MIT o założeniu RZYMU

STAROŻYTNY RZYM • Założony przez wnuków króla Lacjum – bliźniaków

Romulusa i Romusa
• Leży na Półwyspie Apenińskim (południe Europy) • Po obaleniu ich dziadka, malutkich braci wrzucono
• W środkowej części półwyspu jest Rzym w koszu do Tybru
• Według legendy powstał w 753 r. p.n.e • Na brzegu rzeki odnalazła ich wilczyca
• Położony nad rzeką Tyber → potem się rozrósł i • Karmiła ich i wychowała
zajął 7 wzgórz • Gdy bliźniacy dorośli pokonali nikczemnego króla
• Zamieszkiwali go Latynowie, a kraina nazywała się • W 753 r. p.n.e postanowili założyć miasto
Lacjum → dlatego też język jaki używali Rzymianie • Jak określali granica to się pokłócili
nazwano Łacińskim • Romulus zabił Romusa
• Romulus został władcą miasta i od jego imienia jest
nazwa Rzym.
REPUBLIKA RZYMSKA
• W Rzymie panowało kolejno 7 królów – w 509r. p.n.e.
• PATRYCJUSZE – członkowie bogatych i znaczących
wypędzono ostatniego z nich
rodów w Rzymie; początkowo mieli większy wpływ
• Zlikwidowano MONARCHIĘ i wprowadzono system
• PLEBEJUSZE – ludzie wolni, ale bez praw
władzy nazywany REPUBLIKĄ (łac. Res publika = rzecz
obywatelskich; nie mogli obejmować urzędów ani
wspólna)
zawierac ślubów z dziećmi patrycjuszy; potem
• Rzymianie sprawowali władze przez wybieranych
wywalczyli sobie prawo wyboru własnych
urzędników (nie dostawali wynagrodzenia),
urzędników tzw. TRYBUNÓW LUDOWYCH
wybieranych podczas zgromadzenia ludowego.
• Udział w zgromadzeniu brali wszyscy mężczyźni
będący OBYWATELAMI Rzymu
• Okres sprawowania urzędu przez urzędnika
(KADENCJA) trwał ok. 1 rok.
• Władza należała też do SENATU = główny organ
władzy w Rzymie. Składał si z byłych urzędników
wybieranych dożywotnio przez CENZORA
• W Senacie decydowano o najważniejszych sprawach
państwa jak finanse i wojny.

STAROŻYTNY RZYM – IMPERIUM RZYMSKIE
• Rzymianie prowadzili przez lata liczne wojny i
powiększali obszar swoje go państwa
• w III w p.n.e. podbili całą Italię, opanowali Sycylię,
której znaczna część należała wcześniej do
Kartaginy
• W 146 r. p.n.e Rzym pokonał Kartaginę po tym jak
stoczył z nią 3 wojny, a jej terytorium przyłączyli
jako prowincje Rzymu (Afrykę)
• W I w p.n.e. pod panowanie Rzymu dostały się
Grecja, Azja Mniejsza, Syria i Egipt, a także
Hiszpania, Galia i Brytania – granice państwa
rzymskiego dotarły do rzek Ren i Dunaj
• LIMESY – system umocnieni na linii tych rzek
IMPERIUM RZYMSKIE
• Powstało dzięki podbojom Rzymian.
• Składało się z podbitych ziem, które włączano do
państwa rzymskiego jako kolejne prowincje.
• W celu utrzymania porządku trzymano tam
LEGIONY
• Podstawą potęgi była armia rzymska – dzieliła się
na LEGIONY – to oddziały liczące ok.4 tysięcy
żołnierzy głównie piechoty (pochodzili z plebejuszy)
PAX ROMANIA – czasy pokoju w Imperium Rzymskim
po okresie podbojów.
Sprzyjały rozwojowi gospodarczemu i kulturalnemu.
DZIESIĄTKOWANIE – jak ktoś w legionie stchórzył to
skazywano na śmierć co 10 żołnierza.
