadım ve saf temiz su önümde akıyor, ancak ben
içemiyorum.
L 136-9 1082 1216
286
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در عشــق نــوا ُجــ ْز ْو زنــد �آن‌گــه ُكل‬
‫ �آن‌گه ُمل‬،‫در بــاغ نخســت غــوره ُبــ َود‬
‫فصل بهار‬ِ ‫اينست دلا قاعده در‬
‫در بانــگ شــود گربــه و �آن‌گــه بلبــل‬
In Love, with the first bite, a piece starts
singing.
Then, the whole sings.
At first, grapes come to a vineyard unripe and
only later become ready to be crushed for wine.
This is the rule of spring, O my Love.
At first, the cat meows.
Then, the nightingale sings.
Aşkta, önce cüz nağmeye başlar, sonra bütün gelir.
Bağa ilk koruk gelir, sonra şaraplık üzüm.
Sevgilim, baharın kuralı budur; önce kedi miyav-
lar, sonra bülbül öter.
L 136-8 1092 1226
‫عشقى دارم پاكتر از �آ ِب زلال‬
‫باختــن عشــق مــرا هســت حــلال‬
ِ ‫ايــن‬
‫عشــق دگــران بگــردد از حال بــه حال‬
ِ
‫عشــق مــن و معشــوقِ مرا نيســت زوال‬
ِ
My Love is cleaner than pure, clean water.
Gambling with that Love is permissible for me.
The love of others changes from one person to
another, from one time to the next.
But, my Love, my Beloved never ends.
Benim Aşkım saf, temiz sudan daha temizdir.
Bu aşk oyunu, şehvetle ilgili olmadığı için bana
helâldir.
Başkalarının aşkları halden hale döner.
Ancak benim Aşkım, hiçbir zaman bitmez.
Benim Sevgilim ölümsüzdür.
L 136-10 1080 1214
 287

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عمــرى بــه هــوس در تك و تــاز �آمد دل‬ ‫ــن اِ ْشــتِياقٍ َو ُف ُصــول‬

ْ ‫ــل ِم‬ ٌ ‫ِع ْنــدى ُج َم‬
‫روح دلنــواز �آمــد دل‬ ِ ‫تــا محــر ِم‬ ٍ ‫ــن َشــ ْر ُحها ب ُِك ْت‬
‫ــب َو َر ُســول‬ ُ ‫لا ُي ْم ِك‬
‫در �آ ِخــ ِر كار رفت و جان پاك بســوخت‬ ُ
‫الحــال َي ُحــول‬ َ ‫ــل َا ْن َتظِ ــ ُر ال َّز‬
‫مــان َو‬ ْ ‫َب‬
‫انصــاف بــده كــه پاك‌بــاز �آمــد دل‬ ‫َا ْن َي ْج َم َــع َب ْي َننــا َف ُت ْصغــى َو َا ُقــول‬
My heart had spent life with whims and desires. O Beloved, there is so much in my heart to say
Then, it became a confidant of the soul that about longing and separation
caresses hearts. That it is difficult to explain with words.
In the end, it sacrificed all its belongings to Love But, I am waiting for the time when we meet.
and was entirely burned. Then, I will tell and you will listen.
And, as you can see, my heart has returned, pure
and clear. Ey sevgili, gönlümde özleme ve ayrılığa ait çok söz-
ler var.
Günlüm bir ömür boyunca heveslere ve isteklere Bunları, yazılarla, elçilerle anlatmaya imkân yok.
kapıldı. Karşılaşacağımız zamanı bekliyorum.
Sonra, gönülleri okşayan canın sırdaşı oldu. O zaman ben anlatacağım, sen dinleyeceksin.
Sonunda, bütün sahip olduklarını Aşk için feda
etti ve tamamen yandı.
İnsaf et, anla ki gönül arınıp geri döndü.

L 137-11 1087 1221 L 137-12 1101 1235

‫مــردا منشــين جــز كه بــه َپ ْه ُلــوىِ رجال‬
‫خــوش باشــد �آينــه بــه َپ ْه ُلــوىِ ِصقــال‬
‫يارب چه طــرب دارد جان َپ ْه ُلوىِ جان‬
‫�آن ســنگ ُبــ َود فتــاده َپ ْه ُلــوىِ ســفال‬
Sit next to a man and nowhere else.
It is nice for a mirror to sit next to the one who
cleans it.
O my God, how much pleasure one soul gets if
he sits next to another soul.
He becomes a jewel next to a broken jar.
Ey er kişi, erlerin yanlarına otur, başka bir yere de-
ğil.
Aynanın, cilacının yanı başında olması hoştur.
Ya Rabbi, bir can, başka bir canın yanında oturursa
çok zevk alır, mutlu olur.
Saksı kırıkları iken değerli taşa döner.
‫يــت موســى قيــل‬ِ ‫هرگــز َن ُبــ َود ز �آ‬
‫ پــردۀ موســيقيل‬،‫عشــق ويســت‬
ِ ‫كــز‬
‫ رســان تــا ده ميــل‬،‫�آواز بلنــد كــن‬
‫بانــگ تــو ماهيانِ جــان را چون نيل‬
ِ ‫اى‬
No one can talk about Moses’s miracle.
His curtain turned as thin as hair because of his
Love.
O one whose voice became the Nile for the fish
of souls,
Raise your voice so it will be heard for miles and
miles.
Kimse Musa’nın mucizesi hakkında konuşamaz.
Musa’nın perdesi bile onun aşkından kıla dönmüş-
tür.
Ey, sesi ruh balıklarına Nil olmuş güzel, sesini yük-
selt de on millik yerden duyulsun.

L 137-13 1079 1213 L 138-24 1097 1231


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــاهد دل‬
ِ ‫شــاهد ديــده‌اى و هــم‬
ِ ‫هــم‬
‫اى ديــده و دل ز نــو ِر ُروىِ تــو خجــل‬
‫ از �آن هر دو چه حاصل كردى؟‬:‫گويند‬
‫�آمــد كــه ز عشّ ــاق بجويــد حاصــل‬
You are a beauty to my eyes, to my heart.
Both are ashamed now because of the light of
Your face.
They are asking, “What did you get from them?
What’s in the hand of lovers?”
What stupid questions are these?
Sen hem gözün güzelisin hem gönlün güzelisin;
göz de yüzünün ışığından utanmıştır, gönül de.
Bana diyorlar ki: “O gözün, o gönlün güzelinden
ne elde ettin?”
Çok şey.
Âşıkların güzellerden ne elde ettikleri hiç sorulur
mu?
L 137-14 1088
‫ــن هُ َو َســ ِّيدى َو َاعْ لــى َو َا َجــل‬
‫ــن َانـَــا عَ ْب ُــد ُه َو َادْ نــى َو َاقـَــل‬ْ ‫يــا َم‬
‫وشــيك ت َُمــل‬
ِ َ
‫حاشــاك ت ََم ُّلنــى َو ُي‬
‫ــل َف َطــل‬ ُ ‫ــن الواب‬
ِ ‫ِــل بِال َو ْص‬ ِ ‫اِ ْن َل ْــم َي ُك‬
O my Master, O the Greatest of the Greats! I am
very small and worthless in front of You.
God forbid: I will never get tired of You! I also have
no doubt that you will never get tired of me.
Your generosity is the same, coming either with big
drops from a rain cloud or with the moming dew.
Ey efendim, ey en büyüklerin büyüğü. Senin yanında
ben çok küçük ve değersizim.
Hâşâ, ben senden sıkılmam.
Senin de benden sıkılacağına şüphe etmem.
Senin cömertliğin iri damlalı yağmur bulutu gibidir.
Yoksa bize sabah çiği de yeter.
L 137-15 1100
288
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫كاچــى ســازى كه رو ِز برفســت و َو َحل‬
‫دانى كه ز به ِر چيست اين رسم و عمل؟‬
‫يعنى كه به صورت ار نَم و تَر مى‌ريست‬
‫اين در معنى نبات و كاچيست و عسل‬
When it is snowing, thick mud covers
everywhere.
You start cooking bulamac.*
Do you know where this custom comes from?
The sky seems like it’s crying, but beyond these
drops there is honey, sugar, bulamac.
* A thick soup of flour, butter, and milk.
Kar yağıp, her tarafı balçık kapladığı için sütlü bu-
lamaç yaparsın.
Bu âdet nereden geldi biliyor musun?
Görünüşte gök ağlıyor.
Ancak bu damlaların ardında şeker ve sütlü bula-
maç vardır.
1222 L 138-23 1086 1220
ْ ‫يــا َم‬ ‫نقش چگل‬ ِ ‫ اى‬،‫يك نكته شــنو ز بنــده‬
‫جانب دل‬
ِ ‫هــر چنــد كه راهســت ز دل‬
‫چشــم منى‬
ِ ‫ تو در‬،‫چشــم تو نيســتم‬
ِ ‫در‬
‫تــو مــرد ِم ديــده‌اى و مــن مــرد ِم ِگل‬
O Beauty of Chigil,* hear these words:
They say, “There is a road from one heart to
another.”
Although I am not in your eye, You are in mine.
You are the apple of my eye.
Yet, I am someone made from clay.
* A Turkish tribe on China’s border, famous for its
beautiful women.
Ey Çiğil* şehrinin güzeli, bu kelimeleri duy:
“Bir gönülden diğerine giden bir yol vardır”, ancak
ben senin gözünde değilim, sen benim gözümdesin.
Sen benim gözümün bebeğisin, bense balçıktan yoğ-
rulmuş biriyim.
* Çiğil-Türkistan’da güzelleri ile meşhur bir şehir.
1234 L 137-16 1093 1227
 289

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ْ
‫خوشــعربدۀ َمى‌كيشــم‬ ‫بــت‬
ِ ‫�آمــد‬
َ ‫َنگ ِش‬
‫ــكر در پيشــم‬ ِ ‫بنشســت چو يك ت‬
‫بــر بــر بنهــاد َبر َبــط و ابريشــم‬
‫اين پرده همى زد كه خوش و بى‌خويشم‬
My belligerent Beauty who made drinking wine
a habit Came tonight and sat in front of me like
a bale of sugar.
He picked up his saz* and started singing this
tune:
“I am out of myself. I am so happy now.”
*A stringed instrument.
Bu gece, şarabı alışkanlık edinen o kavgacı güzelim
geldi.
Bir deste şeker kamışı gibi karşıma geçip oturdu.
Sazını kucağına aldı ve şunu söylemeye başladı:
“Şimdi ben pek neş’eliyim, kendimde değilim”
ِ ‫�آمــد‬
‫شــد خــود بــه كــوىِ تــو مى‌بينــم‬
‫ميــل دل و ديــده ســوىِ تــو مى‌بينــم‬ِ
‫گيــرم كــه همــه ُجــر ِم جهان مــن كردم‬
‫�آ ِخــر نــه جهــان بــه ُروىِ تــو مى‌بينــم؟‬
I have been watching you, coming and going to
your neighborhood.
I see that my heart as well as my eyes are following
you.
Let’s say I have committed all sins.
Don’t I see the world through Your eyes?
Senin mahallene gidip gelişini görüyorum.
Gözlerimin de tıpkı gönlüm gibi sana gittiğini gö-
rüyorum.
Diyelim ki bütün günahları işledim; ben dünyayı
senin gözlerinle görmüyor muyum?

M 156-147 1223 1360 M 140-18 1260 1397

‫ حرام‬،‫�آن بــاده كه بر جســم حرامســت‬
‫ مــدام‬،‫بــر جــانِ مجــ ّردان مدامســت‬
‫ تمام‬،‫در ريــز مگــو كــه ايــن تمامســت‬
‫ كــدام؟‬،‫�آغــاز و تمــا ِم مــا كدامســت‬
The wine which was forbidden for the body
is served to the soul of the one who is free from
body’s bondage.
Till the last drop, don’t say,
“That is the end.”
Who knows where o ur beginning is? Or, our
end?
Bedene haram olan şarap bedeninin esiri olma-
yanlara son damlasına kadar sunulur. “Bu sondur”
deme.
Başlangıcımız nerede?
Sonumuz ne ki?
‫ حرام‬،‫�آن بــاده كــه بــر خلق حرامســت‬
‫ مــدام‬،‫بــر جــانِ قلنــدری مدامســت‬
‫ تمــام‬،‫هــان ای ســاقی مگــو تمامســت‬
‫ كــدام؟‬،‫�آغــاز و تمــا ِم مــا كدامســت‬
The wine that is forbidden for the common
people Is served to the souls of the kalandars.
Continue to serve, O cupbearer.
Don’t say it is finished!
Where is o ur beginning?
Where is o ur end?
Halka haram olan şarap, âriflerin (kalenderlerin)
ruhuna sunulur.
Ey sâkî, şarap sunmaya devam et, bittiğini söyle-
me.
Başlangıcımız nerede? Sonumuz neresi?

M 156-148 1109 1247 M 156-152 1107 1245

 290

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫�آن خوش ســخنان كــه ما بگفتيم به هم‬
‫چــرخ بِخَ ــم‬
ِ ‫در دل دارد نهفتــه ايــن‬
‫يــك روز چــو بــاران كنــد او َغ ّمــازى‬
‫صحــن عا َلــم‬
ِ ‫بــر ُرو َيــد ِســ ِّر مــا ز‬
I hope this hunched-back sky will keep the
secrets
Which we spoke of when we were alone.
Then, one day, it will pour them over this world
with rain,
And our secrets will grow like grass.
Birlikte konuştuğumuz o hoş sözleri, şu beli bü-
külmüş gökyüzü gönlünde saklar. Bir gün olur
gizlediklerimiz, yağmurlar gibi yağar ve dünyada
çimenler gibi büyür.
‫‌جويم‬ُ ‫�آن كــس كه بــه �آ ِب ديــده‌اش مى‬
‫ســتن او روان چــو �آ ِب ُجويــم‬ِ ‫در ُج‬
‫ ســماع‬:‫امــروز بــگاه �آمــد و گفتــا كــه‬
‫نگذاشــت كــه من دســت‌نمازى ُشــويم‬
My Beloved, the One I searched for with as many
tears as there is water in a river,
Came to me at early dawn and said,
“Get up for the sema!” not even allowing me to
do the ablution.
Nehirdeki sular gibi ağlayarak aradığım sevgi-
li, bana erkenden bir şafak vakti gelip dedi ki:
“Semâya kalk”
Abdest almama bile izin vermedi.

M 141-24 1283 1420 M 157-154 1352 1488

‫خواب ما را به ستم‬ ِ ‫�آن كس كه ببست‬ ‫ من شــادم‬،‫�آنــم كــه چو غمخوار شــوم‬

‫خــواب او را بــه َكــ َرم‬ ِ ‫يــارب تــو ببنــد‬
‫مــرارت بى‌خوابــى‬ ِ ‫تــا فهــم كنــد‬
‫و انديشــه كنــد بــه عقــل اِ ْر َح ْــم ُت ْر َح ْــم‬
O my God, cut off the one who mercilessly took
away my sleep!
Teach him about life urithout sleep.
Then, he will understand the meaning of the
hadith.*
* “Show mercy to others to receive mercy.”
Cami al Sagiyr; Egypt 1321, v.1 p. 32.
Allah’ım, beni acımasızca uykumu alandan uzak tut.
Ona uykusuz hayatın dersini ver. Uykusuzluğun acısı
neymiş anlasın;
* “Merhamet almak için başkalarına merhamet göster.”
(*) Hadis: Cami al Sagiyr; Egypt 1321, v.1 p. 32.
‫ �آبــادم‬،‫�آن دم كــه خــراب گشــته‌ام‬
‫وان لحظه كه ساكن و خموشم چو زمين‬
‫چــون َرعْ ــد بــه چــرخ مى‌رســد فريــادم‬
I am such a person that I rejoice when I suffer.
I flourish when I am ruined.
I look quiet and silent, like the earth,
But my wailing reaches the sky, like thunder!
Ben öyle bir insanım ki acı çektiğimde sevinirim.
Harap oldukça gelişirim.
Dünya gibi sessiz ve sakin dururum.
Ancak, feryat edişlerim gök gürültüsü gibi göklere
ulaşır.

M 141-22 1122 1260 M 141-23 1139 1277


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن را كــه بــه خلــوت بنشــانَد ايــن غــم‬
‫لبــاس �آدم‬
ِ ‫بيــرون كشــد از ســرش‬
‫ نی طالب و نى مطلوب‬،‫جانيست عجب‬
‫همــدم كه ُبــ َود ِورا كه بگسســتش دم؟‬
When this sorrow catches someone alone, it
takes the dress of humanity from his head and
makes him a sage.
He becomes such a strange soul that he doesn’t
want anything and no one wants him.
How could someone become his friend without
knowing his sorrow?
Bu keder birini yalnız yakaladığında, başından in-
sanlık elbisesini çıkarır ve onu bilge yapar.
O kadar tuhaf bir ruh olur ki o ne kimseyi ister ne
de kimse onu ister.
Onu anlamayan bir insan nasıl onun dostu olur?
M 157-153 1224 1361
‫پيــش د ْل ِســتان مى‌كــردم‬
ِ ‫�آنهــا كــه بــه‬
‫چــون َبدمســتان دست‌فشــان مى‌كــردم‬
‫هــر چنــد ز ُروىِ لطف او خوش خنديد‬
‫�آ ِخــر بــه چــه ُروى �آن‌چنــان مى‌كــردم؟‬
I danced in front of my charming Beloved,
Clapping my hands like a bad drunk.
He didn’t say a word, but smiled out of His
kindness.
But, I don’t know.
How could I do that?
Büyüleyici sevgilimin önünde oynadım, kötü bir
sarhoş gibi ellerimi çırptım, durdum.
Lütfundan tek bir kelime bile etmedi ve gülümse-
di.
Ancak, bilmiyorum, ben ne yüzle böyle yaptım?
M 156-150 1147 1285
291
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن وقــت �آمــد كــه مــا بــه تــو پردازيــم‬
‫مــر جــانِ تــرا خانــۀ �آتــش ســازيم‬
‫ ميــانِ جانــى پنهــان‬،‫تــو كانِ زرى‬
‫تــا صــاف شــوى در �آتشــت اندازيــم‬
The time has come for me to embrace you.
I will turn your soul into a house of fire.
You are a gold mine hidden in the soul.
I’ll burn out your impurities.
Sana sarılacağım zaman geldi.
Canını, ateşten bir ev yapacağım.
Sen, can içinde gizlenmiş bir altın madenisin.
Saf bir hale gelmen için, seni ateşe atacağım.
M 156-149 1323 1459
‫ خــوش �آوازه شــوم‬،‫�آوا ِز تــو بشــنوم‬
‫لطف خــدا بى‌حد و اندازه شــوم‬ ِ ‫چــون‬
‫ملــك تــوام‬
ِ ‫صــد بــار خريــده‌اى و مــن‬
‫يك‌بــا ِر دگــر بخــر كــه تــا تــازه شــوم‬
When I hear Your voice, my voice becomes
beautiful,
And I turn into endless graces of God.
You bought me hundreds of times; I am Yours.
Buy me once more, so I will rejuvenate again.
Sesini duyayım da sesim güzelleşsin.
Allah lütfu gibi sayıya ve sınıra sığmaz bir hale ge-
leyim.
Beni yüz kez satın aldın.
Ben senin malınım.
Bir kere daha satın al ki gençleşeyim.
M 141-25 1277 1414
 292

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ــرافيل طــرب مى‌رســدم‬ ِ ‫�آوا ِز ِس‬
‫خــاك فنــا بــر �آســمان مى‌رســدم‬
ِ ‫از‬
‫كس را خبرى نيست كه بر من چه رسد‬
‫زان بــا خبــرى كــه بى‌خبــر مى‌رســدم‬
I hear the sound of joy, the trampet of the last day.
That sound brings me back to life, raises me to the
sky.
The one who knows everything comes to me
suddenly,
Bringing so much beautiful news for me. Yet, no
one is aware of that.
Zevk, neşe İsrafil’inin sesini duyuyorum.
Bu ses beni diriltiyor, beni şu fani dünyadan alıyor,
gökyüzüne yükseltiyor.
O her şeyden haberi olan, habersizce geliyor ve bana
bir sürü güzel haber getiriyor.
Kimse bunun farkında değil.
‫از بــاد همــه پيــا ِم او مى‌شــنوم‬
‫بلبــل مســت نــا ِم او مى‌شــنوم‬
ِ ‫وز‬
‫نقش عجــب كه ديده‌ام بــر د ِر دل‬
ِ ‫ايــن‬
‫�آوازۀ �آن ز بــا ِم او مى‌شــنوم‬
I hear His message from the wind, And I hear
the same from the drunken nightingale.
I have seen a strange beauty at the door of my
heart.
I listen to her at the roof of the house of my
heart.
O’nun haberini rüzgârda duyarım ve sarhoş bül-
bülden adını işitirim.
Gönlümün kapısında şaşılacak bir Güzel gördüm;
O’nun sesini, gönül evinin damında dinlerim

M 157-156 1157 1295 M 139-9 1279 1416

‫نزديــك تــوام مــن دُورم‬

ِ ‫از بــس كــه بــه‬ ‫شــنوم‬ ‫بلبــل سرمســت نوايــى‬
ِ ‫از‬
‫ميــزش تــو مهجــورم‬ِ ‫غايــت �آ‬ ِ ‫وز‬ ‫شــنوم‬ ‫ســماع دلربايــى‬
ِ ‫بــاد‬ ‫وز‬
‫كثــرت پيداشــدگى مســتورم‬ ِ ‫وز‬ ‫بينــم‬ ‫�آب همــه خيــالِ يــارى‬ ‫در‬
‫ــت بســيار چنيــن رنجــورم‬ ِ ‫صح‬
ّ ‫وز‬ ‫شــنوم‬ ‫گل همــه بــوىِ �آشــنايى‬ ‫وز‬
I am so close that I may look distant to You. I hear a beautiful melody from the drunken
I am so mixed with You that I may look nightingale.
separate. I hear the sound of sema from the wind.
I am so wide open to You that I am concealed. I see an image of my Beloved on the water.
I am sick and silent because I am constantly I smell my Beloved’s fragrance from the rose.
talking with You.
Sarhoş bülbülden çok güzel bir nağme dinliyo-
Sana o kadar yakınım ki senden uzağa düşmü- rum.
şüm. Rüzgârdan semânın sesini duyuyorum.
Seninle öylesine birleşmişim ki senden ayrıyım. Sevgilimin yüzünün hayalini suda görüyorum.
Sana apaçık göründüğümden dolaydır ki gizlen- Sevgilimin kokusunu gülde kokluyorum.
mişim.
Seninle çok görüşüp konuştuğumdan dolayı böyle
susmuşum.

M 140-13 1197 1335 M 140-12 1280 1417

 293

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫از بهــ ِر تــو صــد بــار ملامــت‌ بكشــم‬
‫ َغرامت‌بكشــم‬،‫گــر بشــكنم ايــن عهد‬
‫گــر عمــر وفــا كنــد جفاهــاىِ تــرا‬
‫در دل دارم كــه تــا قيامــت بكشــم‬
For You, I am ready to take the blame a hundred
times.
Let me suffer if I break my promise.
As long as my life lasts, I’ll keep Your sorrows;
I’ll keep them
Till the resurrection in my heart.
Senin için yüzlerce kere kınanmaya hazırım.
Verdiğim sözü tutmazsam, günahı boynuma.
Ömrüm vefâ ederse acılarını gönlümde kıyamete
kadar saklarım.
‫ خــوش ميرم‬،‫از بهــ ِر تــو گــر جان بدهم‬
‫ خــوش ميــرم‬،‫ور بنــدۀ بنــدۀ تــوام‬
‫زلــف چــون زنجيــرم‬
ِ ‫ديوانــۀ �آن دو‬
‫چشــم جــادوى كشــميرم‬
ِ ‫مدهــوش دو‬
I would die gladly if my life were to
be sacrificed for You
Or for someone who is Your slave!
I have lost my mind in Your curly hair,
And I am lost in Your Kashmir-magic eyes.
Hayatımı senin için fedâ edip, seve seve ölürüm.
Senin kuluna kul olursam, neşeyle ölürüm.
Ben o ikiye ayrılmış güzel saçlarının deli,
dîvânesiyim ve senin Kaşmirli büyücü gözlerine
dalıp, gitmişim.

M 139-3 1218 1355 M 139-5 1204 1342

‫از َثــو ِر فلــك شــي ِر وفــا مى‌دوشــم‬
‫هــر چنــد كــه از پنجــۀ او ب ِْخروشــم‬
‫هــر چند كــه دوش حلقه ُبد در گوشــم‬
‫امشب به خدا كه خوش‌ترست از دوشم‬
I am getting the milk of faithfulness from the ox
in the sky.
I become exuberant because of its strength.
I had his earring on my ear last night.
Thank God, tonight is better than my night last
night.
Gökyüzü öküzünden (boğa burcu) sadakat sütü
sağıyorum.
Onun gücünden coşkunum.
Dün gece bir küpe kulağımdaydı.
Allah’a çok şükür, bu gecem dün gecemden daha
iyi.
‫خوشــاب دوســت �آبى خوردم‬
ِ ِ‫از ُجــوى‬
‫خوش كردم و خوش خوردم و خوش �آوردم‬
‫خــود را بــ ِر ُجــوش �آســيايى كــردم‬
‫ مى‌گــردم‬،‫تــا �آ ِب حيــات مــى‌ر َود‬
I drank sweet water krom the Beloved’s river.
I am glad I did.
Lots of good things came after that.
I became a water mili.
As long as that Ab-i hayat* flows, I’ll keep
turning.
*Water of life.
Sevgilinin tatlı ırmağından su içtim.
İyi ki içtim sonu iyi oldu.
Dost için su değirmeni oldum.
O bengisu aktıkça ben de döneceğim.

M 155-139 1220 1357 M 139-4 1152 1290

 294

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ــح ِر مطلــق �آموختــه‌ام‬ْ ‫چشــم تــو ِس‬

ِ ‫از‬ ‫خــاك د ِر تــو چــون جــدا مى‌باشــيم‬
ِ ‫از‬
‫شــمع روح افروختــه‌ام‬ِ ‫عشــق تــو‬
ِ ‫وز‬ ‫بــا گريــه و نالــه �آشــنا مى‌باشــيم‬
‫چشــم َبــدان دوختــه باد‬
ِ ‫حالــت مــن‬
ِ ‫از‬ ‫چــون شــمع ز گريــه �آبرويــى دارد‬
‫چون چشــم به رخســا ِر تــو در دوخته‌ام‬ ‫چــون چنــگ ز نالــه بــا نــوا مى‌باشــيم‬
I learned the strongest spell from Your eyes. After leaving Your house, I started crying and
Your Love lit and brightened my soul’s candle. wailing,
I fixed my eyes on Your face. Like a candle that’s shedding tears because of the
May God save You from evil eyes. flame.
But, in order to gain something,
En güçlü büyüleri, senin gözlerinden öğrendim. We should learn to cry and wail like a harp.
Senin Aşkın ruhumun mumunu yaktı ve aydınlat-
tı. Senin kapının toprağından ayrılınca, ağlamaya, in-
Gözlerimi senin yüzüne dikmişim. lemeye başlarız.
Allah kem gözlerden korusun. Mum gibi ağlar, gözyaşı dökeriz.
Biz de çeng gibi inlemeye, feryâd etmeye başlaya-
lım da bir şeyler elde edelim.

M 139-8 1115 1253 M 154-134 1328 1464

‫از خويــش ب َِجســتن �آرزو مى‌كنــدم‬ ‫ ز نَى نباشــد خوش َيم‬،‫از خويش خوشــم‬
‫�آزاد نشســتن �آرزو مى‌كنــدم‬ ‫ نــه �آتشــ َيم‬،‫ نــه �آبــى‬،‫از خــود گرمــم‬
‫بنــد مقامــات همــى بــودم مــن‬
ِ ‫در‬ ‫ كانــدر ميزان‬،‫چنــدان ســبكم ز عشــق‬
‫وان بنــد شكســتن �آرزو مى‌كنــدم‬ ‫از هيــچ كــم �آيــم دو مــن ار بــر كشــ َيم‬
I want to go beyond myself. I am sweet and beautiful by myself, not from
I want to be free. sugarcane.
I have been bound by the ties of presences; My warmth is from neither fire nor water.
I want to break them. Love has emptied me so much from myself that
when I am measured on a scale, I am two batmans*
Kendimden geçmeyi dilerim. lighter than Nothing.
Hür olmayı isterim. *An historical unit of weight.
Durakların bağlarıyla bağlanmışım.
Ben, bağlardan kurtulmak isterim. Ben kendimden tatlı ve güzelim, şeker kamışından
değil.
Sıcaklığım ne ateşten ne de sudan.
Aşk beni kendimden o kadar arındırdı ki terazide
tartılsam yokluktan iki batman* daha hafif gelirim.
*Batman: Ağırlık ölçüsü

M 139-10 1163 1301 M 140-14 1330 1466


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از بهــ ِر تماشــاىِ يكــى مشــتى خــام‬
‫ ِق ّنينه و جام‬،‫جوشــان شــده از جوشــش‬
‫گــر مى‌نايــى و مى‌گريــزى ز ِزحــام‬
‫اى مــاه ســرى بــرون كــن از روزنِ بــام‬
In order to have a handful of ordinary people
watch the process,
The wine is fermented in the jar and glasses.
O my moon-faced Beloved, if you are wary of
the drunken crowd,
At least appear through the window next to the
roof.
Bir avuç ham kişinin seyretmesi için şarap, küpün
ve kadehin içinde coştu, köpürdü.
Ey ay yüzlü sevgilim, gelmezsen, kalabalıktan ka-
çarsan, en azından damın kıyısındaki pencereden
başını çıkarıp da bak.
M 155-140 1103
‫بــا ُروىِ تــو مــن هميشــه گلشــن بــودم‬
‫وز ديــدنِ تــو دو ديــده روشــن بــودم‬
‫چشــم َبــد از ُروىِ تو دور‬
ِ ‫مــن مى‌گفتم‬
‫چشــم بدت مــن بودم؟‬
ِ ‫ مگــر �آن‬،‫جانــا‬
I was an ever-blooming rose garden because of
You.
My eyes were bright and shining because of
seeing You.
“May evil eyes stay away from your face,” I used
to say.
But, it seems that I have those evil eyes.
Ben, senden dolayı her zaman açan bir gül bahçe-
siydim.
İki gözüm de, seni görünce aydınlanırdı.
Derdim ki: “Kem göz, yüzünden ırak olsun.”
Meğer o kötü gözün sahibi benmişim.
M 139-2 1166
295
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫از دوســت َيت خــونِ جگــر را بخــورم‬
‫ايــن َم ْظ َل ِمــه را تــا به‌قيامــت ببــرم‬
‫فــردا كــه قيامــت �آشــكارا گــردد‬
‫تــو خــون طلبــى و من بــه ُرويــت نگرم‬
Your Love is shedding blood from my heart,
But I will endure your torture till the
Resurrection.
On the last day when You start a blood feud,
I still will be watching Your face.
Senin Aşkın, gönlümden kan akıtıyor.
Bu zulmü kıyamete kadar çekerim.
Kıyamet kopunca, sen kan davasına kalkışırsın,
bense yüzünü seyrederim.
1241 M 139-7 1195 1333
‫رشــك جنــان را بــزدم‬
ِ ‫از شــور و جنــون‬
‫راحــت جــان را بــزدم‬ ِ ‫ز �آشــفته‌دلى‬
‫دل داد مــرا كــه ِد ْل ِســتان را بــزدم‬
‫ همــان را بــزدم‬،‫وان را كــه نواختــم‬
I hit the beloved of whom even heavens are
jealous.
I roughened the peace of her heart with my
exuberance.
I hit that beautiful beloved, whom I kissed and
caressed,
Because she gave her heart to me and not to God.
Cennetin bile kıskandığı sevgiliye vurdum.
Gönlümün coşkusuyla canıma huzur vereni hırpala-
dım.
Bana gönül verdi de, Hakk’a gönül vermedi diye,
gönüller alanı öpüp okşadığım o güzel sevgiliye vur-
dum.
1304 M 154-133 1155 1293
 296
M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E
‫ بــ ِر صانــع باشــم‬،‫از ُص ْنــع بر�آيــم‬
‫حاشــا كــه زبــونِ هيــچ مانــع باشــم‬
‫مطبــخ حق ز ُلــوت مالامالســت‬
ِ ‫چــون‬
‫تــا چنــد بــه �آ ِب گــرم قانــع باشــم؟‬
I would give up all crafts in order to reach the
creator.
No difficulty would ever make me exhausted.
God’s kitchen is filled with all kinds of meals.
Why should I be satisfied with hot water?
Sanatkâra ulaşmak için, sanattan vazgeçeyim.
Hiçbir zorluk beni yıldıramaz.
Allah’ın mutfağı her türlü yiyecekle doludur.
Neden sıcak suyla yetineyim?
M 140-11 1213 1350
‫عشــق تــو گشــتم ارغنــونِ عا َلــم‬
ِ ‫از‬
‫وز زخمــۀ تــو فــاش شــده احوا َلــم‬
‫ماننــدۀ چنــگ شــد همــه احوالــم‬
‫ مى‌نالــم‬،‫هــر پــرده كــه مى‌زنــى مــرا‬
I have become an organ for the world.
Your plectrum is exposing me to pain.
I have turned into a harp.
I cry from the tüne that you strike.
Aşkınla dünyaya erganun oldum; mızrabın beni
âleme yaydı.
Çeng oldum.
Hangi makamdan vurursan o makamdan ağla-
rım.
M 139-6 1226 1363
R U B A İ S O F R Û M Î
‫طبــع ملــولِ دوســت مــا مى‌دانيــم‬
ِ ‫از‬
‫غايــت عاشــقيش مى‌رنجانيــم‬ ِ ‫وز‬
‫شــرمنده و ترســنده نبــ ّرد راهــى‬
‫ مــا مى‌رانيــم‬،‫حجــاب ماســت‬
ِ ‫تــا راه‬
I know how easily my Beloved is getting tired of
me.
Even the thought that I love Him a lot hurts Him.
But, no one could go far on the road to the Beloved
with fear and shyness.
If the road I take becomes difficult for walking, I
will ride a horse.
Sevgilinin bizden usanır, bezer bir huyu var.
O’nu çok sevdiğimin düşüncesi bile, canını sıkar.
Ancak, kimse Sevgilinin yolunda korkuyla ve çekin-
genlikle ilerleyemez.
Gittiğim yol yürümek için zorlaşırsa, ata binip gide-
rim.
M 155-137 1340 1476
‫عشــق تــو مــن بلند َق ْــد مى‌گــردم‬
ِ ‫از‬
‫وز شــوقِ تــو من يكى به صــد مى‌گردم‬
‫‌گــردى؟‬َ ‫گوينــد مــرا بــه ِگــر ِد او مى‬
‫اى بى‌خبــران بــه ِگــر ِد خَ ــود مى‌گــردم‬
Your Love keeps me growing taller!
Your ardent yearning makes me rise to the
skies!
They say, “You are turning around Him.”
O totally ignorant ones, I am turning around
myself.
Senin âşkınla yüceldim.
Senin şevkinle birken yüz oldum.
Bana diyorlar ki: “Onun çevresinde dönüyorsun.”
Ey hiçbir şeyden haberi olamayanlar, ben kendi
çevremde dönüyorum.
M 155-138 1150 1288

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫غيــرت عشــق مــن َو ِقــح ُرو شــده‌ام‬
ِ ‫از‬
‫خون خوار و ملول و تند و بدخو شده‌ام‬
‫عاشق عشق‬ِ ‫ كه من از عشق و منم‬،‫نى نى‬
‫شــي ِر خــود را عجــب كــه �آهــو شــده‌ام‬
I have become shameless and immodest because
of the jealousy of Love.
After being humiliated and scorned,
I have changed. I have become a sad person.
But, wait a moment! No! Because
I have fallen in love with Love,
I have become a gazelle to my lion.
Aşkın kıskançlığından, utanmaz ve yüzsüz oldum.
Gönül kırıcı, kan dökücü, sert bir kişi oldum.
Hayır, hayır bütün bunlar, Aşka âşık olduğum
için.
Ben, kendi aslanıma ceylan oldum.
M 155-136 1118 1256
‫مطبخ غمهاش بلا مى‌رسدم‬ ِ ‫از‬
‫هــر لحظــه به صــد گونــه َابا مى‌رســدم‬
‫ هــر دم زدنــى‬،‫بــوىِ جگرســوخته‬
‫بــر مايــدۀ غــم از كجــا مى‌رســدم؟‬
Troubles are cooking for me in my Beloved’s
kitchen of grief.
Every moment hundreds of different meals of
sorrow are being served to my table.
But, the smell of a burning heart surrounds my
table all the time.
I wonder, where is this smell coming from?
Sevgilinin gam mutfağında dertler benim için pi-
şiyor.
Her solukta yüzlerce farklı dert yemek önüme ge-
liyor.
Yanan bir gönlün kokusu soframı sürekli kaplıyor.
Acaba bu yanık güllerin kokusu nereden geliyor.
M 155-135 1156 1294
297
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫از فــ ِّر تــو مــن بلندقــد مى‌گــردم‬
‫عشــق تــو من يكى بــه صد مى‌گردم‬ ِ ‫وز‬
‫ به ِگــر ِد تو مى‌گشــتم‬،‫تــا تــو تــو ُبــدى‬
‫ به ِگر ِد خود مى‌گردم‬،‫چون من تو شدم‬
I am getting taller in Your light, by Your
greatness.
With Your Love, I have become a hundred from
one.
I was turning around You as long as You stood
as You.
But, since I have become You, I am turning
around myself!
Senin ışığınla, senin yüceliğinle yüceliyorum.
Senin aşkınla bir iken yüz oluyorum.
Sen, sen oldukça çevrende dönüp duruyorum.
Ben, sen olduktan sonra da kendi çevremde dönü-
yorum.
M 138-1 1149 1287
‫اســرار ز دســت داد مى‌نتوانــم‬
‫او را بــه ســزا گشــاد مى‌نتوانــم‬
‫چيزيســت درونــم كــه مــرا خــوش دارد‬
‫انگشــت بــرو نهــاد مى‌نتوانــم‬
I can’t give up the secrets even to a suitable one.
They are inside of me as intuitions.
Something carries joy to me,
But I can’t put my finger on it.
Ehline bile sırları veremem.
Onlar, içimde beni hoş eden şeylerdir.
Bu sırları parmakla gösteremem, ne olduklarını da
kelimelerle anlatamam.
M 155-141 1236 1373
 298

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ چــه كنم؟‬،‫افتــاد مــرا عجــب شــكارى‬
‫ چه كنم؟‬،‫واندر ســرم افكنــد خُ مــارى‬
‫سالوســم و زاهــدم وليكــن در راه‬
‫ چــه كنم؟‬،‫گــر بوســه دهد مــرا نگارى‬
An amazing thing happened to me: I caught a
beautiful prey. What can I do?
The drunkenness in my head comes from that.
What can I do? I used to be a devout, pious man.
But, when a beauty like that gives me a kiss, what
can I do?
Harika bir şey başıma geldi.
Güzel bir av avladım, ne yapabilirim?
Başımdaki sarhoşluk bundan geliyor, ne yapabili-
rim?
Eskiden dindar bir adamdım.
Ancak, böyle bir güzel bana bir öpücük verdiyse,
ne yapabilirim ki?
‫َا ْل ِم َّنــ ُة ِل َّلــه كــه بــه تــو پيوســتم‬
‫بنــد فراقــت َرســتم‬
ِ ‫وز سلســلۀ‬
‫مــن بــادۀ نيســتى چنــان خو ْردَســتم‬
‫كــز رو ِز ازل تــا بــه ابــد ســر مســتم‬
Thank God that I found you!
I am saved from the bonds of separation!
I have drunk so much of the wine of
Nothingness
That I will be drunk till the end of eternity!
Allah’a çok şükür ki Seni buldum.
Ayrılığın bağından kurtuldum.
Yokluğun şarabından öylesine içtim ki ezelden
ebede sarhoşum.

M 155-142 1248 1385 M 142-29 1128 1266

‫امــروز چــو حلقــه مانــده بيــرونِ دَريــم‬
‫بــا حلقه حريف گشــته همچون كمريم‬
‫حريــف نظريم‬
ِ ‫چــون حلقۀ چشــم اگــر‬
‫بايــد كــه ازيــن حلقــۀ در درگذريــم‬
I am staying outside, like a door knocker, today.
I became friends with the door knob and am
sticking to it like a belt around the waist.
If I were one of the friends of vision, I would
get in and never stay out, never become a door
knocker.
Bugün kapı halkası gibi dışarıda kalmışım.
Kapı halkası ile dost oldum, bele sarılan kemer
olarak, ona yapışıp kalmışım. Gözün halkası gibi
bakışın ve görüşün dostu olsaydım, içeri girip hiç
dışarı çıkmazdım ve hiçbir zaman kapı halkası ile
dost olmazdım.
‫پيــش نظــرم‬ِ ‫امــروز همــه روزه بــه‬
‫او بــود از �آن خــراب و زيــر و زَبـَــرم‬
‫غايــت حاضــرى چنــان مهجــورم‬ ِ ‫از‬
‫وز قــ ّو ِت �آن بــا خبــرى بى‌خبــرم‬
Today, He was in my eyes all day long.
I became confused and felt turned upside
down.
He is so close and so obvious that I am separated
from Him!
I know so much of Him that I know nothing
about Him.
Bugün bütün gün gözlerimin önündeydi.
Aklım karıştı ve alt üst oldum.
O kadar yakın ve belli ki ondan ayrıyım.
Onu o kadar iyi tanıyorum ki hakkında hiçbir şey
bilmiyorum.

M 141-19 1320 1456 M 141-20 1191 1329


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گــردش مســتانه كنــم‬
ِ ‫امــروز يكــى‬
‫وز كاســۀ ســر ســاغر و پيمانــه كنــم‬
‫امــروز دريــن شــهر همــى گردم مســت‬
‫مى‌جويــم عاقلــى كــه ديوانــه كنــم‬
I will walk around as a drunk today.
I will make my skull a wine cup today.
I will look for a wise man in this city
To make him crazy today.
Bugün bir sarhoş gibi dolaşayım.
Bugün kafatasımı, şarap kadehi yapayım.
Bu şehirde deli dîvâne etmek için bir akıllı araya-
yım.
M 141-21 1254
‫حريــف مشــترى و ماهيــم‬
ِ ‫امشــب كــه‬
َ ‫بــا مهرويــانِ چــون ِش‬
‫ــكر همراهيــم‬
‫شــراب بــز ِم شاهنشــاهيم‬
ِ ‫سرمســت‬
ِ ‫ تمام‬،‫اســباب طــرب جملــه تمامســت‬
‫امشــب همه �آنســت كه مــا مى‌خواهيم‬
We are the guest of the Moon and Jupiter
tonight.
We all are in love with the Beloved’s face.
While drinking the wine of the Sultan of
sultans,
We attained all my wishes tonight.
Bu gece Ay ve Jüpiter yıldızlarının konuğuyuz.
Ay yüzlü güzellerle arkadaşız.
Sultanların sultanının şarabıyla sarhoşuz, bütün
dileklerimize erdik bu gece.
M 156-146 1362
299
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫حريــف دلبــر و دلداريــم‬
ِ ‫امشــب كــه‬
‫يــارب كــه چه‌ها در دل و در ســر داريم‬
‫يــك لحظــه ُگل از چمــن همى‌افشــانيم‬
َ ‫رســتان ِش‬
‫ــكر مى‌كاريــم‬ ِ ‫يــك‌دم بــه ِش َك‬
Tonight, I became a confidant of my Beloved.
By God, I have so many things in my heart, in
my head.
At one moment, I am picking roses from the
garden.
At another, I scatter sugar over the reed bed.
Bu gece Sevgilimin yakını oldum.
Ya Rabbim, gönlümde, başımda neler var, neler.
Bir an bahçeden güller topluyorum, bir an şeker
kamışlığına şekerler saçıyorum.
1391 M 156-144 1315 1452
‫ ُمدام‬،‫شراب جان ُمدامست‬ ِ ‫امشب كه‬
‫ َقــوام‬،‫ســاقى شــه و بــاده بــا َقوامســت‬
ِ
‫ حرام‬،‫اى زنده دلان خواب حرامســت‬
Love’s wine is being served tonight.
The Sultan has become the cupbearer.
His wine is the best of the best.
All the conditions for joy and pleasure have been
created.
But, for God’s lovers, for vigilant hearts, sleep is
forbidden, forbidden.
Bu gece aşk şarabı sunuluyor.
Sultan, sâkî oldu ve onun şarabı iyilerin en iyisi.
Neşe ve zevk için bütün her şey hazırlandı.
Ey Hak âşıkları, uyku haramdır, haramdır.
1498 M 140-17 1105 1243

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ مدام‬،‫غم عشــق مدامســت‬ ِ ‫امشــب كه‬
‫ َقــوام‬،‫مــى لعــل بــا َقوامســت‬
ِ ‫جــام و‬
‫ حلال‬،‫خــونِ غم و انديشــه حلالســت‬
‫ حرام‬،‫هوس خواب حرامست‬ ِ ‫خواب و‬
There is a growing sorrow of Love tonight.
There is a glass and ruby wine tonight.
It is helal* to shed the blood of thought tonight.
But sleep, even the desire of it, is haram**
tonight.
*Permissible.
**Not permissible.
Bu gece boyunca aşk gamı var.
Bu gece kadeh ve yakut rengi şarap var.
Bu gece düşüncelerin kanını akıtmak helaldir.
Ancak, uykunun kuruntusu haramdır.
M 140-15 1104
‫امشــب كــه همى‌رســد ز دلــدار ســلام‬
‫ حرام‬،‫بــر ديده و دل خواب حرامســت‬
‫زلف تو كز بوىِ خوشــت‬ ِ ‫مانَــد بــه ســ ِر‬
‫عطــار ز بيــم از در و بــام‬ ّ ‫مــى‌�آرد‬
Messages are coming all the time from the
Beloved tonight.
Sleep is haram for the eyes as well as for the
heart.
The perfumer who gathered the fragrance from
Your hair
Sells from the door and window because of his
fear.
Bu gece sevgiliden sürekli selâmlar geliyor.
Gözlere ve gönle uyku haram.
Senin saçlarından koku toplayan satıcılar, korku-
dan kokunu kapıdan ve pencereden satıyorlar.
M 155-143 1110
300
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امشــب كــه مــ ِه عشــق تمامســت تمام‬
‫دلــدار فــرو كــرده ســر از گوشــۀ بــام‬
‫امشب شب باده‌ست و سجودست و قيام‬
‫ حرام‬،‫چون بــاده د ِم خواب حرامســت‬
O Love, tonight the moon is full.
My charming beloved sits in a corner, his head
bent down.
Tonight is the night of kiyam,* prostration and
remembrance of Him.
Like wine, sleep is forbidden tonight.
*Kiyam -- the standing part of Muslim prayer.
Ey Aşk, bu gece Aşkın dolunayı var.
Benim büyüleyici sevgilim damın köşesinde, başı
öne eğik oturuyor.
Bu gece onu anmak, secde etmek ve kıyamda dur-
mak gecesidir.
Bu gece uyku şarap gibi haramdır, haram.
1242 M 140-16 1111 1249
‫ نشســته اندر َح َزنم‬،‫امشــب همه شــب‬
‫ َمنــاره را كارد زنــم‬،‫فــردا بــروم‬
‫خشم‌�آلودســت اگرچــه با ماســت صنم‬
‫ ولــى بى‌رســنم‬،‫در چــاه رســيده‌ام‬
I spent the whole night at war with my sorrows.
I waited till morning to go and stab the minaret
with the knife.*
Although the Beloved was with me, He was
angry.
I found the well, but I didn’t have a rope to get
water.
*Delayed the morning prayer.
Bütün bir geceyi kederler içinde geçirdim.
Minareyi bıçakla kesmek için sabahı zor ettim.
Sevgili benimle olmasına rağmen, kızgındı.
Kuyuyu buldum, ancak su almak için ipim yoktu.
1248 M 156-145 1242 1379

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫طلــب دوســت همى‌بشــتابم‬ ِ ‫انــدر‬
‫عُ ْمــرم بــه كران رســيد و مــن در خوابم‬
‫گيرم كه وصالِ دوست در خواهم يافت‬
‫ايــن عُ ْمــ ِر گذشــته را كجــا دريابــم؟‬
I keep running with the hope of finding a real
Friend.
Although my life has almost come to the end, I
am still dreaming.
But, assuming that I will eventually find the
Friend,
Where can I find the time that has already
passed?
Gerçek dost bulmak umuduyla koşuyorum.
Hayatım sonuna yaklaştı, ben hâlâ gaflet uykusun-
dayım.
Farz edelim o dostu buldum, geçen ömrü nereden
bulacağım?
M 156-151 1119 1257
‫ مــن ُگــدازانِ توام‬،‫اى �آن‌كــه چــو مــاه‬
‫نايــى بــ ِر مــن شــبى كــه مهمــانِ تــوام؟‬
‫گويــى بــه يقيــن بــدان كــه مــن �آنِ توام‬
‫نــك زنــده كنــم تــرا كه مــن جــانِ توام‬
O Beloved, I am vanishing like the moon because
of Your Love.
You have not come as a guest to me for even one
night.
Yet, You are telling me to know this well,
“I am yours. I am your soul.
I will bring you life.”
Ey sevgili, senin Aşkından ay gibi gözlerden kay-
boluyorum.
Bir gece için bana misafir olarak bile gelmiyorsun.
Yine de bana, bunu iyi bilmemi söylüyorsun:
“Ben seninim, senin canınım, sana hayat verece-
ğim.”
M 157-159 1272 1409
301
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫انگــورم و در زيــ ِر لگــد مى‌گــردم‬
َ ‫هر ســوى كه عشــق مى‬
‫ مى‌گردم‬،‫‌كشَ د‬
‫ به ِگر ِد مــن چرا مى‌گردى؟‬:‫گفتــى كه‬
‫ بــه گــر ِد خــود مى‌گردم‬،‫گــر ِد تــو ِن َيــم‬
I am a grape, crushed under trampling feet.
I roll wherever Love pulls me.
You ask, “Why are you rolling around Me?”
I am not. I turn always around myself.
Ben ayaklar altında ezilen üzümüm.
Aşkım beni nereye çekerse ben oraya giderim.
“Neden Benim etrafımda dönüyorsun?” diye sor-
dun.
Ben kendi etrafımda dönüyorum.
M 157-155 1151 1289
‫اى از تــو بــرون ز خانه‌هــا جــاىِ دلــم‬
‫تلخــى رنجهــات حلــواىِ دلــم‬ِ ‫وى‬
‫مــا را ز غمــت شــكايتى نيســت وليــك‬
‫خــوش مى‌�آيــد كــه بشــنوى واىِ دلــم‬
With the wings of Your Love, the place of my
heart is not in the house.
Your torment has become halva for my heart.
Although I have no complaint about Your
sorrow,
Wouldn’t it be nice if You would hear my
moans?
Sevgilim, gönlümün yeri senin Aşkının kanatla-
rında, evde değil.
Senin eziyetin gönlümde helva oldu.
Acından şikâyetçi değilim ama ağlayışlarımı duy-
san iyi olmaz mı?
M 158-162 1227 1364
 302

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫بانــگ َربــاب از تــو تابــى دارم‬

ِ ‫اى‬
‫مــن نيــز درونِ دل َربابــى دارم‬
‫ ســاعتى در�آ و بنشــين‬،‫بــر مگــذر‬
‫ گوشــۀ خرابــى دارم‬،‫مهمــان شــو‬
O sound of the rebab, I have caught a spark from
You.
There is someone who plays the rebab in my
heart.
O Beloved, don’t pass through, please.
Come in, be my guest.
I have a place in the corner for You.
‫اى جان و جهان! جان و جهان گم كردم‬
‫اى مــاه! زميــن و �آســمان گــم كــردم‬
‫ بنــه بــر دهنــم‬،‫كــف مــن منــه‬
ِ ‫مــى بــر‬
‫مســتى تــو راه دهــان گــم كــردم‬
ِ ‫كــز‬
O soul of the universe, I have lost my soul and
the universe.
O moon, I have lost the earth as well as the sky.
Don’t hand me a wine glass; pour wine into my
mouth.
Because of the drunkenness You give to me, I
can’t find the way to my mouth.

Ey rebâbın sesi, senden içimde bir ateş var.
Gönlümde inleyen bir rebap var.
Ey sevgili, geçip gitme, içeri gel, misafirim ol.
Senin için köşede bir yerim var.
Ey evrenin canı, canı ve cihanı kaybettim.
Ey Ay, yeryüzünü ve gökyüzünü de kaybettim.
Bana şarap kadehini uzatma, ağzıma dök.
Bana verdiğin sarhoşlukla ağzımın yolunu kaybet-
tim.

M 157-160 1175 1313 M 141-27 1144 1282

‫ شــكارى دارم‬،‫اى دوســت شــكارم و‬
‫بيــكارم و بــس شــگرف كارى دارم‬
‫ ســ ِر َســر ُبريــدنِ مــن دارى‬:‫گفتــى‬
‫ �آرى دارم‬،‫ نــگار‬،‫ دارم‬،‫�آرى‬
My friend, I am a prey, but I have also caught a
game.
I am idle, but busy at the same time. And, I have
a good job.
“Are you planning to cut my neck?” You asked.
“Yes, my Beauty. I have thfs fancy in my head.”
Ey dost, ben bir avım, aynı zamanda bir avcıyım.
Ben işsizim, ama aynı zamanda çok meşgulüm,
yüce bir işim var.
“Boynumu kesmeyi mi düşüyorsun?” diye sordun.
“Evet güzelim, aklımda böyle bir düşünce var.”
‫اى دل! ز جهانيــان چــرا دارى بيــم؟‬
‫حسن و ُمن ِعم و كريمست و رحيم‬ ِ ‫حق ُم‬
ْ ‫تيــ ِر كرمــش ز َش‬
‫ــص ِت احســانِ قديــم‬
‫حاجــت بنــده مى‌كنــد مــوى دو نيم‬
ِ ‫در‬
O heart, why are you afraid of people
When God is the merciful and compassionate
benefactor?
As soon as a man has a need,
God’s arrow flies from the bow of
His kindness
And splits a hair in two!
Ey gönül, neden insanlardan korkuyorsun?
Allah, ihsan sahibidir, nimetler verir, merhametli-
dir.
Bir insanın yardıma ihtiyacı olduğu anda, Allah’ın
kerem oku nimet yayından çıkar, bir saç telini ikiye
böler.

M 157-158 1178 1316 M 142-28 1294 1431


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى راحــت و �آرامگــ ِه پيوســتم‬
‫ از حــوادث َرســتم‬،‫تــا ُروىِ تــو ديــدم‬
‫مجلــس تــو گــر قدحــى بشكســتم‬
ِ ‫در‬
‫صــد ســاغ ِر ز ّريــن بخــرم بفرســتم‬
O my peace and happiness, since I have seen
Your face,
I have been saved from terrible events!
If I break a glass in Your place,
I will send hundreds of gold- adorned glasses to
You.
A huzurum, mutluluğum, senin yüzünü gördü-
ğümden beri, kötü olaylardan kurtuldum.
Senin içki meclisinde, bir kadeh kırdıysam, sana
yüzlerce altınla süslü kadeh yollarım.
M 158-161 1129 1267
‫ايــن گــردش را ز جــان خــود دزديــدم‬
‫پيــش از قالــب بــه جــان چنيــن گرديدم‬
‫گوينــد مــرا صبــر و ســكون اوليتــر‬
‫اين صبر و ســكون را به شــما بخشــيدم‬
I learned this turning from the soul.
Before I entered the body, while I was a soul, I
turned around like that.
They say, “Calmness and patience are the best.”
I gave you both of them for free.
Bu dönmeyi kendi ruhumda öğrendim, bedene
girmeden önce böyle dönen bir ruh iken.
Dediler ki: “Sakinlik ve sabır en iyisidir.”
Her ikisini de size bağışladım.
M 157-157 1170 1308
303
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫نرگــس ُپرخــواب! ُربــودى خوابــم‬
ِ ‫اى‬
‫لالــۀ ســيراب ِب ُبــردى �آبــم‬ ‫اى‬
‫ســنبل پرتــاب ز تــو در تابــم‬
ِ ‫اى‬
‫گوهــ ِر كميــاب تــرا كــى يابــم؟‬ ‫اى‬
O sleepy, narcissus eyes, You came and took my
sleep away!
O ovenvatered tulip, you made me cry!
O curly hyacinth, I have been curled up with
your pain!
O rarest pearl, when will I find you?
Ey uykulu nergis göz, geldin ve uykumu kaçırdın.
Ey sulara kanmış lâle, yüzümün suyunu akıttın.
Ey kıvrım kıvrım sümbül, acınla kıvranıp duruyo-
rum.
Ey nadide inci, seni ne zaman bulacağım?
M 141-26 1121 1259
‫بــا توقصــص و درد و فغــان مى‌گويــم‬
‫ پنهــان مى‌گويــم‬،‫ور گــوش ببنــدى‬
‫دانســته‌ام اينكــه از غمــم شــاد شــوى‬
‫غــم دل بــا تــو از �آن مى‌گويــم‬
ِ ‫چنديــن‬
I am telling You my troubles with my stories.
If You close Your ears, I will whisper them to You
secretly.
I have come to the conclusion that You enjoy
watching my troubles.
That’s the reason I relay all my sorrows to You.
Sana dertlerimi, hikâyelerimle anlatıyorum.
Eğer kulaklarını tıkarsan dilsiz, dudaksız, gizlice
gönülden, sana söylerim.
Şu sonuca vardım ki benim dertlerimden zevk alı-
yorsun.
Bu yüzden bütün dertlerimi sana anlatıyorum.
M 158-163 1361 1497
 304

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ چــون دواىِ تــو منــم‬،‫بــا درد بســاز‬
‫در كــس منگــر كــه �آشــناىِ تــو منــم‬
‫ مگو كه من ُكشته شدم‬،‫گر ُكشته شوى‬
‫شــكرانه بــده كــه خونبهــاىِ تــو منــم‬
Endure your pain quietly.
I am your panacea.
Don’t look at anyone but Me.
I am the only One whom you know.
Even if I kill you, don’t say, “I have been killed.”
Be grateful. I am the weregild* for your life.
*A payment for saving the life of a criminal guilty
of homicide
Acına sessizce dayan, ben senin derdine devayım.
Benden başka kimseye bakma.
Senin bildiğin tek benim.
Seni öldürsem bile, “öldüm” deme.
Memnun ol çünkü kanının bedeli benim.
‫بــا ُروىِ تــو مــن هميشــه گلشــن بــودم‬
‫وز ديــدنِ تــو دو ديــده روشــن بــودم‬
‫چشــم َبــد از ُروىِ تو دور‬
ِ ‫مــن مى‌گفتم‬
‫چشــم بدت مــن بودم؟‬
ِ ‫ مگــر �آن‬،‫جانــا‬
I was an ever-blooming rose garden because of
You.
My eyes were bright and shining because of
seeing You.
“May evil eyes stay away from your face,” I used
to say.
But, it seems that I have those evil eyes.
Ben, senden dolayı her zaman açan bir gül bahçe-
siydim.
İki gözüm de, seni görünce aydınlanırdı.
Derdim ki: “Kem gözler, yüzünden ırak olsun.”
Meğer, o gözlerin sahibi benmişim.

M 142-31 1255 1392 M 139-2 1166 1304

‫ ره بگشــاييم‬،‫بــاز �آمــد و بــاز �آمــد‬ ‫سركشــى عشــق اگــر ســرد �آرم‬

‫ دل بــدو بنماييــم‬،‫جويــانِ دلســت‬
‫مــا نعره‌زنــان كــه �آن شــكارت ماييــم‬
‫او خنده‌زنــان كــه مــا تــرا مى‌پاييــم‬
He came back. He came back.
Let’s open His road!
He looks for my heart to seize. L
et’s give Him my heart!
I scream,”Kill me. I’m your prey!”
He answers with a smile, “This is the way I catch
You.”
O geri geldi, o geri geldi, onun yolunu açalım.
Gönlümüzü yakalamak istiyor, gönlümüzü ona
verelim.
“Biz, senin avınız” diye bağıralım.
O: “İşte sizi yakalamanın yolu budur.” diye gülerek
cevap verir.
ِ ‫بــا‬
‫بال َّلــه و بــه ســوگند كــه بــس ســر دارم‬
‫روزى كــه چــو منصــور كنــى بــر دارم‬
‫ دارم‬،‫هــر دم خبــرى �آرد از �آن ســر‬
When Love’s unruliness kicks out all of my
thoughts,
By God, I become stronger, lighter.
If I go to the gallows one day, like Mansur,
I’ll be receiving messages from Him every
moment.
Ele avuca sığmayan Aşk, beni bütün düşüncele-
rimden kurtardı.
Allah’a yemin ederim ki daha çok güçlendim, kuv-
vetlendim.
Eğer bir gün Mansur gibi darağacına gidersem, her
an ondan haberler gelir.

M 158-166 1364 1500 M 158-165 1172 1310

 305

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫باغــى كــه مــن از بهــا ِر او بشــكفتم‬ ‫بالاىِ سر ار دست زند دو دستم‬

‫بشــكفت و نمــود هر چه مــن مى‌گفتم‬
‫ چــو كــرد او جفتــم‬،‫بــا ســاغ ِر اقبــال‬
‫ خفتــم‬،‫ ســر بنهــادم‬،‫سرمســت شــدم‬
He is such a magic garden that I blossomed in the
spring.
When I bloomed, that garden answered all my
wishes.
When He made me drunk with His glass of Glory,
I put my head down, drunk, and slept right there.
O öyle sihirli bir bahçedir ki O’nun baharında çiçek
açtım.
O bahçe bütün dileklerime cevap verdi.
Görkemli kadehi ile beni sarhoş etti.
Başımı koyup sarhoş bir halde orada uykuya daldım.
‫ سرمســتم‬،‫اى دلبــ ِر مــن! عيــب مكــن‬
‫از چنبــرۀ زمانــه بيــرون َجســتم‬
‫وز نيــك و َبــد و ســود و زيان وا رســتم‬
If I touch Your head with my two hands,
O charmer, forgive me; the wine is in my veins!
I have jumped from the wheel of time.
I have escaped from goodness and evil, from
loss and profit.
Ey benim dilberim, iki elimle başına vursam bile
beni ayıplama.
Ben sarhoşum.
Zaman çemberinden fırladım çıktım, iyiden de
kurtuldum kötüden de; kârdan da geçtim, ziyan-
dan da.

M 158-164 1132 1270 M 142-32 1123 1261

‫لــك غمــت چــرا تك ّبــر نكنــم؟‬ ِ ‫بــا ُم‬
‫وز ُغل ُغلــه‌ات جهــان چــرا ُپــر نكنــم؟‬
‫پيــش َكــ َر ِم َك َفــت چــو دريــا كــف بود‬
ِ ‫ كه نى ســاكن باش‬:‫برجوشــيدم گفــت‬
‫كف تو َك َفــش پر از دُر نكنم؟‬
ِ ‫چــون از‬
You granted me the land of contrition.
How can I not be proud of that?
How can I not fiil the world with Your uproar?
The ocean is only a drop of lather in the palm of
Your kindness!
Why shouldn’t I fill my shoes with the pearls
scattered from Your hand?
Sen bana gam mülkünü vermişsin, bundan neden
onur duymayayım ki?
Dünyayı Senin gürültünle nasıl doldurmam ki?
Senin şefkatli avuçlarının içinde deniz sadece bir
damla köpük.
Neden ayakkabılarımı senin elinden saçılmış incile-
rinle doldurmayayım ki?
‫ خموشــت خواهــم‬:‫بخروشــيدم گفــت‬
‫ خروشت خواهم‬:‫خاموش شــدم گفت‬
َ ‫ به‬:‫ساكن گشتم گفت‬
‫جوشت خواهم‬
I yelled and screamed. He said,
“Be quiet.” I became quiet.
Then, He demanded, “I want you to be exuberant.”
I became exuberant again. “No,” He said. “Calm
down.”
I calmed down.
This time, He demanded, “l want you to yell and
scream.”
Bağırıp çağırsam, der ki: “Sessiz ol”.
Sessiz olsam, “Coşmanı istiyorum” der.
Tekrardan coşsam, “Hayır, sakinleş” der.
Sakinleşsem bu sefer de, “Bağırıp çağırmanı istiyo-
rum” der.

M 142-30 1252 1389 M 159-170 1281 1418


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــر بــوىِ وفــا دســت‌زنانت باشــم‬
َ ‫وقــت جفــا دســت‬
‫‌گزانت باشــم‬ ِ ‫در‬
‫بــا ايــن همــه انديشــه‌كنانت باشــم‬
‫كــم تو چيســت تــا چنانت باشــم‬
ِ ‫تــا ُح‬
I open my arms to You in hopes of loyalty.
I bite my finger during the time of Your cruelty.
But, in any case, I’m always thinking about You
and asking,
“What is your order? Tell me. What do You want
me to do?”
Bağlılıkla sana kollarımı açtım.
Acımasız olduğunda elimi ısırdım.
Ama yine de hep seni düşünüyorum ve soruyo-
rum: “Emrin nedir?
Ne yapmamı istiyorsun?
Söyle, öyle olayım”
M 159-169 1211
‫بــر شــا ِه َح َبــش زنيــم و بــر قيصــ ِر ُروم‬
‫پيشــانى شــير برنويســيم ُرقــوم‬ ِ ‫ســبيل جــا ِم َمــى كردســتم‬
‫هــن لشــك ِر ســليمانِ خوديــم‬ ِ ‫مــا �آ‬
‫كــف داوود نگرديــم چــو مــوم‬ِ ‫جــز در‬
We will attack the Emperor of Ethiopla and the
Caesar of Rome!
We will write o ur stories on the foreheads of
lions!
We are the iron for an army of Solomon.
But, we are soft like wax in the hands of David.
Habeş imparatoruna ve Roma’nın Sezar’ına saldı-
ralım.
Aslanların alınlarına hikâyelerimizi yazalım.
Biz, kendi Süleyman’ımızın ordusundaki demiriz.
Davut’un avucundan başka bir avuçta mum gibi
yumuşamayız.
M 142-34 1276
306
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫زلــف تــو گــر دســت درازى كــردم‬
ِ ‫بــا‬
‫َوال َّلــه كــه حقيقــت نــه مجــازى كــردم‬
‫زلــف تو بديــدم دلِ خويش‬
ِ ‫مــن در ســ ِر‬
‫مــن بــا دلِ خويــش عشــقبازى كــردم‬
When I tried to touch Your hair,
I did it because of real Love,
Not with temporary lust.
I saw my heart inside of Your hair.
I wanted to play with my own heart!
Saçlarına dokunduysam, bunu gerçek Aşktan yap-
tım.
Geçici bir Aşktan değil.
Gönlümü, senin saçlarının içinde gördüm.
Kendi gönlümle oynamak istedim.
1348 M 142-33 1145 1283
‫بــر ميكــده وقفســت دلِ سرمســتم‬
ِ ‫جــان نيــز‬
‫چــون جــان و دلم همى به مى پيوســتم‬
‫ايــن هــر دو به وى دادم و از غم َرســتم‬
My drunken heart has been devoted to the
tavern.
My soul has been spent on a glass of wine.
When my heart and my soul fell into Love with
wine,
I gave them both as a gift and became free of
grief.
Benim sarhoş gönlüm meyhaneye düşkün.
Canım bir kadeh şarapla harcandı.
Gönlüm ve canım şaraba âşık olduğunda, her iki-
sini de şaraba hediye ettim ve gamdan kurtuldum.
1413 M 158-167 1126 1264

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫لعــل نگيــن مى‌بوســم‬
ِ ‫بــر يــا ِد لبــت‬
‫ اين مى‌بوســم‬،‫�آنم چو به‌دســت نيســت‬
‫دســتم چــو بــه �آســمانِ تــو مى‌نرســد‬
‫مــى‌�آرم ســجده و زميــن مى‌بوســم‬
Since I cannot reach Your lips,
I kiss the ruby of my ring instead.
Since my hands cannot reach the
sky,
I prostrate and kiss the earth
instead.
Senin dudaklarına ulaşamadığım için, yüzüğü-
mün yakutunu öpüyorum.
Ellerim gökyüzüne ulaşamadığı için, secde edip
yeryüzünü öpüyorum.
M 143-38 1210 1347
‫بهــ ِر تــو زنــم نــوا چــو نَــى برگيــرم‬
‫كــوىِ تــو كنــم گــذر چــو َپــى برگيــرم‬
‫چنديــن َكــ َرم و لطف كه بــا من كردى‬
‫انــدر دو جهــان دل از تــو كــى برگيرم؟‬
When I have a nay, I wail for You.
I keep turning around Your quarter, looking for
your smell, your trace.
You have shown so much kindness, so much
favor to me.
How could I forget You in either world?
Neyi elime alınca, senin için inlemeye başlarım.
Senden bir koku almak ümidiyle mahallende do-
laşırım.
Bana o kadar keremler edip, lütuflarda bulundun
ki iki dünyada da seni nasıl unutabilirim?
M 159-174 1201 1339
307
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دهــن تــو از چمــن مى‌شــنوم‬ِ ِ‫بــوى‬
‫رنــگ تــو ز لالــه و ســمن مى‌شــنوم‬ ِ
‫ لبــان بگشــايم‬،‫ايــن هــم چــو نباشــدم‬
‫تــا نــا ِم تــو مى‌گويــد و مــن مى‌شــنوم‬
I get the scent of Your breath from the
meadows.
Tulips and jasmine describe the beauty of Your
colors.
If nothing else, I have started a conversation.
My lips mention your name and I listen.
Senin nefesinin kokusunu çimenden alırım.
Lâle ve yasemin, Senin güzel renklerini yansıtır.
Bunlar da olmazsa dudaklarımı açarım,
Senin adını söyler, ben de dinlerim.
M 159-173 1278 1415
‫بــى‌دف َبــ ِر مــا ميــا كــه مــا در ُســوريم‬
‫برخيــز و دهــل بــزن كــه مــا منصوريــم‬
‫مســت بــادۀ انگوريــم‬
ِ ‫ نــه‬،‫مســتيم‬
‫ مــا دُوريــم‬،‫از هــر چــه خيــال ُبــرده‌اى‬
Don’t come to me without a tambourine.
I am at the wedding feast.
Get up. Beat the drum and spread my fame in the
world. I am Mansur.*
I am drunk, but not from grape wine.
I am not whatever you think I am.
*Mansur Hallaj (858-922 AD). Famous sufi martyr.
Bana tefsiz gelme, ben düğün şölenindeyim.
Ayağa kalk, davula vur ve dünyaya benim şöhretimi
duyur.
Ben Mansur’um.
Sarhoşum ama üzüm şarabından değil.
Senin düşündüğün kişi değilim.
M 143-36 1322 1458

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ مــن مــرادى دارم‬،‫بيــرون ز دو َكــ ْون‬
‫بى‌شــاديها روانِ شــادى دارم‬
‫بگشــاى بــه خنــده �آن لبــانِ خــود را‬
‫زيــرا ز گشــا ِد �آن گشــادى دارم‬
Although I have a wish beyond the two worlds,
My soul is happy beyond happiness! Please
smile, Beloved.
Open your lips.
When those rose lips are parted, they cheer me
up.
İki dünyanın ötesinden bir dileğim var.
Sevinçten öte, huzurlu bir gönlüm var.
Sevgili gülümse de aç dudaklarını.
Çünkü gül dudakların açılınca, benim de gönlüm
açılır.
M 143-37 1177 1315
‫بيگانــه مگيريــد مــرا زيــن ُكويــم‬
‫در كــوىِ شــما خانــۀ خــود مى‌جويــم‬
‫دشــمن ِن َيــم ار چنــد كــه دشــمن ُرويم‬
‫اصلــم تُركســت اگــر چه هنــدى گويم‬
Don’t look at me as a stranger.
I am from this town, searching for my house in
your quarter.
I may appear to you as an enemy, but I am not.
I speak Hindu, but my origin is Turkish.*
*This is a symbol.
Bana yabancıymışım gibi bakma.
Bu köydenim ben, sizin köyünüzde evimi arıyo-
rum.
Düşman gibi görünüyorsam da düşman değilim.
Hintçe söylüyorsam da aslım Türk’tür.
M 159-172 1360 1496
308
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫غــم عشــقت كارم‬ِ ‫بيــكار شــدم اى‬
‫تخــم وفــا مــى‌كارم‬
ِ ‫در بيــكارى‬
‫صورت وصل مى‌تراشــم شب و روز‬
ِ ‫من‬
‫نجــارم؟‬
ّ ‫بــا خاطــ ِر چــون تيشــه مگــر‬
O Beloved, Your sorrow has replaced my work.
I have become idle, even though I am scattering
Your seeds of loyalty with every breath.
I am carving the face of our Union day and night
with the chisel of my imagination.
Am I a carpenter?
Ey Sevgili, işsiz güçsüz kaldım.
İşim gücüm gamın oldu.
İşsiz, güçsüzken de vefa tohumu ekiyorum.
Kesere benzer düşüncemle gece ve gündüz buluş-
mamızın şeklini yontup duruyorum.
Yoksa marangoz muyum ben?
M 142-35 1183 1321
‫بيــگاه شــد وز بيگهــى مــن شــادم‬
‫امشــب ُق ُنــق اســت يــا ِر فــ ّرخ زادم‬
‫شــب ديگرســت در عشــق مــرا‬ ِ ‫روز و‬
‫مــن زيــن شــب و زيــن روز بــرون افتادم‬
Night has come; I am in joy.
Tonight, the Blessed Beloved is my guest!
My evenings, my mornings are different in
Love.
I am out of the “day and night” of this world.
Gece geldi, neşe içindeyim.
Bu gece Kutsal Sevgili benim misafirim.
Aşkta bambaşka bir gecem, gündüzüm var.
Bu dünyanın gününden, gecesinden ayrıyım ben.
M 159-171 1140 1278
 309
M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E
‫تــا �آتــش و �آ ِب عشــق بشــناخته‌ام‬
‫تــش دل چــو �آب بگداختــه‌ام‬
ِ ‫در �آ‬
‫ماننــد َربــاب دل بپرداختــه‌ام‬
ِ ‫چنگ خــود در زده‌ايم‬
‫زخم عشــق خوش ســاخته‌ام‬ِ ‫بــا زخمــۀ‬
Since I have known the fire and ıvater of Love,
I have been evaporating like water in the heart’s
fire.
I gave my heart to Love like a rebab,
Became a friend of Love’s bow and plectrum.
Aşkın ateşini ve suyunu tanıdığımdan beri, gönül
ateşinde su gibi kaynamadayım.
Rebap misali, gönlümü aşka kaptırmışım, aşkın
yayıyla, mızrabıyla uzlaşmış, dost olmuşum.
M 160-177 1113 1251
‫ ندهــم‬،‫َــرك دلِ خويــش نگيــرى‬ ِ ‫تــا ت‬
‫‌چــت گفتــم تــا نپذيــرى ندهــم‬ ِ ‫و�آن‬
‫ خويشــتن مــرده مســاز‬،‫حيلــت بگــذار‬
‫جــان و ســ ِر تــو كــه تــا نميــرى ندهــم‬
I won’t grant your wishes till you abandon your
desires.
I won’t give in till you accept My orders.
Stop your deceit; stop playing dead!
I swear by your head and soul, I won’t give Myself
till you die first.
Kendi isteklerinden vazgeçmedikçe, sana
dileğini vermem.
Sana söylediğim şeyi kabul etmezsen,
seninle uzlaşmam.
Hilekârlığı bırak, ölü taklidi yapma.
Başının ve ruhunun üstüne yemin ederim
ki sen ölmeden kendimi sana vermem.
M 143-40 1287 1424
R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــا پــردۀ عاشــقانه بشــناخته‌ايم‬
‫از ُروىِ طــرب پــرده برانداخته‌ايــم‬
ِ ‫مطرب عشــق‬
ِ ‫با‬
‫همچون دف و ناى هر دو درســاخته‌ايم‬
Since we have known Love, we are no longer
modest.
We have put aside shame and blame.
We play our tune with Love’s player;
We have become friends like the nay and
tambourine.
Aşkı bildiğimizden beri, Aşk perdesini tanıyalı,
zevk ve neşe yüzünden alçak gönüllülükten olduk.
Utancı ve suçu bir yana koyup çengimizi Aşk çalgı-
cısı ile birlikte çaldık.
Ney ve tef gibi Aşk çalgıcısı ile dost olduk, birlikte
çalıp, çağırıyoruz.
M 160-184 1292 1429
‫تــا جــان دارم بنــدۀ مرجــانِ تــوام‬
ِ ‫دل جمــع از �آن َج‬
‫عــد پريشــانِ تــوام‬
‫مســت افغــانِ تــوام‬
ِ ‫اى نــاى بنــال‬
‫وى چنــگ خَ ُمش مكن كه مهمانِ توام‬
As long as my soul remains in my body, I am a
slave and servant of Your coral lips.
Because of Your dark and curly scattered hair,
my heart is at peace and together.
O nay, wail. Your wail makes me drunk. O harp,
don’t be silent.
I am Your guest.
Ruhum bu bedende olduğu sürece, ben senin mer-
can dudaklarının kulu ve kölesiyim.
Senin koyu, kıvırcık, dağınık saçlarından dolayı
gönlüm huzurlu.
A ney, feryat et, bu yüzden sarhoşum.
A çeng, susma, ben senin misafirinim.
M 160-183 1271 1408

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دست ستمهات خورم؟‬ ِ ‫تا چند چو دف‬
‫زخم غمهــات خورم؟‬ ِ ‫يــا همچو َربــاب‬
‫گفتــى كــه چــو چنــگ در َبــ َرت بنوازم‬
‫مــن نــاىِ تو نيســتم كــه دَمهــات خورم‬
I asked, “How long will the hand of your blame be
beating me like a tambourine? How long will I face
your sorrow’s bow and, like a rebab, endure the
strikes of Your plectrum?
You answered, “I am keeping you by
My chest, like a harp.”
“Am I not Your nay that breathes Your
breath, believes Your words?”
Tef gibi ne zamana kadar sitem ellerinden tokatlar yiye-
ceğim? Ya da rebap gibi senin gam yayına göğüs gerece-
ğim, gam mızraplarını yiyeceğim?
Dedin ki: “Seni, çeng gibi kucağıma alıyor ve okşuyo-
rum.
Ben senin neyin değilim ki nefesini soluyayım, laflarına
inanayım.”
M 143-43 1196 1334
‫تــا خواســته‌ام از تــو تــرا خواســته‌ام‬
‫عشــق تــو خــوانِ عشــق �آراســته‌ام‬
ِ ‫از‬
‫ فراموشــم شــد‬،‫خوابــى ديــدم دوش‬
‫ايــن مى‌دانــم كــه مســت برخاســته‌ام‬
As long as I have had desire,
I have only wanted You from You.
Last night, I set a table with Your Love.
Last night, I had a dream, but I have forgotten
it.
All I know is that I woke up this morning
drunk.
İstedikçe ancak senden, seni isterim.
Aşkınla bir sofra donattım ben.
Dün gece bir rüya gördüm ama unuttum, ancak
şunu hatırlıyorum ki sarhoş kalktım.
M 160-179 1117 1255
310
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــا چنــد به‌هــرزه چــون غبــارى گــردم؟‬
‫گــه بر ســ ِر ُكه گه ســوىِ غــارى گردم؟‬
‫تــا چنــد چــو طفــل بر نــگارى گــردم؟‬
‫يــك چنــد گهــى بــه ِگــر ِد يــارى گردم‬
How long will I turn into dust and dirt for
worthless things?
Will I climb a mountain? Will I hide in a cave?
How long will I remain like a baby in the arms
of a beauty?
Now is the time for turning around the Creator!
Ne zamana kadar değersiz şeyler için, toz toprak
olacağım?
Ne zaman dağlara tırmanacağım, bir mağaraya sı-
ğınacağım?
Ne zamana kadar çocuk gibi, bir güzelin, kucağın-
da kalacağım.
Biraz da Yaratanın çevresinde dönüp dolaşayım.
M 160-182 1148 1286
‫ از جهان ســير شــدم‬،‫تــا ُروىِ تــو ديدم‬
‫ ز فــ ِّر تــو شــير شــدم‬،‫روبــاه ُبــدم‬
‫اى پــاى نهــاده بــر ســ ِر خَ لــق ز كبــر‬
‫ايــن نيــز بينديــش كــه ســر زيــر شــدم‬
Since I have seen Your face,
I have been tried and disgusted by the world.
I used to be a fox, but I’ve turned into a lion
because of Your light.
O One who steps on people’s heads in His
greatness, I have bent my neck and waited for
Your grace.
Yüzünü göreli, dünyaya doydum.
Tilkiydim, senin ululuk ışığınla aslan oldum.
Ey büyüklüğüyle, halkın başlarına ayak basan, ben
de başımı eğdim, lütfunu bekliyorum.
M 160-181 1158 1296
 311

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫زلــف تــرا به‌جــان و دل بنده شــديم‬

ِ ‫تــا‬
‫زلف تو بس جمع و پراكنده شديم‬ ِ ‫چون‬
‫ارواح تــرا ســجده‌كنان مى‌گوينــد‬ ْ
‫ همه زنده شــديم‬،‫پيش تو مرديم‬ ِ ‫چــون‬
I am so attached to Your hair That I have become
scattered and, at the same time, bound.
Souls are prostrating in front of You, saying,
“We are resurrected after we died in Your
presence.”
Senin saçına o kadar bağımlı kalmışım ki dağıldım
ve aynı zamanda bağlandım. Ruhlar Senin önünde
secdeye yatıp diyorlar ki:
“Senin huzurunda ölmek, bizlere dirilmektir”
‫ ديوانــه شــدم‬،‫شــمع تــو برفروخــت‬
ِ ‫تــا‬
‫بــا صبــر ز ديــدنِ تــو بيگانــه شــدم‬
‫در ُروىِ تــو بيقــرار شــد مــرد ِم چشــم‬
‫يعنــى كــه َپــرى ديــدم و ديوانــه شــدم‬
I became crazy once Your Love’s candle was lit.
I tried restraint, torturing myself by not looking
at You.
But, when I saw You, my eyes went mad.
In other words, I became insane when I saw the
fairy.
Senin aşkının mumu yandığında, ben deli dîvâne
oldum.
Sabrettim, nefsime zulmettim, Seni görmedim.
Böylece Sana yabancı oldum.
Ama Seni gördüğümde gözlerim çıldırdı.
Yani periyi gördüğümde, çarpıldım.

