Filozofia zarządzania

Wykład 1, 05.10.2017r.

Zarządzanie w polskim systemie nauk

Uchwała Centralnej Komisji do spraw stopni i tytułów z dnia 23 września 2003 w sprawie określenia dziedzin nauki i
dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Monitor Polski Nr 40 poz. 586) – podział na dziedziny i
dyscypliny naukowe.
Obszar wiedzy Dziedzina nauk społecznych Dziedzina nauk ekonomicznych Dziedzina nauk prawnych
Obszar nauk Dyscypliny: Dyscypliny: Dyscypliny:
społecznych • Nauki o bezpieczeństwie • Ekonomia • Nauka o
• Nauki o obronności • Finanse administracji
• Nauki o mediach • Nauki o zarządzaniu • Prawo
• Nauki o polityce • Towaroznawstwo • Prawo kanoniczne
• Nauki o polityce
publicznej
• Nauki o poznaniu i
komunikacji społecznej
• Pedagogika
• Psychologia
• Socjologia

Towaroznawstwo – zakres dyscypliny

• Nauka zajmująca się badaniem i oceną właściwości użytkowych towarów oraz czynników wpływających na
jakość. Szerzej to nauka o właściwościach towarów, metodach ich badań i oceny, czynnikach, zjawiskach i
procesach rzutujących na jakość i wartość użytkową, o właściwym ukształtowaniu jakości wyrobów w sferach:
przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej.

• Jako kierunek studiów towaroznawstwo oferuje zdobywanie zarówno wiedzy ekonomicznej, jak i
laboratoryjnej, chemicznej, technicznej i przyrodniczej.

Ekonomia – zakres dyscypliny

• Ekonomia bada zachowania ludzi oraz zachodzące między nimi interakcje w procesie gospodarowania w
warunkach ograniczonych zasobów:
- analiza sektora publicznego
- analiza wzrostu, rozwoju i wahań koniunkturalnych gospodarki i jej poszczególnych sektorów

- funkcjonowanie rynków
- ekonomia przestrzenna
- ekonomia międzynarodowa
- teoretyczne podstawy polityki społeczno-ekonomicznej i sektorowej

- historia myśli ekonomicznej

- historia gospodarcza

• Ekonomia formułuje hipotezy oraz buduje modele dotyczące zależności między zmiennymi realnymi i
pieniężnymi występującymi w procesie gospodarczym oraz poddaje je testom empirycznym

• Badania w zakresie ekonomii opierają się o fundamentalne kategorie ekonomiczne: równowaga ekonomiczna,
efektywność ekonomiczna, racjonalność zachowań, optymalność decyzji w aspekcie ogólnoekonomicznym
Wykład 2, 12.10.2017r.

Finanse – zakres dyscypliny

• Finanse badają zjawiska związane z działalnością człowieka, w której to działalności występuje przepływ
pieniądza, a więc przede wszystkim zjawiska związane ze sferą finansową gospodarki. Badania w zakresie
finansów obejmują w szczególności analizę przyczyn i skutków przepływu pieniądza między podmiotami
gospodarczymi. Dyscyplina finansów analizuje motywy i kryteria decyzji podejmowanych przez podmioty
gospodarcze. W obszarze finansów sytuują się również badania dotyczące szeroko rozumianej
sprawozdawczości finansowej, czyli przygotowania i analizy informacji finansowych na potrzeby podejmowania
decyzji.

• Do obszaru badań finansowych należą:

- w ujęciu podmiotowym: finanse publiczne, finanse przedsiębiorstw, finanse osobiste i gospodarstw
domowych, instytucje finansowe (w tym: banki, zakłady ubezpieczeń, towarzystwa funduszy inwestycyjnych i
emerytalnych)
- w ujęciu przedmiotowym: inwestowanie (zwłaszcza gdy celem jest uzyskanie dochodu finansowego),
pozyskiwanie kapitału, rynki finansowe, polityka finansowa, analiza i transfer ryzyka finansowego,
redystrybucja środków finansowych (np. poprzez system podatkowy)

Nauki o zarządzaniu – zakres dyscypliny

• Zajmują się powstawaniem, funkcjonowaniem, przekształcaniem, rozwojem oraz współdziałaniem organizacji
gospodarczych, przede wszystkim przedsiębiorstw, lecz również instytucji sektora publicznego (administracji
rządowej i samorządowej, instytucji naukowych, oświatowo-wychowawczych, służby zdrowia, opieki
społecznej, instytucji kulturalnych i innych)

• Nauki o zarządzaniu obejmują zagadnienia, które mają wpływ na podejmowanie w organizacjach racjonalnych
decyzji i sprawne ich funkcjonowanie przyczyniając się do osiągnięcia ich celów. Dotyczą one sprawności
działań zespołowych i do ich istoty należą problemy pracy kierowniczej. Ponadto przedmiotem zainteresowania
nauk o zarządzaniu jest historia myśli organizatorskiej.