PROWINCJA – terytorium podbite
przez państwo rzymskie; ludność
prowincji płaciła na rzecz Rzymu
podatki.
W prowincjach wznoszono budowle
na wzór rzymski.
Ludność uległa ROMANIZACJI –
zaczęła posługiwać się jęz. łacińskim.
Przejmowali zwyczaje, rozrywki i
ubiór.
LEGIONISTA RZYMSKI:
ELEMENTY JEGO WYPOSAŻENIA:
• Oszczep – ciężki; służył do walki na
odległość
• Hełm –chronił głowę; płytki
osłaniające kark i policzki
• Pancerz – składał się z metalowych
płytek połączonych rzemieniami
• Tarcza – z drewna i obszyta skórą;
na niej umieszczany był numer
legionu
• Miecz – do walki wręcz; noszony
przy pasie
• Sandały – ze skóry; wytrzymałe na
długie marsze
Przyczyny upadku Ces.Rzymskiego
• Kryzys gospodarczy
• Najazdy barbarzyńców
• Upadek znaczenia Rzymu
PODZIAŁ CESARSTWA RZYMSKIEGO Języki ROMAŃSKIE
• W III w n.e. cesarstwu coraz bardziej zagrażały • Wywodzące się od łaciny – języka
plemiona BARBARZYŃSKIE (tereny dzisiejszych Rzymian
Niemiec i Belgii) - Germani • Powstały między V a X stuleciem
• Koszty rozbudowy armii poniosło społeczeństwo naszej ery
• Problemy gospodarcze plus chaos polityczny • To np.: hiszpański, portugalski,
wywoływały walki o władzę francuski, włoski i rumuński
• Na znaczeniu tracił Rzym a zyskiwał • Oprócz Europy używane w
Konstantynopol (miasto założone przez Ameryce Południowej
Konstantyna Wielkiego) w Bizancjum
• W IV w n.e Konstantynopol został nową stolicą
Cesarstwa Rzymskiego
• W 395 r.n.e PODZIAŁ cesarstwa na:
• ZACHODNIORZYMSKIE – stolica w Rzymie
+ kultura łacińska
• WESCHODNIORZYMSKIE - stolica w
Konstantynopolu + kultura grecka
UPADEK CESARSTWA RZYMSKIEGO
• IV w n.e. – atak na plemiona germańskie przez
plemiona HUNÓW
• Uciekając Germanii wkroczyli na teren cesarstwa
→ okres wielkiej wędrówki ludów
• Osłabione cesarstwo pozwoli sobie odebrać Italię i
miasto Rzym
• 476 r.n.e. – upadek cesarstwa
zachodniorzymskiego (koniec starożytności)
Co się stało: Skutek:
• 476 r.n.e. – upadek cesarstwa • Symboliczny koniec starożytności
zachodniorzymskiego • Powstanie państw barbarzyńskich
ŻYCIE W WIECZNYM MIEŚCIE
• Rzym = WIECZNE MIASTO
• Okres świetności Rzymu przypadł na I i II wiek naszej ery
• Rzym miał wtedy 1 milion mieszkańców – był
największym miastem starożytności
• Powstawały tam teatry, świątynie, bazyliki i inne budowle
• Powstawały rozległe TERMY = publiczne łaźnie z
basenami i salami do sportu
• FORUM ROMANUM – rynek rzymski, wokół którego
powstawały najważniejsze budowle np. siedziba senatu;
to plac w centrum miasta do spotkań mieszkańców i
handlu towarami
• Mieszkańcy Rzymu byli z niego bardzo dumni i miało
trwać na zawsze dlatego nazwano je WIECZNYM
MIASTEM
Życie codzienne Rzymian
• Zależało od ich zamożności
• Patrycjusze budowali wille i mieli niewolników;
posiadali też często rezydencje na wsi; ich ziemie
uprawiali niewolnicy
• Ulubioną rozrywką Patrycjuszy było ucztowanie, podczas
których były występy artystów i tancerzy
• Plebejusze mieszkali w kamienicach; niektóre bardzo
małe i pozbawione ogrzewania; najbiedniejsi mieszkali w
piwnicach
• Bez względu na zamożność ulubioną rozrywką było
oglądanie IGRZYSK
• Na terenie całego Imperium Rzymskiego wznoszono
AMFITEATRY, gdzie odbywały się widowiska