M 143-41 1305 1442 M 159-175 1161 1299

‫ــن نبــرى كــه از تــو بگريختــه‌ام‬ ْ ‫تــا َظ‬
‫يــا بــا دگــرى جــز تــو در�آميختــه‌ام‬
‫ ز اصــل انگيختــه‌ام‬،‫بربســته ِن َيــم‬
‫چــون ســيل بــه بحــ ِر يــار در ريختــه‌ام‬
Don’t think that I ran away from You or that I
gave my heart to someone else.
I am not tied to anything, anyone.
Because I am separated from my origin, I am a
stranger here.
And, I am running like a torrent into the
Beloved’s sea.
Senden kaçtığımı ya da gönlümü bir başkasına
verdiğimi düşünme.
Ben kimseye bağlı değilim.
Aslımdan ayrı kaldığım için, burada bir yabancı-
yım;
Sevgilimin denizine sel gibi akıyorum.
‫تــا ظــن نبــرى كــه از غمانــت َرســتم‬
‫يــا بى‌تــو صبــور گشــتم و بنشســتم‬
‫عشــق او چنان خوردســتم‬
ِ ‫شــربت‬
ِ ‫مــن‬
‫كــز رو ِز ازل تــا بــه ابــد سرمســتم‬
Don’t suppose that I am free from Your grief
Or that I have götten used to living without
You.
I drank so much of Your Love’s sherbet
That I will be drunk from one eternity to the
last.
Senin gamından kurtulduğumu, sensiz yaşamaya
alıştığımı düşünme.
Aşkının şerbetinden o kadar çok içtim ki ezelden
ebede kadar sarhoşum.

M 143-39 1116 1254 M 160-178 1125 1263


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــا ظــن َن َبــرى كــه مــن دوى مى‌بينــم‬
‫هــر لحظــه فتوحــى بــه نــوى مى‌بينــم‬
‫جــان و دلِ مــن جملــه تــوى مى‌دانــم‬
‫ مى‌بينم‬،‫چشــم و ســ ِر من جملــه تــوى‬
Don’t even think I see double; don’t think I have
fallen into separation.
I receive new Grace in every moment.
I know You are my heart and soul.
I see that You are my eyes, my head. You are my
everything.
Sanma ki iki görüyorum, ikiliğe düşüyorum, her
solukta yepyeni lütuflara ulaşıyorum.
Biliyorum ki ruhum da Sen’sin, gönlüm de Sen.
Görüyorum ki gözüm de Sen’sin, başım da Sen’sin,
her şeyim de Sen.
M 160-180 1264 1401
‫تــا كاســۀ دوغ خويــش باشــد پيشــم‬
‫انگبيــن كــس ننديشــم‬
ِ ‫وال َّلــه كــه ز‬
‫ور بى‌برگــى بــه مــرگ مالــد گوشــم‬
‫�آزادى را بــه بندگــى نفروشــم‬
As long as a cup of buttermilk stays in front of
me,
By God, I don’t care for anyone’s honey.
Even if poverty were to threaten me with death,
I wouldn’t sell my freedom for slavery.
Önümde bir bardak ayran oldukça, Allah’a yemin
ederim ki kimsenin balında gözüm yok.
Yoksulluk beni ölümle korkutsa bile, özgürlüğü-
mü, kölelik için satmam.
M 144-45 1222 1359
312
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــا ظــن نبــرى كــه مــن َك َمــت مى‌بينم‬
‫‌زحمــت ديــده هــر دمــت مى‌بينــم‬
ِ ‫بى‬
‫در َوهْ ــم نيايــد و صفــت نتــوان كــرد‬
‫�آن شــاديها كــه از غمــت مى‌بينــم‬
Don’t think that I don’t see You enough.
My heart sees You all the time.
The pleasure I have received from the troubles
of Your Love Comes neither to mind nor
imagination.
Seni yeteri kadar görmediğimi düşünme.
Gönlüm, seni sürekli görüyor.
Senin aşkının gamından aldığım haz ne akla gelir
ne de hayale.
M 143-42 1258 1395
‫تــا كــى ز زمانــه رنــگ و بــو را بينــم؟‬
‫وقتســت كــه �آن لطي ْفخــو را بينــم‬
‫ خيــالِ خــود را بينــم‬،‫در وى نگــرم‬
‫ خيــالِ او را بينــم‬،‫در خــود نگــرم‬
How long will we be satisfied by the shapes and
appearences of time?
How long will we watch and smell of existence?
I am tired of the materials and creatures of the
present; it is time to see that Beauty of beauties.
But, when I look at Him, I see my image.
When I look at myself, I see His image.
Daha ne kadar zamanın şekilleri ve görünümleriyle
doyacağız?
Daha ne kadar varlığı seyredip koklayacağız?
Artık, güzellerin güzelini görmenin zamanı.
Fakat ben O’na bakıyorum, kendi hayalimi görüyo-
rum.
Kendime bakıyorum, O’nun hayalini görüyorum.
M 144-44 1256 1393

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــا مــى‌ر َود �آن نــگار مــا مى‌رانيــم‬
‫پيمانــه چــو ُپــر شــود فــرو گردانيــم‬
‫ كه درين �آب و ِگلست‬،‫چون بگذرد اين سر‬
‫دولــت خندانيــم‬
ِ ِ‫صبــح وصــال‬
ِ ‫در‬
We will run till we reach the Beloved.
We will drink till the glass is filled with wine.
When this clay-kneaded secret passes through,
We’ll enjoy the dawn of Your Union.
Sevgiliye ulaşana kadar koşarız.
Kadeh şarapla dolunca içeriz.
Bu toprakla yoğrulmuş baş kendinden geçtiğinde,
Sana kavuşmanın şafağını kutlarız.
M 159-176 1341 1477
‫تــو كژبينــى وليــك مــا راســت َرويــم‬
‫وز ديــدۀ كــ ِّژ منكــران كــژ نشــويم‬
‫�آن كــو َغ ِلــۀ خانــه و َم ْهگانــه بــرد‬
‫شادســت بــه ُروىِ مــا كــه ما مــا ِه نويم‬
You may not see straight, but we are going the
right way.
We won’t go off course because of the ones who
don’t go straight.
The one who takes his salary home will be happy
to see us,
Because we are the new moon.*
*Sign of payday
Sen düz gitmesen de biz doğru yoldayız.
Eğri olanların görüşlerinden, eğri olmayız.
Maaşını eve götüren bizi gördüğünde sevinir çün-
kü biz yeni doğmuş ayız.
M 161-185 1354 1490
313
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــو بحــ ِر لطافتــى و مــا همچــو َكفيــم‬
‫ مــا �آن طرفيم‬،‫�آن ســوى كــه موج رفت‬
‫�آن كــف كــه بــه خونِ عشــق �آلودســتى‬
‫بــر ما مى‌زن كــه بر َك َفــت همچو دَفيم‬
You are the ocean of beauty.
We are Your foam.
We go wherever Your waves carry us.
Hit us with the hand stained with Love’s blood!
We moan like tambourines in Your hands.
Sen güzellik denizisin, biz ise Senin köpüğünüz.
Senin dalgaların bizi nereye taşırsa, oraya gideriz.
Bize aşkın kanıyla bulanmış elle vur.
Senin ellerlinde tef gibi ağlıyoruz.
M 144-46 1335 1471
‫جــان را كــه دريــن خانــه ُوثاقــش دادم‬
‫ مــن نفاقــش دادم‬،‫پيــش تــو بــود‬
ِ ‫دل‬
‫چون چند گهى نشست كدبانوىِ جان‬
‫ ســه طلاقــش دادم‬،‫عشــق تــو رســيد‬ِ
I gave another room to lady soul for
staying in this house,
Because my heart was with You on
another floor.
Lady soul stayed in her room for a
while.
But, when Your Love arrived, I
divorced her three times.
Ruha, bu evde kalması için başka bir oda
verdim.
Çünkü gönlüm Seninle başka bir kattaydı.
Bayan ruh, odasında biraz oturdu.
Ancak, Senin aşkın gelince, onu üç kere
boşadım.
M 144-48 1137 1275
 314

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫جانــى كــه درو دو صــد جهــان مى‌دانم‬ ‫چنــدان كــه بــه كا ِر خــود فــرو مى‌بينــم‬
‫گويى كه فلانست و فلان مى‌دانم‬ ‫‌ديدگــى خويــش نكــو مى‌بينــم‬ ِ ‫بى‬
‫شــاهد حضرتســت و حــق نيك غيور‬
ِ ‫او‬ ‫چشم خود چه خواهم كردن‬ ِ ‫زحمت‬ ِ ‫تا‬
‫هر چشم كه بسته گشت از �آن مى‌دانم‬ ‫چشــم او مى‌بينم؟‬
ِ ‫اكنــون چــو جهان به‬
I know a soul who owns hundreds of worlds. The more attention I pay to the things I do,
You say, “I know him, too. He is such and such.” The more I realize that my view is
He is God’s Beloved. wrong.
And, since God is very jealous about the ones He I see better if I look at things
loves, others can’t see him. differently. Why should I bother with my eyes
I am the only one who recognizes him. When I can see through His eyes?

Bir ruh var ki yüzlerce dünyası var. Ne zaman yaptığım işlere daha fazla özen göster-
Sen dersin ki: “Ben de onu bilirim-o şöyledir böy- sem, bakış açımın yanlış olduğunu
ledir” görürüm.
O Allah’ın sevgilisidir. Eğer farklı açıdan bakarsam daha iyi görürüm.
Allah sevdiklerini çok kıskandığı için diğerleri onu Onun gözlerinden bakmak varken, neden gözleri-
göremez. mi yorayım ki?
Onu fark eden sadece benim.

M 144-47 1232 1369 M 161-186 1261 1398

‫تــاج منــى ز فــرق خــود افكنديم‬

ِ ‫چــون‬
‫خدمــت تــو بــر بنديــم‬
ِ ‫اينــك كمــ ِر‬
‫بســيار گريســتيم و هجــران خنديــد‬
‫وقتســت كــه او بگريــد و مــا خنديــم‬
I took the crown of selfishness from my head
and threw It on the ground.
Then, I girded the belt of Your service.
When I was crying before, separation was
smiling.
But now, I am smiling, and separation is crying.
Başımdan benlik tacını çıkarttım, yere attım.
Sonra Senin hizmetinin kemerini kuşandım.
Çok ağladım, ayrılık güldü.
Artık, biz gülelim, o ağlasın; vakit geldi, çattı.
‫چــون مــار ز افســونِ كســى مى‌پيچــم‬
‫جعــد يــار پيچاپيچــم‬
ِ ‫چــون طــ ّرۀ‬
‫وال َّلــه كــه ندانم ايــن چه پيچاپيچســت‬
‫ هيچم‬،‫ايــن مى‌دانــم كه چــون نپيچــم‬
I have twisted and wriggled like a snake because
of someone’s charm!
I have been curled up, like the hair of the
Beloved.
By God, I don’t know what kind of turist that is.
All I know is that suffering annihilates me from
Existence to Non-Existence.
Birinin büyüsüyle bir yılan gibi kıvrıldım.
Sevgilinin saçları gibi kıvrıldım.
Allah’ım bu nasıl bir kıvrılmadır?
Tek bildiğim acı çekmek,
beni var olmaktan kurtarıp, yok ediyor.

M 144-49 1309 1446 M 144-50 1135 1273


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چــون مى‌دانــى كــه از نكويــى دُورم‬
‫گــر بگريــزم ز نيكــوان معــذورم‬
‫او همچــو عصاكــش اســت و مــن نابينا‬
‫مــن گام بــه خــود نمى‌زنــم م أ�مــورم‬
You know I am far from goodness, but I am
excused.
I run away from nice people, but I am a blind
man.
He is the One who leads me through.
He is my cane.
I can’t walk by myself.
Ben iyilikten uzağım.
Beni mazur görün, iyi insanlardan kaçıyorsam
beni mazur görün.
Ben kör bir insanım.
O beni yönlendirir.
O benim değneğimdir, kendi başıma yürüyemem.
M 161-187 1198
‫خامــوش ُبــدى فســانه گويــت كــردم‬
‫زاهــد بــودى ترانــه گويــت كــردم‬
‫انــدر عا َلــم نــه نــام بــودت نــه نشــان‬
‫بنشــاندمت نشــانه‌گويت كــردم‬
You were timid, quiet; I made you tell stories.
You were devout; I made you sing melodies.
You had no fame, no name.
I presented you to the world and made them talk
about you.
Susuyordun, masallar söyler hale getirdim seni.
Dindardın, müzik sevmezdin, ben sana şarkılar
söylettim.
Dünyada ne adın vardı ne ünün.
Âleme tanıttım, eserini söylenir hale getirdim.
M 161-189 1143
315
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫زخــم تيــر و خنجر ترســيم‬
ِ ‫حاشــا كــه ز‬
‫رفتــن ســر ترســيم‬
ِ ‫بســتن پــاى و‬
ِ ‫وز‬
‫مــا گــرم روانِ دوزخ �آشــامانيم‬
‫از گفــت و مگــوىِ خَ لــق كمتر ترســيم‬
We are not afraid of either arrow or dagger.
We are not scared of either having our feet tied
or o ur heads cut off.
We are the fire; we drink hell.
We are not afraid of the gossip of people.
Biz oktan ya da hançerden korkmayız.
Biz ayaklarımızın bağlanmasından ya da başımı-
zın gitmesinden korkmayız.
Biz ateşiz, cehennemi içeriz.
Biz halkın dedikodularından korkmayız.
1336 M 161-188 1324 1460
‫عشــق تو ز جــان برخيزم‬
ِ ‫خواهــم كــه ز‬
‫وز بهــ ِر تــو از هــر دو جهــان برخيــزم‬
‫خورشــيد تــو خواهم كه به باران برســد‬
ِ
‫پيــش تــو از �آن برخيــزم‬
ِ ‫چــون ابــر ز‬
I want to pass through soul with Your Love.
I want to leave both worlds for Your Love.
In order to have Your sun reflect to friends,
I will pass through quickly, like a cloud, in front
of You.
Senin Aşkınla candan geçmek istiyorum.
Her iki dünyayı da Senin Aşkınla terk etmek isti-
yorum.
Senin güneşinin dostlara vurması için, önünden
bir bulut gibi hızlıca geçmek istiyorum.
1281 M 161-191 1208 1345

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خود را ز چنين لطف چه مانع باشــيم؟‬
‫پيــش صانع باشــيم‬ ِ ‫نــع حقيــم‬
ِ ‫چــون ُص‬
‫مطبــخ چــرخ كاســه‌ها ز ّرين‌انــد‬
ِ ‫در‬
‫حاشــا كــه بــه �آ ِب گــرم قانــع باشــيم‬
How can we turn down this offer?
Since we are God’s work of art, He is our artist,
and we should ascend into His Presence.
The dishes on the table that has been set in the
sky are gold.
Why should we be satisfied with just hot water?
Bu lütfu nasıl geri çevirelim?
Biz Allah’ın sanat eserleriyiz.
O bizim ressamımız ve O’nun huzuruna yüksele-
lim.
Gökyüzü masasının kâseleri altından, neden yer-
yüzünde sıcak su ile yetinelim?
M 161-190 1327
‫تــش خويش چــون دمى جوش كنم‬ ِ ‫در �آ‬
‫خواهــم كــه تــرا دمــى فرامــوش كنــم‬
‫گيــرم جامــى كــه عقــل بيهــوش كنــد‬
‫در جــام در�آيــى و تــرا نــوش كنــم‬
I boil, am exuberant like blood, cooking over
my own fire.
If, in one moment, I wished I could forget You.
Then, I would pick up the glass that makes mind
and reason disappear.
I would wish that you would get in that glass, so
I would drink.
Bir an, kan gibi, kendi ateşimle kaynayıp coşayım.
Seni, hiç olmazsa bir soluk unutayım.
Aklı, fikri kendinden geçiren kadehi elime alayım.
Sen de bu kadehe dal da ben de seni içeyim.
M 162-194 ---
316
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫شــب مهتــاب زنيــم‬ِ ‫خيزيــد كــه تــا بــر‬
‫نرگــس بى‌خــواب زنيــم‬
ِ ‫بــاغ گل و‬
ِ ‫بــر‬
‫كشــتى ســه مــاه بــر ســ ِر يــخ رانديــم‬
‫وقتســت بــرادران كــه بــر �آب زنيــم‬
Let’s walk around in the moonlight.
Let’s go to the rose garden, watch the sleepless
narcissus.
We skidded our ship on the ice for three
months.
The time has come, O brothers.
Let’s sail on the water.
Kalkın ay ışığında gezinelim.
Gül bahçesine gidelim, uykusuz nergisi seyrede-
lim.
Gemimizi üç ay buzun üstünde kaydırdık.
Vakit geldi, ey dostlar, denizlere yelken açalım.
1463 M 161-192 1343 1479
‫در بــاغ شــدم صبــوح و ُگل مى‌چيــدم‬
‫وز ديــدن باغبــان همــى ترســيدم‬
‫شيرين‌ســخنى ز باغبــان بشــنيدم‬
‫گل را چــه محــل كــه باغ را بخشــيدم‬
When I went to the garden at dawn and picked
a rose,
I was afraid that the gardener would see me.
Suddenly, I heard the sweet voice of the
gardener,
“What’s one rose? I gave you the whole garden.”
Sabahleyin bahçeye gittim ve bir gül kopardım.
Bahçıvan beni görecek diye korktum.
Birden bahçıvanın tatlı sesini duydum: “Bir gül ne-
dir?
Sana bütün bahçeyi vereyim.”
1250 M 145-53 1169 1307
 317

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫در بحــ ِر خيــال غرقــۀ گردابــم‬ ‫چنــگ تــوام ُبتا در �آن چنگ خوشــم‬
ِ ‫در‬
َ ‫نــى بلكــه بــه بحــر مى‬
‫‌كشَ ــد ســيلابم‬ ‫ در �آن جنگ خوشم‬،‫گر جنگ كنى بكن‬
‫اى ديــدۀ نيم‌خــواب مــن بنــدۀ �آنــك‬ ‫ملامــت ر ِه عشــق تــرا‬
ِ ‫ننگســت‬
‫در خــواب بدانســت كه مــن در خوابم‬ ‫مــن نــام گــرو كــردم و با ننگ خوشــم‬
I am sunk in the vortex on the sea of I am in your harp, O Beloved, wailing when you
imagination. strike. But, I am happy.
No, I am caught by the torrent that is dragging If you get mad and fight with me,
me to the sea. I am happy, too.
You feel shame to be blamed on Love’s way.
O half-sleepy eye, I am a slave and a I gave up my name and fame.
servant of the One I am content, and I have become a friend of
Who sees me sleeping in His dream. blame.

Sevgilinin hayaller denizinin girdabında battım. Ben senin çengindeyim, a Sevgili.

Hayır, beni denize sürükleyen sele kapıldım.
A yarı uykulu göz! Ben, uykusunda, beni uyuyor
gören kişinin kulu, kölesiyim.
Mızrap vuruşlarınla ağlıyorum, ama mutluyum.
Kızarsan benimle kavga et, ben o zaman da mutlu-
yum.
Sen, Aşkın yolunda suçlanmaktan utanıyorsun.
Ben ismimi ve şöhretimi bıraktım, kınanmalardan
memnunum.

M 162-195 1120 1258 M 162-197 1219 1356

‫ــج نهانــى ماييــم‬ َ

‫در چشــمۀ دل مهــى بديديــم به چشــم‬ ِ ‫عالــم ِگل گ ْن‬
ِ ‫در‬
‫زان چشــمه بسى �آب كشيديم به چشم‬ ‫لــك جاودانــى ماييــم‬ ِ ‫دارنــدۀ ُم‬
‫ز �آن روز بــه ِگــردْ ِگــر ِد �آن چشــمۀ دل‬ ‫ظلمــات �آب و ِگل بگذشــتيم‬
ِ ‫چــون از‬
‫ماننــدۀ دل همــى دويديــم بــه چشــم‬ ‫هــم ِخ ْضــر و هــم �آ ِب زندگانــى ماييــم‬
We saw this moon face in the fountain of heart. We are the hidden treasure of this muddy
We drank lots of water from that fountain with world.
our eyes. We are the owner of the land of Eternity.
And, we kept turning around that fountain with Once we passed through the darkness of this
our eyes. mud,
We became Hizr and the fountain of Life.
Bu ay yüzlüyü gönül çeşmesinde gördük.
Gözlerimizle bu çeşmeden çok su içip, gözlerimiz- Biz bu balçık dünyada gizli hâzineyiz.
le bu çeşmenin etrafında döndük, durduk. Biz, ebedilik mülkünün sahibiyiz.
Bu balçık karanlığından geçince hem Hızır hem de
bengisuyuz.

M 161-193 1217 1354 M 145-55 1365 1501


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ جــان ببرم‬،‫عشــق تــو گــر دل بدهم‬
ِ ‫در‬
‫ هــزار چنــدان ببــرم‬،‫هــر چــه بدهــم‬
‫زلــف تــو گر دســت دهد‬
ِ ‫چــوگانِ ســ ِر‬
‫از جملــه جهــان گــوى ز ميــدان ببــرم‬
If I give up my heart to Your Love,
I will save my soul,
And I will get a hundred times more than what
I can give.
But, when I grab Your club-like hairs,
I can’t pick up a ball from the world’s square!
Gönlümü, Senin aşkın için feda edersem, canımı
korurum ve vereceğimin yüzlerce katı daha fazla-
sını alırım.
Ancak, Senin saçların gibi olan çevgeni tuttuğum-
da, bütün dünya meydanından topu kapar gide-
rim.
M 144-51 1187 1325
‫در كــوى خرابــات نــگارى ديــدم‬
‫عشــقش بــه هــزار جــان و دل بخريــدم‬
‫ــن دو زلــف او بشــنيدم‬ ِ ‫بــوى َر َس‬
‫دســت طمــع از هــر دو جهــان ِب ْبريــدم‬
ِ ‫عكــس تــو مــن دو را يكــى مى‌بينم‬
I have seen the beauty ncxt to our tavern.
I have bought her love for the price of thousands
of souls and hearts.
The smell of her divided hair
Made me give up my hopes for both worlds!
Bir Güzeli, meyhanemizin yanında gördüm.
O’nun Aşkını binlerce can ve gönül karşılığında
aldım.
O’nun ayrılmış saçlarının kokusunu alınca da her
iki dünyadan umutlarımı kestim.
M 145-54 1171 1309
318
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق تــو معرفــت خطــا دانســتيم‬
ِ ‫در‬
‫چه عشــق؟ چه معرفت؟ كرا دانســتيم؟‬
‫يــك يافتنــى ازو بــه فريــاد دو َكــ ْون‬
‫اين هســت از �آن نيســت كه ما دانستيم‬
Your Love makes knowledge a blunder.
What is Love? What is knowledge?
How can we know anyone?
While there is One we should find and know, both
worlds are yelling, crying for Him.
Yet, we don’t know anything about Him. We don’t
understand Him.
Senin aşkın bütün bilgileri yok eder.
Aşk nedir? Bilgi nedir?
Herkesi, her şeyi nasıl bilebiliriz.
Aslında tek bilinecek, bulunacak biri var.
İki dünyada O’nun yüzünden feryat etmede.
Ortada yanlız O var. Bizse O’nun hakkında hiçbir şey
bilmiyoruz, anlamıyoruz.
M 162-196 1295 1432
‫در هــر فلكــى مردمكــى مى‌بينــم‬
‫هــر مردمكــش را َم َلكــى مى‌بينــم‬
‫اى َا ْحــ َول اگــر يكــى تــو دو مى‌بينــى‬
ِ ‫بــر‬
I see only one pupil of an eye in every sky
And only One Beauty.
I see only one angel, one power in the eyes of
that Beauty.
O cross-eyed one, you see two in One,
But I see One in two.
Her bir gökyüzünde bir tek göz bebeği, bir tek gü-
zel görürüm.
O güzelin gözbebeklerinde de bir tek melek, bir tek
kudret seyrederim.
Ey şaşı, sen biri iki görüyorsun.
Ancak senin tersine ben ikiyi bir görürüm.
M 145-52 1263 1400
 319

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫دســتارم و ُج ّبــه و ســرم هــر ســه بهــم‬ ‫مســت دشــنا ِم تــوام‬

ِ ‫دشــنامم ده كــه‬
‫قيمــت كردنــد به يــك درم چيــزى كم‬ ‫خوش آ�شــا ِم تــوام‬
ْ ‫خــوش‬
ِ ‫مســت َســ َق ِط‬
ِ
‫نشنيدســتى تــو نــا ِم مــن در عالــم؟‬ َ ‫زَهْ ر�آبــه بيــار تــا بنوشــم چــو ِش‬
‫ــكر‬
‫ هيچ‌كســم‬،‫ هيچ‌كســم‬،‫من هيچ‌كســم‬ ‫ را ِم تــوام‬،‫ را ِم تــوام‬،‫مــن را ِم تــوام‬
They appraised my head, my turban, and my Your curses make me drunk.
robe. I am drunk from your insults, your anger and
They didn’t give even a penny. Haven’t you heard death wishes.
my name in the universe? Offer me poison, and I’ll drink it like sherbet,
I am Nothing, Nothing, Nothing. Because I am tamed by You, tamed by You,
tamed by You!
Başıma, sarığıma, cübbeme değer biçtiler.
Bir kuruş bile vermediler. Senin lânetlerin beni sarhoş ediyor.
Adımı evrende duymadın mı? Senin aşağılamandan, öfkenden, kötü sözlerinden
Ben bir hiçim, hiçim, hiç. sarhoşum.
Bana zehir ikram et ve ben onu şerbet gibi içeyim,
Çünkü ben seninim, seninim, seninim.

M 162-198 1284 1421 M 145-57 1269 1406

‫دل داد مــرا كــه دلســتان را بــزدم‬
‫�آن را كــه نواختــم همــان را بــزدم‬
‫جانــى كــه بــدو زنــده‌ام و خندانــم‬
‫ديوانــه شــدم چنانكــه جــان را بــزدم‬
I hit that heart-catching beauty,
Because He gave his heart to me.
I hit the Beloved whom I kissed and caressed.
I became insane.
I hit the friend who gave life and joy to me.
Bana gönül verdi de Hakk’a gönül vermedi diye gö-
nüller alana vurdum.
Öpüp, okşadığım sevgiliye vurdum ben.
Delirdim, bana hayat ve neşe veren dostuma vur-
dum.
‫دلــدار چــو ديــد خســته و غمگينــم‬
‫ خنــدان نشســت بــر بالينــم‬،‫�آمــد‬
‫ بگفــت كاى مســكينم‬،‫خاريــد ســرم‬
‫هــم مــى ندهــد دل كــه چنينــت بينــم‬
When the Beauty who took my heart away saw
me tired and sick,
He sat next to my pillow, stroked my hair, and
said,
“O poor soul, doesrit the heart
offer you Love’s wine
When You look so terrible?”
Sevgili, beni hasta ve gamlı görünce geldi.
Yastığın kenarına oturdu, başımı okşadı ve dedi ki:
“Ey benim yoksulum, gönül sana aşk şarabını sun-
muyor mu ki böyle kötü gözüküyorsun.”

M 158-168 1154 1292 M 145-58 1265 1402


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دل را ز ُوثــاقِ ســينه �آواره كنــم‬
‫ پــاره كنم‬،‫بــر ســنگ زنــم ســبوىِ خود‬
‫گــر پــاره كنــم هــزار گوهــر ز غمــت‬
ِ ‫روزى �آن را ز‬
‫لعــل تــو چــاره كنــم‬
I would save my heart from all restrictions, make
it free from all bonds
If I threw a stone at that jar to break it into
pieces.
Then, I would fix it and fiil it up with the pearls
which I’m gathering from Your ruby lips.
Gönlümü yersiz, yurtsuz, başıboş, özgür yapayım.
Testime bir taş atıp, onu paramparça etsem bile al-
dırmam.
Çünkü senin lâl dudağından, binlerce hasret incisi
alır, testimi sapasağlam yaparım.
M 145-59 1253 1390
‫دوش �آمــده بــود از ســ ِر لطفــى يــارم‬
‫ فــاش مكــن اســرارم‬:‫شــب را گفتــم‬
‫ پس و پيــش نگه كن �آ ِخر‬:‫شــب گفت‬
‫ ز كجــا صبح �آرم؟‬،‫خورشــيد تــو دارى‬
My Beloved did me a favor last night:
He came!
I begged, “O night, please, don’t reveal this secret
to the morning!”
“Don’t worry,” the night answered.
“The Sun is with you. How can I see the
morning?”
Dün gece sevgilim bana bir iyilik yaptı ve geldi.
Geceye yalvararak dedim ki:
“Ey gece, lütfen bu sırrı, sabaha kadar açığa çıkar-
ma.”
Gece cevapladı: “Merak etme, güneş seninle bera-
ber, sabahı nasıl getirebilirim ki?”
M 146-63 1186 1324
320
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ ايــن بــاغ دريــم‬،‫دل میگویــد كــه َن ْقــد‬
‫ بــه شــب هــم بچريــم‬،‫امــروز چريديــم‬
‫‌گــ َزدَش عقــل كه گســتاخ مرو‬ َ ‫لــب مى‬
‫ زحمــت ببريم‬،‫گــر چــه د ِر رحمتســت‬
The heart said, “l am the owner of this garden of
Love.
I gathered its fruits this morning, and I’ll do it again
tonight.” But, reason bit its lips, saying,
“Don’t be insolent. Although this is the door
to abundance, I am the one who will suffer the
consequences.”
Gönül derki: “Ben bu Aşk bahçesinin sahibiyim.
Bu sabah meyvelerini topladım ve bu gece de tekrar
toplayacağım.”
Ancak, akıl dudaklarını ısırarak der ki: “Küstahlık
etme.
Burası rahmet kapısı olsa da neticesinde acı çekecek
olan benim.”
M 145-56 1319 1455
‫دوش ار چــه هــزار نــام بــر ننــگ زديــم‬
‫دامــن �آن عهدشــكن چنــگ زديــم‬ ِ ‫بــر‬
‫دل بــر دلِ او نهــادم و مى‌گفتــم‬
‫هــم عاقبــت �آبگينــه بــر ســنگ زديــم‬
Though people ran my name through the mud a
thousand times last night,
I was able to grab the skirt of the One who never
keeps his word.
From the joy and excitement of our union, o ur
hearts melted into one.
As for my reputation, my name,
I smashed it on a rock like a piece of glass.
Her ne kadar, dün gece insanlar benim adımı binler-
ce defa çamura attılarsa da ancak, o sözünde durma-
yanın eteklerine sarıldım.
Buluşmamızın neşesinden ve heyecanından gönülle-
rimiz eriyip bir oldu, ismime, itibarıma gelince, onla-
rı bir kayaya atıp, cam gibi kırdım.
M 146-61 1300 1437

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دوش از ســ ِر مســتى بخراشــيد ُرخَ ــم‬
‫�آن دم كــه ز ُروش لالــه مى‌چيــد ُرخَ ــم‬
‫ مخراشــش كــه از �آن روز كه زاد‬:‫گفتم‬
‫از قبلــۀ ُروىِ تــو نگرديــد ُرخَ ــم‬
Last night He scratched my face because of his
drunkenness.
He did it when my face was harvesting tulips
from His face.
“Don’t worry,” I said to Him “My face hasn’t
turned around any place
But the Kaaba of Your face since its birth.”
Dün gece sarhoşlukla yüzümü tırmaladı.
Öyle bir zamanda tırmaladı ki yüzünden lâleler
topluyordum.
Sevgiliye dedim ki: “Merak etme. Doğduğu gün-
den beri, yüzüm, yüzünün kıblesinden başka hiç-
bir yere dönmedi.”
M 146-62 1136 1274
‫ده دينــارم بگفتــى ا ّول بــه َكــ َرم‬
‫وان‌گــه ســه ازو بــاز گرفتــى بــه قلــم‬
‫زان هفــت دو َجــو نمى‌دهــى اكنون هم‬
‫از هيــچ ســه دينــار چــرا كــردى كــم؟‬
You generously offered me ten dinars.
Then you took three dinars back with the strike of
your pen.
Now, you don’t even want to give up a couple of barley
seeds from the remaining seven dinars.
What is the reason? Why do you hold up my three
promised dinars?
Önce, sen bana cömertlikle on dinar vereceğim, demiş-
tin.
Sonra senin kaleminin bir vuruşuyla benden üç dinar
aldın.
Şimdi, yedi dinarıdan iki arpa tohumu bile vermek is-
temiyorsun.
Hiç yoktan ben üç dinardan oldum.
M 145-60 1192 1330
321
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دوش از طربى به ســوىِ اصحاب شديم‬
‫وز غورەفروشــان ســوىِ دوشــاب شديم‬
‫جانــب مهتــاب شــديم‬
ِ ‫وز شــب‌صفتان‬
‫بــا بيــداران ز خويــش در خواب شــديم‬
We went to the friends of joy and pleasure last
night.
We left the ones who squeeze unripe grapes
and went to the side of the ones who boil grape
juice.
We abandoned the people of darkness.
We went to the moonlight and slept with the
friends who are awakened from themselves.
Dün gece neşeli ve eğlenceli dostlara gittik.
Olgunlaşmamış üzümleri sıkanları terk edip, üzüm
suyu kaynatanların tarafına gittik.
Karanlık insanları terk edip ay ışığına gittik ve ken-
diliklerinden uyanık olan dostlarla uyuduk.
M 162-199 1301 1438
‫ديوانــه ِن َيــم وليــك مى‌خواننــدم‬
‫بيگانــه ِن َيــم وليــك مى‌راننــدم‬
‫همچون عَ َسســان به َج ْهد در نيم‌شــبان‬
‫ ولــى چــو روز مى‌داننــدم‬،‫َم ْســ َتند‬
I am not insane, but they think I am.
I am not a stranger, but they think I am.
They are drunk like night watchmen, trying to
hurt me.
They think I am awake like morning.
Deli değilim, ama öyle olduğumu sanıyorlar.
Yabancı değilim, ama öyle olduğumu sanıyorlar.
İnsanlar gece bekçisi gibi sarhoşlar, ancak beni sa-
bah gibi ayık sanıp incitmeye çalışıyorlar.
M 146-64 1164 1302

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ذات تــو ز عيبهــا جــدا دانســتم‬ ِ ‫بــت َبدخويــم‬
‫موصــوف بــه َفــ ِّر كبريــا دانســتم‬
‫من دل چه كنم؟ چون‌كه به تحقيق و يقين‬
‫ يقيــن دانســتم‬،‫خــود را چــو شــناختم‬
I realize that Your Essence is devoid of all
condescension, has Divine attributes.
What can I do to the heart since I have become
aware of myself?
I have learned nothing except as a heart in the
attainment of Annihilation.
Zatını bütün ayıplardan arınmış ve ululuk sıfatla-
rıyla sıfatlanmış bildim.
Ben, gönlü ne yapayım?
Kendimi tanıdığım günden beri Seni bildim.
M 146-65 1127
‫رفتــن تــو مــن خــون گريــم‬
ِ ‫رفتــى وز‬
‫غصــه افــزونِ تــو افــزون گريــم‬
ّ ‫وز‬
‫ ِپى تو ديده برفت‬،‫ خود چو تو رفتى‬،‫نى‬
‫ بعد از �آن چون گريم؟‬،‫چون ديده برفت‬
You left; I have shed bloody tears because of
that.
I have cried a lot. I have had lots of sorrows.
You are not the only one who left; my eyes
followed you.
How can I cry now without my eyes?
Sevgilim, sen gittin ve ben bu yüzden kanlı gözyaş-
ları döktüm.
Çok ağladım, çok derdim vardı.
Terk eden tek sen değilsin.
Gözlerim seni takip etti.
Şimdi gözlerim olmadan nasıl ağlayabilirim ki?
M 146-66 1321
322
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
ِ ‫رازى كــه بگفتــى اى‬
‫‌جويم‬ُ ‫لطف تــو اين مى‬
ِ ‫واگــو كــه من از‬
‫مى‌گفت به گريه در شدم پس او گفت‬
‫وا مى‌گويــم خمــوش وا مى‌گويــم‬
“O my bad-tempered Beloved, Tell me once more
the secret you told me before,” I said.
He did, and I started crying.
“Be silent,” He said. “I am telling you again. I am
telling.”
O kötü huylu sevgilime dedim ki:
“Bana daha önce anlattığın sırrı bir kere daha an-
lat.”
Anlattı ve ben ağlamaya başladım.
“Sessiz ol”, dedi, “Tekrar anlatacağım, tekrar.”
1265 M 162-200 1353 1489
‫خرابــات تــو َمــى مى‌خــوردم‬
ِ ‫روزى بــه‬
‫ويــن خرقــۀ �آب و ِگل بــه در مى‌كــردم‬
‫خرابــات تــو عالــم معمــور‬
ِ ‫ديــدم ز‬
‫معمــور و خــراب از �آن چنيــن مى‌گــردم‬
When I was drinking wine in Your tavern one
day,
I started ripping off this cloak of mine, this cloak
made of clay.
Then, from Your dilapitated tavern,
I saw the world’s harmony, the balance of creation
and destruction.
I was amazed!
Bir gün senin meyhanende şarap içerken, toprak-
tan dokunmuş hırkamı yırtmaya başladım.
Sonra senin harap meyhanenin dünyayı mağmur
yaptığını gördüm; yaratmanın ve yok etmenin
dengesine şaşırdım.
1457 M 147-69 1153 1291

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫روزى بــه خرابــات گــذر مى‌كــردم‬
‫دلــق بشــردوخت بــه در مى‌كــردم‬
ِ ‫ايــن‬
‫هــر كــس نظــرى بــه جانبــى مى‌كردنــد‬
‫مــن بــر نظــ ِر خويــش نظــر مى‌كــردم‬
I stopped Over at a tavern one day.
There, I started to tear up my patched body-
cloak to pieces.
While everyone else there was busy with their
own affairs,
I was busy destroying, trying to find myself.
Bir gün, bir meyhaneye uğradım.
Sonra, aşka kapılıp şu yamalı insan hırkasını yırt-
maya başladım.
Orada herkes kendi işiyle meşgulken, ben kendimi
arıyordum.
M 146-68 1146 1284
‫زان بــاده كــه بــر خَ لق حرامســت حرام‬
‫بــر جــانِ مجــ ّردان ُمدامســت ُمــدام‬
‫بــر ريــز و مگــو كه ايــن تمامســت تمام‬
‫�آغــاز و تمــا ِم مــا كدامســت؟ كــدام؟‬
The wine which was forbidden for the body
Is served to the soul of the one who is free from
the body’s bondage.
Till the last drop, don’t say, “That is the end.”
Who knows where our beginning is?
And, where is our end?
Bedene haram olan şarap bedeninin esiri olma-
yanlara sunulur.
Son damlasına kadar, “Son budur” deme.
Bizim başlangıcımız ve sonumuz hangisidir, han-
gisi?
M 156-148 1108 1246
323
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ َب ْــدر مــن �آن را دانــم‬،‫رويــت بينــم‬
‫ َص ْدر مــن �آن را دانم‬،‫وانجــا كــه تويــى‬
‫رونــق عيد‬
ِ ‫وان شــب كــه تــرا بينــم اى‬
‫شــب َق ْــدر مــن �آن را دانــم‬
ِ ‫در عمــر‬
I see the full moon when I look at your face.
The seat of honor is wherever You are.
O Beautiful One who gives brilliance to the
Bairam!*
Any night that I see You is the night of Khadir!*
*Islamic religious holidays
Senin yüzüne bakınca dolunayı görüyorum.
Baş köşe Senin olduğun yerdedir.
Ey bayramlara görkemlik veren Güzel.
Seni hangi gece görürsem, benim için Kadir Gece-
si O’dur.
M 146-67 1229 1366
‫زان دم كــه تــرا بــه عشــق بشــناخته‌ام‬
‫بــس نــر ِد نهــان كــه با تــو مــن باخته‌ام‬
‫بخــرام تــو سرمســت بــه خــرگا ِه دلــم‬
‫كــز بهــ ِر تــو خــرگاه بپرداختــه‌ام‬
Beloved, ever since the moment I first knew
you,
I have secretly played so many of love’s games.
Come to my heart’s tent, drunk and swaying.
I have set up this tent just for You.
Seni aşkla tanıdığım günden beri, seninle gizlice ne
aşk oyunları oynadım. Gönlümün çadırına sarhoş
bir halde salına salına gel.
Ben bu bedenimle, senin için dikilmiş bir çadır ol-
dum.
Vakit geçirmeden gel, çadırıma gir.
M 147-70 1114 1252

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫حديــث عاشــقى بشــنودم‬
ِ ‫ز ا ّول كــه‬
‫جــان و دل و ديــده در رهــش فرســودم‬
‫گفتم كه مگر عاشــق و معشــوق دواند‬
‫ مــن َا ْحول بودم‬،‫خــود هــر دو يكى بود‬
When I heard the word of Love for the first
time,
I threw my heart and soul under His feet,
Then asked myself if lover and Beloved are two.
They are One. I was cross-eyed.
Aşk kelimesini ilk duyduğumda, gönlümü ve ru-
humu Aşk’ın ayaklarının altına attım.
Sonra kendi kendime “Seven ve Sevgili, iki farklı
şey midir?” diye sordum.
Onlar tek idi, gözlerim şaşı imiş benim.
M 162-201 1168 1306
‫زنبــور ِن َيــم مــن كــه بــه دودى بــروم‬
‫يــا همچــو پــرى بــه بــوىِ عُ ــودى بــروم‬
‫ســيل شكســته تــا بــه ُرودى بــروم‬ ِ ‫يــا‬
‫يــا حــرص كــه در ِعشْ ــوۀ ســودى بروم‬
I am not a bee that flies away with smoke
or a genie that flies away with the smell of aloe
wood.
I am not a torrent that flows down the river,
Nor am I greedy, going after profit and gain.
Arı değilim ki dumandan kaçayım.
Peri değilim ki ödağacı kokusundan kaçayım.
Sel değilim ki çabucak bir ırmağa karışayım.
Hırslı, açgözlü değilim ki kâr, kazanç peşinde ko-
şayım.
M 147-71 1275 1412
324
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫زيــن گونــه كه من به نيســتى خرســندم‬
‫چنديــن چــه دهيــد بهــ ِر هســتى پنــدم؟‬
‫روزى كــه بــه تيــغ نيســتى ُب ْكشــندم‬
‫گرينــدۀ مــن كيســت؟ بــرو مى‌خنــدم‬
I am contented in Absence.
Why do you advise me to return to existence?
On the day I was killed by the sword of Absence,
I was smiling at the ones who were crying for
me.
Ben yoklukta bu kadar mutluyken, neden varoluşa
dönmemi istiyorsunuz?
Yokluğun kılıcında öldürüldüğüm gün, benim için
ağlayanlara gülümsüyordum.
M 163-202 1162 1300
‫ســاقى امــروز در خُ مــارت بــودم‬
‫تــا شــب بــه خــدا در انتظــارت بــودم‬
‫مــى در ده و از دا ِم جهانــم بجهــان‬
‫امشــب چــو بــه روز من شــكارت بودم‬
Cupbearer, I am Your drunk tonight.
I have waited for You all day long.
Serve me wine.
Save me from the traps of both worlds.
Tonight, I am Your prey till morning.
Sâkî, bugün senin sarhoşunum.
Bana şarap sunman ve beni her iki dünyanın tu-
zaklarından koruman için seni bütün gün bekle-
dim.
Bu gece, sabaha dek senin avınım ben.
M 163-203 1165 1303
 325

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ســاقى چــو دهــد بــادۀ َح ْمرا چــه كنم؟‬
‫چون بوســه‌طلب كند مــه افزا چه كنم؟‬
‫امــروز چــو حاضرســت اقبــالِ وصــال‬
‫حديــث فردا چــه كنم؟‬
ِ ‫گــر گــول ِن َيــم‬
What can I do if the cupbearer offers me red
wine?
What can I do if the Beloved who is brighter
than the moon gives me a kiss?
If the glory of Union comes today,
I would be stupid if I were to talk about it
tomorrow
‫خــاك �آســتان تــو ن ََهــم‬ ِ ‫ســر در ســ ِر‬
‫زلــف ِد ْل ِســتانِ تــو ن ََهــم‬
ِ ‫ــم‬ ِ َ‫دل در خ‬
‫پيش من �آر‬ ِ ‫ لب‬،‫جانم به لب �آمدســت‬
‫تــا جــان بــه بهانــه در دهــانِ تــو ن ََهــم‬
My head fell on the ground at Your door.
My heart became entangled in the curls of Your
beautiful hair.
I’ve had enough! My soul has come to the tip of my
tongue.
Please, bring Your lips closer and let me release my
soul into Your mouth!

Sâkî kızıl şarabı sunarsa, ne yapabilirim ben? Başımı senin kapının eşiğine koyarım.
Ay ışığını kıskandıran o güzel, öpücük verirse Gönlüm senin güzel saçlarının kıvrımlarına dolandı.
bana, ne edebilirim ben? Can vermek üzereyim.
Bugün, kavuşma devleti gelip çatmışken, aptal de- Canım dilimin ucuna geldi.
ğilsem yarından ne diye söz edeyim ben? Dudaklarını yaklaştır, canımı senin ağzına bıraka-
yım.

M 163-204 1244 1381 M 147-72 1289 1426

‫شــادم كــه ز شــادىِ جهــان �آزادم‬
‫مســتم كــه اگــر مــى نخــورم من شــادم‬
‫حالــت هيچ‌كــس نــدارم بايســت‬ ِ ‫از‬
‫ايــن َد ْب َدبِــۀ خُ ْفيِــه مبــارك بــادم‬
I am happy because I am saved from the world’s
happiness.
I am happy because I am drunk without drinking
wine.
I don’t care about anything else.
I am blessed by this secret happiness.
‫ چــو �آن گهر شــد جفتم‬،‫شــادى كــردم‬
‫چــون مــوج ز بــاد و بــو ِد خــود �آشــفتم‬
‫�آشــفته چــو رعــد ســ ِّر دريــا گفتــم‬
‫لــب دريــا خفتــم‬
ِ ‫چــون ابــ ِر تهــى بــر‬
I became exuberant when that pearl emerged in
me!
I was turned into a rough sea by that storm!
I revealed the secrets of the ocean, secrets shaken
out with thunder!
Then, I slept on the shore like an empty cloud.

Mutluyum, çünkü dünyanın mutluluğundan kur- O inci eş oldu bana, sevindim.

tuldum. Rüzgârlarla kabarıp dalgalanan deniz gibi dalgala-
Mutluyum, çünkü şarap içmeden sarhoşum. nıp köpürdüm.
Hiç bir şey beni ilgilendirmiyor. Gök gürültüsü ile denizin sırrını söyledim.
Bu gizli mutluluk bana kutlu olsun. Sonra bir boş bulut gibi kıyıda uyudum.

M 163-205 1138 1276 M 147-73 1131 1269


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــب رفــت و هنوز ما به خَ ّمــا ِر خوديم‬
‫دولــت تــو هميشــه بــر كا ِر خوديــم‬
ِ ‫در‬
‫هــم عاشــق و هم بيدل و دلــدا ِر خوديم‬
‫هــم مجلــس و هم بلبل و گلــزا ِر خوديم‬
Night has past. We are still next to o ur
cupbearer.
With Your kindness, we are taking care of o ur
own affairs.
We are the lovers of ourselves. We are our own
Beloveds.
We are the nightingale and the rose garden at the
same time.
Gece geçti ve biz hâlâ sâkînin yanındayız.
Senin şefkatinle kendi işlerimizle uğraşmadayız.
Biz hem kendimize âşık hem de kendimizin sev-
gilisiyiz.
Hem bülbülüz hem de gül bahçesiyiz.
M 163-206 1310
‫گلشــن ُروىِ تــو تماشــاىِ دلــم‬
ِ ‫شــد‬
‫تلخــى َجو ْرهــات حلــواىِ دلــم‬
ِ ‫شــد‬
‫مــا را ز غمــت شــكايتى نيســت وليــك‬
‫ذوقــى دارد كــه بشــنوى واىِ دلــم‬
Your rose-garden face is the place of pleasure for
my heart.
The pain of Your tortures has become halva for
my heart.
I have no complaints about Your tortures,
But only about the pleasure You have when You
are looking at my pain!
Yüzünün gül bahçesi, gönlümün keyif yeri oldu.
Cefalarının acısı, gönlüme helva oldu.
İşkenceden şikâyetçi değilim.
Ancak, acılarımı seyrederken duyduğun zevk,
bana başka bir zevk oldu.
M 147-74 1228
326
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مونــس مى‌خوارانــم‬ِ ‫ مــن‬:‫شــب گويــد‬
‫صاح ْبجگــ ِر ســوخته را مــن جانــم‬
‫و�آنهــا كــه ز عشقشــان نصيبــى َن ُبــ َود‬
‫المــ ْو ِت َد ِر ايشــانم‬
َ ‫ــك‬ ُ ‫هــر شــب َم َل‬
Night says, “l am the friend of the wine drinkers.
I am the soul of the greatly grieved.
I am an angel of death to them evety night,
To the ones deprived of Love.”
Gece der ki: “Şarap içenlerle dostum, dertlilerle ca-
nım ben...
Aşktan bir payı olmayanlara ise, her gece, kapıları-
na gelip dikilen ölüm meleğiyim ben.”
1447 M 163-207 1233 1370
‫صــد نــام ز يــا ِد دوســت بر ننــگ زديم‬
َ ‫ــگ ِش‬
‫ــكر بدين دلِ تنــگ زديم‬ ِ ‫صــد َت ْن‬
‫اى زُهرۀ ساقى دگرت لاف نماند‬
‫كــز ُســور َقرابــۀ تــو بــر ســنگ زديــم‬
My name and reputation have been tarnished a
hundred times because of my Beloved.
But, He has placed hundreds of bales of
sugarcane in my small heart.
O Venus of cupbearers, you made me so drunk
That I dropped my wine glass on the stone!
İsmim ve namım sevgilim yüzünden yüzlerce defa
karardı.
Ancak, o benim küçük gönlüme yüzlerce şekerka-
mışı koydu.
Ey sakinin Venüs’ü, beni öyle sarhoş ettin ki
senin şarap testini taşa düşürdüm.
1365 M 147-75 1299 1436
 327

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عاشــق گشتســت گفــت بــر اســرارم‬
‫مرغــى كــه پريــد چــون نگاهــش دارم؟‬
‫بلبــل مســت در خُ مــا ِر چمنــى‬
ِ ‫اى‬
‫چنــدان گفتــم كــه مســت شــد گفتارم‬
He fell into Love and said, “I am in the world of
secrets.
How can I catch and protect a flying bird?”
I said, “O drunk nightingale, you are fascinated by
green grass.”
I repeated this so many times that in the end, my
words got drunk.
O âşık olup dedi ki: “Ben sırlar dünyasındayım ama
uçan bir kuşu nasıl yakalayıp koruyabilirim ki?”
Dedim ki: “Ey sarhoş bülbül, sen yeşil çime büyü-
lenmişsin,”
Bunu o kadar çok tekrarladım ki sonunda kelime-
lerim sarhoş oldu.
‫عشق از ُب ِنه بى‌ ُب َنست و بحريست عظيم‬
‫دريــاىِ ُمع ّلــق اســت و اســرا ِر قديــم‬
‫جانهــا همــه غرقه‌انــد در بحــر مقيــم‬
‫يــك قطــره ازو اميــد و باقــى همــه بيــم‬
Love is an ocean that has no bottom, no boundary,
an ocean that is suspended.
Love is the secret of the One that has no beginning
of the beginning.
All souls submerge in this ocean; they live there.
Hope is one drop of the ocean.
The rest of it is fear.
Aşk, dibi kıyısı olmayan ve boşlukta asılı duran bü-
yük bir denizdir.
Aşk, önüne ön olmayan hakkın sırlarıdır.
Canların hepsi de o denize dalmışlar, o denizi yurt
etmişlerdir.
O denizin bir damlası, nasibi olana umuttur, geri ka-
lanlara tümden korkudur.

M 163-208 1182 1320 M 163-209 1334 1470

َ ‫ مى‬،‫عشــق تــو گرفــت �آســتين‬

‫‌كشَ ــدم‬ ِ ‫عشقســت صبــوح و مــن بــدو بيــدارم‬
َ ‫پــى يــا ِر راســتين مى‬
‫‌كشَ ــدم‬ ِ ‫وانــدر‬ ‫عشقســت بهــار و مــن بــدو گلــزارم‬
‫وانگــه گويــى دراز تــا چنــد كشــى؟‬ ‫ســوگند به عشــقى كه عدوىِ كارســت‬
‫‌كشَ ــدم‬َ ‫بــا عشــق بگو كــه همچنين مى‬ ‫ بيــكارم‬،‫كانــروز كــه بيــكار ِن َيــم‬
Your love grabbed me by my neck and is dragging Love is the morning wine. I am the waking-up
me towards my Beloved. dawn!
“How long will you be pulling me like that?” Love is the brook. I am the rose garden on its
That’s what I asked my love. banks!
Instead, I should have told him, “Drag me, please, I swear by the Love that is the enemy of work and
till I mature.” professions,
The day I am busy with work is the idle day!
Senin aşkın beni boynumdan yakaladı ve beni
Sevgiliye doğru sürükledi. Aşk, sabah şarabıdır, ben onunla uyanırım.
Aşka sordum: “Beni daha ne kadar böyle çekecek- Aşk, bir deredir, ben onun kıyısındaki gül bahçe-
sin?” siyim.
Şöyle demeliydim: “Beni olgunlaşana kadar sürük- İşe ve güce düşman olan aşka and olsun ki hangi
le.” gün işte değilsem, ben o gün işte güçteyim.

M 148-78 1159 1297 M 148-77 1176 1314


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشقســت قــدح وز قدحش خوشــحالم‬
‫او راســت عروســى و َم َنــش َط ّبالــم‬
‫‌كـــ َنست‬ ُ ‫ســوگند بدان عشــق كــه َب ّطال‬
‫ ّبطالــم‬،‫كان روز كــه ّبطــال ِن َيــم‬
Love is the wine glass that I am the most happy
to drink from.
Love is the wedding party that I am a drummer
for.
I swear allegiance to the Love that keeps men
out of jobs;
I am idle whenever I am busy.
Aşk, bir şarap kadehidir; o kadehten içen en mutlu
kişi benim.
Aşk, bir düğün şölenidir, bense o düğünün davul-
cusuyum.
Adamı işten güçten eden o aşka and içerim ki; han-
gi gün aylaksam, o gün işte güçteyim.
M 147-76 1225 1362
‫فانــى شــدم و پريــد اجــزاىِ تنــم‬
‫بــر چــرخ كــه بــر چــرخ ُبــد ا ّول وطنم‬
‫َم ْســ َتند و خوشــند و َمى‌پرســتند همــه‬
‫در غيب ازين وحشــت و زندان كه منم‬
I have been annihilated.
Particles of my body have flown to the sky where
my home was before,
Every one of them happy, drunk, worshipping
wine.
Yet, I remain alone in this dungeon with faults
and shame.
Ben yok oldum; bedenimin zerreleri gökyüzüne
uçtu.
Önce de yurtları orasıydı zaten.
Her biri mutlu, şaraba taparak sarhoş oldular.
Bense, bu zindanda hatalarla ve utançlarla yalnı-
zım.
M 164-211 1240 1377
328
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫رخ يكدگــر بديديــم بــه چشــم‬
ِ ‫عمــرى‬
‫امــروز كــه درهــم نگريديــم بــه چشــم‬
‫بيــم رقيــب‬
ِ ‫احــوالِ دلِ خويشــتن از‬
‫گفتيــم بــه ابــرو و شــنيديم بــه چشــم‬
All life long we have looked at each other’s face.
Today, too, we look at each other.
Because of the fear of strangers, we relay the
things in o ur heart through our ey es.
We listen with o ur eyes, too.
Bir ömür birbirimizin yüzüne gözlerimizle bakıp
durduk.
Bugün de birbirimizi görüyoruz ama gönlümüzün
hallerini, yabancıların korkusundan başka söylü-
yoruz.
Sözlerimizi de gözle duyup işitiyoruz.
M 164-210 1216 1353
‫فرمــود كــه دســت و پــا بــه كارى بزنيم‬
‫تــا مى‌نــرود دو دســت بــارى بزنيــم‬
‫چون در تو زديم دســت ازين شــادى را‬
‫پــس چــون نزنيــم دســت؟ �آرى بزنيــم‬
Before our two arms rest permanently next to
our body,
You ordered us to find a job to do.
I reached You and embraced You with that joy.
Because You ordered, I found that task.
“İki kolumuz yanımıza gelmeden bir işe sarılalım,
bir işe koyulalım” buyurdu.
Sana el uzattım, sana sarıldım, bu neşeye nasıl el
uzatamam?
Nasıl sarılamam?
Evet, bir işe sarıldım.
M 164-212 1344 1480
 329

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ــش َو ُمــدام‬ ٍ ‫َق ْــد َص َّب َح َنــا ال ّلــ ُه ِب َع ْي‬ ‫ق ّلا شانيم و لا ُابالى ‌حاليم‬
‫َــم ِصيــام‬ َّ ‫العيــد َو مات‬ ُ ‫َق ْــد عَ َّي َدنَــا‬ ‫�آزاليــم‬ ِ‫ازل‬ ِ‫فتنه‌شــدگان‬
‫هات يا خَ ْي َر َانام‬ ِ ‫اِ ْمل َا َق َدح ًا َو‬ ‫رطــل مالاماليــم‬
ِ ‫عشــق‬
ِ ‫جــان داده بــه‬
َّ ‫ــم عَ َلى‬
‫‌الدهْ ــ ِر َســلام‬ َّ ‫ــك َرنا ُث‬
ِ ‫ــى ُي ْس‬ ْ ‫َك‬ ‫صافــى بخوريــم و دُرد بــر ســر ماليــم‬
God made me spend the whole evening with We are strange people who care for nothing.
wine and pleasure. We are the instigators of the One who has no
He made me celebrate the Bairam, even though beginning of the beginning.
I didn’t complete Ramadan’s fasting. We are on trial.
O best of the cupbearers, fill up my glass, make We gave our soul with love to a full glass.
me drunk, We drank the clear part;
And then send my greetings to time. We put the sediments in our head.

Allah, bütün gecemi şarap ve eğlenceyle geçirtti.
Orucumu tamamlamadan bana bayramı lütfetti.
Ey sâkîlerin en iyisi, doldur kadehimi, sarhoş et
beni.
Ve sonra zamana benden selâm söyle
Garip insanlarız, hiçbir şeye aldırış etmeyiz.
Ezellerin, ezelinden fitne olmuşuz, sınanıyoruz.
Dopdolu bir kadehe, aşkla can vermişiz.
Durusunu içeriz, tortusunu da başımıza süreriz.

M 148-79 1368 1504 M 148-80 1337 1473

‫قومــى كــه چــو �آفتــاب دارنــد قــدوم‬ ‫غــم دلبــران بــر �آتــش باشــم‬
ِ ‫گاه از‬
‫در صدق چو �آهنند و در لطف چو موم‬ ‫پــى دوســتان مشــ ّوش باشــم‬ ِ ‫گاه از‬
‫چــون پنجــۀ شــيرانۀ خــود بگشــايند‬ ‫�آخــر بــه چــه خ ّرمــى زنــم را ِه نشــاط؟‬
‫نــى پرده رهــا كنند و نى نقش و رســوم‬ ‫ خوش باشــم؟‬،‫�آخــر به كدام دلخوشــى‬
There are people who appear as bright as the Sometimes I am burned with the sorrow of
sun. beauties.
In truthfulness, they resemble iron; in generosity, Sometimes I am ruined by the friends who have
candles. left me.
When they strike with their lion-like paws, With what joy will I walk on the road of
Neither curtain, nor form, nor rule remains. happiness?
With what piece of heart will I be able to relax?
Güneş gibi parlayan insanlar vardır.
Gerçekte, demire benzerler, lütufta ise muma. Bazen güzellerin dertleriyle yanarım.
Aslana benzer pençeleriyle vurduklarında ne per- Bazen beni terk etmiş dostlardan yıkılırım.
de ne şekil ne de kural kalır. Hangi neşeyle mutluluk yolundan yürüyeceğim?
Hangi gönül huzuru ile rahatlayacağım?

M 148-81 1274 1411 M 148-82 1212 1349

 330

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گاهــى ز هــوس دســت‌زنان مى‌باشــم‬ ‫ بو را چــه كنيم؟‬،‫گــر بــاده نهان كنيــم‬

‫‌گزان مى‌باشــم‬ َ ‫گاه از دورى دســت‬
‫در �آب كنــم دســت كــه َمــ ْه را گيــرم‬
‫ مــن بــر �آســمان مى‌باشــم‬:‫َمــ ْه گويــد‬
Sometimes, I clap my hands with happiness.
Sometimes, I bite my finger because of
separation.
I try to catch the moon in the water. “Wrong
place,” the moon says. “I am in the sky.”
Bazen neşelenir hevesle el çırparım, bazen de dost-
tan ayrı düşmenin acısıyla elimi ısırırım.
Ayı tutmak için suya elimi sokarım.
Ay bana der ki: “Neden beni yeryüzünde arıyor-
sun, gökteyim ben, gökte.”
‫شكل خُ مار و رنگ ُرو را چه كنيم؟‬
ِ ‫وين‬
‫لب خشــك عشــق را خشك �آريم‬ ِ ‫ور با‬
‫چشم همچو جو را چه كنيم؟‬ ِ ‫اين چشمۀ‬
If I were to drink wine secretly, how could I hide
the smell?
What would I do with my drunkenness and the
color of my face?
If I were to bring Love to my dry lips as if it were
dry,
What would I do with my crying eyes?
Şarabı gizlice içersek, kokusunu ne yapalım?
Sarhoşluğu ve yüzümüzün rengini ne yapalım?
Aşki kuru dudaklarımıza değdirince, ağlayan göz-
lerimizi ne yapalım?

M 164-213 1215 1352 M 148-83 1347 1483

‫ معــذورم‬،‫گــر چــرخ ُپــر از نالــه كنــم‬ ‫ ِگــر ِد تو خورشــيد زنم‬،‫گــر چــرخ زنــم‬
‫ معــذورم‬،‫ور دشــت ُپــر از ژالــه كنــم‬ ‫نوبــت جاويــد زنــم‬ِ ،‫ور طبــل زنــم‬
‫پــى تــو‬
ِ ‫تــو جــانِ منــى و مــى‌د َوم در‬ ْ
‫چوبــك زنِ بــا ِم تو شــوم‬ ‫چــون حــا ِر ِس‬
‫ معــذورم‬،‫جــان را چــو بــه دنبالــه كنــم‬ ‫چو َبــك همــه بــر تــا َر ِك ناهيــد زنــم‬
If my wails fiil tlıe whole sky, If I whirl, I whirl around the Sun, just like You.
I am excused. If I beat a drum, I beat the drum of immortality.
If my cries cover tlıe whole desert, If I hit my staff on Your roof,
I am excused. I knock on the head of Venus.
You are my Life; I am running after You.
If I drag my life like a skirt behind You, I am Dönersem, senin gibi bir güneşin etrafında döne-
excused. rim.
Davul çalarsam, ebedilik davulunu çalarım.
Gökyüzünü feryatlarımla doldurursam, mazu- Asamı, senin çatına vurursam, Venüs’ün başına
rum. vurmuş gibi olurum.
Gözyaşlarım bütün çölü kaplarsa, mazurum,
Sen, benim canımsın; Senin peşinden koşarım.
Canımı bir etek gibi Senin arkandan sürüklersem,
mazurum.

M 149-88 1199 1337 M 149-92 1243 1380

 331

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ به جــاىِ چنگش گيرم‬،‫گــر جنگ كند‬ ‫خــوب توام‬

ِ ،‫گــر خــوب كنــى ُروىِ مرا‬
‫ بــه نــام و ننگــش گيرم‬،‫ور خــوار كنــد‬ ‫چوب توام‬
ِ ‫ هم‬،‫ور چنگ كنى چو چوب‬
‫بــر مــن دانــى تَنــگ چــرا مى‌گيــرد؟‬ ‫ــوب تــوام‬
ِ ‫ ا ّي‬،‫گــر پــاره كنــى ز رنــج‬
‫ تَنگــش گيــرم‬،‫تــا چــون بــه بــرم �آيــد‬ ‫يعقــوب تــوام‬
ِ ‫يوســف روزگار‬
ِ ‫اى‬
If the Beloved fights with me, the sound of His If You make me smile and adorn me,
anger comes to me like the melody of a harp. I become Your beauty.
If He misuses me, degrades me, I accept His If You cut me off from a tree and make me into a
honor which gives me fame. rod, I become Your staff.
If He presses me to His chest, He wants me to If You tear me to pieces and torture me, I become
Your Job.
hold him tightly when He comes into my arms.
O Joseph of our Time, I have become Your Jacob!
Sevgili benimle kavga ederse, öfkesi bana çengin Beni bezeyip, güzelleştirirsen ben Senin güzelin olu-
sesi gibi gelir. rum.
Küçük düşürürse, beni yükseltti sayarım. Ağaç gibi yontar, bir çeng haline sokarsan, Senin ağa-
Beni bağrına bastırdığında, ona sıkıca sarılmamı cın olurum.
ister. Eziyetlerle beni param parça edersen, Senin Eyyub’un
olurum.
Ey zamanın Yusuf ’u, ben Senin Yakub’unum.

M 149-86 1203 1341 M 149-87 1266 1403

‫ چــون گردونيم‬،‫گــردان بــه هــواىِ مــاه‬ ‫تــوام‬ ِ‫ماهــى دريــاى‬

ِ ‫گــر دريايــى‬
‫بى‌چــون دانــد كــه مــا دريــن ره چونيم‬ ‫تــوام‬ ِ‫ور صحرايــى �آهــوىِ صحــراى‬
‫ما خيره كه عاقلان چرا هشيارند؟‬ ‫تــوام‬ ِ‫در مــن مــى‌دَم بنــدۀ دَمهــاى‬
‫ايشــان خيــره كــه مــا چــرا مجنونيــم؟‬ ‫تــوام‬ ِ‫ ُســرناى‬،‫ ُســرناىِ تــو‬،‫ُســرناىِ تــو‬
We keep tuming like the sky with the Love of a If you are the sea, I am a fish in that sea.
moon. If you are a plain, I am a gazelle on that plain.
Only God knows our business. You breathe on me; I am a slave and servant of
We wonder how smart people can keep their minds your breath.
in their heads in front of all the things that happen I am your shrill pipe.
in the world.
I am your shrill pipe.
Yet, they wonder about our exuberance.

Gökyüzü gibi, bir Ayın sevgisine uymuşuz, dönüp du-
ruyoruz.
Bu yolda nasılız, ne haldeyiz? işimizi sadece Allah bilir.
Biz, akıllıların nasıl oluyor da akılları başlarında kalıyor
diye şaşırıp kalmışız.
Onlar da bunlar neden böyle kendilerinden geçmişler
diye bize şaşıp kalmışlar.
Denizsen, senin denizinde balığım ben.
Ova isen, ovanda ceylanım ben.
Sen benim içime üfle, nefeslerinin kuluyum, köle-
siyim ben.
Senin zurnanım, senin zurnanım, senin zurnan.

M 150-98 1348 1484 M 164-214 1273 1410

 332

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گــر دل دهــم و از ســ ِر جــان برخيــزم‬ ‫ بــر ســ ِر ُكويــت بينــم‬،‫گــر دل طلبــم‬
‫جــان بــازم و از هــر دو جهــان برخيــزم‬ ِ َ‫ در خ‬،‫ور جــان طلبــم‬
‫ــم ُمويــت بينــم‬
‫مــن بنــده به خــوىِ تو نمى‌دانم زيســت‬ ‫غايــت تشــنگى اگــر �آب خــورم‬ ِ ‫از‬
‫مقصــو ِد تــو چيســت؟ تــا از �آن برخيــزم‬ ‫در �آب همــه خيــالِ ُرويــت بينــم‬
If I fall into Love, I will give my head and soul, When I look for my heart, it is in Your
As well as both worlds. neighborhood.
But, this slave doesn’t know how to live Your When I look for my soul, it is entangled in Your
way. hair.
Tell me Your desire. What do You want? I’ll do When I am thirsty and drink water,
it. I see Your image in the water.

Eğer ona gönül versem, canımdan, başımdan ve iki Gönlümü ararsam, görürüm ki Senin mahallen-
dünyadan da vazgeçerim. dedir.
Fakat bu kölen, senin huyuna uyup da yaşamasını Canımı ararsam, Senin güzel saçlarının içinde bu-
bilmiyor. lurum.
Söyle, maksadın ne? Onu bir bilirsem ne istiyorsan Susayıp su içtiğimde, Senin hayalini suda görü-
onu yaparım. rüm.

M 164-217 1207 1344 M 148-84 1257 1394

‫كــردى تــو قبــول و مــن ز َردْ مى‌ترســم‬ ‫ به جــاىِ بختــش گيرم‬،‫گــر رنــج دهــد‬
‫چشــم َبــد مى‌ترســم‬
ِ ‫خدمــت تــو ز‬
ِ ‫در‬ ‫ بــه جــاىِ تختــش گيــرم‬،‫ور بنــد نهــد‬
‫فتــاب ُحســنت‬ ِ ‫بيــم زوالِ �آ‬ ِ ‫از‬ ‫زان نــاز كنــد ســخت كه چون بــاز �آيد‬
‫َح ّقــا كــه مــن از ســايۀ خَ ــود مى‌ترســم‬ ‫ عظيــم ســختش گيــرم‬،‫ســختش گيــرم‬
You welcomed and accepted me, but I am afraid I feel so fortunate when my Beloved torments
of Your rejection. me.
At Your temple, I am in Your service, but afraid When He ties my hands and feet,
of evil eyes. I feel like a Sultan sitting on the throne.
Fearing the edipse of Your Beauty’s sun, And, I know that if He acts coy and reluctant,
I am afraid of my own shadow. It is because He wants me to embrace Him more
and more tightly.
Sen beni karşıladın ve kabul ettin, ancak beni kov-
mandan korkuyorum. Sevgilim bana acı çektirdiğinde, kendimi mutlu
Senin hizmetindeyim. hissederim.
Ancak kem gözlerden korkuyorum. Güzellik gü- Ellerimi ve ayaklarımı bağladığında, kendimi taht-
neşinin tutulmasından korkuyorum. ta oturan bir sultan sanırım. Biliyorum ki bana naz
Kendi gölgemden bile korkuyorum. edişi, onu sıkıca kucaklamam içindir.

M 149-91 1209 1346 M 149-85 1202 1340


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ن ََهــم‬ ‫گــر شــاد ببينمــت بريــن ديــده‬
‫ن ََهــم‬ ‫رخ پســنديده‬ ِ ‫وز ديــده بريــن‬
‫دارم‬ ‫بــر عَ رعَ ــ ِر زيبــات طوافــى‬
‫ن ََهــم‬ ‫عــد پژوليــده‬
ِ ‫گــر ُروى بــدان َج‬
When I see You joyful and happy,
I keep Your image in my eyes, then I put it on
my face.
When I rub my face in Your scattered hair,
I turn around Your tall stature, like doing
Tavaf.*
*Circling around the Kaaba
Seni sevinçli görünce, hayalini gözlerime sürer,
sonra yüzünü yüzüme koyarım. Yüzümü o darma-
dağın saçlara sürünce de o güzelim selvi boyunun
etrafında tavaf etmeye koyulurum.
M 165-219 1290
‫سرمســت توام‬
ِ ‫گــر ِكبــر بخــورده‌ام كــه‬
‫دســت توام‬
ِ ‫مشــتاب بــه ُكشــتنم كه در‬
‫زميــن حــق فراخســت فراخ‬
ِ ‫گفتــى كــه‬
‫پابســت توام‬
ِ ‫اى جــان به كجا ر َوم؟ كه‬
If I become arrogant and conceited, forgive me; I
am Your drunk.
Don’t rush me to death; I am in Your hands.
“I have created a big world for you,” You said.*
O, my soul, You tied up my feet. Where can I go?
*Koran-IV-97, XXlX-56, XXXIX-10.
Kendimi üstün görüyorsam, hoş gör, senin sarhoşu-
num ben.
Tezce öldürmeye kalkışma beni, zaten senin elinde-
yim.
Dedin ki: “Allah’ın yeryüzü geniş mi, geniş.*”
A benim canım, ayağımı sen bağladın, nereye gide-
yim, nasıl gideyim?
*Kur’ân-IV-97, XXIX-56, XXXIX-10
M 165-218 1267
333
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــر صبــر كنــى پــردۀ صبــرت ب َِدريــم‬
‫ور خواب شوى خواب ز چشمت ببريم‬
‫گــر كــوه شــوى در �آتشــت بگدازيــم‬
‫ور بحــر شــوى به جملــه �آبــت بخوريم‬
If you are patient, we’ll burn the curtain of your
patience.
If you fall asleep, we’ll pick the sleep from your
eyes.
If you are a mountain, we’ll burn you to ashes.
If you are an ocean, we’ll drink your water and
dry you up.
Sabredersen, sabır perdeni yırtarız.
Uyuyup, uykuya dalarsan gözünden uykuyu alırız.
Diken olursan, gülü gizleriz senden.
Dağ olursan ateşlere salar, kül ederiz seni.
Deniz olursan suyunu içer, kuruturuz seni.
1427 M 164-215 1318 1454
‫ بــر �آســمان كــم نگرم‬،‫گــر مــاه شــوى‬
‫ َرخْ ت بــه ُكويت نبرم‬،‫ور بخت شــوى‬
‫زيــن بيــش اگــر بــه يــك پشــيزت بخرم‬
‫فرمــاى كــه چــون مــار بكوبنــد ســرم‬
If you become a moon, I won’t look at the sky.
If you become my fate, I won’t even bother you.
If I were to buy you for a penny,
They should crush my head like a snake!
Ay bile olsan, gökyüzüne bakmam.
Kaderim olsan, yakınına bile yaklaşmam.
Bundan sonra seni bir kuruşa bile alırsam, emret
de bir yılan gibi başımı ezsinler.
1404 M 149-89 1194 1332

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گــر مــن بــه د ِر ســراىِ تــو كــم گــذرم‬
‫بيــم َغيــوران تــو باشــد َح َــذرم‬
ِ ‫از‬
‫ چو فكرت شب و روز‬،‫تو خود به دلم درى‬
‫ در دل نگــرم‬،‫هــر گــه كــه تــرا جويــم‬
I seldom pass through the gate of Your palace,
Because I am afraid of the jealous ones.
In fact, You are on my mind day and night, like
a thought.
Whenever I search for You, I look in my heart.
Sarayının kapısından az geçiyorum, çünkü seni
kıskananlardan korkuyorum. Zaten sen, düşünce
gibi gece ve gündüz aklımdasın.
Seni ne zaman arasam gönlüme bakıyorum.
M 149-90 1189 1327
‫مدتــى بگــذارم‬ّ ‫گفتــم بــه فــراق‬
‫باشــد كــه پشــيمان شــود �آن دلــدارم‬
‫بــس نوشــيدم ز صبــر و بــس كوشــيدم‬
‫ از تــو چــه پنهــان دارم؟‬،‫نتوانســتم‬
I said to myself, “I should stay away from him
So that he’ll be sorry for what he has done.”
I tried hard, resisted.
But, how could I hide this from you? I couldn’t.
Dedim ki: “Bir müddet için ondan uzak durup gö-
rünmezsem, belki sevgilim, yaptıklarına pişman
olur”
Çok dayandım, çok çalıştım ama ne diye senden
gizleyeyim?
Başaramadım gitti.
M 165-221 1181 1319
334
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خصــم تــو اش گردانيــم‬
ِ ‫گــر يــار كنــى‬
‫هــر لحظــه بــه نوعــى دگــرت رنجانيــم‬
‫گــر خــار شــوى ُگل از تــو پنهــان داريم‬
‫ور ُگل َگــردى در �آتشــت بنشــانيم‬
If you like him, we’ll make him your enemy.
Every moment, we’ll hurt you in a different way.
If you become a thorn, we’ll hide the rose from
you.
If you are a rose, we’ll throw you into the fire.
Seversen, düşman ederiz onu sana.
Her an bir başka çeşit incitiriz seni.
Diken olursan, gülü gizleriz senden.
Gül olursan, ateşlere atarız seni.
M 164-216 1339 1475
‫ســگ َن ْفــس را مگــر پيــر كنــم‬
ِ ‫گفتــم‬
‫در گــردنِ او ز توبــه زنجيــر كنــم‬
‫ چــو بينــد ُمــردار‬،‫زنجيــ ْردَران شــود‬
‫ســگ َن ْفس من چــه تدبير كنم؟‬ِ ‫بــا اين‬
I thought I could control the dog of my
selfishness
By putting on him the chain of repentance.
Although he is getting tired and old, whenever
he sees a carcass,
He breaks the chain and attacks.
What can I do with this dog?
Nefis köpeğinin, boynuna tövbe zinciri takarak,
kontrol edeceğimi düşünmüştüm.
Yorgun ve yaşlı olmasına rağmen, bir leş gördü mü
zincirini kırıp saldırır.
Bu nefis köpeğini ne yapayım?
M 150-94 1249 1386

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نتوانــم‬،‫گفتــم كــه دل از تــو بــر َك َنــم‬
‫‌غــم تــو دَمــى زنــم نتوانــم‬ ِ ‫يــا بى‬
‫گفتــم كــه ز دل بــرون كنــم َســودايت‬
‫ نتوانــم‬،‫اى خواجــه اگــر مــرد منــم‬
I tried taking you out of my heart, but I couldn’t.
I tried not suffering your sorrow, but I couldn’t,
even for a single breath.
And now I know, my Master,
If I had been a real man, I should have never
tried.
Seni gönlümden çıkarmaya çalıştım, ancak yapama-
dım.
Senin gamını çekmemeye çalıştım, ancak bir an için
bile yapamadım.
Şimdi biliyorum.
Gerçek bir kişi olsaydım hiç denemeye kalkmaz-
dım.
M 150-95 1235 1372
‫گفتــم كــه مگــر غمــت ُبــ َود درمانــم‬
‫كــى دانســتم كــه بــا غمــت در مانــم؟‬
‫او از س ِر لطف گفت درمانِ تو چيست؟‬
‫ گفــت بديــن درمانــم‬،‫گفتــم وصلــت‬
I said, “Your sorrow is my remedy.
How do I know I will remain with your sorrow
alone?”
He kindly asked me, “What do you want from Me?”
“To meet You, to be with You.” “Then,” He said, “l
will keep you at this door of Union.”
Dedim ki: “Belki de sana olan özlemim, benim ila-
cımdır.
Özleminle baş başa kalacağımı nereden bilirdim ki.”
Bana sordu: “Dermanın nedir?”
Cevap verdim: “Seninle tanışmak, seninle beraber
olmak.”
Dedi ki: “O zaman, seni bu buluşma kapısından ayır-
mam.”
M 150-93 1234 1371
335
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫چشــم خَ لــق بــا در ِد ســرم‬
ِ ‫گفتــم كــه ز‬
‫چشــم خَ لقــان ببرم‬
ِ ‫زحمــت خــود ز‬
ِ ‫تــا‬
‫او در ِتن چون خيالِ من شــد چو خيال‬
‫يعنــى كــه ز چشــمها كنــون دُورتــرم‬
I said, “I am in trouble because of people’s evil eyes.
I don’t want those eyes to hurt you.”
He became a shadow in my spirit-like body.
“Now, we are away from their eyes,” he said.
Dedim ki: “Halkın gözünden başım derde girdi.”
O gözler sana zarar vermesinler bari.
Oysa hayale dönen bedenimde bir hayal oldu âdeta
ve dedi ki:
“Artık gözlerden uzaklaştık gitti.”
M 165-220 1190 1328
‫گنجينــۀ اســرا ِر الهــى ماييــم‬
‫بحــ ِر دُر ِر نامتناهــى ماييــم‬
‫بگرفتــه ز مــاه تــا بــه ماهــى ماييــم‬
‫تخــت پادشــاهى ماييــم‬
ِ ‫بنشســته بــه‬
We are the treasure of God’s secrets.
We are the endless ocean full of pearls.
We are the space between moon and fish.
We are the One who sits on the throne of the
Sultan.
Biz, Allah’ın sırlarının definesiyiz.
Biz, sonu olmayan, kıyısı bulunmayan incilerle
dolu bir deniziz.
Biz, ay ve balık arasındaki her şeyiz.
Biz, Sultanın tahtında oturan kişiyiz.
M 150-96 1366 1502
 336

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گويــى كــه بــه تــن دُور و به دل بــا يارم‬ ‫گویــی تــو كــه مــن ز هــر هنــر بــا خبرم‬
‫ كــه مــن دلــدارم‬،‫ مپنــدار‬،‫زنهــار‬ ‫ كه ز خود بی خبری‬،‫این بی خبری بس‬
‫نقــش خيــالِ خــود ببينــى روزى‬ ِ ‫گــر‬ ‫تــا از مــن و مــاىِ خــود مســ ّلم نشــوى‬
‫فريــاد كنــى كــه مــن ز دل بيــزارم‬ ‫بــا ايــن َم ِلــكان محــرم و همدم نشــوى‬
You say, “Although my body is far away, my heart You think you know everything, but you don’t
is always with You.” even know yourself.
Then, don’t even think that I am your Beloved. This ignorance is enough for you.
If, one day, you see the image in your heart, But, how can you be the confidant of angels
You will yell, “l hate my heart.” If you don’t free yourself from
“self”?
Dedin ki: “Bedenim uzakta olsa da gönlüm hep
seninle.” “Her hünerden haberim var” diyorsun.
Sakın beni senin sevgilin sanma. Kendinden haberin yok, bu haberin olmayışı yeter
Bir gün benim yerimde, kendi hayalini, gönlünde de artar sana.
görürsen bağırarak dersin ki: “Gönlümden usan- Kendi benliğinden ve bizliğinden kurtulmadıkça,
dım.” meleklere sırdaş olamazsın, sen.

M 150-97 1185 1323 Y 204-61 1188 1966

‫َلاا ْل َف ْخ ُر ِب ُق ْن َي ٍة َولا ُش ْر ِب ُمدام‬ ‫لب بستم و صد سخن خموشت گفتم‬

‫ــن فــى َيــ ْو ِم ِزحــام‬ ْ ‫َا ْل َف ْخــ ُر ِل َم‬
ُ ‫ــن َي ْط َع‬
َ ‫ــن َي ْب ُــذ ُل ُر‬
‫وحــ ُه ب َِســ ْي ٍف َو ِســهام‬
ُ ‫َي ْســ َت أ� ِه ُل َا ْن َي ْق ُع َــد َو ال ّن‬
‫ــاس ِقيــام‬
One should not boast about women and wine.
Praised are those who were unjustly accused by
the people,
Yet shielded themselves from their swords,
arrows, and have even forgiven the accusers!
They should have the right to sit while the others
stand.
Kadın ve şarapla öğünülemez.
Övünmek ancak zor günlerde, haksız yere, halk ta-
rafından kınananların, hor görülenlerin hakkıdır.
Kim Hak uğrunda mücadelede canını korkmadan,
kılıca, oklara hedef tutarsa, suçluları bağışlarsa o
kişi, halk ayakta iken, oturmayı hak etmiştir.
‫گــوش دلِ عشوه‌فروشــت گفتــم‬
ِ ‫در‬
ْ ‫َم‬ َ ‫در ســر دارم �آنچــه بــه‬
‫گوشــت گفتــم‬
َ ‫فــردا بنمايــم �آنچــه‬
‫دوشــت گفتــم‬
I said hundreds of words to you.
When I was in silence, my mouth was closed.
I said so many things to the ear of your soul.
I remember all I said last night; I’ll show it to you
tomorrow.
Ağzımı yumdum, susarak yüzlerce gizli söz söyle-
dim sana.
Ruhunun kulağına neler söyledim, neler.
Kulağına söylediklerimin hepsi de aklımda.
Dün gece dediklerimi yarın söylerim sana.