• Problemy funkcjonowania i rozwoju organizacji mogą być rozpatrywane w naukach o zarządzaniu w kilku
płaszczyznach
- według rodzaju organizacji: przedsiębiorstwo, organizacja non profit, jednostka administracyjna, organizacja
wirtualna i inne

- według funkcji zarządzania: planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrolowanie

- według procesów: procesy podstawowe, procesy wspierające, procesy usługowe
- według obszarów działalności: np. zarządzanie produkcją, zarządzanie logistyką, zarzadzanie jakością, e
zarządzanie marketingiem, zarządzanie procesami technologicznymi itd.
- według zasobów: materialne, ludzkie, techniki wiedzy i informacji, finansowe
- według poziomów zarządzania: strategiczne, taktyczne i operacyjne
- według systemów i metod zarządzania np. zarządzanie systemowe, zarządzanie zmianami

Zakres dyscyplin – posumowanie

• Ekonomia – ma charakter bardziej teoretyczny i dąży do wysokich uogólnień oraz formułowania prawidłowości
dotyczących gospodarki

• Finanse – dążą z jednej strony do formułowania teoretycznych prawidłowości dotyczących systemu

finansowego, w tym podmiotów działających na rynku finansowym, z drugiej strony mają charakter aplikacyjny
i dążą do formułowania wniosków praktycznych związanych z przepływami pieniądza w zakresie sektora
publicznego przedsiębiorstw, instytucji finansowych i gospodarstw domowych

• Zarządzanie – dąży do formułowania uogólnień teoretycznych dotyczących organizacji w oparciu o ich działania
praktyczne, mają charakter aplikacyjny i dążą do formułowania dyrektyw praktycznych
Zakres dyscyplin – metody badawcze
• Ekonomia, finanse i nauki o zarządzaniu posługują się w części tymi samymi metodami analizy, np. metody
matematyczne, metody badań społecznych (obserwacja, wywiad). Sięgają również po dorobek dziedzin
pokrewnych takich jak psychologia czy socjologia.

• Odmienność pewnej części metod polega na tym, że:

- ekonomia posługuje się w większym stopniu kategoriami syntetycznymi i abstrakcyjnymi, we wnioskowaniu

stosuje głównie narzędzia matematyczne, statystyczne i logiczne

- finanse posługują się w dużym stopniu metodami matematycznymi i statystycznymi oraz narzędziami analizy
informacji finansowych w odniesieniu do konkretnych podmiotów i segmentów rynku
- nauki o zarządzaniu posługują się w większym stopniu opisem konkretnych sytuacji, a we wnioskowaniu
stosują głownie metody indukcyjne i metody badań operacyjnych

Subdyscypliny zarządzania (wg CK)

• Metody i instrumenty zarządzania

• Zarządzanie strategiczne

• Zarządzanie operacyjne

• Zarządzanie zasobami

• Informatyka ekonomiczna

Informatyka ekonomiczna – to dziedzina wiedzy znajdująca się na pograniczu szeroko pojętych nauk informatyki oraz
ekonomii, łącząca te dwie nauki. W praktyce informatyka ekonomiczna bywa postrzegana i traktowana często jako
nauka o zastosowaniu informatyki w biznesie.
Subdyscypliny zarządzania (wg Zespołu Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzaniu PAN pod kierunkiem prof. Stanisława
Sudoła)
• Podstawowe teorie zarządzania

• Zarządzanie publiczne

• Zarządzanie strategiczne

• Zarządzanie zasobami ludzkimi

• Zarządzanie produkcją

• Zarządzanie projektami

• Zarządzanie zasobami materialnymi

• Marketing

• Logistyka

Wykład 3, 19.10.2017r.