• Do najpopularniejszych należały brutalne WALKI
GLADIATORÓW
SPOŁECZEŃSTWO RZYMU
Koncentrowało się wokół FORUM
Składało się z:
1. PATRYCJUSZY – sprawowali najważniejsze urzędy RELIGIA Rzymian
w państwie; doradzali cesarzowi; dowodzili • Wyznawali POLITEIZM – wiara w wielu bogów
legionami; mieli majątki ziemskie • Na początku czcili przodków i bóstwa domowe :
2. PLEBEJUSZY (PLEBS) – wolni mieszkańcy • LARY – opiekunowie domostw
zajmujący się pracą najemną lub rzemiosłem i • PENATY – opiekunowie spiżarni
handlem • W VI wieku p.n.e narodził się kult głównych bogów
3. NIEWOLNIKÓW – nie posiadali żadnych praw ani rzymskich: JOWISZA, JUNONY i MINERWY
własności; musieli posłusznie wykonywać • Na wzgórzu KAPITOL wzniesiono dla nich świątynię
polecenia właściciela; od niego zależało ich życie • Pod wpływem podbijanych ludów poznawali nowe
religie, chętnie je przyjmowali, ale tez uznawali swoje
dawne
BAZYLIKA – budowla w Rzymie pełniąca funkcję sądu
• W III w. pne Rzymianie zaczęli wyobrazac sobie swoich
lub hali targowej; rzędy kolumn dzieliły ja na 3 części –
bogów na podobieństwo GRECKICH:
środkowa najwyższa.
• JOWISZ = ZEUS – władca bogów i ludzi
• JUNONA = HERA – opiekunka małżeństw
GLADIATORZY – najczęściej niewolnicy, jeńcy wojenni • MINERWA = ATENA – bogini sztuki, rzemiosła i
specjalnie szkoleni do walki na arenie; w 73 r. pne mądrości
wybuchło wielkie powstanie niewolników na czele z • MARS = ARES – bóg wojny
gladiatorem Spartakusem; trwało 2 lata. • NEPTUN = POSEJDON – bóg mórz i żeglarzy
• WENUS = AFRODYTA – bogini miłości
• WESTA – bogini domowego ogniska → WESTALKI
POMPEJE – miasto leżące w południowej części
to kapłanki ze świątyń tej bogini
półwyspu Apenińskiego; na początku naszej ery miało
20 tys.mieszkańców;
24 sierpnia 79 roku n.e w wyniku wybuchu wulkanu
WEZUWIUSZ uległy całkowitemu zniszczeniu;
Pokryła jen warstwa pyłu wulkanicznego co doskonale
zakonserwowało budowle i przedmioty;
W połowie XVIII wieku zaczęto odkopywanie
Pompejów i do dziś trwają tam prace archeologiczne
 DOKONANIA STAROŻYTNYCH RZYMIAN

WIELCY BUDOWNICZOWIE BUDOWLE RZYMSKIE

80 rok n.e. – zakończenie budowy KOLOSEUM
• Wiele wynalazków Rzymian do dziś jest podizwianych
125 rok n.e. – ukończenie budowy PANTEONU
• Szczególne sukcesy mają w dziedzinach: ARCHITEKTURY, • PANTEON
LITERATURY i PRAWA Najsłynniejsza świątynia rzymska poświęcona wszystkim bogom
• Czerpali podczas podbojów z kultury greckiej i egipskiej LITERATURA RZYMSKA Na środku kopuły znajduje się otwór, przez który wpada do środka
• Byli doskonałymi BUDOWNICZYMI – potrafili budować ŁUKI czy • Po podbiciu Hellady (Grecji) Rzymianie zachwycili się jej światło – symbol polaczenia ludzi z bogami
KOPUŁY, co było możliwe dzięki użyciu CEMENTU i wynalezieniu kulturą; Patrycjusze uczyli się greckiego i zaczęto tłumaczyć • FORUM ROMANUM
BETONU greckie dzieła na łacinę; zatrudniali Greków jako nauczycieli Główny plac Rzymu
• Budowali wodociągi, aby dostarczyć wodę z górskich źródeł do dla swoich dzieci W pierwszych wiekach n.e. okres jego świetności i powstało tu
miast – nazywano je akweduktami. • Rozkwit literatury rzymskiej przypada na I w p.n.e. i I w n.e. wiele okazałych budowli i świątyń. Dziś zachowane tylko fragmenty.