M 150-100 1367 1503 M 165-222 1133 1271

 337

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ من چــه كنم؟‬،‫ليلــم كــه نهــارى نكند‬ ‫�آورديــم‬ ‫مــا بــاده ز يــا ِر دلفــروز‬
‫ من چه كنم؟‬،‫بختم كه ســوارى نكنــد‬ ‫�آورديــم‬ ‫عشــق عش ْقســوز‬
ِ ِ ‫مــا �آ‬
‫تــش‬
‫گفتــم كــه بــه دولتــى جهــان را بخورم‬ ‫خــواب‬ ‫تــا دَو ِر ابــد جهــان نبينــد در‬
‫ من چــه كنم؟‬،‫اقبــال چــو يارى نكنــد‬ ‫�آورديــم‬ ‫�آن شــبها را كــه مــا بــه روز‬
If my night doesn’t enlighten me, what can I do? We brought the ıvine from the Beloved who
If my wish doesn’t ride the horse of fortune, what enlightens hearts.
can I do? We brought the flame of the Divine Love that
I wanted to conquer the ıvorld with glory, sets souls afire.
But if my luck doesn’t help me, what can I do? Until the world’s end, no dreamer will ever
dream
Gecem beni aydınlatmıyorsa, ne yapabilirim ki? About the nights we have just spent staying up
Dileğim, muradımın atına binmezse ne yapabili- till the morning light.
rim ki?
Dünyayı görkemli bir şekilde fethetmek istedim, Gönülleri aydınlatan sevgiliden şarap getirdik.
ancak bahtım bana yardım etmezse, ne yapabili- Ruhları ateşe veren kutsal aşktan alev getirdik.
rim ki? Sabahlara kadar geçirdiğimiz o gecelerin faziletini,
güzelliğini, kıyamete kadar, dünya rüyasında bile
göremez.

M 150-99 1247 1384 M 151-102 1298 1435

‫خــاك تــرا بــه �آ ِب زمــزم ندهيــم‬

ِ ‫مــا‬ ‫مــا خرقــه ز ديبــاىِ الســتش داريــم‬
‫شــادى نســتانيم و ازيــن غــم ندهيــم‬ ‫َــل ُمهــره بــه دســتش داريــم‬
ِ ‫دل را َمث‬
‫نصيــب �آد ْميانســت‬
ِ ‫صــورت مــا‬
ِ ‫ايــن‬ ‫شــوخ مســتش داريم‬
ِ ‫چشــم‬
ِ ‫مذهب‬
ِ ‫مــا‬
‫صــورت تــو �آب بــه �آدم ندهيــم‬
ِ ‫از‬ ‫زلــف بت‌پرســتش داريــم‬ِ ‫ديــن ســ ِر‬
ِ
I wouldn’t change the dirt You stand upon with My cloak is made from the material of His
Zemzem’s water. Alast.*
I wouldn’t change Your grief with joy. My heart is like a dice in His hand.
Our shape is the shape of Adam, but I wouldn’t His drunken eyes are my creed.
give a drop of water My religion is the idol-worshipping of His
For Adam made from Your shape. hairs.
* “Am I not your God?” Koran 7:172-173.
Ayağının bastığı toprağı zemzem’e bile değişmem.
Neşeyi alıp da bu gamı vermem ben. O’nun Elest kumaşından hırkam var.
Bizim, şu suretimiz Âdemoğullarının nasibidir. Gönlümü ellerine rehin etmişim.
Ama senin şeklinden Âdem’e, bir damla su bile ver- O’nun sarhoş, şuh gözleri benim imanım.
mem ben. Puta tapan saçlarının dinindeyim.

M 166-228 1363 1499 M 151-108 1312 1449


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مــا خــاك تــرا بــه �آب زمــزم ندهیــم‬
‫شــادی نســتانیم و ازیــن غــم ندهیــم‬
‫ایــن صــورت مــا نصیــب �آدمیانســت‬
‫از صــورت تــو �آب بــه �آدم ندهیــم‬
I am not the town’s head; I am a kalandar.
I don’t live in a palace; I am a commoner.
No, no, I am like a pen in the hand of a writer.
I don’t know where I am from or who I am.
Biz, köy ağası değiliz, biz kalenderiz.
Sarayın başköşesinde oturmuyoruz, sıradan bir
kişiyiz.
Hayır, hayır, kalem gibi o ressamın elindeyiz.
Nereden geldiğimizi ve kim olduğumuzu biz de
bilmiyoruz.
M 151-101 1363 1465
‫عاشــق خــود را بــه عــدو بســپاريم‬ِ ‫مــا‬
‫هــم َم ْن َبــل و هــم خونــى و هــم عَ ّياريــم‬
‫مــا را تــو بــه ِشــحنه ِده كــه مــا َط ّراريم‬
‫تــو حيلــۀ مــا مخــور كــه مــا َم ّكاريــم‬
We give our lover to our enemy.
We are like bloody murderers; we are guilty.
Take us to the watchman.
We are vagrants, imposters, cheats.
Âşığımızı düşmanımıza verdik.
Kanlı çıban gibiyiz, suçluyuz.
Bizi şahneye* ver.
Biz hilekâr ve sahtekârız.
* Şahne: Anadolu ve İran’da devlet kurmuş halklar-
da devlet görevlisi.
M 151-107 1311 1448
338
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫رخــت وجــود بــر عــدم بربنديــم‬
ِ ‫مــا‬
‫نيســت مــز ّور خنديــم‬
ِ ‫بــر هســتى و بــر‬
‫بــازى بــازى طنابهــا بگسســتيم‬
َ ‫تــا خيمــۀ صبــر از فلــك‬
‫برك ْنديــم‬
We put on the dress of existence in Absence.
We smiled, passed through existence as well as
Absence.
We untied the ropes one by one And knocked
the tent of patience down from the sky.
Biz varlık elbisesini yoklukta giydik.
Varlığa da güldük geçtik, yokluğa da.
Oynaya oynaya bir bir ipleri çözüp, sabır çadırını,
gökyüzünden yıktık, söküp kaldırdık.
M 165-224 1306 1443
‫مــا كار و دكان و پيشــه را ســوخته‌ايم‬
‫شــعر و غــزل و دو بيتــى �آموخته‌ايــم‬
‫در عشق كه او جان و دل و ديدۀ ماست‬
‫جان و دل و ديده هر ســه را ســوخته‌ايم‬
We’ve burned the store, profit and business,
Then learned how to write poems, gazels and
rubais.
Love is in o ur soul, in o ur heart, and in our
eyes.
When we fell in Love, we gave up all three of
these.
Biz, dükkânı, kârı ve işi yakmışız.
Sonra şiir, gazel, rubâî öğrenmişiz,
Aşk ruhumuzda, gönlümüzde ve gözlerimizdedir.
Âşık olduğumuzda, üçünden de vazgeçmişiz.
M 151-104 1293 1430

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــوخ مســتش داريم‬
ِ ‫چشــم‬
ِ ‫مذهب‬
ِ ‫مــا‬
‫زلــف بت‌پرســ َتش داريــم‬
ِ ‫كيــش ســ ِر‬
ِ ‫گــر همچــو قلــم ســرم ُبــرى ســر ننهــم‬
‫شكســت يــار دلهــا شــكند‬
ِ ‫هــر چنــد‬
‫مــا هــم دل و جان بهر شكســتش داريم‬
We are in the same creed of Love as His beautiful,
drunk eyes,
In the same creed that idol-worships His
beautiful, curly hair.
Though the Beloved’s cruelty breaks hearts,
My heart and soul welcome His breaking.
O’nun sarhoş, şuh gözlerinin mezhebindeyiz.
Puta tapan saçlarının mezhebindeyiz.
Sevgilinin cefası gönüller kırar ama bizde kırılması
gereken gönül ve can vardır.
M 166-227 1314
‫ماهــى فــارغ ز چــارده مى‌بينــم‬
‫بى‌چشــم بــه ســوىِ مــاه ره مى‌بينــم‬
‫گفتــى كه ازو همه جهان �آب شدســت‬
‫�آوخ كــه دريــن �آب چــه َمــ ْه مى‌بينــم‬
I see a moon that is older than fourteen days.
I see a way to that moon without eyes and sight.
“Because of that,” You said, “The whole world is
melted and turned into water.”
And, what a moon do I see in that water!
Ondördünden daha eski bir Ay görüyorum.
Gözsüz ve görüşsüz Aya giden bir yol görüyorum.
Dedin ki: “O’nun yüzünden bütün dünya eridi, su
kesildi.”
Ben de suyun içinde bir Ay görüyorum.
M 165-223 1262
339
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ماننــد قلــم ســپيدكا ِر ســيهم‬ ِ
‫َرك سر خواهم گفت‬ ِ ‫چون ِسر خواهم به ت‬
‫چــون با ســ ِر خود ز ســ ِّر او شــرح دهم‬
I am writing with black over white, like a pencil.
I won’t give up, even if they cut my neck like a
pencil.
You are asking for secrets from me.
If I start revealing them, I will have to give up my
head.
Bir kalem gibi beyazın üstüne siyahla yazıyorum.
Bir kalem gibi boynumu kesseler de yine de vaz-
geçmem.
Benden bir sır istiyorsun,
eğer sırları söylemeye başlarsam, başımı
vermek zorunda kalırım.
1451 M 165-225 1291 1428
‫ماييــم كــه بــى بــاده و بى‌جــام خوشــيم‬
‫هــر صبــح من ّوريــم و هــر شــام خوشــيم‬
‫گوينــد ســرانجام نداريــد شــما‬
‫ماييــم كــه بى‌هيــچ ســرانجام خوشــيم‬
I am happy even without wine and cup.
I shine brightly every morning and every
evening.
I am in joy and pleasure.
They say, “You won’t go anywhere like that.”
I know, but I am happy where I am.
Şarap ve kadeh olmadan da mutluyuz.
Her sabah aydınlık içinde, her gece neşeliyiz, ke-
yifliyiz.
Derler ki: “Bu şekilde, bir yere gidemezsiniz.”
Biliyoruz ancak, biz olduğumuz yerde mutluyuz.
1399 M 151-103 1332 1468
 340

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ماييــم كــه ب ‌ى ُقماش و بى‌ســيم خوشــيم‬
‫در رنــج ُم َر َّفهيــم و در بيــم خوشــيم‬
‫مــى تســليم خوشــيم‬
ِ ‫تــا دَو ِر ابــد از‬
‫ كه ما چو تو نيم‌خوشــيم‬،‫تــا ظــن نبرى‬
We have neither silk garments nor silver, but we
are happy.
We are content after so much fear and trouble.
We are drunk on the wine of Eternal
submission.
This is not like your halfway happiness.
‫ماييــم كــه پوســتين بــه گازُر داديــم‬
‫وز دادنِ پوســتين بــه گازُر شــاديم‬
‫اندر دوغى كه ســاحل و قعرش نيســت‬
‫ّنظاره‌گــر �آمديــم و پســت افتاديــم‬
We gave our fur coat to the cleaners and were
glad that we did.
We came to watch the bowl of buttermilk
that has no bottom, no shore.
And, while we were watching, we fell right into
it.

Ne ipek kumaşımız var ne de gümüşümüz, ancak Postumuzu temizleyicilere verdik ve verdiğimize

mutluyuz. memnun olduk.
O kadar korkudan ve dertten sonra esenleşmişiz. Kıyısı, dibi olmayan ayran çanağını seyretmeye
Ebedî olarak Hakk’a teslim oluş şarabının sarhoşu- geldik,
yuz. ancak seyrederken içine düştük.
Bu halimizi gör de senin gibi yarı mutlu sanma
bizi.

M 152-109 1333 1469 M 151-106 1296 1433

‫ماييــم كه دل ز جســم و جوهــر كنديم‬ ‫دوســت خويش دشــمن داريم‬ِ ‫ماييم كه‬
‫ِمهــر از فلــك و ُكــ ّره َا ْغ َبــر كنديــم‬ ‫دشــمن هــر عاشــق و هــر بيداريــم‬
ِ ‫مــا‬
‫از كبــر جهــان ِســبالِ خــود مى‌مالــد‬ ‫قاصــد دشــمنانِ خــود مــا ياريــم‬
ِ ‫بــا‬
‫ســبلت او بركنديــم‬ ِ ‫دولــت دل‬
ِ ‫از‬ ‫دامــن خود هميشــه در خــون داريم‬ِ ‫مــا‬
We freed our soul from the body and from the I consider friends as enemies.
Essence. I am a foe of every lover, every awakened one.
We saved our Love from the dirty earth and the Most of all, I am a friend of my enemy.
gloomy sky. My skirt is smeared with blood all the time.
When the world responded with arrogant
contempt,
Dostumuzu düşman sayarız biz, her âşığın, her
We took shelter in the glory of our heart and tore
uyanık kişinin düşmanıyız biz. Yalandan düşman-
off the world’s mustache.
larımıza dostuz biz.
Canımızı, bedenden de özden de çektik, çıkardık. Boyuna eteğimizi kanlara bularız biz.
Kendimizi, kirli dünyadan ve karanlık gökyüzünden
kurtardık.
Dünya kibirli bir şekilde karşılık verip bıyığını bur-
duğunda, gönül devletine sığındık ve dünyanın bıyı-
ğını yolup, attık.

M 151-105 1308 1445 M 166-226 1316 1453

 341

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غــم عشــق دمــى بــر مــا دَم‬

ِ ‫ُمــردم ز‬
‫تــا زنــدۀ جاويــد شــوم زان يكــدم‬
‫ به وصل با تو همدم باشــيم‬:‫گفتــى كه‬
‫كــو؟ با كه؟ كجا؟ شــرم ندارى همدم؟‬
I died from the troubles of Your Love!
Come, blow in my face for one moment.
I will become immortal with Your breath.
You say, “Let me meet You first. Then I’ll become
Your friend.”
What is this? Aren’t You ashamed? Tell me, don’t
You have any friends?
Aşk gamından öldüm, bir an için nefes et, üfür
bana.
Üfür ki o nefesle ölümsüz bir yaşayışa ereyim.
Dedin ki: “Sana kavuştuğumda, dost olayım senin-
le.” Söyle, hiç mi utanmazsın.
Dostun yok mu senin?
‫صيــد صانــع باشــيم‬
ِ ‫مصنــوع حقيــم و‬
ِ
‫جــان را ز مــرا ِد جــان چه مانع باشــيم؟‬
‫صــد بــ ّره بــراى بنــدگان قربــان كــرد‬
‫مــا چنــد بــه �آ ِب گــرم قانــع باشــيم؟‬
We are God’s work of Art.
Let’s admire the Artist.
Why should we stop the desire of the soul?
He sacrifices hundreds of lambs for His slaves.
Why should we be satisfied by a glass of hot
water?
Tanrının sanat eseriyiz, sanatkâra hayran olalım.
Canın isteğine ne diye engel olacakmışız?
Kullarına yüzlerce koyun kurban etti.
Biz ne diye bir sıcak suyu yeter bulalım?

M 166-229 1141 1279 M 166-230 1326 1462

‫تــوام‬ ‫مگريــز ز مــن كــه مــن خريــدا ِر‬ ‫مــن بنــدۀ قر�آنــم اگــر جــان دارم‬
‫تــوام‬ ‫در مــن بنگــر كــه نــو ِر ديــدا ِر‬ ‫ــد مختــارم‬
ِ ‫محم‬
ّ ‫خــاك ر ِه‬
ِ ‫مــن‬
‫تــوام‬ ‫رونــق كا ِر‬
ِ ‫در كا ِر مــن �آ كــه‬ ‫گــر نقــل كنــد جز ايــن كــس از گفتارم‬
‫تــوام‬ ‫بيــزار مشــو ز مــن كــه بــازا ِر‬ ‫ وزيــن ســخن بيــزارم‬،‫بيــزارم ازو‬
Don’t run away from Me. As long as my soul stays in my body,
I am your owner. Look at Me. I am a slave of the Koran and the dust on the
I am the light of your face, your eyes. path of Mohammed.
Do whatever I do; I am the brightness of your If anyone interprets my words differently than
affairs. this,
Don’t get tired of Me; I am your bazaar, your I will break with him and reject his words.
gain.
Yaşadığım sürece, Kur’an’ın kölesiyim ve
Kaçma benden, seni satın alanım ben. Muhammed’in yolunun toprağıyım. Sözlerimi
Bana bak, yüzünün gözünün ışığıyım ben. bundan farklı yorumlayan bir kişi olursa, ondan
Benim işime gücüme koyul, işinin gücünün par- bezmişim ben.
laklığı benim.
Benden usanma, bezme; pazarın, çarşınım ben,
sana kazanç veririm.

M 166-231 1268 1405 M 152-112 1173 1311

 342

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫مــن پيــر شــدم پيــر نــه َز ا ّيــام شــدم‬
‫از نــا ِز ِش معشــوقۀ خــودكام شــدم‬
‫ خام شــدم‬،‫در هــر َن َفســى پختــه شــدم‬
‫ دام شــدم‬،‫در هــر قدمــى دانــه شــدم‬
I have become old, but not from time.
The endless coyness of the Beloved is what has
aged me.
In every breath, I was cooked, then became raw
again.
At every step, I became the bait, then the trap
again.
Pîr oldum ama günler, yıllar pîr etmedi beni.
Kendi dileğine uyan, başına buyruk Sevgilimin
nâzı yaşlandırdı beni.
Her nefeste piştim, hamlaştım.
Her adımda yem ve tuzak kesildim.
‫چــرخ اعظــم ندهــم‬
ِ ‫خــاك تــرا بــه‬
ِ ‫مــن‬
‫غمهــاىِ تــرا بــه هــر دو عالــم ندهــم‬
‫ــبيل خَ لقــان كــردم‬
ِ ‫نقــش خــود را َس‬ ِ
‫نقــش تــو مــن �آب بــه �آدم ندهــم‬ِ ‫از‬
I won’t exchange the sky for the dirt You stand
upon!
I won’t exchange Your sorrow for both worlds!
I have spent myself serving the people,
But I won’t give anything that is any part of You.
Ayağının bastığı toprağı, göklere bile vermem.
Gamlarını iki cihana değişmem.
Kendimi insanlara hizmet için adadım.
Ancak senin varlığından hiçkimseye bir şey ver-
mem.

M 166-232 1160 1298 M 153-119 1285 1422

‫مــن در ِد تــرا بــه هيــچ مرهــم ندهــم‬
‫يــك مــوىِ تــرا بــه هــر دو عا َلــم ندهــم‬
‫گفتــم جــان را بــه يــا ِر محــرم ندهــم‬
‫ كــم ندهم‬،‫از گفتــۀ خــود بيــش دهــم‬
I won’t exchange Your trouble for any relief.
I won’t exchange both worlds for a single piece
of Your hair.
I said, “I will give my soul to my Beloved.”
I will give even more than what I just said.
Ben senin derdini hiçbir dermanla değişmem.
Senin saçının bir telini, iki cihana vermem.
Dedim ki: “Sevgilime ruhumu vereyim.”
Söylediğimden daha fazlasını vermem gerek.
‫ تــو َم ِنــه اى كانِ كــرم‬،‫مــن ســر بنهــم‬
‫كامــروز مــن از تــو اى صنــم مســت‌ترم‬
‫ســوگند خــورم اگــر تــو بــاور نكنــى‬
‫ســوگند چــرا خــورم؟ چرا َمــى نخورم؟‬
O Treasure of Generosity, I am the one, not You,
who sacrificed myself in Your way.
Because of that, I am more drunk today than
You.
I’ll take an oath if You don’t believe me.
I want to take an oath, but why not take wine
instead?
Cömertlik madeni, ihsan sahibi, ben baş koyayım,
sen koyma.
Çünkü bugün, senden daha sarhoşum ben a gü-
zel.
İnanmazsan and içerim.
Fakat and içerim de neden şarap içmem?

M 153-118 1286 1423 M 166-233 1193 1331


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ ســير ِن َيــم‬،‫ ســير ِن َيــم‬،‫مــن ســير ِن َيــم‬
‫زيــرا كــه ز اقبــالِ تــو ادبيــر ِن َيــم‬
‫خرگــوش نخواهــم و نگيــرم �آهــو‬
‫طالــب �آن شــير ِن َيــم‬
ِ ‫جــز عاشــق و جــز‬
I am not contented, not contented, not
contented!
With Your grace, I have good fortune!
I don’t want to catch a rabbit or a gazelle.
I am in love with that lion, and that’s all that I
want.
Ben sana doymadım, doymadım, doymadım.
Çünkü senin devletinle, bahtsızlığa düşmedim.
Tavşan da istemem, ceylan da tutmam.
Ancak, aslanın âşığıyım ve tek isteğim odur.
M 153-125 1342 1478
‫مــن عاشــقى از كمــالِ تــو �آمــوزم‬
‫بيــت و غــزل از جمــالِ تــو �آمــوزم‬
‫در پــردۀ دل خيــالِ تــو رقــص كنــد‬
‫مــن رقــص هــم از خيــالِ تــو �آمــوزم‬
I’ve learned Love from Your greatness.
Verses, gazels, poems are all from Your Beauty.
Your image keeps moving on the curtain of my
heart.
I’ve learned dancing from that image.
Âşıklığı, senin olgunluğundan öğrendim.
Beyiti, gazeli güzelliğinden.
Senin hayalin gönlümün perdesinde oynamakta.
Oynamayı senin hayalinden öğrendim.
M 152-113 1206 1343
343
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــن عــادت و خــوىِ �آن صنــم مى‌دانــم‬
‫ مى‌دانــم‬،‫او �آتــش و مــن چــو روغنــم‬
‫ جــان مى‌بينــد‬،‫لطيــف اوســت‬
ِ ‫از نــو ِر‬
‫ مى‌دانــم‬،‫�آن دود بــه گــر ِد او منــم‬
I know the nature of that Beauty.
I am the lamp’s oil, and His soul is its fire.
There is smoke coming from His beautiful light.
And, as I keep turning around Him, I am that
smoke.
O güzelin huyunu, âdetini bilirim.
O bir ateşe benzer, bense yağa benzerim.
Onun güzel ışığından duman çıkar.
Etrafında dönüp dururum.
Ben o dumanım.
M 152-114 1231 1368
‫عهــد شكســته بــر شكســتى بزنــم‬
ِ ‫مــن‬
‫وز عشــوه ر ِه عشوه‌پرســتى بزنــم‬
‫امــروز كــه ارواح بــه رقــص �آمده‌انــد‬
‫نامــوس فــرود �آرم و دســتى بزنــم‬
I will break the vow that is already broken.
I will destroy the manner of coyness with my
caress.
All souls are dancing today.
I will quit being shy and clap my hands.
Bozulmuş olan sözümü, iyice bozacağım.
Cilvelerimle, cilvelerin yolunu yok edeceğim.
Bugün bütün ruhlar dans ediyor.
Ben de utanmayı, arlanmayı bırakıp ellerimi çırpa-
cağım.
M 153-117 1241 1378

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ چــه كنم؟‬،‫مــن غيــ ِر تــرا گزيــن نــدارم‬
‫درمــانِ دلِ حزيــن نــدارم چــه كنــم؟‬
‫گويــى كه ز چرخ تا به كى چرخ زنيم؟‬
‫ چه كنم؟‬،‫مــن كا ِر دگــر جز اين نــدارم‬
I can’t choose anyone as a friend but You.
What can I do? There is no cure for my sad heart.
What can I do?
You asked me, “How long will you turn tike the wheel
of fortune?”
I have nothing else to do.
What can I do?
Senden başka kimseyi dostum olarak seçemem.
Ne yapayım?
Hüzünlü gönlümün dermanı yok.
Ne yapayım?
Sen bana sordun: “Şu feleğe uyup; ne kadar daha dö-
neceksin?” Yapacak başka bir işim yok.
Ne yapayım?
M 152-116 1245 1382
‫تارك افلاك ن ََهم‬ ِ ‫من ِمه ِر تو بر‬
‫دســت ســتمت بــر دلِ غمنــاك ن ََهــم‬ ِ ‫چه جان و چه تن؟ كه هر دو هم خويشتنم‬
‫هــر جــا كه تو بــر ُروىِ زميــن پاى نهى‬
‫ ديــده بــر �آن خــاك ن ََهــم‬،‫پنهــان بــر َوم‬
I’ll keep Your Love above the sky. I’ll put Your
heavy hand on my sorrowful heart.
Wherever You step on this earth, I’ll go secretly
just to put my face on that dirt.
Senin aşkını gökyüzünün üstünde tutarım.
Senin ağır elini gamlı gönlümün üstüne koyarım.
Yeryüzünde nereye ayak basarsan, gizlice gidip o
toprağa, yüzümü, gözümü sürerim.
M 152-115 1288 1425
344
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــن قاعــدۀ درد و دوا مى‌شــكنم‬
‫مــن قاعــدۀ جــور و جفــا مى‌شــكنم‬
‫ديــدى كــه بــه صــدق توبه‌هــا مى‌كردم‬
‫بنگــر كــه چگونــه توبه‌هــا مى‌شــكنم‬
I break the rules of sickness and cure.
I destroy injustice and cruelty.
See how many times I have made oaths,
But also watch how easily I break them.
Derdin de devânın da kurallarını bozarım.
Cevri de cefayı da yok ederim.
Kaç defa yemin ettiğimi gör.
Ancak seyret, yeminimi de ne kolay bozarım.
M 152-110 1251 1388
‫مــن يــك جانــم كه صــد هزارســت تنم‬
‫خــود را بــه تك ّلــف دگــرى ســاخته‌ام‬
‫تــا خــوش باشــد �آن دگــرى را كــه منم‬
I was also a sensible, rational person, like you
are.
I used to laugh at all the lovers.
But then, I became drunk, fell in love, and lived
carefree in misery.
And now, it feels like I have been like that all my
life.
Ben de senin gibi, aklı başında bir kişiydim.
Bütün âşıklara gülerdim.
Ancak, sonra sarhoş oldum, deli oldum.
Hayhuylara düştüm.
Şimdi sanki bütün ömrüm boyunca böyleymişim
gibi.
M 152-111 1238 1280
 345

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ كه صد هزارســت تنم‬،‫مــن يك جانــم‬ ‫ كه صد هزارســت تنم‬،‫مــن يك جانــم‬

‫چــون جملــه منــم ز غيــ ِر خــود دم نزنم‬
‫ بــر�آوردم ســرى از ِتن خود‬،‫چــون موج‬
‫عيــن تنــم؟‬
ِ ‫نيكــو بنگــر هســت ســرم‬
I am a soul with a hundred thousand bodies.
Since they are all me, I shouldn’t talk about
anyone but me.
I will rise in my body like a wave. Look at me
carefully; I am the one who appears.
Ben, bir ruhum, ancak yüz bin tane bedenim var.
Hepsi ben olduğuma göre, başkasından söz etme-
yeyim.
Bir dalga gibi bedenimden baş göstereyim.
Bana dikkatli bak, bedenimden yükselen benim,
başkası değil.
‫ليكــن چــه كنــم چــو بنــد دارد دهنــم؟‬
‫ديــدم دو هــزار خَ لــق كان مــن بــودم‬
‫زان جملــه نديــده‌ام يكــى را كــه منــم‬
I have only one soul, but I have a hundred
thousand bodies.
But, my tongue is tied; I can’t talk about it.
I have seen two thousand people.
They were supposed to be me.
But, the amazing thing is that I couldn’t see
myself among them.
Ben, bir ruhum.
Ancak yüz bin tane bedenim var.
Dilim bağlı, gerçeği söyleyemem.
İki bin kişi gördüm, hepsi de benmişim.
Ancak bütün onların içinde “ben” olan bir tanesini
bile göremedim.

M 153-121 1237 1374 M 153-122 1239 1376

‫مى‌پنــدارى كــه از غمانــت َرســتم‬
‫يــا بى‌تــو صبــور گشــتم و بنشســتم‬
‫يــارب مرســان بــه هيــچ شــادى دســتم‬
‫گــر يــك نفــس از در ِد تــو خالى هســتم‬
Do you think that I am free fromYour sorrows
Or that I am used to Your separation?
O my God! If I stay away from your troubles for
even a moment,
Don’t give me a trace of joy!
Senin gamından kurtulduğumu ya da ayrılığa alış-
tığımı mı sanıyorsun?
Ya Rabbi, senin gamından bir an bile ayrı kalırsam,
bana asla neşe verme.
‫خــودم‬ ِ‫مى‌پنــدارى كــه مــن بــه فرمــان‬
‫خــودم‬ ِ‫يــا يــك َن َفــس و نيم‌ َن َفــس �آن‬
‫خــودم‬ ِ‫پيــش قلمــران‬ِ ‫ماننــد قلــم‬
ِ
‫خــودم‬ ِ‫چــون گــوى اســي ِر ميــ ِر چــوگان‬
Do you think that I am my own master,
That I control myself for even one moment?
Like a pen, I depend on the One who writes with
me.
Like a ball, I am a slave of the Master who hits me
with His club.
Kendi kendimin sahibi olduğumu mu düşünüyor-
sun?
Kendimi bir an bile kontrol edebiliyor muyum ki?
Tıpkı bir kalem gibi, benimle yazana bağlıyım.
Bir top gibi bana cevgeniyle vuranın kölesiyim.

M 153-124 1124 1262 M 153-123 1167 1305

 346

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫دارم‬ ‫ناســاز از �آنيــم كــه ســازى‬ ‫پــى كســب ســوىِ بــازار شــويم‬
ِ ‫نــى از‬
‫دارم‬ ‫بــد خــوى از �آنيــم كــه نــازى‬ ‫نــى چــون دهقــان خوشــۀ گنــدم ِد َرويم‬
‫دارم‬ ‫صــورت ُجغــد شــاهبازى‬ِ ‫در‬ ‫پــى وقــف بنــدۀ وقــف شــويم‬ِ ‫نــى از‬
‫دارم‬ ‫عيــن فنــا عمــ ِر درازى‬ِ ‫در‬ ‫وقف توايم‬ِ ‫ ما‬،‫وقف تو‬ِ ‫ ما‬،‫وقف تو‬ِ ‫مــا‬
The busier I am, the more I am idle. We are not doing business at the bazaar,
The more coyness I show, the worse is my Or in a wheat field as a farmer, or at a pious
attitude. foundation as a slavish scribe.
I am a falcon in the shape of a raven. We are serving only Your foundation, O
Although I am in the state of Absence, I live a Beloved.
long life. We are totally devoted to You!

Ne kadar işim gücüm varsa, o kadar aylağım. Ne para kazanmak için pazara gideriz ne de ekinci
Ne kadar nazlanırsam, o kadar huyum kötü olur. gibi buğday biçeriz ne de vâkıfa minnet eder, köle
Ben, baykuş şekline bürünmüş bir doğan kuşu- oluruz.
yum. Biz Senin vakfınız, ey Sevgili,
Yokluk arzuma rağmen, uzun ömrüm var. Sana vakfolmuşuz.

M 154-126 1180 1318 M 154-127 1357 1493

‫نى دســت كه در َمصــاف خونريز كنيم‬
‫نــى پــاى كــه در صبــر قــدم تيــز كنيــم‬
‫نــى رحــم تــرا كــه بــا َرهــى در ســازى‬
‫نــى عقــل مــرا كــه از تــو پرهيــز كنيــم‬
I have neither a free hand to strike in the blood-
thirsty ranks,
Nor a fast foot to step into the breach in my own
defense.
Neither do You have the compassion to tolerate
Your slave,
Nor do I have the wisdom to save my soul from
Your wrath.
Ne elimiz var, savaşta kan dökelim ne ayağımız var
sabırda direnelim.
Ne sende merhamet var ki bu kulla uzlaşasın ne
bizde akıl var ki senden vazgeçelim.
‫نــى ُســخرۀ �آســمانِ پيــروزه شــويم‬
‫شــاهد ســه روزه شــويم‬
ِ ‫نــى شــيفتۀ‬
‫در روزه چــو روزى‌د ِه بى‌واســطه‌اى‬
‫پــس حلقه‌به‌گــوش بنــدۀ روزه شــويم‬
We are not impressed by the dome of the sky,
Nor have we fallen in love with the one whose
beauty lasts only three days.
You give kindness and sustenance to those who
fast, O my God!
That’s why we have become an earringed slave of
fasting!
Ne gök kubbeye aldanmışız ne de üç günlük güzele
tutulmuşuz.
Allah’ım sen oruç tutanlara sebebsiz nasip verir-
sin.
Biz de senin orucunun, kulağı küpeli kölesi olduk.

M 154-128 1345 1481 M 154-129 1359 1495


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫يك‌بــا ِر دگــر قبــول كــن بندگيــم‬
‫رحــم �آر بديــن عجــز و پراكندگيــم‬
‫گــر بــا ِر دگــر ز مــن خلافــى بينــى‬
‫فريــاد مــرس بــه هيــچ درماندگيــم‬
O Love, give me one more chance!
Pity Your humble servant.
Accept my submission!
But, if I make a mistake next time,
Don’t come to help me, and don’t feel sorry for
me!
Bir kez daha kulluğumu kabul et.
Bu acizliğime, bu perişanlığıma acı.
Kulluğumu bir kez daha kabul et.
Eğer benden bir daha aykırı bir şey görürsen, yar-
dımıma gelme ve bana acıma.
M 154-130 1336
‫يــك چنــد بــه كودكى به ُاســتاد شــديم‬
‫يك چند به ُروىِ دوســتان شــاد شــديم‬
‫حديــث ما تو بشــنو كه چه شــد‬
ِ ‫پايــان‬
‫چــون ابــر در�آمديــم و چــون باد شــديم‬
Once we were children and followed teachers.
Later, we happily watched the faces of friends.
Now, see what has happened at the end?
We came as a cloud and went with the wind.
Çocukken öğretmenleri takip ettik.
Sonra dostların yüzlerini mutlulukla izledik.
Sözümüzün sonuna bak, bir gör neler oldu?
Bulut gibi geldik, rüzgâr gibi gittik.
M 154-131 1303
347
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ تمام‬،‫يــك جرعــه ز جا ِم تــو تمامســت‬
‫عشــق تو در دلم كدامست؟ كدام؟‬ ِ ‫جز‬
‫ حلال‬،‫عشق تو خونِ دل حلالست‬ ِ ‫در‬
‫ حــرام‬،‫ســودگى عشــق حرامســت‬ ِ ‫�آ‬
One drop of the wine from Your glass is enough
to make a lover drunk.
There is nothing but Your Love in my heart.
Blood from a heart is halal* with Your Love,
But peace and comfort are haram** with Your
Love.
*Religiously permitted.
**ReIigiously prohibited.
Kadehinden bir yudum şarap, bir âşığı sarhoş et-
meye yeter.
Senin aşkından başka bir şey gönlümde yok.
Aşkınla, gönül kanı helâldir.
Aşkta, huzur bulmak haram.
1472 M 154-132 1112 1250
‫صــورت غيبــى كه شــنيدش دشــمن‬
ِ ‫�آن‬
‫بــا خــود بــه قيــاس مى‌ ُبريــدش دشــمن‬
‫ بنشســت‬،‫ماننــدۀ خورشــيد بر�آمــد‬
‫ نديدش دشــمن‬،‫هــر ســوى نظــر كــرد‬
When the enemy heard about the Sun of
Absence,
He tried to compare that Sun with himself.
The Sun rose, sat and watched.
The enemy looked everywhere, but couldn’t see
Him.
O gayb âleminin güneşi var ya; hani düşman onu
işitip kendisiyle kıyasladı.
İşte o güneş doğdu, otur da seyret.
Doğdu ama düşman, her yana bakıp bir türlü gö-
remedi onu.
1440 N 167-2 1484 1647

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن كــس كــه نســاخت بــا لقــاىِ ياران‬
‫تهديــد عَ ــوان‬
ِ ‫افتــاد بــه مكــ ِر دزد و‬
َ ‫مى‌گفت و همى گريست انگشت‬
‫‌گزان‬
‫فريــا ِد مــن از خــوىِ َبــد و بــا ِر گــران‬
The one who can’t get along with friends
Is like a fool deceived by thieves. He bites his
fingers, cries and says,
“I am wailing, because my bad temper is my heavy
burden.
Dostlarla anlaşamayan kişi, hırsızların düzenine
kapılır, aşağılık kişilerin tuzağına düşer.
“Kötü huya ve ağır yüke feryat ediyorum” diye par-
mağını ısırarak söylenir, ağlar durur.
N 167-3 1397 1560
‫ دســتان‬،‫اى �آن‌كــه گرفته‌اى به دســتان‬
‫ َم ِســتان‬،‫كف مســتان‬
ِ ‫دامــانِ وصال از‬
‫صيــدى كه ز دا ِم دل‌پرســتان َرســت �آن‬
‫ هســت �آن‬،‫مــن كافــرم ار ميانِ هســتان‬
O One who ties our hands with tales and
deceits,
Don’t pull the skirt of Union from Love’s
drunks.
You are such a prey that freed Yourself from the
trap of heart’s worshippers.
I would be an infidel if I said You exist among
the existing ones.
Masallarla yalanlarla ellerimizi tutup bağlayan, ka-
vuşma eteğini Aşk sarhoşlarından çekme.
Bir avsın ki gönüle tapanların tuzağından kendini
kurtarmışsın sen.
“Varların arasında varsın” dersem kâfirim ben.
N 168-12 1374 1537
348
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ منشــين‬،‫امــروز مراســت رو ِز ميــدان‬
‫ منشــين‬،‫پيش چوگان‬ ِ ،‫مى‌تاز چو گوى‬
‫مــردى بنمــا و همچــو حيــران منشــين‬
‫ اى جــان منشــين‬،‫امــروز قيامتســت‬
Today is my day, and the place is mine.
Don’t sit. Roll in front of the club. Don’t sit.
Dance!
Show your bravery.
Don’t sit like a confused one.
Today is the day of Resurrection,
O my soul. Don’t sit!
Bugün meydan benim, oturma.
Çevgenin önünde, top gibi yuvarlan, koş ama otur-
ma.
Şaşkın gibi oturma, erliğini göster.
Bugün, kıyamet günü a benim canım, oturma.
N 167-1 1517 1680
‫ اى جــان‬،‫اى بى‌تــو حــرام زندگانــى‬
‫خــود بى‌تــو كــدام زندگانــى؟ اى جــان‬
‫ســوگند خــو َرم كــه زندگانــى بى‌تــو‬
‫ اى جان‬،‫مرگســت بــه نــا ِم زندگانــى‬
O my soul, it is haram* to live without You.
Is there such a thing, life without You?
I swear, the one who lives without You
Should be called the living dead.
* Religiously prohibited.
A benim canım, sensiz yaşamak haram.
Sensiz de yaşamak mı olur?
And içerim ki sensiz yaşamak, yaşamak adı veril-
miş bir ölümdür.
N 168-13 1390 1553
 349

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غــم پالــودن‬
ِ ‫اى جــانِ منــ ّزه ز‬ ‫اى جملــه جهــان به ُروىِ خوبت نگران‬
‫غــم فرســودن‬ ّ ‫جســم‬
ِ ‫مقــدس ز‬ ِ ‫وى‬ ‫عشــق تــو جامــ‌هدَران‬
ِ ‫جــانِ مــردان ز‬
‫تــش عشــقى كــه درو مى‌ســوزى‬ ِ ‫ايــن �آ‬ ‫نزديــك همــه پرهنــران‬
ِ ‫بــا ايــن همــه‬
‫فــردوس تــو خواهــد بــودن‬
ِ ‫ــت‬
ِ ‫ايــن ج ّن‬ ‫عقــل دگــران‬
ِ ‫ديوانگــى تــو بِــ ْه ز‬
ِ
O soul which has been purified from impurity, The whole world is striving to look at Your
O body which has been saved from weariness, beautiful face.
You are in this fire, burning. Brave souls are ripping off their clothes because
But, this fire will be your heaven, your garden of of Your Love.
paradise one day. For all those chosen ones,
Your insanity is better than others’ prudence.
Kirlilikten arınmış can, yıpranmaktan arınmış be-
den, şu ateşin içindesin, yanıp yakılıyorsun. Bütün dünya, güzelim yüzüne bakıyor.
Bu ateştir sana cennet, bu ateştir ebedi bağ bahçe. Erlerin ruhları, aşkından elbiselerini yırtıyor.
Haberin yok. Seçilmiş kişilerin katında, sana deli dîvâne olmak,
başkalarının akıllı fikirli oluşundan iyidir.

N 167-8 1449 1612 N 168-16 1404 1567

‫ دستى مى‌زن‬،‫اى دل چو شدى ز دست‬
‫هــوس عشوه‌پرســتى مــى‌زن‬
ِ ‫دســت از‬
‫ چو من دست زنم؟‬،‫گويى كه چه ره زنم‬
‫نرگــس مســتش ره مســتى مى‌زن‬
ِ ‫چــون‬
O heart, since you have lost yourself, Clap your
hands.
Be coy and cheerful.
“I am clapping my hands, but which way do I go?”
you ask.
Go the way of drunkenness, towards the
Beloved’s drunken, narcissus eyes.
A gönül, mademki kendini kaybettin, ellerini çırp,
cilvelen ve neşelen.
Dedin ki: “El çırpıyorum ama hangi yola gide-
yim?”
Onun nergis gözlerinin sarhoşluk yoluna git.
‫اى دوســت قبولــم كــن و جانم ب ِْســتان‬
‫مســتم كــن وز هــر دو جهانــم بِســتان‬
‫بــا هــر چــه دلــم قــرار گيــرد بى‌تــو‬
‫�آتــش بــه مــن انــدر زن و �آنــم بِســتان‬
O my Beloved, accept me, take my soul.
Have me pass through both worlds.
If I settle down on anything else besides You,
Throw me into the fire, bura that thing.
Dostum, beni kabul et, canımı al, sen bana can ol.
Beni sarhoş et, iki dünyadan da geçir.
Senden başka bir şeye gönül verirsem, ateşe at beni,
yak gitsin o şeyi.

N 167-4 1459 1622 N 167-6 1372 1535

 350

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى رفتــه ز ياران تو به يك گوشــه كران‬
‫فريــا ِد تــو از خــوىِ َبــد و بــا ِر گــران‬
‫ چــه مى‌گريــزى ز نَران؟‬،‫گــر شــي ِر نَرى‬
‫ بــرو ســوىِ لاشــه‌خران‬،‫ور لاشــه‌خرى‬
O one who leaves friends and hides himself in a
corner,
I know your wail is from your bad temper, your
heavy burden.
If you are a lion, go where the lions are;
If you are a vulture, go where the vultures are.
Ey dostlardan ayrılıp bir köşeye çekilen kişi.
Anlıyorum ki senin şikâyetin, feryadın kötü huy-
dan, hayatın ağır yükünden.
Eğer sen, erkek bir arslansan ne diye erlerden ka-
çarsın.
Yok leş yiyici isen, leş yiyenlerin yanına git.
‫اى ُروىِ تــو كعبــۀ دل و قبلــۀ جــان‬
‫ اى شعلۀ جان‬،‫چون شمع ز غم سوختم‬
‫بــردار حجــاب و رخ بــه عاشــق بنمــا‬
‫دســت خود خرقۀ جان‬ ِ ‫تــا چاك كند به‬
O Beauty whose face is the Kaaba* to the heart and
kiblaht to the soul,
I am consumed with Your sorrows, like a burnt
candle.
O Flame of soul, lift Your cover.
Show Yourself to the lover Who rips off his soul’s
cloak with his hands.
* Cubical temple of Mecca.
Direction of prayer.
Ey yüzü gönüle Kâbe ve cana kıble olan Güzel.
Derdinden mum gibi yandım yakıldım.
Ey can alevi.
Örtüyü kaldır da Âşığa yüzünü göster.
Göster ki Âşık kendi elleriyle can hırkasını yırtsın.

N 168-10 1399 1562 N 169-20 1382 1545

‫دگــران‬ ِ‫زخــم تــو خوش‌تــر از دواى‬

ِ ‫اى‬
‫دگــران‬ ِ‫امســاك تــو بهتــر از عطــاى‬
ِ ‫چشــم تو شــايد اين ســخن پرســيدن‬
‫دگــران‬ ِ‫اى جــو ِر تــو بهتــر از وفــاى‬
‫دگــران‬ ِ‫دشــنا ِم تــو بهتــر از ثنــاى‬
O Beauty, your wound to the heart is better than
another’s remedy.
Your greed is better than another’s generosity.
Your oppression is better than another’s devotion.
O Beloved, Your curse is better than another’s
praise.
Ey gönülde açtığı yara, başkalarının ilacından daha
hoş olan güzel.
Senin cimriliğin başkasının cömertliğinden daha iyi-
dir.
Cevri, başkalarının vefâsından daha iyi olan sevgili,
senin sövmen başkalarının övmesinden daha iyidir.
‫عــادت تــو خَ ْصــم و جفــا ورزيــدن‬
ِ ‫اى‬
ِ ‫وز‬
‫زين گونه كه ابروىِ تو با چشم خوشست‬
‫او را ز چــه ُرو نمى‌توانــد ديــدن؟‬
O my Beauty, Your nature is nothing but rage
and torment.
I would like to ask Your eyes this question,
“Since you are so close to your eyebrows,
How come you don’t see them?”
Güzelim, senin huyun, kızmak, üzmek ve cefâlar
etmektir.
Gözlerine şu soruyu sorsam yeri:
“Kaşların, gözlerine bu kadar yakınken, gözlerin o
kaşları neden göremiyor?”

N 168-9 1402 1565 N 169-17 1454 1617

 351

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عيــن ايمــان خــوردن‬

ِ ‫عــادت عشــق‬ ِ ‫اى‬ ‫قابــل جــان‬
ِ ‫عالــم دل از تــو شــده‬
ِ ‫اى‬
‫غصــۀ جــان خــوردن‬
ّ ‫غصــۀ نــان و‬ ّ ‫نــى‬ ‫مشــكل جان‬
ِ ‫ذات تو‬
ِ ‫صفات‬ِ ‫حل كرده‬
‫�آن مايده چون ز روز و شــب بيرونســت‬ ‫حاصل جان‬
ِ ‫فهم و دل و عقل از تو شده‬
‫روزه چــه ُبــ َود؟ َصــلاىِ پنهــان خوردن‬ ‫عقــل جــان و دلِ جــان‬
ِ ‫جــانِ جانــى و‬
It is customary for Love to eat faith like a meal.
Love goes after neither bread nor the worries of O Beloved, You brought the heart back to life.
life. Difficulties of the soul are relieved by Your
Its table is set beyond day or night. attributes.
Then what is fasting? It is the invitation to a Soul, heart, and reason exist because of You.
secret feast. You are the essence of soul, heart, and mind.

Aşkın huyu, iman kaynağından yemek yemektir.
Aşk ne ekmek derdine düşer ne can kaygısına.
O yemek, geceden de dışarıdadır, gündüzden de.
Öyleyse oruç nedir? Gizli yemeğe çağrıdır.
Sevgili, gönül âlemi, Senin sayende canlandı.
Zatının sıfatları, ruhun zorluklarını çözdü.
Can, anlayışı da Senden elde etti, gönlü de Senden,
aklı da Senden.
Canın da cânı Sensin, aklın da cânı, gönlün de
cânı.

N 169-18 1442 1605 N 168-11 1381 1544

‫عشق تو در جانِ كسى و �آن كس من‬

ِ ‫اى‬ ‫ پا َي ِك من‬،‫اى كــرده ز ِگل دســ َت ِك مــن‬
‫و اى در ِد تو درمانِ كسى و �آن كس من‬ ‫رايــك مــن‬
ِ ،‫عقــل مــن‬
ِ ‫چــراغ‬
ِ ‫بنهــاده‬
‫لــب خويش‬
ِ ‫لــب تــرا چون‬
ِ ‫گويــى بينــم‬ ‫ــك من‬
ِ ‫ جا َي‬،‫انــدر بــ ِر خويــش كن َمهــا‬
‫مجــروح به دندانِ كســى و �آن كس من‬ ‫نالان به تو اين جانِ ِش َكرخا َي ِك من‬
O Love, You are in the soul of someone. I am that O One who kneaded my hands and
one! my feet from mud
O grief, You are the cure for someone. I am that And gave senses and mind to my
one! body!
You say, “I wish to see my lips bruised like yours by O moon, enlighten my eyes and heart! Take me
the bites of someone.” into Your arms!
I am that one! My soul, which chews Your sugar, cries and wails
for You.
Ey Aşk, sen birisinin canındasın, o kişi benim.
Ey dert, sen birisine dermansan, o da benim işte. Benim elimi, ayağımı balçıktan yaratan, benim be-
“Dudaklarını, dudaklarım gibi, birisinin dişleriyle denime akıl ve fikir veren,
berelenmiş görmeliyim” diyorsun ya; evet, o kişi de Ay yüzlüm, kucağında bir yer ver bana.
benim. Şu şeker çiğneyen ruhum, Senin yüzünden ağlayıp
inliyor.

N 167-5 1483 1646 N 167-7 1486 1649

 352
M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E
‫وصــل تــو ســيرانِ جهــان‬
ِ ‫اى گرســنۀ‬
‫لــرزان ز فــراقِ تــو دليــرانِ جهــان‬
‫چشــم تــو �آهوان چه دارند به‌دســت؟‬
ِ ‫با‬
‫‌بنــد شــيرانِ جهــان‬
ِ ‫زلــف تــو پاى‬ ِ ‫اى‬
The ones who are full of the world are hungry for
Your Union.
This world’s braves tremble in Your separation.
Who looks at a gazelle after seeing Your eyes,
O Beauty whose hair tied the feet of all lions?
Dünya nimetlerine doymuşlar, Sana açtır.
Dünyanın yiğitleri, Senin ayrılığınla tir tir titrerler.
Senin, görenleri büyüleyen gözlerinin güzelliği
varken, ceylanların gözleri nedir ki?
Ey güzel, Senin saçların, cihan arslanlarının ayak-
larını bağlar.
N 169-19 1422 1585
‫اى يــك قــدح از دُر ِد تــو دريــاىِ جهان‬
‫گم كرده جهان از تو ســر و پاىِ جهان‬
‫عشــق تو بــر پ ّرد‬
ِ ‫خواهــد كــه جهــان ز‬
‫غيــرت تــو ببســته َپرهــاىِ جهــان‬
ِ ‫اى‬
O Beloved, a glass of Your trouble became oceans
for the universel
The world has lost its head and feet because of
You.
The world knows neither walking nor thinking.
It wants to fly with Your Love, but Your jealousy
tied its wings.
Ey, derdinin bir kadehi, cihan deryâsı olan Sevgili.
Dünya, Senin yüzünden başını da yitirmiştir, ayağını
da.
Kıskançlığı, dünyanın bütün kanatlarını kırıp geçiren
Güzel, dünya, Senin aşkınla kanatlanıp uçmak ister.
Senin kıskançlığın, onun kanatlarını bağlar.
N 168-14 1427 1590
R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــكر چيــدن‬ّ ‫لعــل لبــت معــدنِ ِش‬
ِ ‫اى‬
‫چشــم تــو نــو ِر نامصــ ّور ديــدن‬
ِ ‫وز‬
‫بــرگ َك ْه َگردانســت‬
ِ ‫َمــ ْه َگردانســت و‬
‫ليكــن فرقســت ميــانِ هــر گرديــدن‬
Your ruby lips are sugar for mine; sugars are
harvested there.
Lights that have never been seen before appear
in Your eyes.
The moon and a piece of straw both turn, But
their turns are different.
Sevgilim, yakut dudakların şeker madenidir, ora-
dan şekerler devşirilir.
Gözünden, hayale sığmayan ışık görünür.
Ay da dönmektedir, saman çöpü de fakat iki dönü-
şün arasında fark vardır.
N 168-15 1452 1615
‫ اگــر ُبــ َود جــاىِ ســخن‬:‫بــا دل گفتــم‬
‫بــا دوســت غمــم بگــو در اثناىِ ســخن‬
‫ بــه گا ِه وصــل بــا يــار مــرا‬:‫دل گفــت‬
‫َن ْبــ َود ز نظــاره هيــچ پــرواىِ ســخن‬
I said to my heart, “When You see the Beloved, tell
Him, if you can, about my situation, my sorrow.”
My heart ansurered, “When I see the Beloved,
I become so absorbed by His beauty that I can’t
talk.
I keep looking at Him.”
Gönüle dedim ki: “Mümkün olur da söyleyebilir-
sen, konuşurken Dosta gamımı söyle.”
Gönül dedi ki: “Sevgiliyle buluşunca söz söyleye-
mem ki ancak O’nu seyre dalar kalırım ben.”
N 169-21 1437 1600
 353

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫بــا هــر دو جهــان به جنــگ بايــد بودن‬
‫بيــزار ز لعــل و ســنگ بايــد بــودن‬
‫مردانــه و مردرنــگ بايــد بــودن‬
‫ور نــى بــه هــزار ننــگ بايــد بــودن‬
One has to fight with both worlds.
One has to be bored by earthly wealth, give up
rubies, precious stones.
One has to be brave and act like a brave
Or suffer thousands of humilations and
disgraces.
İki dünya ile de savaşmak gerek.
Yakuttan da bezmek gerek, kıymetli taştan da.
Ercesine davranmak, er rengine boyanmak gerek.
Yoksa binlerce ayıba katlanmak gerek.
‫ اى جان‬،‫باغســت و بهار و ســر ِو عالى‬
‫ اى جان‬،‫مــا مــى َن َرويــم ازيــن حوالــى‬
‫بگشــاى نقــاب و در فــرو بنــد كنــون‬
‫ اى جان‬،‫ماييــم و تويــى و خانــه خالــى‬
O my soul, the garden and meadow are blooming.
It’s springtime.
The tall cypress tree is beautiful, but let’s not go
anywhere. Let’s stay at home, lock the door, and
lift your veil.
Yes, You and I are alone now.
The house is empty, O my soul.
Bağ bahçe, bahar mevsimi, yüce boylu selvi a be-
nim canım.
Biz, buralardan bir yerlere gitmeyiz.
Peçeni aç ve kapıyı kilitle.
Şimdi bir sen varsın, bir de ben.
Ev bomboş.

N 169-22 1445 1608 N 169-23 1389 1552

‫عشــق نــو �آغــاز مكــن‬

ِ ‫بــا دل گفتــم‬ ‫ ايــن دلِ �آوارۀ مــن‬،‫بــر ِگــر ِد جهــان‬
‫بــازم د ِر صــد محنــت و غــم بــاز مكن‬ ‫پــى چــارۀ مــن‬
ِ ‫بســيار ســفر كــرد‬
‫دل طيرگيــى كرد و بگفت اى َســ ِره‌مرد‬ ‫حيات خوش و خوشخوارۀ من‬ ِ ‫وان �آ ِب‬
‫ نــاز مكــن‬،‫ بــرو‬،‫معشــوقه ِش َگ ْرفســت‬ ‫جوشــيد و بر�آمــد ز دلِ خــارۀ مــن‬
I said to the heart, “Don’t start a new love. This vagabond heart of mine kept turning
Don’t open the door to hundreds of troubles and around the world,
suffering again.” Looking for relief for me.
But, the heart got angry. “Never mind,” it said. But in the end, from my stone heart Sprang that
“The Beloved is so beautiful. Don’t be reluctant.” Fountain of Life

Gönlüme dedim ki: “Yine yeni bir aşka girişme,
yine yüzüme, yüzlerce dert, yüzlerce gam kapısını
açma.”
Gönül utanır gibi oldu.
Ama yine de dedi ki:
“Sevgilinin kadri pek büyük, var-git nazlanma.”
Şu avare gönlüm, bana bir çare bulmak için dünya-
nın çevresinde çok döndü dolaştı.
Meğer çare gönlümde imiş.
O bengisu kaynağı, sonunda kayaya benzer gön-
lümden coşup akmaya başladı.

N 169-24 1468 1631 N 169-25 1501 1664

 354

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عشــق تــو پيمــودن‬

ِ ‫پيمــوده شــدم ز‬ ‫ اى جان و جهان‬،‫تا ُروىِ توام قبله شد‬
‫عشــق تــو فرســودن‬
ِ ‫فرســوده شــدم ز‬ ‫نــه از كعبــه خبر دارم و نه از قبله نشــان‬
‫ نــه شــب بغنودن‬،‫نــى روز بخــوردن و‬ ‫بــى ُروىِ تــو ُرو بــه قبلــه كــردن نتــوان‬
‫دشــمن خــود بــودن‬
ِ ‫دوســتى تــو‬
ِ ‫اى‬ ‫كيــن قبلــۀ قا َل َبســت و �آن قبلــۀ جــان‬
Your Love has left me exhausted. O Beloved, since Your face has became my kiblah,*
I have been worn out, ruined on Your path. I don’t know the Kaaba** or the one who shows me
I can neither eat during the day, nor sleep at the kiblah. No one could change the kiblah without
Your face.
night. This kiblah is only for bodies, but Your face is the
Your Love has turned me into my own enemy. kiblah for souls.
* Direction of prayer.
Aşkından yoruldum, yıprandım harap oldum. ** Cubical temple of Mecca. Direction of prayer.
Ne gündüz bir lokma yedim ne gece bir soluk uyu-
yup dinlendim. Ey benim canım, ey benim cihanım. Senin yüzün bana
kıble olalı, ne Kabe’den haberim var ne de kıbleyi gös-
Zaten Senin aşkın, beni, bana düşman etti. terenden.
Zaten Senin yüzün olmadıkça kıbleye dönmenin
imkânı yoktur.
Zira bu kıble vücutların, kalıpların kıblesidir, Senin yü-
zünse can kıblesidir.

N 170-26 1451 1614 N 170-27 1425 1588

‫تــو شــا ِه دلِ منــى تــو شــاهى مى‌كــن‬ ‫جانــم بــ ِر �آن قــوم كــه جاننــد ايشــان‬
‫ظلــم ســپاهى مى‌كــن‬
ِ ‫نوشــت بــادا‬َ ‫چــون گل بجــ ِز لطــف نداننــد ايشــان‬
‫بر كف دارى شراب و جامى كه مپرس‬ ‫هر كس َك َسكى دارد و كس خالى نيست‬
‫�آن را بــده و تــو هر چــه خواهى مى‌كن‬ ‫هــر يك چــو ُقراضه‌ايــم و كانند ايشــان‬
You are the Sultan of my heart. My soul is in the heart of the people who always
Rule like a Sultan. remain souls.
Torture me as You wish. I don’t mind; it is Your They know nothing but kindness, like roses.
right. Everyone has some content.
You have a glass full of wine in your hand. Offer We are like chips of gold,
me that, But they are like gold mines.
Then do whatever You want.
Benim canım, o insanların gönlünde yer tutmuş-
Benim gönlümün Sultanısın Sen; sür Sultanlığını. tur ki onlar hep candır.
Helâl olsun, dilediğin zulümde bulun. Elinde şarap Onlar, gül gibi, lütuftan, iyilikten başka bir şey bil-
dolu kadehin var. mezler.
Bana bir şey sorma, Sen o kadehi bana ver de ne Kimse boş değildir, herkesin bir kimseciği vardır.
dilersen dile. Bizim her birimiz altın kırıntıları gibiyiz.
Hâlbuki onlar altın madenidir.

N 176-76 1474 1637 N 170-28 1408 1571

 355

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫جانهاســت همــه جانــوران را جــز جان‬ ‫لعــل لامــكان يــاد مكــن‬

‫نانهاســت همــه نان‌طلبــان را جــز نــان‬
‫هر چي ِز خوشى كه در جهان فرض كنى‬
‫ جــز جانــان‬،‫�آن را بــدل و ِعــ َوض ُبــ َود‬
There is another soul for every creature besides the
soul that they carry.
There is still desire for bread for the one who eats
bread.
There is always another beauty besides the one that
you find.
Only the Beloved cannot be replaced in this
world.
Bütün can taşıyanlara, taşıdıkları candan gayri bir
can vardır.
Ekmek yiyenlerde, başka ekmeklerin açlığı vardır
Dünyada güzel saydığın her şeyin yerini bir başka
güzel tutabilir, yalnız Sevgilinin yerini tutacak hiçbir
şey yoktur.
ِ ‫جــز بــادۀ‬
‫ ازيــن و �آن يــاد مكــن‬،‫ايــن را بنگــر‬
‫ ازين جهــان ياد مكن‬،‫گــر جــان دارى‬
‫ ز عاقلان ياد مكن‬،‫مستى خواهى‬
Don’t think about anything except
the ruby-colored wine of Absence.
Think only about this; never mind
anything or anyone else.
Don’t get involved in this world as
long as you live.
If you want drunkenness, stay away
from sober ones.
Yokluğun yakut renkli şarabından başka
hiçbir şey arama.
Yalnız buna bak, şunu bunu hatırlama.
Hayatta oldukça bu dünyayla uğraşma.
Sarhoşluk istiyorsan, ayıkları anma.

N 170-29 1380 1543 N 170-30 1467 1630

‫جــز جــا ِم جلالــت ِز َا َجــل نــوش مكن‬ ‫پــس دل بى‌جــان‬

ِ ‫چنــدان بدويــده‌ام‬
‫عشــق كبريــا جــوش مكن‬ِ ِ ‫جــز ز �آ‬
‫تــش‬ ‫�آنجا كه نه من بودم و نى َك ْون و مكان‬
‫عقيــق فقــر عشــرت نقدســت‬ِ ِ‫از كان‬ ‫تــا خويشــتن و زمانــه را گــم كــردم‬
‫قصــۀ َپ َرنــدوش مكــن‬
ّ ‫َمــى مى‌خــور و‬ ‫گويى كه به نز ِد من نه اينســت و نه �آن‬
Don’t drink wine from any glass but Death’s great There is a place where neither I nor space exists.
goblet. I ran there following my heart to find soul.
Don’t be boiled or overflow because of any fire Then, I lost myself and time. Neither “this” nor
except the fire of God’s Love. “that” remains with me now.
The pleasure that comes from the mine of Absence
is a lump, not an installment. Drink Love’s wine
Bir yer var ki orda ne ben varım ne varlık var ne
now. Don’t tell tales of yesterday and tomorrow.
mekân.
Ecelin, ululuk kadehinden başka bir kadehle şarap İşte oraya, canları bulmak için gönlün peşine dü-
içme. şüp koştum.
Allah aşkının ateşinden başka bir ateşle yanma. Derken kendimi de yitirdim, zamanı da.
Yokluk madeninden gelen zevk, peşindir, veresiye Algımda artık ne bu var ne o.
değil.
Aşk’ın şarabını iç, dünün ve öbür günün masalını
söyleme.

N 170-31 1470 1633 N 170-32 1392 1555


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چنديــن بــه تــو بــر ِمهــر و وفا بســتۀ من‬
‫اى خــوىِ تــو �آزردنِ پيوســتۀ مــن‬
‫مــن صبــر كنــم وليــك ننگــت َن ُبــ َود‬
‫يــك روز تــو از در ِد دلِ خســتۀ مــن؟‬
I am so much in Love with You,
Yet You are always hurting and breaking my
heart.
I will endure. But for even one day,
Won’t you be ashamed to see my heart so
wounded?
Ben, bunca sevgiyle bağlıyım sana.
Sense beni devamlı incitiyorsun.
Dayanırım ama bir gün olsun, şu yaralı gönlüm-
den utanmaz mısın?
N 176-77 1497
‫جوشــش خُ م عشــق ديدم ز تو من‬ ِ
‫چــون مــى به قوا ِم خود رســيدم ز تو من‬
‫نــى نــى َغ َل َطــم كــه تــو ميــى مــن �آبــم‬
‫�آميخته‌ايــم و ناپديــدم ز تــو مــن‬
“I saw the fermentation of Love’s jug in you.
I became mature wine because of you.”
“No, no,” I said, “That’s wrong.
I am just water. You are the wine.
I disappear after mixing with You.”
Aşk küpünün köpürüp kaynamasını sende gör-
düm.
Senin yüzünden şarap gibi kıvama geldim.
Hayır, hayır yanıldım.
Sen şarapsın, ben suyum.
Sana karıştıktan sonra yok oldum, görünmüyo-
rum ben.
N 176-80 1494
356
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ نداىِ شــاهى مى‌زن‬،‫چــون بنــده نــه‌اى‬
‫تيــ ِر نظــر �آن‌چنانكــه خواهــى مــى‌زن‬
‫چون از خود و غي ِر خود مســ ّلم گشــتى‬
‫كــوس اِلـــهى مــى‌زن‬
ِ ،‫بى‌خــود بنشــين‬
Since you are not a slave anymore, announce
that you are the Sultan.
Throw the arrow of your gaze around as you
wish.
Since you are freed of yourself and others,
Beat God’s drum in Absence.
Mademki kul değilsin, padişahlığını bildir.
Bakış okunu, nasıl diliyorsan öyle at.
Mademki kendinden ve başkalarından kurtuldun,
varlıksız bir halde gerçeğin davulunu çal.
1660 N 170-33 1460 1623
‫چون‬ ‫ــك مــن‬
ِ ‫چــون زرد و نــزار ديــد او ُرو َي‬
‫چشــم چــون ُجو َي ِك من‬
ِ ‫خونابــه َروان ز‬
‫دلجو َي ِك من‬
ُ ‫خنديــد و بــه خنده گفــت‬
‫ــك مــن‬ ِ ‫ــك بدخُ و َي‬
ِ ‫ظالــم مظلو َم‬
ِ ‫اى‬
When He saw my pale face, my bloody tears like
a cascading river,
He smiled and said, “O, My poor slave who fell in
Love with Me,
The one who tortures Me and at the same time is
tortured by Me,
O, My bad-mannered slave.”
Solgun yüzümü ve ırmağa dönmüş akan kanlı yaş-
larımı görünce, gülerek dedi ki: “Bana gönül veren
kulum, bana zulmedenim hem de zulmüme uğra-
yanım, benim kötü huylu kulum.”
1657 N 171-34 1487 1650

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نيست كسى در دو جهان‬،‫چون شا ِه جهان‬
‫نــى زيــر و نــه بــالا و نــه پيــدا و نهــان‬
‫ َجست از �آن سخت‌كمان‬،‫هر تير كه َجست‬
‫ هست از �آن ُشهره‌بيان‬،‫هر نكته كه هست‬
There is no one like that Sultan in both worlds.
Neither secret nor open, neither above nor
below, no one is His peer.
Every arrow is throıvn from His bow;
Every subtle word comes from His mouth.
Her iki dünyada da Sultan gibisi yoktur.
Ne aşağıda O’na benzer vardır ne yukarıda; ne açık,
ne gizli.
Hangi ok atılmışsa O’nun yayından çıkmıştır.
Hangi söz söylenmişse o sözü dilinin güzelliği bili-
nen tanınmış Güzel söylemiştir.
N 176-78 1423 1586
‫خــود حــالِ دلــى ُبــ َود پريشــان‌تر ازين؟‬
‫يــا واقعه‌يــى بى‌ســر و ســامان‌تر ازيــن؟‬
‫انــدر عالــم كــه ديــد محنت‌زده‌يــى‬
‫سرگشــتۀ روزگار و حيران‌تــر ازيــن؟‬
Is there any other heart more ruined than this?
Who has ever lived through a worse affair than
this?
Who has seen anyone in the world
Who is more confused and hurt than me?
Bundan daha dağınık bir gönül olabilir mi ki?
Yahut bundan daha beter bir olay kimin başına ge-
lebilir ki?
Dünyada, benden daha fazla başı dönmüş, daha
fazla şaşırmış bir sıkıntı çekeni kim görmüştür?
N 171-36 1514 1677
357
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫حرص و حسد و كينه ز دل بيرون كن‬
‫خــوىِ بــد و انديشــه تــو ديگرگون كن‬
‫ َرو كمتــر كــن‬،‫انــكار زيــانِ توســت‬
‫ افــزون كــن‬،‫اقــرار تــرا ســود كنــد‬
Remove greed, envy, and anger from your
heart.
Change your bad thoughts and bad habits.
Denlal harms you; deny less.
Acceptance helps you; increase your
acknowledgment.
Gönülden hırsı, kızgınlığı ve kini at.
Kötü huyunu, kötü düşünceni değiştir.
İnkâr etmek sana ziyan verir.
Az inkâr et.
İkrâr sana fayda verir, ikrârını çoğalt.
N 171-35 1473 1636
‫چــون �آتــش مى‌شــود عذارش به ســخن‬
‫چشم خمارش به سخن‬ ِ ‫خون مى‌شود �آن‬
‫خــون مى‌بــرد و صبر و قرارش به ســخن‬
‫عشق سخن‌بخش در �آ َرش به سخن‬ ِ ‫اى‬
While He is talking, His forehead and cheeks
turn into fire.
His languid eyes become reddish.
The torrent of blood takes away His patience
and rationale.
O Love, who forces words, have Him start
talking.
Söz söylerken yüzü ve yanakları ateşe dönüyor.
O mahmur gözleri kanlanıyor.
Söz söylerken sabrını ve kararını kan seli alıp gö-
türüyor.
Sözleri bağışlayan aşk, hemen söze getir, konuştur
onu.
N 176-79 1435 1598

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــاغ نهانســت و درختــان بنهــان‬
ِ ‫دل‬
‫صــد ســان بنمايد او و او خود يكســان‬
‫بحريســت محيــط و بى‌حــد و بى‌پايــان‬
‫صــد مــوج زنــد مــوج درونِ هــر جــان‬
The heart is a secret garden. There are so many
trees concealed there That the garden appears a
hundred different ways. Yet, only one exists. There
is an endless ocean that covers everything.
One wave from this ocean becomes hundreds of
waves in every soul.
Gönül gizli bir bahçedir, ağaçlann arasında gizlen-
miştir.
Yüzlerce çeşit görünür ama kendisi bir çeşittir, neyse
O’dur.
O her şeyi kaplayan sonsuz, uçsuz, bucaksız bir de-
nizdir.
O denizin bir dalgası yüzlerce dalga halinde her can-
da dalgalanır durur.
N 177-84 1428 1591
‫ اى جان‬،‫وقت جنگست‬ ِ ،‫در پوش سلاح‬
‫ اى جان‬،‫انديشه مكن كه وقت َت ْنگست‬
‫ اى جان‬،‫بگذر ز جهان كه جمله رنگست‬
‫هر گوشه يكى موش و پلنگست اى جان‬
Put on your arms.
This is the time for war, O soul.
It is getting late. Don’t hesitate. This world is
nothing but a colorful show.
Give it up, O soul.
There is a cat-and-mouse fight on every corner,
O soul.
Silahlarını kuşan, savaş vaktidir ey can.
Düşünme, vakit dardır ey can.
Geç dünyadan, dünya tümden gösteriş ve renktir.
Her köşede insan şeklinde bir fare var, bir kaplan
var ey can.
N 171-37 1383 1546
358
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در بحــ ِر َكــ َرم حــرص و حســد پيمودن‬
‫كاريســت عجيــب اى مــر ِد لبيــب‬
‫ويــن �آ ِب خوشــى ز همدگــر بربــودن‬
‫ در جــاىِ غريــب‬،‫وان‌گــه ز حبيــب‬
Why all this anger and greed in the sea of
Kindness?
Why the stealing of water in a time of abundance
of sweet water?
A fish never accumulates, never saves water;
While in the sea, it doesn’t worry about water.
Kerem denizinde hırs beslemek, hased etmek, kıs-
kançlık da ne?
Bu tatlı suyu birbirinden çalmaya kalkışmak ne
demek?
Balık, asla suyu biriktirmez, saklamaz, çünkü de-
nizsiz hiç mi, hiç kalmaz ki.
N 176-81 1450 1613
‫چــرخ فلــك غلغلــۀ مســتان بيــن‬
ِ ‫در‬
‫ هســتان بيــن‬،‫در بوتــۀ نيســتى شــو و‬
‫ پايى برگير‬،‫دســت از دو جهان بــدار و‬
‫جلالــت زَبـَــردستان بيــن‬
ِ ‫در فقــر‬
Listen to the clamor of Love’s drunks in the sky.
See the exuberance of being in the crucible of
Absence.
Remove yourself from both worlds.
Watch the greatness of the Ones annihilated in
Absence.
Gök kubbede âşıkların gürültüsünü seyret.
Yokluk potasında gerçek varlığa kavuşanların coş-
kunluğunu gör.
İki dünyadan da elini çek, ayağını dire.
Yoklukta, yok olanların ululuğunu gör.
N 171-40 1512 1675
 359

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫چشــم منســت ابــروىِ همچو كمان‬ِ ‫در‬
‫ او تيرزنــان‬،‫مــن روح ســپر كــرده و‬
‫زخــم او پــرده‌دران‬
ِ ‫چــون زخــم رســيد‬
‫ مــن لابه‌كنــان‬،‫او بازكنــان كنــار و‬
I can’t keep my eyes away from His bow-like
eyebrow.
I put my soul like a target in front of His arrows.
Every wound lifts up a curtain.
When He steps aside, I keep begging for more.
Yaya benzer kaşlarının hayali gözlerimde.
Ben canımı O’na hedef etmişim.
Oysa ok atıyor.
Bir ok yarası alınca, perdeler yırtılıyor.
O bir tarafa çekiliyor, bense yalvarıp duruyorum.
‫بــودن‬ ‫در را ِه نيــاز فــرد بايــد‬
‫بــودن‬ ‫حريــف درد بايــد‬
ِ ‫پيوســته‬
‫وصــال‬ ِ‫مــردى َن ُبــ َود گريختــن ســوى‬
‫بــودن‬ ‫در رو ِز فــراق مــرد بايــد‬
One has to be alone on the way of imploring.
One has to look for and embrace troubles.
It Is not bravery to run towards Union.
One has to be brave on the day of separation.
Yalvarış yolunda tek olmak gerek.
Devamlı derde düşmek, derde sarılmak gerek.
Buluşma yönüne koşmak erlik değildir.
Ayrılık gününde er olmak gerek.

N 177-82 1415 1578 N 171-38 1444 1607

‫عشــق تو شــوخ و شــنگ بايد بودن‬

ِ ‫در‬
‫مردانــه و مردْ رنــگ بايــد بــودن‬
‫بــا جــانِ خــودت به جنــگ بايــد بودن‬
‫ور نــى بــه هــزار ننــگ بايــد بــودن‬
One has to be cheerful and agile in Your Love.
One has to be honest and brave in Your Love.
One has to fight for his own life.
If one can’t do that,
He has to suffer thousands of blames and
shames.
Aşkında neşeli ve hareketli olmak gerek.
Ercesine davranmak, er rengine boyanmak gerek.
Kendi canınla savaşman gerek.
Bunu yapamıyorsan binlerce ayıba katlanmak ge-
rek.
‫دل ُبرد زمن دوش به صد عشق و فسون‬
‫بشــكافت و بديــد ُپر ز خــون بود درون‬
‫فرمــود در �آتشــش نهــادن حالــى‬
‫يعنى كه نپخته اســت از �آنست پر خون‬
Last night the Beloved satisfied us with hundreds
of Love spells.
But then, He opened my chest, And when he saw
blood inside,
He ordered,
“Throw him into the fire.
He is not cooked yet.”
Dün gece Sevgilim, yüzlerce aşkla, yüzlerce büyüy-
le, gönlümüzü aldı.
Göğsümüzü yarınca içimizin kanla dopdolu oldu-
ğunu gördü.
Dedi ki: “O daha pişmediğinden kan gibi, hemen
ateşe atın.”

N 171-39 1447 1610 N 177-88 1506 1669


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خوبــى بى‌چــون گشــتن‬
ِ ‫طلــب‬
ِ ‫دل از‬
‫دريــا خواهــد شــدن ز افــزون گشــتن‬
‫ زان كه بسى‬،‫دل خون شد و ُشكر مى‌كند‬
‫هوس خون گشــتن‬ِ ‫دلهــا خــون شــد در‬
The heart is looking at that peerless Beauty.
It wants to become an ocean of exuberance.
The heart is grateful, has turned into blood
Because of His Love.
Gönül, eşsiz güzelliği arıyor.
Coşup köpüren bir deniz olmak istiyor.
Gönül kan olup şükretmeye başladı.
Çünkü birçok gönül, kan olma hevesiyle kan olup
gitti.
N 172-43 1433
‫عشــق تــو كمــان‬
ِ ،‫دلهــا َمثَــل َربــاب و‬
ِ ‫ز �آمــد‬
‫شــد ايــن كمانچــه دلهــا نــالان‬
‫عمــل كمــان بــه مــو وابســته‬
ِ ‫وان‌گــه‬
‫ نگنجد بــه ميان‬،‫گــر مو شــود انديشــه‬
Hearts resemble the rebab; Your Love is the
bow.
Hearts are wailing and crying when the bow of
Love touches the rebab.
But, once the one who makes these bristles turns
himself into string,
No thoughts and worries get in between.
Gönüller rebâba döndü, aşkınsa sanki yay.
Bu yayın gidip gelişinden gönüller feryat ediyor.
Yayı yapan kendisi bir tele, bir kıla dönünce, arada
bir düşünce kalmadı.
N 172-42 1413
360
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عيــد تو شــد چــون رمضان‬
ِ ‫دل گرســنۀ‬
‫ شــاد و همايون رمضان‬،‫عيد تو شــد‬ِ ‫وز‬
‫باطــن ُپــر �آتــش اكنــون رمضــان‬
ِ ‫بــا‬
‫ رمضان‬،‫ دهانِ پر خون‬،‫بسته‌ست دهان‬
My heart has been hungry for Your Bairam, like
it is in Ramadan.
Ramadan is auspicious for the coming of Your
Bairam.
Now Ramadan, which has a mouth full of fire,
has closed its bloody mouth.
Gönül, ramazan gibi senin bayramına açıktı.
Ramazan, senin bayramınla kutlu, neşeli bir hale
geldi.
Şimdi ramazan, içi ateşlerle dolu bir halde, kanlı
ağzını kapadı.
1596 N 171-41 1409 1572
‫دوش �آنچــه برفــت در ميــانِ تــو و مــن‬
‫نتــوان ِب ِنـــ ِبشْ َتن و بن ْتــوان گفتــن‬
‫روزى كــه ســفر كنــم ازين كهنــه وطن‬
‫افســانه كنــد بــا تــو شــكنهاىِ كفــن‬
I can neither tell nor write
The thing that happened between us last night.
Pieces of my shroud will tell this story
At the time of my departure from this old
world.
Dün gece seninle benim aramda geçen olayı ne
yazmaya imkân var ne de anlatmaya.
Şu eski yurttan bir gün, yolculuğa çıkıp gidersem,
kefenimin kopan parçaları, o masalı anlatır sana.
1576 N 177-85 1496 1659

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دوشــت ديــدم يــار جدايى‌جويــان‬ َ ‫دی از تــو چنــان بدم كه گل در بســتان‬
‫بــا مــن به جفــا و كين جدا شــو گويان‬
‫امــروز چنانــم كــه جــدا گشــته ز جــان‬
‫رخســارۀ خــود به‌خــونِ ُفرقــت ُشــويان‬
When I saw You last night, You wanted o ur
separation.
You tormented me, “Go away, leave Me alone.”
Today, I am separated from my soul.
I washed my face with the blood of loneliness.
Ey Sevgili! Dün akşam seni gördüğümde, benden
ayrılmak istedin, bana cefalar ettin, kin güttün de
“ayrıl git benden” dedin.
Bugün, ruhumdan ayrılmış bir haldeyim.
Yüzümü, ayrılığın kanıyla yıkıyorum.
N 177-86 1430 1593
‫ تــو ُروپــوش مكــن‬،‫ديــدم ُرويــت ُبتــا‬
‫پنهانــى مــا تــو باده‌هــا نــوش مكــن‬
ِ ‫در چشــم و رخــم پديــد �آثــا ِر جنــون‬
‫هــر چنــد دراز كــرد بدگــوى زبــان‬
‫چراغ عاشقان گوش مكن‬ ِ ‫اى چشــم و‬
I saw you, O beauty. Don’t cover your face.
Don’t drink wine without us.
O one who is the eyes’ light of lovers,
Don’t listen if an evil one gossips about you.
Gördüm yüzünü a güzel, örtme yüzünü.
Bizden gizli şaraplar içme.
Kötü sözler söyleyen ne kadar dil uzatsa da ey
âşıkların göz bebeği kulak asma sen.
N 177-87 1469 1632
361
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امــروز چنانــم و چنانتــر ز چنــان‬
‫مــن چــون نزنــم دســت كــه پابنــد منی‬
‫چــون پــای نكوبم چو توی دســت زنان‬
Last night, because of You, I turned into a rose
in the garden.
I am like that today, too, maybe even more so.
How can I not clap my hands? You are the One
clapping them. You are the One who tied my
feet. How can I not tap my feet and dance?
Dün gece, Senin yüzünden bahçedeki
güle dönmüştüm.
Bugün de öyleyim, belki de kat kat fazla.
Nasıl el çırpmam ki ayağımı bağlayan
Sensin.
Nasıl ayak vurup oynamam ki el çırpan
Sensin.
N 172-44 --- ---
‫ رخ �آلــوده بــه خــون‬،‫رفتــم بــ ِر دلــدار‬
‫ رفتــه بــرون‬،‫زنجيــر دريــده بــودم و‬
‫در پــاى كشــان سلســلۀ ُكــن فيكــون‬
I went to the Beloved, my face stained with blood.
There were signs of insanity in my eyes and on my
face.
I broke my chain and jumped out, dragging the
chain. He said, “Be. Then the thing becomes.”*
*Koran (2-117, 3-47, 6-73, 16-40, 19-35 36-82, 40-
68 etc.).
Yüzüm kanlara bulanmış, Sevgilinin yanına gittim.
Gözlerimde ve yüzümde delilik belirtileri vardı.
Zincirimi kırıp fırlamıştım dışarı.
“Ol der, oluverir.* (Kün Feyekün)” zincirini sürükle-
meye başladım.
* Kur’an (2-117, 3-47, 6-73, 16-40, 19-35 36- 82,40-
68)
N 172-45 1504 1667
 362

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ّ ‫رفتــم بــه طبيــب و گفتمــش زين‬

‫‌الديــن‬
‫ و قــا ُرو ِره ببيــن‬،‫نبــض مــرا بگيــر‬
ِ ‫ايــن‬
‫ بــا جنــون گشــته قرين‬،‫گفتــا بادســت‬
‫ بــاد چنيــن‬،‫گفتــم هلــه تــا بــاد چنيــن‬
I went to my doctor and said,
“Zeynuddin,* feel my pulse, examine my urine.”
Afterwards he said, “You have gas and signs of
insanity.”
I said, “It is all right. I’ll have them as long as I
live.”
*Name of the doctor.
Hekime gidip dedim ki: “Zeynüddin*, şu nabzımı
tut, idrarıma bak.”
Dedi ki: “Sende bir gaz var bir de delilik işaretleri.”
Dedim ki: “Önemli değil. Yaşadığım sürece bu,
böyle kalsın.”
*Hekimin adı
‫بــت بگزيــدۀ مــن‬
ِ ‫رفتــى و نرفــت اى‬
‫ِمهــرت ز دل و خيالــت از ديــدۀ مــن‬
َ ‫مى‬
‫ باشــد كــه بــه پيشــم افتــى‬،‫‌گــردم‬
‫اى راهنمــاىِ را ِه پيچيــدۀ مــن‬
O my chosen Beauty, You have gone!
But, Your Love remains in my heart;
Your image is in my eyes.
O guide of my winding road, the road I kept
going around and around,
My hope keeps trying to find You.
Benim seçilmiş güzelim, gittin ama ne sevgin gö-
nülden gitti, ne de hayalin gözden.
Benim çapraşık yolumun kılavuzu, belki sana rast-
larım diye dolaşıp duruyorum.