IV Kongres Nauk o Zarządzaniu (2016)

• Pojawiło się przesłanie, aby w dziedzinie „nauk o zarządzaniu” utworzono co najmniej dwie dyscypliny
naukowe. Jedna to dyscyplina zarządzania w biznesie, a druga to dyscyplina zarządzania w organizacjach
publicznych

• „Nauki zarządzania i organizacji nie powinny być marginesową częścią ekonomii, a wyodrębnioną samodzielną
częścią struktury nauk w Polsce.” – Prof. Witold Kieżun

• „Nauka organizacji i zarządzania to nie jest cześć nauki ekonomii, a wyodrębniona samodzielnie nauka”. – Prof.
Witold Kieżun
 • „We współczesnym świecie, zjawiska które badamy, cechują się coraz większą złożonością, nieokreślonością,
nieprzewidywalnością. Tymczasem badacze i menadżerowie najczęściej traktują je w sposób wyizolowany z
szerokiego kontekstu. (…) Powoduje to, że na poziomie ontologicznym musimy się oderwać od modernizmu,
który w naszych naukach przyjmuje formę strukturalizmu, i od newtonowskiego sposobu postrzegania
rzeczywistości, opierającego się na liniowym myśleniu w kategoriach związków przyczynowo skutkowych.
Należy zwrócić uwagę na ważną rolę poststrukturalizmu poprzez odejście od tworzenia uniwersalnych,
mających szerokie zastosowanie zasad i podejść w rozwiązywaniu problemów.” – Prof. Jerzy Rokita

• „Nauki o zarzadzaniu występują w Polsce jako dyscyplina naukowa o obszarze nauk społecznych w dwóch
dziedzinach, a mianowicie w naukach ekonomicznych i naukach humanistycznych. Jest to rozwiązanie
dziwaczne, aby jedna dyscyplina naukowa była w dwóch dziedzinach nauki. Jestem przekonany, że nauki o
zarządzaniu powinny być uznane jako samodzielna dziedzina nauki, jak ma to miejsce w krajach anglosaskich,
w których „managemetsiences” i „economics” są rozdzielone. – Prof. Stanisław Sudoł

Zarządzanie publiczne ( B. Kozuch)

• Zajmuje się badaniem sposobów i zakresu humanizowania działań zapewniających prawidłowe wyznaczanie
celów organizacji tworzących sferę publiczną oraz optymalnego wykorzystania możliwości zorganizowanego
działania ludzi, nakierowanego na kreowanie publicznych wartości i na realizacji interesu publicznego.

• Głównym obiektem badań tej dyscypliny jest zarządzanie poszczególnymi organizacjami sfery publicznej przede
wszystkim organizacjami publicznymi, a także makro-systemami takimi jak gospodarka narodowa i państwo
oraz mezosystemami, np. regionami i sferami życia publicznego.

• Różnice pomiędzy zarządzaniem w przedsiębiorstwach i w instytucjach publicznych: inne cele organizacji,

działanie w innych warunkach, inne podstawy efektywności ich działania, inne społeczne nastawienie ich kadr
kierowniczych

• Granice zarządzania publicznego: wychodzi szeroko poza rany pojedynczego urzędu (np. zarządzanie służbą
zdrowia, szkolnictwem, gminą, miastem, regionem, państwem)

• Postulat: traktowanie zarządzania publicznego jako pakietu doktryn ekonomicznych i prawnych, odnoszących
się do koncepcji menadżerskich i kontraktów

• Zarządzania publicznego nie można w całości włączyć w granice zarządzania

• Zarządzanie publiczne czerpie z makroekonomii, prawa czy politologii, socjologii, a przede wszystkim
administracji

Zarządzanie publiczne vs zarządzanie

• Zarządzanie publiczne – podmiot zainteresowań: system instytucji publicznych wraz ze wszelkimi
uwarunkowaniami ich funkcjonowania

• Zarządzanie – podmiot zainteresowań: podmiot lub współpracujące ze sobą podmioty

Dwa nurty zarządzania publicznego:

• New public management – stosowanie mechanizmów rynkowych, nadrzędność kryteriów efektywnościowych,
funkcjonowanie sektora publicznego w oparciu o reguły zbliżone do funkcjonowania sektora publicznego,
obywatel konsumentem usług publicznych

• Public goverance–partycypacyjne zarządzanie publiczne, określane też mianem współrządzenia, interakcji z

interesariuszami (obywatelami, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorstwami), zastosowanie zasady
partycypacji i konsultacji, jawność, przejrzystość, odpowiedzialność, zrównoważony rozwój

Wykład 4, 26.10.2017r.