• Byli mistrzami w budowaniu dróg i mostów – kamienne drogi • Wtedy tworzył poeta WERGILIUSZ (pochodził z biedniejszej • ŁUK TRIUMFALNY
łączyły Rzym z najdalszymi zakątkami cesarstwa (także z rodziny; poznał się na nim Oktawian August i zachęcił do To budowla w kształcie bramy zdobionej płaskorzeźbami.
prowincjami) → stąd powiedzenie, że wszystkie drogi prowadzą napisania „Eneidy” (opowiada dzieje Eneasza, uciekiniera z Budowane dla uczczenia zwycięstw wojennych
do Rzymu Jednym z 3 zachowanych Rzymie jest Łuk Konstantyna Wielkiego z
Troi, który dotarł do Italii i był przodkiem założycieli Rzymu)
IV w n.e.
• Przy drogach stawiano KAMIENIE MILOWE, które wskazywały • HORACY – wybitny poeta; zasłynął jako autor pieśni zwanych
• KOLUMNA TRAJANA
odległość od Rzymu odami – wierszowane utwory o charakterze biesiadnym,
Zbudowana w 113 roku n.e. dla uczczenia zwycięstwa cesarza
• Starannie budowali drogi z kilku warstw kamieni, aby nie zniszczył religijnym.
Trajana nad barbarzyńskimi DAKAMI
je deszcz Cała w płaskorzeźbach z dokonaniami cesarza
• KOLOSEUM
Amfiteatr był ulubionym miejscem rozrywek Rzymian
PRAWO RZYMSKIE Odbywały się tu starcia gladiatorów oraz walki z dzikimi zwierzętami
• Na początku PRAWO ZWYCZAJOWE oparte na wieloletniej tradycji → nie było spisane, co powodowało Koloseum to największy amfiteatr w I w n.e.
pomyłki w sprawach sądowych Mieścił 50 tysięcy widzów
• W V wieku p.n.e powstał najstarszy zbiór przepisów = PRAWO XII TABLIC – przepisy zostały spisane na 12 Można było arenę zalać wodą na cele przedstawień
tablicach, które wystawiono na FORUM ROMANUM (każdy mógł je dzięki temu poznać) • CIRCUS MAXIMUS
• Potem zaczęło powstawać coraz więcej praw i dokumentów – było ich aż za dużo Czyli CYRK NAJWIĘKSZY
• W VI wieku n.e. cesarz Justynian I Wielki postanowił zebrać wszystkie prawa w jednym KODEKSIE nazwanym 600 metrów długości
KODEKSEM JUSTYNIANA (dzięki temu prawo rzymskie przetrwało do dziś i stanowi podstawę obowiązujących Odbywały się na nim wyścigi rydwanów
dziś kodeksów prawnych) → wywodzą się od nich przepisy prawne obowiązujące w wielu państwach Mieścił 250 tysięcy ludzi
europejskich np.: reguła, że prawo nie działa wstecz lub, że trzeba wysłuchać obu stron, co oznacza, że każdy
ma prawo do obrony
• Gmach Sądu Najwyższego w Warszawie zdobią fragmenty rzymskich przepisów prawnych