N 172-47 1513 1676 N 172-46 1499 1662

‫ درد ُگزين‬،‫ درد ُگزيــن‬،‫ درد ُگزيــن‬،‫َرو‬
‫زيــرا كــه ر ِه چــاره نــدارم جــز ازيــن‬
‫دلتنــگ مشــو كه نيســتت َرخْ ــت قرين‬
‫ بدان بــاش حزين‬،‫چــون دَرد نباشــدت‬
Choose the trouble of Love among all troubles.
I don’t know a better way to reach the Beloved.
Don’t worry if you don’t have wealth and
possessions.
Worry if you don’t have trouble.
Bütün dertlerin içinden Aşk derdini seç.
Çünkü Sevgiliye ulaşmak için bundan başka bir
çare bilmiyorum ben.
Varım yoğum yok diye gönlünü daraltma.
Aşk derdin yoksa asıl buna üzül.
‫روزى كــه گــذر كنــى بــه خر ُپشــتۀ من‬
‫ اى به غم ُكشــتۀ من‬:‫بنشــين و بگو كه‬
‫خــاك �آغشــتۀ مــن‬
ِ ‫تــا بانــگ زنــم ز‬
‫يوســف روزگار و گمگشــتۀ مــن‬ ِ ‫كاى‬
Some day if you pass over my grave, that pile of
earth,
Sit and exclaim, “O one who passed away with my
grief. ”
Then, I will respond to you from the soil that is
mixed with my body,
“O Joseph of the time, O my lost Josephl”
Bir gün, bir yığın toprak olan mezarımın yanından
geçersen oturup de ki:
“Benim derdimle ölüp giden dost.”
Ben de bedenimle karışmış topraktan sana sesle-
nip diyeyim ki:
“Zamanın Yusuf ’u, benim kaybolmuş Yusuf ’um.”

N 172-49 1515 1678 N 172-48 1498 1661

 363

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫زان خســر ِو جان تو ُمه ِر شــاهى ب ِِســتان‬
‫وان‌گاه ز مــاه تــا بــه ماهــى ب ِِســتان‬
‫اى �آن‌كــه َمراغــه ‌مى‌كنــى در حيــرت‬
‫تبريــز بگــو و هــر چــه خواهــى ب ِِســتان‬
Get the seal of the sultanate from that soul’s
sultan.
Rule everywhere, everyone from moon to fish.
O one who admires the beauty of a Meragh,*
See Tabriz, and then pick up whatever you want.
* City at Azerbaijan.
O can padişahından, padişahlık mührünü al.
Sonra da aydan balığa kadar her yanı zaptet.
Merağa şehrinin güzelliğine hayran ol,
Tebriz’i de gör, oradan ne istersen al.
* Merağa: Azerbeycan’da bir şehir
‫زلــف تــو كــه يــك روزم ازو روشــن نــه‬
ِ
‫بــا خــاك در�آو َرد ســر و بــا مــن نــه‬
‫بــا هــر چــه در �آرد ســر ازو زنــده شــود‬
‫كانجــا همــه جانســت سراســر تــن نــه‬
Not even a day of my life have I seen light because
of Your dark hairs.
They are long and drag on the floor, but they
don’t touch me.
Yet, anything Your hairs touch comes back to
life,
Because they are full of soul, full of life.
Siyah saçlarının yüzünden bir günüm bile aydın-
lanmadı.
Saçlarının uçları yerlerde sürünür de bana dokun-
maz.
Saçlarının dokunduğu her şey dirilir.
Çünkü o bir ruhtur, beden değil.

N 177-89 1373 1536 H 188-63 1638 1823

‫سرمســت تــوام نــه از مى و نــه از افيون‬

ِ ‫هــوس �آن مســتان‬
ِ ‫سرمســت شــدم از‬
‫ ادب مجــو از مجنون‬،‫مجنــون شــده‌ام‬ ‫از دســت شــدم از ظفــ ِر �آن دســتان‬
‫جوشش مى جوش كند صد جيحون‬ ِ ‫از‬ ‫بيــزار شــدم ز عقــل و ديوانــه شــدم‬
‫گــردش مــن خيــره بمانــد گــردون‬ِ ‫وز‬ ‫تــا در َكشَ ــدم عشــق بــه بيمارســتان‬
I am Your drunk, but not from wine or opium. I have been captivated by the drunks and became
I am Your insane one. a drunk.
Don’t expect manners from me. I surrendered to their might and gave up my
My exuberance overflows hundreds of Ceyhun* mind.
Rivers. I became a crazy one
Skies wonder at my whirling. In order to be admitted into Love’s
* Oxus River. asylum.

Senin sarhoşunum, şarabın, afyonun değil.
Senin Aşkınla deli dîvâne olmuşum, deliden utan-
mayı bekleme.
Coşkunluğumdan yüzlerce Ceyhun coşar ve kö-
pürür.
Benim Aşk ile dönüşümden gökler şaşırdı, kaldı.
O sarhoşların havasına kapılıp sarhoş oldum.
Onların bilgeliği yüzünden elden çıktım, akıldan
bezdim, aşk tımarhanesine yatırılmak için deli
dîvâne oldum.

N 178-91 1508 1671 N 177-90 1376 1539

 364

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫شــاخ ُگ ِل تَــر بــر ســ ِر عَ ْن َبــر مــى‌زن‬ ‫بت سيمين‌ب ِر من‬

‫تيــغ مســلمان ســ ِر كافــر مــى‌زن‬
‫گوش من در مى‌دَم‬ ِ ‫ بــه‬،‫چــون ناىِ توام‬
‫ بــه ُروىِ مــن بــر مى‌زن‬،‫َف تــوام‬
Hit this head of ambergris with a
fresh rose sapling.
Chop off the head of the infidel with
the Muslim’s sword.
I am Your nay: whistle in my ear.
I am Your tambourine: hit my face.
ِ ‫ نرفت اى‬،‫شــب رفت‬
ِ ‫وز‬ ‫مناجــات غمــت از ســ ِر مــن‬
ِ ِ‫ســوداى‬
‫شــب مــن تويــى و نــو ِر روزم‬
ِ ‫خــواب‬
ِ
ِّ ‫مــن د‬ ‫ چون تو نباشى ب ِر من‬،‫مه روز و مه شب‬
O my silver-statured Beauty, night has passed.
But, my desire to talk with you secretly about my
sorrow hasn’t gone out of my head.
You are my sleep at night, the light of my day.
But, nights and days are not the same without
you.

Taze gülfidanını amberin başına vur.
Kâfirin başını Müslümanlık kılıcı ile kes.
Mademki Senin ney’inim, kulağıma üfle.
Mademki Senin tef ’inim, yüzüme gözüme vur.
Gümüş bedenli güzelim, gece geçti gitti de gamına
dair seninle gizlice konuşma sevdası gitmedi ba-
şımdan.
Gecemin uykusu sensin, gündüzümün ışığı sen.
Fakat yanımda sen olmayınca ne gündüzüm gün-
düz ne gecem gece.

N 173-50 1458 1621 N 173-51 1478 1641

‫شــمع ازلســت عالــم افــروزىِ مــن‬ ِ ‫ رفت جوانــى ز جوان‬،‫شــد كودكــى و‬

‫شــاهد اعظمســت پيــروزىِ مــن‬ ِ ‫زان‬ ‫ بــر پــر ز جهــان‬،‫رو ِز پيــرى رســيد‬
‫شــمع ازل چون باشــم؟‬ِ ‫بــا شــاهد و بــا‬ ‫هــر مهمــان را ســه روز باشــد پيمــان‬
‫�آرى چــه كنــم؟ چــو اين ُبــ َود روزىِ من‬ ‫ خَ َرك برترران‬،‫اى خواجه! ســه روز شد‬
My world is brightened by the Light of Eternity. Childhood has long passed; youth has gone.
My happiness is from that Beauty of beauties. It is old age now, old enough to fly away from
How can I not be happy with the Beauty and the this world.
light? A guest expects only three days of hospitality.
Yes, this is my destiny. Your time is up. Ride faster on Your donkey.

Benim dünyam, ezel nuruyla aydınlanır.
Kutluluğum, o ulular ulusu güzeldendir.
Ezelî güzelle, ezel nuru olmadıktan sonra ne yapa-
yım dünyayı?
Buymuş benim kısmetim.
Çocukluk geçti gitti, gençlik de uçtu.
İhtiyarlık geldi çattı, göç artık şu dünyadan.
Her konuk, üç gün ağırlanır.
Efendi, kalk artık, eşeğini daha tez sür.

N 173-53 1503 1666 N 173-52 1420 1583


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ُشــور �آوردم كــه برنتابــد گــردون‬
‫ُشــورى كه به خــواب در نبينــد مجنون‬
‫�آن ُشــو ِر كمينه اســت از ســينۀ دوســت‬
‫پاك دوســت چون باشــد چون‬ ِ ‫تا ســينۀ‬
I have so much excitement that even the sky can’t
stand it. Majnun* can’t see my exuberance even
in his dreams.
This exaltation is only a small portion of the
Beloved’s.
So, think about what is in His heart.
* Character in Arabic love story.
Öyle bir coştum ki coşkuma, gökyüzü bile dayana-
maz.
Bir coşkunluk ki Mecnun, rüyasında göremez.
Bu coşkunluk, Sevgilimin gönlündeki coşkun-
luğun az bir parçası, artık Sevgilimin gönlündeki
coşkunluğu sen düşün.
N 178-92 1505 1668
‫ دلت چون �آهن‬،‫طبع تو چو سنگست و‬ ِ ‫خلاف تو ُگزيدن نتوان‬
‫وز �آهن و ســنگ َجســته �آتش سوىِ من‬
ِ ‫ اى‬،‫�آتش چو در �آتش است‬
‫خوب خُ َتن‬
‫ مــن باشــم كــه دل نهم بــر خرمن‬،‫خــر‬
Your character is like stone. Your heart is like iron. A
spark jumped over to me from that iron and stone. O
Beauty of Hotan,* I was burning before, but your fire
nixed those fires. And, I would be a donkey if I were
to fall in love with the harvest of the earth.
* A city on the border of ancient China
(Turkmenistan). Beginning of “Silk Road.”
Famous for the beauty of its inhabitants.
Senin huyun taş gibi, gönlün demir gibi.
Demirle taştan, bana bir kıvılcım sıçradı.
Huten* güzeli, mademki ateş mi, ateş; mademki her
şeyi yakar gider, dünya harmanına gönül versem, eşek
olmam mı?
*Huten: Batı Türkmenistan’da güzelleri ile meşhur bir şe-
hir.
N 173-55 1509 1672
365
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫صورت همه مقبولِ هَ ُيولا مى‌دان‬
‫ــت ُاولــى مــى‌دان‬ِ ‫ ع ّل‬،‫تصويرگــرش‬
‫ ليــك‬،‫ناســوت فــرو نايــد‬
ُ ‫لاهُ ــوت بــه‬
‫ناســوت ز لاهــوت هويــدا مــى‌دان‬
All forms and shapes are from primary matter.*
The Divine Agent** is the One who forms them.
The world of essence*** doesn’t come to world of
Appearance, ****
But it manifests in the world of Appearance.
*Heyula;
**Illet-l Ula;
***Lahut-Divinity;
****Nahut-Humanity Shushud Haşatı, Mastar of
Wisdoms Glossary, p, 122-Combspring 1983.
Heyûlâyı, bütün suretleri, şekilleri kabul eder bil.
Suretleri suret eden, şekillere şekil veren de bil ki İllet-i
Ulâ’dır.
Lâhut, tutup da Nâsût âlemine inmez.
Ama bil ki Nâsût âlemi, Lâhut âleminden belirir.
N 173-54 1395 1558
ِ ‫عقلى كه‬
‫عهــد تــو ُبريــدن نتــوان‬
ِ ‫دينــى كــه ز‬
‫ِع ْلمــى كــه بــه ُك ْنــ ِه تــو رســيدن نتــوان‬
‫زُهــدى كــه ز دا ِم تــو َرهيــدن نتــوان‬
You are the reason that no one can go against
Your rule. You are the Religion that prevents the
breaking of our oath which we made in Eternity.
You have so much knowledge that no one knows
the boundaries.
You are such an ascetic that no one can escape
the trap of Your austerity.
Akılsın, buyruğundan aykırı bir iş işlenemez.
Dinsin, ezeldeki yemininden dönmeye imkân
yok.
Bir bilgisin, kaynağına erişilemez.
Bir zahitliksin, tuzağından kurtulmak mümkün
değil.
N 173-56 1419 1582

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عيــد �آمــد و عيدانــه جمــالِ ســلطان‬
‫عيدانه كه ديدست چنين در دو جهان؟‬
‫ اى دل و جان‬،‫عيد اين ُب َود و هزار عيد‬
َ
ِ ‫نــج جهــان بر�آيــد از ُك‬
‫نــج جهان‬ ِ ‫كان گ‬
The Bairam has come.
The Sultan is adorned for the Bairam.
Who has ever seen such a Bairam in either
world? O heart, O soul, the world’s treasure has
appeared from a secret place.
This is the real Bairam.
In fact, it is worth thousands of Bairams.
Bayram geldi, padişahın yüzü, bayram için bezen-
di.
İki dünyada da böylesine bayramlığı kim görmüş?
A gönül, a can, dünyanın O definesi, gizlendiği bu-
caktan çıkıp görününce asıl bayram budur hem de
binlerce bayram.
N 173-57 1410 1573
‫ پايــى مــى‌زن‬،‫گــر دســت بشــد ز كار‬
‫ هــم نوايــى مــى‌زن‬،‫ور پــاى نمانــد‬
‫گــر نيســت تــرا بــه عقــل رايــى مــى‌زن‬
‫حاصــل هــر دم د ِم وفايــى مــى‌زن‬
If your hands get tired serving the Beloved, use
your feet.
If your feet get tired, yell and scream.
If you lose your voice, use your head.
In other words, be faithful every moment to the
Beloved.
Sevgiliye hizmet etmekten ellerin yorulursa, ayak-
larını kullan.
Ayakların yorulursa, bağır çağır.
Sesini kaybedersen, aklını kullan.
Her an Sevgiliye sadık ol.
N 178-93 1461 1624
366
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫فــ ّرخ باشــد جمــالِ ســلطان ديــدن‬
‫جــان زنــده شــود ز ُروىِ جانــان ديــدن‬
‫عشــق تــو ديــدم در خواب‬
ِ ‫من سلســلۀ‬
‫خــواب پريشــان ديدن؟‬
ِ ‫يــارب چــه ُب َود‬
It is a good omen to see the face of the Sultan in
a dream.
The soul comes to life after seeing the Beloved’s
face.
I saw Your Love’s chain in my dream last night.
How can I interpret this dream,
O my God?
Sultanımın yüzünü görmek kutludur.
Sevgilinin yüzünü görünce dirilir ruh.
Gece rüyamda, Senin aşk zincirini gördüm.
Ya Rabbi, dağınık rüya görmek neye yorumlanır
ki?
N 174-58 1453 1616
‫گــر شــام و گــر عــراق و گــر لورســتان‬
‫روشــن شــده زان چهــرۀ چون نورســتان‬
‫بــا ُم ْن َكــر و بــا نَكيــر همدســتى كــن‬
‫ رقــص كند گورســتان‬،‫تــا دســت زنــد‬
Everywhere--in Iraq, Damascus, Loristan-all are
illuminated by the light of Your face.
Be a friend of Monkar and Nakir,* so that the
ones who are buried in the graveyard
Will start clapping their hands and dance.
*In Islamic eschatology, two angels who test the
faith of the dead in their graves.
Şam olsun, Irak olsun, Loristan olsun; her yer, O
ışıklı yüzden aydınlanmıştır. Münker ve Nekîr de-
dikleri sorgu melekleriyle el ele ver de mezarlıkta-
kilerin hepsi de el çırparak, oynamaya başlasın.
N 178-95 1375 1538

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گــر كشــته شــوم به نــز ِد پيــكا ِر تــو من‬
‫بيــم �آزا ِر تــو مــن‬ِ ‫�آهــى نكنــم ز‬
‫زخــم ســ ِر غمــزۀ خونخــوا ِر تــو مــن‬
ِ ‫از‬
‫خنــدان ميــرم چــو گل ز ديــدا ِر تــو من‬
If I am wounded and dying in the war for Your
Love,
I won’t cry or complain so as not to bother You.
At the stab of Your sharp gaze,
I will smile like a rose and die smiling.
Senin aşkının savaşında ölürsem, incinmenden
korktuğum için ah bile etmem.
Dikene benzeyen bakışlarının yarasından yüzüne
bakar, gül gibi gülerek can veririm.
N 178-94 1493 1656
‫كس نيست به غير ازو درين جمله جهان‬
‫نــى زشــت و نــه نيكو و نه پيــدا و نهان‬
‫هر تير كه َجست َجست از �آن َسخته‌كمان‬
‫هر نكته كه هست هست از �آن شعله دهان‬
In this world, there is no one but Him,
Apparent, concealed, beautiful,
Ugly,
There is no one but Him.
Every arrow comes from Him.
Every word comes from His mouth.
Bütün dünyada O’ndan başka hiç kimse yok.
Ne çirkin var ne güzel.
Ne görünen var ne gizli.
Atılan her ok, O’nun yayından çıkmıştır.
Söylenen her söz, O’nun güzel dudaklarından söy-
lenmiştir.
N 178-96 1426 1589
367
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫پيــش مشــتاق نشــين‬ِ ‫گــر مشــتاقى بــه‬
‫روز و شــب در حلقــۀ عشّ ــاق نشــين‬
‫�آن‌گاه چــو ايــن حلقه‌ ُربايــى كــردى‬
‫از خَ لــق گــذر كــن بــ ِر خــ ّلاق نشــين‬
If you are longing for an unseen Beloved,
Go, find other lovers and get in their circle.
Stay there for a while.
Then, leave them and leave others.
Go to the Creator. Stay there.
Özlem çekiyorsan, özlem çekenle birlikte ol.
Gece gündüz âşıkların halkasında otur.
Halkadaki âşıkların zevkine doyduktan sonra bu-
rada da fazla kalma.
Halktan vazgeç, âşıkların halkasından da.
Yaratana sığın, O’nu gönlünde bul,
O’nunla birlikte ol.
N 174-60 1516 1679
‫حريف غمگين منشــين‬ِ ‫ بــ ِر‬:‫گفتــم كــه‬
‫جــز َپ ْه ُلوىِ خوشــدلانِ شــيرين منشــين‬
‫ ســوىِ خــار مــرو‬،‫در بــاغ در �آمــدى‬
‫جز با گل و ياســمين و نســرين منشــين‬
“Don’t hang around with sad friends,” I said.
“Spend time with good-hearted, happy people.
When you enter into a garden, don’t go to the
thorns.
Stay around the roses and jasmines.”
Dedim ki: “Gamlı dostların etrafında olma.
Gönülleri hoş, tatlı kişilerle vakit geçir.
Bahçeye girince, dikene gitme; gülün, yaseminin
yanında dur.
N 174-61 1518 1681
 368

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ خوت َح َسن‬،‫گفتم مكن اى ُروت َح َسن‬ ‫بــاغ نهانســت و درختــان پنهــان‬

‫ مبنــد دســتم بــه َر َســن‬،‫مــن دزد ِن َيــم‬
‫ اى همه فن؟‬،‫گفتا كه كجايى تو هنوز‬
‫ح ّقا كه چنان شــوى كه كبرت َس َت َســن‬
I said, “O beautifully-faced, beautifully-tempered
friend, don’t tie my hands.
I am not a robber.
Don’t do it.”
You said, “O cunning, deceitful man, this may stop
you bragging”
Dedim ki: ”Yüzü de güzel, huyu da güzel dost.
Ellerimi bağlama, ben hırsız değilim.”
Dedin ki: “Her işi düzenden ibaret olan, neredesin
sen?
Gerçekten de bir hale gelirsin ki ululuğunu satar
gidersin.”
ِ ‫گل‬
‫صــد ســان بنمايد او و او خود يكســان‬
‫بحريســت محيــط بى‌حــد و بى‌پايــان‬
‫صــد مــوج ز مــوج او درونِ هــر جــان‬
He is a secret rose garden which bushes are
concealing.
He appears in hundreds of different shapes, but He
is the only One.
He is a coastless ocean that covers everything.
One wave from this ocean becomes hundreds of
waves in every soul.
O gizli bir gül bahçesidir, ağaçları da gizli...
Yüzlerce çeşit görünür; ama kendisi bir çeşittir, neyse
O’dur.
Her şeyi kaplayan sonsuz, uçsuz bucaksız bir deniz-
dir.
O denizin her dalgası yüzlerce dalga halinde, her can-
da dalgalanır durur.

N 174-62 1462 1625 N 178-97 1428 1686

‫ خويــش را زيبــا كــن‬،‫مــا زيباييــم‬ ‫ خویــش را زیبــا كــن‬،‫مــا زیباییــم‬

‫ ز ديگران خــو وا كن‬،‫خــو بــا مــا كــن‬ ‫ ز دیگران خــو وا كن‬،‫خــو بــا مــا كــن‬
‫يــك قطــره مبــاش خويــش را دريــا كن‬ ‫ كه كان گوهر باشــی‬،‫ور مــی خواهــی‬
‫دريا خواهى تو قطره‌يى را لا كن‬ ‫ و ســینه را دریــا كــن‬،‫دل را بگشــا‬
We are beautiful. You will also be adorned and We are beautiful. You will also be adorned and
become beautiful. become beautiful
Become accustomed to us. If you follow our custom and make friends with
Get used to us and no one else. us and no one else.
Turn yourself into an ocean. If you want to become a pearl mine,
Don’t remain a drop. Open your heart; turn it into an ocean.
Become an ocean.
Annihilate yourself. Biz güzeliz, sen de güzelleş.
Bizim huyumuzla huylan, bize alış, başkalarına
Biz güzeliz, sen de güzelleş. değil.
Bizim huyumuzu edin, bize alış, başkalarına değil. İnci madeni olmak istiyorsan gönlünü aç, göğsünü
Bir damla olma, kendini deniz haline getir. deniz haline getir.
Mademki denizi özlüyorsun, damla olma denize
katıl, kendin yok ol.

N 174-64 1465 1628 N 179-99 1464 1627


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مــا كا ِه َلــگانِ عشــق و َپ ْه ُلــو بــه زميــن‬
‫كردســت زمين را َك َرمش مركب و زين‬
‫تــا مى‌ َبـــ َرد اين خفتــگكان را در خواب‬
َ ‫اصحــاب‬
‫الك ْهــف تــا ســوىِ ِع ّل ّييــن‬ ُ ‫بنــد َجهــان‬ِ ‫ نــه در‬،‫بنــد جِ هانيــم‬ ْ ‫از‬
We are Love’s lazies, lying down on the ground.
Only His grace made the earth into a saddle
horse
To carry people like the Ashab-i Kehf* as they
ascend to the top of the sky.
*Seven Sleepers. Koran 18:10-12, 25.
Biz aşk tembelleriyiz.
Yere yan yatmışız.
Allah’ın keremi, Ashâb-ı Kehf gibi uykuya dalmış
kişileri, yücelerin yücesine götürmek için yeryüzü-
nü binek yapıp ve sırtına eğer koymuştur.
N 179-98 1519 1682
‫عاشــق يــك بــارۀ مــن‬
ِ ‫مجمــوع جهــان‬
ِ ‫ــن َف َي ُكــون‬
‫چارهگــر و چارهســاز و بيچــارۀ مــن‬
‫خورشيد و فلك غلام و َس ّيارۀ من‬
‫ّنظارهگــ ِر دو َكــ ْون ن َّظــارۀ مــن‬
The whole universe depends on me, loves and
adores me.
The sun and the sky are slaves and servants
Of the world I live in.
Both worlds are absorbed by me,
Watching me.
Bütün dünya, tümden, benim âşığımdır.
Herkes benim çaresizim olmuş, bana çare aramak-
tadır.
Güneş ve gökyüzü, benim dönen yıldızımın kulu
kölesi.
İki dünya da bana dalmış, beni seyredip duruyor.
N 179-100 1500 1663
369
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ نــه از بهــ ِر ســه نــان‬،‫مــا مــر ِد ســنانيم‬
‫دســت زنــان‬
ِ ‫ نــه از‬،‫مــا دســتزنانيم‬
‫صيــد َبــدان‬
ِ ‫ نــه در‬،‫صيــد َبدانيــم‬
ِ ‫در‬
We are not the ones who are after three morsels of
bread.
We are braves of the sword.
We clap o ur hands for Divine joy, not for the lust
for women.
We chase evils; we are not chased by them.
We are free from the world’s bondages.
Biz, üç lokma ekmek için yaşayanlardan değiliz, kılıç
erleriyiz biz.
El çırparız ama kadınların yüzünden, şehvet yüzün-
den değil.
Kötüleri avlarız, onlara av olmayız.
Bağlardan sıçrar kurtuluruz, dünyaya bağlanmamı-
şız biz.
N 174-63 1418 1581
ْ ‫مــردانِ تــو در دايــرۀ ُك‬
‫دل نقطــۀ وحدتســت از عــرش فــزون‬
‫گــر درچينــد نقطــۀ دردت ز درون‬
‫حالــى شــوى از دايــرۀ َكــ ْون بــرون‬
Your apostasies are in the circle of Kun-Feyakun,*
And the heart is a dot in the center of this circle,
which is bigger than God’s Throne.
When this dot of trouble is consumed, You will get
out of the universe and ascend to Union.
*In the Koran (2:117), Allah commands the universe
to “Be [kun]” and it “becomes [feyakun].”
Senin erenlerin “Kun feyekün= ol der, oluverir” dai-
resi içindedir.
Bil ki gönül, arştan üstün, arştan geniş bir birlik nok-
tasıdır.
Eğer bu nokta, senin içinden derdini toplayıp, devşi-
rirse, derhal kâinattan dışarıya çıkar, yükselirsin.
N 179-101 1507 1670

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بــدان‬،‫معشــوقِ مــن از همــه نهانســت‬
‫ بــدان‬،‫بيــرون ز گمــانِ هــر گمانســت‬
‫ عيانســت بدان‬،ْ‫در ســينۀ مــن چــو َمــه‬
‫ بــدان‬،‫�آميختــه در تنــم چــو جانســت‬
Know that the Beloved is concealed from
everyone
Beyond imagination.
Yet, He shines like a moon in my heart
And mixes with my body like a soul.
Bil ki Sevgilim herkesten gizlidir; hayal gücünün
üstündedir.
Fakat benim gönlümde, ay gibi apaçıktır ve bede-
nime can gibi karışmıştır.
N 174-65 1393
‫عاشق من‬
ِ ‫عاشــق عشق و عشق هم‬ ِ ‫من‬
‫عاشــق جــان �آمد و جان عاشــق تن‬
ِ ‫تــن‬
‫گــه مــن �آرم دو دســت انــدر گــردن‬
‫گــه او كشــدم چــو دلربايــان دامــن‬
I am in love with Love.
Love is with me.
My body is in love with my soul.
My soul is with my body.
Sometimes I hug Love with my arms;
Sometimes Love hugs me.
Ben aşka âşığım, aşk da bana âşık.
Beden ruha âşıktır, ruh da bedene âşık.
Bazen kollarımı aşkın boynuna dolarım, bazen de
aşk kollarını benim boynuma dolar.
N 175-68 1485
370
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بىــرخ تــو بــاده ندانــم خــوردن‬
ِ ‫مــن‬
‫بىدســت تــو مــن ُمهــره ندانــم ُبــردن‬
ِ
‫از دُور مــرا رقــص همىفرمايــى‬
‫بىپــردۀ تــو رقــص ندانــم كــردن‬
I can’t drink wine without seeing Your face.
I can’t throw dice without Your hand.
“Dance,” you tell me from a distance.
How can I dance without Your tune?
Senin yüzünü görmedikçe şarap içemiyorum.
Senin elin olmadıkça zar atamıyorum.
Uzaktan, raks etmemi söylüyorsun ama Senin nağ-
men olmadıkça raks edemiyorum.
1556 N 175-66 1441 1604
‫ اى جان‬،‫مــن كاغذهاىِ مصــر و بغداد‬
‫ اى جــان‬،‫ُپــر كــردم از لابــه و فريــاد‬
‫يك‌ســاعته عشــق صد جهــان بيش ارزد‬
‫ اى جان‬،‫صد جان به فداىِ عاشقى باد‬
With my wails and imploring,
O my soul, I have filled up all the papers that
have been brought from Egypt and Baghdad
One moment of Love is worth hundreds of
worlds, even more than that.
I have hundreds of souls to be sacrificed for
Love.
A benim canım, Mısır’dan ve Bağdat’tan getirilen
kâğıtları, yalvarışla ve feryatla doldurdum.
Bir anlık aşk, yüz dünyaya değer, hatta ondan daha
da değerlidir.
Âşıklığa yüzlerce ruh feda olsun.
1648 N 175-67 1384 1547

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مــن كــى خنــدم تــات نبينــم خنــدان؟‬
‫جــان بنــدۀ �آن خنــدۀ بــى‌كام و دهــان‬
‫افســوس كــه خنــدۀ تــرا مى‌بيننــد‬
‫چشــم خلقــان پنهــان‬
ِ ‫و�آن خنــدۀ تــو ز‬
When I see You smile, I smile too.
I am crazy for Your mouthless, lipless smile.
It is too bad no one sees Your smile
Which is concealed from people’s eyes
Seni gülümser görünce, ben de gülümserim.
Senin ağızsız ve dudaksız gülümsemenin kulu, kö-
lesiyim.
Yazıklar olsun, senin gülümsemeni görüyorlar mı
ki?
Senin o gülümsemen, halkın gözünden gizli.
N 179-102 1394 1557
‫ نظــر مكــن چــون دُوران‬،‫نزديــك منــى‬
ِ ‫ اى جان‬،‫هــر خانه كــه بى‌چراغ باشــد‬
‫صــورت زنبــوران‬
ِ ‫تــو شــهد نگــر بــه‬
‫ بــه جــانِ �آدم بنگــر‬،‫ابليــس نــه‌اى‬
‫در َك ّلــۀ او نگــه مكــن چــون كــوران‬
Don’t look at me as if I am a stranger. I am close
to you.
Try to see the honey in the bees.
If you are not Satan, look at the meaning of
Adam,*
Not at his size and shape.
*In the Koran, Satan refused to how to newly
created Adam.
Bana yakınsın, uzaktakiler gibi bakma, bal arıla-
rındaki balı görmeye çalış.
İblis değilsin, körler gibi Âdem’in bedenine bak-
ma, ruhuna bak.
N 175-71 1406 1569
371
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ كــه نمى‌بينــم مــن‬،‫مى‌بينــم �آن را‬
‫قنــد لبــش نبــات مى‌چينــم مــن‬ ِ ‫وز‬
‫هــر چنــد چــو ســين ميــانِ ياســينم مــن‬
‫ياســين نهلــد دمــى كــه بنشــينم مــن‬
I see things which I can’t see with my eyes.
I taste sugar from those sugar lips.
I am in the middle of the sura “Ya Sin”* like the
letter “sin,”
But “Ya Sin” doesn’t let me rest one moment.
*Koran Surat 36 starts with Arabic letters “Ya” and
“Sin,” and it is titled “Ya Sin,” the mystic import of
which is said to be unknown.
Gözlerimle göremediğim şeyleri görüyorum.
Şeker gibi dudaklarından şekerler tadıyorum.
“Sin” gibi Yâsin’in ortasındayım.
Ama “Sin” de beni bırakmıyor ki bir soluk oturup
dinleneyim.
*Yasin Süresi: Kur’ân’ın 36. Suresi
N 175-70 1491 1654
‫ اى جان‬،‫ نه باغ باشــد‬،‫زنــدان ُبــ َود �آن‬
‫ باز نشــد‬،‫هر كس كه به طبل باز شــد‬
‫ اى جان‬،‫بازش تو مخوان كه زاغ باشد‬
The house that doesn’t have light is called a
dungeon, O soul.
It is not a garden or a meadow.
If a falcon doesn’t act like a falcon after the dram
beats,
It is not a falcon. Call it a raven, O soul.
A benim canım, içinde mum olmayan ve ışık bu-
lunmayan her ev, zindandır, bağ bahçe değil.
Davul sesi ile uçan, şahin değildir, o kargadır.
Ona şahin deme.
N 175-72 1385 1548

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــر روز خوشســت منزلــى بســپردن‬
‫چــون �آ ِب روانِ فــارغ از افســردن‬
‫حديث دى چو دى هم بگذشت‬
ِ ‫دى رفت و‬
‫حديــث تــازه بايــد كــردن‬
ِ ‫امــروز‬
It is so nice to move from one place to another,
To flow like running water, not to freeze.
Yesterday has gone.
The words of yesterday are also gone.
We must say something new today.
Her gün bir yerden göçmek, her gün bir konağı bı-
rakmak; akarsu gibi donmamak ne hoş.
Dün geçti, düne ait sözde, dün gibi geçti gitti.
Bugün, yepyeni bir söz söylemek gerek.
N 179-103 1438
‫هــر مطــرب كو نيســت ز دل دفترخوان‬
‫مطــرب دف‌تــر خوان‬
ِ ‫�آن مطــرب را تــو‬
‫گــر چهــره نهــان كرد ز تو بيــت و غزل‬
‫گــر خــط خوانــى ز چهــرۀ مــا برخــوان‬
Call the musician a bookish one.
That musician can’t read from the book of
heart.
Tell him, “If gazels and verses hide their faces from
you,
Look at my face and read their beauty from it.”
Gönül defterinden okumayan çalgıcıya, defter çal-
gıcısı adını tak.
Çalgıcıya derim ki: beyit ve gazel senden yüzünü
gizleyince, bizim yüzümüze bak ve yüzümüzden
oku.
N 179-104 1421
372
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ اى دلبــ ِر جــان‬،‫هــر روز ز نــو بر�آیــی‬
‫ســوداىِ نــوى درافكنــى در ســ ِر جــان‬
‫ــحر ســاغ ِر جان‬
َ ‫ ُپــر ِده بــه هر َس‬،‫ُپــر ِده‬
‫ مــاد ِر جــان‬،‫اى تــو پــد ِر جــانِ مــن و‬
O Beauty of soul, You appear to the soul
differently beautiful every day.
Every day You make the soul fall into a different
Love.
Every dawn, You serve us a new full glass of
wine.
You are the father and the mother of the soul.
A ruhun güzeli, her gün, başka bir güzellikle görü-
nüyor, ruhumun başına yeni bir sevda salıyorsun.
Her sabah, ruh kadehi gibi dolu dolusun.
Sen ruhun hem babası hem de anasısın.
1601 N 175-74 1379 1542
‫هشــدار كــه مى‌ر َونــد هــر ســو ُغــولان‬
‫با دانه و دام در شكا ِر ُگولان‬
‫دامــن دل گيــرد‬
ِ ‫اى شــاد تنــى كــه‬
‫حالت معزولان‬ ِ ‫عبرت گيرد ز‬
Put your mind in your head.
The devil sets traps for fools all around.
How lucky is the one who holds the skirt of the
heart;
He took his lesson from the bad ones.
Aklını başına al, şeytanlar aptalları avlamak için
her tarafa tuzak kurmuş.
Ne mutlu bu tuzaklardan kaçınan o kişiye ki gönül
eteğine yapışmıştır ve bu yolda olanların halinden
ibret almıştır.
1584 N 175-73 1412 1575
 373

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ هم جامه و نان‬،‫هم خانه از �آنِ اوســت‬ ‫راحــت جــان‬

‫ وهم دیده و جان‬،‫هم جسم از �آنِ اوست‬
‫وان چیــز دگــر كه نیســت گفتن امكان‬
‫ و اخــوان و مكان‬،‫زیــرا كــه زمان بایــد‬
Every house belongs to Him.
So does all wine, all bread.
He owns every body, every soul, every eye.
And, there is something else, impossible to say,
that also belongs to Him.
In order to explain that, one needs time, place, and
a proper friend.
Her ev O’nundur; O’nundur hem elbise, hem ekmek...
Her beden O’nundur;
O’nundur can da göz de.
Bir şey daha var ki söylemeye imkân yok; o da
O’nundur.
Fakat söylemek için zaman gerek, mekân gerek, ya-
kın dost gerek.
ِ ‫هــم نــو ِر دلِ منــى و هــم‬
‫هــم فتنــه برانگيــزى و هــم فتنه‌نشــان‬
‫ما را گويى چه دارى از دوســت نشــان‬
‫ما را از دوســت بى‌نشــانى اســت نشان‬
You are the light of my heart, the peace and comfort
of my soul.
You create troubles. At the same time, You are the
trouble.
They are asking me, “Where are the signs and
evidence of the Beloved?”
But, the lack of signs and evidence is the sign and
evidence of the Beloved!
Hem gönlümün ışığısın hem canımın rahatı.
Hem fitneler koparırsın hem fitneler diker, belirtir-
sin.
Bana diyorsun ki: “Dosttan ne delilin ne ispatın var?”
Bir delilimin olmaması, Dost’un ispatıdır.

N 176-75 --- 1580 N 179-105 1378 1541

‫هنــگا ِم اجــل چــو جــان بپــردازد تــن‬ ‫هيــن شــيوه‌كنان دو ديــده را مى‌خوابان‬
‫ماننــد قبــاىِ كهنــه انــدازد تــن‬ِ ‫تشــويش همى‌فكــن بديــن فــن بــه ميان‬
‫تــن را كه ز خاكســت دهد باز به خاك‬ ‫فــن خــواب فــرو مى‌انــداز‬
ِ ‫ســر را بــه‬
‫قديــم خويــش بــر ســازد تــن‬
ِ ‫وز نــو ِر‬ ‫چــوب گندم‌كوبان‬
ِ ‫هــر دم چــو ُجــواز و‬
The soul flies out of the body at the time of You are blinking your eyes with coyness
death, At the same time that You are instigating
Throws away the body like an old dress. troubles.
The body made of dust goes back to dust. Bend your neck as If you feel sleepy.
The soul makes a new body with his old radiance Snore heavily.
and dresses him with new flesh. Separate wheat from bran.

İnsan ölünce ruh bedenden uçar.
Eski kaftanı atar gibi bedeni, fırlatıp atar.
Topraktan yaratılan teni yine toprağa verir.
Kendi eski nurundan, yeni bir ten yapar, onu gi-
yer.
Haydi, cilve yaparak, kırp gözlerini.
Bu hünerle ortalığa bir kargaşalıktır, sal...
Uykun varmış gibi başını eğ.
Her nefeste, buğday kepeğini atıyormuş gibi ses
çıkar.

N 174-59 1431 1594 N 180-106 1369 1532


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫يــا دلبــ ِر مــن بايــد و يــا دل بــ ِر مــن‬
‫نــى دل بــ ِر مــن باشــد و نــى دلبــ ِر مــن‬
‫اى دل‌بــ ِر مــن مبــاش بى‌دلبــ ِر مــن‬
‫يــك دل‌ب ِر من بِــ ْه كه دو صد دل ب ِر من‬
I don’t want to be alone!
Either my charmer or my heart should be with me,
but neither one is!
O my charmer, don’t come without Your heart.
One heart is better for me than a hundred heartless
charmers.
Ben yanlız kalmak istemiyorum. Ya güzelim yahut da
gönlüm benim yanımda bulunmalı. Fakat, ne yazık
ki ne gönlüm benim yanımda bulunuyor ne de gü-
zelim.
Ey benim güzelim! Sakın, yanında gönlün bulunma-
dan bana gelme, gönülsüz güzeli ben ne yapayım.
Benim için bir tek gönül, yüzlerce güzelden daha iyi-
dir, daha değerlidir.
N 180-107 1477 1640
‫يارب چه دلست اين و چه خو دارد اين‬
‫ســتن او چه ُجســت‌وجو دارد اين‬
ِ ‫در ُج‬
‫خــاك درش هــر َن َفســى ســر بنهــد‬
ِ ‫بــر‬
‫ هــزار ُرو دارد ايــن‬:‫خاكــش گويــد‬
O my God, what a great, divine being is this
heart? It constantly searches for the Beloved,
suffers through all kinds of troubles.
It has put its head on His threshold so many
times that the ground says, “This heart has a
thousand faces.”
Ya Rabbi! Bu ne gönüldür.
Bu ne büyük ve kudretli ilâhî varlıktır.
Bunun ne üstün huyu vardır.
Gönül, sevgilisini ararken nelere katlanır, ne kadar
uğraşır. Kapısının toprağına her solukta baş koyar.
O kapının toprağı; “Bu gönül bir tane değil, binler-
ce yüzü var” der.
N 180-108 1511 1674
374
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
َ ‫يــا َا ْو َح ُــد بِا ْل َجمــالِ يــا جا ِن‬
‫مســن‬
‫عهد من اى دوســت مگر نا ِد ْم َســن؟‬ ِ ‫از‬
‫ــل تاجِ ْك َســن؟‬ْ ‫ــت ت ُِح ُّبنــى َف ُق‬ َ ‫َق ْــد ُك ْن‬
‫ــل ســن ِك ْم َســن؟‬ ْ ‫َوال َيــ ْو َم هَ َج ْرتَنــى َف ُق‬
O one who is peerless in beauty, you are in my
soul.
Do you regret the promise you made to me?
If you love me, say, “Are you a Tajik?”
You are leaving me today, but who are you?
Güzellikte biricik güzel, ruhumdasın.
Bana verdiğin söze pişman mısın a dostum?
Beni seviyorsan söyle, Tacik* misin?
Bugün benden ayrılıyorsun, söyle: Kimsin sen?
* Tacik: Tacikistanlı
N 180-109 1520 1683
‫�آن رهــزنِ دل كــه پــاى كوبانــم ازو‬
‫چــون �آينــۀ خيــالِ خوبانــم ازو‬
‫جانيســت كــه چــون دســت‌زنان مى‌�آيد‬
‫يــارب يــارب چــه مى‌شــود جانــم ازو‬
I am dancing and tapping on the floor Because
of that Beauty who waylaid me on the road to the
heart. Because of him, I have turned into a mirror
which reflects beauties.
O my God, O my God! What will happen to me
When that Beauty of soul comes to me, clapping
His hands?
O, gönül yolunu kesen güzelin yüzündendir ki ben
ayak vura vura oynamadayım.
Ben, ona karşı duyduğum sevgi yüzünden, güzellerin
hayal aynası haline geldim.
O bir candır, bana el çırparak gelince,
Ey Rabbim, Ey Rabbim, canım sevincinden ne hale
gelir.
V 189-1 1574 1750

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن شــاه كــه هســت عقــل ديوانــۀ او‬
‫وز عشــق دلــم شدســت همخانــۀ او‬
‫َپروانــه فرســتاد كــه مــن زانِ تــوام‬
‫صــد شــمع بــه نــور شــد ز پروانــۀ او‬
He is such a sultan that reason became his fool.
He and my heart stay in the same house.
He sent a messenger, saying, “I am yours,”
And hundreds of candles became moths for His
light.
Bir Sultan ki akıl O’nun delisidir,
O’na âşık olan gönlümle aynı evde oturmakta.
Bana “seninim” diye bir pervâne* ile haber gönder-
di.
O’nun bir pervânesinden** yüzlerce mum ışık saç-
makta.
* Pervane: Haberci
** Pervane: Işığın etrafında dönen, ışık saçan kelebek
V 192-27 1524 1700
‫�آن كــس كــه هميشــه بــا دلِ دردم ازو‬
‫رخ زردم ازو‬ِ ‫بــا ســينۀ ريــش و بــا‬
‫امــروز بــه نــاز او َبــرى َبــر مــن زد‬
‫الم ّنــ ُة ل َّلــه كــه َبــرى خــوردم ازو‬
There is someone who constantly pains me.
My face is pale, my heart broken because of
him.
He threw a fruit to me today.
Thank God! I ate a fruit from him!
Hani birisi var gönlüm onun yüzünden dertli.
Göğsüm onun yüzünden yaralı, yüzüm sapsarı.
Bugün o, bana bir meyve attı, şükürler olsun
Allah’a, ondan bir meyve yedim.
V 192-26 1572 1748
375
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن شــخص كــه رشــك ُبرد بــر جامۀ تو‬
‫تــا رشــك َبــ َرد بــر دلِ خودكامــۀ تــو‬
ِ ‫يــا رشــك َبــ َرد بــر �آن‬
‫رخ فــ ّر ِخ تــو‬
‫رخ ع ّلامــۀ تــو‬ ِ ‫يــا بــر َكــر و َفــ ِّر‬
Some will be jealous of either your dress
Or your lips which tell of your desires and
thoughts.
Others will be jealous of either your bright face
Or your wise and refined soul.
Kimi senin yeni elbiseni kıskanır; kimi isteklerini
söyleyen gönlünü kıskanır.
Kimi aydınlık yüzünü kıskanır; kimi de bilgin ru-
hunun güzelliğini kıskanır.
V 193-28 1550 1726
‫رخ زردم ازو‬ ِ ‫�آن لاله‌رخــى كــه بــا‬
‫وان داروىِ دردى كــه همــه دردم ازو‬
‫يــك روز بــه بــازار َبــرى بــر مــن زد‬
‫بــاور نكنــد كــس كه َبــرى خــوردم ازو‬
Because of that Tulip’s color, the cheeks of my
face became pale.
I suffer all these troubles, because they are the
cure for all these troubles.
One day in a bazaar, He threw me a fruit.
No one believed that I would eat that fruit.
Yüzüm, o lâle yanaklının yüzünden sapsarı.
Başıma gelen bütün dertler, o derdimin dermanı
yüzündendir.
Bugün, pazar yerinde bana omuz attı, fakat buna
kimse inanmadı.
V 189-2 1573 1749
 376

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غــم تــو‬
ِ ِ‫از جــان بشــنيده‌ام نــواى‬ ‫او‬ ‫ويرانــۀ‬ ‫گنــج ِق َــدم شــديم‬
ِ ‫از‬
‫غم تو‬
ِ ِ‫ خــود جانهاســت ذ ّره‌هــاى‬،‫نــى‬ ‫او‬ ‫افســانۀ‬ ‫َز افســانۀ او شــديم‬
‫�آن صورتهــا كــه در درون مى‌تابــد‬ ‫او‬ ‫پيمانــۀ‬ ‫�آواخ ز پيمــان و ز‬
‫غــم تــو‬ِ ِ‫تابنــد ز روشــنى هــواى‬ ‫او‬ ‫از خانــۀ‬ ‫كــس خانــۀ خــود ندانــد‬
I listen to the melodies of Your sorrow in my Because of the treasure He gave us in eternity, we
soul. became His ruin.
In fact, aren’t all souls just parts of Your sorrow? Because of His history, we became one of His
They keep turning, like shining particles, stories. Alas, no one can separate his own home
In the air of Your sorrow. from His
Because of His glass, His covenant.
Candan, senin aşk derdinin nağmelerini duymu-
şum. Ezelde bize yerilen defineden ötürü,
Hayır, aslında canlar da senin gamının birer zerre- O’nun vîrânesi olduk.
sidir. O’nun masallarının yüzünden,
İçinde parlayıp duran sûretler, şekiller, hep senin O’nun masalı olduk.
gam havanda zerreler gibi döner, parlarlar. O’nunla yaptığımız sözleşmenin ve bize sunduğu
Aşk kadehinin etkisi ile, hiç kimse, kendi evini
O’nun evinden ayırdedemez oldu.

V 192-25 1536 1712 V 192-23 1523 1699

‫از شــرم ُبمــردم كــه َن َرســتم بى‌تــو‬
‫برخاســتم از جــان چــو نشســتم بى‌تــو‬
‫دســت فــراقِ تــو ن ََجســتم بى‌تــو‬
ِ ‫از‬
‫دســت فــراق خــون گرســتم بى‌تــو‬ ِ ‫وز‬
I died in shame because I have grown without
You.
I gave up life without You.
I became idle because of my separation from
You.
Without you, I shed bloody tears.
Sensiz büyüdüm diye utancımdan öldüm.
Sensiz canımdan vazgeçtim.
Ayrılığın elinden, Sensiz sıçradım, kurtuldum ama
ayrılığın elinden de Sensiz kan ağladım.
‫اى �آب! ازيــن ديــدۀ بى‌خــواب بــرو‬
‫وى �آتــش ازيــن ســينۀ پرتــاب بــرو‬
‫ نمانْد‬،‫وى جان چو تنى كه مسكنت بود‬
‫بــى خــود مجــوى بــر �آب بــرو‬ِ ‫بى‌�آ‬
O tears, go away from these sleepless eyes.
O fire, leave this burning heart.
O soul, this body used to be your home, though
you are not here now.
Don’t lower yourself.
You are the esteemed one.
Look for glory.
Ey gözyaşları, bu uykusuz gözleri bırak.
Ey ateş, bu yanan gönülden uzaklaş.
Ey can, senin olan bu ev artık senin değil.
Kendini alçaltma, sen yücesin, var git oraya.

V 192-24 1554 1730 V 193-34 1561 1737

 377

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫قالــب تــو‬
ِ ‫اى از دل و جــان لطيفتــر‬ ‫چشــم جادو‬
ِ ‫خــواب ما به‬
ِ ‫اى بســته تو‬
‫لــب تــو‬
ِ ‫ــكر تــا‬ َ ‫بســيار رهســت از ِش‬ ِ ‫�آن �آ ِب حيــات و ن‬
‫ُقــل بى‌خوابــان كــو؟‬
‫عمريســت كــه �آفتــاب و َمــ ْه مى‌گــردد‬ ‫كــى بينــم �آب؟ چــون منــم غرقــۀ جــو‬
‫شــب تــو‬
ِ ِ‫روزان و َشــبان در �آرزوى‬ ‫خــود �آب گرفتســت مــرا هر شــش ســو‬
O my Beauty whose form is more subtle than O Beauty whose charming eyes have taken away
heart and soul, our sleep,
Your lips are sweeter than sugar. Where is the water of life, the snack for the
The sun and moon keep turning through light sleepless?
and darkness I have plunged into the river of Love. Water
With the desire to see your night. covers me in all six directions.
But, how can I see the water?
Ey bedeni gönülden de candan da güzel olan sev-
gili. Ey büyüleyen gözüyle uykumuzu kaçıran Güzel,
Dudağın o kadar tatlı ki şekerle dudaklarının ara- uykusuzların mezesi olan bengisu nerede?
sında uzun bir yol var. Ben aşk ırmağına dalmışım zaten, altı yönümü de
Senin geceni görmek arzusu ile ay ve güneş ömür- su kaplamış, suyu nasıl görebilirim?
leri boyunca döner dururlar.

V 190-5 1529 1705 V 193-35 1560 1736

‫مســت بوســتانى! بــر گــو‬

ِ ‫بلبــل‬
ِ ‫اى‬ ‫اى پــردۀ پنــدار پســنديدۀ تــو‬
‫راحــت جانــى بــر گــو‬
ِ ‫مســتى ســر و‬
ِّ ‫ــم خــودى در دلِ شــوريدۀ تــو‬ِ ْ‫وى َوه‬
‫مــن مســتم و تعييــن نتوانــم كــردن‬ ‫هيچــى تــو و هيچ را چنيــن چون گوهر‬
‫اى جــان و جهــان هر چــه توانى بر گو‬ ‫بِــ ْه زيــن نتــوان نشــاند در ديــدۀ تــو‬
O drunken nightingale of the rose garden, O one who enjoys the tunes of doubt and
Singing songs gives drunkenness to the head suspicion,
and peace to the soul. All these are the imaginations of your confused
O Soul of the universe, I am drunk and don’t heart.
know what to say. You are “nothing” and “nothing” cannot be
Say what You want to say. displayed to your eyes as a “something” better
than this.
Ey gül bahçesinin sarhoş bülbülü.
Başa sarhoşluk, cana rahatlık veren nağmelerle Ey zan ve şüpheden hoşlanan kişi, dağınık perişan
söyle. gönlünde kendi vehmin var.
Ben sarhoşum, ne dediğimi bilmiyorum. Sen bir hiçsin, yokluk da bundan daha güzel ola-
Ey can, ey cihan. rak, gözüne bir varlık gibi gösterilemez.
Sen ne dilersen onu söyle.

V 194-39 1580 1756 V 193-33 1545 1721

 378

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫حق احســانْت مرو‬ ِّ ‫اى جــانِ جــان! بــه‬
‫ ز شــي ِر پســتانْت مــرو‬،‫ مســتم‬،‫مســتم‬
‫ــكر َمى‌افشــان و مــرو‬ َ ‫قفــص ِش‬
ِ ‫انــدر‬
‫ زين ِش َكرســتانْت مرو‬،‫طوطــى جان‬
ِ ‫اى‬
O Soul of souls, for the sake of the favors I have
done for you, don’t leave me.
You nursed me with the milk of Love.
I am drunk; don’t leave this baby of Love.
O soul’s parrot, scatter wine to this cage of
gratitude.
Don’t leave this land of sugar.
Ey canın canı, yaptığım iyiliklerin hakkı için bıra-
kıp gitme.
Ben emzirdiğin aşk sütünden sarhoşum, bu aşk
çocuğunu bırakıp gitme.
Ey can papağanı, şükür kafesine şaraplar saç, bu
şeker yurdundan gitme.
‫اى جان و جهان! جان و جهان بندۀ تو‬
َ ‫شــيرين شــده عالــم ز ِش‬
‫ــكرخندۀ تــو‬
‫ �آســمان نيز نديد‬،‫صــد قرن گذشــت و‬
‫گــردش روزگار ماننــدۀ تــو‬
ِ ‫در‬
O soul, O universe! Souls and universes are Your
slaves and servants.
The world becomes pleasant with Your sweet
smile.
So many hundreds of centuries have past,
But the sky has never seen such a beauty as You!
Ey can, ey cihan, can da cihan da senin kulun kö-
lendir.
Dünya, şeker gibi gülüşünle tatlılaşmış.
Yüzlerce yüzyıllar geçti ancak gökyüzü bile, geçip
giden zaman içinde bir eşini, görmedi senin.

V 193-31 1566 1742 V 190-6 1542 1718

‫اى جان و جهان! جز تو كسى كيست؟ بگو‬
‫بى جان و جهان هيچ كسى زيست؟ بگو‬
‫مــن بــد كنــم و تــو بــد مكافــات كنــى‬
‫پــس فرق ميــانِ من و تو چيســت؟ بگو‬
O Soul of the universe, who else exists besides
You?
Tell me, how could one live without a soul, live
outside of the universe like You?
When I do bad things, You punish me.
Then tell me, what is the difference between us?
Ey can, ey cihan, Senden başka kim var? Söyle.
Cansız, cihansız, Senden başka kim yaşadı?
Söyle. Ben kötülük edeyim, Sen de karşılığında kö-
tülük verirsin bana.
Peki benimle Senin aranda ne fark var? Söyle.
‫چــرخ فلــك پايــۀ پيــروزۀ تــو‬
ِ ‫اى‬
‫زنبيــل جهــان گــداىِ دريــوزۀ تــو‬
ِ
‫خــاك تو كند‬
ِ ‫خدمــت‬
ِ ‫صــد ســال فلك‬
‫حــق يــك روزۀ تــو‬ِ ‫نگــزارده باشــد‬
The whirling sky is a turquoise step to reach
You.
The universe is Your beggar with basket in
hand.
Even the sky has served Your land for thousands
of years.
It cannot repay You the favor of one day’s labor.
Gökyüzü, Senin firuze bir basamağındır.
Dünya ise Senden nimet dilenen bir yoksuldur.
Yüzyıl boyunca gökyüzü, toprağına hizmet eder
ama Senin bir günlük hakkını bile ödeyemez.

V 190-7 1579 1755 V 190-3 1549 1725


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ برو‬،‫طاقت غم نيســت‬
ِ ‫اى دل! اگــرت‬
‫ برو‬،‫عشــق چــون تــو كم نيســت‬
ِ ‫�آوازۀ‬
‫ اگر نخواهى ترســيد‬،‫اى جــان! تــو بيــا‬
‫ برو‬،‫ كا ِر تو هم نيســت‬،‫گــر مى‌ترســى‬
O heart, if you can’t take the troubles of Love, go
away.
There are so many here like you who yell and cry
because of Love.
O soul, come if you are brave.
If you are also afraid, it’s not for you either.
Ey gönül, aşk derdine dayanacak gücün yoksa git.
Senin gibi aşk derdinden feryad edenler az değil.
Ey ruh, korkmuyorsan sen gel.
Fakat korkuyorsan senin de işin değil bu, sen de
git.
V 190-4 1562 1738
‫ســاقى جــان! بريــن خــوش �آواز برو‬
ِ ‫اى‬
‫ســا ِز ازليســت هــم بريــن ســاز بــرو‬
‫طبــل بــا ِز او بشــنيدى‬
ِ ‫اى بــاز چــو‬
‫ ســبك بــاز بــرو‬،‫شــه منتظــ ِر توســت‬
O cupbearer of soul, go to the one who has a
beautiful voice.
He is the eternal melody; listen to it.
O falcon, your heart beats to the sound of His
drum.
The Sultan is waiting you; fly there at once.
Ey can sâkîsi o güzel sese git, bu sonsuz bir nağme-
dir, onu dinle, oraya git.
Ey doğan kuşu, Sultanının seni çağıran davul sesi-
ni duydun ya, Sultan seni bekliyor, tez oraya uç git.
V 193-29 1563 1739
379
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى دل! گــر ازيــن حديــث �آگاهــى تــو‬
‫ايــن تفرقــۀ خويش چــه مى‌خواهــى تو؟‬
‫يــك لحظه كه از حضــور غايب گردى‬
ِ ‫�آن لحظــه بــدان كــه ُم‬
‫شــرك راهــى تــو‬
O heart, if you are aware of the words:
“God is with you wherever you are,”*
Why are you so confused?
If you forget these words,
You attribute a partner to God.
* Koran (57:4)
Ey gönül, eğer bu sözden haberdarsan, kalbindeki
bu şaşkınlık nedir?*
Bir an bile Hakk’tan ayrı olduğunu düşünürsen
O’na şirk koşanlardan olursun.
* Kur’ân (57-4): Allah her zaman sizinle beraberdir.
V 193-36 1556 1732
‫عــارف گوينــده! نوايــى برگــو‬ِ ‫اى‬
‫يــا قــولِ ُد ُرســت يــا خَ طايــى برگــو‬
‫درهــاىِ گلســتان و چمــن را بگشــا‬
‫بلبــل مســت ز �آشــنايى برگــو‬
ِ ‫چــون‬
O chattering wise man, say something out loud.
Say something either right or wrong.
Open the door to the rose garden and the
meadow.
Talk about friendship like a drunken
nightingale.
Ey her şeyi bilen kişi, söyle, bir nağme tuttur, doğru
veya yanlış bir şey söyle.
Gül bahçesinin yeşilliğinin kapılarını aç, sarhoş
bülbül gibi dostluktan söz et.
V 194-38 1581 1757
 380

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عشــرت نزديــك! ز مــا دُور مشــو‬

ِ ‫اى‬ ‫اى مــاه! چــو ابــر بــس گرســتم بى‌تــو‬
‫مجلــس مــا ملــول و مهجــور مشــو‬
ِ ‫وز‬ ‫در َمــ ْه بــه نشــاط ننگرســتم بى‌تــو‬
‫ شــرابت كردنــد‬،‫انگــو ِر عــدم ُبــدى‬ ‫برخاســتم از جــان چــو نشســتم بى‌تــو‬
‫ انگــور مشــو‬،‫واپــس مــرو اى شــراب‬ ‫وز شــرم ُبمــردم چــو َن َرســتم بى‌تــو‬
O the source of joy and pleasure, stay here. O beautiful, moon-faced one,
Don’t leave us. Without you, I cried and cried like a cloud.
You were a grape of Absence. I became sick of my life And died from shame.
They made you into wine.
O wine, don’t be a grape again! Ey ay yüzlü güzel, sensiz kalınca bulut gibi çok ağ-
ladım.
Ey bize yakın olan zevk ve neşe, uzaklaşma bizden, Sen yokken neşeyle aya bakamadım.
gitme meclisimizden. Sensizken canımdan bezdim, utancımdan öldüm.
Yokluk üzümüydün, seni şarap yaptılar.
Ey şarap! Tekrar üzüme dönme.

V 193-30 1575 1751 V 194-37 1553 1729

‫مى‌گــو‬ ‫اى مشــفق فرزنــد دو بيتــى‬ ‫مگــو‬ ‫حديــث اســرار‬

ِ ‫نامحــرم‬ ‫بــا‬
‫مى‌گــو‬ ‫جهــت پنــد دو بيتــى‬
ِ ‫هــر دم‬ ‫مگــو‬ ‫حكايــت يــار‬
ِ ‫مــردودان‬ ‫بــا‬
‫مى‌گــو‬ ‫در فرقــت و پيونــد دو بيتــى‬ ‫مگــو‬ ‫مــرد ِم َاغيــار چــو َاغيــار‬ ‫بــا‬
‫مى‌گــو‬ ‫عيــن غــزل چنــد دو بيتــى‬
ِ ‫در‬ ‫مگــو‬ ‫ُاشــت ِر خارخــوار جــز خــار‬ ‫بــا‬
Like a father who loves his son And gives advice Don’t reveal the secret to non-confidants.
all the time in rubais, Don’t tell the story of the Beloved to those ousted
Say a rubai in separation as well as in Union, from the door of Love.
Then collect a few rubais in a gazel. Don’t talk substance with a stranger.
Don’t talk about anything but acacia spines to
Ey oğlunu seven müşfik baba, öğüt vermek için bir camels.
rubâî söyle.
Ayrılıkta da birlikte de bir rubâî söyle, hatta gazelin Dost olmayana gizli şeyler söyleme.
içinde birkaç rubâî söyle. Aşk kapısından koyulmuşlara Sevgiliden söz
etme.
Yabancılara sırlarını söyleme.
Diken yiyen deveye, dikenden başka şey verme.

V 193-32 1585 1761 V 194-40 1582 1758


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــر �آتــش چــون ديگ تو خــود را مى‌جو‬
‫مى‌جــوش تو خودبه‌خود مرو تو هر ســو‬
‫مقصــو ِد تــو گوهرســت بشــتاب و بجو‬
‫زو جــوش كنــى پــس بشــوى گوهــر زو‬
Put yourself like a pot on top of a fire.
Boil up, become exuberant.
Don’t go everywhere aimlessly.
If you desire to find a pearl, be quick,
boil fast, be exuberant.
Then, go get the pearl.
Ateş üstündeki tencere gibi kayna, coş, köpür, ken-
dini ara.
Sen kendi kendine coş da başka tarafa gitme.
Senin asıl maksadın gerçek incidir.
Koş, onu ara. Mademki inci bulmak için coşuyor-
sun, o halde inciye doğru git.
V 194-41 1559 1735
‫پيرو ِز جهان غلا ِم پيروزۀ تو‬
‫زنبيــل جهــان گــداىِ دريــوزۀ تــو‬
ِ ‫خودبيــن َگــردى ز يــا ِر ديرينــۀ تــو‬
‫خــاك تو كند‬
ِ ‫خدمــت‬
ِ ‫صــد ســال فلك‬
‫حــق يــك روزۀ تــو‬
ِ ‫نگــزارده باشــد‬
The happiest man on earth is a slave of Your
auspicious face.
The universe is a poor beggar with a basket in its
hand, asking for Your favor.
The sky has been serving Your land for so many
centuries, yet it still can’t pay for even one day of
Your Blessing.
Cihanın en mutlu kişisi, Senin mutluluğunun kö-
lesidir.
Cihan zembili, Senden nimet dilenen bir yoksulun
yoksuludur.
Yüzyıllardan beri gökyüzü Senin toprağına hizmet
eder ama Senin bir günlük hakkını bile ödeyemez.
V 194-42 1548 1724
381
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تُركــى كــه دلــم شــاد كنــد خنــدۀ او‬
‫زلــف پراكنــدۀ او‬
ِ ‫دارد بــه غمــم‬
‫بســتد ز مــن او خطى بــه �آزادىِ خويش‬
‫و �آورد خطــى كــه مــن شــدم بنــدۀ او‬
There is a Turkish beauty whose smile makes my
heart rejoice.
His scattered hairs grieve me.
He gets the papers of His freedom from me,
Then hands me the papers of my slavery.
Bir güzel var ki gülüşü gönlüme neşe verir, beni
sevindirir.
Dağınık saçları beni kederlendirir.
O benden kendi azadlık kâğıdını alır.
Sonra benim kendisine köle olduğuma dair yazı
getirir.
V 194-43 1522 1698
‫چــون پــاك شــد از خــودىِّ تــو ســينۀ تو‬
‫بى‌�آينــه ُروىِ خويــش نتوانــى ديــد‬
‫در يــار نگــر كــه اوســت �آيينــۀ تــو‬
When your heart is cleansed of your being,
You will see yourself in the Beloved.
It is impossible to see your face without a
mirror.
Look at the Beloved: His face is Your mirror.
Gönlün, varlığından ve benliğinden temizlenince,
Sevgilinde kendini görürsün.
Aynasız kendi yüzünü görmenin imkânı yoktur.
Sevgiliye bak, O’nun yüzü, senin aynandır.
V 190-8 1552 1728

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خواهى كه ُمقيم و خوش شوى با ما تو‬
‫از ســر ِب ِنــه �آن وسوســه و غوغــا تــو‬
‫�آن‌گــه كه چنان شــوى كــه بودى با من‬
‫�آن‌گاه چنــان شــوم كــه بــودم بــا تــو‬
If you want to be like us, be with us.
Calm down; get rid of that anxiety in your head.
Then, we will become happy,
Like we were before.
Bizim gibi olmak, bizimle oturmak, hoş bir hâle
gelmek istiyorsan, başındaki o vesveseyi at.
O kavgayı bırak.
O zaman sen ve ben eskisi gibi, yine öyle mutlu
oluruz.
V 190-9 1528 1704
‫در اصــل يكــى ُبدســت جــانِ مــن و تو‬
‫ نهــانِ مــن و تــو‬،‫پيــداىِ مــن و تــو و‬
‫ �آنِ مــن و تو‬:‫خامــى باشــد كــه گويــى‬
‫برخاســت مــن و تــو از ميــانِ مــن و تــو‬
In eternity, our souls were One.
You and I appeared only as One.
It would be vain to talk about Your soul.
It is my soul now:
“You and l have lost “in between” us.”
Ezelde senin ve benim ruhlarımız birdi.
Şimdi senin ruhun, benim ruhum diye fark gözet-
mek doğru olmaz.
Seninle benim aramda sen ve ben kalktı gitti.
V 190-10 1540 1716
382
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫داروىِ ملولــى ُرخ و رخســارۀ تــو‬
‫نرگــس مخمــورۀ خَ ّمــارۀ تــو‬
ِ ‫و �آن‬
‫ دانى ِپى چيست؟‬،‫چندان نمكست در تو‬
‫از بهــ ِر ســتيزۀ جگرخــوارۀ تــو‬
Your beautiful smile, Your narcissus
eyes, Your cheeks rre the remedies for sorrow
and grief.
Do you know the reason for Your beauty and
charm?
It is Your love which breaks and burns the
heart.
Senin güzel yüzün, gül yanağın, nergis gibi insanı
sarhoş eden mahmur gözlerin, üzüntünün, kede-
rin ilacıdır.
Sende neden bu kadar tatlılık, sevimlilik var bili-
yor musun?
Kalbi yakan, ciğeri sızlatan aşkının çokluğundan.
V 195-46 1547 1723
‫در اصــل يكــى ُبدســت جــانِ مــن و تو‬
‫پيــداىِ مــن و تــو و نهــانِ مــن و تــو‬
‫خــود از پــى فهــم گفتــم �آنِ مــن و تــو‬
‫چون نيســت من و تو در ميانِ من و تو‬
In essence, Your soul and my soul are the same.
You and I are together.
Just in order to clarify the truth,
I say, “My soul, Your soul.”
But, in fact, there is no “you” and “I” between
us.
Aslında senin ve benim ruhumuz birdi.
Hakikatte, gizli saklımız da birdi.
Bu gerçeği anlatmak için,
“Benim ruhum, senin ruhun” derdim.
Yoksa benimle senin aranda “ben ve sen” yoktur.
V 195-47 1541 1717
 383
M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E
‫در تختــۀ دل كــه مــن نگهبانــم و تــو‬
ّ
‫خطــى بنبشــته‌اى كــه مــن خوانــم و تو‬
‫گفتــى كــه بگويمت چو مــن مانم و تو‬
‫ايــن نيــز از �آن اســت كه مــن دانم و تو‬
Only You and I can read the writing on the wall
of my heart.
You told me, “I’ll explain to you the meaning of
this ıvriting when we are alone,
So that only You and I will know its meaning.”
Sadece sen ve ben gönül tahtama yazılanları oku-
yabiliriz.
Dedin ki: “Bu yazının anlamını seninle yalnız ka-
lınca anlatırım sana.
Bu sadece benim ve senin bildiği mânâlardır.”
V 191-13 1539 1715
‫در چــرخ نگنجــد �آن‌كــه شــد لاغــ ِر تو‬
‫جان چاك ِر �آن كســى كه شــد چاك ِر تو‬
‫‌گزان در�آمــدم از د ِر تــو‬ َ ‫انگشــت‬
‫انگشــت زنــان بــرون شــدم از بــ ِر تــو‬
The one who becomes thin because of Your Love
cannot fit in the sky.
My soul is a slave of the One who is Your
servant.
I was biting my finger when I entered through
Your door.
I was clapping my hands when I left.
Senin aşkından zayıflayan, gökyüzüne bile sığmaz.
Sana kul olana, can kul köledir.
Parmağımı ısırarak kapından içeri girdim.
Seni görmenin neş’esiyle ellerimi çırparak dışarı
çıkıyorum.
V 194-44 1532 1708
R U B A İ S O F R Û M Î
‫غــم تــو‬
ِ ِ‫در جــان بشــنيده‌ام هــواى‬
‫غــم تو‬
ِ ِ‫نــى خــود جانهاســت ذ ّره‌هــاى‬
‫ايــن صورتهــا كــه در درون مى‌تابــد‬
‫غــم تــو‬ِ ِ‫تابنــد ز روشــنى هــواى‬
I felt the air of Your sorrow in my soul.
No, no, souls are like particles in the sorrow of
Your air.
Forms shine in the heart Because of the brilliance
of the sorrow of Your air.
Senin gamını canımda duydum.
Hayır, hayır canlar da Senin gamının sevdasına
düşmüş birer zerredir.
Gönülde parlayan şu suretler, Senin gamının sev-
dasının ışığında parlamaktadırlar.
V 194-45 1538 1714
‫در كــوىِ خيــال خــود چــه مى‌پويى تو؟‬
‫‌شويى تو؟‬ ُ ‫وين ديده به خونِ دل چه مى‬
‫از فــرقِ ســرت تــا بــه قــدم حــق دارد‬
‫‌جويى تو؟‬ُ ‫اى بيخبــر از خويــش چــه مى‬
What are you looking for in the village of your
illusion?
Why are you washing your eye with the blood of
your heart?
All your being, head to toe, is God,
O ignorant one who doesn’t know Himself.
What are you looking for besides You?
Hayâlinin köyünde ne diye koşup durursun?
Şu gözlerini ne diye gönül kanıyla yıkarsın?
Tependen tırnağına kadar bütün varlığın Hak’tan
ibaret.
Kendisinden haberi olmayan gafil, sen kendinden
başka ne arıyorsun?
V 191-15 1557 1733
 384

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ ّالا د ِر تو‬،‫درها همه بسته‌اند‬
‫تا ره نبرد غريب ّالا ب ِر تو‬
‫اى در َكــ َرم و عــ ّزت و نورافشــانى‬
‫خورشــيد و َمــ ْه و ســتاره‌ها چاكــ ِر تــو‬
In order to reach You, they close all doors to
strangers;
They keep Your door open.
In greatness, the sun and moon are Your slaves
and servants.
O Beauty, only Your door is open.
Sana ulaşmak için, gariplere bütün
kapılar kapanmıştır.
Ey keremde, yücelikte, nur saçıcılıkta
güneşin de ayın da yıldızların da
kendisine kul köle olduğu Güzel; ancak
Senin kapın açıktır.
‫دل در تــو گمــانِ بــد َبــ َرد؟ دُور از تــو‬
‫ دُور از تو‬،‫�آن نيــز ز ضعــف خــود َبـــ َرد‬
‫تلخــى بــه دهــانِ هــر دلِ َصفرايــى‬
‫ دُور از تو‬،‫ــكر حســد َبـــ َرد‬ َ ‫خود بر تو ِش‬
My heart thinks bad things about You, but You are
beyond all badness.
The heart only thinks that way because it is weak.
But, You can’t be bad; evil stays away from you.
The one who has jaundice envies sugar like You,
because he has a bitter taste in his mouth.
But, bitterness stays away from you.
Gönül senin hakkında kötü zanda bulundu, hâlbuki
kötülük senden uzaktır.
Gönül zayıf olduğu için, bu yanlış duyguya kapıldı.
Sen kötü olamazsın, kötülük senden uzaktır.
Safrası olan her kişinin ağzında bir acılık vardır da se-
nin gibi bir şekere hased ediyor, acılık senden uzaktır.

V 191-11 1531 1707 V 191-12 1533 1709

‫ســنگ دلجــو‬
ِ ‫رشــك �آيــدم از شــانه و‬ ‫غــم تــو‬
ِ ِ‫زان دم كــه شــنيده‌ام نــواى‬
‫تــا بــا تــو چــرا ر َود بــه گرمابــه فــرو‬ ‫غــم تــو‬
ِ ِ‫رقصــان شــده‌ام چــو ذ ّره‌هــاى‬
‫زلــف تــو چــرا �آويــزد؟‬
ِ ‫�آن در ســ ِر‬ ‫روشــنى هــواىِ تــو ذ ّره عيــان‬
ِ ‫اى‬
‫كــف پــاىِ تــو چــرا مالــد ُرو؟‬
ِ ‫ويــن در‬ ‫غــم تــو‬
ِ ِ‫بيــرون ز هواســت ايــن هــواى‬
O Beauty for whom my heart is always searching, Since I heard the melody of Your sorrow,
I am jealous of your comb and pumice stone, I started dancing like particles of Your sorrow.
because they go to the hamam* with you. O Beauty whose particles appear in the light of
One hangs onto your hair; His air,
The other rubs its face on the bottom of your Out of all Your tunes, sorrow is the best.
beautiful feet.
* Bath. Gamının nağmesini duydum duyalı, zerreler gibi
oynamaya başladım.
Ey gönlün aradığı güzel, tarağı da kıskanırım, sün- Ey havasının aydınlığında zerreler gibi görünen
ger taşını da. Güzel;
Çünkü seninle hamama giderler. Senin şu gam havan bütün havalardan başka.
Birisi saçlarına asılır, diğeri de güzel ayaklarının
altına yüzünü sürer.

V 191-14 1558 1734 V 195-48 1537 1713

 385

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫خــوش تــو‬
ِ ‫سررشــتۀ شاديســت هــوای‬
‫تــش تــو‬ ِ ‫ســرمايۀ گرميســت َمهــا �آ‬
‫هــر گاه كه خوش‌دلى ســ ِر خود ب َِكشَ ــد‬
‫ســركش تو‬
ِ ‫خوش‬
ِ ‫زلف‬ ِ ‫رامــش كنــد �آن‬
Your love is the reason for joy.
O my moon-faced one, Your fire is the source of
heat.
If someone leaves,
Your scattered, unruly hair catches him and
brings him back.
Senin Aşkın, sevincin başıdır, aslıdır.
Ey ay yüzlüm, senin ateşin, sıcaklığın kaynağıdır.
Gönlü hoş olan bir kişi, başını alır giderse, senin
gür saçların tutar, onu kendine çeker.
‫خــوش تــو‬
ِ ِ‫سررشــتۀ شاديســت خيــال‬
ِ ‫ �آ‬،‫ َمهــا‬،‫ســرمايۀ گرميســت‬
‫تــش تــو‬
‫تــا در دلِ مــن خيــالِ ُروىِ تــو نمــود‬
‫وش تو‬ِ ‫رخ َم ْه‬ِ ‫يا رب چه خوشست �آن‬
Your beautiful image is the sign for joy.
O moon-faced one, the fire of Your love is the
source of heat.
When a reflection of Your face appears on my
heart,
“O my God, what a beautiful moon scatters Glory,”
I say.
Senin, güzelim hayâlin, neşenin aynasıdır.
Ay yüzlüm, senin aşk ateşin, sıcaklık kaynağıdır.
Yüzünün hayali, gönlümde belirince, dedim ki:
“Ya Rabbi, o Ay’a benzer nur saçan yüzü ne kadar
güzel, ne kadar sevimlidir.”

V 195-49 1535 1711 V 191-16 1534 1710

‫هســتى تــو‬
ِ ‫ســوگند بــدان ُروىِ تــو و‬
‫پســتى تــو‬
ِ ‫گــر مى‌دانــم بِــ ْه از تــو ايــن‬
‫مســتى و تهــى دســت َيت �آورده بــه مــن‬
‫‌دســتى تــو‬
ِ ‫مــن بنــدۀ مســتى و تهى‬
I swear by Your face and Your being that I know
nothing about You.
You are not only unknowable;
You also have made me drunk, taken my mind
away, kept my hands empty.
But, I prostrate in gratitude for that drunkenness
and emptiness which comes from You.
Senin yüzüne, Senin varlığına yemin ederim ki Sana
ait çok az olan bu bilgi, Senden, Senin bilinecek nite-
liğinden değildir.
Bana sarhoşluk vermiş, aklımı başımdan almışsın.
Beni varlıktan koparmışsın.
Senden gelen sarhoşluğa, Senden gelen varlıktan ko-
puşa ben kul köleyim.
‫صــد داد همــى رســد ز بيــدادىِ او‬
‫در َوهْ ــم چگونــه �آورم شــادىِ او؟‬
‫از بندگــى ســرو چــو �آزادى يافــت‬
‫گل جامــۀ خــود دريــد ز �آزادىِ او‬
How can I count the goodness and favors from
Your kindness,
Since hundreds of joys and justices come from
Your cruelty?
The cypress rose to the sky by being Your slave.
The rose ripped up its shirt after being freed by
You.
O’nun zulmünden yüzlerce adalet ve bağış gelir.
Artık lütfunu, neşesini sen düşün?
Selvi O’nun kulu oldu da göklere erişti.
Gülü azat etti de bu yüzden yenini ve yakasını yırttı.

V 195-50 1555 1731 V 195-51 1525 1701


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عشقســت كــه كيميــاىِ شرقســت درو‬
‫ابريســت كــه صــد هــزار برقســت درو‬
‫باطــن مــن زفــ ِّر او درياييســت‬
ِ ‫در‬
‫كيــن جملــۀ كاينــات غرقســت درو‬
There are remedies for all of the troubles in
Love.
Love is the kind of cloud which carries a hundred
thousand lightning bolts.
An ocean is formed by the Grace of Love inside
of me,
And the whole universe is drowned in it.
Aşk’ta bütün dertlerin devası vardır.
O öyle bir buluttur ki içinde yüz binlerce şimşekler
çakar.
İçimde, O’nun yüceliğinden, O’nun ışığından bir
deniz var ki bütün kâinat,
O denizde yok olup gitmiş.
V 191-17 1564 1740
‫مگــو‬ ‫فرزانــۀ عشــق را تــو ديوانــه‬
‫مگــو‬ ‫هــم خرقــۀ روح را تــو بيگانــه‬
‫مگــو‬ ‫دريــاىِ محيــط را تــو پيمانــه‬
‫مگــو‬ ‫ تــو افســانه‬،‫او دانــد نــا ِم خــود‬
Don’t call a wizard of Love insane.
Don’t call the one who wears the soul’s cloak a
stranger.
Don’t call the boundless ocean a glass.
He knows His name; don’t tell your tales.
Aşk akıllısına deli dîvâne deme.
Ruhla aynı hırkaya bürünene yabancı deme.
Dibi kıyısı olmayan, her şeyi kavramış ve kuşatmış
denize, kadeh deme.
Kendi adını, O bilir; sen kalkıp da masal söyleme.
V 191-18 1584 1760
386
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عمــرم بــه كنــار زد كنــارى بــا تــو‬
‫ بــارى بــا تو‬،‫چــون عمــر گذشتنيســت‬
‫نــى نــى غلطم كــى گذرد بى‌شــه عمر؟‬
‫�آن عمــر كــه يافــت او گــذارى بــا تــو‬
My life will end up with You.
Life is passing anyway; it would be best if it were
to pass with You.
No, no, I said it wrong:
Life with You will never end!
Ömrüm seninle sona erdi.
Mademki ömür gelip geçecektir, seninle geçsin.
Hayır, hayır yanlış söyledim, seninle geçen ömür
nasıl olur da geçer?
V 195-52 1527 1703
‫گــر جملــه برفتنــد نــگارا تــو مــرو‬
‫اى مونــس و غمگســار مــا را تــو مــرو‬
‫ همى خند چو قند‬،‫پر مى‌كن و مى ده و‬
‫خــوب عالــم‌�آرا تــو مــرو‬
ِ ‫ســاقى‬
ِ ‫اى‬
O my Beloved, even if all the beauties leave,
don’t go.
O one who is so close to our souls, who shares
our troubles, don’t go.
Fiil the glass, offer wine, smile sweetly.
O one who adorns the worlds and charms
everyone,
O beautiful cupbearer, don’t go.
Güzelim, kim giderse gitsin sen gitme.
Bize eş dost olan, gamımıza ortak olan sen gitme.
Doldur kadehi, şarap sun, şeker gibi gül, güzelliği
dünyayı süsleyen sâkî, sen gitme.
V 195-53 1568 1744
 387

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گــر رشــك َبـــ َرد نبــات بــر خنــدۀ تــو‬ ‫عشــق مــا شــدى اى َم ْهــ ُرو‬
ِ ‫عاشــق‬
ِ ‫گــر‬
‫ور گــردد شــاه و پهلــوان بنــدۀ تــو‬ ‫جهــت تُــو برتُو‬
ِ ‫بيــرون شــو ازيــن شــش‬
‫چــون قبلــۀ تــو جيفــۀ دنيــا �آمــد‬ ‫بيرون شــدن از جهت چو كا ِر من و تو‬
‫ُمــردى تــو و مردمــان َلــس َگ ْنــدۀ تــو‬ ‫لب جو؟‬ ِ ‫ چه باشــى اندر‬،‫در بح ِر دل �آ‬
Even if sugar envies your sweet smile, O moon-faced Beloved, if you are in love with
Even if sultans are your slaves and servants, our Love,
If you are making this rotten world your kiblah* Free yourself from the bondage of six
You are dead, and people are licking your dimensions.
corpse. If you are looking for that Love, move into the
*Direction of prayer. sea of our heart.
Why do you stop at the edge of the river?
Şeker senin gülüşünü kıskansa, sultanlar, yiğitler
kulun kölen olsa, değil mi ki Ey ay yüzlü sevgili.
dünya leşi kıble olmuş sana, ölmüşsün sen. Aşkımıza âşıksan seni bağlayan şu altı yönden dı-
Halk da senin kokmuş leşine tapmakta. şarı çık.
Gönül denizine gel, ne durursun derenin kıyısın-
da?