Zarządzanie w humanistyce:
• Paradoks
 • Zarządzanie – pragmatyzm, empiryzm

• Humanistyka – nie jest nastawiona na udzielanie poprawnej wyczerpującej, skutecznej odpowiedzi na problem

• Rola paradoksu – stopniowe poszerzanie możliwych inspiracji, którymi zarządzanie może się kierować

• Wzgląd na człowieka ustanawia humanistyczność zarządzania

• Człowiek jako „gotowy byt” (on wykorzystuje zasoby, on podejmuje działania i decyzje)

• Ale także używa się tego bytu do realizacji działań (paradoks)

• Wyjście poza sztywny proces poznawczy, ujrzenie tzw. „big picture”

Humanistyka:
• Chodzi o dostęp do tego rodzaju samowiedzy, którego nie dostarczają ani nauki empiryczne, ani działalność
praktyczna. Jest to wiedza o człowieku, komunikująca się w niezliczonych obrazach i narracjach tworzonych,
odczytywanych i interpretowanych na przestrzeni wieków
Cechy humanistyki:
• Subiektywizm (uczy akceptować, szanować i rozumieć inność)

• Nierygorystyczność (rezonans ze światek, przybliżenie do ulotności, zmienności i nieprzewidywalności obiektu

poznania)

• Nieempiryczność (poznanie tego jak ludzie naprawdę myślą)

Źródła inspiracji w teorii o organizacji:

• 1900 – moduł klasyczny – metody wykorzystywane: ekonomia, inżynieria, socjologia, nauki polityczne

• 1950 - moduł nowoczesny – metody wykorzystywane: nauki polityczne, biologia i ekologia, socjologia
przemysłowa, antropologia społeczna, antropologia kulturowa

• 1980 –moduł symboliczny- interpretujący –metody wykorzystywane: socjologia przemysłowa, antropologia

społeczna, antropologia kulturowa, folklor, semantyka, lingwistyka, architektura postmodernistyczna,

• 1990 –moduł postmodernistyczny – metody wykorzystywane: architektura postmodernistyczna, teoria

literatury, badania kultury

Organizacja i zarządzanie w ujęciu humanistycznym:

• Jak udział w życiu organizacyjnym kształtuje tożsamość człowieka oraz jak tożsamość ta manifestuje się w
sposobie, w jaki ludzie tworzą organizacje, kierują nimi oraz uczestniczą w nich?

• Jakie znaczenie ma organizacja dla pojedynczego człowieka – jej członka, menadżera, klienta czy użytkownika,
a także jak poszczególne części składowe organizacji w tym jej „zasoby” ludzkie współdziałają w celu uzyskania
określonego rezultatu

• Humanistyczne ujęcie organizacji traktuje ją raczej jako jedną z ważnych form zbiorowego bycia człowieka niż
narzędzie służące osiąganiu założonych, wymiernych celów

Relacje między humanistycznym i tradycyjnym rozumieniem zarządzania

• Dominacja w wielu aspektach życia społecznego efektywności ekonomicznej

• Współistnienie tych dwóch podejść, szczególnie gdy humanistyczna perspektywa jest wykorzystywana w celach
ekonomicznej perspektywy, dostarczając jej instrumentarium

• Humanistyczna perspektywa występuje wobec ekonomicznej jako „demaskującego krytyka”

Wykład 5, 09.11.2017r.

Pojęcie wartości – przegląd poglądów

• Użyteczność jest zasadniczym pierwiastkiem wartości
 • Ze względu na użyteczność dobra nabywają wartość z dwóch źródeł ze względu na rzadkość oraz potrzebną
ilość pracy niezbędna do ich zdobycia

• Wartość wiąże się także z możliwością ich ustępowania i wytwarzania przyjemności lub zabiegania wysiłków

John Stuart MIII (zasady ekonomii politycznej z niektórymi zastosowaniami do filozofii społecznej 1848r.)
• „Wszystkie niemal badania mają związek z teorią wartości i najlżejszy błąd popełniony w tym względzie zaraża
sobą wszelkie wnioski późniejsze, najmniejsza niedokładność w pojęciu o wartości rodzi niejasność i
zamieszanie we wszystkich innych pojęciach ekonomicznych

• Wartość użytkowa, wymienna, cena

• W ekonomii użyteczność oznacza wrodzoną własność zaspokajania potrzeb lub służenia do określonego celu ->
wartość użytkowa - zwana również teleologiczną (teleologicznie – celowo) jest zatem górną granicą wartości
wymiernej (twierdzenie Quincey’a)