V 196-55 1544 1720 V 196-56 1570 1746

‫ به عشــق ابله شــو‬،‫گــر عاقــل و عا ِلمى‬
‫خــاك ره شــو‬
ِ ‫ چــو‬،‫ور مــا ِه فلــك تويــى‬
‫بــا نيــك و بــد و پيــر و جوان يك َت ْه شــو‬
‫ �آن‌گــه شــه شــو‬،‫فرزيــن و پيــاده بــاش‬
Better to be a fool with Love than a wise scholar.
If you are the moon in the sky, become dirt on
the road.
Be together with good and bad, young and old.
Walk on the same road.
Be a pawn, then a vizier, then the king later on.
Akıllı bir bilgin olacağına, Aşk aptalı ol daha iyi.
Eğer gökteki ay isen, yolda ki toprak ol.
İyi ve kötü, genç ve yaşlı ile aynı yolda yürü.
Önce bir piyon ol, sonra vezir ve sonra şah.
‫گــر هيــچ تــرا ميــل ســوىِ ماســت بگو‬
‫ورنــه كــه َرهى عاشــق و تنهاســت بگو‬
‫گــر هيــچ مــرا در دلِ تــو جاســت بگــو‬
‫ راست بگو‬،‫ نيست بگو‬،‫گر هست بگو‬
Beloved, do you have any inclination towards
me?
Tell me. There is no one around.
Say it: Do you love me or not?
Is there a place in Your heart for me?
Say yes or no.
As long as You tell the truth, say it.
Sevgilim, senin bize bir meylin var mı söyle.
Kimsecikler yok, seviyor musun bizi, sevmiyor
musun söyle.
Gönlünde yerimiz var mı, varsa da söyle, yoksa da
söyle.
Tek doğru söyle de ne olursa olsun söyle.

V 191-19 1576 1752 V 196-54 1577 1753


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ مــن بــه جانــم بــا تو‬:‫گفتــم روزى كــه‬
‫ همانــم بــا تــو‬،‫ديگــر نشــدم بتــا‬
‫ ببــرى‬،‫ليكــن دانــم كــه هــر چــه بــازم‬
‫زان مى‌بــازم كــه تــا بمانــم بــا تــو‬
I said one day, “O my Beauty, I am whole heartedly
Yours.
I haven’t changed; I am the same.
I know for sure that whatever I gamble, I lose it to
You.
That’s why I keep gambling--so I can he with You.”
Bir gün dedim ki: “Ben canla, gönülle seninim.
Önceden neysem gene oyum. Değişmedim güze-
lim.
Biliyorum neyine oynasam, sen beni yeneceksin.
Sırf seninle olayım diye oyundan vazgeçmiyorum,
oyuna devam ediyorum.”
V 196-57 1526 1702
‫گــه در دلِ مــا نشــين چــو اســرار مــرو‬
‫گــه بــر ســ ِر مــا نشــين چــو دســتار مرو‬
‫ زود �آيــم‬،‫گفتــى كــه چــو دل زود ر َوم‬
‫عشــوه مــده اى دلبــ ِر ع ّيــار مــرو‬
Stay as secrets in my heart.
Don’t go away!
Sit like a turban on my head.
Don’t go away!
“I will go quickly, come back quickly,” You said.
Don’t deceive me, O crafty Beauty.
Don’t go away!
Bazen sırlar gibi gönlümüzde otur, gitme.
Bazen başımızda sarık gibi dur, gitme.
“Gönül gibi tez giderim, tez gelirim” dedin, aldat-
ma bizi hilebâz güzel, gitme.
V 196-58 1567 1743
388
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گفتــم كــه كجــا ُبــ َود ُبتــا خانــۀ تــو؟‬
‫گفتــا كــه دلِ خــراب و ويرانــۀ تــو‬
‫مــن خورشــيدم درونِ ويرانــه ر َوم‬
‫اى مســت! خــراب بــاد كاشــانۀ تــو‬
I asked, “O Beautiful, where is your house?”
“In your broken heart!” He answered. “I am the
sun tohich is shining into the ruins.
O Love’s drunk, destroy your heart. Then, it will
become my palace.”
Dedim ki Ey benim Sevgili Güzelim.
“Senin evin nerededir?”
Dedi ki “Senin yıkılmış gönlündedir”.
Ben güneşim, yıkılmış yerlere aksederim.
Ey aşk sarhoşu, sen de yık kalbini ki kalbin bana
köşk olsun.”
V 196-60 1551 1727
‫كی پســت شــود �آنكــه بلنــدش تو كنی‬
‫شــادان بــود �آنجــان كه نژنــدش تو كنی‬
‫گــردون ســر افراشــته صــد بوســه و چه‬
‫هــر روز بــر �آن پــای كــه بنــدش بكنــی‬
No one can belittle the one You have exalted!
The soul which You make low becomes the
happiest.
Even the highest sky kisses a
hundred times a day
The feet that You tied up with Your
Love.
Senin yücelttiğin kişi nasıl olur da alçalır?
Senin alçalttığın can bile sevinir.
Senin sevginle bağladığın ayağı, başı yücelerde
olan mağrur felek, her gün yüzlerce kere öper.
V 196-59 1567 1763
 389

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫‌لــب تــو‬
ِ ‫لــب بــاز نمى‌شــود مــرا بى‬
‫‌لــب تــو‬
ِ ‫بنيــا ِد ســخن هيــچ مبــا بى‬
‫‌لــب تــو‬
ِ ‫بستســت خــدا د ِر دلــم بى‬
‫‌لــب تــو‬
ِ ‫ مــرا لــب مگشــا بى‬:‫گفتســت‬
My lips won’t be opened without Your lips.
No word comes out of my lips without Yours.
God has locked the door of my heart and
ordered,
“Don’t open up your lips without the lips of the
Beloved.”
Senin dudağın olmadan, benim dudaklarım açıl-
maz.
Senin dudağın olmadan ağzımdan bir kelime çık-
maz.
Senin güzel dudakların olmayınca Allah gönlü-
mün kapısını kapar da bana “Sevgilinin dudakları
olmadan, dudaklarını açma” der.
‫مــا چــارۀ عا َلميــم و بيچــارۀ تــو‬
‫مــا ناظــ ِر روح و روح ن َّظــارۀ تــو‬
‫خورشــيد بــه گــر ِد خــاك ســ ّيارۀ تــو‬
‫عشــق مــه پــارۀ تــو‬
ِ ‫مــه پــاره شــده ز‬
We are the reason for the existence of the universe,
yet are helpless in front of You. We wonder about the
soul, yet the soul wonders about You.
The sun keeps turning around Your earth, But the
moon splits in two* because of Your beauty.
*Islamic legend about Prophet Muhammed splitting the
moon.
Koran (54:1).
Biz aklımızla, fikrimizle bütün âleme çareyiz,
Sana karşı çaresiz.
Biz ruhu seyre dalmışız, ruh da Seni.
Güneş dünyanın etrafında Senin için dönmede, Ay Se-
nin aşkından ikiye bölünmüş.
* Kur’ân: 54/1

V 196-61 1530 1706 V 197-62 1546 1722

‫ماننــد تــوام در دو جهان كيســت؟ بگو‬

ِ ‫مــردى يــارا كــه بــوىِ فقــر �آيــد ازو‬
‫‌اميد تو زيست؟ بگو‬
ِ ‫وان كيســت كه بى‬
‫مــن بــد كنــم و تــو بــد مكافــات كنــى‬
‫پــس فرق ميــانِ من و تو چيســت؟ بگو‬
Tell me: whom do I have in either world just like
You?
Tell me: who is able to live in this world without
hope from You?
If I do something wrong and You punish me for
that,
Then tell me: what is the difference betureen us?
İki dünyada da Sana benzer kimim var? Söyle.
Senden bir ümit olmadan kim yaşayabilmiştir?
Söyle.
Ben kötülük etsem, Sen de bana kötülükle karşılık
versen,
Senle benim aramda ne fark kalır? Söyle.
‫داننــد فقيــران كــه چه‌هــا زايــد ازو‬
‫كل سماست‬ ِّ ‫وال َّله كه ســما و هرچه در‬
‫يابنــد نصيــب و هرچــه مى‌بايــد ازو‬
O my friend, the ones who live in poverty and
Absence know
What comes from the one who smells Absence.
I swear to God that the sky and everyone in the
sky
Receive their lots from him.
Kendinden yokluk kokusu geleni, yoklukta olanlar
bilir.
Ve onlar bilirler ki her şey O’ndan gelir.
Allah’a yemin ederim ki gök ve göktekiler nasiple-
rini O’ndan alırlar.

V 197-63 1578 1754 V 197-65 1571 1747

 390

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ّ ‫لعــل ِش‬
‫ــكرت اى َم ْهــ ُرو‬ ِ ‫مســتم ز دو‬ ‫ بنــدۀ تــو‬،‫ بنــدۀ تــو‬،‫مــن بنــدۀ تــو‬
‫قــد صنوبــرت اى َمــ‌ه ُرو‬ ِ ‫پســتم ز‬ ‫مــن بنــدۀ �آن رحمــت خندنــدۀ تــو‬
‫غــم ســيم‌برت‬ ِ ‫ُرويــم چــو زرســت در‬ ‫اى �آ ِب حيــات كــى ز مــرگ انديشــد‬
‫وز دســت مــده تــو ايــن زرت اى َمــ‌ه ُرو‬ ‫�آن كس‌كه چو ِخ ْضرگشت او زندۀ تو؟‬
O moon-faced Beauty, I am drunk from Your I am Your slave, Your slave, Your slave.
sugar-ruby lips. I am a slave of the compassion which helps men
I am small in front of Your cypress stature. and other creatures smile.
My visage has become pale because of Your silver O Fountain of Life, anyone who comes back to
body’s sorrow. life from You Is like Hizir,* never afraid to die.
The color of my face has turned into gold. O moon-
*Legendary Godsend who attained immortality
faced one, don’t give this gold to others.
by drinking from the water of life. Comes to aid in
Ey Ay yüzlü güzel, iki yakut şeker dudaktan sarho- a critical moment.
şum, aklımı kaybettim.
Selvi boyuna karşı küçülmüşüm. Senin kulunum ben, Senin kulunum, Senin ku-
Gümüş renkli bedeninin derdi ile benzim sarardı lun.
soldu, altın gibi oldu. Senin o güldüren rahmetinin kuluyum ben.
Şu altını elden çıkarma, kimseye verme ey Ay yüzlü Bengisu içip, Hızır gibi ölümsüz olan, nasıl ölüm-
güzel. den korkabilir?

V 197-64 1569 1745 V 192-20 1543 1719

‫هان اى ِتن خاكى ســخن از خاك مگو‬ ‫قــد بى‌ َب َــدل دارد ســرو‬
ِّ ‫هــر چنــد كــه‬
‫قصــۀ �آن �آينــۀ پــاك مگــو‬
ّ ‫جــز‬ ‫قــد يــارم چــه محــل دارد ســرو؟‬ ِ ‫پيــش‬
ِ
‫خالق افلاك درونت صفتيست‬ ِ ‫از‬ ‫ ِّقد من چون ِقد اوست‬:‫گه گه گويد كه‬
‫خالق افلاك مگو‬
ِ ‫صفت‬
ِ ‫جز از‬ ‫دمــاغ بــا خَ َلــل دارد ســرو؟‬
ِ ‫يــارب چــه‬
Come to your senses, O body which is made of The cypress has a tall stature, but it is not like my
clay. Beloved.
Don’t talk about the earth. Sometimes the cypress says,
Don’t talk about anything but that pure, clean “I am as tall as He is.”
mirror. By God, how stupid is this cypress?
The One who created it left His attribute in your
heart. Selvinin de eşsiz bir boyu var ama Sevgilimin bo-
Don’t talk about anything but this attribute. yuyla boy ölçüşebilir mi hiç? Bazen selvi der ki:
“Ben O’nun kadar uzunum.”
Kendine gel ey toprak beden, topraktan söz açma. Ya Rabbi, bu selvinin hiç mi aklı yok?
O tertemiz ilâhî aynadan başka bir şeyden söz
etme.
İçinde gökleri yaratandan bir sıfat var.
O sıfatından gayri başka bir şey söyleme.

V 192-21 1583 1759 V 192-22 1565 1741


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آمــد بــ ِر مــن خيــالِ جانــان ز پگــه‬
‫ كه بِســتان ز پگه‬،‫قــدح بــاده‬
ِ ‫در كــف‬
‫در َكــش ايــن جــام تــا بــه پايــان ز پگه‬
‫سرمســت در�آ ميــانِ مســتان ز پگــه‬
The Beloved’s image came early and sat down
next to me with a glass of wine.
He told me, “Drink.”
I sipped only a little, but He said,
“Drink to the bottom.
Enter the circle of drunks early.”
Sevgilinin hayali, gün ağarırken, “Erkenden al, iç”
diyerek elinde bir kadehle çıka geldi.
“Erkenden içmeye başla, günün sonuna kadar iç.
Sarhoşların arasına, sarhoş olarak erkenden katıl”
diyordu.
H 180-2 1625 1810
‫�آن كس كه ز دســت شد َبرو دست منه‬
‫از باده چو نيســت شد تواش هست منه‬
‫زنجيــر دريــدن بــ ِر مــردان سهلســت‬
‫هــر زنجيــرى بــر شــت ِر مســت منــه‬
Don’t go after everyone who runs away.
Let them go, don’t be bothered.
The one who is annihilated by the glass of Love is
crazy, out of existence
And cannot be contained by ordinary chains!
Elden çıkmış olanın üstüne varma, bırak gitsin,
ona dokunma.
Aşk şarabıyla yok olanı, sen var sanma.
Zinciri kırmak, erler için zor değildir.
Fakat sen, sakın her zinciri sarhoş deveye vurma.
H --- 1639 1824
391
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن دم كــه رســى بــه گوهــ ِر ناســفته‬
‫ســرها بــه هــم �آورده و ِســرها گفتــه‬
‫َكهــدانِ جهــان ز بــاد شــد �آشــفته‬
‫بــر تو به َجوى چو مســت باشــى خفته‬
When you gather an unpierced pearl, heads get
together and secrets are revealed.
Then you realize that this stable which is called
the world is forgotten.
In fact, when you get drunk with Love and fall
asleep,
This world isn’t worth a grain of barley.
Delinmemiş bir inci elde ettiğin zaman, başlar bir
araya gelir de sırlar söylenir. Görürsün ki dünya
denen samanlık, aklından çıkıp gider.
Zaten sarhoş olup yatıp, uyuyunca, dünya senin
için bir arpa değerindedir.
H 185-45 1596 1781
‫�آنــى كــه وجــود و عدمت اوســت همه‬
‫ســرمايۀ شــادى و غمــت اوســت همــه‬
‫تــو ديــده نــدارى كــه بــدو در نگــرى‬
‫ور نــى ز ســرت تــا قدمت اوســت همه‬
You are such a being that He is your existence,
He is Your Absence.
He is the source of your joy and sorrow.
You don’t have the eye to see Him.
You are Him, head to toe.
Sen öyle birisin ki varlığın da tümden O’dur, yok-
luğun da O.
Neşenin de gamının da kaynağı O.
Gözün yok ki göresin O’nu.
Yoksa başından ayağına kadar bütün varlığın
O’dur.
H 182-20 1629 1814
 392

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ْ ‫كاســد ًا ِم‬
‫ــن َشــ َف َت ْيه‬ ِ ‫ــك ُر صــا َر‬ َّ ‫َا ُّلس‬ ‫كان عَ َلــى البِعــا ِد مــا َا ْفــوا ُه‬ َ ‫اِ ْن‬
‫ــن َي َد ْيــه‬َ ‫َوال َب ْــد ُر تَــرا ُه ســاجِ د ًا َب ْي‬ ‫ــف مــا َي ْنســا ُه؟‬ َ ‫َي ْذ ُك ُرنــا َف َك ْي‬ ‫مــا‬
ْ ‫ــن عَ َل ْيــ ِه ُك ُّل َش‬
‫ــى ٍء وا ِفــ ْر‬ ِ ‫ِالح ْس‬
ُ ‫ب‬ َ ‫ــوب َو‬
‫الا ْفــوا ُه‬ ُ ‫ران بِــ ِه ال ُق ُل‬ َ ‫َق ْــد‬
‫ضــاق عَ َل ْيــه‬ َ ‫اِ ّلا َف ُمــ ُه َف ِانَّــ ُه‬ ‫َا ْح َس َن لا اِل َه اِ ّلا ال ّل ُه‬ ‫َق ْد‬
Nobody looks at sugar because of her ruby lips. If what people said were to mix with what we
As you can see, the full moon prostrates before really mean,
her. They would never forget God.
She has plenty of beautiful attributes, Their mouths would get together
Especially her small, beautiful mouth. with their hearts
And they would say, “La ilaha ill
Dudakları yüzünden şekerin kârı düştü. Allah.”*
Gördüğün gibi dolunay, onun önünde secdeye ka- *There is no god, but God.” (Arabic)
pandı.
Güzelliğe dair ne varsa hepsi de bol bol var onda. Kulların dilleriyle söyledikleri, bizim andığımızla
Yalnız güzel ağız, pek ufaktır. birleşseydi, onlar Hakk’ı nasıl unutabilirlerdi?
Muhakkak ki o zaman, kalpleri ve ağızları birbiri-
ne yakınlaşır ve “Lâ ilâhe illallah” “Allah’tan başka
ilâh yoktur” tevhidini güzelce söylerlerdi.

H 180-1 1644 1829 H 181-5 1641 1826

‫ِســها ُم ُه عَ ْينــا ُه‬ ‫َاهْ ــوى َق َمــر ًا‬ ‫اى �آن‌كــه بــه جــانِ ايــن جهانــى زنــده‬
‫خاطرى اِ ّلا هُ و‬ ِ ‫ما َش َّو َش عَ ْز َم‬ ‫ چــرا چنانــى زنــده؟‬،‫شــرمت بــادا‬
‫ــت َو ُم ْه َجتــى ت َْهــوا ُه‬ ْ ‫وحــى َت ِل َف‬
ِ ‫ُر‬ ‫بى‌عشــق مبــاش تــا نباشــى ُمــرده‬
‫ يــا هُ ــو‬،‫ــول ياهُ ــو‬ ُ ‫َق ْلبــى َا َبــد ًا َي ُق‬ ‫در عشــق بميــر تــا بمانــى زنــده‬
The Moon rose, piercing my heart With the O one who lives everyday life, Shame on you!
arrows of His gaze. Why do you live like this?
My soul became His lover. Don’t live with a love that you won’t die for.
My heart will keep saying, “Ah, Ah,” forever. Die for that Love which is immortal.

Gözleriyle oklar atan, yürekler delen bir Ay doğ- A bu dünyanın canıyla diri olan kişi, yazıklar olsun
du. sana, neden böylesin.
Canım O’na alıştı, gönlüm O’nu sevdi. Aşk’sız kalma ki ölmeyesin.
Kalbimse, ebedi olarak “âh O, âh O” der durur. Aşkla öl ki ölümsüz olasın.

H 181-6 1586 --- H 181-9 1608 1793

 393

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى �آن‌كــه بجــز شــادى و جــز نــور نــۀ‬
‫چــون نعــره زنــم؟ كــه از بــرم دُور نــۀ‬
‫لب توســت‬ ِ ‫هرچنــد نمكهــاىِ جهان از‬
‫ليكــن چه‌كنــم چــو اندريــن ُشــور نــۀ‬
Beloved, You are nothing but joy and grace!
How can I yell and scream if You are not far from
me?
You are in me!
The taste and pleasure of the world is in Your
lips,
But You are not from this world.
‫اى بــا تــو جهــان ظريــف و شــادى‌باره‬
‫جامــع شــاديى و مــا ســى پــاره‬
ِ ‫تــو‬
‫تنهــا خورشــيد �آن دهــد عالــم را‬
‫كان را ندهــد مــه و هــزار اِســتاره‬
The world is beautiful and joyful because of
You.
You are the source of pleasure and happiness.
But, we are scattered into thirty pieces.
You are the Sun who illuminates the world.
Not even thousands of stars and the moon could
do that.

Ey Sevgilim, Sen sevinçten, ışıktan başka bir şey Dünya seninle güzel, seninle neşeli.
değilsin. Bütün neşeyi sen toplamışsın, bizse otuz parçaya
Nasıl olur da feryad ederim. ayrılmışız.
Sen yanımda ve içimdesin. Güneşsin.
Dünyanın tadı tuzu, senin dudaklarından gelir. Tıpkı; Ayın, binlerce yıldızın veremediği ışığı, yal-
Ama Sen bu dünyadan değilsin. nız başına, güneş gibi sen verirsin dünyaya.

H 186-50 1970 1839 H 187-55 1615 1800

‫اى پارســى و تــازىِ تــو پوشــيده‬ ‫نمــك خَ لــق تــو نانــى بــزده‬
ِ ‫اى بــر‬
‫ شــراب نانوشــيده‬،‫جــان ديــده قــدح‬ ‫مركــب تــو داغ و نشــانى بــزده‬
ِ ‫بــر‬
‫فضــل حــق جوشــيده‬
ِ ‫دريــا بايــد ز‬ ‫حيفســت كه سوىِ كان ر َود �آن ب ِر سيم‬
‫كفايــت كوشــيده‬
ِ ‫پيــدا باشــد‬ ‫پنهــان چــون جــان و بــر جهانــى بــزده‬
The soul which couldn’t understand either his O Beautiful one, people dip their bread into His
Arabic or his Farsi saw the cup, but didn’t drink salt.
the wine. Let’s brand His borse and make it obvious!
With God’s Grace, one has to be exuberant, like It is not fair that, after inciting troubles among
a sea, in order to see the results of His work and the people,
to strive. That silver statue disappeared inside of a mine.

Farsçayı da Arapçayı da anlamayan ruh, kadehi Ey tuzuna, halkın ekmek bandığı güzel.
görmüştür. Ey bineği dağlayan, nişan vuran.
Ancak şarabı içememiştir. O gümüş tenlinin dünyayı birbirine kattıktan son-
Allah lütfundan bir deniz gerek ki coşsun, köpür- ra, gizlice, madene gitmesine yazık olmaktadır.
sün.
Çalışmanın gayret sarf etmenin yeterli olduğunu
açıkça görünsün.

H 187-56 1613 1798 H 186-53 1602 1787


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى بى‌ادبانــه مــن ز تــو ناليــده‬
‫گــوش مــن ماليــده‬ِ ،‫غيــرت بشــنيده‬
‫ دزديــده‬،‫ نالــه كنــم‬،‫جايــى بــر َوم‬
‫ نــى ديده‬،‫�آنجــا كــه نــه دل بــوى َبــ َرد‬
Before, when I cried and yelled shamelessly
because of pain caused by him, He heard me,
came, and pulled me by my ear.
But now, I will go farther, will yell and scream
secretly,
So that others’ hearts will not feel him here, nor
will others’ eyes be able to see.
Senin yüzünden edebi unutunca, daha fazla feryat
ettim.
Kıskançlık duyunca, kulağımı büktü benim.
Öyle bir yere gideyim ki kimseye duyurmadan fer-
yat edeyim ne gönül yol bulabilsin oraya ne de göz
görebilsin.
H 181-8 1614 1799
‫اى �آن‌كــه تــو جــانِ بنــده را جان شــدۀ‬
‫شــمع ايمــان شــدۀ‬
ِ ‫ظلمــت كفــر‬
ِ ‫در‬
‫انــدر دلِ مــن ترانه‌گويــان شــدۀ‬
‫ چــو باده رقصان شــدۀ‬،‫وانــدر ســ ِر من‬
O beauty, you became the soul of your slave’s
soul.
You became the light of faith in the darkness of
his heresy.
You sing melodies in my heart And are moving
like wine in my head.
Ey kulunun canına can olan Sevgili!
Sen küfür karanlığında bir iman ışığı gibisin.
Gönlümde güzel nağmeler söyler durursun.
Başıma da mânâ şarabı ile hoşluk verirsin.
H 182-14 1660 1833
394
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى �آن‌كــه تــو بــر فلــك وطــن داشــتۀ‬
‫خــود را ز جهــانِ پــاك پنداشــتۀ‬
‫نقــش خويــش بنگاشــتۀ‬
ِ ‫بــر خــاك تــو‬
‫ بگذاشــتۀ‬،‫اصل توســت‬ِ ‫وان چيــز كــه‬
You used to live in the sky,
Used to think you belonged to that world, pure
and clean.
Then, you drew your picture on the earth,
Got stuck in this dirty place, and forgot your
origin.
Sen, gökyüzünde kendine bir vatan tutmuş, bir
yurt edinmiştin.
Kendini lekesiz, temiz bir cihana mensup bir varlık
sanmakta idin.
Sonra tuttun, toprağa kendi resmini yaptın, bu kir-
li toprağa bağlandın kaldın ve aslını unuttun sen.
H 182-18 1655 1835
‫حريــف بــازىِ مــا ُبــدۀ‬
ِ ‫اى �آن‌كــه‬
‫ چــرا تــن زدۀ؟‬،‫مجلــس جانســت‬
ِ ‫ايــن‬
‫چــون سوســن و ســرو از غــم �آزاد ُبدى‬
‫بنــدۀ غم از �آن شــدى كه خواجه شــدۀ‬
You are our playmate. What happened to you?
This is the assembly of souls.
Why are you silenced, petrified?
You were like the iris or cypress, free from
sorrows.
Now, after becoming rich and famous, you are a
slave of troubles.
Ey bizim oyunumuza arkadaş olan.
Ne diye sus pus olmuş, kalakalmışsın?
Süsen gibi, selvi gibi gamdan hürdün sen.
Mal mülk sahibi olup yüksek mevkiye geçtin.
Efendi oldun da o yüzden kedere kul köle oldun.
H 182-17 1658 1834
 395

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى �آن‌كــه ُرخَ ــت چــو �آتــش افروختــۀ‬
‫تاكــى ســوزى؟ كــه صــد رهم ســوختۀ‬
‫گويــى بــه ُرخَ ــم چشــم چــه بردوختــۀ؟‬
‫نــى نــى تــو مــرا چنيــن نياموختــۀ‬
O one whose face glitters like fire, how long will
you consume me like that?
You have already burned me a hundred times, a
hundred ways.“Why are you closing your eyes to
my face?” You ask. I am not. You never taught me
anything like that.
‫اى �آن‌كــه مــرا بــه لطــف بنواختــۀ‬
‫در دفــع كنــون بهانه‌يــى ســاختۀ‬
‫گــر بــا همــگان عشــق چنيــن باختــۀ‬
‫قيمــت هيــچ دوســت نشــناختۀ‬
ِ ‫پــس‬
O friend who caressed me with kindness and
made me happy,
Now, you are looking for excuses to get rid of
me.
If you do the same to everyone,
You surely don’t know the value of friendship.

A yüzünü, ateş gibi parlatan, ne vakte kadar yana- Ey beni lütuflar ederek okşayan dost, şimdi de kov-
caksın? mak için bahaneler buluyorsun.
Beni yüzlerce kez yaktın. Herkesle ilgin böyleyse, sen hiç dost kıymeti nedir
Diyorsun ki: “Gözünü yüzüme diktin, neden öyle bilmiyorsun, demektir.
bakıyorsun?”
Hayır bakmıyorum, bana böyle bir şey öğretmedin
sen.

H 186-54 1649 1841 H 186-51 1647 1840

‫اى جــانِ تــو بــر ُم َق ّصــران �آشــفته‬
‫هــم جــانِ تــو عُ ــذ ِر جــانِ ايشــان گفته‬
‫طوفانِ بلا اگر بگيرد عالم‬
‫بر من به دو َجو چو مســت باشــم خفته‬
Your soul asks pardon for the soul’s act against
you.
Your soul likes his enemies.
If a flood of calamity covered the whole world,
I wouldn’t care for two grains of barley and
would fall asleep.
Senin canın, sana kötülük edenlerden, onların
canlarının adına özürler diler. Cihanı belâ tufanı
kaplasa bile, ben cihâna iki arpa bile vermem, uyur
giderim.
‫خــواب مــرا بســته و مدفــون كــرده‬
ِ ‫اى‬
‫شــب را و مــرا خيــره و مجنــون كــرده‬
‫جــان را بــه فســونِ گــرم از ســر ُبــرده‬
‫دل را بــه ســتم ز خانــه بيــرون كــرده‬
O one who took my sleep and buried it in the
ground,
O one who made me and my night crazy-
insane,
O one who charmed my soul with spells,
O Beloved who blamed my heart and kicked it
out of its house!
Uykumu bağlayıp gömen, geceyi de beni de şaşkın
bırakan, delirtip giden.
Canı, baştan çıkaran, gönlü, sitemlerle evden dışa-
rıya atan Sevgili.

H 182-16 1598 1783 H 182-12 1599 1784


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫افروختــۀ‬ ‫اى خورشــيدى كــه چهــره‬
‫�آموختــۀ‬ ‫از پرتــ ِو �آن كمــال‬
‫افروختــۀ‬ ‫ايــن جملــۀ اختــران كــه‬
‫ســوختۀ‬ ‫تــو بيشــترى كــه بيشــتر‬
O shining-faced Sun, you received all of your
beauty and glory from Him. Although you are
illuminating other stars,
You are better than others,
Because you are burning more with the fire of
Love.
Ey ışıklar saçan güneş, sen bu nuru, o güzeller gü-
zelinden aldın.
Bundandır ki sen bütün yıldızlardan daha parlak-
sın.
Çünkü aşk ile daha fazla yanmış, yakılmışsın.
H 181-7 1650
‫اى دوســت! مــرا دمدمــه بســيار مــده‬
‫كيــن دمدمه مى‌خــو َرد زمن هر ِكه و ِمه‬
‫پيــش تو زه‬
ِ ‫جــان و ســ ِر تو كــه دَم كنم‬
‫كــز دمدمــۀ گــرم كنــم �آب ِگــ ِره‬
Don’t try to cast a spell on Me,
O friend.
Everyone, big and small, is under My spell.
I swear by your heart and soul, I can beuritch
you in such a way
That My warm breath will put a knot on running
water!
Dostum, bana çok büyü yapma.
O büyü bende ne varsa büyük küçük yiyip bitiri-
yor.
Ruhuna ve başına and olsun, sana öyle bir karşılık
verir, öyle bir büyü yaparım ki sıcak soluğumdan
su bile düğümlenir.
H 186-52 1605
396
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫طلــب گره‌گشــايى ُمــرده‬
ِ ‫اى در‬
‫ در ُجدايــى ُمــرده‬،‫از وصــل بــزاده‬
‫لــب بحر تشــنه در خواب شــده‬ ِ ‫اى بــر‬
‫وى بــر ســ ِر گنــج از گدايــى ُمــرده‬
O one who is dying by trying to untie the knot
which he tied himself,
O one born in Union who is dying in
separation,
O one who sleeps thirsty at the riverbank,
You are dying and begging at the side of a
treasure.
Kendi bağladığı düğümü çözerken ölen.
Vuslatta doğan, ayrılıkta ölen.
Su kıyısında susuz uyuyan.
Definenin başucunda, yoksullukla can veren.
1832 H 182-19 1601 1786
‫اى دوســت! كه دل ز دوســت برداشتۀ‬
‫نيكوســت كــه دل ز دوســت برداشــتۀ؟‬
‫از شــاديها همــى نگنجــد دشــمن‬
‫در پوســت كــه دل ز دوســت برداشــتۀ‬
O friend who leaves his hriends!
It was nice when the heart-harvest benefitted
from the friend.
But, you turned your face away from this friend,
And now the enemy is bidding for his boots with
joy.
Ey gönlünü, dostundan alan dost.
Dosttan yüz çevirmek, iyi olur mu?
Sen gönlünü, dostundan ayırdın diye, düşman se-
vincinden derisine sığmıyor.
1790 H 186-48 1653 1837
 397

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى رو ِز الســت ُملــك و دولــت رانــده‬ ‫قامــت تــو قــد دزديــده‬

ِ ‫اى ســرو ز‬
‫ــل هُ َوال َّلــه خوانــده‬
ْ ‫اى بنــده تــرا چــو ُق‬ ‫رخ تــو پيرهــن بدريــده‬ ِ ‫پيــش‬
ِ ‫ُگل‬
‫روشــنى روز در �آ از د ِر مــن‬ ِ ‫چــون‬ ‫بــردار يكــى �آينــه از بهــ ِر خــداى‬
‫بيــن َگــردنِ مــن بــه ســوىِ در كژمانده‬ ‫تــا همچــو خــودى شــنيده‌اى يــا ديــده‬
O One who, on the day of Elest,* The cypress has stolen Your beautiful stature.
Will discard wealth and property, name and fame: The rose ripped its green shirt in front of Your
This slave greets you with Kulhuvallah. ** face.
Come like daylight through my door; Pick up the mirror.
See how I wait for you as a wretched Look at yourself once.
man.
Have You ever seen any beauty like You?
*Am I not your God”? Koran VII, 171- 173.
**Beginning of Koran Sura 112.
Selvi, senin güzel boyunu çalmış.
Ey Elest gününde malı mülkü, bahtı devleti fırlatıp Gül, yüzüne karşı gömleğini yırtmış.
atan. Bir kerecik aynayı eline al da Allah için yüzüne
Bu kul, Seni “Kul hüvellâhü” okuyarak karşılıyor. bak.
Güneş ışığı gibi kapımdan içeri gir ki boynum bü- Senin gibisini duydun mu, ya da gördün mü, bir
kük anla.
Seni nasıl beklediğimi göresin.

H 181-11 1607 1792 H 182-15 1609 1794

‫اى كــوران را بــه لطــف ره بيــن كــرده‬
‫اى َگ ْبــران را پيشــر ِو ديــن كــرده‬
‫درويشــان را بــه ُملــك خســرو كــرده‬
‫ شــيرين كــرده‬،‫اى خســرو را ببــرده‬
Hail to the one who helps the blind and enables
them to walk on the path!
Hail to the one who makes an impious one a leader
of faith!
Hail to the one who gives wealth to a poor man and
makes him a sultan!
Hail to the one who makes Khosrau* a slave to
Shirin!
* Romance of Khosrau and his wife,
Shirin, famous in Persian literature.
Ey körlere lütfeden, onları yol görür bir hale getiren.
Ey dinsizleri din yolunun kılavuzu eden.
Yok yoksul kişilere mal mülk verip padişah eden.
Ey Husrev’i Şîrîn’e köle eden.
‫عشــرت نيست گشته! هستك شدۀ‬ ِ ‫اى‬
‫زاهــد پيــر! بت‌پرســتك شــدۀ‬
ِ ‫وى‬
‫غــم نيســت اگــر چه تنگدســتك شــدۀ‬
‫از كــوزه ســرفراخ َمســتك شــدۀ‬
O lover, the one who annihilates himself, You
become someone in Absence.
O aged ascetic, you have also turned into an idol
worshipper.
Don’t mind, O lover, if you have a hard time, as
long as you drink plenty from the glass of Love.
Ey varlıktan geçmiş yok olmuş kişi, Yoklukta biraz
var olmuşsun.
Ey nazlı zahit, sen de biraz puta tapar olmuşsun.
Ey âşık, senin elin her ne kadar darda kaldıysa da
önemi yok.
Değil mi ki aşk kadehinden bol bol içerek biraz
sarhoş olmuşsun.

H 181-10 1600 1785 H 186-49 1659 1838

 398

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى مــه! نــه كفارتــى ز هــر گونــه گناه؟‬ ‫اى ميــ ِر مليحــانِ جهــان َشــىء ِل َّلــه‬
‫يوســف جانــى از چاه؟‬
ِ ‫ــن‬
ِ ‫نــى خود َر َس‬ ‫ َشــیء ِل ّله‬،‫رامــش جــان‬
ِ ‫وى راحــت و �آ‬
‫نى بلكه َقلا ُوو ِز ب َِهستى در راه‬ ‫رخ تو‬ ِ ‫اى �آن‌كــه بــه هــر صبح به‬
ِ ‫پيــش‬
‫مفتــاح هــزار �آفتابــى اى مــاه‬ ِ ‫ َشــىء‌ل َّلــه‬:‫خورشــيد جهــان‬
ِ ‫مى‌گويــد‬
O moon-faced one, You are the penance for every O Sultan of the beauties of the earth, for God’s
sin. You are the robe to pull the soul’s Joseph sake, give us something!
from the well. No, You are better than that! O the peace and comfort of souls, give us
You are the guide on the road to heaven. something!
O moon-faced one, You are the key for thousands O one to whom the sun begs every morning for
of suns. light, for God’s sake,
Give us something from your beauty!
Ey ay yüzlü Sevgili. Her çeşit suçun kefâreti değil
misin sen? Dünya güzellerinin sultanı,
Ruh Yusuf ’unu kuyudan çıkarmak için ip değil mi- Allah için bize bir şey ver.
sin sen? Ey ruhun rahatı, huzuru,
Hayır. Bunlardan da üstünsün. Allah için bize güzelliğinden bir şey ver.
Allah yolunda iyi bir kılavuzsun. Ey yüzüne karşı, dünya güneşinin, her sabah Allah
Ay yüzlüm, sen binlerce güneşin anahtarısın. için bir nur ver, diye yalvardığı güzel.

H 186-47 1592 1777 H 182-13 1627 1812

‫امــروز بيــا كــه ســخت �آراســتۀ‬
‫گويــى ز ميــانِ ُحســن برخاســتۀ‬
‫بــر چــرخ بــر �آ و مــاه را گــوش بمــال‬
‫ كــه ســر ِو پيراســتۀ‬،‫در بــاغ در �آ‬
Come today. You are adorned beautifully.
Come today. Ascend to the sky.
Hold your ear of the sky and shoıv your beauty.
Then, come to the garden and way nicely.
You are the cypress of beauty, by God.
Bugün gel ki pek güzel süslenmişsin.
Sanki bütün güzelliklerin içinden bitmiş, boy atmış-
sın.
Sanki bütün güzellikleri kendinde toplamışsın.
Gökyüzüne yüksel, göğün kulağını tut da ona güzel-
liğini göster.
Sonra bağa gel, bahçeye gel, salınarak yürü, çünkü
sen, Allah’ın süslenmiş bir selvisisin.
Selvi nasıl olurmuş görsünler.
‫امــروز ندانــم بــه چــه دســت �آمــدۀ‬
‫كــز ا ّولِ بامــداد مســت �آمــدۀ‬
‫ ز دست هم ندهم‬،‫گر خونِ دلم خورى‬
‫زيــرا كــه بــه خــونِ دل به‌دســت �آمــدۀ‬
I don’t know which direction you came from
today.
Suddenly, early in the morning, you came, drunk.
I won’t let you go, even if you drink the blood of
my heart,
Because I have paid with the blood of my heart to
find you.
Bugün nasıl geldiğini bilmiyorum.
Sabahın erken saatinde, sarhoş bir halde çıkagelmiş-
sin.
Gönlümün kanını içsen, yine de elimden salmam
seni.
Çünkü elini gönül kanına batırmış da, öyle gelmiş-
sin.

H 181-3 1651 1830 H 181-4 1661 1831


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ايــن نيســت ر ِه وصــل كــه پنداشــتۀ‬
‫ايــن نيســت جهانِ جــان كه بگذاشــتۀ‬
‫�آن چشــمۀ ِخ ْضر خــو ْرد ازو �آ ِب حيات‬
‫انــدر ر ِه توســت ليكــن انباشــتۀ‬
This is not the way to Union as you suppose.
The world you left is not the world for soul.
The fountain, from which Hizir* drank the water
of life, was on your way.
But, you filled it with dirt and dried up the
fountain.
*Legendary Godsend who attained immortality
by drinking from the water of life.
Kavuşma yolu sandığın yol, bu yol değildir.
Bu dünya, senin bırakıp geldiğin can dünyası de-
ğildir.
Hızır’ın bengisu içtiği kaynak, senin yolundadır
ama sen tutmuş, toprakla doldurmuşsun onu.
H 185-46 1654 1836
‫قــدرت خداييــم همــه‬
ِ ‫بازيچــۀ‬
‫ گداييــم همــه‬،‫او راســت توانگــرى‬
‫بر يكدگر اين زيادتى ُجســتن چيســت؟‬
‫�آخــر ز د ِر يكــى ســراييم همــه‬
We are toys of God’s omnipotence.
Wealth and power are His; we are just poor,
helpless creatures.
Why are we so conceited?
We are all fellow servants of His palace.
Hepimiz de Allah kudretinin oyuncaklarıyız.
Zenginlik O’nundur, hepimiz de yoksuluz.
Şu birbirinden üstünlük arayışı da nedir?
Sonuçta hepimiz de aynı sarayın kapı kuluyuz.
H 183-21 1631 1816
399
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــاز �آمــد يــار بــا دلــى چــون خــاره‬
‫وز خارهــۀ او ايــن دلِ مــن صــد پــاره‬
‫در مجلس من بودم و عشقش چون چنگ‬
‫مــن بيچــاره‬
ِ ‫انــدر زد چنــگ در‬
My stone-hearted Beloved came again.
He broke my heart into a hundred pieces.
I was the only one there with His Love.
Then, His Love seized His helpless slave and made
me cry like a harp.
Sevgili gene geldi, taş gibi katı bir yürekle gene geldi.
O katı yüreğinin yüzünden gönlüm, yüz parça oldu.
Mecliste bir ben vardım, bir de çenge benzeyen aşkı
vardı.
Derken aşki bu çaresiz kalmışa birdenbire pençesini
atıverdi.
Çeng gibi inletti.
H 187-57 1617 1802
‫بفروخــت مــرا يــار بــه يــك دســته تَــ ِره‬
‫باشــد كــه مــرا و اخَ ــ َرد �آن يــا ِر َســ ِره‬
‫صاحــب شــجره‬ ْ ‫نيكــو َمثَلــى زده‌ســت‬
‫ارزان بفروشــد �آن‌كــه ارزان ب َِخــ ِره‬
The Beloved sold me for a bunch of
cress,
But I hope He will buy me back.
The author of Shecere* said it nicely: “A thing that
the world bought cheap, it will also sel cheap.”
*Geneological tree. Book by Aliyy Ibni Faddal d.
479 AH.
Sevgili, beni bir demet tere otuna sattı.
Belki o geçer akçe olan dost, beni tekrar alır.
Seceresi soylu biri, güzel bir örnek getirmiştir:
“Ucuza alan, ucuza satar.”
H 183-23 1618 1803

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫صحبــت بيگانــه‬
ِ ‫بيگانــه شــوى ز‬
‫ســخن راســت ازيــن ديوانــه‬
ِ ‫بشــنو‬
‫صــد خانه پر از شــهد كنى چــون زنبور‬
‫گــر زان‌كــه جــدا كنــى ازيشــان خانــه‬
If you hang around with strangers, you become
a stranger.
Listen to the advice from this Love’s insane one:
If you vacate the house of your heart from
strangers,
You will fill hundreds of hives with honey, like a
bumble bee.
Gerçeğe yabancı olanla konuşur, görüşürsen sen
de gerçeğe yabancı olursun.
Bu aşk delisinden haberi al, doğru sözü dinle.
Gönül evini yabancılardan boşaltırsan, bal arısı
gibi yüzlerce kovanı balla doldurursun.
H 187-58 1635 1820
‫تــا ُروىِ تــرا بديــدم اى بــت نــاگاه‬
‫سرگشــته شدم ز عشــق و گم كردم راه‬
‫غــم عشــقت اى مــاه‬
ِ ‫روزى بينــى در‬
‫گويند به س ِر فلان كه انّا ِل ّله‬
O my Beauty, I suddenly felt dizzy When I saw
Your face.
O my moon-faced One, one day I will die from
sorrow, longing for Your Love.
But, “Inna lillah,”* as they say.
* “We will go back to Him.” Koran (2:156).
Güzelim, ansızın yüzünü görünce aşktan başım
döndü, yolumu kaybettim.
Ay yüzlüm, bir gün aşkının gamından ölürüm
“İnnâ lillâh*” derler.
*Biz Allah içiniz ve biz O’na döneceğiz. Kur’ân:
2-156
H 183-24 1589 1774
400
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بيــگاه شــد و دل نرهيــد از نالــه‬
‫روزى نتــوان گفــت غــم صــد ســاله‬
‫غصــۀ بيــگاه شــدن‬
ّ ‫اى جــان و جهــان‬
‫�آن كــس دانــد كه گم شــدش گوســاله‬
Night has come, and my heart is still crying.
The hundred-years-old sorrow cannot be
explained in one day.
O my soul, O my world, the cow which is grieving
at dusk Is the one who lost her calf.
Akşam oldu, gönül, hâlâ feryattan kurtulmadı.
Yüzyıllık dert, bir günde anlatılamaz ki.
A benim canım, cihânım, akşamın gamını, kaygı-
sını, buzağısını yitiren bilir.
H 183-22 1626 1811
‫تــو �آبــى و مــا جملــه گياييــم همــه‬
‫تــو شــاهى و مــا جملــه گداييــم همــه‬
‫گوينــده تويــى و مــا صداييــم همــه‬
‫ چــرا نياييــم همــه؟‬،‫جوينــده تويــى‬
We are all like grass; You are the water keeping
us alive.
You are a Shah; we are all poor.
You are the One who talks; we are only sounds.
You are searching. Why don t we come to You?
Biz, bütün insanlar, otlara benzeriz.
Sen ise bizi yaşatan, bize hayat veren su gibisin.
Sen Sultansın, bizse hep yoksul kişileriz.
Konuşan, söyleyen asıl Sensin.
Bizler, birer sesten başka bir şey değiliz.
Arayan da Sensin, neden hepimize bir anda gel-
mezsin?
H --- 1633 1818

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــو توبــه مكــن كــه مــن شكســتم توبه‬
‫هرگــز نايــد ز جــانِ مســتم توبــه‬
‫صــد بــار و هــزار بــار بســتم توبــه‬
‫دســت دســتم توبــه‬
ِ ‫خــون مى‌گريــد ز‬
Don’t try to repent; I have already broken my
repentance.
My drunken soul doesn’t want to repent
anymore.
I vowed a hundred--no, a thousand times-not to
do it,
Till repentance got tired of me, crying bloody
tears in my hands.
Tövbe etmeye kalkışma, ben bozdum tövbemi.
Sarhoş ruhum artık tövbe etmek istemiyor.
Yüz kez, bin kez tövbe ettim.
Tövbe benden bıktı, kan ağlıyor.
H 183-25 1594 1779
‫ اى چو من سرگشته‬:‫هم چرخم گويد كه‬
‫سرگشــته ويســت وانــك ازو بسرشــته‬
‫سرگشــته نباشــد �آن‌كــه �آن ســر دارد‬
‫كــز وى يابــد هــر فلكــى سررشــته‬
The sky says to me, “O one whose head turns like
mine!”
But, he and his friends are the only ones who
whirl around.
The one who has a head and holds it straight
doesn’t feel dizzy.
He becomes a support for the sky.
Gökyüzü bana diyor ki: “Ey benim gibi başı dön-
müş olan.”
Oysaki başı dönmüş odur, onunla dost olandır.
Başı olan, başını dik tutan kimseye minnet etme-
yen kişinin başı dönmez.
Çünkü her gök, ondan bir yardım bekler.
H 187-60 1595 1780
401
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ بهانه‌يــى يافتــۀ‬،‫تــو مى‌خنــدى‬
‫در خانــۀ خــود دام و دغــل باختــۀ‬
‫اى چشــم فــراز كــرده چــون مظلومــان‬
‫در حيلــه و مكــر مــوى بشــكافتۀ‬
You are finding excuses and smiling.
You set traps and deceits in your own home.
O one who turns his face to the sky like an
innocent,
You can split a piece of hair into forty pieces in
a sham.
Bir bahane bulmuşsun, gülüyorsun sen.
Kendi evinde tuzak kurmuşsun; hilelere başvur-
muşsun sen.
A mazlumlar gibi gözlerini göğe diken, hilede, kur-
nazlıkta kılı kırk yararsın sen.
H 187-59 1657 1843
‫جانيســت غــذاىِ او غــم و انديشــه‬
‫جانــى دگرســت همچــو شــي ِر بيشــه‬
‫ گزافــه منديش‬،‫انديشــه چو تيشه‌ســت‬
‫هــان تــا نزنــى تــو پــاىِ خــود بــر تيشــه‬
There is a soul that nourishes with thoughts and
sorrows.
There is another soul that resembles a lion in the
forest.
An idea is like a pick:
Put your mind in your head so you won’t drop
the pick on your feet.
Bir can var ki gıdası gamdır, düşüncedir.
Bir başka can da vardır, ormandaki aslan gibi.
Düşünce, kesere benzer.
Aklını başına al da boş yere düşünme sonra düşü-
nürken keseri ayağına vurmayasın.
H 183-26 1624 1809

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
َ ‫جانــم ز طــرب چــون ِش‬
‫ــكر انباشــتۀ‬
َ ‫چــون بــرگ كــه انــدر ِش‬
‫ــكرم داشــتۀ‬
‫امــروز مــرا خنــده فــرو مى‌گيــرد‬
‫تــا در دهنــم چــه خنده‌هــا كاشــتۀ‬
You fill my soul with joys, like sugar
And preserve me in sugar, like rose petals.
I am constantly in laughter today.
What kind of smiles do you place on my lips?
Ruhuma, şeker gibi neşeler doldurdun.
Beni gül yaprağı gibi şekerler içine attın.
Bugün durmadan gülüyorum.
Ağzıma ne biçim gülüş ektin Sen?
H 183-27 1652 1844
‫در بــاغ در�آ بــا گل اگــر خــار نــۀ‬
‫پيــش �آ بــه موافقــت گــر اغيــار نــۀ‬
‫چــون زَهْ ــر مــدار ُروى اگــر مــار نــۀ‬
‫نقــش ديــوار نۀ‬
ِ ‫ايــن نقــش بخــوان چــو‬
If you are not a thorn, come to the garden as a
rose.
If you are not a stranger, come elose to us.
If you are not a snake, don’t turn a poisonous
face.
If you are not a picture on the wall, look at this
page and read this writing.
Diken değilsen, bahçeye, güle gel.
Yabancı değilsen, bizim yanımıza gel.
Yılan değilsen, yüzünü zehire çevirme.
Duvardaki resim değilsen, insanı anlamaya çalış,
onun sırlarını oku.
H 187-62 1969 1845
402
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خوش‌خــوش صنمــا! تازه‌ ُرخــان �آمــدۀ‬
َ ‫ لعل‬،‫خنــدان بــه دو لــب‬
‫‌گــزان �آمــدۀ‬
‫�آن روز دلــم ز ســينه ُبــردى بس نيســت‬
‫قصــد جــان �آمــدۀ؟‬
ِ ‫كامــروز دگــر بــه‬
O my beautiful Beloved, your cheeks are quite
fresh.
You came with a beautiful face, biting your ruby
lips.
Welcome, my beauty, welcome!
You took my heart from my ehest the other day,
And You came for my life today.
A benim güzel sevgilim, yanakların taze.
Dudakların gülüyor, o yakut dudakları ısırarak
gelmişsin, hoş gelmişsin.
O gün, gönlümü göğsümden aldın, götürdün.
Bu da yetmedi sanırım ki bugün canımı almaya
gelmişsin.
H 183-28 1662 1842
‫ اى شــاه‬،‫در بندگ َيــت حلقه به گوشــم‬
‫ اى شــاه‬،‫در چاكر َيت به جان بكوشــم‬
‫خدمــت تــو چو ســايه مــن پيش ر َوم‬
ِ ‫در‬
‫ اى شــاه‬،‫تــو شــيرى و من سياه‌گوشــم‬
I am your slave with an earring,
O my Sultan. I serve you full- heartedly, O my
Sultan.
I walk like a shadow in front of you at your
temple.
You are the lion; I am the black- ear,* O my
Sultan.
*Legendary animal that goes with the lion.
Sana kulağı küpeli kul oldum.
Kulluğuna, canla gönülle çalışır, dururum.
Hizmetinde, gölge gibi yanında gidiyorum.
Sen aslansın, bense kara kulağım, a Sultanım.
H 184-31 1588 1773

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫در را ِه يگانگــى چــه طاعــت چــه گنــاه‬
‫در كــوىِ خرابــات چه درويش چه شــاه‬
‫رخســا ِر قلنــدرى چــه روشــن چه ســياه‬
‫بــر كنگــرۀ عرش چــه خورشــيد چه ماه‬
On the way of Union, neither worship nor sin
counts.
Who is a pauper and who is a sultan in this
tavern?
It doesn’t matter if the Kalendar’s face is white or
black.
What is the brightness of the sun or moon before
the Throne of God?
Birlik yolunda ne ibâdet vardır ne günâh.
Meyhâne mahallesinde yoksul kimdir, padişah
kim?
Kalenderinin yüzü, ister aydın olsun, ister kara.
Arş’ın çardağında güneş nedir, ay nedir?
H 183-29 1591 1776
‫دانــى شــب چيســت؟ بشــنو اى فرزانه‬
‫‌كــن عاشــقان ز هــر بيگانــه‬ ِ ‫خلوت‬
‫خاصه امشــب كه هســت َمــ ْه همخانه‬
‫مــن مســتم و َمــ ْه عاشــق و شــب ديوانه‬
O smart, intelligent man, do you know what the
night is?
It is the time of solitude for lovers, isolation from
strangers, especially tonight, when the moon-
faced Beloved is in the house of o ur heart.
I am drunk. The moon who walks around the sky
silently is in Love, and the night is crazy-insane.
A akıllı fikirli kişi gece nedir, biliyor musun?
Âşıkların, her yabancıdan halvet ettikleri, yapayal-
nız kaldıkları zamandır.
Hele bu gece, Ay yüzlü sevgili gönül evimizde bizle
birlikte.
Ben sarhoşum, Ay âşık, geceyse deli dîvâne.
H 187-61 1634 1819
403
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫در عشــق خلاصــۀ جنــون از مــن خواه‬
‫جــان رفته و عقل ســرنگون از من خواه‬
‫صــد واقعــۀ روزفــزون از مــن خــواه‬
‫صــد باديــه پــر �آتش خــون از مــن خواه‬
Ask me for the essence of insanity on the way of
Love.
Ask me for the soul gone and lost, for the mind
upside down.
Ask me for the days filled with hundreds of
events.
Ask me for the deserts burned by the fire of
blood.
Aşkta, deliliğin özünü özetini, bana sor.
Gitmiş ve kaybolmuş ruhu, baş aşağı dönmüş aklı,
bana sor.
Yüzlerce olayla dolu günleri bana sor.
Kan ateşiyle dopdolu yüzlerce çölü bana sor.
H 184-30 1593 1778
‫ُروىِ تــو نمــاز �آمــد و چشــمت روزه‬
‫ويــن هــر دو كننــد از لبــت َد ْر ُيــوزه‬
‫ُجرمــى كــردم مگــر كه من مســت ُبدم‬
‫�آ ِب تــو بخــوردم و شكســتم كــوزه‬
Your face is namaz;* Your eyes are fasting.
They beg for beauty, beg for favors from Your
lips.
Did I commit a sin? Am I drunk?
If I drank only Your water, did I break my
fasting?
*Muslim praying, ritual praying, worship.
Senin yüzün namaz, gözlerin ise oruçtur.
Hele o dudağın yok mu, yüzün de gözün de ondan
güzellik dilenirler.
Bir suç işledim, galiba sarhoştum.
Suyunu içtim, orucum bozuldu, gitti.
H 184-33 1620 1805
 404

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫دى از ســ ِر ســوداىِ تــو مــن شــوريده‬
‫رفتــم بــه چمــن جامــه چــو گل ب ِْدريده‬
‫از جملــه خوشــيهاىِ بهــارم بى‌تــو‬
‫جــز �آ ِب روان نيامــد انــدر ديــده‬
I went to a meadow yesterday.
I was ruined by Your Love and tore my chest like
a rose.
But, I saw none of the beauties of spring,
Only running waters.
Dün sevdanla perişan bir halde bahçeye gittim.
Gül gibi senin aşkından yakamı yırttım.
Sensiz, baharın güzelliklerinden hiçbirini görme-
dim.
Ancak akarsuları gördüm.
‫ســه چيــز ز مــن ببــرده‌اى بگزيــده‬
‫صبر از دل و رنگ از رخ و خواب از ديده‬
‫چابك‌دستى كه دست و بازوت ُد ُرست‬
‫تصويــ ِر عقــول چــون تــو نازاييــده‬
You took away three things from me:
Patience from my heart, color from my face, and
sleep from my eyes.
What a crafty pickpocket you are!
No mother gave birth to an artist like you.
You are beyond comprehension.
Benden, üç şeyi aldın: Gönülden sabrı, yüzden
rengi, gözden uykuyu.
Elin kolun sağ olsun, tez ellisin.
Senin gibisini analar doğurmamıştır, akıllara bile
sığmıyorsun sen.

H 184-32 1610 1795 H 184-34 1611 1796

‫صاحبنظــران راســت تح ّيــر پيشــه‬ ‫بِــ ِه‬ ‫ــب َو َق ْــد صــا َر‬َ ‫ــب ال َق ْل‬َ ‫ِعشْ ــقٌ َغ َل‬
‫تفكــر و انديشــه‬ ّ ‫مــر كــوران را‬ ‫بِــ ِه‬ ‫ــب بِمــا جــا َر‬ ُ ‫ــى ال َق ْل‬َ ‫َح ّتــى َف ِن‬
‫شاخ خوش از غيب گل‌افشان بر تو‬ ِ ‫صد‬ ‫بِــ ِه‬ ُ ‫ــض ال ّر‬
‫يــش‬ َ ‫ــب َك َط ْيــ ٍر خَ َف‬ ُ ‫ا ْل َق ْل‬
‫شــاخ رضــا چــه مى‌زنــى تو تيشــه؟‬
ِ ‫بــر‬ ‫بِــ ِه‬ ‫يــش َو َق ْــد طــا َر‬
َ ‫ــف ال ّر‬ َ ‫ِعشْ ــقٌ َن َت‬
The one who sees You through his heart becomes When Love came to the heart,
ecstatic. The heart couldn’t stand Love’s fire and was
Blind are the ones who are lost in thought. annihilated,
Hundreds of branches scatter roses and flowers Lost its wings, like a bird,
to you from the Land of Absence. And flew away with the wings of Love.
Why did you cut down the tree of contentment?
Aşk kalbi yendi, O’nunla birleşti.
Gönül gözü açık olanlar, kâinata hayranlıkla bakar Ve kalp O’nun ateşine dayanamadı, yok oldu gitti.
dururlar. Sonunda kalp bir kuş gibi kanatlarını indirdi.
Körler ise Hakk’ın güzelliğini, sanatını görmezler Aşk onun kanatlarını yoldu.
de düşünceye dalar, fikir yürütürler. Kalp de aşkın kanatları ile uçup gitti.
Râzılık dalına ne diye kazma vurursun?
Yokluk âleminden yüzlerce dal, sana güller, çiçek-
ler saçıp duruyor.

H 188-64 1623 1808 H 184-35 1642 1827


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫وصل دوست فرخنده شده‬ ِ ‫فصليست چو‬
‫چــراغ دل زنــده شــده‬
ِ ‫وز مــردنِ تــن‬
‫از خنــدۀ بــرق ابــر در گريــه شــده‬
‫وز گريــۀ ابــر بــاغ در خنــده شــده‬
We are in a season that is as auspicious as the
Beloved’s Union!
The candle of soul wakes up when the body
dies.
When lightning strikes, clouds start crying.
That makes the garden smile.
Bir mevsim ki Sevgiliye kavuşma zamanı gibi kutlu
olmuş.
Bedenin ölümü yüzünden ruh mumu uyanmış.
Şimşeğin gülüşünden bulut ağlamaya başlamış.
Bulutun ağlayışından da bağ bahçe gülümsemiş.
H 188-65 1604 1789
‫گــر بــا همــۀ چــو بــی منــی بــی همــۀ‬
‫ور بــی همــۀ چــو بــا منــی بــا همــۀ‬
‫در بنــد همه مبــاش و تو خود همه باش‬
‫�آنــدم داری كــه ســخرۀ دمدمــۀ‬
Even when you are with everyone, you are lonely
if you can’t find Me in your heart.
In solitude, if you think about Me, you are with
everyone.
Don’t just be attached to others.
Become the others; leave yourself.
You have become a slave of your deceit and
anger.
Herkesle olsan da benimle değilsen kimsesizsin.
Benimle olunca, herkeslesin.
Herkesin bağıyla bağlanma.
Kendinden kurtul, sen herkes ol.
Halbuki sen kendi hile ve öfkenin esiri olmuşsun.
H 188-66 --- 1847
405
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــر �آب دهــی نهــال خــود كاشــتۀ‬
‫ور پســت كنــی مــرا تــو برداشــتۀ‬
‫خاكــی بــودم بزیــر پاهــای خســان‬
‫همچــون فلكــم مهــا برافراشــتۀ‬
If You are water, you take care of Your own
saplings.
If You lower me, You are the one to raise me up.
O my moon-faced one, I used to be under Your
feet like dirt,
But You raised me up like the sky.
Eğer su verirsen, kendi fidanına verirsin.
Beni alçaltırsan, zaten tutup yücelten Sendin.
Ay yüzlüm, çöp gibi ayaklar altındaydım, gökyüzü
gibi beni Sen yücelttin.
H 184-36 --- 1846
‫ كه اى بيچاره‬:‫ چه كنم؟ گفت‬:‫گفتــم‬
‫جملــه چــه كنــم بســاز از يكبــاره‬
‫ور خــود چه‌كنم‌زنــان شــوى �آواره‬
‫�آنجــا بــروى كــه بــوده‌اى همــواره‬
“What can I do?” I asked.
“O poor man,” He said. “I can’t answer a question
like that, Because you just keep saying, What can I
do,’ all the time.
Meanwhile you stay in the same place, idle.”
Dedi ki: “Ne yapayım?”
Dedim ki: “A çaresiz, bütün ne yapayım dedikleri-
ne bir sözle cevaplayamam ben. Fakat sen, kendin,
ne yapayım deyip durursan başıboş bir hale gelir-
sin ve devamlı neredeysen, yine orada kalırsın.”
H 188-67 1616 1801

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ تويــى مــى و منــم پيمانــه‬:‫گفتــم كــه‬
‫مــن مــرده‌ام و تــو جانــى و جانانــه‬
‫ خمــوش‬:‫اكنــون بگشــا د ِر وفــا گفــت‬
‫ديوانــه كســى رهــا كنــد در خانــه؟‬
I said, “You are wine; I am the glass. I am the dead
body; You are my soul, O Beloved.
Come now and open the door of Your Kindness.”
He said, “Be silent. Only an insane one keeps his
door open all the time.”
Dedim ki: “Sen şarapsın, bense kadehim. Ben ölü-
yüm, sense ruhumsun, sevgilimsin.
Aç artık vefâ kapısını.”
Dedi ki: “Sus, kapıyı açıp öylece açık bırakan deli-
dir, dîvânedir”.
H 188-68 1636 1821
‫ پوشــيده‬،‫گنجيســت نهــاده در زميــن‬
‫اهــل ديــن پوشــيده‬
ِ ‫ــت كفــر و‬ِ ‫از م ّل‬
‫ پوشــيده‬،‫ديديــم كــه عشقســت يقيــن‬
‫گشــتيم برهنــه از چنيــن پوشــيده‬
Love is like treasure buried in the ground,
Hidden from the pious as well as the
blasphemous.
In order to get this treasure,
We undressed from ourselves and became stark-
naked.
Aşk yere gömülmüş bir definedir. Küfür ve din eh-
linden gizlenmiştir.
Bu defineyi bulmak için kendimizden soyunup
çırçıplak olduk.
H 184-37 1612 1797
406
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ ز عشــقت شــده‌ام ديوانــه‬:‫گفتــم كــه‬
‫زنجيــ ِر تــرا بــه خــواب بينــم يــا نــه؟‬
‫ خَ ُمــش چنــد ازين افســانه؟‬:‫گفتــا كــه‬
!‫ديوانــه و خــواب؟ خَ ه‌خَ ــه‌اى فرزانــه‬
I said, “I’ve seen a dream. I became crazy and was
put in chains because of Your love. Did You see my
chains in Your dream?”
He said, “What are you talking about? The one
who is in love is insane and asleep. Who wishes to
see someone like that?”
Sevgiliye dedim ki: “Aşkından deli oldum, zincire
vuruldum, zincirini rüyada görür müyüm, görmez
miyim?”
Dedi ki: “Sus, bu masal ne zamana kadar sürecek?
Adam hem Aşk delisi olsun hem uyusun. Maşal-
lah, ne de akıllısın”.
H 188-69 1637 1822
‫گيــر اى دلِ مــن عنــانِ �آن شاهنشــاه‬
‫ اى ُروىِ چو ماه‬،‫امشــب ب ِر ما ُق ُنق شــو‬
‫ زود بگــو‬،‫ مشــنو‬،‫ فــردا‬:‫ور گويــد‬
‫لا َح ْو َل َو لا ُق َّو َة اِ ّلا بِال ّله‬
O my heart, holding the reins of that Sultan
of sultans, say, “O moon-faced one, be our guest
tonight!”
If He says, “Tomorrow,” don’t listen. Say, “La
havla.”
*“La havla va la kuwwata illa billah.” (arabic).
There is neither force nor power, but from Allah.
A gönlüm, o sultanların sultanının, atının dizgini-
ne yapışıp da de ki:
“A Ay yüzlü, bu gece bize konuk ol.”
Yarın derse dinleme, hemen şunu de:
“Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh.”
*Allah’tan başka kimsede kuvvet ve kudret yoktur.
H 184-38 1587 1772

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫لطفــى كــه مــرا شــبانه بنواختــۀ‬
‫زلــف خــود پــس انداختــۀ‬
ِ ‫امــروز چــو‬
‫چشم تو مست‬ِ ‫چشم تو ز تو مست و من از‬
ِ ‫بــا فقــر و صفــا بهــم در�آميخته‌ايــم‬
‫زان مســت بديــن مســت نپرداختــۀ‬
Beloved, you kindly caressed me last night.
But, today you threw that kindness back, like
your hair.
There is the drunkenness of wine in your eyes,
and I am drunk from those eyes.
It’s too bad that your drunkenness doesn’t care
for mine.
Sevgilim, dün gece bir lütfedip beni okşadın.
Ancak, bugün o lütfu, saçların gibi arkana attın.
Senin gözlerin şarap yüzünden sarhoş, bense göz-
lerinin yüzünden sarhoşum.
O sarhoşlarla, bu sarhoşa hiç yönelmedin.
H 185-39 1648 1848
‫ماننــدۀ زنبيــل بگيــر ايــن روزه‬
‫تــا روزه كنــد تــرا ز حــق دريــوزه‬
‫�آ ِب َح َيــوان خنــك كنــد دلســوزه‬
‫ مشكن كوزه‬،‫اين روزه چو كوزه اســت‬
Take fasting as a basket in your hands.
Let fasting be a way of begging for you on the
way of God,
So that God will award you the Ab-i hayat,* will
satisfy your thirst.
Fasting resembles a fragile jar: don’t break it!
*Water of life.
Bu orucu, zenbil gibi eline al,
Hak yolunda dilen.
Hak seni rızıklandırsın.
Bengisu, gönülleri yanan bahtsızları mutlu eder.
Bu oruç, testiye benzer sakın testiyi kırma.
H 189-71 1621 1806
407
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــا مردانيــم ِش ْســته بــر َت ْنــگ َد ِره‬
‫ماييــم كــه شــير و گــرگ بــر مــا گــذره‬
‫چــون درگــ ِه ارتضــاع �آن ميــش و بــره‬
We have settled at the edge of the river.
Lions are passing by; so are wolves.
We have merged with Absence,
Like a lamb nursed by a sheep.
Bir dere kıyısına oturmuşuz biz.
Aslan da uğrar bize, kurt da.
Kuzu koyundan süt emerken nasıl karışır, bağda-
şırsa, biz de yoklukla onun gibi bağdaşmışız.
H 188-70 1619 1804
!‫ گشــت بيگاه اى ماه‬:‫من مى‌گويم كه‬
‫ مــاه وانگهانــى بيــگاه؟‬:‫مى‌گويــد‬
‫ماهــى كــه ز خورشــيد اگــر برگــردد‬
‫شــب تيره ســياه‬
ِ ‫در حــال شــود همچــو‬
I said, “Night has come, O my moon-faced
Beauty.”
That moon-faced one answered me,
“There is a time for the moon when He tums His
face from the sun.
At that time, the sun becomes dark and night
comes.”
Ben “Akşam oldu, ey Ay yüzlü güzel” derim.
O Ay yüzlü bana der ki: “Akşamleyin, bir ay, güneş-
ten yüz çevirirse, karanlık gece gibi, hemen siyah-
laşır”.
H 189-72 1590 1775

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ــت �آشــفته‬
ِ ‫مى‌خــوردم بــاده بــا ُب‬
‫خوابــم بربــود حــالِ دل ناگفتــه‬
‫خــواب مســتى ديــدم‬
ِ ‫بيــدار شــدم ز‬
‫ ســاقى خفته‬،‫ شــمع مــرده‬،‫دلبــر شــده‬
I drank wine with a cheerful, vivacious beauty.
Sleep took me away from myself before I realized
the desire of my heart.
When I woke up from the sleep of drunkenness,
The beauty was gone, the candle extinguished,
and the cupbearer asleep.
Neşeli, göz alıcı bir güzelle şarap içtim.
Gönlümün halini söyleyemeden uyku, beni ben-
den aldı.
Sarhoşluk uykusundan uyanınca, gördüm ki sev-
gili gitmiş, mum sönmüş, sâkî uyumuş.
H 189-73 1597 1782
‫هــر چنــد دريــن پــرده اســيريد همــه‬
‫ اميريــد همــه‬،‫زيــن پــرده بــرون َرويــد‬
‫�آن �آ ِب حيــات خَ لــق را مى‌گويــد‬
‫ســاحل جــوىِ مــا بميريــد همــه‬
ِ ‫بــر‬
Although you are all slaves behind this curtain,
Once you get out, you will be sultans.
Love’s Ab-i hayat* says,
“Die here. Then, you wilt become immortal.”
*Water of life.
Hepiniz bu madde âleminde, perdenin arkasında
esirsiniz.
Bu perdeden dışarıya bir çıktınız mı, hepiniz de
beysiniz.
O aşkın bengisuyu diyor ki: “Irmağımızın kıyısın-
da hepiniz ölün de ölümsüz hayata kavuşun.”
H 185-41 1630 1815
408
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ميــدانِ فــراخ و مــر ِد ميدانــى نــه‬
‫احــوالِ جهــان چنانكــه مى‌دانــى نــه‬
‫ ليــك‬،‫ظاهرهاشــان بــه اوليــا مانــد‬
‫در باطنشــان بــوىِ مســلمانى نــه‬
The space is vast, but no one comes to the front.
The state of affairs of this world is not what you
thought.
Some people look like saints on the surface,
But no sign of faith is seen among them.
Meydan geniş, meydana çıkacak er yok.
Dünyanın halleri, bildiğin gibi değil.
Halk, görünüşte erenlere benziyor.
Fakat içlerinde Müslümanlık ışığı yok.
H 185-40 1640 1825
‫ هــم لقاييــم همــه‬،‫هــم �آينه‌ايــم‬
‫سرمســت پيالــۀ بقاييــم همــه‬ِ
‫دافــع رنــج و هــم شــفاييم همــه‬
ِ ‫هــم‬
‫ هــم ســقاييم همــه‬،‫هــم �آ ِب حيــات‬
We are the mirror; we are the face on the mirror.
We are the drunk of the glass of immortality.
We are the pain; we are the panacea.
We are the water of life; we are the water carrier.
Hem aynayız biz hem de aynadaki yüz.
Hepimiz de ölümsüzlük kadehiyle sarhoşuz.
Hem acıyız hem de acıları gideren şifayız.
Hem bengisuyuz hem de bengisuyu taşıyanız.
H 185-42 1632 1817

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫نوبــت صبــر �آمــد و مــا ِه روزه‬
ِ ‫هيــن‬
‫روزى دو مگــو ز كاســه و از كــوزه‬
ِ ‫بــر خــوانِ فلــك َگــرد‬
‫پــى دريــوزه‬
‫تــا پنبــۀ جــان بــاز رهــد از غــوزه‬
Now is the time of patience.
The month of fasting has come.
For a couple of days, don’t talk about a bowl and
pitchers.
Sit around the table of the sky In order to free
the thread of soul from the cotton ball.
Hadi, işte sabır sırası geldi, oruç ayı başladı.
İki gün kâseden, testiden söz etme.
Gökyüzü sofrasının çevresinde, rızık isteğiyle do-
laş ki can pamuğu, kozadan tekrar kurtulsun.
H 189-74 1622 1807
‫يــارب تــو يكــى يــا ِر جفــاكارش ده‬
‫يــك دلبــ ِر بدخــوى و جگرخــوارش ده‬
‫تــا بشناســد كه عاشــقان در چــه غمند‬
‫عشــقش ده و عشقش ده و بسيارش ده‬
O God, give him a cruel Beloved. Get him
involved with an ill-tempered beauty So that he
can understand what lovers go through.
God, give him Love, Love, and Love!
Ya Rabbi, sen ona acımasız bir sevgili ver.
Sen ona kötü huylu bir güzel musallat et ki âşıkların
ne çektiğini bilsin.
Ya Rabbi aşk ver ona, aşk ver, aşk ver...
H 185-43 1603 1788
409
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــس َط ّنــاز مــده‬
ِ ‫يــارب تــو مــرا بــه َن ْف‬
‫ مرا ســاز مده‬،‫بــا هر چه جز از توســت‬
‫مــن در تــو همى گريــزم از فتنــۀ خويش‬
‫ مــرا بــه مــن بــاز مــده‬،‫مــن �آنِ تــوام‬
O my God, don’t leave me in the hands of this
unreliable self.
Don’t make me agree with anyone but You.
I run to You from deceits, troubles, from
“myself.”
I am Yours. Don’t give myself back to me.
Ya Rabbi, Sen bana hilekâr bir nefis verme, beni
Senden başkasıyla uzlaştırma.
Ben, kendi nefsimin fitnesinden Sana sığınıyo-
rum.
Ben Seninim, beni tekrar bana verme.
H 185-44 1606 1791
‫َي ْمتا ُز الا ْر َض َو هْ َو فى َمشْ َي ِت ِه‬
‫ــن َح ْســ َر ِت ِه‬ ْ ‫عاشــقي ِه ِم‬
ِ ‫ــل‬َ ‫ــى َي ْق ُت‬ ْ ‫َك‬
‫ــب َلــ ُه‬ ِّ ‫الح‬
ُ ‫َّــك فــى‬َ ‫ــم ِســوى َان‬ َّ ‫مــا َث‬
‫ــن ن َْظ َر ِتــ ِه‬ْ ‫أ� ْر ٌض ِل ُع ًلــى َت ُفــو ُز ِم‬
The earth becomes more beautiful because of
His walk.
Separation kills His lovers.
You are not the only one who loves Him.
Anyone who sees Him falls in love with Him;
accept this as such.
Yeryüzü, onun yürüyüşüyle güzelleşir, yücelik bu-
lur.
Ayrılığıyla âşıklarını öldürür mü, öldürür.
Onu seven yalnız sen değilsin.
Yeryüzü, onun sevgi bakışından yüceldi, feyzlendi.
H 189-75 1643 1828

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آمــد بــ ِر مــن دوش مــ ِه يغمايــى‬
‫گفتــم كــه برو كــه امشــب اينجــا نايى‬
‫ زهى ســودايى‬:‫مى‌رفــت و همــى گفت‬
‫ در نگشــايى‬،‫دولــت بــه در �آمدســت‬
Last night, a charming beauty came to me.
I said, “Go away. Don’t come tonight.”
While leaving, that beauty said,
“What kind of lover are you that the Kingdom
comes to your door, but you don’t open it?”
Dün gece yanıma gönülleri çalan bir güzel geldi.
Dedim ki: “Git, bu gece gelme buraya.” O güzel gi-
derken dedi ki: “Nasıl âşıksın sen ki devlet kapına
gelmiş de kapıyı açmıyorsun?”
Y 220-196 1960 2152
‫صاحــب تمييــزى‬
ِ ‫�آن خــوش باشــد كــه‬
‫بى‌�آن‌كــه بگوينــد و بگويــد چيــزى‬
‫بى‌گفــت و تقاضــا بدهــد مهمــان را‬
‫صاحــب پاليــزى‬
ِ ‫ترونــدۀ خــوش ز‬
It is nice of You to separate the good ftom the
bad.
You have the broad mind and sharp words to
answer anyone who asks.
You are the gardener who gives out beautiful
fruits
To all Your guests before they even ask.
Anlayışlı bir adamsın.
Kimseye bir şey söylemeden, bir şey dilemeden
bostan sahibinden bir meyve alıp konuğa verişin
var ya, işte budur hoş olan.
Y 221-202 1809 2002
410
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن چيــز كــه هســت در ســبد مى‌دانــى‬
‫از ســ ِّر ســبد تــا بــه ابــد مى‌دانــى‬
‫هــم روز بگويــم بــه شــ َبت يــاد �آيــد‬
‫شــب نيــز بگويم كــه تو خود هــم دانى‬
Whatever happens, the future will come. You
know this. In fact, you know about the ones in
the basket from the ones in eternity.
In the morning, I will tell you the things that
you’ve mentioned at night, but you already know
all the secrets which I’ve told you at night.
Olan olur, gelecek gelir çatar.
Bunu bilirsin sen.
Zaten sepetin içinde bulunandan, sonsuzluğa ka-
dar ne varsa hepsini bilirsin sen.
Gündüz söylemem, fakat geceleyin, söyleyeceğim
şey hatırına gelir senin. Geceleyin de söylemem.
Çünkü zaten bilirsin sen.
Y 222-206 1867 2060
‫�آن را كــه نكــرد زَهْ ــر ســود اى ســاقى‬
‫ مى‌نمــود اى ســاقى‬،‫�آن زَهْ ــر نبــود‬
‫ نبود اى ســاقى‬،‫چــون بــود رونده شــد‬
‫َميهــا نوشــد ز بحــ ِر جــود اى ســاقى‬
The one who is not harmed by poison drinks
poison like wine,
O cupbearer.
When existence disappears, Absence comes.
The person who is saved from self
Will drink wine in the sea of abundance, cup
after cup.
Kendisine zehir dokunmayan kişiye, zehir şarap
görünür, a sâkî.
Var olan, geçip gidince, yokluk başlar a sâkî.
Bu yolculuğa erişen kişiye, cömertlik denizinden
şarap üstüne şarap sunulur a sâkî
Y 221-203 1837 2030

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫رطــل گــران را اگــر ارزان كنيــى‬
ِ ‫�آن‬
‫اجــزاىِ جهــان را همگــى جــان كنيــى‬
‫لــب شــيرين شكرافشــان كنيــى‬
ِ ‫ور زان‬
‫ُكــه را بــه مثــالِ ذ ّره رقصــان كنيــى‬
If You were to serve that big glass bargain-rate
to everyone,
Every particle in the universe would be turned
into soul.
If You were to scatter sugar from Your sweet
lips,
You would move the mountain as if it were a
particle.
O koca kadehten bol bol sunarsan, dünyanın her
parçasını ruh haline sokarsın.
O tatlı dudaklardan şekerler saçarsan, dağı bile bir
zerre gibi oynatırsın.
Y 221-200 1972
‫�آن ُرو ِى ُتــ ُرش نگــر چــو قندســتانى‬
ُ ‫چشــم خوشــش نگر چو‬
‫هندستانى‬ ِ ‫وان‬
‫قــد او صــف زده سروســتانى‬ ِ ‫پيــش‬ ِ
‫كــف او شكســته هــر دَســتانى‬
ِ ‫پيــش‬ ِ ‫گــر زان‌كــه نمى‌دهى چه يــادش دادى؟‬
Look at that face, fresh like a sugarcane field.
Look at those beautiful eyes, beautiful like
India.
Cypresses form a line to look at that great
stature.
All hands are broken in front of those generous
hands.
O taze yüzüne bak, sanki şeker yurdu.
O güzel gözlerine bak, sanki Hindistan.
Yüce boyunun önünde selviler sıraya girmiş.
Cömert elinin önünde bütün eller kırılmış, dökül-
müş.
Y 221-197 1859
411
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آن روز كــه ديوانــه‌اى و ســودايى‬
‫در سلســلۀ دولتيــان مى‌�آيــى‬
‫امــروز از �آن سلســله چــون محرومــى‬
‫كامــروز تــو عاقلــى و كارافزايــى‬
When you fall in Love, become crazy-insane,
You will be tied by the chain of saints.
Today, you are deprived of this chain,
because you are immersed in life.
You are sober today.
Aşk’a düşünce, deli dîvâne olup, ermişlerin zinci-
riyle bağlanırsın.
Bugün o zincirden yoksunsun.
Çünkü bugün aklın başında, işe güce koyulmuş-
sun.
2164 Y 221-198 1949 2141
‫�آن ظلــم رســيده را كــه دادش دادى‬
‫و �آن غــم‌زده را كــه جــا ِم شــادش دادى‬
‫�آن بــادۀ ا ّوليــن فراموشــش شــد‬
In the past, You comforted the oppressed And
offered the «ine of relief to the sufferer.
But now, You have forgotten the uine which they
drank in the eternal past.
How could they remember Your goodness if You
don’t serve it anymore?
Zulümlere uğrayana insaf ettin, ona neşe şarabını
sundun.
O, ezelde içtiği şarabı unuttu.
Tekrar sunmazsan, ilk şarabın zevkini nasıl hatır-
layacak?
2052 Y 221-205 1691 1885

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫�آن ميــوه تويــى كــه نــاد ِر ا ّيامــى‬
‫بتــوان خــوردن هــزار مــن در خامــى‬
‫بــر مــا مپســند هجــر و دشــمن‌كامى‬
‫كاخــر بــه تــو بازگــردد ايــن بدنامــى‬
ِ ‫ تــا به چه دســتم دارى‬،‫دســت تــوام‬
You are the kind of strange fruit that is hard to
find in season,
But can be eaten by the bushels even unripe.
Don’t let separation or animosity capture me,
Because that bad name which goes around,
comes around.
Sen mevsiminde bile az bulunan meyve gibisin.
Hamken dahi sepet sepet yenilebilirsin.
Ayrılığa, düşmanlığa düşürme bizi.
Çünkü bu kötüye çıkmış ad, dolaşır sonunda gene
sana gelir.
Y 199-14 1846 2039
‫�آنــى كــه بــ ِر دلشــدگان ديــر �آيــى‬
‫وان‌گاه چــو �آيــى َن َفســى ســير �آيــى‬
‫صــورت شــير �آيــى‬
ِ ‫گاه �آهــو و گــه بــه‬
‫هــم نَــرم و ُد ُرشــت همچو شمشــير �آيى‬
You always come to Your lovers late. When You
come, You quickly get tired of them.
Sometimes You come as a gazelle, Sometimes as
a lion.
Somtimes You appear good natured,
At other times sharp like a sword.
Âşıkların katına her zaman geç gelirsin.
Gelince de bir solukta onlardan sıkılırsın.
Bazen ceylan şeklinde gelirsin, bazen aslan.
Bazen yumuşak görünürsün, bazen de kılıç gibi
sert.
Y 221-199 1943 2135
412
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫�آنــى تــو كــه در صومعــه مســتم دارى‬
‫در كعبــه نشســته بت‌پرســتم دارى‬
‫بــد تو مر مرا دســتى نيســت‬
ِ ‫بــر نيــك و‬
ِ ‫در‬
You make me drunk in the place of worship.
You let me stay at the Kaaba,* but make me pray
to idols.
I don’t understand either Your goodness or Your
badness. Use me for urhatever You want.
I am in Your hands.
*Cubical temple of Mecca.
Direction of prayer
Sen ibadet yerinde beni sarhoş edersin.
Kâbe’de puta taptırırsın beni.
Senin iyiliğine, kötülüğüne benim aklım ermez,
gücüm yetmez.
Senin elindeyim, nasıl tutarsan tut beni.
Y 199-13 1743 1936
‫�آنــى كــه به صــد شــفاعت و صد زارى‬
‫ نگــذارى‬،‫بــر پــات يكــى بوســه دهــم‬
‫گــر �آب دهــى مــرا گــر �آتــش بــارى‬
‫ســلطانِ ولايتــى و فرمــان‌دارى‬
You are such a great Being that you urouldn’t
let me kiss Your feet in spite of my hundreds of
pleadings. It doesn’t matter if You give me water
or throw fire on my head. You are the Sultan of
Saints; the command is yours.
I accept everything that comes from You.
Sen öyle büyük bir varlıksın ki yüz türlü yalvarış ve
yakarışlarla, yüzlerce şefâat dileyerek ve inleyerek
ayağını bir kere olsun öpmek isterim de bırakmaz-
sın.
Sen, bana su versen de başıma ateş yağdırsan da
ermişlerin sultanısın, ferman senindir.
Senden gelen her şeye razıyım.
Y --- 1758 1951

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫مــن زار و َحزيــن مى‌پرســى‬
ِ ِ‫احــوال‬
‫ اگر چنين مى‌پرســى‬،‫زيــن بيــش مپــرس‬
‫دامــن دل چــاك زدم‬
ِ ‫غــم تــو‬
ِ ‫مــن در‬
‫وانــگاه مــرا بــه �آســتين مى‌پرســى‬
You are asking about the condition of the one
who is crying and wailing.
If you are asking just for the sake of politeness,
don’t bother.
I have torn the skirt of my heart with the sorrow
of my longing for You.
Yet, You are asking about me with your sleeve!
Bu ağlayıp, inleyenin halini soruyorsun. Böyle so-
racaksan artık sorma.
Ben senin kederinle gönül eteğini yırttım.
Sense tutmuşsun alay edercesine yeniden soruyor-
sun.
Y 197-2 1814
‫از جــان بگريــزم ار ز جــان بگريــزى‬
‫از دل بگريــزم ار از �آن بگريــزى‬
‫تــو تيــرى و مــا همچــو كمانيــم هنــوز‬
‫تيــرى چه عجب گــر ز كمان بگريزى؟‬
If you run away from your soul,
I will also run away.
If you run away from your heart, so will I.
If you become an arrow,
I will become your bow.
No one wonders if the arrow flies.
Sen candan kaçarsan, ben de candan bıkar, kaça-
rım.
Gönülden kaçarsan, ben de gönülden kaçarım.
Sen bir ok olursan, ben de yay olurum.
Ok yaydan fırlarsa, buna kimse şaşmaz.
Y 219-187 1805
413
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫از �آب و گلــى نيســت بنــاىِ چــو تويــى‬
‫يــارب كــه چه‌هــا كرد بــراىِ چــو تويى‬
‫گــر نعره‌زنانــى تــو بــراىِ چــو ويــى‬
‫َل َّب ْيــك ُكنانســت بهــاىِ چــو تويــى‬
Your body is not kneaded by clay;
God did a lot of favors when creating you.
You are yelling and screaming to Him, And He is
answering you, “Lebbeyk.”
*Traditional exclamation of a hajj.
“Come in.”
Senin bedenin balçıktan değildir.
Allah seni yaratırken ne lütuflarda bulundu.
Sen O’nu çağırmak için naralar atıyorsun,
O da sana “Buyur kulum” diyor.
2007 Y 197-3 1918 2110
‫از چهــرۀ �آفتــاب مهــوش گــردى‬
‫صحبــت كبريــت تــو �آتــش گــردى‬
ِ ‫وز‬
‫تو جهد كنى كه ناخوشــى خوش گردد‬
‫او خــوش نشــود ولى تــو ناخوش گردى‬
You became a bright moon because of the sun.
You turned into a fire because you became a
friend of sulfur.
You tried to change a bad one into a better one.
But, he was already good. It was only you who
saw him as bad.
Güneşin yüzünden aya döndün, kükürte eşlik et-
tin, ateş kesildin.
Sen bir kötüyü iyi etmeye çalışıyorsun, o zaten iyi
idi, sen kötü gördün.
1998 Y 198-8 1721 1914
 414

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫از خَ لــق ز را ِه تيزگوشــى نرهــى‬ ‫از ديــدۀ كــژ دلبــ ِر رعنــا را چــى؟‬
‫وز خــود ز ســ ِر سخن‌فروشــى نرهــى‬ ‫عاشــق شــيدا را چــى؟‬
ِ ‫وز بدنامــى‬
‫زيــن هر دو اگر ســخت بكوشــى نرهى‬ ‫ما در ر ِه عشــق ُچســت و چالاك شويم‬
‫از خَ لق و ز خود جز به خموشــى نرهى‬ ‫ ما را چى؟‬،‫ور زان‌كه خرى لنگ شــود‬
You will never be saved from people and from What harm could come to the Beauty from a
yourself if you are curious, if you like gossip. cross-eyed one?
You will never free yourself from troubles by Would an insane lover be ashamed of having a
talking too much. bad reputation?
To be safe from yourself and others, When riding the ambling horse on the way of
Try hard to keep silent. Love,
Who cares about a lame donkey?
Her şeye kulak kabartmakla halktan kurtulamaz-
sın. Şaşı gözden, güzel dilbere ne?
Kendinden kurtulmak yersiz konuşmakla olmaz. Çılgın âşık, adının kötüye çıkmasından korkar
Çok uğraşmadan bunlardan kurtulamazsın. mı?
Susmaktan, az konuşmaktan başka çare yok. Biz aşk yolunda dört nala gidelim.
Topal eşekten bize ne?

Y 198-10 1941 2133 Y 198-7 1687 1881

‫از رنج و ملالِ ما چه فرياد كنى؟‬
‫�آن بِــ ْه كــه به ُشــكر وصل را شــاد كنى‬
‫از مــا چــه گريــزى و چــه واداد كنــى؟‬
‫زان تــرس كــه وصل را بســى يــاد كنى‬
Why are you wailing and complaining about o
ur troubles? You should be grateful for Union.
Why are you running away from Me?
You might make Union very difficult.
Be afraid about that.
Be afraid about that.
Eziyetimizden, zahmetimizden ne diye feryat
edersin?
Şükürler ederek buluşmayı neşelendirmen elbette
daha iyidir.
Bizden ne diye kaçıyorsun, ne diye feryat ederek
buluşmayı güçleştiriyorsun? Buluşmayı çok anıp
bulamazsın, sen ondan kork.
‫از ســايۀ عاشــقان اگــر دُور شــوى‬
‫بــر تــو زنــد �آفتــاب و رنجــور شــوى‬
‫پــس عاشــقان چــو ســايه مى‌دَو‬
ِ ‫پيــش و‬
‫تــا چــون َمــه و �آفتــاب ُپرنــور شــوى‬
The Sun will strike, and you will become sick
If you stay away from the shade of lovers.
Run like a shadow in front and back of lovers,
So you get plenty of light from the moon and the
sun.
Âşıkların gölgesinden uzaklaşırsan güneş çarpar,
hastalanırsın.
Gölge gibi âşıkların önünde arkasında koş ki ay
gibi, güneş gibi aydınlanasın.

Y 220-189 1893 2085 Y 198-5 1928 2120


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از شــادى تــو ُپرســت شــهر و وادى‬
‫اى ُروىِ زميــن و �آســمان را شــادى‬
‫كــس را گله‌يــى نيســت ز تو جــز غم را‬
‫كــز غــم همــه را بــداده‌اى �آزادى‬
O Joy of the earth and the sky,
The cities and plains are filled with cheering for
You.
No one but sorrow complains about You,
Because You have saved everyone from sorrow.
Ey yerlerin, göklerin sevinci, şehirler ovalar Senin
mutluluğunla dolu.
Sen herkesi gamdan kurtardığın için, gamdan gay-
rı kimsenin şikâyeti yok Senden.
Y 198-4 1700
‫عشــق تــو هر طــرف يكى شــبخيزى‬
ِ ‫از‬
‫زلفيــن تــو عنبربيــزى‬
ِ ‫شــب گشــته ز‬
‫ــاش ازل نقــش كنــد هــر طرفــى‬ ِ ‫ن ّق‬
‫از بهــ ِر قــرا ِر دلِ مــن تبريــزى‬
There is one who can’t sleep because of Your
Love.
Ambergris is scattered everywhere from Your
hair at night.
In order to give peace to my heart, the Painter
of Eternity Draws the picture of Shams
everywhere.
Her yanda Aşkından gece uyumayan biri var.
Amberler saçılmakta, saçlarından her yana.
Ezel ressamı, gönlüm sükûn bulsun diye,
Tebrizli’nin resmini yapmakta her yana.
Y 197-1 1804
415
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عشــق ازل ترانه‌گويــان گشــتى‬
ِ ‫از‬
‫حيــرت عشــق ُگول و نادان گشــتى‬
ِ ‫وز‬
‫از بــس كه بمــردى ز غمش جان ُبردى‬
‫غــم �آن �آن گشــتى‬
ِ ‫وز بــس كــه بگفتــى‬
You sang melodies with the Love of Eternity
And became ignorant and stunned by the
confusion of Love.
You saved yourself from the sorrows by dying
before your death.
You talked so much about His grief that you
became Him after all.
Ezel aşkıyla nağmeler söyledin.
Aşkın şaşkınlığıyla aptallaştın, bir şey bilmez oldun.
Ölmeden evvel ölüp, ruhunu gamından kurtardın.
O kadar çok Allah’ın gamından söz ettin ki sonunda
O oldun.
1894 Y 219-188 1681 1875
‫هدهــد جانهــا تــو كنــى‬
ِ ‫قفــص‬
ِ ‫از ِگل‬
‫خــاك ســيه ِش َكرفشــانها تــو كنــى‬
ِ ‫بــر‬
‫ او دانــد‬،‫�آن را كــه چنيــن سرمه‌كشــى‬
‫كان‌هــا ز تــو �آيــد و چنان‌هــا تــو كنــى‬
You make cages for the clay birds of souls and
scatter sugar on the black dirt.
But, the only ones who can see and know that
are the ones whose hearts’ eyes you open with
Your salve.
Everything comes from You.
You are the only One who makes everything.
Balçıktan can kuşlarına kafesler yaparsın. Kara
toprağa şekerler saçarsın.
Yalnız gönül gözlerini açtıkların görür ve bilirler ki
her şey Senden gelir, her şeyi Sen yaparsın.
1997 Y 198-6 1897 2089

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫از كــم خــوردن زيــرك و هشــيار شــوى‬
‫از ُپــر خــوردن ابلــه و بيــكار شــوى‬
‫ُپرخــوارىِ تــو جمله ز ُپرخوارىِ توســت‬
‫ اگــر تو كم‌خوار شــوى‬،‫كم‌خوارشــوى‬
If you eat less, you become alert and smart.
If you eat more, you become sluggish and lazy.
Your huge eating comes from your gluttony.
Eat less: you will be threaded with respect.
Az yersen zihnin açılır, akıllanırsın.
Çok yemektense aptallaşır, işten güçten kalırsın.
Senin yemeğe düşkünlüğün obur oluşundandır,
Az yersen itibarın artar.
Y 198-9 1927 2119
‫طوطــى َر ّبانــى‬
ِ ‫اســرار شــنو ز‬
‫طوطــى بچه‌يــى زبــانِ طوطــى دانــى‬
‫در مــرغ و قفــص خيــره چــرا مى‌مانى؟‬
‫بشــكن قفــص اى مــرغ كــز �آن مرغانى‬
Hear the secrets from the parrot belonging to
God.
You are also a baby parrot who knows their
language.
Why are you confused and sitting in the cage?
You belong to the sky. Break the cage and fly
out!
Allah’a mensup papağandan sırları duy.
Sen, papağanların dilini bilen papağan yavrusu-
sun.
Kuşa, kafese dalıp da ne diye şaşkın bir halde du-
ruyorsun?
Sen göklerin kuşusun, kır kafesi, kurtul.
Y 220-190 1857 2050
416
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ُاســتا ِد مــرا بگفتــم انــدر مســتى‬
‫ك آ�گاهــم كــن ز نيســتى و هســتى‬
‫ گفتــا كــه بــرو‬،‫او داد مــرا جــواب‬
‫رنــج تــو ز خَ لــق دُور دار و َرســتى‬
ِ
While I was drunk, I asked my master,
“Tell me about Existence, Absence, and
salvation.”
He said,“Lift your weight from people’s shoulders.
Don’t cause any trouble, and you will be saved.”
Sarhoşken üstadıma sordum: “Yokluk, varlık ne-
dir?
Bunları bileyim de kurtulayım.” “Yürü” dedi,
“Halka eziyet etme, kimseye zahmet verme, kurtu-
lursun.”
Y 198-11 1675 1869
‫ــت مــن گفتــارى‬ ِ ‫افتــاد مــرا بــا ُب‬
‫ �آرى‬:‫ زمن سير شدى؟ گفت‬:‫گفتم كه‬
‫ بــده �آن چيز كه زى ا ّولِ اوســت‬:‫گفتــا‬
‫ رى‬:‫ گفتا‬،‫ دومش چيست؟ بگو‬:‫گفتم‬
I had a conversation with my Beauty: “Did you get
tired of me?” I asked.
He answered, “Yes, because your soul didn’t give me the
thing whose name starts with the letter ‘Z.’”*
“Help! What’s the second letter?”
I asked. He answered, “R.”
*Zer. Gold. (Persian)
Güzelimle bir konuşmam oldu.
Dedim ki: “Benden bıktın mı?”
“Evet” dedi.
Dedi ki: “İlk harfi ‘Z’ olanı bana ver.”
“İkinci harf nedir? Onu da söyle” dedim.
Dedi ki: “R”*
* Zer (Farsça)-altın
Y 220-191 1737 1930

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫َا ْفــدى َر َشــ أ� ا ّلــذى اِذا َا ْب َص َرنــى‬
‫ــش َي ْنثَنــى َي ُق ُت ُلنــى‬ ُّ ‫َي ْه َتــ ُّز َي َه‬
‫حــاظ بـــا ِن ِه َب ْل َب َلنــى‬
ِ ‫ِب ِل‬
‫وب ُك َّلمــا َك َّل َمنــى‬ ُ ‫َكال َب ْــد ِر َا ُذ‬
When He looked at me, I sacrificed myself.
His coyness kills me.
He looks like a full moon.
When He starts talking with me,
I melt.
Bana bir bakarsa, kurban olurum o ceylana.
Cilveleri öldürür beni.
Kapısına gözlerimi dikerim, ölür giderim. O, dolu-
naya benzer.
Benimle konuşmaya başlayınca, erir giderim.
Y 220-192 1983
‫امشــب بــرو اى خــواب! اگــر بنشــينى‬
‫تــش دل ســزاىِ ِســ ْبلت بينــى‬ِ ‫از �آ‬
‫اى عقــل! بــرو كه تــو ســخن مى‌چينى‬
‫اى عشــق! بيــا كــه ســخت باتمكينــى‬
O sleep, go away tonight.
If you try to stay here, you will be harmed by
heart’s fire.
O reason, go away, too.
You talk too much, say nonsense.
O Love, Come.
You are the only dignified one here.
Uyku, git yanımdan bu gece.
Eğer kalırsan, gönül ateşimden zarar görürsün.
Akıl, çok gevezelik ediyorsun, sen de git.
Ey aşk, sen gel, sen ağırbaşlısın.
Y 198-12 1913
417
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫امــروز مــرا ســخت پريشــان كــردى‬
‫پوشــيدۀ خويــش را تــو عريــان كــردى‬
‫َب ْــد ٌر‬ ‫حريــف تو نگشــتم از خواب‬
ِ ‫مــن دوش‬
‫نصيــب بنــده پنهــان كردى‬
ِ ‫خــوردى و‬
You ruined me today.
You took off all of my dresses, Making me stark
naked.
I couldn’t keep up with you last night.
And, when I fell asleep,
You drank the wine and hid my share.
Bugün beni pek perişan ettin.
Kendi giydirdiğini kendin soydun, çırılçıplak bir
hale getirdin.
Dün gece, uyku yüzünden sana dostluk edeme-
dim.
Sen içeceğin kadar şaraptan içmiş, benim payımı
saklamışsın.
2175 Y 220-195 1717 1910
‫امشــب كــه فتــاده‌اى بــه چنــگالِ َرهى‬
‫بســيار طپــى وليــك دشــوار رهــى‬
‫ اى ســر ِو ســهى‬،‫وال َّلــه نرهــى ز بنــده‬
‫تــا ســينه بديــن دلِ خرابــم ننهــى‬
Tonight you are in the hands of your slave, whose
hands you’ll have a hard time getting out of.
O tall, beautiful cypress, unless you put your
chest next to my burned, ruined heart,
You won’t be able to escape from this slave.
Bu gece, öyle bir kulun pençesine düşmüşsün ki
çok çırpınırsın ama güç kurtulursun.
A uzun boylu selvi, göğsünü şu yıkılmış gönlüme
koymadıkça bu kuldan kurtulamazsın sen.
2105 Y 220-194 1940 2132
 418

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫امشــب منــم و يكــى حريفــى چــو منى‬
‫رســم چمنــى‬
ِ ‫برســاخته مجلســى بــه‬
‫جا ِم مى و نُقل و شمع و مطرب همه هست‬
‫اى كاش تــو بوديــى و اينهــا همــه نــى‬
I am here tonight.
Next to me is a friend like me.
We sit right on the grass.
There is wine, appetizers, candles, musicians.
But, I wish you were here. Who cares about the
rest?
Bu gece bir ben varım, bir de bana benzeyen bir
dost.
Çayırlığa çimenliğe bir meclis kurulmuş.
Şarap kadehi, meze, mum ve çalgıcı; Hepsi var.
Fakat keşke sen olsaydın da bunların hiçbiri olma-
saydı.
‫انــدر دلِ مــن َمهــا دل افــروز تويــى‬
‫هســتند دگــران وليــك دلســوز تويــى‬
‫شــادند جهانيــان بــه نــوروز و بــه عيــد‬
‫عيــد مــن و نــورو ِز مــن امــروز تويــى‬
ِ
O my moon-face Beloved, You are in my heart,
enlightening my heart.
There are others, but You are the beauty that
fires my heart.
People on earth enjoy the Bairam Nevruz;*
Today, you are my Nevruz Bairam.
*Persian New Year celebration.
First day of spring.
Ey ay yüzlü sevgili, gönlümü aydınlatan sensin.
Başkaları da var amma gönlümü yakan sensin.
Dünyadakiler nevruzla, bayramla sevinirler.
Benim nevruzum da bayramım da sensin.

Y 220-193 1906 2098 Y 199-15 1916 2108

‫در هــر دو جهــان دلبــر و يــارم تو بســى‬ ‫اندر ر ِه حق چو ُچســت و چالاك شوى‬
‫زيــرا كــه بــه هــر غميــم فريــاد رســى‬ ‫ باز به افلاك شوى‬،‫نو ِر فلكى‬
‫كس نيست بجز تو اى َم ْه اندر دو جهان‬ ‫ شــرمت نايــد‬،‫نشــيمن تــو‬
ِ ‫عرشســت‬
‫جــز �آن‌كــه ببخشــ َيش بــه اكــرا ِم كســى‬ ّ ‫مقيــم‬
‫خطــۀ خاك شــوى؟‬ ِ ‫چــون ســايه‬
You are my soul, my only Beloved in both You are the divine light of the sky.
worlds. If you go faster on the way to God, You will rise
You are my helper and the answer for all my to the sky.
troubles and sorrows. The throne is your place.
I have nobody but You in both worlds. Aren’t you ashamed of dragging yourself like a
You offer me kindness and forgive my sins. shadow on the ground?

İki dünyada da gerçek sevgilim, canım, sensin.
Her derdime derman sensin, feryadıma yetişen
sensin.
İki dünyada da senden başka kimsem yok.
Sen lütfeder ve suçlarımı bağışlarsın.
Hak yolunda tez ve çevik olursan, göklere nur gibi
yükselirsin.
Senin esas yerin gökyüzü iken, gölge gibi yerde sü-
rünmekten utanmaz mısın?

Y 221-201 1813 2178-2006 Y 199-16 1930 2122


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫تــش بخــت! ســوىِ گــردون رفتــى‬ِ ‫اى �آ‬
‫وى �آ ِب حيــات ســوىِ جيحــون رفتــى‬
‫ بيــدل‬،‫ بيدلــم مــن‬:‫بــا تــو گفتــم كــه‬
‫بيــدل اكنــون شــدم كــه بيــرون رفتــى‬
O fire of youth, you went up to the sky.
O fountain of life, you flew down to the Ceyhun
River.*
I kept telling you, “I am in Love,
I am in Love,”
Yet, I have fallen in love now, because you left
me, left this place.
*Oxus River.
Ey baht ateşi! Göğe doğru gittin.
Ey bengisu! Ceyhun nehrine doğru aktın.
Ben sana: “Ben âşığım, ben âşığım” demiştim.
Halbuki asıl şimdi âşık oldum.
Çünkü sen beni bıraktın uzaklara gittin.
Y --- 1685 1879
‫اى �آن‌كــه تــو از دوش بــه يــادم دادى‬
‫حالــت ُپــر جــوش بــه يــادم دادى‬
ِ ‫زان‬
‫�آن رحمــت را كجــا فرامــوش كنــم؟‬
‫گنــج فرامــوش بــه يــادم دادى‬ِ ‫كــز‬
O one who reminded me last night,
Reminded me of that moment of exuberance,
Reminded me of the forgotten treasure!
How can I forget this blessing?
Ey dün geceyi ve o coşkun hâli bana hatırlatan!
Sen bana unutulmuş hazineden bahsettin.
Ben o rahmeti nasıl unutabilirim?
Y --- 1694 1888
419
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى �آن‌كــه بــه كــوىِ يــا ِر مــا افتــادى‬
‫ بــه قفــا افتــادى‬،‫�آن ُروى بديــدى‬
‫لولــو و گهــر نثــا ِر تــو مى‌كردنــد‬
‫در حلقــۀ ُلوليــان كجــا افتــادى؟‬
O one who happened to stop at o ur Beloved’s
village, who fell down with amazement when he
saw His face,
How did you get into the circle of lovers
Who don’t care about pearls and jewels, but only
want to see His face?
Ey bizim sevgilimizin mahallesine düşen.
Sen o güzel yüzü gördün de dayanamadın, hayran-
lığından sırt üstü yere düştün.
Senin yüzünü görmek için inciler, mücevherler sa-
çarlardı.
Halbuki sen hiçbir şeye aldırmazsın, hiçbir şeyden
çekinmeyenlerin arasına nereden düştün?
Y 199-19 1690 1884
‫اى �آن‌كــه تــو خــونِ عاشــقان �آشــامى‬
‫فريــاد ز عاشــقى و بى‌�آرامــى‬
‫اى دوســت منــم اســي ِر دشــمن‌كامى‬
‫�آخــر بــه تــو بــاز گــردد ايــن َبدنامــى‬
O one who drinks the blood of lovers,
I wail from Love, indecision, troubles.
O friend, I have become a slave of the desires of
my enemies.
But, bad names turn around and come back in
the end.
Ey âşıkların kanlarını içen!
Âşıklıktan, kararsızlıktan, huzursuzluktan feryat.
Dostum, ben düşmanın isteklerine esir oldum.
Fakat kötü ad dönüp dolaşıp sonunda seni bulur.
Y 202-38 1844 2o37

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى �آن‌كــه ز حــالِ بنــدگان مى‌دانــى‬
‫شــب ظلمانــى‬ِ ‫چشــمى و چــراغ در‬
‫بــا ِز دل مــا را كــه تــو مى‌پ ّرانــى‬
‫�آخــر تــو ندانــى كــه تــواش مى‌خوانــى؟‬
O One who knows His slaves,
You are the eyes, the lamp on a pitch black
night.
Since you are the One who makes the falcon in
our heart fly,
Don’t you know how to call it back?
Ey kullarının hâlini bilen!
Zifiri karanlık gecede sen, gözsün lambasın.
Gönlümüzün şahinini mademki sen uçuruyorsun,
onu çağırmasını da bilmez misin?
Y --- 1870 2063
‫خــاك تيــره ن َْطعــى ســازى‬
ِ ‫اى �آن‌كــه ز‬
‫لعــب دگــر انــدازى‬
ِ ‫هــر لحظــه بــر او‬
‫َگــه مــات كنــى و َگــه بــدارى قايــم‬
‫صنعــت با خــود بازى‬
ِ ‫ زهــى‬،‫َا ْح َســ ْنت‬
You make a backgammon board out
of black dirt and create a new play
every moment. Sometimes, You win and take
them all. Sometimes, You let them go.
How nice! You keep playing by
Yourself.
What a crafty master You are.
Kara topraktan tavla tahtası yaparsın,
her an o tahtaya başka şekil verir, başka
oyun oynarsın.
Bazen mat edersin, bazen yaşatırsın.
Mâşâllah, kendi kendine oynayan ne
sanatkâr ustasın.
Y 201-34 1794 1987
420
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى �آن‌كــه ر ِه گريــز مى‌انديشــى‬
‫تــو پنــدارى كــه بــر مــرا ِد خويشــى‬
‫ مجوى با شــه بيشى‬،‫‌كشَ ــدت‬ َ ‫شــه مى‬
‫ُكــه را ب َِك َنــد شهنشــ ِه درويشــى‬
O one who searches for the escape route,
Do you think you control life?
The Shah is leading you.
Don’t try to be ahead of the Shah.
He turns the poor into the Shah of Shahs.
Ey kaçacak yol düşünen!
Sen, kendi isteğine göre yaşadığını sanıyorsun.
Şah seni çekip götürmekte.
Şahtan ileri geçmeyi arama.
O bir yoksulu şahlar şahı haline sokar.
Y --- 1829 2022
‫اى �آن‌كــه ز حــد بــرون تــو جان‌افزايــى‬
‫حــد هــر َن َفــس بنمايــى‬
ِّ ‫‌حــدى و‬ّ ‫بى‬
‫دانــى كــه نــدارى بــه جهــان ُگ ْنجايــى‬
‫در غيــب ب َِچ ْفســيدى و بيــرون نايــى‬
O Beloved who adds soul to my soul beyond my
limit,
You are endless, show everyone Eternity.
You cannot be contained in this world.
For that reason, you stay in the land of Absence.
Ey haddimden fazla cana can katan Sevgili!
Sen sonsuzsun ve her nefsin varacağı yeri gösteri-
yorsun.
Biliyorsun ki dünyada Senin sığacağın yer yoktur.
Bu nedenle yokluk âlemine tutunmuşsun, dışarı
gelmiyorsun.
Y --- 1957 2149

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى �آن‌كــه طبيــب دار و هــم ترســايى‬
‫پيوســته بــه زلــف عنب ِرتــر ســايى‬
‫لب مــن به بوســه كمتر ســايى‬ ِ ‫لــب بــر‬
‫ بــا تــرس �آيى‬،‫ چــو �آيــى‬،‫نايــى بــ ِر مــن‬
O one who carries the cross,
O Christian beauty,
Your hair smells of ambergris all the time.
You don’t often put your lips on mine, those lips
that I want to kiss.
You don’t often come close to me.
And, when you do, you don’t spend time with
me.
Ey haç taşıyan Hıristiyan güzeli!
Saçlarının altında durmadan anber eziyorsun.
Öpmek için dudağını dudağıma pek az sürüyor-
sun ve yanıma gelmiyorsun.
Gelsen de korkarak, çekinerek geliyorsun.
Y --- 1958 2150
‫اى �آن‌كه غلا ِم خسر ِو شيرينى‬
‫ گــر حریــف دینــی‬،‫بــا عشــق بســاز‬
‫عشــق گرمــى مى‌بــاش‬
ِ ‫حريــف‬
ِ ‫پيوســته‬
‫عاشــق گــرم از تــو بــرد ع ّنينــى‬
ِ ‫تــا‬
O slave of Khosreu,* lover of Shirin,
If you want to be friend of religion,
First, understand Love
Be a friend of Love so that Love will rejuvenate
you.
*Romance of Khosrau and his wife,
Shirin, famous in Persian literature.
Ey, Şîrîn’in âşığı olan Hüsrev’in kölesi!
Eğer sen dinle dost olmak istiyorsan, aşk ile anlaş.
Dâima, hararetli aşkın arkadaşı ol da
Aşk, senden güçsüzlüğü gidersin, seni gençleştir-
sin.
Y --- 1912 2104
421
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫طبيــب دردهــاىِ مايــى‬
ِ ‫اى �آن‌كــه‬
‫ چــه مى‌فرمايــى‬،‫ايــن درد ز حــد رفــت‬
‫وال َّلــه كــه اگــر هــزار معجــون دارى‬
‫مــن جــان َن َبــ َرم تــا تــو رخــى ننمايــى‬
O doctor of o ur illnesses, this trouble has gone
beyond us.
What shall we do?
Even if you have thousands of remedies,
They can’t work unless You show Your face to
us.
Derdimizin hekimi, bu dert, haddi aştı, ne yapma-
lıyım?
Vallahi binlerce ilacın olsa da
sen yüzünü göstermedikçe yine canımı
kurtaramam ben.
Y 217-164 1961 2153
‫اى �آن‌كــه مــرا بســتۀ صــد دام كنــى‬
‫ در شــب پيغــام كنــى‬،‫گويــى كــه بــرو‬
‫ تــو بــا كــه �آرام كنــى؟‬،‫گــر مــن بــروم‬
‫ كرا نــام كنى؟‬،‫هم‌نــا ِم من اى دوســت‬
O hearthache that made me fall into hundreds
of traps. You said to me, “Go away now.
I’ll tell you when to come at night.”
O friend, if I go, who will you choose to be with?
Whose name will replace mine?
Who do you call with my name?
Ey beni yüzlerce tuzağa düşüren gönül acısı!
Sen bana, “Şimdi git. Ne zaman geleceğini, ben ge-
celeyin sana haber veririm” diyorsun.
Ey dost, ben gidersem sen kiminle oturup gönül
rahatlığına kavuşacaksın?
Benim adımla, kimin adını bir tutacaksın?
Benim adımla kimi çağıracaksın?
Y --- 1895 2087

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى �آن‌كــه ُمــرا ِد هــر زبــان مى‌دانــى‬
‫ مى‌دانــى‬،‫ور زان‌كــه ببندنــد دهــان‬
‫ور جــان و دلــم نهــان شــود زيــ ِر زميــن‬
‫شادســت روانــم كــه روان مى‌دانــى‬
O One who knows the meaning of every
language,
The One who knows peoples desires, even when
their mouths are closed!
The heart and soul hide themselves under
ground.
The soul rejoices because You know him better.
Ey her dilin dileğini bilen!
Bir kimse, ağzını kapasa söylemese,
Sen yine onu bilirsin.
Canım, gönlüm, yerin altında gizlense, ruhum se-
vinçlidir.
Zira Sen onun dediğini pek iyi bilirsin.
Y --- 1869 2062
‫اى ابــر! كــه تــو جهــانِ خورشــيدانى‬
‫كارى مقلــوب مى‌كنــى تــا دانــى‬
‫ظلــم تــو بــر ماســت جهــان ظلمانى‬
ِ ‫از‬
‫ تــو گريانى‬،‫نصيب ماســت‬
ِ ‫پــس گريــه‬
O cloud, you are from the universe of the suns.
The thing you do goes against you. Knoıv this
very well: by covering o ur world in darkness,
you are oppressing us.
Crying is for mortals like us; instead, you are
crying for us.
Ey bulut! Güneşler cihanındansın.
Sana yaptığın iş, ters düşmektedir.
Şunu iyi bil ki dünyamızı karanlıklarla kaplayarak,
bize zulmediyorsun.
Ağlamak, biz fanilerin nasibi olduğu halde, bizim
yerimize sen ağlıyorsun.
Y --- 1866 2059
422
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى �آن‌كــه نظــر بــه طعنــه مى‌انــدازى‬
‫ از جان‌بــازى‬،‫بشــناس دمــى تــو بــازى‬
‫اى جــانِ غريــب! در جهــان مى‌ســازى‬
‫روزى دو فتــاد َم ْر َغــزى بــا رازى‬
O one who is affected by peoples’ reproaches,
If you sacrifice your life for the Beloved, you will
know you are like a falcon.
O strange soul, peace between the people of
Merve and Rey lasts only for a couple of days.
Ey halkın kınamasına bakan!
Sen canını eğer bir an, dost yolunda esirgemezsen,
anlarsın ki sen şahin kuşu gibisin.
Ey garib can!
Göreceksin ki dünyada “Merv” şehri halkı ile “Rey”
şehri halkının birlikte uyuşarak yaşaması, ancak
bir iki gün sürer.
Y --- 1791 1984
‫ــحر به ُكوىِ �آن سلســله موى‬
َ ‫اى با ِد َس‬
‫احــوالِ دلــم بگــوى اگــر باشــد ُروى‬
‫ور زانكــه بــر �آ ِب دل نباشــد دلجــوى‬
‫ هيــچ مگــوى‬،‫زنهــار مــرا نديــده‌اى‬
O morning breeze, if you go to the place of my
beautiful beloved,
If He receives you nicely, explain my situation.
If He is angry, forget you saw my face and don’t
say anything.
A seher rüzgârı! O saçları halka halka zincire ben-
zeyene söyle, fırsat bulursan gönlümün ayrılık ha-
lini anlat.
Fakat öfkeliyse, beni görmemiş ol, hiçbir şey söy-
leme ona.
Y 221-204 1935 2127

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ــحر تــو از ســ ِر نيكويــى‬
َ ‫اى بــا ِد َس‬
‫شــايد كــه حكايتــم بــدان َمــه گويــى‬
‫ گــرت بــدو ره بــودى‬،‫نــى نــى غلطــم‬
‫پــس ِگــر ِد جهــان دگر كــه‌را مى‌جويى؟‬
O morning breeze, do me a favor.
Tell my story to that Moon.
No, no, I made a mistake.
If you can find Him,
Why should you turn around the world?
Whom would you be searching for?
A sabah meltemi, bir iyilik et,
Aşk hikâyemi o Ay yüzlüye anlat.
Hayır, hayır, yanıldım.
Onu bulursan, artık ne diye dünyanın çevresini
dolaşmaya devam edeceksin?
Y 217-166 1980 2172
‫اى باطــل! از حــق نگريــزى چــه كنى؟‬
‫وى زَهْ ــر! بجــز تلخى و تيزى چه كنى؟‬
‫ ُم ِنكر چو خرى‬،‫عشق �آ ِب حيات �آمد و‬
‫اى خر! تو در �آب در نميزى چه كنى؟‬
O wrong one! What can you do except run from
the truth? O poison! What do you have except
bitterness?
Love is the fountain of youth.
The one who doesn’t believe in Love is like a donkey.
O donkey!
You have fallen into the water.
What can you do except dirty the water.
Ey yanlış! Sen doğrudan kaçmaz da ne yaparsın?
Ey zehir! Senin acılık ve keskinlikten başka neyin var?
Aşk, bengisudur.
Aşka inanmayan da eşek gibidir.
Ey eşek, sen suyun içine girmişsin, suyu kirletmekten
başka ne yaparsın?
Y --- 1901 2093
423
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى بــاده! تــو باشــى كــه همــه داد كنى‬
‫صــد بنــده بــه يــك َصبــوح �آزاد كنــى‬
‫چشمم به تو روشنست همچون خورشيد‬
‫هــم در تــو گريــزم كــه تــوام شــاد كنى‬
O wine, you are a commandant who helps
everyone.
You free hundreds of slaves with morning wine.
When I am with you, my eyes shine like the sun.
You are the One who makes me happy.
Ey şarap! Sen herkesin yardımına koşan bir ku-
mandansın.
Bir sabah şarabı ile yüzlerce köleyi birden âzâd
edersin.
Gözüm, seninle güneş gibi parlar.
Ben, sana kaçarım.
Zira beni sevindiren, neş’elendiren sensin.
Y --- 1892 2084
‫بــاغ خــدا! كــه ُپر ُبــت و ُپر ُحورى‬
ِ ‫اى‬
‫چشــم خلايــق اين‌چنين چــون دُورى‬ِ ‫از‬
‫مــى منصــورى‬
ِ ‫اى دل! نچشــيده‌اى‬
‫ معــذورى‬،‫گــر منكــ ِر �آن بــاغ شــدى‬
O God’s garden filled with beauties and houries like
You,
Why can’t the eyes of people see You?
O heart, you haven’t had a taste of the wine of
Mansur.*
You are excused for denying that Gardener.
*Hallaj Mansur. Famous Mystic who was killed in 922
because of his beliefs.
Ey Allah’ın bağı, bahçesi!
Sen güzellerle, hurilerle dolu iken, nasıl oluyor da hal-
kın gözü Seni görmüyor?
Nasıl oluyor da Sen halktan bu kadar uzak kalıyorsun?
Ey gönül! Sen Mansûr şarabını tatmamışsın, bu sebeple
sen o bağı, bahçeyi inkâr edersen mazursun.
Y --- 1785 1978

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بانــگ َربــاب از كجــا مى‌�آيــى؟‬
ِ ‫اى‬
‫ُپــر �آتــش و ُپــر فتنــه و ُپــر غوغايــى‬
‫پيــك �آن صحرايــى‬
ِ ،‫جاســوس دلــى و‬ِ
‫ هــر چــه مى‌فرمايــى‬،‫اســرا ِر دلســت‬
O sound of the rebab, where are you coming
from?
You are full of fire, fights, and instigations.
You are the spy of the heart, informer of that
plain.
You speak the secrets of o ur heart.
Ey rebap sesi! Nereden geliyorsun? Ateşlerle, fitne-
lerle, kavgalarla dopdolusun.
Gönül casususun, o ovanın habercisisin.
Ne buyurursan hepsi de gönül sırlarıdır.
Y 217-165 1945 2137
‫اى ُپــر ز جفــا چنــد كنــى َطــ ّرارى؟‬
‫پنهــان چــه كنــى �آنچه بــه باطــن دارى‬
‫بيــرون و درون هــزار ُمشــ ِرف دارى‬
‫فريــاد كنــان همــه كــه جــو مــى‌كارى‬
O one who is full of cruelties and torments,
You are trying to hide your feelings. How long
will this last?
You have thousands of witnesses inside and
outside of you.
They say, “If you sowed barley, you can’t harvest
wheat.”
Ey işi gücü eziyet ve cefa olan, duygularını neden
gizlersin?
İçinde, dışında binlerce gözcü var.
Hepsi de sana “arpa eken buğday biçemez” diyor-
lar.
Y 200-26 1753 1950
424
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ ره مى‌طلبــى‬،‫اى بــر ســ ِر ره نشســته‬
‫ مــه مى‌طلبــى‬،‫خرمــن مــه فتــاده‬
ِ ‫در‬
‫يوســف ُحســن‬
ِ ‫در چــا ِه َزنَخــدان چنان‬
‫ يوســف َچــ ْه مى‌طلبى‬،‫خــود َد ْلــو تويى‬
O one who sits on the main road and is still
searching for a road,
You are in the halo of the moon, but are still
looking for the moon.
There is such a beautiful Joseph at the bottom of
the well,
And you are the bucket. Yet, you are seeking the
well and Joseph.
Ey yolun başında durup da yol arayan, Ayın
hâlesinde Ay arayan.
Çenesindeki gamzede böyle bir güzel Yusuf var-
ken, sen kuyuya düşen Yusuf ’u arıyorsun.
Yusuf ’u kuyudan çıkaracak kova da sensin.
Y 202-39 1669 1863
‫اى ُپــر ز جفــا! چنــد ازيــن َطــ ّرارى؟‬
‫ظاهــر نكنــى �آنچــه بــه باطــن دارى‬
‫خــط وفــاىِ مــا بــر دارى‬
ِ ‫گــر ســر ز‬
‫واقــف ِن َيــم از ضميــ ِر دل پنــدارى؟‬
O charmer who is full of cruelty, how long will
this cunning, these deceits last?
How long will you keep your thoughts and
feelings inside?
Do you think I do not know your disloyalty to
me? Do you think I don’t know your heart?
Ey cefâlarla dolu dilber! Bu kurnazlıklar, bu hileler
niceye dek sürecek?
İçindeki duyguları, düşünceleri, ne zamana kadar
saklayacak, açığa vurmayacaksın?
Bana karşı olan vefâsızlığını anlamaz mıyım?
Sen, beni gönlünün içindekilerini bilmez mi sanı-
yorsun?
Y --- 1755 1948

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى تُــرك! چــرا به زلف چــون هندويى؟‬
‫‌خــط ُپرچيــن مويــى‬
ِ ‫‌رخ زنگى‬
ِ ‫ُرومــى‬
‫نتــوان دلِ خــود را بــه خطــا گــم كردن‬
‫ترســم كــه تــو تُركــى و به تُركــى گويى‬
O Beautiful Beloved, with your hair you resemble
an Indian beauty.
With your cheeks you look Greek. Your curly hair
reminds me of an Ethiopian beauty.
No one loses his heart by mistake, but my heart will
be lost with you, and I am afraid you are a Turk.
Ey güzel sevgili! Neden saçlarınla Hind dilberleri gi-
bisin?
Yanağın Rum güzellerine benziyor.
Saçlarının kıvrım kıvnm oluşu da Habeş güzellerini
hatırlatıyor, insan yanlışlıkla kendi gönlünü kaybet-
mez.
Ancak seninle gönül kaybolur.
Korkarım ki sen Türksün ve Türkçe konuşuyorsun.
Y --- 1978 2170
‫ــم ســپيد در صحرايــى‬ ِ ‫اى چــون عَ َل‬
‫رحمــت در رســيده از بالايــى‬ ِ ‫اى‬
‫هــوس تــو مى‌پــزم حلوايــى‬
ِ ‫مــن در‬
‫‌صــورت ســودايى‬
ِ ‫حلــوا بنگــر به‬
O one who is like a white banner waving high on
the plain,
O Beautiful Being who says mercy comes from
loneliness and beyond,
Don’t let the sweet imagination of your desire
make fall the shape of Love.
Ey sahradaki beyaz sancak gibi salınan güzel var-
lık!
Ey yücelerden, ötelerden gelen rahmet.
Ben senin arzunla tatlı hayallere dalıyorum, tatlılar
pişiriyorum.
Sevda suretinde pişirilmiş tatlıya bak.
Y --- 1953 2145
425
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــم بلنــد در صحرايــى‬ ِ ‫اى چــون عَ َل‬
َ ‫ــك ِر ِش‬
‫ــگ ْرف در حلوايــى‬ َ ‫وى چــون ِش‬
‫زان مى‌ترســم كــه َبــد رگ و َبدرايــى‬
‫در مغــ ِز تــو افكنــد دگــر ســودايى‬
O Beautiful Beloved, O One who is as tall as the
banner on the plain,
The being who is as sweet as sugar in halva,*
I’m afraid that you think badly of me, will make
a wrong decision, And fall in love with someone
else.
*Sweetmeat.
Ey sahrada yükselen sancak gibi uzun boylu güzel
sevgili!
Ey helvadaki şeker gibi tatlı varlık.
Korkuyorum ki benim için kötü düşünür, yanlış
kararlar verir ve başka birinin sevdasına düşersin.
Y --- 1952 2144
‫اى خواجــه! چــرا بــى َپرو بالــم كردى؟‬
‫بــر بــوىِ ثــواب در َوبالــم كــردى‬
‫از توبــرۀ تــو َجــو ندزديــدم مــن‬
‫از بهــ ِر چــه ُجــرم در ُجوالــم كــردى؟‬
Why did You leave me helpless?
Why did You make me sin when I was wishing to
do a good deed?
Surely, I didn’t steal barley from Your sack.
Why did you put Your soul in a sack?
Efendi, neden beni kolsuz ve kanatsız bıraktın?
Bir sevap işlemek isterken neden beni günaha sok-
tun.
Ben, senin torbandan arpa çalmadığım halde ne
diye beni çuvala koydun?
Y --- 1710 1904

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى خواجــه ز هــر خيــال ُپــر بــاد شــوى‬
‫وز هيــچ تُــ ُرش َگــردى و دلشــاد شــوى‬
‫ديــدم كــه در �آتشــى و بگذاشــتمت‬
‫تــا پختــه و تــا زيــرك و ُاســتاد شــوى‬
O one who is fond of wealth and possessions,
You are excited by your imagination,
Become happy or unhappy over nothing.
I saw you in the fire.
I will leave you there to cook and mature.
Bir hiçten öfkelenip, bir hiçten seviniyorsun.
Ey efendi, seni kendi haline bıraktım.
Bu ateşte pişmen lazım ki olgunlaşasın, usta ola-
sın.
Y 201-32 1923 2115
‫عشــق خــود بيــدارى‬
ِ ‫اى داده مــرا چــو‬
‫وى شــمع ميــانِ ايــن جهــانِ تــارى‬
‫مــن چنگــم و تــو زخمــه فــرو نگــذارى‬
‫وانگــه گويى بس اســت تا كــى زارى؟‬
O One who keeps me awake with Love,
O One who is the light in the darkness of this
life,
I am a harp in Your hand.
You keep striking me with the plectrum, asking,
“Why do you cry?”
Beni aşkla uykusuz bırakan, bu dünya karanlığın-
da bir nur gibi parlayan.
Ben bir çengim, sen elindeki mızrabınla vuruyor-
sun.
Ve bana “Artık yeter diyorsun”,
“Ne vakte kadar ağlayıp duracaksın?”
Y 199-17 1748 1941
426
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ بيــدارى‬،‫اى داده مــرا بــه خــواب در‬
‫�آســان شــده در دلــم همــه دشــوارى‬
‫ظلمــت جهــل و كفــر َرســتم بــارى‬
ِ ‫از‬
‫چــون دانســتم كــه عا ِلــم الاســرارى‬
O One who keeps me awake in my sleep!
All the troubles in my heart ceased When I
learned that You are the only One who knows
the secrets.
Now, I am freed from the darkness of ignorance
and blasphemy.
Ey bana uykuda uyanıklık veren; Gönlümdeki
güçlükler kolaylaştı. Senin bütün sırları bildiğini
anlayınca; Bilgisizlik, kâfirlik karanlığından kur-
tuldum.
Y 199-20 1749 1942
‫اى دا ِم هــزار فتنــه و َطــ ّرارى‬
‫ كه چه فتنه‌ها كه در ســر دارى‬،‫يا رب‬
‫اى �آ ِب حيــات اگر جهان ســنگ شــود‬
‫َوال َّلــه كــه چــو �آســياش در چــرخ �آرى‬
O one who is a snare of a thousand deceits and
instigations,
God knows how many mischiefs are in your
head.
O water of life, if the world turns into stone,
You will be turning it like a millstone.
Ey binlerce fitnenin, hilenin tuzağı.
Allah bilir başında ne fitneler var?
Ey Ab-ı hayat, dünya taş kesilse, değirmen taşı gibi
fır döndürürsün onu.
Y 199-18 1756 1949

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ بگشــاده درى‬،‫اى در دلِ مــن نشســته‬
‫ كو دگرى؟‬،‫چــون تــو دگرى نجويــم و‬
‫ دفعى گفت‬،‫بــا هر كــه ز دل دمى زدم‬
‫تــو دفــع مــده كه نيســت از تــو گذرى‬
O One who opens the door of my heart and stays
there,
I am not looking for anyone but You.
Once, the one expelled from my heart said to
me,
“Who could He get in your heart when He stays
there?”
Ey gönlümün kapısını açıp içinde oturan, orada
Senden başkasını aramam.
Zaten Senden başkası mı var?
Gönlümden kovduğum birisi dedi ki:
“O varken oraya kim girebilir?”
Y 200-25 1774 1967
‫دشــمن جان و جانِ شيرين كه تويى‬ ِ ‫اى‬
‫نــو ِر موســى و ُطــو ِر ســينين كــه تويــى‬
‫وى دوست كه زَهره نيست جان را هرگز‬
‫تــا نــام َبــ َرد از تــو بــه تعييــن كــه تويــى‬
O dearest friend who is a mortal enemy
sometimes and my sweet soul at others,
You are the Divine light of Moses and, at the
same time, you are Mount Sinai.
My soul doesn’t have the courage to mention
your name or anyone else’s.
Ey hem can düşmanı hem tatlı can olan aziz Dost!
Sen hem Mûsâ’nın gözler kamaştıran nûrusun,
hem Tûr-i Sînâ’sın.
Ey Dost! Seni, Sen olarak adını anmaya, hakikatini
söylemeye canda asla yürek yoktur.
Kimsenin bunu söylemeğe gücü yetmez.
Y --- 1920 2112
427
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى در دلِ هــر كســى ز مهــرت تابــى‬
‫وى از تــو تض ّرعــى بــه هــر محرابــى‬
‫جاويــد شــبى بايــد و خــوش مهتابــى‬
‫تــا بــا تــو غمــى بگويــم از هــر بابــى‬
There is a spark and warmth from Your Love in everyone’s
heart. Your trace, the tears of Your longing are in every prayer
niche and altar. I need a long night and nice moonlight to
tell You about all my troubles and sufferings from Love. A
Handmritte n copy ofthis aaspiciom Divan was started the
second day of Shevval (10th month ofArabic calendar) in
768. It was finished the first day of Rebiulahir (4th month
of Arabic calendar) in 770 by the son of Osman, Mevlevi
Hasan, who needs God’s compassion. With the help of
God, it mas compared and corrected.
Herkesin gönlünde. Senin sevginden bir parlaklık, bir ateş var A
efendim, her mihrapta Senden bir iz. Sana bir yalvarış var. Sonu
gelmez bir gece, hoş bir Ay ışığı gerek ki her yoldan bir gam an-
latayım, bir dert söyleyeyim Sana. Bu kutlu dîvân nüshasının
yazılmasına, yedi yüz altmış sekiz yılı Şevval ayının ikinci günü
başlandı; yedi yüz yetmiş yılı Rebîulâhırının ilk günü Tanrı rah-
metine muhtaç güçsüz, arık kul Osman oğlu Mevlevi Hasan tara-
fından. Tanrı yardımıyla tamamlandı; karşılaştırıldı, doğrultuldu.
Y 219-186 1665 1859
‫اى دل تــو بديــن مفلســى و ُرســوايى‬
‫انصــاف بده كه عشــق را چون شــايى؟‬
‫ تــرا �آبــى نــى‬،‫تــش تيزســت‬
ِ ‫عشــق �آ‬
‫ چــه بــاد مى‌پيمايــى؟‬،‫خاكــت بــر ســر‬
O heart, since you are so broken, so disgraced,
Be fair. How can you deserve Love?
Love is a fire; it burns. You don’t have even a
drop of water.
Come to your senses; You are just dreaming.
Ey gönül! Sende bu müflislik, bu rezillik varken in-
saf et, aşka nerden lâyık olacaksın?
Aşk, yakıcı bir ateştir.
Sendeyse bir yudum su yok.
Kendine gel, sen hayal peşindesin.
Y 216-163 1966 2158

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ اگــر تــو مــردى‬،‫اى دل تــو و در ِد او‬
‫جــان بندۀ توســت اگر تــو صاح ْبدردى‬
‫دولــت صاف را به يك َجو نخرى‬ ِ ‫صــد‬
‫دســت دَردش خوردى‬ ِ ‫گر يك دُردى ز‬
O heart, you and His trouble are here; That is
enough for you.
If you have fallen into the trouble of Love, the
soul is a servant and slave for you.
After you drink a glass of wine from His hand, you
won’t give a dime for thousands of kingdoms.
Ey gönül! Bir sen, bir de O’nun derdi var. İnsansan,
bu lütuf da yeter sana.
Aşk derdine düşersen, can sana kul köle olur.
O’nun elinden bir kadeh tortulu şarap içsen, senin
gözünde yüzlerce büyük, şatafatlı devlet, bir arpa
tanesine bile değmez
Y 200-23 1725 1918
‫اى دل! چه حديث و ماجرا مى‌جويى؟‬
‫ ار مــرا مى‌جويــى‬،‫مــن بــا تــوام اى دل‬
‫ كــرا مى‌جويــى؟‬،‫ور زانكــه نديــده‌اى‬
‫ چــرا مى‌جويــى؟‬،‫ور زانكــه بديــده‌اى‬
O heart, what kind of words, what kind of
adventure are you looking for? O heart, if you
are looking for me, I am with you. If you haven’t
seen me, why are you looking for me? How can
you search for the unknown, the unseen? If you
have seen me, why are you looking for me?
Ey gönül! Ne gibi söz, ne gibi macera arıyorsun?
Ey gönül! Eğer beni arıyorsan, ben seninle berabe-
rim.
Sen kimi arıyorsun?
Eğer görmedinse, beni ne diye arıyorsun?
Görülemeyen, bilinemeyen hiç aranır mı?
Eğer beni gördünse, niçin arıyorsun?
Y --- 1975 2167
428
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى دل! چــو وصــالِ يــار ديــدى حالــى‬
‫در پــاىِ غمــش بميــر تــا كــى نالــى؟‬
‫شرطســت چــو �آفتــاب رخ بنمايــد‬
‫ بكشــندش حالــى‬،‫گــر شــمع نميــرد‬
O heart, since you have reached the Union of the
Beloved, Don’t wane.
Throw away the feet of this sorrow. Die there.
When the sun rises and shows a sunny face,
If the candle is still burning, they put it out.
Ey gönül! Mademki Sevgilinin vuslatına erdin,
O’na kavuştun, artık O’nun gamının ayağına ken-
dini at, orada öl.
Ne vakte kadar inleyip duracaksın?
Güneş bütün ihtişamıyla doğup da parlak yüzünü
gösterince, mum eğer sönmemişse, onu hemen
söndürürler.
Y --- 1840 2033
‫اى دل! هــر دم چــو خــاك بر باد شــوى‬
‫كف غم نهى و دلشــاد شــوى‬ ِ ‫جــان بــر‬
‫ايــن بــار در �آتشــى و بگذاشــتمت‬
‫باشــد كــه دريــن واقعــه ُاســتاد شــوى‬
O heart, you are under foot, ruined all the time.
You leave your soul to sorrow and get pleasure
from sorrow.
This time, you have fallen into the fire and I have
left you.
Maybe you will become a master by burning.
Ey gönül! Sen her an toprak gibi ayaklar altında
çiğneniyor, perişan oluyorsun. Canını, gama bıra-
kıyor, ona teslim ediyorsun da böylece gamla neşe-
leniyorsun. Bu kez ateşe düştün, seni bıraktım.
Belki yanarak, yakılarak erenler katına ulaşacak-
sın.
Y --- 1922 2114

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫اى دوست! به هر سخن د ِر جنگ زنى‬
‫صــد تيــ ِر جفــا بريــن دلِ تنــگ زنــى‬
‫ دگر كس ز ِر سرخ‬،‫چشم تو من ِم َسم‬ِ ‫در‬
‫ چــو بــر ســنگ زنــى‬،‫فــردا بنمايمــت‬
O friend, you got mad at everything
I said.
You threw hundreds arrows of torment at my
little heart.
For you, I am ordinary copper, while others are
red gold.
Tomorrow, time will show you who is what.
Ey dost! Her sözden öfkeleniyor, savaş çıkarıyor-
sun.
Şu daracık gönlüme, yüzlerce cefa oku atıyorsun.
Senin gözünde, ben bakırım, başkası kırmızı altın.
Yarın, mihenk taşıma vurulunca, kimin ne olduğu
ortaya çıkar.
Y --- 1884 2076
‫اى دوســت! تــو را رســد اگــر نــاز كنى‬
‫ بــاز دمــى ســاز كنــى‬،‫نــا ســاز شــوى‬
‫زان مى‌ترســم د ِر جفــا بــاز كنــى‬
‫ بهانــه �آغــاز كنــى‬،‫مكــر انديشــى‬
O friend, if you are coy, then the coyness will
turn around, and they will be coy with you.
If you go separately from them, they will do the
same to you.
I am afraid that if you open the door of torment,
you will again think of deceit and excuses.
Ey dost! Eğer sen nâz edersen, bu nâz döner dolaşır
yine sana gelir, sana da nâz ederler.
Eğer uyuşur, uzlaşırsan, seninle de uyuşur, uzlaşır-
lar. Ben, senin cefa kapısını tekrar açmandan kor-
kuyorum.
Korkuyorum ki yine hileler düşünürsün, tekrar
bahaneler aramaya başlarsın.
Y --- 1894 2086
429
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫حق �آن‌كه جان را جانى‬
ِّ ‫اى دوست! به‬
‫ برخوانى‬،‫چــون نامــۀ من بــه تــو رســد‬
‫از ُبوال َع َجبــى نامــۀ مــن ندرانــى‬
‫خــراب مــن مى‌دانــى‬
ِ ِ‫چــون حــالِ دل‬
O loved one, for the sake of the Beloved,
When you receive my letter, read it.
I would be surprised if you didn’t tear it up,
Because you already know the condition of my
ruined heart.
Ey dost! Canların canı olan o Sevgili hakkı için,
mektubum sana ulaşınca aç, onu oku.
Eğer mektubumu yırtmazsan, buna şaşar kalırım.
Çünkü, sen şu harap gönlümün hâlini biliyorsun.
Y --- 1861 2054
‫اى دوست ز من طمع مكن غمخوارى‬
‫جز مســتى و جز َشــ ْنگى و جز خَ ّمارى‬
‫مــا را چــو خــدا بــراىِ ايــن �آوردســت‬
‫دشــمن هشــيارى‬
ِ ‫ و‬،‫خصــم ِخ َرديــم‬
ِ
My friend, don’t expect anything but wine and
drunkenness from me.
I am not oppressed by sorrow.
I am an enemy of reason and sobriety.
God brought me here for that reason.
Ey dost! Bende gam, keder arama.
Benim işim neşe, şarap içme, sarhoşluktur.
Bizi Allah bunun için yarattı.
Aklın ve ayıklığın düşmanıyız.
Y 200-22 1763 1956
 430

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى ديــده! تــو از گريه زبون مى نشــوى‬ ‫پيــش َكــر زنــى َط ْن ُبورى‬
ِ ‫اى حيــف كــه‬
‫اى دل! تو ازين واقعه خون مى نشــوى‬ ‫يــا يوســف همخانــه شــود بــا كــورى‬
‫قالب من‬
ِ ‫اى جان! چو به لب رسيدى از‬ ‫دهــن رنجــورى‬ ِ ‫يــا قنــد نهــى در‬
‫�آخر به چه خوشــدلى برون مى نشــوى؟‬ ‫يــا جفــت شــود مخ ّنثــى بــا ُحــورى‬
O eye, don’t you get ruined by crying? It is a pity to play the tambour* for someone
O heart, don’t you cry blood because of this deaf
business? O soul, aren’t you happy to get out Or to lock up the fair Joseph in the house of the
from the dungeon of flesh? blind.
Aren’t you happy when you get out from my It is a pity to give sugar to a diabetic. Or to make
body to reach Soul? a houri mate with someone gay.
*String instrument.
Ey göz! Sen çok ağlamaktan harab olmuyor mu-
sun? Yazıktır, sağıra tambur çalman.
Ey gönül! Sen bu aşk nedeniyle kan ağlamıyor mu- Yazıktır, bir körle Yusuf ’u aynı eve koyman.
sun? Yazıktır, şeker hastasına şeker vermen;
Ey can! Sen de, son nefesimde, bedenimden çıkıp Kadın huylu bir nâmerdin bir hûrî ile birleşmesi
dudağıma geldiğin zaman, ten zindanından kurtu- yazıktır.
lacağın için mutlu oluyor musun?

Y --- 1933 2125 Y 200-24 1784 1977

‫اى ُروىِ تــرا پيشــه جهــان �آرايــى‬ ‫اى ســاقى! از �آن بــاده كــه ا ّول دادى‬
‫زلــف تــو را قاعــده عنبرســايى‬
ِ ‫وى‬ ‫ بيفــزا شــادى‬،‫رطلــى دو در انــداز و‬
‫ــح ِر تــرا �آن شــايد‬
ْ ‫�آن سلســلۀ ِس‬ ‫يــا چاشــنيى از �آن نبايســت نمــود‬
‫ مى‌خايى‬،‫‌كنــى و‬ َ ‫ِكــش مى‬
َ ‫‌گــزى و مى‬ ‫يا مست و خراب كن چو سر بگشادى‬
O my Beauty whose face adorns the world, Cupbearer, give us two more cups of the wine
Scattering musk, crushing ambergris are You first served us,
customs of Your hair. So our joys will increase.
Their threads are the chalns of spells. Either give us none at all Or serve us one after
It is proper for you: bite them, chew them, pull the other and make us drunk.
them out by their roots.
Ey sâkî! O ilk verdiğin şaraptan iki büyük kadeh
Ey yüzünün san’atı, işi gücü dünyayı süslemek olan daha ver de neş’emizi artır.
güzel! Ya ondan tattırmasaydın yahut mademki tattırdın,
Saçlarının âdeti amberler ezmek, miskler saçmak- kana kana içir de, bari büsbütün sarhoş et.
tır.
O saçlar, senin büyü zincirindir.
Onlarla ısırıp kökünden sökersin, çiğner ezersin.
Onlara bu yaraşır.

Y 217-167 1951 2143 Y --- 1693 1887


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ســاقى جــان! كــه َســرد ِه ا ّيامــى‬
ِ ‫اى‬
‫خســتۀ بى‌�آرامــى‬ ِ‫�آرا ِم دل‬
‫مســتانِ تــو امــروز همــه مخمورنــد‬
‫�آخــر بــه تــو بازگــردد ايــن بدنامــى‬
O Soul’s Cupbearer, You are filling the glass of
days, offering one by one.
Everyone is drunk from one of those glasses.
In the end, this bad reputation will come back
to you.
Ey can sâkîsi! Sen günlerin şarap kadehi gibisin,
doldurup, doldurup bize sunuyorsun.
Bugün, senin kadehinden içip sarhoş olanların
hepsi mahmurdur.
Bu adın kötüye çıkması, dönüp dolaşıp yine sana
gelecektir.
Y --- 1847 2040
‫شــاخ گلــى كــه از صبــا مى‌رنجــى‬
ِ ‫اى‬
‫ پــس چرا مى‌رنجى؟‬،‫ور زانكــه گلى تو‬
‫�آ ِخــر نــه صبــا مشــاطۀ گل باشــد؟‬
‫لطف خــدا مى‌رنجى‬
ِ ‫ايــن طرفــه كــه از‬
O rose branch that is bruised by the early
morning breeze.
How could you be bruised from such a light
breeze? In fact, this breeze will comb your hair
and adorn you. It’s surprising that you are hurt
by God’s Blessing.
Ey seher rüzgârından incinen gül dalı! Mademki
sen bir gülsün, çok hafif esen seher rüzgârından ne
diye inciniyorsun?
Aslında, bu rüzgâr güllere çeki düzen verir.
Onların saçlarını tarar, onları süsler.
Şaşılacak şey şu ki sen Allah’ın lütfundan, ihsanın-
dan inciniyorsun.
Y --- 1686 1880
431
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ اندر سببى‬،‫ سبب اندر ســبب‬،‫اى ســر‬
‫ اندر عجبى‬،‫وى تن عجب اندر عجب‬
‫ اندر طلبى‬،‫ طلــب انــدر طلب‬،‫وى دل‬
‫ اندر طربى‬،‫ طرب اندر طرب‬،‫وى جان‬
O head, you are the reason among reasons.
O flesh, you are the stranger among strangers.
O heart, you are the desire among desires.
O soul, you are the joy among joys.
Ey baş! Sen sebep içinde sebep, sebep içinde se-
bepsin.
Ey ten! Sen acayiplik içinde acayiplik, acayiplik
içinde acayipliksin.
Ey gönül! Sen, istek içinde istek, istek içinde istek-
sin.
Ey can! Sen de sevinç içinde sevinç, sevinç içinde
sevinçtesin.
Y --- 1668 1862
‫اى شــادى را ز تــو هــزاران شــادى‬
‫وز تــو بــه خرابــات هــزار �آبــادى‬
‫و�آن سر ِو چمن را كه كمين بندۀ توست‬
‫از خدمتــت �آزاد و هــزار �آزادى‬
You are adding thousands of new delights to
joy.
You are bringing prosperity even to the ruins.
After serving You, Your ıvorthless servant, the
cypress, has become free;
Its head is reaching the sky.
Sen neşeye, neşe katarsın.
Yıkık gönülleri şenlendirir, onarırsın.
Senin en değersiz kulun olan selvi,
Sana hizmet ettiğinden, azat oldu göğe yükseldi.
Y 201-29 1697 1891
 432

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى شــمع! تــو صوفى‌صفتــى پنــدارى‬
‫اهل صفا مى‌دارى‬
ِ ‫كين شــش صفت از‬
‫شــبخيزى و نــو ِر چهــره و زردىِ ُروى‬
‫اشــك ديــده و بيــدارى‬
ِ ‫ســو ِز دل و‬
O candle, you have all the qualities of a Sufi!
I think you got these six habits from the Ones
who have attained:
Staying awake all night long and having tears in
your eyes,
Divine light, a pale face, a burning heart, and an
alert mind.
Ey mum! Sende Sufî huyları var.
Sanırım ki şu altı huyunu, erenlerden almışsın:
Geceyi uyanık geçirmek, yüzü nurlu olmak, beti
benzi sararmak, gönül yanışı, gözyaşı, kalp uyanık-
lığı.
‫اى صاف كه بى‌سوز و حنين مى‌گردى‬
‫بنشــين و مگــرد اگــر چنيــن مى‌گــردى‬
‫جانــا! ز طلــب هــر دو قــدم ريش شــده‬
‫تــو بــر قــدم بازپســين مى‌گــردى‬
O naive one, O novice, why must you turn like
that?
Stop and sit down.
O Beloved, I have walked so much looking for
You that my feet have gotten sore.
From now on, You turn and come to me.
Ey saf ve acemi kişi! Niçin böyle dönüyorsun?
Eğer, böyle döneceksen otur, dönme.
Ey sevgili! Seni aramak yolunda, o kadar yürüdüm
ki iki ayağım yara içinde kaldı. Bundan sonra sen,
ayağını geriye çevir, bana doğru gel.

Y 219-184 1747 1940 Y --- 1724 1917

‫طالــب دنيــا تــو يكــى مــزدورى‬ ِ ‫اى‬ ‫عالــم حيرانــى‬

‫عاشــق خُ ْلــد ازيــن حقيقــت دُورى‬
ِ ‫وى‬
‫وى شــاد بــه هــر دو عا َلــم از بيخبــرى‬
‫ معــذورى‬،‫شــادىِّ غمــش نديــده‌اى‬
O one who wants the world, you are a day laborer.
O one who dreams of heaven, you are far from
the Truth.
O one who enjoys both worlds because of
ignorance, you haven’t tasted the pleasure of His
sorrow. You are excused.
Ey dünyayı isteyen! Sen bir günlük işçisin. Ey cen-
net âşığı!
Sen de gerçeklerden uzaksın.
Ey habersizliğinden ötürü, iki âlemle de sevinen,
neşelenen!
Sen de dostun kederindeki zevki tatmamışsın, ma-
zursun.
ِ ‫عيــن‬
ِ ‫عشــق تــو‬
ِ ‫اى‬
‫ســرمايۀ ســوداىِ تــو ســرگردانى‬
‫حــالِ دلِ مــن ســوخته تــا كى پرســى؟‬
‫ كــه بِــ ْه زمــن مى‌دانى‬،‫چــون مى‌دانــى‬
O One whose Love is the world of wonders,
The essence of our love is the ignorance of what
to do in front of You.
How long will You continue asking about my
burnt and ruined heart
Ey Aşk! Sen ayniyle hayranlık âlemisin. Sana olan
sevginin sermayesi, sana karşı ne yapacağını bil-
memektedir.
Ben yanık gönlümün halini, daha ne zamana ka-
dar sorup duracağım?
Biliyorum ki Sen bunu benden daha iyi biliyor-
sun.

Y 201-36 1788 1981 Y 200-21 1873 2066


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ به جــان مى‌ارزى‬،‫قاصــد جــانِ من‬
ِ ‫اى‬
‫جان خود چه ُب َود؟ هر دو جهان مى‌ارزى‬
‫ �آن نــدارد بى‌تــو‬،‫عالــم كهنــه‬
ِ ‫ايــن‬
‫�آن از تــو طلــب كنــم كــه �آن مــى‌ارزى‬
O one who is intent on my life, you are certainly
worth my life.
What is life when You deserve both worlds?
There is nothing in this old world! And, because
I beg to You for everything, You deserve
everything.
Ey benim canımı isteyen! Cana değersin. Can da
nedir ki?
İki dünyaya da değersin.
Şu köhne dünyanın sensiz bir şeyi yoktur.
Her şeyi senden isteyeyim.
Sen her şeye değersin.
Y 202-37 1795
‫لطف گ ْل ِســتان مى‌خندى؟‬
ِ ‫اى گل تو ز‬
‫عشق بلبلان مى‌خندى؟‬ ِ ‫يا از د ِم‬
‫رخ معشــوق نهــان مى‌خنــدى؟‬ ِ ‫يــا در‬
‫ از �آن مى‌خنــدى‬،‫چيزيــت بــدو مانــد‬
O rose, You smile to either the beauty of the rose
garden or to the song of the nightingale.
You smile like the rose on the cheek of that secret
Beloved.
You must have something that resembles Him,
And that’s why You are smiling.
Ey gül! Gül bahçesinin güzelliğinden mi gülümsü-
yorsun?
Yoksa bülbülün aşk nağmelerinden mi?
Gizli Sevgilinin yanağında güller gibi açıldın.
Sende ondan bir şey var ki gülümsüyorsun.
Y 201-31 1727
433
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى هيــز ِم تَــر! خشــك نگــردى روزى؟‬
‫تــش دل ســوزى‬ِ ‫تــا در تــو فتــد ز �آ‬
‫ تــو بى‌دلســوزى‬،‫تــا خرقــۀ تــن درى‬
‫عشــق‌�آموزى ز جــانِ عشــق �آمــوزى‬
Before you are cooked in the flames of your
heart,
You are nothing but wet kindling.
Unless you tear the body’s cloak,
The flames of Love cannot be your mentor.
Ey yaş odun! Günün birinde kurumayacak mısın?
Kuru ki sana gönül ateşinden bir yanma gelsin, içi-
ne bir ateş düşsün.
Şunu iyi bil ki ten hırkasını yakmadan, içine aşk
ateşi düşmez.
Ten hırkasını yakınca, candan aşk öğrenirsin, aşk.
1988 Y --- 1800 1993
‫اى كمتــر مهمان َيــت �آ ِب گرمــى‬
‫لــذ ِت او مســت شــود بى‌شــرمى‬ ّ ‫كــز‬
‫خالــق گردون به خــودم مهمان كن‬ ِ ‫اى‬
‫گــردون بــه كجــا بــرد؟ بــه �آ ِب گرمــى‬
O Gracious One, even the most worthless of
your guests receive a couple of drops of warm
water; the pleasure of your water makes even the
immodest drunk.
O Mighty One who created the earth and heaven,
I took refuge in You. Save me. Where will this
warm water take me? To the earth, to the sky?
Ey en değersiz misafiri, birkaç damla sıcak su olan
kişi! Sende bulunan o suyun lezzetinden, utan-
mazlık mest olur.
Ey yeri ve göğü yaratan Allahım!
“Sen, beni kendine konuk et de koru!”. Yoksa, yerler,
gökler, bu sıcak su ile beni nereye kadar götürür?
1920 Y --- 1852 2045
 434

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫زلف چو چوگان دارى‬ ِ !‫گــوى َزنَخ‬

ْ ‫اى‬
‫ابــروىِ چــو قــوس و تيــ ِر مــژگان دارى‬
‫خورشــيد جبين و چهــره چون َم ْه دارى‬
‫ چشــم چو مســتان دارى‬،‫ميگون لبى و‬
O round-chinned Beloved, Your curly hair is
like a cevgeri.* Your eyebrows resemble bows;
Your eyelashes are like arrows.
The sun is your forehead; the bright moon is
your face. You are in the shape of drunk eyes.
*Hockey stick.
‫اى مــاه اگــر چــه روشــن و پرنــورى‬
‫بــت مــن دُورى‬
ِ ِ‫روشــنى ُروى‬
ِ ‫از‬
‫وى نرگــس اگــر چــه تــازه و مخمورى‬
‫ معــذورى‬،‫چشــم ُبتــم نديــده‌اى‬
ِ ،‫َرو‬
O moon, you are bright and full of light.
But, if you saw the gleaming face of my Beloved,
you would be ashamed.
O fresh narcissus, you are drunk.
But, if you have seen my Beloved’s eyes, you are
excused.

Ey top çeneli sevgili! Ey Ay! Her ne kadar nurla parlıyorsan da benim

Çevgen gibi kıvrım kıvrım saçların, yay gibi kaşla- güzelimin yüzündeki aydınlıktan uzaksın.
rın, ok gibi kirpiklerin var. Ey nergis, tazesin, mahmursun, ama sevgilimin
Sen, güneş gibi nurlu bir alna, ay gibi parlak bir gözlerini görmedin, mazursun.
çehreye sahipsin.
Şarap renkli dudakların, sarhoşlar gibi mest gözle-
rin var.

Y --- 1746 1939 Y 201-35 1789 1982

‫اى مــاه بــر �آمــدى و تابــان گشــتى‬ ‫موســى مــا بــه ُطــو ِر ســينا رفتــى‬
ِ ‫اى‬
‫فلــك خويــش خرامــان گشــتى‬ِ ‫ِگــر ِد‬ ‫باطــن مــا رفتــى‬
ِ ‫وز ظاهــ ِر مــا و‬
‫چــون دانســتى برابــ ِر جــان گشــتى‬ ‫تــو ســرد نگشــته‌اى از �آن گرميهــا‬
‫چشم خَ لق پنهان گشتى‬
ِ ‫چون جان زدو‬ ‫چون ســرد شوى كه ســوىِ گرما رفتى؟‬
That moon which was born, If you’re Moses, did you go to Mount Sinai?
ascended, shined, and turned You got tired, inside and out.
around Your sky descended suddenly when it You left us.
felt a soul next to You, Did you tire of Love’s fire?
Then disappeared behind the How could you?
mountains and was concealed from You went to fire.
the people, like a soul.
Ey bizim Mûsâ’mız! Tûr-i Sînâ’ya mı gittin?
Ey yeni doğan Ay! Kendi göğünün Bizim dış yüzümüzden de iç yüzümüzden de bık-
çevresinde, nazlı nazlı dolaştın. tın, usandın, bizi bırakıp gittin?
Canla beraber olduğunu bilince, ansızın Sen, aşkın ateşinden bıktın mı?
aşağı indin, dağlar ardında kayboldun. Nasıl bıkarsın, sen ateşe doğru gittin.
Sen de Can gibi halkın gözünden
saklandın.

Y 200-28 1680 1874 Y --- 1684 1878


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫شــاخ شــكوفه بارگيــرد روزى‬ ِ ‫ايــن‬
‫ويــن بــا ِز طلــب شــكار گيــرد روزى‬
‫مى‌�آيــد و مــى‌ر َود خيالــش بــر تــو‬
‫ قــرار گيــرد روزى‬،‫تــا چنــد ر َود‬
The branch that is full of flowers today will grow
lots of fruits tomorrow.
This falcon of desire will hunt one day. The image
of the Beloved comes and goes now,
But the time will come that it will stay with you.
Bugün çiçeklerle dolu dallar, bir gün olur bol mey-
ve verir.
Şu istek şahini, bir gün olur avını yakalar.
Sevgilinin hayali şimdi gelip gidiyor.
Ancak, bir gün olur sürekli seninle kalır.
Y 202-40 1797 1990
‫اى نســخۀ نامــۀ الهــى كــه تويــى‬
‫وى �آينــۀ جمــالِ شــاهى كــه تويــى‬
‫بيرون ز تو نيست هر چه در عالم‌هست‬
‫در خود بطلب هر �آنچه خواهى كه تويى‬
You are the copy of the Divine book. You are the
mirror of the Sultan’s art, beauty and power.
Everything in the universe is not beyond you.
Whatever you want, ask for from yourself.
Whatever you are looking for, search for within
you.
İlâhî kitabın bir nüshasısın sen.
Evreni yaratanın gücünün, güzelliğinin sanatının
bir aynasısın sen.
Doğada ne varsa senin dışında değil.
Ne istersen kendinden iste, ne arıyorsan kendinde
ara.
Y 200-27 1921 2113
435
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫اى نرگــس بى‌چشــم و دهــن حيرانــى‬
‫در ُروىِ عروســانِ چمــن حيرانــى‬
‫ تــو بــا عروســانِ چمــن‬،‫نــى بــا َغ َل َطــم‬
‫انــدر شــ ِه پوشــيدۀ مــن حيرانــى‬
O narcissus who has no eyes and no mouth,
You became utterly confused by admiring the
beauty of these brides of greenery.
O, no, I made a mistake.
You are admiring my concealed Sultan with the
brides of greenery.
Ey gözsüz, ağızsız nergis! Yeşillik gelinlerine dalıp,
şaşırmış kalmışsın.
Hayır, aldandım, sen yeşillik gelinleriyle beraber
benim gizlenmiş Sultanıma hayransın.
Y 201-33 1874 2067
‫ايــن عرصــه كه عــرض �آن نــدارد طولى‬
‫بگــذار عمارتــش بــه هــر مجهولــى‬
‫پوليست جهان كه قيمتش نيست َجوى‬
‫يــا هســت ِرباطــى كــه َن َيــ ْرزَد پولــى‬
Leave to others that endless job of the
improvement of this earth,
Because this whole world is smaller than a small
coin,
Worth not even a seed of barley Or a ruined
caravanserai,* whose worth is not even that of a
small coin.
*Lodging along a caravan route
Eni boyu belli olmayan bu dünya arsasının imarını
başkalarına bırak.
Dünya bir puldur ki değeri bir arpa etmez.
Bir kervansaray ki bir pula değmez.
Y 218-181 1843 2036
 436

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫اى َن ْفــس عجــب كــه با دلم هم‌ َن َفســى‬
‫مــن بنــدۀ �آن صبــح كــه خندان برســى‬
‫ �آ ِخر چه كسى؟‬،‫اى در دلِ شب چو روز‬
‫هم ِشحنه و دزد و خواجه صد عَ َسسى‬
O self, how did you become a friend of my heart?
I am indebted to the early dawn for your arriving with
a smile. O Beloved who brought the daylight to the
heart of my evening, can you tell me who You are?
You are the thief of hearts and, at the same time, the
head of a hundred uratchmen.
Ey nefs! Gönlümle senin beraber bulunuşuna, gönlüme
sohbet arkadaşı oluşuna şaşılır.
Senin benden, razı olarak güle güle geldiğin o seher vak-
tine ben kulum köleyim.
Ey gecenin gönlünde gündüz gibi yurt edinen sevgili.
Bana söyler misin, sen kimsin?
Hırsıza hem polissin hem de yüzlerce bekçiye sen baş-
sın.
‫ چونــى؟‬،‫اى نــو ِر دل و ديــده و جانــم‬
‫ چونــى؟‬،‫وى �آرزوىِ هــر دو جهانــم‬
‫لعــل تــو چنانــم كــه مپرس‬
ِ ‫‌لــب‬
ِ ‫مــن بى‬
‫ ندانــم چونــى؟‬،‫‌رخ زر ِد مــن‬
ِ ‫تــو بــى‬
O light of my heart, my soul, my eyes, how are
you?
O the one whom I desire in both worlds, how are
you? I am in bad shape from the separation from
your ruby lips.
Don’t ask me! Since you haven’t seen my pale face,
how are you?
Ey gönlümün, canımın, gözümün nuru, nasılsın?
Ey her iki cihanda da arzu ettiğim aziz varlık nasıl-
sın?
Ben senin lâl dudaklarından ayrı düştüğüm için öyle
bir hâldeyim ki hiç sorma.
Ya sen, benim şu sararmış yüzümü görmeyeli nasıl-
sın?

Y 201-30 1817 2010 Y --- 1907 2099

‫اى يــار! گرفتــه‌اى شــراب �آميــزى‬ ‫ ُبــردى‬،‫بــا بيخبــران اگــر نشســتى‬

‫ چــون برخيــزى‬،‫برخيــزد رســتخيز‬
‫مــى ريــز شــراب را كه خــوش مى‌ريزى‬
‫ به چه ُرو بگريزى؟‬،‫عقلا! چو چنين شد‬
Beloved, if you mix the wine with mischief, then
get up and go,
All hell will break loose.
It would be better to pour the wine into the glass;
you do it so well.
Since you are like that, why are you running
away from us?
Ey sevgili! Eğer sen, fitne ile şarabı birbirine karış-
tırırsan, ayağa kalkınca kıyamet kopar.
Şarabı kadehe dök, ne de güzel döküyorsun, akılca
mademki böylesin, neden bizden kaçıyorsun?
‫ ُمــردى‬،‫بــا هشــياران اگــر نشســتى‬
‫َرو صومعــه ســاز همچــو زر در كــوره‬
‫ افســردى‬،‫از كــوره اگــر بــرون شــوى‬
Don’t hang around with the ignorant; you will
be lost on the way.
If you stay with the right ones, you will be
someone.
Go, choose a crucible for your temple-like gold.
If you get out of the crucible, you’ll be frozen.
Bir şeyden haberi olmayanlarla beraber olursan,
yolda kaybolursun.
Akıllılarla beraber olursan, birisi olursun.
Yürü, altın gibi potayı ibadet yurdu edin.
Potadan çıkarsan, donarsın.

Y --- 1808 2001 Y 203-47 1705 1899

 437

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫بــا خنــدۀ بربســته چــرا خرســندى؟‬ ‫بــا دل گفتــم كــه اى دل از نادانــى‬

‫چــون گل بايــد كــه بى‌تك ّلــف خنــدى‬
‫فرقســت ميــانِ عشــق كــز جــان خيــزد‬
‫تــا �آن‌كــه بــه ريســمانْش بر خــود بندى‬
Why are you laughing with your mouth shut?
You should laugh like a rose, careless and free.
Love which jumps from the heart is different
From the love which is choking your neck with
a string.
‫محــروم ز خدمــت كيــى مى‌دانــى‬
‫ تختــه َغ َلــط مى‌خوانى‬:‫دل گفــت مــرا‬
‫ تو سرگردانى‬،‫من لازم خدمتم‬
I asked, “O heart, do you know of vohose service
You have been deprived of because of your
ignorance?”
The heart answered, “You are wrong. I am always
in His service, but you are not.”

Yarım ağız gülüşü ne diye yeter bulursun?
Gül gibi kayıtsız, içten gülmelisin.
Candan gelen hakikî aşk ile
çıkara bağlı aşk arasında elbette fark
vardır.
Gönüle dedim ki: “Ey gönül! Bilgisizlik yüzünden
kimin hizmetinden mahrum kalmışsın, biliyor
musun?”
Gönül der ki: “Sen yanılıyorsun, ben hep O’nun
hizmetindeyim, hizmette baş çeviren asıl sensin.”

Y 202-41 1728 1921 Y 202-43 1865 2058

‫بــا زُهــره و بــا مــاه اگــر انبــازى‬ ‫صورت زردشــت َكشــى‬

ِ ‫صورت دين‬
ِ ‫با‬
‫ اگــر مى‌ســازى‬،‫َرو خانــه ز مــاه ســاز‬ ‫ نخورى نبات و بر ُپشت َكشى‬،‫چون خر‬
‫بامــى كــه به يــك لگد فرو خواهد شــد‬ ‫زشــتى تــرا بنمايــد‬
ِّ ‫گــر �آينــه‬
‫ فــرو انــدازى‬،‫�آن بِــ ْه كــه لگــد زنــى‬ ‫ بــر �آينــه ُمشــت َكشــى‬،‫ديوانــه شــوى‬
If you deserve to play with the planets, Venus or You carry tales of Zarathustra under the pretext
the moon, of religion.
Go to the moon and build a house there. You don’t graze like a donkey, but carry the straw
If a house comes down from a kick, on your back.
It is better to throw out the one who kicked the When the mirror shows your ugliness,
house. You get mad and punch the mirror.

Venüs ile Aya eşsen ve denksen,
Aya yürü ve orada otur.
Bir tekmeyle yıkılacak evde oturmaktan, damı tek-
meleyeni aşağı atman daha iyi olur.
Din sureti altında Zerdüşt’ün inançlarını taşıyor-
sun.
Eşek gibi otlamıyorsun ama otu sırtında taşıyor-
sun.
Ayna, çirkinliğini gösterdi diye deli dîvâne olup ay-
naya yumruk atıyorsun.

Y 202-44 1790 1983 Y 203-46 1825 2018


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــا ق ّلاشــان چــو در نهــادى پايــى‬
‫در عشــق چــو پخت جــانِ تو ســودايى‬
‫رنجــور شــو و بــه هيــچ جايــى مگريــز‬
‫مــى‌دان كــه ازين ســپس نگنجــى جايى‬
When you become the friend of One whose
heart is in God,
Don’t pay attention to people and their
customs.
Your soul will fall into Love’s fire like your fate.
Don’t worry; don’t run away.
And, know this well: from now on, you won’t fit
anywhere.
Kalbi Allah’ta, halka kulak asmayanlarla dost oldu-
ğun için, artık ruhun aşkta bahtın gibi kara sevda-
lara dalar.
Üzülme, hiçbir yere kaçmaya kalkışma.
Bil ki bundan böyle hiçbir yere sığamazsın sen.
Y 217-168 1947 2139
‫بــا مــن تُــ ُرش اســت ُروىِ يــارم َق َــدرى‬
َ ‫شــيرين‌تر از �آن تُــ ُرش نديــدم ِش‬
‫ــكرى‬
‫شــيرينى خويــش‬
ِ َ ‫بيــزار شــود ِش‬
‫ــكر ز‬
‫ــك ِر تُــ ُرش بيابــد خبــرى‬َ ‫گــر زان ِش‬
The Beloved frowned at my face.
I have never seen a sweeter face than that sour
one.
If sugarknewthatsweet bitterness, It would give
up its taste.
Sevgilimin yüzü, bana karşı birazcık ekşi.
Ama ondan daha tatlı bir şeker de görmedim.
Şekerin, o ekşi şekerden bir haberi olsaydı kendi
tatlılığından bezerdi.
Y 203-48 1772 1965
438
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ دل َح َجرى‬،‫ لب ِش َكرى‬،‫بالا شــجرى‬
‫رشــك َپــرى‬
ِ ،‫ ســيم َبــرى‬،‫زنجيرســرى‬
‫ دل ببــرى‬،‫ درنگــرى‬،‫چــون برگــذرى‬
‫ ســخت زيبــا ُص َورى‬،‫چشــمت مرســاد‬
You have a straight stature, sugar lips, and a
stone heart.
Your curly hair resembles a chain; your body is
the color of silver.
Even fairies are envious of you.
When you pass by me, you take my heart with
you. How beautiful you are!
Be saved krom evil ey es.
Fidan boylusun, şeker dudaklısın, taş yüreklisin.
Zincir gibi halka halka saçlı, gümüş bedenli, peri-
ler bile kıskanırlar seni. Uğradığında bir bakışınla,
gönlü alırsın. Kötü göz değmesin sana.
Her yanın güzel, güzelsin, güzel.
Y 203-51 1769 1962
‫با نا اهلان اگر چو جانى باشى‬
‫مــا را چــه زيــان؟ تــو در زيانــى باشــى‬
‫گيــرم كــه تــو معشــوقِ جهانــى باشــى‬
‫ ولــى زمانــى باشــى‬،‫�آرى باشــى‬
What harm can it possibly do to us if you become
a close friend of the wrong people?
You will be the one who will suffer.
Even if we suppose that you may be loved by
everyone in the world,
It is possible for a short time only.
Doğru olmayan insanlarla yakın dost olursan, bize
bir şey olmaz.
Sen zarara girersin.
Farz edelim ki dünyanın sevgilisi olmuşsun.
Evet, olursun.
Ama geçici bir zaman için olursun.
Y 203-45 1824 2017

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بــا يــار بــه گلــزار شــدم رهگــذرى‬
‫بــر گل نظــرى فكنــدم از بيخبــرى‬
‫ شــرمت بادا‬:‫دلــدار بــه مــن گفت كــه‬
‫رخســا ِر مــن اينجــا و تــو در گل نگرى‬
When I went to the rose garden with my
Beloved,
I casually looked up at a rose. “Shame on you,”
the Beloved said. “How can you look at a rose
while Myface is here?”
Sevgiliyle gül bahçesine uğradım.
Farkında olmadan bir güle baktım.
Sevgili, bana dedi ki: “Utan. Benim yüzüm hâlâ bu-
radayken nasıl olur da güle bakarsın?”
Y 202-42 1776 1969
‫بــر خیــز و بنــزد �آن نكــو نــام در �آی‬
‫در صحبت �آن یار دلارام در �آی‬
‫زیــن دام بــرون جــه در �آن دام در �آی‬
‫از در اگــرت برانــداز بــام در �آی‬
Come. Come close to this well-known person.
Come to the assembly of the Beloved who gives
the heart peace and comfort. Free yourself from
this trap.
Come fall into his snare.
If he expels you from the door, come in from the
roof.
Kalk, o adı sanı güzel kişinin yanına gel.
O gönül huzuru sevgilinin sohbetine gel.
Şu tuzaktan çık dışarıya, git onun tuzağına düş.
Eğer seni kapıdan kovarsa, damdan gel.
Y 203-52 --- 2179
439
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بــد مى‌كنــى و نيــك طمــع مــى‌دارى‬
‫هــم بــد باشــد ســزاىِ بــد كــردارى‬
‫بــا �آن‌كــه خداونــد كريمســت و رحيــم‬
‫ چــو جــو مــى‌كارى‬،‫گنــدم ندهــد بــاز‬
Don’t expect any good if you do wrong;
Wrong always brings wrong.
God is compassionate, feels pity for everyone.
But, don’t expect to Harvest wheat if you sow
barley.
Kötülük edip, iyilik mi umuyorsun?
Kötülüğün lâyığı kötülüktür.
Allah kerem sahibidir, herkese acır.
Ancak, bununla beraber arpa ekersen de buğday
biçemezsin.
Y 204-59 1753 1946
‫ظلمــت شــب خيمــۀ مهتــاب زدى‬
ِ ‫بــر‬
‫رخ او �آب زدى‬
ِ ‫ بــر‬،‫مى‌خفــت ِخــ َرد‬
‫خواب خرگوش‬
ِ ‫دادى همــه را به وعدۀ‬
‫تيــغ فــراق گــردنِ خــواب زدى‬ِ ‫وز‬
You set up the tent of moonlight over the darkness
of the night And slap water in the face of the sleepy
mind who doesn’t see Your beauty.
You feel pity for everyone and give them a catnap to
relax. But then, You cut the neck of sleep with the
sword of separation.
Gecenin karanlığı üstüne ay ışığından bir çadır kur-
dun.
Yarattığın güzellikleri görmeden yatıp uyuyan aklın yü-
züne su serptin.
Söz verdin insanlara, rahatlatmak için onları tavşan uy-
kusuna yatırdın.
Sonra da ayrılık kılıcını, verdiğin uykunun boynuna
vurdun.
Y 203-53 1726 1919

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بر كا ِر گذشــته بين كه حسرت نخورى‬
‫ نــا ِم ماضــى نبــرى‬،‫صوفــى باشــى و‬
‫ جوانــى و وقــت َبــرى‬،‫ــن ال َوقتــى‬
ُ ‫اِ ْب‬
‫ماح َضــرى‬
َ ‫تــا فــوت نگــردد ايــن د ِم‬
Don’t waste time yearning for the past.
Don’t be sorry about tlıings which have already
happened.
Be a Sufi; be the son of the present. Be the young
and old of “now.”
You won’t loose the present.
Geçmişe hasret çekme, yapılan, olup biten işlere
üzülme.
Böyle yaparsan Sufî olursun, geçmişin adını bile
anmazsın.
Artık bu anın oğlu, genci, ihtiyarı olursun, içinde
bulunduğun zamanı kaybetmezsin.
Y 203 -49 1787 1980
‫ بكــن مردميــى‬،‫بنمــاى بــه مــن ُرخَ ــت‬
‫تا لاف زنم كه ديده‌ام خ ّرميى‬
‫اى جان و جهان از تو چه باشــد كميى‬
‫كــز ديــدنِ تــو شــاد شــود �آدميــى؟‬
Be kind; show Your face to me. Show it so that I
can say, “I have seen the Glory.”
O Soul, O Universe, what will you lose
If someone sees Your face?
Büyüklük et, yüzünü göster bana.
Göster de “bir mutluluk gördüm” diyeyim.
Ey can! Ey cihan, Seni görerek bir insan sevinse,
neyin eksilir?
Y 204-55 1967 2159
440
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گلشــن يــارم گــذرت بايســتى‬
ِ ‫بــر‬
‫بــر چهــرۀ او يــك نظــرت بايســتى‬
‫در بى‌خبــرى ُگــوى ز ميــدان بــردى‬
‫از بى‌خبريهــا خبــرت بايســتى‬
If you want to go to the Beloved’s rose garden,
You must look at His beautiful face first.
You snatched the ball from the square without
letting anyone know.
You should have a message from the Land of the
Unknown.
Sevgilimin gülbahçesine uğramak istiyorsan, onun
güzel yüzüne bir kez bakman gerekir.
Sen habersizlikle topu meydandan kaptın, aldın
götürdün.
Halbuki senin, habersizlik âleminden bir haber al-
man gerekirdi.
Yazıklar olsun sana.
Y 204-54 1678 1872
ّ ‫بــو ُبــرد ز تــو ُگ ِل‬
‫ نــى‬،‫معطــر؟ نــى‬
‫ نــى‬،‫يــا ديــدت �آفتــاب و اختــر؟ نــى‬
‫ ســوىِ روزن بنگر‬،‫گويــى كــه شبســت‬
‫ نــى‬،‫ شبســت گــر نــى‬،‫گــر تــو بِــ َروى‬
The rose had no smell in the beginning; It got
its beautiful smell from You. The sun and stars
were not shining, But when they saw You, they
started to shine, saying,
“Look at thewind, night has come.”
When you go, night comes.
Hayır, hayır! Aslında gülün kokusu yoktu.
Gül bu güzel kokuyu Senden aldı.
Hayır, hayır! Güneş ve yıldızlarda parlaklık yoktu.
Onlar Seni görünce parlamağa başladılar.
Bana “gece oldu, pencereye bak” diyorsun.
Hayır, hayır, bence ancak Sen gidince gece olur.
Başka gece yoktur.
Y --- 1914 2106

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نخــوردم �آبــی‬،‫نــی �آتــش عشــق تــو‬
‫ ندیــدم خوابــی‬،‫نــی نقــش خیــال تــو‬
‫در �آب تــو كوســت چــون شــراب نابی‬
‫ چــون دولابی‬،‫مــی نالــم و مــی گــردم‬
I didn’t drink any water before the fire of your
Love entered inside me.
I hadn’t seen a dream before Your image came to
my eye.
Now, I keep turning and wailing in your water
which is like clear, pure wine.
İçime aşkının ateşi düşmedikçe, O’nun sıcaklığıyla
ısınmadıkça su içmedim.
Senin hayalin gözümde olmadıkça, bir rüya göre-
medim.
Saf şarap gibi olan Senin varlığının suyunda, bir
değirmen taşı misâli inleye inleye döner dururum.
Y --- 1664 1858
‫ هــزار رحمــت بينــى‬،‫بيخــود باشــى‬
‫ هــزار زحمــت بينى‬،‫بــا خــود باشــى‬
‫همچــون فرعــون ريــش را شــانه مكن‬
‫ ســزاىِ ِســ ْبلت بينى‬،‫گــر شــانه كنــى‬
If you are out of yourself, you see thousands of
blessings.
If you are in yourself, you suffer thousands of
troubles.
Don’t comb your beard like a Pharaoh,
Or you’ll see what can happen to your
mustache.
Varlığından geçer, benlikten kurtulursan binlerce
rahmet görürsün.
Kendinde olursan binlerce zahmet çekersin.
Firavun gibi sakalını ululanarak tarama; tararsan
bıyığın neye lâyıksa onu görürsün.
Y 204-58 1909 2101
441
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫بيچاره دلا كه �آينۀ هر اثرى‬
‫ با در ِد ســرى‬،‫گــر سركشــى از صفات‬
ِ ‫اى �آينه‌يــى كــه‬
‫قابــل خيــر و شــرى‬
‫زان عكــس ترا چه غــم؟ كه تو بيخبرى‬
Poor heart, you are the mirror of everything.
But, you have a problem: you act like you don’t
see the attributes that God has given you as a
favor.
O mirror that has accepted good as bad as it
reflects on you, you don’t even know what is
reflected.
Zavallı gönül! Sen, her şeyin aynasısın. Hakk’ın
sana lütfettiği sıfatları, görmemezliğe gelirsen ba-
şın derttedir.
Ey, iyiyi de kötüyü de kabul eden ayna. Sana yan-
sıyan şeylerden mademki habersizsin, üzülme de
sana yansıyanları anlamaya çalış.
Y --- 1768 1961
‫صــورت انســان بينــى‬
ِ ،‫بيــرون نگــرى‬
‫خَ لقــى عجــب از ُروم و خراســان بينــى‬
‫ رجــوع اين باشــد‬،‫فرمــود كــه اِ ْرجِ عــى‬
‫بنگــر بــه درون كــه بجــز انســان بينــى‬
If you look around, you’ll see different people
From the land of Rum to Khorasan. But, He
ordered everyone, “Return to your God.”*
It means look inside; see the One beyond
humanity.
*Koran 89-27.
Dışa bakarsan insanın şeklini görürsün, Rum ül-
kesinden Horasan ülkesine dek şaşılacak çeşit çeşit
halk seyredersin. “Rabbine dön*” buyurdu: dön-
mek şu demektir: İçine bak da insandan başkasını
gör.
*Kur’ân 89-27
Y 218-180 1910 2102

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫بى‌نام و نشــان چون دل و جانم كردى‬
‫بى‌كــف چــو طرب دســت زنانم كردى‬
‫گفتم به كجا روم؟ كه جان را جانيست‬
‫بيجــا و روان همچــو روانــم كــردى‬
You left me nameless, like heart and soul.
You made me clap without hands and arms, like
joy and pleasure.
“Where do I go?”
I ask. “Souls have no place, and You made me walk
out of time and space.”
Beni gönül ve ruh gibi adsız sansız bir hale getir-
din.
Zevk ve neşe gibi elsiz avuçsuz, ellerimi çırptırdın.
Dedim ki: “Nereye gideyim?”
Ruhun yeri yok ki.
Ruhum gibi yersiz yurtsuz yürüttün beni.
Y 204-57 1712 1905
‫ خيــالِ او كــه شــورى دارى‬،‫پيــش �آى‬
‫بــر ديــدۀ مــن نشــين كــه نــورى دارى‬
‫طالــع خــود ز زُهــره ُســورى دارى‬
ِ ‫در‬
‫در ســينه چــو داوود زبــورى دارى‬
O image of the Beloved, come to my eyes and
stay there.
Your light dazzles my eyes.
There is a wedding in your fortune, like in
Venus’s,
And a psalm in your heart, like in David’s.
Ey aşkını perişan eden güzelin hayâli, önüme gel,
gözüme gir, otur.
Sende, gözleri kamaştıran bir nur vardır.
Bahtında Zühre yıldızından bir düğün vardır.
Davud gibi olan gönlünde bir Zebûr vardır.
Y 204-56 1750 1943
442
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫صــف يارانــى‬
ِ ‫پــ ّران باشــى چــو در‬
‫پــ ّرى باشــى َســ َقط چــو بــى ايشــانى‬
‫ تــو حاكمــى بــر ســ ِر �آن‬،‫تــا َپ ّرانــى‬
‫ ز بــاد ســرگردانى‬،‫چــون َپــر گشــتى‬
You’ll keep flying as long as you are with
friends.
You’ll be a broken feather when you are alone.
The wind is at your command when you are
flying in a wing, But you feel dizzy in front of the
wind when you are a single feather.
Dostların yanında oldukça uçmaya devam eder-
sin.
Onlarsız kaldığında, sakatlanmış bir kanat olur-
sun.
Uçtukça kanat, buyruğuna uyar senin.
Fakat kanat olursan başın döner, rüzgârın önüne
düşersin.
Y 203-50 1872 2065
‫پيوســته َمهــا عــز ِم ســفر مــى‌دارى‬
‫ مــرا زير و زَبـَــر مــى‌دارى‬،‫چــون چــرخ‬
‫شــيرى و منــم شــكار در پنجــۀ تــو‬
‫قصــد جگــر مــى‌دارى‬ِ ‫دل خــورده‌اى و‬
O Moon, Your intention is to turn all the time,
and You have turned me upside down.
You are a lion; I am prey in your paws.
You have already eaten my heart. And now,
You want to tear my tongue to pieces.
Ey ay, hiç durmadan gezme dolaşma niyetindesin.
Bu yüzden, beni çark gibi alt üst ediyorsun.
Sen bir arslansın, ben de senin pençende bir avım.
Yüreğimi yedin, şimdi de ciğerimi parçalamak is-
tiyorsun.
Y --- 1751 1944

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
َ ‫تــا پــردۀ انديشــه‌گرى را ن‬
‫َــدرى‬
‫ پــرده درى‬،‫ پــرده درى‬،‫تــو پــرده درى‬
ّ
‫مقــدم نشــوی‬ ‫خــاك قــدوم هــر‬
ِ ‫تــا‬
‫ــس �آدم نشــوی‬ِ ‫ســالا ِر ســپا ِه َن ْف‬
You will stay graceless if you do not tear down
the curtain of thoughts.
You won’t be a commander of an army of men
If you don’t become the soil under the feet of
those running in front of you.
Düşünce perdesini yırtmadıkça perdeyi yırtarsın
sen, perdeyi yırtarsın.
Her önde gidenin ayaklarına toprak olmadıkça,
insan ordusunun kumandanı olamazsın.
Y 204-60 1773 1966
ّ
‫مقــدم نشــوى‬ ‫خــاك قــدوم هــر‬
ِ ‫تــا‬
‫ــس �آدم نشــوى‬ ِ ‫ســالا ِر ســپا ِه َن ْف‬
‫تــا از مــن و مــاىِ خــود مســ ّلم نشــوى‬
‫بــا ايــن َم ِلــكان محــرم و همدم نشــوى‬
Unless you become dust under the feet of the
Ones ahead of you,
You won’t be the head of the army that fights
with self.
Unless you are free from “yourself/ourself,”
You won’t be a friend of the angels.
Hak yolunda ileri gidenlerin, ilerde olanların,
ayaklarının toprağı olmadıkça, insan nefsi ile sava-
şan ordunun komutanı olamazsın.
Kendi benlik ve bizliğinden kurtulmadıkça, me-
leklerle yakın dostluk kuramazsın.
Y --- 1932 2124
443
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫تــا چنــد ز جــانِ مســتمند انديشــى؟‬
‫تــا كــى ز جهــانِ ُپرگزنــد انديشــى؟‬
‫ همين كالبدســت‬،‫�آنچ از تو توان ســتد‬
‫ چند انديشــى؟‬،‫يــك َم ْز َب ِلــه گــو مبــاش‬
How long will you worry about the needs of
your soul?
How long will you be concerned about this world
that is so full of troubles and fights?
This world can only take your body, your flesh
away. You could call it “garbage,” so don’t worry
about it.
Ne kadar zaman daha ruhunun ihtiyaçları için en-
dişe edeceksin?
Ne kadar zaman daha şu zararlar ve kavgalar ile
dolu dünya için tasalanacaksın? Dünya sadece
senden bedenini alabilir.
Ona da “çöplük” de, o kadar düşünceye dalma.
Y 205-65 1828 2021
‫تــا درد نيابــى تــو بــه درمــان نرســى‬
‫وصل جانان نرســى‬
ِ ‫ به‬،‫تــا جان ندهــى‬
‫تــا همچــو خليــل �آتــش انــدر نــروى‬
‫چون ِخ ْضر به سرچشــمۀ حيوان نرســى‬
If you don’t have trouble, you can’t find the
remedy. If you don’t give up your life, you can’t
reach the Beloved. If you have not been thrown
into a fire, like Abraham, You won’t find the
water of life, like Hizir.*
*Legendary Godsend who attained immortality
by drinking from the water of life.
Dertlere düşmedikçe, derman bulamazsın. Hayatı-
nı vermezsen, Sevgiliye kavuşamazsın.
Halil gibi ateşe atılmadıkça, Hızır gibi bengisu kay-
nağına ulaşamazsın.
Y 204-62 1815 2008

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ كانــى‬،‫طلــب گوهــ ِر كانــى‬
ِ ‫تــا در‬
‫ نانــى‬،‫هــوس لقمــۀ نانــى‬
ِ ‫تــا در‬
‫ دانــى‬،‫ايــن نكتــۀ رمــز اگــر بدانــى‬
‫ �آنــى‬،‫ســتن �آنــى‬
ِ ‫هــر چيــز كــه در ُج‬
If you are looking only for a gem, you are a
mine.
If you are looking only for a loaf of bread, you
are bread.
If you understand this subtle point, then you
already know the secret: you are whatever you
are looking for.
Madendeki cevheri aradıkça madensin.
Ekmeğe heves ettikçe ekmeksin.
Şu kapalı sözü anlarsan, sırrı bilirsin:
Neyi arıyorsan sen osun.
Y 205-63 1875 2068
‫تقصيــر نكــرد عشــق در خَ ّمــارى‬
‫تقصيــر مكــن تــو ســاقى از دلــدارى‬
‫از خــود گلــه كــن اگــر خُ مــارى دارى‬
‫ خــاك �آرى‬،‫بــا خشــت بــه �آســيا َروى‬
Love has always been generous in offering wine.
O cupbearer, be also kind in pleasing the heart.
If you have a hangover, don’t blame the wine.
The one who takes bricks to the mili will get dust
in return.
Aşk, şarap sunmada kusur etmedi.
Sâkî, sen de gönül almakta kusur etme.
Mahmur olduysan, şarabı suçlama.
Çünkü değirmene kerpiç götüren, toprak elde
eder.
Y 205-64 1762 1955
444
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫طعــم مســتى نرســى‬
ِ ‫ بــه‬،‫تــا هشــيارى‬
‫ بــه جان‌پرســتى نرســى‬،‫تــا تــن ندهــى‬
‫عشــق دوست چون �آتش و �آب‬ِ ‫تا در ر ِه‬
‫ به هستى نرسى‬،‫از خود نشــوى نيست‬
You won’t taste ecstasy as long as you are sober.
You won’t know the soul if you stay in your
body.
You will never reach the Truth if you are not
annihilated,
Like fire and water on the way to the Beloved’s
Love.
Ayık olduğun müddetçe coşkuyu tadamazsın.
Eğer bedeninin içinde kalırsan, ruhu bilemezsin.
Sevgiliye giden Aşk yolundaki ateş ve su gibi yok
olmamışsan, gerçeğe hiçbir zaman ulaşamazsın.
Y 219-185 1816 2009
‫ تــو دگرى‬،‫ خــاك نــه‌اى‬،‫تــو �آب نــه‌اى‬
‫بيــرون ز جهــانِ �آب و ِگل در ســفرى‬
‫‌جويســت و جــان درو �آ ِب حيــات‬ ُ ‫قالب‬
‫ ازيــن دو هــم بيخبرى‬،‫�آنجــا كــه تويــى‬
You are neither water nor earth; you are something
else
You are created from mud, but you are not mud.
You are beyond this muddy world. You are on the
joumey to your essence: Your body is a riverbed;
your soul is the water of life. But, if you stay with
yourself, you won’t know either one.
Sen su değilsin, toprak değilsin, başka bir şeysin sen.
Balçık dünyadan dışarıdasın, aslına doğru yolculuk-
tasın sen.
Bedenin ırmak yatağı, ruhun ise bengisudur.
Ancak, sen senliğinde kaldıkça, ikisinden de haberin
yoktur.
Y 205-66 1782 1975

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫توبــه كــردم ز شــور و بى‌خويشــتنى‬
‫عشــقت بشــنيد از مــن ايــن ممتحنــى‬
‫از هيــز ِم توبــۀ مــن �آتــش بفروخــت‬
‫ دگر توبه كنى؟‬،‫مى‌سوخت مرا كه هان‬
At the time of my exuberance, while I wasn t
myself, I repented.
O Beloved, when Your love saw my difficulty,
my hesitation, it threw a flame from my burning
heart to me. It burned me so that I can’t repent
anymore.
Coşkunluk ânında kendimde bulunmadığım bir
sırada tövbe ettim.
Sevgilim, benim bu tövbemi, bu sıkıntılı hâlimi, bu
çekingenliğimi benden duyunca, yanmakta olan
tövbe odunumdan, üstüme, bir ateş attı bir daha
tövbe etmeyeyim diye beni yaktı.
Y --- 1882 2074
‫ من نشــدم زين مســتى‬،‫تو ســير شــدى‬
‫ تو �آنچه هستى هستى‬،‫من نيست شدم‬
‫تــا �آب ز نــا ِو �آســيا مى‌ريــزد‬
‫ مى‌ َزخَ ــد در پســتى‬،‫مى‌گــردد ســنگ‬
You are satisfied, but I haven’t had enough from
this drink.
I am annihilated, but you are still alive.
The millstone turns and cries quietly As long as
water flows through the canal.
Sen doydun ama ben bu sarhoşluğa doymadım.
Ben senin var olduğun yerde yok oldum.
Su arktan aktıkça değirmen taşı döner, döndükçe
de hafif hafif inler durur.
Y 205-67 1676 1870
445
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ مى‌دانى؟‬،‫تو دوش چــه خواب ديده‌اى‬
‫دانــش �آن نيســت بديــن �آســانى‬
ِ ،‫نــى‬
‫ كاله پنهان كردســت‬،‫دزدســت ِتن تــو‬
‫اى ِشــحنه چــراش زو نمى‌رنجانــى؟‬
You know, it’s not easy
To find out what the dream was that
you saw last night.
The body is like a thief, concealed. Good: he was
stolen.
O you poliçe who protect the city, why don’t you
catch the thief?
Biliyor musun?
Dün gece, sen ne rüya gördün?
Onu bilmek o kadar kolay değildir.
Senin bedenin hırsızdır, çaldığı malı saklamıştır.
Ey şehri koruyan polis, neden onu incitmiyorsun?
Hırsızı yakalamıyorsun?
Y --- 1871 2064
ّ ‫بــو ُبــرد ز تــو ُگ ِل‬
‫ نــى‬،‫معطــر؟ نــى‬
‫ نــى‬،‫يــا ديــدت �آفتــاب و اختــر؟ نــى‬
‫ ســوىِ روزن بنگر‬،‫گويــى كــه شبســت‬
‫ نــى‬،‫ شبســت گــر نــى‬،‫گــر تــو بِــ َروى‬
No, no. In fact, the rose has no smell.
The rose got that smell from You.
No, no. The sun and stars don’t shine until they
see you. You tell me, “Night has come, look out the
window.”
No, no. Night comes only after you leave.
Hayır, hayır! Aslında gülün kokusu yoktu.
Gül bu güzel kokuyu Senden aldı.
Hayır, hayır! Güneş ve yıldızlarda parlaklık yoktu.
Onlar Seni görünce parlamağa başladılar.
Bana “gece oldu, pencereye bak” diyorsun.
Hayır, hayır, bence ancak Sen gidince gece olur.
Başka gece yoktur.
Y --- 1924 2106

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ نــى‬،‫ نــى‬،‫جانــا ز تــو بيــزار شــوم؟ نــى‬
‫ نى‬،‫ نى‬،‫بــا جــز تو دگر يار شــوم؟ نــى‬
‫بــاغ وصالــت چــو همــه گل بينــم‬ ِ ‫در‬
‫ نى‬،‫ نى‬،‫سرگشــته به هر خار شوم؟ نى‬
Beloved, can I get tired of You?
No, no, no.
Do I love anyone besides You?
No, no, no.
I see nothing but roses in the garden of Your Union.
Will I be bothered by thorns?
No, no, no.
Sevgili, Senden bıkar mıyım ben?
Hayır, hayır, hayır.
Senden başkasını sever miyim?
Hayır, hayır, hayır.
Senin buluşma bahçende hep güller görüyorum ben.
Dikenler rahatsız eder mi beni?
Hayır, hayır, hayır.
Y 205-69 1915 2107
‫جــان در ر ِه مــا ببــاز اگــر مــر ِد دلــى‬
‫ورنــى ســ ِر خويــش گيــر كــز مــا ب ِِحلــى‬
‫�آن ُملــك كســى نيافــت از نيــم دلــى‬
‫ مانــده در �آب و گلى‬،‫حــق مى‌طلبــى و‬
If you are brave of heart, sacrifice your life our
way. If you’re mean to us, you will be all alone.
That seal of Truth cannot be acquired with a
stingy heart.
You want to find God, but at the same time, you
are stuck in the mud.
Eğer gönül eri isen, bizim yolumuzda can feda et.
Yoksa sevgide, bize karşı cimri isen, başının
çâresine bak.
O hakikat mührünü dar gönüllükle kimse elde
edemedi.
Hem Hakk’ı bulmak istiyorsun hem de balçığa
saplanıp kalmışsın.
Y --- 1842 2035
446
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ اگــر ز جــان بگريــزى‬،‫جــان بگريــزد‬
‫ ار از �آن بگريــزى‬،‫وز دل بگريــزم‬
‫تــو تيــرى و مــا همچــو كمانيــم هنــوز‬
‫تيــرى چه عجب گــر ز كمان بگريزى؟‬
Beloved, if you run away from the soul, the soul
runs away from You.
If You run away from the heart,
I will run away, too.
You are an arrow; we are like a bow.
Who wonders if an arrow leaves the bow?
Sevgilim, eğer sen, candan kaçarsan, can da sen-
den kaçar.
Eğer gönülden kaçarsan, ben de gönülden kaça-
rım.
Sen oksun, biz daha yay gibiyiz.
Bir ok, eğer yaydan fırlar, giderse, buna şaşılır mı?
Y --- 1806 1999
‫جــان ديــد ز جانــانِ ازل دمســازى‬
‫مى‌خواهــد كــز مــن ببــرد هنبــازى‬
‫ايــن بازيهــا كــه جــان بــرون �آوردســت‬
‫ بــازى بــازى‬،‫مــا را بخــو َرد تمــام‬
The One who has been a friend of the Eternal
Beloved Keeps telling me, “Be defeated, or be a
playmate.”
I have been depleted and finished by playing this
game.
Can, ezel sevgilisinden, sohbet arkadaşlığı gördü.
Ondan ötürü benden de oyun arkadaşı olarak ye-
nilmemi istiyor.
Can, ortaya koyduğu bu oyunlarla, oynaya oynaya
beni tamamiyle yedi, bitirdi.
Y --- 1793 1986

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫جان روز چو مارست و به شب چون ماهى‬
‫بنگــر كــه تــو بــا كــدام جــان همراهــى‬
‫هــاروت ســاحر انــدر چاهــى‬
ِ ‫گــه بــا‬
‫گــه در دلِ زُهــره پاســبانِ ماهــى‬
He is a soul like a snake during the daytime.
He is a soul like a fish at night. Which one are
you friends with?
Sometimes, you are at the bottom of the well like
the socerer Harut; at other times, you are in the
heart of Venüs guarding the moon.
Can vardır ki gündüz yılan gibidir.
Can da vardır ki gece balık gibidir.
Bak, gör ki sen şimdi hangi can ile yol arkadaşısın?
Sen bazen, büyücü Hârut gibi kuyu dibindesin,
bazen de Zühre yıldızının gönlünde, Ay’a bekçilik
yapmaktasın.
Y --- 1937 2129
‫چشــم تــو بــه هــر غمزه بســوزد مســتى‬
ِ ‫عــادت خَ ّمــارى‬
‫ هــزار خــون كردســتى‬،‫كــز دلبنــدى‬
‫ دل پاى نداشــت‬،‫از پــاى در�آمــد دل و‬
‫دســت كســى كــه او نــدارد دســتى‬
ِ ‫از‬
Your eyes burn everyone who is drunk from
Your beauty.
If you don’t satisfy the heart, you shed the blood
of thousands of people. The heart has already
lost; it was weak because of the neglect of the
one who didn’t touch Union’s hand.
Senin gözün, güzelliğinin sarhoşu olanı, her gam-
zesiyle yakar.
Eğer gönlü memnun etmezsen, binlerce kişinin
kanına girmiş olursun.
Zaten, birlik elini uzatmayanın yüzünden, gönül
güçsüz kalmıştı.
Gönül kaybetti, gitti.
Y --- 1673 1867
447
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫جانــم دارد ز عشــق جــان افزايــى‬
‫از ســوداها لطيف‌تــر ســودايى‬
‫وز شــه ِر تنــم چــو ُلوليــان �آواره‌ســت‬
‫ هــر شــب جايــى‬،‫هــر روز بــه منزلــى و‬
There is increasing joy, new affection in my soul
because of Your Love.
The soul is like a capricious lady:
It doesn’t stay in one place in the city of the body
every day.
Aşk’tan sonra ruhumda durmadan artan bir canlı-
lık, bu sevdalardan daha güzel bir sevda vardır.
Ruh işveli, avare bir kadın gibi bedenin şehrinde
bir yerden bir yere dolaşıp durur.
Y 205-68 1956 2148
ِ ‫چشــم مســتت ز‬
ِ
‫رســم تنهاخــوارى‬
ِ ‫افغــان كــه نهــاد‬
‫ اين بخيليت چراست؟‬،‫چون بى مدديست‬
‫َمــى مــى نخــورى و شــيره مى‌افشــارى‬
Wail for your sleepy eye.
You made it customary to drink alone,
secretly, like that innkeeper.
Since you are not coming to help us
And you are not drinking wine,
You must be drinking only grape juice
Senin mest gözlerinin elinden feryâd...
O meyhaneci gibi gizli gizli yalnızca içmeyi âdet
edindin.
Mademki imdadımıza yetişmiyorsun; bu hasisli-
ğin nedendir?
Demek ki sen, şarap içmiyorsun, sadece şıra sıkı-
yorsun.
Y --- 1761 1954

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫چشــم مخمــور و ُروىِ رخشــان دارى‬ِ
‫لعــل بدخشــان دارى‬ِ ‫كانِ گهــر و‬
‫گيــرم كــه چو غنچه خنــده پنهان دارى‬
‫گل را ز جمــالِ خــود تــو خنــدان دارى‬
You have sleepy eyes and a shiny face.
Beloved, You are the source of Bedashan’s* ruby.
Your smile is hidden like a bud. But, the rose
blooms beautiful because of Your beauty.
*Region of Afganistan/Tajikistan known for its
rubies.
Mahmur gözlerin, parlak yüzün var.
Sevgilim Sen, Bedahşan yakutunun madenisin.
Gülüşün gonca gibi gizli.
Fakat gül, Senin güzelliğinden, gülüp açılmakta-
dır.
Y --- 1745 1938
‫ صوابم تو بســى‬،‫چون جمله خطا كنم‬
‫مقصــود ازيــن عمــ ِر خرابــم تــو بســى‬
‫مــن مى‌دانــم كــه چــون بخواهــم رفتــن‬
‫گوينــد چــه كــرده‌اى؟ جوابــم تو بســى‬
If all I’ve made are mistakes and You are my only
right, that’s enough for me.
You are the only meaning of my ruined, wrecked
life. At the time of my leaving this world, if they
ask me, “What did I do?”
I’ll answer, “You.” And, that’s enough for me.
Bütün yaptıklarım yanlış olsa ve tek doğrum Sen
olsan, bu yeter bana.
Şu yıkılmış gitmiş ömrümden maksat,
Sensin; bu yeter bana.
Bu dünyadan giderken, bana “ne yaptın? ne ettin?”
diye sorarlarsa, cevabım: “Sen” olur ve bu da benim
için yeterdir.
Y 205-70 1812 2005
448
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ كــه از بيــان بگذشــتى‬،‫چنــدان گفتــى‬
‫ كان گشــتى‬،‫چندان گشــتى به ِگر ِد �آن‬
ِّ ‫َك‬
‫شــتى ســخن در �آب چنــدان رانــدى‬
‫ نى َكشــتى‬،‫ نى تو و‬،‫نى تخته بمانْد و‬
You have said so many times,
“I gave up words. I prefer silence.”
Yet, you turn around words, so much so that you
have turned into talk.
You sail with word’s ship on the sea of thought,
that sea which you have not renounced and
which word’s ship never will.
Sen sözden vazgeçeceğini, susmayı üstün buldu-
ğunu kaç kere söyledin.
Halbuki sözün çevresinde o kadar döndün dolaş-
tın ki kendin söz kesildin.
Söz gemisini, düşünce denizinde o kadar yürüttün
ki ne tahta kaldı ne sen kaldın ne de gemi.
Y --- 1679 1873
‫رخ گل مى‌خــارى‬ِ ‫چــون خــار بــكارى‬
‫تــا گل نــارى بــر ندهــد گلنــارى‬
‫طاحونست‬ُ ‫َجوها تخمست و اين جهان‬
‫تــا خشــت بــر �آســيا بــرى خــاك �آرى‬
How can you grow roses if you sow only camel
thorns?
If you don’t plant roses, no sapling will turn into
a rose for you.
Barley grains are like seeds; this world is like a
mili. If you take bricks to the mili, you’ll bring
back only dust.
Diken ekersen, gül devşiremezsin.
Gül dikmezsen hiçbir fidan, gül vermez sana.
Arpa taneleri birer tohum, bu dünya ise bir değir-
men.
Sen değirmene tohum yerine kerpiç götürürsen,
ancak toprak elde edersin.
Y 222-208 1738 1931
 449

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫چــون ســاز كنــد عــدم حيــات افزايــى‬
‫گيــرى ز عــدم لقمــه و خــوش مى‌خايى‬
‫در مى‌رســدت َط َبــق َط َبــق حلواهــا‬
‫�آنجــا نــه دكان پديــد و نــى حلوايــى‬
When Absence adds soul to your soul,
Get bites from Absence; chew them.
Neither kitchen nor cook will appear,
But plate after plate of sweets will be served to
you here.
‫چونســت بــه در ِد ديگــران درمانــى‬
‫ درمانــى؟‬،‫نوبــت در ِد مــا رســد‬
ِ ‫چــون‬
‫مــن صبــر كنــم تــا ز همــه وامانــى‬
‫ چــو حلقــه بــر در مانــى‬،‫�آيــى بــ ِر مــا‬
How come you helped others,
But stood back when our turn came?
We waited patiently.
After serving everyone else, You approached,
But remained outside, like a door knocker.

Yokluk, ruha ruh katınca, yokluktan bir lokma alıp
çiğnemeye başlarsın.
Orada ne dükkân görünür ne helvacı.
Fakat yine de tabak tabak helvalar sunulur sana.
Nasıl oluyor da başkalarının derdine derman olu-
yorsun da bizim derdimize gelince geri duruyor-
sun?
Herkesten sonra bize de döner, gelirsin diye sabre-
diyorum.
Geçiyorsun, halka gibi kapı dışında kalıyorsun.

Y 217-169 1876 2147 Y 206-73 1876 2069

‫چــون شــب بــ ِر من زنــان و گويــان �آيى‬
‫صبــح طــرب بنمايــى‬ ِ ‫در نيمشــبى‬
‫زلــف شــب را گره‌گــره بگشــايى‬ ِ ‫ ضعيفم و گرانســت اين بار‬:‫گفتــم كــه‬
‫چشــمت مرســا كــه ســخت بى‌همتايى‬
When You come to me dancing, tapping Your
feet, you show me the morning’s joy and pleasure
at midnight. You intentionally scatter in front of
me that beautiful hair, colored like the night.
My eyes can’t look at You; You are the most
beautiful.
Geceleyin, ayağını vurup oynayarak yanıma gelin-
ce, gece yarısında bana, sabahın zevk ve neş’esini
gösteriyorsun.
Gece renginde olan güzel saçlarını, karşımda bile
bile açar, dökersin, aman.
Göz sana bakmaya dayanamıyor.
Sen pek güzelsin, eşsiz güzelsin.
‫چــون كا ِر مســافرانِ دينــم كــردى‬
‫امانــت يقينــم كــردى‬ِ ِ‫حمــال‬
ّ
‫زورم دادى و �آهنينــم كــردى‬
You gave me the work of the pious. You gave me
the gift of total faith. “I am weak, and this load is
too heavy. I cannot carry it,” I said.
Then, You made me strong, like iron.
Din yolcularının işini yaptırdın bana. İnanç* ema-
netini yükledin bana. “Zayıfım, bu yük bana ağır,
taşıyamam” dedim ve beni demir gibi güçlü kuv-
vetli yaptın.
* Kur’ân: 33/72

Y --- 1944 2136 Y 206-72 1715 1908


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ َقرابه بر پــاى زنى‬،‫چــون مســت شــوى‬
‫دشــمن جــانِ خويشــتن راى زنــى‬
ِ ‫بــا‬
‫ هم ناى زنى‬،‫هــم ِپســت خورى مهــا و‬
‫طمع مكن كه هر دو يك جاى زنى‬ ْ ‫اين‬
When you get drunk, you hit the wine jug.
You ask for advice from your worst enemy.
O moon-faced Beloved, you eat kavut,* then play
the ney. You show your beauty with both; don’t be
ambitious in beauty.
*Meal made of roasted wheat.
Sarhoş olunca, şarap testisine ayağını çarparsın.
Kendi canının düşmanından akıl sorarsın.
Ey ay yüzlü sevgili! Hem kavut* yiyorsun hem de ney
üflüyorsun.
Kavut yiyişinde, ney üfleyişindeki güzelliğin ikisini
de bir arada gösteriyorsun. Güzellikte bu kadar hırslı
olma.
* Kavut: Kızartılmış buğday ile yapılan yemek
Y --- 1886 2078
‫چونــى؟ اى �آن‌كــه از جمــال فــردى‬
‫صــد بــار ز چون َيــم بــرون �آوردى‬
‫ چونــت ديــدم؟‬،‫چــون دانســتم تــرا و‬
‫چــون دانــش و بينشــم بــه ك ّلــى ُبــردى‬
O Beloved of peerless beauty, how are you?
You have taken me hundreds of times beyond
myself.
I have forgotten everyone I have known
Since I have seen and known You.
Ey güzellikte tek olan, eşsiz olan sevgili, nasılsın?
Beni yüzlerce kez, kendi benliğimin dışına çıkar-
dın.
Seni tanıdığım ve bildiğim günden beri, bütün bil-
diklerimi ve gördüklerimi bana unutturdun.
Y --- 1708 1902
450
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ممكن �آن نيســت كــه از ما برهى‬
ِ ‫چون‬
‫يــا حيلــه كنــى ز حيلــۀ مــا بجهــى‬
‫تــا بــاز خــرى تــو خويــش مالــى بدهــى‬
‫ ســر بنهى‬،‫�آن بِــ ْه كــه دگــر سرنكشــى‬
You cannot run away from us.
You cannot use cunning to get out of our way.
You cannot buy yourself back with payments.
It is better to surrender.
Bizden kurtulmana imkân yok.
Bir hileye başvurup bizim hilemizden kaçıp kur-
tulman mümkün değil.
Bir ödeme yaparak kendini geri satın alamazsın.
Artık kendini teslim etmen daha iyi olur.
Y 206-71 1939 2131
‫چــون نيشكرســت ايــن َن َيــت اى نايــى‬
‫شــيرين نشــود خســر ِو مــا گــر نايــى‬
‫هــر صبحدم �آن دم كه تو در صبح دمى‬
‫عالــم پيــر بردمــد ُبرنايــى‬ ِ ‫از‬
O nay player, your nay is as sweet as sugarcane.
If you don’t come, o ur Khosreu* can’t become
Shirin. If you play to the Universe in early dawn,
this old world will be rejuvenated.
*Romatıce of Khosrau and his wife,
Shirin, famous in Persian literature
Ey neyzen! Senin şu neyin, şeker kamışı gibi tat-
lıdır.
Eğer sen gelmezsen, bizim Hüsrevimiz, Şirinleş-
mez.
Ben her sabah, sana geliyorum ki sen ney üfleye-
sin de bana, mânâ âleminden gençlik ve dinçlik
gelsin.
Y 217-170 1963 2155
 451

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫حاشــا كــه بــه مــاه گويمــت مى‌مانــى‬ ‫بينــى‬ ‫حيــات جاودانــى‬

ِ ‫خواهــى كــه‬
‫قــد تــو ســرو ُبــ َود ُبســتانى‬
ِ ‫يــا چــون‬ ‫بينــى‬ ‫وز فقــر نشــانۀ عيانــى‬
‫لعل ِش ّكرافشــان ز كجاست؟‬ ِ ‫لب‬ِ ‫مه را‬ ‫نــرود‬ ‫انــدر ر ِه فقــر َبــد مــرو تــا‬
‫نبــش روحانــى؟‬ِ ‫در ســرو كجاســت ُج‬ ‫بينــى‬ ‫مردانــه در �آ كــه زندگانــى‬
I would never say that You resemble the moon. If you want immortality,
I would never say that Your stature is as tall as See the sign and trace of Absence.
the cypress in the garden. Try to walk straight on the way of Absence.
Does the moon have sugar-scattering ruby lips? Advance bravely so that you will see immortal
Does the cypress have Divine swaying? life.

Hiçbir zaman Ay’a benziyorsun demem.
Hiçbir zaman boyun poşun, bahçedeki selviye
benziyor demem.
Ayda, şekerler saçan yakut dudaklar nerede?
Selvide, insanı büyüleyen yürüyüş nerede?
Ölümsüz bir yaşayış elde etmek ve yokluktan bir iz
görmek istersen, yokluk yolunda doğru yürümeye
uğraş.
Ercesine o yola girip, ölümsüz yaşayış nedir, gör.

Y 206-74 1877 2070 Y 222-209 1911 2103

‫خواهــى كــه دريــن زمانه فــردى گردى‬
‫صاحــب دردى گــردى‬ِ ‫يــا در ر ِه ديــن‬
‫صحبــت مــردان مطلب‬
ِ ‫ايــن را بجــز از‬
‫ چــو ِگر ِد مــردى َگردى‬،‫مــردى گردى‬
If you want to be a pillar of the
time, if you want to have the troubles of Love
and be among the pious,
Don’t go anywhere but to the assembly of God’s
lovers.
If you stay there, you also will become God’s
lover.
Zamanın teki olmak ve yapılmadık işi yapmak is-
tersen, yahut din yolunda aşk derdinin sahibi ol-
mayı dilersen, bunu Hak erlerinin sohbetlerinden
başka bir yerde arama.
Hak âşığı ile düşer kalkarsan, sen de Hak âşığı
olursun.
‫خــود را چــو دمــى ز يــار محــرم يابــى‬
‫نصيــب خويــش �آن دم يابــى‬
ِ ‫در عمــر‬
‫زنهــار كــه ضايــع نكنــى �آن دم را‬
‫زيــرا كــه چنــان دمــى دگــر كــم يابــى‬
If you feel joyful and happy from the Beloved for
a moment,
You have your fair share from life. But, don’t lose
that moment, Because you won’t find too many
of them.
Sevgilinin yüzünden kendini, bir anda sevinçli
bulursan ömründe, o nefeste nasibini almışsın de-
mektir.
Sakın o nefesi yitirme, çünkü öyle bir zamanı, pek
az bulursun sen.

Y 206-76 1723 1916 Y 206-77 1667 1861


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫خــود هيــچ به ســوىِ مــا نگاهــى نكنى‬
‫ گناهــى نكنــى‬،‫گيــرم كــه گناهســت‬
‫گل رخســا ِر تــو مى‌نالــد زار‬
ِ ‫دل در‬
‫بــر �آينــۀ دلــم تــو �آهــى نكنــى‬
You don’t look at me for even one moment!
Assuming that looking at me is a sin,
You are afraid of committing that sin.
But, when my pure heart is wailing in front of
Your rose face,
Why don’t You even say “Ah,” to the clear mirror
of my heart?
Bize hiç mi, hiç bakmıyorsun.
Tutalım ki bize bakmak suçtur, suç da işlemiyor-
sun.
Gönül, gül yüzüne karşı ağlayıp inliyor.
Ancak sen, gönlümün aynasına bir ah bile demi-
yorsun.
Y 206-79 1896 2088
‫ خوش مى‌سوزى‬،‫خوش مى‌سازى مرا و‬
‫خوش پرده همى د ّرى و خوش مى‌دوزى‬
‫�آموخت َيــم جوانــى انــدر پيــرى‬
‫بخت جوان َصلاىِ پير�آموزى‬ِ ‫از‬
You treated me well.
Then, You burned me nicely.
You sewed my curtain.
Then, You ripped it up nicely.
You are giving me the love of youth in my old
age, rejuvenating me nicely.
Bana hoş davrandın, sonra da beni hoş bir şekilde
yaktın.
Perdemi yırttın, sonra da hoş bir şekilde perdemi
diktin.
Bana, ihtiyarlıkta gençlik öğrettin.
Genç bahttan, ihtiyarı çağırmayı öğretiyorsun sen.
Y 206-75 1802 1995
452
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫خوش باش كه خوش نهاد باشد صوفى‬
‫باطــن خويــش شــاد باشــد صوفــى‬
ِ ‫از‬
‫ غــم بــرو ننشــيند‬،‫صوفــى صافســت‬
‫كيخســرو و كيقبــاد باشــد صوفــى‬
Be pleasant, because a Sufi must have a good nature.
His joy comes from inside. A Sufi is pure and clean.
There is no room for grief in his mind. To be a Sufi,
rule yourself like Kayqubad* and Kayhusraw.
* Seljuk Sultans of Rum: Kayqubad (reigned 1220-
1237 C.E.); Kayhusraw (reigned 1237-1246 C.E.)
Hoş ol, sûfînin huyu suyu hoştur.
İçinden neşelidir, sevinçlidir sûfî.
Sûfî arı durudur, gam aklına gelmez.
Sûfî, Keyhusrev’dir, *Keykubât’tır*.
Keyhusrev: (1220-1237)
Keykubât: (1237-1246).
Selçuk Sultanları
Y 206-78 1831 2024
‫خيــرى بنمــودى وليكــن شــ ّرى‬
‫نرمــى و خبيــث همچــو مــا ِر نَــ ّرى‬
‫صــدرى و بزرگى و زرت هســت وليك‬
‫انصــاف بــده كــه ســخت مــادر َغــ ّرى‬
You appear good. But, in fact, you are evil.
You resemble a male snake, soft, yet poisonous
and dangerous.
You are at the top, with gold and a big name.
But, let’s face it: your mother is a whore.
Görünürde iyisin, ancak sen kötüsün.
Erkek yılan gibi yumuşaksın.
Fakat pissin ve kötüsün.
Baştasın, ululuğun var ve altının var.
Fakat insaf et, sert ve çirkin bir edâ ile bize ne diye
haykırıyorsun.
Y 207-80 1778
 453
M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E
‫ چــه ُبــدى؟‬،‫در بيخبــرى خبــر نبــودى‬
‫ چه ُبدى؟‬،‫و انديشــۀ خير و شــر نبودى‬
‫گــوش مــن و حلقــۀ در‬
ِ ‫هــوش تــو و‬
ِ ‫اى‬
‫ چه ُبدى؟‬،‫گــر حلقۀ ســيم و زر نبودى‬
I wish I’d never known about my ignorance
regarding good and evil.
I wish Your mind and my ear could have met at the
door when I was waiting for You.
And, I wish that when You came, You’d not thought
about gold or silver earrings.
Ne olurdu, hiçbir şeyden haber almamaktan da habe-
rimiz olmasaydı.
Hiçbir hayır ve şer düşüncesine dalmasaydık.
Senin aklına benim kulağım, kapı halkasında olsay-
dı.
Ben seni özlemle bekleseydim, sen bana gelseydin de
altın, gümüş küpeyi düşünmeseydin ne olurdu?
Y 207-87 1704 1898
‫تــن بى‌جانــى‬
ِ ‫در خــاك اگــر رفــت‬
‫جــان بــر فلــك افــرازد شــادُروانى‬
‫ ِب ُرســت‬،‫در خــاك بنفشــه چــون بپاييــد‬
‫چــون برندمــد ســر ِو چنــان ُبســتانى؟‬
When the lifeless body goes into the ground,
The soul returns to its place above the sky.
But, why is it that the cypress of this beautiful
garden doesn’t grow fruits,
When the violets come back from the ground?
Cansız beden, toprağa gidince ruh da gökyüzünde
geldiği yere gider.
Toprağından menekşe biten böyle güzel bahçenin
selvisi, nasıl olur da meyve vermez?
Y 207-83 1863 2056
R U B A İ S O F R Û M Î
‫ گرنــه بينــا ِك َيمــى؟‬،‫چشــم منــى و‬
ِ ‫در‬
‫ گرنــه شــيدا ِك َيمــى؟‬،‫در مغــ ِز منــى و‬
‫�آنجــا كــه نمى‌دانــم �آنجــاى كجاســت‬
‫ من �آنجــا ِك َيمى؟‬،‫عشــق تو نيســتى‬
ِ ‫گر‬
You are in my eyes.
If not, how could I see You?
You are in my mind.
If not, how could I be an insane lover?
There is a place, but I don’t know where--
If Your love isn’t there, how could I be there?
Sen benim gözümdesin, yoksa görür müydüm?
Sen benim beynimdesin, yoksa çılgın âşığın olur
muydum?
Benim bilmediğim bir yer var, o yer nerededir?
Aşkın olmasaydı, o yerde olur muydum?
Y 207-88 1856 2049
‫دســت اجــل چــو در ن ََهــم مــن پايى‬
ِ ‫در‬
‫ در افكنــم غوغايــى‬،‫تــم عــدم‬ ِ ‫در َك‬
‫حيــران گــردد عــدم كــه هرگــز جايــى‬
‫در هر دو جهان نيســت چنين شــيدايى‬
When I step onto the desert of Absence,
An uproar will be raised, and Absence will say,
“I haven’t seen an insane lover like that in either
world.”
Ben yokluk çölüne ayak basınca, görünmez yoklu-
ğa bir kavga salarım.
Yokluk der ki: “İki cihanda, bunun gibi bir aşk deli-
si dîvânesi görülmemiştir.”
Y 217-171 1946 2138
 454

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫در دل نگذشــت كــز دلــم بگــذارى‬ ‫در دل نگذارمــت كــه افــگار شــوى‬
‫بــا َرخْ ــت فتــاده در ِگلــم بگــذارى‬ ‫در ديــده ندارمــت كه بس خوار شــوى‬
‫لاف تو با دشــمن و دوست‬
ِ ‫بســيار زدم‬ ‫ نه در ديده و دل‬،‫درجــان ُك َن َمت جاى‬
‫اى واى بــه مــن گــر خجلــم بگــذارى‬ ِ ‫تــا در َن َف‬
‫ــس بازپســين يــار شــوى‬
I never thought that you could evict me from I won’t put you in my heart.
your heart, You may get hurt there.
Could pack up my belongings and throw me out I won’t put you in my eye.
into the mud. You may get worn out there.
I praised you a lot, to both my friends and I will put you in my soul
enemies. To be my friend at my last breath.
It’s a pity that you made me ashamed of you.
Seni gönlüme almam.
Beni gönlünden çıkaracağın, pılımı pırtımı balçık- Çünkü incinirsin.
lara atacağın, aklıma hiç gelmezdi. Seni gözlerime koymam.
Dostla, düşmanla lafını çok ettim. Çünkü hor görülürsün.
Beni utandırırsan yazıklar olsun bana. Son nefeste bana Dost olman için Seni ruhuma alı-
rım, göze, gönüle değil.

Y 207-81 1754 1947 Y 207-84 1926 2118

‫در روزه چــو از طبــع دمــى پــاك شــوى‬
‫پــى پــاكان تــو بــر افــلاك شــوى‬
ِ ‫انــدر‬
‫ســوزش روزه نور گردى تو چو شــمع‬ ِ ‫از‬
‫ظلمــت لقمــه لقمــۀ خــاك شــوى‬
ِ ‫وز‬
You will be purified from bad habits by fasting.
You will follow the attained ascent to the sky by
fasting.
You will be burned like a candle by the fire of
fasting.
Become divine light.
The darkness of a bite makes you a morsel for the
ground.
Oruçla kötü huylarından arınırsın.
Ermiş kişilerin peşine düşüp göklere yükselirsin.
Orucun mânâ ateşiyle mum gibi yanar, nur olur-
sun.
Lokmanın karanlığı seni toprağa lokma yapar.
‫در زيــ ِر غزل‌هــا و نفيــر و زارى‬
‫دُوديســت مــرا ز چهره‌هــاىِ نــارى‬
‫رســم دلبريهاش خوشســت‬ ِ ‫هر چند كه‬
‫كــو �آن خوشــيى كــه او كنــد دلــدارى؟‬
From beyond the gazels, songs, and wailing,
Smoke is coming out of burning hearts.
Although all the beautles are charming,
My Beloved’s charm and beauty are different.
Gazellerin, şarkıların ve feryatların ardında yanan
gönüllerden duman çıkıyor.
Bütün güzeller çekici olsa da benim Sevgilimin çe-
kiciliği ve güzelliği başkadır.

Y 207-85 1929 2121 Y 207-86 1759 1952

 455

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عالــم ُحســن اي ْنت ســلطان كه تويى‬

ِ ‫در‬
‫ ُشــهره ُبرهان كه تويى‬،‫در ِخ ّطــۀ لطــف‬
‫قالــب عاشــقانِ بى‌جــان گشــته‬ِ ‫در‬
‫ ِزهــى جان كــه تويى‬،‫انصــاف بداد َيــم‬
You are the Sultan in the land of beauty.
You are the real proof of a world of goodness.
You are in the lover’s body as soul.
I say this modestly, “What a soul you
are.”
Güzellik dünyasının Sultanı Sensin.
Lütuf ülkesinde tanınmış delil Sensin.
Âşıkların bedenlerinde, can yerine Sen varsın.
Hem de ne cansın Sen.
‫عشــق تــو خــون ز ديده باريد بســى‬
ِ ‫در‬
‫تــن مــن ز غــم بناليــد بســى‬
ِ ‫جــان در‬
‫�آگاه نــه‌اى ز حالــم اى جــان و جهــان‬
‫چرخــم بــه بهانــۀ تــو ماليــد بســى‬
I shed bloody tears because of Your Love.
The soul in my body wailed because of Your
sorrow.
O Soul of the world, You are not even aware of
my situation.
Fate used You as an excuse to crush me.
Aşkınla gözlerimden, bir hayli kanlı yaşlar aktı.
Ruhum bedenimde, gamından bir hayli feryat etti.
A dünyanın canı, cihânı, halimden haberin bile
yok.
Felek, seni bahane ederek beni bir hayli hırpaladı.

Y 207-82 1919 2111 Y 223-214 1811 2004

‫در عشــق موافقــت ُبــ َود چــون جانــى‬ ‫ســيرت زردشــت كشــى‬ِ ‫صورت دل‬
ِ ‫در‬
‫ظريــف معنى‌دانــى‬
ِ ‫مذهــب هــر‬
ِ ‫در‬ ‫چون خر نخورى نبات بر ُپشــت كشــى‬
‫از سى و دو دندان چو يكى گشت دراز‬ ‫زشــتى تــو بنمايــد‬
ِّ ‫گــر �آينــه‬
‫بى‌دنــدان شــد تــن از چنــان دندانــى‬ ‫ديوانــه شــوى در �آينــه ُمشــت َكشــى‬
When your heart is contented with Love, If you have a Zoroastrian disposition, you’ll have
You see new things and find new meanings in the fate of Zoroaster.
every beauty. Although you don’t eat straw, you carry straw on
If one tooth outgrows itself and doesn’t match your back like a donkey.
the rest of the thirty-two teeth, If a mirror shows your ugliness, You get mad
The body becomes toothless. and break up the mirror.

Gönlün Aşkla birleşince, her güzelde yeni bir şey Gönlünde, Zerdüşt huyu var.
görür ve yeni bir anlam bulursun. Zerdüşt inancı taşıyorsun, eşek gibi ot yemiyorsun
Otuz iki dişten biri uzayıp, öbürlerine uymayınca ama sırtında ot taşıyorsun.
beden, o uygunsuz diş yüzünden dişsiz kalır. Bir ayna, sana, senin çirkinliğini gösterse, deli
dîvâne olup aynayı kırıyorsun.

Y 222-212 1862 2055 Y 222-213 1826 2019

 456

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫درويشــان را عــار ُبــ َود محتشــمى‬
‫وانــدر دلشــان بــار ُبــ َود محتشــمى‬
‫انــدر ر ِه دوســت فقــ ِر مطلــق خوش‌تــر‬
‫كانــدر ر ِه او خــار ُبــ َود محتشــمى‬
It is a disgrace for dervishes to be arrogant.
Conceit is a burden for their hearts.
Modesty and poverty are essential on the way to
the Beloved.
Pomp and splendor are like a thorn there.
Dervişlere, gösteriş ayıptır.
Onların gönüllerine bir yüktür.
Sevgili yolunda, alçak gönüllü olmak ve yoksul ol-
mak daha hoştur.
O’nun yolunda gösteriş, dikendir.
‫در هــر دو جهــان دلبــر و يــارم تو بســى‬
‫زيــرا كــه بــه هــر غميــم فريــاد رســى‬
‫كس نيست بجز تو اى َم ْه اندر دو جهان‬
‫جــز �آن‌كــه ببخشــ َيش بــه اكــرا ِم كســى‬
You are the Beloved who pleases me in both
worlds.
You are the One who comes to my aid all the
time.
O moon-faced one, there is no one But You in
both worlds.
İki dünyada da gönlümü alan Sensin, Sevgilim
Sensin.
Çünkü her gama Sen yetişir, feryadımı duyarsın.
Ey Ay yüzlü! İki dünyada da herkesi ağırlayan Sen-
den başka kimse yok.

Y 208-89 1853 2046 Y 222-211 1813 2006-2178

‫دلــدار بــه زيــ ِر لــب بخوانَــد چيــزى‬
‫ عقــل نمانَــد چيــزى‬،‫ديوانــه شــوى‬
‫يــارب چه فسونســت كــه او مى‌خوانَد؟‬
‫كانــدر دلِ ســنگ مى‌نشــانَد چيــزى‬
The Beloved is reading something with the tips
of his lips.
If you heard it, you’d become crazy, insane, lose
your mind.
O my God, what kind of spell is the one
Which softens even the stone heart?
Sevgili, dudak ucuyla bir şey okuyor. Duysan deli
dîvâne olursun ve bir parçacık bile aklın kalmaz.
Ya Rabbi! Nedir o okuduğu büyü ki taşın bile gön-
lüne tesir etmede.
‫ ز هــر دلــدارى‬:‫دلــدار مــرا گفــت‬
‫ بارى‬،‫ بوســه ز من خر‬،‫گر بوســه خرى‬
‫ كه زر را چه كنم؟‬:‫ به زر؟ گفت‬:‫گفتم كه‬
‫ �آرى‬،‫ �آرى‬:‫گفتم كه به جان؟ گفت كه‬
The Beloved said to me, “Since you are buying
kisses from every beauty, why don’t you buy one
from Me?” “With gold?” I asked.
“No,” He said, “What can I do with gold?”
“With my life?” I asked again. “Yes, yes,” He said.
Sevgili, her çeşit gönlümü aldı ve dedi ki: “Öpücük
alacaksan benden al.”
“Altınla mı?” dedim.
“Altını ne yapacağım?” dedi.
“Canımla mı?” dedim.
“Evet, evet” dedi.

Y 208-90 1803 1996 Y 208-91 1741 1934


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫دل گفــت مــرا بگــو كــرا مى‌جويــى؟‬
‫برگــر ِد جهــان خيــره چــرا مى‌پويــى؟‬
ِ ‫نيــك و َبــد و كفــر و پارســاييش تويــى‬
‫ مرا همين خواهى گفت‬،‫گفتم كــه برو‬
‫ مــرا مى‌گويــى‬،‫سرگشــته مــن از تــوام‬
My heart said to me, “Tell me who you are looking
for?
Why do you keep turning around the voorld
confused?”
I said, “Go away. I am confused because of You.
I should be asking these questions of you.”
Gönlüm bana dedi ki: “Söyle, kimi arıyorsun? Dün-
yanın çevresinde ne diye dönüp duruyorsun?”
Dedim ki: “Hadi git, bana, şu sözü söylemelisin
sen:
‘Başım, senin başından daha fazla dönmüş.’
Halbuki sana söylenecek şeyi bana söylüyorsun
sen.”
Y 217-172 1976 2168
‫دوش از س ِرعاشــقى و از مشــتاقى‬
‫التمــاس َمــى از ســاقى‬
ِ ‫مى‌كــردم‬
‫چــون جاه و جمالِ خويش بنمود به من‬
‫ بمانْــد ســاقى باقى‬،‫مــن نيســت شــدم‬
I was exuberant last night, my love. My longing
ovenwhelmed me.
I asked the cupbearer for more and more wine.
But, when the cupbearer showed me His face
and His beauty,
I was annihilated, so He is the only one who
remains.
Dün gece, aşkım coştu, özlemim arttı.
Sâkîden şarap istedim.
Sâkî, kendi büyüklüğünü, kendi yüzünü bana gös-
terince ben yok oldum.
Ancak sâkî kaldı, ortada.
Y 208-93 1832 2025
457
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫دل كيســت؟ همــه كار و كياييش تويى‬
‫ مــن چه كنم؟‬،‫گــر كژ نگــرد ديدۀ من‬
‫از خــود گلــه كن كــه روشــناييش تويى‬
Who is my heart? You are his everything:
His goodness, his evil, his faith, his heresy.
What can I do if I am cross-eyed? Blame
yourself.
You are the light of my eyes.
Gönül de kimdir ki?
Onun bütün varı yoğu Sensin.
İyiliği, kötülüğü, kâfirliği, zahitliği hep Sensin, hep
Sen.
Gözüm şaşı bakarsa ne yapayım ben? Sen kendin-
den şikâyet et.
Çünkü gözümün aydınlığı ve ışığı Sensin.
Y 208-92 1917 2109
‫دى بــود چنــان دولــت و روز افــروزى‬
‫تــش عاشق‌ســوزى‬ ِ ‫امــروز چنيــن �آ‬
‫دســت خــدا‬
ِ ‫افســوس كــه در دفتــ ِر مــا‬
‫�آن را روزى نبشــت و ايــن را روزى‬
My fortune was so good in the past that every
day was bettcr than the day before.
But today, I fell into the fire that burns all
lovers.
Unfortunately, the hand of destiny which wrote
those happy days in my book wrote these bitter
days as well.
Dün, öyle bir devlete erişmiştik ki günümüze gün
kattı.
Bugün ise öyle bir ateşe düştük ki Âşık’ı ateşte ya-
kıyor.
Ne yazık ki kaderin eli, onu da defterimize yazmış,
bunu da; o da kısmetimizmiş, bu da.
Y 208-96 1799 1992
 458

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ديــروز فســونِ ســرد برخوانْــد كســى‬ ‫دى مســت ُبدى دلا و ُچست و سفرى‬
‫او ســردتر از فســونِ خــود بــود بســى‬ ‫امــروز چه خــورده‌اى كــه از دى بترى؟‬
‫بــر مايــدۀ عشــق مگــس بسيارســت‬ َ ‫ مثــالِ َش‬،‫رقصــان شــده سرســبز‬
‫ــجرى‬
‫اى كــم ز مگــس كــو ِب َر َمــد از مگســى‬ ‫ــحرى‬
َ ‫حاجــب خورشــيد به ســانِ َس‬
ِ ‫يــا‬
Yesterday, you were drunk and anxious to run
Yesterday, someone cast a cold spell, out, O heart.
and he was even colder than his spell. What did you drink today?
Many flies land on the table of Love, You are worse than yesterday.
But one who is ahraid of a fly Is lower than that You keep moving like a green tree, kept playing
fly. with the dawn,
O doorkeeper of the sun.
Dün, birisi soğuk bir büyü yaptı.
Kendisi de büyüsünden çok daha soğuktu. Dün sarhoştun, çeviktin ve yolculuğa çıkmıştın a
Aşk sofrasına çok sinek düşer. gönül.
Sinekten ürküp kaçan, sinekten de aşağıdır. Bugün ne içtin ki dünden daha da betersin.
Bir ağaç gibi oynuyorsun, yemyeşilsin ve taptaze-
sin.
Güneşin habercisiyle sehere eş olmuşsun.

Y 208-95 1819 2012 Y 208-94 1781 1974

‫رفتــم بــ ِر يــار از ســ ِر سردســتى‬
‫گفتــا ز درم بــرو كــه ايــن دَم مســتى‬
‫گفتــم بگشــاى در كــه مــن مســت ِن َيم‬
‫ چنانكه هســتى هســتى‬،‫گفتــا كــه بــرو‬
I yielded to the temptation of my mind and went
to the door of the Beloved.
“Go away,” He said, “You are drunk.” I said,
“Please open the door.
I am not drunk.”
“Go away from My door. You are still with
yourself.”
Aklıma uyup, Sevgilinin kapısına gittim.
Dedi ki: “Kapımdan git, şimdi sarhoşsun sen.” “Sar-
hoş değilim” dedim.
Dedi ki: “Kapımdan uzaklaş.
Sen hâlâ kendinlesin.”
‫رفتــم بــه طبيــب و گفتــم اى بينايــى‬
‫افتــادۀ عشــق را چــه مى‌فرمايــى؟‬
‫َــرك صفــت و َم ْحــ ِو وجــودم فرمــود‬
ِ ‫ت‬
‫يعنــى كــه ز هــر چه هســت بيــرون �آيى‬
I went to a doctor. “O doctor who knows the
Truth,” I said,
“What can a person who has fallen in Love do?”
He answered me, “Annihilate your being.
Give up everything that exists.”
Hekime gidip dedim ki:
“Gerçeği bilen hekim; Aşka düşen kişi ne yapabi-
lir?”
Dedi ki: “Huylarından vazgeç, varlığını yok et.
Yani neyin varsa hepsinden çık git.”

Y 208-97 1671 1865 Y 218-178 1964 2156

 459

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫كــردى‬ ‫ ترانه‌گويــم‬،‫زاهــد بــودم‬ َ ‫سرســبزتر از تــو مــن نديــدم َش‬

‫كــردى‬ ‫ســر فتنــۀ بــزم و بــاده ُجويــم‬
‫ديــدى‬ ‫ســجاده نشــين و بــا وقــارم‬ ّ
‫كــردى‬ ‫بازيچــۀ كــودكانِ ُكويــم‬
I used to be a devout man.
You made me sing songs, tell rubais.
You made me the worst instigator of the
assembly, the one fond of wine.
I was a solemn, dignified man, sitting on a prayer
rug.
You made me a laughingstock for Street kids.
Ben eskiden dindar biriydim.
Sen beni şarkılar ve rubâîler söyleyen biri yaptın.
Meclisteki en kışkırtıcı kişi yaptın.
Şarap düşkünü yaptın.
Ben eskiden seccadede oturan ağırbaşlı biriydim.
Sen beni sokak çocuklarına oyuncak yaptın.
‫ــجرى‬
‫ُپــر نورتــر از تــو مــن نديــدم َق َمــرى‬
‫ــحرى‬َ ‫شــبخيزتر از تــو مــن نديــدم َس‬
َ ‫پــر ذوق‌تــر از تــو مــن نديــدم ِش‬
‫ــكرى‬
I have never seen a sapling fresher or greener
than You.
Neither have I seen a moon brighter than You.
I haven’t seen a daııım that wakes up at night
earlier than You,
Nor have I seen sugar sweeter than You.
Ne senden daha yeşil, daha taze bir ağaç gördüm
ne senden daha ışıklı bir Ay.
Ne geceleri, senden daha erken uyanan bir seher ne
de senden daha tatlı bir şeker gördüm.

Y 209-98 1716 1909 Y 209-101 1770 1963

‫سرســبزىِ بــاغ و گلشــن و شمشــادى‬ ‫ از جــا ِم ميــى‬،‫سرمســتم و سرمســتم‬

‫اصــل شــادى‬
ِ ِ ‫ر ّقاص‬
‫‌كــن دلــى و‬
‫اى �آن‌كــه هــزار ُمــرده را جــان دادى‬
‫شــاگر ِد تــو مى‌شــوم كــه بــس ُاســتادى‬
You are the freshness of a box tree and a rose
garden.
You are the essence of joy which makes the heart
dance.
You bring thousands of deeds to life.
I want to be your student, because you are the
great master.
Bağın bahçenin, güllük gülistanlığın, şimşirin, sel-
vinin tazeliğisin, yeşilliğisin. Gönlü raks ettirirsin,
sevincin temelisin Sen.
Binlerce ölüye can verdin.
Sana çırak olayım ben, pek ustasın Sen.
‫از ســاغ ِر َپ ْه َلوا ِنــه صــد َك ِســيى‬
‫چون ُسرمه مرا بكوفت و در چشم كشيد‬
‫�آخــر ز گــزاف نيســت كا ِر چــو ويــى‬
I am drunk; I am drunk from someones glass.
That glass is big enough for a hundred people.
He smeared me like a salve first, then put me
into his eyes.
Someone like him always does it the best.
Sarhoşum, Birinin kadehiyle sarhoşum.
Yüz kişiye yeten o koca kadehle sarhoşum.
Sürme gibi önce dövdü beni ve sonra tuttu, gözüne
çekti.
O’nun gibi birisi, gereksiz bir iş yapmaz.

Y 209-102 1696 1890 Y 209-100 1968 2160


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫سرمست كسى‬ِ ،‫ سرمستم و‬،‫سرمستم و‬
‫دست كسى‬ ِ ‫ َمى خوردم از‬،‫َمى خوردم و‬
‫ �آن‌گه ُپركرد‬،‫همچون قدحم شكست و‬
‫شكســت كســى‬
ِ ِ‫�آخر ز گزاف نيســت ا‬
I am drunk, I am drunk, and I am someone’s
drunk.
I drank wine, I drank wine, I drank wine hrom
the hand of someone.
He broke me like a glass, then filled me up.
His break wasn’t for show; someone made him
break me.
Sarhoşum, sarhoşum, Birisinin sarhoşuyum.
Şarap içtim, şarap içtim, Birinin elinden şarap iç-
tim.
Kadeh gibi beni kırdı ve ondan sonra doldurdu.
Onun kırışı, boşu boşuna değil.
Belli ki bir kırdıran var.
Y 209-99 1818
‫ســوگند همــى خــو ْرد پريــر �آن ســاقى‬
‫ســاعت مشــتاقى‬
ِ ‫حــق‬
ِّ ‫مى‌گفــت بــه‬
‫كــه بــاده دهــم بــه شــهرى و �آفاقــى‬
‫عقلــى نگــذارم بــه جهــان مــن باقــى‬
The other day the cupbearer was saying,
“I swear by the time of longing,
I will serve voine to all the townsmen as well as the
villagers.
I won’t let a sober man remain in this world”
Geçen gün o sâkî, diyordu ki:
“Özlem çağına yemin ederim ki şehirliye de şarap
sunacağım, köylüye de.
Dünyada bir tek ayık ve akıllı kişi bırakmayaca-
ğım. ”
Y 209-103 1835
460
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ســلطانِ ســخن گرفتــه‌اى خاموشــى‬
‫چــاووش زبــان نمى‌كنــد چاووشــى‬
ِ
‫خورشــيد چــرا بــه كاهــگل مى‌پوشــى؟‬
‫تــا در دلِ چــرخ افكنــى بيهوشــى‬
You are the Sultan of words, but you keep silent.
You are the messenger of the tongue, but you
don’t act like a messenger.
O sun, why are you hiding in the mud that is
breaking the heart of the sky?
Söz padişahısın ama susmayı huy edinmişsin.
Haberci, habercilik etmiyor artık.
Ey güneş, ne diye balçık içinde gizlenip de, gökyü-
zünün gönlünü kendinden geçiriyorsun?
2011 Y 223-215 1827 2020
!‫شادى! شــادى! و اى حريفان! شادى‬
‫سوســن �آزاد هــزار �آزادى‬ِ ‫زان‬
‫ كــه دا ِد عاشــقى مــن دادم‬:‫مى‌گفــت‬
‫دادى دادى َمهــا و دادى دادى‬
Joy, joy, O my friends, joy! Thousands of words
of freedom are coming from the iris, which freed
itself from the bondage of the earth. He says, “I
am so kind to lovers. I grant their wishes.”
You gave, You gave, O moon, You gave!
Neş’e, neş’e, ey dostlar, neş’e.
Toprağın esaretinden kurtulmuş, hürriyete kavuş-
muş, yukarılara doğru başını yükseltmiş zambak-
tan, binlerce hürlük haberi geliyor.
O diyor ki: “Ben bağlardan kurtulmanın, hür olma-
nın zevkine vardım. Âşıklığın tadını ben verdim.
Âşıklara ben lütuflarda bulundum, dileklerini ver-
dim.” Verdin, verdin, ey Ay sen verdin.
2028 Y 223-216 1698 1892
 461

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫شب رفت و دلت نگشت سير اى ايچى‬
‫دســت تــو اگــر نگيــرد �آن َمــ ْه هيچــى‬
ِ ‫ــل َا ْحيــا ٌء ِب َر ِّب ْهــم كــه ْشــنيدى؟‬
‫خفتنــد حريفــان همــه چــاره اينســت‬
‫مــى لعــل و در ســ ِر خــود پيچى‬ِ ‫كانــدر‬
O one who has been undressed from being,
night has passed, but you haven’t had enough
pleasure yet.
If that moon hasn’t touched your hand, you are
nothing. All your friends have fallen asleep.
The only thing left for you to do is to drink ruby
wine and look after yourself.
‫شمشــير اگــر گــردنِ جــان ِب ْبريــدى‬
ْ ‫َب‬
‫روح يحيــى اگــر نــه باقــى بــودى‬ ِ
‫در خون ســ ِر او ســه ماه كى گرديدى؟‬
Who could read the verse of the Koran:* “Don’t count
them dead if one dies for God?”
If a sword could have cut the neck of a soul, how could
the head of John the Baptist**
Swim in blood for three months if he weren’t alive?
*Koran (2:154, 3: 169).
**Islamic legend about the boiling blood of the dead
prophet Yahya (John the Baptist).

Varlıktan soyunmuş kişi, gece geçti gitti ve sen hâlâ Kılıç, canın boynunu kesseydi,
doymadın. * “Hatta onlar, Rablerinin katında diridirler” âyetini na-
O Ay senin elini tutmazsa hiçsin zaten. Dostların sıl duyardı.
hepsi de uyudu. Yahya’nın canı bâkî olmasaydı başı, üç ay kan içinde ge-
Çare şudur: Yakut renkli şarabın sarhoşluğu içinde zer miydi?
kendi başının çaresine bakman gerek. * Kur’ân: 2-154, 3-169

Y 223-217 1688 1882 Y 209-104 1733 1926

‫شــمعى اســت دلِ مــرد بــر افروختنــى‬
‫ بردوختنى‬،‫چاكيســت ز هجــ ِر دوســت‬
‫اى بى‌خبــر از ســاختن و ســوختنى‬
‫ نــه �آموختنــى‬،‫عشــق �آمدنــى ُبــ َود‬
Man’s heart is like a candle: it should be lit and shine.
There is a void in your soul because of the separation
from the Beloved that should be repaired. Know,
O ignorant one who knows none of what makes or
breaks a heart, who neither smiles nor cries:
Love is something to be encountered, not knourledge
to be learned.
‫صــد رو ِز دراز اگــر بهــم پيونــدى‬
‫جــان را نشــود ازيــن فغــان خرســندى‬
‫حديــث مــا مى‌خندى‬
ِ ‫اى �آن‌كــه بديــن‬
‫ هنــوز دانشــمندى‬،‫مجنــون نشــدى‬
If you add hundreds of long days together,
My soul will stand still and cry from the pain of
Love.
You are smiling at my words, because you are
still a cold man of knowledge,
Not a crazy one of Love.

İnsanın gönlü bir mum gibidir; yakılmalı ve parlama-
lıdır.
Sevgiliden ayrı olduğun için ruhunda onarılması gere-
ken bir boşluk vardır.
Ey kırık kalbin ne olduğunu bilmeyen ne gülen ne de
ağlayan cahil kişi, şunu bil ki Aşk karşılaşılması gereken
bir şeydir, öğrenilecek bilgi değildir.
Yüzlerce uzun gün bir araya gelip birleşse ve can bu
upuzun günde aşk yüzünden feryat edip dursa, bu
feryat, gene yetmez.
Ey bizim bu sözümüze gülen, hâlâ bilgin var; aklın
başında, daha sen aşkın delisi olmadın, bu sözleri
anlayamazsın.

Y 209-105 1881 2073 Y 210-106 1729 1922


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عالــم سبزســت و هــر طــرف بســتانى‬
‫عكــس جمــالِ گلرخــى خندانــى‬
ِ ‫از‬
‫هــر ســو گهريســت مشــتعل از كانــى‬
‫هــر ســو جانيســت م ّتصــل بــا جانــى‬
The earth has become green, adorned by gardens
and meadows everywhere. Everything smiles,
reflecting that immortal Beauty.
There are rubies on every corner which have
come from the Divine mine.
There are souls everywhere which have reached
that Soul.
Âlem yeşilliklerle dolu, her taraf bağ ve bahçelerle
süslenmiş.
Her şey ezeli güzelliğin aksi ile gülümsüyor.
Her yön, her zerre, ilâhî madenden çıkarılmış cev-
herler gibi ışık saçmakta.
Her tarafta, aynı ruhu taşıyan birleşmiş canlar var.
Y 223-218 1858 2051
‫عشــقت صنمــا چــه دلبريهــا كنيــى‬
‫كشــتن بنــده ســاحريها كنيــى‬
ِ ‫در‬
‫ســمرقند دلــم‬
ِ ‫َي ْخشــى‌ َب ِك عشــقت بــه‬
‫�آگاه نــه‌اى چــه كافريهــا كنيــى‬
Beloved, Your Love has so many charms, Casts
so many spells for killing this slave.
You don’t know it, but Your Love commits so
much cruelty In the Samarkand* of my heart.
* Ancient city known for its Central position on the
Silk Road between China and the West.
Sevgilim, senin aşkın ne dilberlikler eder.
Bu kulu öldürmek için ne büyüler yapar.
Aşk, gönlümün Semerkant’ına ne zulümler ne
kâfirlikler eder.
Y 210-108 1971 2163
462
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ــت َحما َمــ ًة تُحاكــى حـــالى‬ ُ ‫عا َي ْن‬
ٍ ‫ــوح َفــ ْو َق ُغ ْص‬
‫ــن عـــالى‬ ُ ‫َت ْبكــى َو َت ُن‬
‫او نالــه همــى كــرد و َم َنــش مى‌گفتــم‬
‫مى‌نــال بريــن پــرده كــه خــوش مى‌نالى‬
I saw a dove crying and wailing On the branch of
a big tree, telling my story.
I said, “Wail that tune. Your song is beautiful.”
Yüksek bir dalın üstüne konmuş bir güvercin gör-
düm; ağlıyordu ve feryat ediyordu.
Benim halimi anlatıyordu.
Ben de ona dedim ki:
“Bu perdeden feryat et, hoş feryat ediyorsun.”
Y 210-107 1981 2173
‫ بــس مبــارك عيــدى‬،‫عيــد �آمــد و عيــد‬
‫ خنديدى‬،‫گــر گــردون را دهــان ُبــدى‬
‫ايــن هســت وليك اگــر ز من بشــنيدى‬
‫افســوس كــه عيــد عيــد مــا را ديــدى‬
Bairam has come, but what an auspicious
Bairam!
If the sky had a mouth, it would smile with joy.
This is it, but hear it from me: Alas, their Bairam
didn’t see our
Bairam, although I wish it had.
Bayram geldi, pek kutlu bir bayram.
Gökyüzünün ağzı olsaydı gülerdi.
Bu var, var ama şunu da benden işit: Ne yazık ki
bayram, bizim bayramımızı görmedi. Ah bir gör-
seydi.
Y 210-110 1735 1928
 463

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫عيــد �آمــد و هركــس َق َــدرى مقــدارى‬
ِ ‫�آراســته خــود را ز‬
‫پــى ديــدارى‬
‫ بكــن تيمــارى‬،‫مــا را چــو تويــى عيــد‬
‫خلعــت گل فكنــده بــر هــر خــارى‬
ِ ‫اى‬
Bairam has come; everyone is dressed up for
Bairam.
You are our Bairam.
O One who dresses every thorn with a rose,
You adorn us.
Bayram geldi, herkes gücü yettiği kadar, bayramda
güzel görünmek için kendini süsledi.
Bize bayram Sensin, her dikenin üstüne gül elbise-
sini giydiren, bizi de Sen süsle.
‫غــم را ديــدم گرفتــه جــا ِم دُردى‬
‫ رخ زردى‬،‫ غمــا خيــر ُبــ َود‬:‫گفتــم كــه‬
‫ چــه كنــم چـــو شاديـــى �آوردى‬:‫گفتــا‬
‫بــازا ِر مــرا خــراب و كاســد كــردى‬
I saw Sorrow holding a glass of bitter wine.
“What happened to you, O Sorrow?” I asked.
“Your face is so pale.”
“What can I do?” said Sorrow.
“You haue brought such joy that it has ruined
my business.”
Gamı gördüm, eline bir kadeh tortulu şarap almış-
tı.
Dedim ki: “ Ey gam, hayrola, betin benzin sapsa-
rı?”
Dedi ki: “Ne yapayım? Öyle bir neşe getirdin ki pa-
zarımızı kesata uğrattın.”

Y 210-109 1740 1933 Y 210-111 1707 1901

‫غمهــاىِ مــرا همــه بــه ناغــم دارى‬ ‫حديث ايمــان چه كنى؟‬

ِ ،‫كافر نشــدى‬
‫غــم خــود همچــو بناغــم دارى‬
ِ ‫وانــدر‬ ‫حديث جانان چه كنى؟‬
ِ ،‫بى جان نشدى‬
‫گويــى كــه تــرا ام و چــرا غــم دارى؟‬ ‫ــس ركيكــى تــو هنــوز‬ ِ ‫در عربــدۀ َن ْف‬
‫ترســم كــه نباشــى و چراغــم دارى‬ ‫حديث ِســ ِّر ســلطان چــه كنى؟‬
ِ ‫بيهــوده‬
You don’t pay attention to my sorrows. If you haven’t become a heretic, how can you talk
Yet, I have turned into a bag of bones because of about faith?
Your sorrow. If you haven’t given up your life, how can you
You said, “I am yours. Why are you worrying?” talk about the Beloved?
“You may go, but I will burı like a candle. That’s You are so weak İn the battle with “self;”
why I’m worrying.” How can you talk about the Sultan’s secret?

Üzüntülerimi, üzüntü saymıyorsun.
Gamınla iğne iplik olmuşum, bana derdini dolayıp
duruyorsun.
Dedin ki: “Seninim, neden gamım var diyorsun?”
Ancak, gidersen mum gibi yanarım. Ben de bun-
dan korkuyorum.
Kâfir olmadan, nasıl olur da iman hakkında konu-
şursun?
Canından olmadan, nasıl olur da Sevgili hakkında
konuşursun?
Nefisle savaşta zayıfsın, boş yere Sultan’ın sırrından
ne diye bahsedersin?

Y 223-219 1744 1937 Y 210-112 1899 2091

 464

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غــم او دســت ز جــان مى‌شــويى‬ِ ‫گاه از‬ ِ ‫گاهــى ُبــ َودم ُف‬
‫رقــت عالــم ســوزى‬
‫قصــۀ او بــه در ِد دل مى‌گويــى‬ ّ ‫گــه‬ ‫عشــرت جان‌افــروزى‬
ِ ‫گاهــى ُبــ َودم‬
‫سرگشــته چــرا ِگــر ِد جهــان مى‌پويــى‬ ‫لــوح ســپيد‬
ِ ‫افســوس كــه روزگار بــر‬
‫ كه‌را مى‌جويى؟‬،‫كو از تو برون نيســت‬ ‫�آن را روزى نبشــت و ايــن را روزى‬
Sometimes, you have gotten tired of living with Sometimes, I have fallen into the fire of
His sorrow. separation that darkens my world.
Sometimes, you tell His story with the troubles Sometimes, I have been taken by the pleasures
of your heart. that brighten my soul. Unfortunately, time has
Why are you turning around the world dizzy? written the chronicle
The One you are searching for is not outside of Of both of them on my forehead.
you.
Whom are you looking for? Bazen, dünyayı yakıp yandıran ayrılık ateşine dü-
şerim.
Bazen O’nun gamını yaşamaktan sıkılırsın, bazen- Bazen ruhu aydınlatan zevke ve neşeye düşerim.
se gönül derdiyle O’nun hikâyesini söylersin. Ne yazık ki zaman, alnıma her ikisini de yazmış.
Başı dönmüş bir halde ne diye dünyanın çevresin-
de koşup duruyorsun?
O, senden dışarıda değil ki kimi arıyorsun sen?

Y 218-179 1979 2171 Y 223-220 1801 1994

‫گــر بگريــزى چــو �آهــوان بگريــزى‬
‫ور بســتيزى چــو �آهنــان بســتيزى‬
‫شــاخ گلــى كــه مــا در�آويخته‌ايــم‬
ِ ‫زان‬
‫مرغــك زيــرك بــه دو پــا �آويــزى‬
ِ ‫اى‬
When you like, you jump like a gazelle.
When you strike, you’re hard as iron.
O smart bird, you cling with your two feet on the
rose branch
Where we hang on.
Eğer kaçarsan, ahular gibi kaçarsın.
Eğer savaşa girersen, demirler gibi düşmana dire-
nirsin.
Ey akıllı kuşcağız.
Bizim tutunduğumuz gül dalına, sen iki ayağınla
tutunursun.
‫گــر تــو نكنــى ســلا ِم مــا را در پــى‬
‫چون جمله نشــاطى و سلامى چون َمى‬
‫چوپــانِ جهانــى و امــانِ جانهــا‬
‫دفــع گرگــى گــر نكنــى هَ ــى هَ ــى هَ ــى‬
ِ
Even though You don’t greet me back,
You are still full of joy, like wine, which acts as a
greeting.
You are the shepherd of the whole world, the
soundness of all souls.
If You don’t drive away any wolves, that’s fine.
Sen bize selam vermesen de şarap gibi neşelisin,
selâmsın sen.
Dünyanın çobanısın, canlara esenliksin.
Diyelim ki kurdu kovmuyor, hey hey hey demiyor-
sun, ne çıkar?

Y 224-227 1807 2000 Y 225-232 1670 1864


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گــر خــار بديــن ديــدۀ چون ُجــوى زنى‬
‫ور تيــ ِر جفــا بــر دلِ چــون مــوى زنــى‬
‫دامــن تــو كوتــه نكنــم‬
ِ ‫مــن دســت ز‬
‫گــر همچــو دَفــم هــزار بــر ُروى زنــى‬
My eyes will cry like a river if you pierce them
with thorns
Or if you throw an arrow of cruelty into my
small heart.
But, even if you hit my face a thousand times like
a tambourine,
I’ll still be holding your shirt.
I won’t leave you.
Irmak gibi gözyaşları akıtan şu gözlerime diken
saplasan,
kıl gibi incelmiş gönlüme cefa okunu atsan, tef gibi,
yüzüme bin kere vursan, gene ayrılmam Senden,
gene elimi eteğinden çekmem.
Y 211-120 1888
‫گــرداد كنــى در خــو ِر خــود داد كنــى‬
‫بيچــاره كســى را كــه تــواش يــاد كنــى‬
‫ بســيار بــه يــادت كردم‬:‫گفتــى تــو كه‬
‫مــن مى‌دانــم كــه چــون مــرا يــاد كنــى‬
Wouldn’t it be nice if you were fair and treated
me justly?
Or, if you would remember this poor me?
You said, “I remember you often.
“Yes, I’ve heard it. But I know the way you
remember things.
Merhametince merhamet etseydin ve bu çaresiz
kişiyi ansaydın hoş olmaz mıydı? Dedin ki: “Seni
çok andım.”
Evet, andın andın ama nasıl andığını ben bilirim.
Y 224-229 1891
465
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گــر خــوب ِن َيــم خوب‌پرســتم بــارى‬
‫ور بــاده ِن َيــم ز بــاده مســتم بــارى‬
‫اهــل مناجــات رواســت‬
ِ ‫گــر نيســتم از‬
‫خرابــات تــو هســتم بــارى‬
ِ ‫اهــل‬
ِ ‫از‬
I am not beautiful, but I worship beauty.
I am not wine, but I am drunk with wine.
I am not a man of prayers.
That’s true.
But, at least I am a drunk of Your tavern.
Güzel değilim ama güzele tapıyorum.
Şarap değilim ama şarapla sarhoşum.
Münacat ehli ve ermişlerden değilsem ki bu doğ-
rudur, ama en azından
Senin meyhanenin sarhoşuyum.
2080 Y 211-117 1736 1929
‫گــر در ِد دلــم بــه نقــش پيــدا بــودى‬
‫هــر ذ ّره ز غــم سياه‌ســيما بــودى‬
‫ور راه بــه ســوىِ گوهــ ِر مــا بــودى‬
‫هــر قطــره ز جــوش همچــو دريــا بودى‬
If the pain in o ur heart were reflected outside,
Every particle’s face would be darkened by
sorrow.
Every drop would become an ocean
If it found the way to our essence.
Gönlümdeki dert, dışarıda görünebilseydi her zer-
renin, gamdan yüzü kararırdı. Bizim özümüze bir
yol bulsaydı, her damla coşar, deniz olurdu.
2083 Y 211-116 1730 1923
 466

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫طلــب منــزلِ جانــى جانــى‬

ِ ‫گــر در‬ ‫گــر زان‌كــه اميــن و محــر ِم ايــن رازى‬
‫طلــب لقمــۀ نانــى نانــى‬
ِ ‫گــر در‬ ‫بر بازىِ بيدلان مكن َط ّنازى‬
‫ايــن نكتــه رمــز اگــر بدانــى دانــى‬ ِ ‫بازيســت و ليــك �آ‬
‫تــش راســت َيش‬
‫ســتن �آنــى �آنــى‬
ِ ‫هــر چيــز كــه در ُج‬ ‫بــس عاشــق را كــه كشــت بــازى بازى‬
If you are looking for the soul’s mansion, you are Know this secret very well:
the soul. Don’t spoil the game while playing with lovers.
If you are looking for a slice of bread, you are the Although it is a game, there is the fire of truth
loaf bread. in it,
If you can understand this secret, And many lovers have lost their lives while
You are the one who you were searching for. playing with that fire.

Ruh konağını arıyorsan, ruhsun. Eğer bu sırrın emin bir mahremi isen, âşıkların oy-
Bir lokma ekmek peşindeysen, bir dilim ekmeksin namasına bakıp eğlenme.
sen. Evet, onların oynaması oyundur ama, o oyunda
Bu sözün mânâsını anlarsan, bilirsin ki aradığın doğruluk ateşi vardır.
sensin. Nice âşık, oynaya oynaya o ateşte can vermiştir.

Y 224-226 1864 2057 Y 211-114 1792 1985

‫ســوزش ســينه را به كس مــى‌دارى‬

ِ ‫گــر‬
‫وز ِمهــر ضميــ ْر پــر هــوس مــى‌دارى‬
‫بايــد كــه چــو نالــۀ تــو �آرا ِم دلســت‬
‫قريــن هــر َن َفــس مــى‌دارى‬
ِ ‫�آن نالــۀ‬
If there is one who burns your heart, if your
heart is filled with the desires of Love,
You should know that this sweet burning is your
happiness.
Your wailing and crying is your relief, your
Divine Help.
Make this wailing a friend of your every breath.
Gönlünü yakıp yandıran birisi varsa, eğer için, gizli
bir sevginin hevesleri ile dolu ise, bu tatlı yanışın
mutluluk olduğunu bilmek gerekir.
Feryâdın, eğer gönlüne, bir ferahlık veriyorsa, onu
İlâhi bir lütuf bil de o feryâdı her nefesine arkadaş
etmeğe bak.
‫ ز غم َرسته شوى‬،‫صيد خدا شــوى‬ِ ‫گر‬
‫ بســته شوى‬،‫صفت خويش َروى‬ِ ‫گر در‬
‫حجاب ر ِه توســت‬
ِ ‫مى‌دان كه وجو ِد تو‬
‫با خود منشين كه هر زمان خسته شوى‬
If you become a prey to God, you will be free
from sorrows.
If you run after your desires, you will be a slave
to yourself.
You should know this very well: your being is the
curtain that conceals
God from you.
Don’t stay with you; you’ll get hurt all the time.
Allah’a av olursan gamdan kurtulursun.
Ancak, arzularının peşinden koşarsan, kendinin
kölesi olursun.
Bil ki varlığındır yoluna mani olan.
Kendinle kalma, yoksa her zaman yaralanırsın.

Y 225-231 1752 1945 Y 211-121 1934 2126


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫عاشــق ُروىِ قيصــ ِر ُروم شــوى‬
ِ ‫گــر‬
‫ــى َق ّيــوم شــوى‬
ِّ ‫اوميــد ُبــ َود كــه َح‬
‫پيــش ســلطانِ وصال‬
ِ ‫از هجــر مگــو بــه‬
‫مى‌تــرس كزيــن حديــث محــروم شــوى‬
If you fall in love with the face of Rum’s Kaiser,
You’ll come back to life, feel good about
everything.
Don’t talk about separation in front of the Sultan
of Union.
You’ll remain deprived all the time.
Rum Kaiser’inin yüzüne âşık olursan, dirilirsin ve
kendini her şey için iyi hissedersin.
Buluşma Sultan’ının katında ayrılıktan bahsetme.
Bu çeşit söz söylersen her zaman, her şeyden mah-
rum kalırsın.
Y 211-122 1931 2123
‫گــر قــد ِر كمــالِ خويــش بشــناختمى‬
‫دامــانِ خــود از خــاك بپرداختمــى‬
‫خالــى و ســبك بــر �آســمان تاختمــى‬
‫فلــك ن ُُهــم بــر افراختمــى‬
ِ ‫ســر بــر‬
If I knew my own value,
I wouldn’t fool around with this dirty worlt.
I would empty myself from self and ascent
quickly.
I would put my head on the ninth level of sky.
Kendi değerimi bilseydim, elimi eteğimi tozlu top-
raklı bu dünyadan çekerdim.
Kendimi kendimden boşaltıp hızla gökyüzüne çı-
kar, başımı dokuzuncu göğün katına koyardım.
Y 210-113 1848 2041
467
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫عاشــق زا ِر ُروىِ تــو نيســتمى‬
ِ ‫گــر‬
‫چنديــن بــه د ِر ســراىِ تــو نه‌ايســتمى‬
‫ برو‬،‫ خيز‬،‫ مه‌ايســت بــر درم‬:‫گفتى كه‬
‫ نيســتمى‬،‫اى دوســت اگــر نه‌ايســتمى‬
If I weren’t one who cried and wailed, longing
for Your beautiful face, I wouldn’t wait at the
door of Your palace.
You said, “Don’t stay at My door. Go away.”
My dear Friend, I will be destroyed if I don’t sit
at Your door.
Senin yüzüne, ağlayıp inleyen bir âşık olmasaydım,
sarayının kapısında bu kadar bekler miydim?
Dedin ki: “Kapımda durma, kalk, yürü git.”
Dostum, kapında durmazsam yok olurum ben.
Y 211-119 1849 2042
‫گــر عقــل به كوىِ دوســت رهبــر َن ُبدى‬
‫ُروىِ عاشــق چنيــن ُم َزعْ َفــر َن ُبــدى‬
‫غــم گوهر َن ُبدى‬ ِ ‫گــر ز �آن‌كــه صدف را‬
‫بگشــاده لــب و عاشــق و مضطــر َن ُبدى‬
If reason weren’t the guide for the lover to be by
the side of the Beloved,
Why would the lover’s face become pale?
If the shell didn’t have the sorrow of the pearl,
It wouldn’t open its mouth to become a restless
lover.
Akıl, Dostun köyüne kılavuz olmasaydı, âşığın
yüzü böyle sararıp solmazdı. Sedefte incinin gamı
olmasaydı, ağzını açmazdı ve kıvranıp duran bir
âşık olmazdı.
Y 212-124 1703 1897
 468

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫گفتــن اســرا ِر تــو امــكان بــودى‬

ِ ‫گــر‬ ‫مجلــس انــس را بــه كار �آمدمــى‬
ِ ‫گــر‬
‫پست و بالا همه گلستان بودى‬ ‫دم بــه د ِر تــو بنــده وار �آمدمــى‬ ‫هــر‬
‫غيــرت نخــوت نــه در ا ّيــام ُبــدى‬
ِ ‫گــر‬ ‫فت تَصديع نبودى و ملال‬ ِ ‫�آ‬ ‫گر‬
‫موســى ِعمــران بــودى‬ ِ ‫هــر فرعونــى‬ ‫روز بــرت هــزار بــار �آمدمــى‬ ‫هــر‬
If Your secrets could be explained, the earth and When I come to your friendly gathering,
sky would be turned into rose gardens. I approach your door as an obedient slave.
If arrogance weren’t everywhere in the world, If I knew that I wouldn’t bore or tire you or give
Every pharaoh would become Moses, Imran’s* you a headache,
son. I would come to you a thousand times a day!
*According to Koran, Moses’ father.
Dostluk meclisine bir iş için geldiğimde, her an ka-
Senin sırlarını söylemeye imkân bulunsaydı, yuka- pında kul gibi beklerdim.
rısı da güllük gülistanlık olurdu, aşağısı da. Başını ağrıtıp usandırmasaydım, her gün yanına
Dünyada ululanma olmasaydı, her Firavun, bir bin kere gelirdim.
İmrân oğlu Musa olurdu.

Y 224-228 1732 1925 Y 212-123 1851 2044

‫گــر مــن مســتم زورىِ بدكــردارى‬
‫اى خواجــه! بــرو تــو عاقــل و هشــيارى‬
‫تــو ِغــ ّره بــه طاعتــى و طاعــت دارى‬
‫ايــن �آن ســ ِر پــل نيســت كــه مى‌پندارى‬
If you think that I am a drunk who is going the
wrong way, O hajji,*
Stay sober, become a wise man, and boast with
your prayers and piety.
But, you should know this very well: Your conceited
way doesn’t lead to the bridge you expect.
*Honorific title for Müslim person who has
successfully completed the Hajj [pilgrimage] to
Mecca.
Ben kötü işlerim yüzünden kötü yollara düşmüşüm,
sarhoşum, ey efendi, sen akıllı ve uyanık bir kişisin.
Sen git ibâdetinle, taatinle övün.
Fakat şunu bil ki şu kendini beğenmiş halin, sandığın
gibi gideceğin yerin köprü başı değildir.
‫مى ناب خورى‬ ِ ‫گــر نُقل و كبــاب و گر‬
‫ همى �آب خورى‬،‫مى‌دان كه به خواب در‬
‫ باشــى تشــنه‬،‫چــون برخيــزى ز خواب‬
‫ســودت نكند �آب كــه در خواب‌خورى‬
You either eat kebab or drink wine.
Know this well: you are eating and drinking in
your dream.
When youwake up, you are still thirsty and
hungry.
The water you drink in your dream can’t Help
your thirst.
İster meze ye, kebap ye, ister arı duru şarap iç.
Bil ki rüyada yiyor içiyorsun sen.
Uykudan uyandığında, yine susuzluğa düşersin.
Rüyada içtiğin su, sana fayda etmez.

Y 224-225 1739 1932 Y 211-115 1786 1979

 469

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫غيــرت مــردان كنمــى‬

ِ ‫گــر نــه حــذر از‬
‫�آن كار كــه دوش گفتــه‌ام �آن كنمــى‬
‫ور رشــك نبــودى همــه هشــياران را‬
‫بى‌خويش و خراب و مست و حيران كنمى‬
If I weren’t worried about people s jealousy,
I would do the thing I mentioned last night.
If envy didn’t exist, Iwouldmake Sober ones
drunk all over the place.
‫كشــش يــار مــرا يــار ُبــدى‬
ِ ‫گــر نــه‬
‫بــا شــاه گــداى را كجــا كار ُبــدى؟‬
‫گــر نــه َكــ َر ِم قديــم بســيار ُبــدى‬
‫يوســف جــان ميــانِ بــازار ُبــدى؟‬
ِ ‫كــى‬
If my Beloved’s attraction did not favor me,
How could I mix the sultan with the beggar?
If His infinite klndness did not exist, Wouldn’t
the Joseph of my soul go to the bazaar for sale?

Halkın kıskançlıklarından çekinmeseydim dün Sevgilimin cazibesi bana yâr olmasaydı Sultan-
gece söylediğim işi yapardım. Kıskançlık olmasay- la, yoksulla ne işim olurdu benim. Kadîm olan
dı, bütün ayıkları sarhoş edip kendilerinden geçi- Hakk’ın keremi, lütfu çok olmasaydı ruh Yusuf ’u
rirdim. pazara hiç düşer miydi?

Y 224-222 1854 2047 Y 224-223 1702 1896

‫گــر هيــچ نشــانه نيســت انــدر وادى‬
‫بســيار اميدهاســت در نوميــدى‬
‫اى دل مبــر ا ّميــد كــه در روضــۀ جــان‬
‫درخــت بيــدى‬
ِ ‫خرمــا دهــى ار نيــز‬
There isn’t a sign of hope in the valley of Love.
But sometimes, new hope comes from
desperation.
O heart, don’t give up.
Even a willow tree grows dates in the garden of
soul.
‫واقــف اســرار شــوى‬ِ ‫گــر يــك َن َفســى‬
‫جانبــازى را بــه جــان خريــدار شــوى‬
‫مســت خــودى تــو تا ابــد تيــره هَ يى‬
ِ ‫تــا‬
‫چون مســت ازو شــوى تو هشيار شوى‬
If you knew the secrets of Love, you would give
your life for this way.
As long as you stay your own drunk,
You are restless, your mind is cloudy.
When you become His drunk, you wake up
immediately.

Aşk ovasında hiçbir umut izi yok ama umutsuz-
luktan da çok umutlar doğar. Gönül, umudunu
kesme, can bahçesinde söğüt ağacının dalı bile
hurma verir.
Aşkın sırlarını bilseydin, bu yol için hayatını verir-
din.
Kendi kendinin sarhoşu oldukça aklın da bulanık-
tır, fikrin de.
Fakat O’nun sarhoşu olunca, o vakit ayılırsın sen.

Y 224-224 1699 1893 Y 224-230 1925 2117


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫كتــاب مــا برخوانــى‬
ِ ‫گــر يــك ورق از‬
‫ زهــى حيرانــى‬،‫حيــرانِ ابــد شــوى‬
‫درس دل بنشــينى‬ِ ‫گــر يك‌ َن َفســى بــه‬
‫درس خــود بنشــانى‬ِ ‫اســتادان را بــه‬
If you were to read one page from the book of
our heart,
You would be astounded forever.
If you were to spend a moment in the class of our
heart,
Your teachers would become your pupils.
Gönül kitabımızdan bir yaprak okusan, sonuna
kadar şaşırıp kalırsın.
Bir an gönül dersine otursan, ustaları tutar, önüne
dizer, talebe yaparsın.
Y 211-118 1878
‫ چونى؟ َمها! خوشــى؟ محزونى؟‬:‫گفتم‬
‫ َمــ ْه را كســى بپرســد چونــى؟‬:‫گفتــا‬
‫طلعــت مــ ِه گردونــى‬
ِ ‫چــون باشــد‬
‫تابــان و لطيــف و خوبــى و موزونــى‬
I said, “How are you, O moon-faced one?
Are you all right? Are you sad?”
He answered, “How could you ask the moon in the
sky ‘how is your face’?
The face of the moon is always bright and
beautiful!”
Dedim ki: “Ay yüzlüm, nasılsın, hoş musun, mah-
zun musun?”
Dedi ki: “Aya, nasılsın diye kim sorar? Gökteki
Ayın yüzü nasıl olur?
Parlak, hoş, güzel ve sevimli”
Y 212-127 1908
470
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ دارويــى فرمايــى‬:‫گفتــم بــه طبيــب‬
‫نبضــم بگرفــت از ســ ِر دانايــى‬
‫ چــه درد مى‌كنــد؟ بنمايــى‬:‫گفتــا كــه‬
‫بــردم دســتش ســوىِ دلِ ســودايى‬
I went to the doctor and said,
“I am sick. What medicine do you advise for me?”
He pretended that he knew something, held my
pulse and asked,
“Where is the pain?”
I took his hand and put it on my broken heart.
Hekime dedim ki: “Bir ilaç kullanmamı önerir mi-
sin?”
Bilgiçlik yüzüyle nabzımı tutup dedi ki: “Neren ağ-
rıyor, göster.”
Ben de elini tuttum, sevdâlı gönlümün üstüne koy-
dum.
2071 Y 218-174 1959 2151
‫ صنمــا! مگــر تــو جانــانِ منــى‬:‫گفتــم‬
‫ جــانِ منى‬،‫اكنــون كــه همى نظــر كنم‬
‫ُم ْرتَــد گــردم گــر تــو ز مــن برگــردى‬
‫اى جــان و جهــان تو كفــر و ايمانِ منى‬
I said, “O my Beauty, are You my Beloved?
I look at You and see that You are my soul.
If You were to leave me, I utould change my
religion.
O my world, O my soul, you are my faith and my
heresy!”
Dedim ki: “Güzelim, yoksa sevgilim misin be-
nim?”
Şimdi sana bakıp görüyorum ki canımsın benim.
Benden vazgeçersen, dinimden dönerim.
A canım, a cihânım, küfrümsün, imamınsın be-
nim.
2100 Y 212-126 1904 2096

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫گفتــم صنمى شــدى كه جــان را وطنى‬
‫حديث جان مكــن گر ِز منى‬
ِ ‫گفتــا كــه‬
‫حجتــم چنــد زنى؟‬
ّ ‫تيــغ‬
ِ ‫گفتــم كــه بــه‬
‫عاشــق خويشــتنى‬
ِ ‫ هنــوز‬:‫گفتــا كــه‬
I said, “Vou have become so beautiful. Now, You
are the house for my soul.”
He said, “If you belong to Me, don’t talk about
your soul.” I said, “How long will You be hitting
me with this sword of dispute?
When will You kill me?” He said,
“You are still in love with yourself.”
Dedim ki: “Öylesine güzelleştin ki cana yurt ol-
dun.”
Dedi ki: “Bendensen, canın sözünü bile etme.”
“Çürütülmez delil kılıcıyla ne zamana kadar öldü-
receksin beni dedim?” ve dedi ki: “Sen hâlâ kendi-
ne âşıksın.”
Y 212-131 1889 2081
‫ دلا! تو در بلا افتادى‬:‫گفتم كه‬
‫ تو به كجــا افتادى؟‬،‫گفتــا كــه خوشــم‬
‫ گفــت‬،‫ ِدمــاغ را دوا بايــد‬:‫گفتــم كــه‬
‫ديوانــه تويــى كــه در دوا افتــادى‬
I said, “O heart, you are in deep trouble.”
He said, “I am contented with my situation, but
how about you?”
I said, “You need a remedy for your mind.”
He said, “You are crazy if you’re looking for a
remedy.”
Dedim ki: “Ey Gönül, belâlara düştün.”
Dedi ki: “Ben hoşum, sen nereye düştün?”
“Akla fikre ilaç bulmak gerek” dedim.
Dedi ki: “Deli sensin ki ilaç arıyorsun.”
Y 212-128 1689 1883
471
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ چرا ُت ُرش شدى؟ ِسركه نه‌اى‬:‫گفتم كه‬
‫ زيــرا كــه بــا عــدو �آب و ميــى‬:‫گفتــا‬
‫گفتــم زين پــس چو �آب و روغن باشــم‬
‫خنديــد كــه َرو تــو بــر يكى فعــل كيى؟‬
I said, “Why are you making a sour face? You are
not vinegar.”
“Because,” he said, “You mix with the enemy like
water and wine.”
“Next time with the enemy, I will be like water and
oil,” I answered. He smiled and said, “Go away.
Find something else.”
Dedim ki: “Neden yüzünü ekşittin? Sirke değilsin
ki.”
Dedi ki: “Düşmanla suyla şarap gibisin de ondan.”
Dedim ki: “Bundan böyle yağla su gibi olurum.”
Güldü ve dedi ki: “Hadi, yürü git. Yapacak başka
bir şey bul.”
Y 225-233 1973 2165
‫طريــق هســتى؟‬
ِ ‫ كدامســت‬:‫گفتــم كــه‬
‫طريــق هســتى انــدر پســتى‬
ِ :‫دل گفــت‬
‫ دل چــرا ز پســتى برمــد؟‬:‫پــس گفتــم‬
‫گفتــا زان ُرو كــه در دريــن در بســتى‬
I asked the heart, “Where is the road of self to
Love?”
“The road of self is humiliation,” answered the
heart.
I asked, “Then why are you, O heart, afraid of
humiliation?
You act conceited. That shuts Love’s door in his
face!”
Dedim ki: “Varlık yolu hangisidir, nerededir?”
Gönül bana cevap verdi: “Varlık yolu alçakgönüllü
olmaktadır.” “Peki” dedim. “Neden gönül, alçalıştan,
kendini küçük görmekten ürküyor, kaçıyor?”
Dedi ki: “Gurura kapıldın, yüzüne bu kapıyı kapattın
da o nedenle kaçıyor.”
Y 225-234 1677 1871

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ هســت يار را شــور و شــرى‬:‫گفتند كه‬
‫ ُد ُوم بــار بگو خــوش خبرى‬:‫گفتــم كــه‬
‫ ُت ُرش اســت ُروىِ خوبــش َق َدرى‬:‫گفتــا‬
َ ‫تهمت كژ بر ِش‬
‫ــكرى‬ ِ ‫ زهى‬:‫گفتــم كــه‬
They said, “The Beloved is angry and has a bad
temper.”
“How nice,” I said. “Say it once more.”
They said, “His beautiful face is a little sour.”
“What a slanderfor sugarl” I said.
Dediler ki: “Sevgilinin huyu sert, çetin.”
Dedim ki: “Bir kez daha söyle, pek hoş bir haber
verdin.”
Dediler ki: “Güzel yüzü birazcık ekşi.”
Dedim ki: “Şekere ne de kötü bir iftira bu.”
Y 212-125 1779
‫گوهــر چــه ُب َود بــه بح ِر او؟ جز ســنگى‬
‫گــردون چــه ُبــ َود بــر د ِر او؟ ســرهنگى‬
‫دولت دوســت هيچ چيزم كم نيست‬ ِ ‫از‬
‫جــز صبــر كــه از صبــر نــدارم رنگــى‬
What is a pearl?
Just a stone in His sea.
What is the sky?
A guard at His door.
By the grace of the Beloved, I have everything
but patience.
There is no trace of patience in me.
İnci nedir?
Sadece Senin denizinde bir taştır. Gökyüzü nedir?
Senin kapında bir habercidir.
Dostun devletinin sayesinde, sabırdan başka hiç-
bir şeyim eksik değil; ancak sabırdan bir renk bile
yok bende.
Y 212-129 1834
472
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫گفتــى كــه تــو ديوانــه و مجنون‌خويــى‬
‫ديوانــه تويــى كــه عقــل از مــن جويــى‬
!‫ چه بيشــرم و چه �آهن‌ ُرويى‬:‫گفتــى كه‬
‫�آيينــه كنــد هميشــه �آهن‌ ُرويــى‬
You said, “You are insane.
You have a crazy temperament.”
I said, “You are the one who is insane, because you
are looking for reason in Love.”
You said, “You are shameless. Yourface is like
iron.”
“Yes, the mirror appears like an iron face,” I said.
Dedin ki: “Delisin, deli huyu var sende.”
Dedim ki: “Asıl deli sensin ki âşıkta akıl arıyorsun.”
Dedin ki: “Ne de utanmazsın ne de demir gibi pek
yüzün var.”
Dedim ki: “Evet, ayna, demir yüzlü görünür.”
1972 Y 218-173 1977 2169
‫گويــى كــه مگــر بــه بــاغ زر ِرشــته‌امى‬
‫بــررخ خويــش زعفــران ِكشــته‌امى‬ ِ ‫يــا‬
‫�آن وعــده كــه كــرده‌اى رهــا مــى نكند‬
‫ورنــى خــود را بــه رايــگان ُكشــته‌امى‬
If you were to see me now, you would say that I
bring the fall to every garden with my sorrow.
I color everything with gold, because my face is
yellowish now, like saffron.
But, if I were to have forgotten a word of Your
promise of o ur Union,
I wou!d have killed myself a long time ago.
Beni görsen üzüntüden, bağa sonbaharı getiriyor,
her tarafı altın rengi gibi sarartıyorum yahut yüzü-
mü safran rengine koyuyorum.
Bana verdiğin bir söz, bir buluşma va’di var ya on-
dan kurtulsam çoktan, canıma kıyar, kendimi öl-
dürürdüm.
2032 Y 212-130 1845 2038

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ گــه مى‌دوزى‬،‫گــه پــرده همــى دَرى و‬
‫ گــه مى‌ســوزى‬،‫گــه مى‌ســازى مــرا و‬
‫�آموخ ِت َيــم جوانــى انــدر پيــرى‬
‫ َصــلاىِ پيــر �آمــوزى‬،‫لــق جهــان‬
ِ َ‫اى خ‬
Sometimes You rip the curtain; sometimes You
repair it.
Sometimes You get along with me; sometimes
You break me apart and bura me.
O one who teaches, is a master to ordinary
people,
You make me feel young in my old age.
Bazen perdeyi yırtarsın, bazense perdeyi dikersin.
Bazen uzlaşırsın benimle, bazense yakar yıkarsın
beni.
A dünya halkına erenlerin çağrısını öğreten, bu ih-
tiyarlığımda kendimi genç hissettirdin bana.
Y 213-132 1796 1989
‫ چو ِگر ِد كيــوان گردى‬،‫كيــوان گــردى‬
‫ چــو ِگر ِد مــردان گردى‬،‫مــردى َگردى‬
‫ چو ِگــر ِد اين كان گردى‬،‫لعلــى گردى‬
‫ چــو ِگر ِد جانــان گردى‬،‫كانــى گــردى‬
If you turn around Saturn, you turn with the
seventh layer of the sky.
If you turn around a Saint, you become a Saint.
If you turn around the mine of Truth, you become
a ruby.
If you turn around the Beloved, you become the
essence of Love.
Zühal yıldızının çevresinde dönersen, yedinci gökten
dönmüş olursun.
Ermişlerin çevresinde dönersen ermiş olursun.
Hakikat madeninin çevresinde dönersen yakut olur-
sun.
Sevgilinin çevresinde dönersen aşk madeni olursun.
Y 213-133 1722 1915
473
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫كى پســت شــود �آن‌كه بلندش تو كنى؟‬
‫شــادان ُب َود �آن جــان كه َنژَندش تو كنى‬
‫گــردونِ سرافراشــته صــد بوســه دهــد‬
‫هــر روز بــر �آن پــاى كــه بنــدش تو كنى‬
The One You raised to the top will never be at
the bottom again.
The One You created with sorrow will never
rejoice again.
The feet that You tied received a hundred kisses
from the pompous sky.
Senin yükselttiğin, şereflendirdiğin kimse nasıl al-
çalır, hor görülür?
Senin elemlendirdiğin,
Senin gamlı yarattığın bir can, nasıl sevinçli olur?
Başı yukarılarda bulunan, mağrur gökler,
Senin bağladığın ayakları, her gün yüzlerce defa
öper, durur.
Y --- 1898 2090
‫لــب هــر بوســه‌ ُربايى بنهــى‬
ِ ‫لــب بــر‬
‫ بهايــى بنهى‬،‫نوبــت چــو بــه مــا رســد‬
‫ُجــر ِم همــه را عفــو كنــى بى‌ســببى‬
‫ويــن ُجــر ِم مــرا تو دســت و پايــى بنهى‬
You give your lips to everyone who wants to kiss
you.
Yet, you are asking a high price for what I want.
You easily forgive everybody’s guilt.
But, my fault becomes serious and heavy for
you.
Her seni öpmeyi isteyene dudaklarını veriyorsun.
Sıra bize gelince bir değer biçip ücret koyuyorsun.
Herkesin suçunu sebepsiz bağışlıyorsun.
Benim suçumu ise ciddiye alıyorsun.
Y 213-134 1942 2134

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ليلــى كــه غمــى بى‌خبــرش مى‌دانــى‬
‫ تــو دگــرش مى‌دانــى‬،‫نــى او دگرســت‬
‫او در خانــه اســت و بــر درش مى‌دانــى‬
‫تــو بى‌خبــرى بى‌خبــرش مى‌دانــى‬
Do you know someone who can spend a night
unaware of His sorrow?
No, someone else, not you.
He Is in the house, you are at the door, and you
don’t know Him. But, are you aware of this?
He doesn’t know you either.
Onun, gamlı olduğu halde, çektiği gamdan haberi
olmadığı bir geceyi biliyorum ya.
Hayır, o içine düştüğü gamdan haberi olmayan kişi
başka bir kişidir; sen ise bambaşka kişisin. O evde,
sen ise onun kapısındasın.
Fakat, biliyor musun ki onun da senden haberi
yok.
Y 225-235 1868 2061
ِ ‫مــاه �آمــد‬
‫پيــش او كــه تــو جــانِ منــى‬
‫ تــو كمتريــن غلامــانِ منى‬:‫گفتــش كــه‬
‫هرچنــد بــدان جمــع تك ّبــر مى‌كــرد‬
‫ �آنِ منى‬:‫مى‌داشــت طمــع كه گويمــش‬
The moon came into His presence and said, “You
are my soul.”
Boasting to the crowd, the moon was expecting
Him to say, “You are mine, too.”
But, “You are my least worthy slave Was what” He
said.
Ay, “Benim canımsın” diyerek önüne geldi.
Ay toplulukta ululanırken, O’nun “Sen benimsin”
demesini umuyordu.
Ama O dedi ki: “Sen, kullarımın en aşağısısın.”
Y 225-237 1903 2095
474
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ماننــدۀ گل ز اصــل خنــدان زادى‬
‫بخت خويش شــادى شــادى‬ ِ ‫وز طالع و‬
‫شــاخ گل و �آزاده چو ســرو‬
ِ ‫سرســبز چو‬
‫ســروى عجبــى كــه از زميــن �آزادى‬
You came from your origin with a smile like a
rose.
You are cheerful because you are aware of your
good luck and your good omen.
You are fresh like a rose branch And free like a
cypress, not bound by the earth.
Gül gibi, baştan gülerek doğdun.
Kendi talihinden, kendi bahtından mutlusun sen.
Gül dalı gibi başın taze, selvi gibi hürsün.
Y 225-236 1695 1889
‫ماييــم دريــن زمــان زميــن پيمايــى‬
‫بگذاشــته هــر شــهر بــه شــهر �آرايــى‬
ِ ‫چــون َك‬
‫شــتى ياوه‌گشــته در دريايــى‬
‫هــر روز بــه منزلــى و هــر شــب جايــى‬
We are the ones who turn around the world
now.
We pass through every town, looking for the
One who built the town.
We are like a ship lost at sea,
One place during the day, a different place at
night.
Şu zamanda yeryüzünü ölçüp biçen ve her şehir-
den geçip o şehri süsleyene koşanız biz.
Kaybolmuş gemi gibi bir denizde gidiyoruz.
Her gün bir konaktayız, her gece bir yerde.
Y 218-175 1962 2154

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ماييــم و هــواىِ ُروىِ شاهنشــاهى‬
‫عشــق او چــون ماهــى‬
ِ ‫حيــات‬
ِ ‫در �آ ِب‬
‫ مــا را صبحســت‬،‫بيــگاه شدســت روز‬
‫فريــاد ازيــن ولولــۀ بيگاهــى‬
We are carried away by the desire of seeing the
face of the Sultan’s Sultan.
We are submerged like fish in His Love that
resembles the water of life. Dawn has broken;
morning has come. We are upset by these
uproars and the untimely morning.
Biz, bir Sultanlar Sultanının yüzünü görme sevda-
sına kapılmışız.
O’nun bengisuya benzeyen aşkına dalmış balıkla-
rız biz.
Gün ağardı, sabah oldu.
Bu vakitsiz gelen sabahtan ve şu gürültüden feryat
ediyoruz.
Y 225-238 1936 2128
‫ قفــص ز مرغان خالى‬،‫مرغــان ز قفص‬
‫ُمرغا! ز كجايى؟ كه چنين خوشــحالى‬
‫از نالــۀ تــو بــوىِ بقــا مى‌�آيــد‬
‫مى‌نــال بريــن پــرده كــه خــوش مى‌نالى‬
The birds have flown away from the cage; it’s
empty now.
O birds, where are you?
What kind of birds are you?
The smell of eternity is coming from your
songs.
Please, keep singing those tunes.
Kuşlar kafesten uçmuş, kafes boş.
Ey kuş! Sen hangi diyarın kuşusun ki bu kadar hoş
bir hâlin var?
Senin feryadından bekâ kokusu, sonsuzluk kokusu
geliyor.
Şu perdeden feryât et; pek hoş feryadın var.
Y 213-135 1841 2034
475
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــردى كــه فلــك رخنــه كنــد از دردى‬
‫مــردى كــه خــداش كاشــكى نــاوردى‬
‫ لقب‬،‫ كين خَ لق‬،‫ هزار َغ ْبــن‬،‫َغ ْب َنســت‬
‫ ايــن را مــردى‬،‫�آن را مــردى نهنــد و‬
There is a man who is good,
But Fate bothers him with troubles.
There is another man whom you wish God had
never created.
People call both of them, “Humans.” What a
mistake!
Bir insan vardır ki değerlidir.
Kader onu dertlerle rahatsız eder.
Başka bir insan vardır ki Allah, keşke yaratmasaydı
onu.
Ne yazık ki halk her ikisine de “İnsan” adını takar.
Y 213-136 1706 1900
‫ يــا تــو خبــرى‬،‫مستســت خبــر از تــو و‬
‫ يــا تــو نظرى‬،‫خيره‌ســت نظــر در تــو و‬
‫درهــم شــده خانــۀ دل از حــور و پــرى‬
‫دزديــده تــو از گوشــگكى مى‌نگــرى‬
Are you aware of yourself?
Are your view and mind confused?
Or, have you turned into a view and a mind?
The house of the heart is full of houries and
fairies, but you are sitting in the corner and
glimpsing stealthily.
Haber, senin güzellik haberinden sarhoş olmuştur.
Yahut sen, baştanbaşa, güzellik haberi olmuşsun.
Güzelliğin karşısında bakışın şaşırmış, hayran olup
kalmıştır. Yahut sen, kendin bakış kesilmişsin.
Gönül evi, hurilerle, perilerle karmakarışık olmuş,
sen de bir köşeceğize çekilmişsin, kimseye sezdir-
meden onları seyrediyorsun.
Y 219-182 1766 1959

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ يــا تــو خبــرى‬،‫مستســت خبــر از تــو و‬
‫ يا تو نظرى‬،‫خير‌ست خبر خیره و نظر در تو و‬
‫درهــم شــده خانــۀ دل از حــور و پــرى‬
‫در ديــده تــو از كوشــككى مى‌نگــرى‬
I wonder if the news is so drunk because of You,
or if You are the news.
Is looking at You the news or is the gaze You?
The house of the heart has become utterly
confused.
Yet, you sit in the corner, looking all over.
Haber, senin yüzünden mi sarhoş, yoksa sen, ha-
berin ta kendisi misin?
Sana bakış haber midir, yoksa bakışın kendisi mi-
sin sen?
Gönül evi, huriler, periler yüzünden darmadağın
oldu da sen, bir köşede oturup bakınıyorsun.
Y 226-239 --- ---
‫ نلــرزى چه كنى؟‬،‫مــن بــادم و تو برگ‬
‫ َن َورزى چه كنى؟‬،‫كارى كــه َم َنت دهم‬
‫ ســبوىِ تو بشكســتم‬،‫چون ســنگ زدم‬
‫ چه كنى؟‬،‫صد گوهر و صد بحر نيرزى‬
I am the wind; you are a leaf.
When I blow, how can you not move?
If I give you an order, how can you ignore it?
What can you do if I throw a stone and break
your jar? Aren’t you worth hundreds of pearls,
hundreds of seas?
Ben rüzgârım, sen yaprak.
Ben eserken, sen nasıl titremezsin?
Emir verdiğimde, nasıl olur da görmezden gelir-
sin?
Testini kırmak için taş attığımda ne yapabilirsin?
Sen, yüzlerce inci, yüzlerce deniz değerinde değil
misin?
Y 214-141 1900 2092
476
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫مــن بــا تو چنيــن ســوخته‌خرمن تا كى؟‬
‫وز مــا تــو چنــان كشــيده دامــن تاكى؟‬
‫اى كار بــه كا ِم دشــمنانم تــا كــى؟‬
‫غــم تو تــو فارغ از مــن تا كى؟‬
ِ ‫مــن در‬
How long will I be burning for you? How long will
you keep burning my harvest?
How long will you stay away from me while I am
burning?
How long will you help my enemies? I am sunk in
your sorrow. How long will you ignore me?
Daha ne kadar senin için yanacağım?
Daha ne kadar harmanımı yakmaya devam edecek-
sin?
Ben yanarken, daha ne kadar benden uzak duracak-
sın?
Daha ne kadar düşmanlarıma yardım edeceksin?
Gamının içine batmışım, daha ne kadar beni gör-
mezden geleceksin?
Y 226-240 1838 2031
‫مــن بيدلــم اى نــگار و تــو دلــدارى‬
‫بايــد كــه ز هــر ســخن ز مــن نــازارى‬
‫يــا �آن دلِ مــن كــه بــرده‌اى بــاز دهــى‬
‫يــا هرچــه كنــم ز بيدلــى بــردارى‬
O my beauty, I am the lover;
You are the Beloved.
You shouldn’t be hurt by my every word.
Either glve my heart back to me,
Or accept everything I do with Your Love.
Güzelim, ben senin âşığınım, sense benim sevgi-
limsin.
Benim her sözümden kırılmamalısın.
İster gönlümü bana geri ver,
İster Aşkın için yaptığım her şeyi hoş gör.
Y 226-241 1742 1935

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ جوانــم كــردى‬،‫مــن پيــ ِر فنــا ُبــدم‬
‫ ز زندگانــم كــردى‬،‫مــن مــرده ُبــدم‬
‫مى‌ترســيدم كــه گــم شــوم در ر ِه تــو‬
‫اكنــون نشــوم گــم كــه نشــانم كــردى‬
I was a vanishing old man; you made me young
again.
I was dead; you brought me back to life again.
I was afraid of getting lost on your way.
You raised and decorated me again.
Yok olmuş gitmiş bir ihtiyardım, beni gençleştir-
din.
Ölmüştüm, dirilere kattın beni.
Yolunda kaybolurum diye korkuyordum .
Artık kaybolmam, çünkü sen ayağa kaldırdın
beni.
Y 213-137 1714 1907
‫مــن خشــك لــب ار با تــو د ِم تَــر زدمى‬
‫عشــق تــو عالمــى بهــم بــر زدمــى‬
ِ ‫در‬
‫يــك بوســه اگــر لبــم توانســتى داد‬
‫بــر پــاىِ تــو دســتك ِز َبــ ِر ســر زدمــى‬
If I felt your warm breath on my dry lips,
I would turn the world upside down with your
Love.
If you gave me a small kiss,
I would lose my head and fall on my knees.
Sıcak nefesini kuru dudaklarımda hissetseydim,
aşkınla dünyayı alt üst ederdim.
Küçük bir öpücük verseydin, aklımı kaybedip, diz-
lerimin üzerine çökerdim.
Y 214-142 1850 2043
477
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ َغ َلطى‬،‫ مگــو جان‬،‫من جانِ تو نيســتم‬
‫مــن جــان ُج َنيــدم و ســرىِّ َســ َقطى‬
‫ كوردلى؟‬،‫كــى باشــم جــانِ هــر خــرى‬
‫كــو بــاز ندانــد َســ َقطى از َســخَ طى‬
Don’t lie about my being your friend. I’m the hriend
of Junayd* and Sakati.**
How can I be a hriend of a blind donkey?
Who doesn’t differentiate Sakati from saihati?***
*Famous Sufi (d. 910 AD)
**Uncle and teacher of Junayd (d. 865 AD)
***Anger (Arabic)
Ben, senin dostun değilim. Ben, Cüneyt’in* ve Seriyy-i
Sakatî’nin** dostuyum.
Ben nasıl olurda sayhati*** ile Sakatî’yi ayırt edemeyen
kör bir eşeğin dostu olabilirim?
*Cüneyt-Meşhur Sûfî (Ölümü M.S. 910)
**Seriyy-i Sakatî-Cüneyt’in amcası ve öğretmeni (Ölümü
M.S. 865)
***sayhatî (Arapça)-Öfke
Y 214-140 1830 2023
‫مــن دوش بــه خــواب در بديــدم َق َمرى‬
‫ ســيم‌ َبرى‬،‫ عجايبــى‬،‫درياصفتــى‬
‫امــروز بــه ِگــر ِد هــر درى مى‌گــردم‬
‫كــز يــا َر ِك دوشــينه كــه دارد خبــرى‬
I saw a moon-faced Beauty last night in my
dream.
His body was shining like silver;
His temper was changing like the sea, a strange
one.
Today I am knocking on door after door,
Looking for someone who knows about Him.
Dün gece rüyamda bir ay yüzlü güzel gördüm.
Huyu deniz gibiydi ve bedeni gümüş gibi parlıyor-
du.
Bugün, dün gece rüyada gördüğüm sevgiliden
kimin haberi var diye her kapıyı dolaşıp duruyo-
rum.
Y 213-139 1783 1976
 478

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫بــاب ســحرى‬
ِ ‫مــن دوش بــه كاســۀ َر‬ ‫ ز كــوه بيشــم كــردى‬،‫مــن ذ ّره ُبــدم‬
‫كاســه‌گرى‬ ‫ترانــۀ‬ ‫مى‌ناليــدم‬ ‫ از همه پيشــم كردى‬،‫پــس مانــده ُبــدم‬
‫رشــك پــرى‬
ِ ‫بــا كاســه مــى در�آمــد �آن‬ ‫درمــانِ دلِ خــراب و ريشــم كــردى‬
‫ كوزه خورى‬،‫گفتا كه اگر كاســه زنــى‬ ‫سرمســتك و دســتك‌زنِ خويشــم كردى‬
Last night, I wailed and cried with the rebab until I was a small particle; You made me bigger than
daum, a mountain.
Listening to the melodies of Kaseger,* that charmer I was at the back; You put me in the front.
whom angels envy. You repaired my wounded, ruined heart
He came suddenly with a wine glass in His hand And made me a hand-dapping drunk.
and said, “If you break the gltıss, you will drink
from a jar.”
Ben ufak bir zerreydim.
*Mode of near-eastem music.
Sen beni bir dağdan daha da büyük yaptın.
Dün gece sabaha dek rebaptan kâseger* makamını Ben arkadaydım, sen beni öne geçirdin.
dinleyerek ağladım, durdum. Sen benim yaralarımı sardın, kırık kalbimi onar-
O perilerin bile kıskandıkları güzel, şarap kâsesiyle dın ve beni kendi kendine ellerini çırpan bir sarhoş
çıkageldi. yaptın.
Dedi ki: “Kâseyi kırarsan, testiyle içersin.”
*Kâseger: Bir yakın doğu müzik makamı.

Y 214-143 1771 1964 Y 213-138 1709 1903

‫مــن مــن ِن َيمــى و گــر دمــى مــن منمى‬
‫ايــن عالــم را چــو ذ ّره برهــم َزنَمــى‬
‫گــر �آن منمــى كــه دلِ من بر كندســت‬
َ ‫خــود را چــو درخــت از زميــن‬
‫برك َنمى‬
I am not me.
And, if I were to become me for a moment,
I would crush this world to pieces.
If I were to merge with the One who took my
heart and become
Him, Like a tree, I would uproot myself from
this world.
Ben, ben değilim.
Bir soluk ben olursam ben, bu dünyayı, parçalara
ayırırdım.
Gönlümü söküp çıkaranla birleşseydim,
O olsaydım ben, kendimi de bir ağaç gibi tutup
yeryüzünden söker atardım.
‫مــه دوش ببالیــن تــو �آمــد بســرای‬
‫گفتــم كــه ز غیرتــش بكوبــم ســرو پای‬
‫مه كیســت كه او با تو نشــیند یكجای‬
‫شب گرد و جهان دیده و انگشت نمای‬
Last night, when the moon entered my Beloved’s
palace And approached the head of his bed, I felt
jealous and mad. I wanted to cut his throat and
break his legs. He is only a night wanderer, but
the world knows him and can pick him out with
the point of a finger.
Ay, dün gece sevgilimin sarayına girip, başucuna
geldi.
Kıskançlığımdan dedim ki:
“Başını yarayım, ayağını kırayım.”
Ay kimdir ki seninle bir yerde oturabilsin?
O, geceleri gezip dolaşan dünya görmüş, parmakla
gösterilen biridir.

Y 219-183 1855 2048 Y 214-145 --- 2180


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫َمــ ْه را ز هــواىِ خويــش دف‌زن كــردى‬
‫صــد دريــا را ز خويــش كــف‌زن كردى‬
‫�آن وسوســه‌يى را كــه ز لاحــول رميــد‬
‫كشــتن مــا دليــر و صــف‌زن كــردى‬
ِ ‫در‬
With Your tune,You made the moon play the
tambourine.
With Your Love, You broke storms in a hundred
seas.
With La Havla,* You changed the oppressive person
into a hero who threatens o ur lives.
*La havla va la kuwwata illa billah. There is noforce or
poıver, but from Allah. (Arabic).
Ayı, kendi havana uydurup tef çaldırdın.
Yüzlerce denizi aşkınla coşturdun, fırtınalar yarattın.
Lâ havleden kaçan o vesveseyi, bizi öldürmesi için yü-
reklendirdin, safları kırar, yarar bir hale getirdin.
*Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh (Arapça) Allah’tan başka
güç veya kudret sahibi yoktur.
Y 214-144 1718 1911
‫مــى‌دان و مگــو تــا نشــود رســوايى‬
‫زيبايــى مــرد هســت در گنجايــى‬
‫گفتا كه چه حاجتست؟ اينجا َم ِلكيست‬
‫كــو مــوى همــى شــكافد از بينايــى‬
I said, ”Know, but don’t tell. That way your name
stays clean.
The beauty of a person consists of his solicitude, his
discretion, and his not gossiping.”
He said, “But how do you keep a secret? There is an
angel here who splits a piece of hair in forty pieces
with his gaze.”
Dedim ki: “Bil, fakat söyleme ki adın temiz kalsın.
Bir kimsenin güzelliği onun sır saklaması ve dedi-
kodu yapmamasıdır.”
Cevap verdi: “Fakat sırrı nasıl saklarsın?” “Burada
bakışıyla kılı kırk yaran bir melek var.”
Y 226-242 1965 2157
479
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫ گذرى‬،‫مهمــانِ دو ديــده شــد خيالــت‬
‫در ديــده وطــن ســاخت ز نيكوگهــرى‬
‫ مى‌گفت‬،‫ســاقى خيــال شــد دو ديــده‬
ِّ
‫ چندانكه خورى‬،‫مهمــانِ منــى بــه �آب‬
My Beloved, Your image has become a guest of
my eyes.
Because of his kindness, he has made my eyes his
home.
My eyes have become his cupbearers and have
told him,
“Since You are our guest, drink our tears as much
as You want.”
Sevgilim hayalin, gözlerime uğrayıp konuk oldu.
İyi yaradılışlı olduğundan gözde yurt edindi.
Gözlerim hayaline sâkî oldu ve dedi ki: “Konuğu-
muzsun.
Gözyaşlarımızdan istediğin kadar iç.”
Y 214-146 1775 1968
‫مى‌فرمايــد خــدا كــه اى هرجايــى‬
‫از عــام ببــر كــه خــاص از �آنِ مايــى‬
‫بــا مــا خــو كــن كــه عاقبــت �آ ِخــر كار‬
‫پيشَ ــت �آيــد شــبانگ ِه تنهايــى‬
God is telling you: O restless one, give up
people.
You are ours, our special one.
Get used to Us; acquire Our habit.
The time will come when your friends will leave
you.
You’ll be alone in the dark night.
Allah buyuruyor ki: A hercayi*, halktan ayrıl, bi-
zimsin, bizim öz adamımızsın sen. Bize alış, huyu-
muzu edin ki işin sonunda yapayalnız kalacağın
karanlık bir gece, gelip çatacak sana.
*Aşkta değişken, vefasız
Y 218-176 1948 2140
 480

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫ناخوانــده بــه هر جا كه َروى غم باشــى‬
‫ تو محرم �آن دم باشــى‬،‫ور خوانده َروى‬
‫ نــرود‬،‫تــا كافــر را خــدا نخوانَــد‬
‫ ز كافــرى كــم باشــى‬،‫شــرمت بــادا‬
They will look down upon you if you go
somewhere without an invitation.
You’ll be respected if you go after you receive
one.
You’ll be their confidant.
Even an infidel doesn’t go until God calls him.
Are you lower than an infidel?
Nereye olursa olsun, çağrılmadan gidersen mah-
çup olursun.
Fakat çağrılıp gidersen, çağıranlara mahrem olur-
sun.
Kâfir bile, Allah çağırmadıkça gitmez. Utan,
kâfirden de aşağı mısın sen?
‫نالیــد ذكــر كــه پــای مالــم كــردی‬
‫�آبــم بــردی بــی پــر و بالــم كــردی‬
‫گفتــی ره گــون دوم ره كــس رفتــی‬
‫بنگــر چگونــه در جوالــم كــردی‬
“You put me under their feet,” you said, and then
started to yell and cry. “You destroyed my honor,
made me helpless.”
I said, “Stay in the back. You went to the front and
walked the wrong way. Look and see how you put
me in a sack.”
“Beni ayaklar altına aldın yine” dedi ve feryat etme-
ye başladı.
“Yüzümün suyunu yerlere döktün. Kolumu kana-
dımı kırdın” dedi.
“Arkada git” dedim, önde gittin.
Ters bir yolda yürüdün.
Bak da gör, nasıl çuvala soktun beni.

Y 214-147 1823 2016 Y 226-243 --- ---

ِ ‫ن ّق‬
‫ــاش ُرخَ ــت اگــر نــه يــزدان بــودى‬
‫نقــش تــو حيــران بــودى‬
ِ ‫اســتا ِد تــو در‬
‫داغ ِمهــرت اگــر نــه در جــان بــودى‬ِ
‫عشــق تــو جــان بــدادن �آســان بودى‬
ِ ‫در‬
If God hadn’t created Your face,
A master who was painting it would be charmed
by Your beauty.
If the soul didn’t have a sign of branding by the
fire of Love,
Dying would be very easy.
Yüzünü resmeden, seni çok güzel yaratan Allah
olmasaydı, seni resmeden usta, güzelliğine şaşırıp
kalır, kendi eseri ile büyülenirdi.
Sevgilim, ruhta senin aşk ateşinin izi, yanık yeri
bulunmasaydı, aşkın uğrunda can vermek pek ko-
lay olurdu.
‫ گرچــه ز مــن ببريــدى‬،‫نوميــد ِن َيــم‬
‫يــا بــر ســ ِر مــن يــا ِر دگــر بگزيــدى‬
‫غــم تــو خواهــم خوردن‬
ِ ،‫تــا جــان دارم‬
‫بســيار اميدهاســت در نوميــدى‬
Although you got tired of me and left, I’m still
hopeful.
Although You could choose somebody else, I’m
still attached to you.
As long as my soul stays in this body, I will be
longing for You.
There are many hopes, even in hopelessness.
Benden soğudun, çekilip gittin ama umutsuz de-
ğilim.
Belki bir başka yâr seçtin.
Ruhum bu bedende oldukça senin gamını çekece-
ğim.
Umutsuzlukta da çok umutlar vardır.

Y 215-148 1731 1924 Y 215-149 1734 1927


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫ پاىِ من به ِگل بود بسى‬:‫نَى گفت كه‬
‫نــاگاه ُبريدنــد ســرم در هوســى‬
‫زخم ِگران بخوردم از دســت خســى‬
ِ ‫نُه‬
‫ اگــر بنالــم َن َفســى‬،‫معــذورم دار‬
The nay said, “My feet were stuck in the mudfor
many years
Until someone had a sudden urge to cut my neck.
Then, I sustained nine wunds from the hand of
that cruel one. Therefore, excuse me if I cry with
every breath.”
Ney dedi ki: “Çoktandır ayağım, balçığa takılıp
kalmıştı.
Ansızın bir hevesle başımı kestiler.
Zalim birinin elinden, tam dokuz yara aldım.
Bir soluk ağlar inlersem artık beni mazur görün.”
Y 215-150 1810 2003
‫ واپــس باشــى‬،‫واپــس مانــى ز يــار‬
‫ خس باشــى‬،‫شــاخ درخت بگســلى‬ ِ ‫از‬
‫چشم كسى تو خويش را جاى كنى‬ ِ ‫در‬
‫مردمــك ديــدۀ �آن كــس باشــى‬
ِ ‫تــو‬
If you fall behind your Beloved, you will not
advance on the way of Love.
If you are a branch fallen from a tree, you’ll dry
up like a piece of straw.
But, if You dwell in someone’s heart, You’ll
become the pupil of their eye.
Sevgiliden geriye kalır, ondan vazgeçersen, sen de
geri kalırsın.
Ağacın dalından koparsan kurur, saman olursun.
Fakat birisinin gözüne girer, gözünü yurt edinirsen
o kişinin gözbebeği olursun sen
Y 216-160 1821 2014
481
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫نــى مــن منــم و نى تــو تويى نــى تو منى‬
‫هــم من منــم و هم تو تويــى هم تو منى‬
‫مــن بــا تــو چنانــم اى نــگا ِر خُ َتنــى‬
‫كانــدر َغ َلطــم كــه مــن تــوام يا تــو منى‬
I am not me, you are not you, and you are not
me.
But, I am me, You are You, and You are me. O
beauty of Hotan,* I am so confused about you
That I am not sure: am I you or are you me?
*City in Western China known for its beauties.
Ne ben benim, ne sen sensin, ne sen bensin.
Ayrıca, ben benim, sen sensin ve sen bensin.
A Hotanlı* güzel, seninle öyle bir haldeyim ki ya-
nılıyorum.
Ben mi senim, sen mi bensin?
*Hotan: Batı Çin’de bir şehir. Pakistan’ın doğusu
Y 226-244 1905 2097
‫ور راه بــه ســوىِ گوهــ ِر مــا بــودى‬
‫هــر قطــره ز جــوش همچــو دريــا بودى‬
‫گــر نیســتم از اهــل مناجــات رواســت‬
‫از اهــل خرابــات تــو هســتم بــاری‬
If you had a glimpse of the vastness of our
treasure,
Every celi in your body would rumble constantly
like the ocean waves.
Not being a pious man is acceptable;
Am I not a permanent member of Your tavern ?
Eğer bizim geniş hazinemize bir göz atarsan, vücu-
dundaki her hücre, okyanusun dalgaları gibi coşar
durur.
Dindar olmadığım söz götürse de
Senin meyhanenin ebedi üyesi değil miyim ?
Y 211 -115 1739 1929
 482

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫وقفســت مــرا عُ ْمــر دريــن مشــتاقى‬
‫ زهــى طــراوت و َر ّواقــى‬،‫احســ ْنت‬
‫مــن كــف نزنــم تــا تــو نباشــى مطــرب‬
‫مــن َمــى نخــورم تــا تــو نباشــى ســاقى‬
My life has become nothing but longing.
O Beloved, what a beauty, what a charm is that?
I don’t clap my hands if You are not the player.
I don’t drink wine if You are not the cupbearer.
Ömrüm, bu özleme vakfoldu.
Sevgilim, bu ne güzellik, bu ne parlaklık.
Sen çalgıcı olmadıktan sonra el çırpmam ben.
Sen sâkî olmadıkça, şarap içmem ben.
‫هــر پــارۀ خــاك را چــو ماهــى كــردى‬
‫قريــن شــاهى كــردى‬
ِ ‫وان‌گــه مــه را‬
‫�آخــر ز فــراقِ هــر دو �آهــى كــردى‬
‫زان �آه بــه ســوىِ خويــش راهــى كردى‬
You made many moons from the particles of the
earth,
Then made all these moons friends of the
Sultan.
In the end you sighed, “Ah,” because of their
separation,
And that, “Ah,” opened their roads back to You.
Toprağın her parçasını bir Ay haline getirdin.
Sonra da o Ay’ı, bir Padişaha dost yaptın.
Sonunda her ikisinin de ayrılığıyla bir âh edip, o
âhla kendine bir yol açtın.

Y 216-159 1833 2026 Y 215-151 1720 1913

‫هــر روز پــگاه خيمــه بــر جــوى زنــى‬
‫گلشــن خوشــبوى زنى‬
ِ ‫صدنقــش تــو بر‬
‫چــون دف دلِ مــا ســماع �آن‌گاه كنــد‬
‫ِكــش هــر َن َفســى هــزار بــر ُروى زنــى‬
Every day at dawn, you put a tent of light over
the river
And paint hundreds of colorful pictures in the
beautiful, scented rose garden.
When you hit my heart’s face a thousand times,
like a tambourine, my heart starts doing sema.
Her gün, şafak vakti ırmağa nurdan bir çadır ku-
rarsın.
Güzel kokulu gül bahçesine yüzlerce resimler ya-
parsın.
Her nefeste gönlümüzün yüzüne, tef gibi vurursan,
gönlümüz o vakit nağmeler salar, semâya başlatır-
sın.
‫هــر روز ز عاشــقى و شــيرين رايــى‬
‫مــر عاشــق را پيرهنــى فرمايــى‬
‫يوســف روزگار! مــا يعقوبيــم‬
ِ ‫اى‬
‫پيراهــن توســت چشــم را بينايــى‬
ِ
Every day, You keep sending a new shirt to that
lover.
O Joseph of our time, we are your Jacob.
Your shirt heals the blind;
It opens their eyes.
Her gün aşkla, bu âşığa bir gömlek yolluyorsun.
A zamanın Yusuf ’u, biz senin Yakub’unuz.
Senin gömleğin ise körleri iyileştirir, gözlere, görüş
verir.

Y 215-152 1887 2079 Y 218-177 1954 2146

 483

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

‫هــر روز يكــى شــور بريــن جمــع زنــى‬
‫بنيــا ِد هــزار عافيــت را ب َِكنــى‬
‫تــا دَو ِر ابــد ايــن َد َوران قايــم بــود‬
‫ َكــ َر ِم چــون تــو غنى‬،‫بــر جــانِ فقيــران‬
You excite this crowd every day by erasing
thousands of well-beings down below.
This is fate; it goes on as long as the wheel of
fortune turns.
Please, be kind and generous to the soul of the
poor.
Her gün, şu topluluğa bir kargaşalık verir, perişan
edersin.
Binlerce esenliği kökünden söker çıkarırsın.
Devir döndükçe bu, böyle gider. Yoksulların ruhla-
rına da bir kerem et, çünkü Sen cömertsin.
‫هر شــب كه بــه بنده همنشــين مى‌افتى‬
‫چــون نــو ِر مهــى كــه بــر زميــن مى‌افتى‬
‫رخــواب توام‬
ِ ‫مســت ُپ‬
ِ ‫چشــم‬
ِ ‫مــن بنــدۀ‬
‫�آن دم كــه چنــان و اينچنيــن مى‌افتــى‬
On the nights when You sit next to this slave,
You look like the moonlight falling on the
earth.
This way or the other way, when You shine,
I am a slave of Your sleepy eyes.
Bu kulla oturduğun geceler, yeryüzüne vurmuş Ay
ışığına dönersin.
Sen şöyle ve böyle nurunu yere düşürdüğünde, se-
nin uykulu, sarhoş gözlerine kulum, köleyim ben.

Y 215-153 1883 2075 Y 215-155 1682 1876

‫ و هر كس يارى‬،‫هر كس كسكى دارد‬ ‫مــزاج خــود يكــى دم نزنــى‬

‫�آن يــا ِر وفــادار كجــا شــد؟ بــارى‬
َ ‫پيــش ســگى ِش‬
‫ــكر نهــى خــروارى‬ ِ ‫گــر‬
‫ميــل دلِ او ُبــ َود ســوىِ ُمــردارى‬
ِ ‫بــا �آن‌كــه ملولــى ز كســى كــم نزنــى‬
Everyone has a friend; everyone has a beloved.
But, where did that loyal friend go?
If you put a donkey loaded with sugar in front
of a dog,
The dog’s heart will still desire just the carcass.
ِ ‫هرگــز بــه‬
‫تــا از د ِم خويــش گــردنِ غــم نزنــى‬
‫هــر چنــد ملولــى تــو يقينســت كــه تــو‬
If you don’t cut anxiety’s neck from inside,
You can’t get rid of your worries.
You won’t be able to carry on a conversation with
someone you are tired of.
This is very clear.

Herkesin bir dostu, bir sevgilisi var. Endişenin boynunu kesmezsen, üzüntülerden
O vefalı dost nerelere gitti acaba? kurtulamazsın.
Bir köpeğin önüne, bir eşek yükü şeker koysan bile Şu açık ki sen sıkıldığın birisiyle sohbet edemez-
yine gönlü, leşe düşer onun. sin.

Y 216-156 1764 1957 Y 226-245 1885 2077

 484

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ِ ‫هرگــز َن ُبــ َود‬

‫ميــل تــو كافراشــت كنــى‬
‫عاشــق �آنــى كــه فروداشــت كنــى‬
ِ ‫تــو‬
‫بســم ال َّلــه ناگفتــه تــو گويــى الحمــد‬
ِ ‫ماييــم و خيــال يــار و ايــن گوشــۀ دل‬
‫نا�آمــده صبــح از طمــع چاشــت كنــى‬
Why don’t you have an inclination to uplift your desire
and your love when your lover, the one whom you love,
is up on high? Trying to begin Elham* before saying
Bismillah**
Is like expecting dusk before dawn.
* Elham-Elhamdulillah: Thank God.
**In the name of God, most Miraculous, most
Compassionate.” Start of all Islamic prayers.
Neden tutkularını ve aşkını kabartan hevesin yok? Sen sev-
diğin kişiyi alçaltıyorsun. Bismillâh* demeden Elham’a**
başlamaya çalışmak, şafaktan önce akşam karanlığını bek-
lemek gibidir.
*Bismillâh-“Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla” İslami
duaların başlama fomülü
** Elham-Elhamdülillah-Allah’a şükür.
‫ هر كس يارى‬،‫كسكى دارد و‬ َ ‫هر كس‬
‫ هر كس كارى‬،‫هــر كس هنــرى دارد و‬
‫چــون احمــد و بوبكــر به گوشــۀ غارى‬
Everyone has a friend and a beloved. Everyone has a
talent and ıvork.
But, I am like Ahmed and Abu-Bakr, hidden in a
cave.* I have taken shelter in my heart with the image
of the Beloved.
*Legend of Prophet Muhammed and his friend Abu-
Bakr hiding in the cave.
Koran (9:40).
Herkesin bir dostu var, herkesin bir sevgilisi var.
Herkesin bir hüneri var, herkesin bir işi var.
Ahmedle Ebu Bekr, nasıl bir mağarada sığınmışsa* biz
de Sevgilinin hayaliyle şu gönüle girip sığınmışız.
*Kur’ân (9:40)-Hazret-i Muhammed (sav) ve dostu Ebu
Bekr’in mağarada saklanması ile ilgilidir.

Y 227-247 1890 2082 Y 215-154 1765 1958

‫پيــش خــودم مى‌خوانى‬

ِ ‫هــر لحظــه َمهــا‬
‫احــوال همــى پرســى و خــود مى‌دانــى‬
‫پيــش تــو بــاد‬
ِ ‫تــو ســر ِو روانــى و ســخن‬
‫مى‌گويــم و ســر بــه خيــره مى‌جنبانــى‬
O moon-faced Beloved, You are calling me every
moment to Your presence.
You are asking about my situation, even though You
know it very well.
You are a walking cypress; words are like winds for
You.
When I talk, you kindly sway Your head.
‫همدســت همــه دســت‌زنانم كــردى‬
ِ
‫دو گــوش كشــان همچــو كمانم كردى‬
‫خاييــده بــه هــر دهان چــو نانــم كردى‬
‫ چنان شــد كه چنانم كردى‬،‫فى‌الجمله‬
You’re clapping my hands whenever others are
clapping hands, too.
You pulled me by both my ears, making my head
like a bow.
You chewed me in every mouth like a piece of
bread;
I became the way You wanted.

Ey Ay yüzlü sevgili, varlığınla her an beni çağırıyorsun.
Durumumu çok iyi bilmene rağmen halimi soruyor-
sun.
Selvi gibi yürüyen güzel, kelimeler senin için rüzgâr
gibi.
Seninle konuştuğumda, nazikçe başını sallıyorsun.
Bütün el çırpanlarla beraber, benim de ellerimi
çırptırıp duruyorsun.
İki kulağımı tutmuşsun, çeke çeke, beni yaya dön-
dürmüşsün.
Beni, her ağızda çiğnenen ekmek hâline koydun.
Hâsılı, sen nasıl olmamı istediysen, öyle oldum.

Y 226-246 1879 2072 Y 216-157 1713 1906


M E V L Â N Â R U B Â Î L E R
‫هــم دل بــه ِد ِلســتانْت رســانَد روزى‬
‫هــم جــان ســوىِ جانانْت رســانَد روزى‬
‫دامن دردى كه تراســت‬ِ ‫از دســت مــده‬
‫كان درد بــه درمانْــت رســانَد روزى‬
One day your heart will take you to the One who
caught your heart.
One day your soul will take you to the Beloved.
Don’t let go of the sktrt of your pain. One day
your pain will take you to the remedy.
Bir gün olur, gönül, seni gönlünü alana ulaştırır.
Bir gün olur, can, seni Sevgiliye ulaştırır.
Sendeki derdin eteğini elden bırakma.
Çünkü o dert, bir gün olur, seni dermana ulaştırır.
Y 216-158 1798 1991
‫ ميــانِ يــادم باشــى‬،‫يــا ِد تــو كنــم‬
‫ دريــن گشــادم باشــى‬،‫لــب بگشــايم‬
‫ ضميــ ِر شــادم باشــى‬،‫گــر شــاد شــوم‬
‫ تــو اوســتادم باشــى‬،‫حيلــه طلبــم‬
If I remember You, You are in my memory.
If I open my mouth, You are in between my lips.
If I am pleased and happy,
You are in my joy and happiness.
And, if I’m up to no good,
You are the master of my deceits.
Seni anarsam, Sen benim anımdasın.
Ağzımı açıyorsam, dudaklarımın arasındasın.
Memnun ve mutluysam,
Sen benim sevincimde ve mutluluğumdasın.
Ancak, bir düzenbazlık yapıyorsam, Sen benim
ustamsın.
Y 216-161 1822 2015
485
/ T H E R U B A İ S O F R Û M Î
‫همســايگى مســت فزايــد مســتى‬
ِ
‫چون مســت شــوى باز رهى از هســتى‬
‫در رســتۀ مــردان چــو نشســتى َرســتى‬
‫بــر بــاده زنــى ز �آب و �آتــش َرســتى‬
A drunk neighbor gives you more drunkenness.
When you become drunk, you’ll free yourself
from existence.
If you sit at the gathering with God’s men,
Take only wine. Forget water and fire.
Sarhoş komşu sana daha fazla sarhoşluk verir.
Sarhoş olduğunda varlıktan geçersin.
Ermişlerle oturursan şarabı alır, sudan ve ateşten
kurtulursun.
Y 227-248 1674 1868
‫يك بوســه ز تو خواســتم و شــش دادى‬
‫شــاگر ِد كــه بــودى؟ كه چنين ُاســتادى‬
‫خوبــى و َكــ َرم را چــه نكــو بنيــادى‬
‫اى دنيــا را ز تــو هــزار �آزادى‬
I asked for one kiss. You gave me six!
Who was your master that made you so good?
How nicely you are laying down the foundation
for beauty and kindness. Thousands of freedoms
have been given to the world because of you.
Bir öpücük istedim, altı öpücük verdin.
Kimin çırağıydın ki böyle usta olmuşsun?
Güzelliğin ve lütfun temelini ne de güzel atıyor-
sun.
A güzel, dünya senin yüzünden böylesine hür.
Y 216-162 1692 1886
 486

M E V L Â N Â R U B Â Î L E R / T H E R U B A İ S O F R Û M Î

ِ ‫يــك شــفتالو از �آن‬

‫لــب ع ّنابــى‬
‫ُپــر كــرد جهــان ز بــوىِ ســيب و �آبــى‬
‫هــم پــردۀ شــب دريــد و هــم پــردۀ روز‬
‫رخ خويــش زهــى بى‌�آبــى‬ ِ ‫عشــق‬
ِ ‫از‬
Give me a peach from those ruby- colored lips.
The earth is filled with the smell of apples and
pears.
The curtains of night and day have been torn
down by the Love of Your beautiful face.
What kind of power is that?

Bana yakut renkli dudaklarından şeftali ver.

Dünya, elmaların ve armutların kokularıyla doldu.
Gecenin ve gündüzün perdesi
Senin güzel yüzünün aşkıyla yırtıldı.
Bu nasıl bir kudrettir?

Y 227-249 1666 1860