• Uwaga! U Smitha są dwa znaczenia wartości: użyteczność i zdolność nabywcza, jednak znaczenie użyteczności
jest u niego „popularne” (przeciwstawienie „przyjemności”)

• Wartość w ekonomii politycznej oznacza wartość wymierną

• Cena: wartość pieniężna

• Wartość wymierna: zdolność nabywcza przedmiotów tj. „władza jaką nadaje posiadanie tychże nad
produktami, mogącymi być przedmiotem kupna”

• Wartość naturalna: wynika z rzadkości przedmiotów, zwana jest również wartością monopolową: monopol
może stać się źródłem wartości

• Wartość nakładowa: wartość wymierna określana w stosunku do kosztów produkcji

Fryderyk Wieser – wartość naturalna, 1889r.

• „Kto wyjaśnia wartość wyjaśnia w rzeczywistości zachowanie tych co oceniają wartość”

• Dobra, które są w nadmiarze, choćby pożyteczne nie są opłacalne

• Rzeczy bardziej pożyteczne mają mniejszą wartość niż te mniej pożyteczne

• Większe ilości mają czasem mniejszą wartość, niż ilości mniejsze

• Dobra użyteczne są postrzegane za przyjazne: mogą stać się wrogiem przez koszty

• „W języku ekonomistów potrzeba oznacza każde pożądanie ludzkie, największe i najmniejsze, wszystko jedno
usprawiedliwione, czy nie, konieczne czy zbędne, materialne lub niematerialne.”

• Wszelka użyteczność polega na zaspokajaniu potrzeb

• Zaspokajanie potrzeb, jest tym co posiada dla ludzi wartość, ono jest właściwie pożądane i warte pożądania,
ludzie domagają się dóbr dla zadowolenia, które dają, a nie dla nich samych

• Stopniowanie ważności, intensywność z jaką chcemy osiągnąć zadowolenie

• Za najpilniejsze potrzeby trzeba uznać te o charakterze podstawowym dla naszej egzystencji

• Różnica między tym co ludzie chcieli by mieć, a na co musza się zdecydować

• Wielkość wartości potrzeby zależy od rodzaju potrzeby, a w obrębie danego rodzaju od stopnia nasycenia

Wykład 6, 23.11.2017r.

Mierzenie wartości - Roman Rybarski „Wartość, kapitał i dochód”

• „Mierzyć, to znaczy określać liczbową wartość jakiejś konkretnej ilości, stwierdzić liczbe tej samej natury, którą
zawiera ta ilość. A więc do tego, byśmy mogli mówić o mierzeniu, potrzebne są następujące dane
 - istnienie pewnej wła sciwości jednorodnej, występującej w sposób ilościowy
- przyjęcie za podstawę jednostki tej właściwości za pomoca której się dokonuje mierzenia

• W ekonomii nie można mierzyć wartści, jak mierzy się różne właściwości fizyczne, gdyż wartość nie jest
fizyczną właściwością przedmiotów, dającą się wyrażać w sposób ilośiowy

• Należy odpowiedzieć co się mierze

a) mierzenie bogactwa

• cena pienieżna jako szczególny przypadek wartości wymiennej

b) mierzenie użyteczności przedmiotów

• teoria, dążność do analizowania psychicznego stanu towarzyszącego wydawaniu sądów o wartości

uzytecznej

• użyteczność jako pierwiastek rozstrzygający o wartości gospodarczej dóbr (szkoła psychologiczna –

pierwszoplanowa subiektywna użyteczność)

• subiektywne skale potrzeb, różne stopnie ich natężenia u różnych osób i grup społecznych
(mierzenie użyteczności, a mierzenie wartości gospodarczej to dwie różne rzeczy)
c) mierzenie wartości gospodarczej we właściwym słowa znaczeniu

• koszt produkcji – czy wartość zależy od jednorodneo czynnika (jednostki ksoztu)?

• Czy nakłady, które poświeca się dla wyprodukowania różnych dóbr ekonomicznyc, są czymś
jednorodnym, podzielnym na równe jednostki? (czas pracy, zdolność produkcyjna w jednostce
pracy)
• Jeśli przymie się,że wartość gospodarcza nie jest własnością przedmiotów: przyjmuje się, ze jest ona stosunkiem
wysiłków produkcyjnych i wartości różorodnych nakładów
• Jeśli przymie się, że naturą wartości ejst czas (jako fizyczna miara): czas praxy ma znaczenie konstytutowe dla
wartości gospodarczej, ale sama nie jest wartością
• Czas pracy o znaczeniu konstytutywnym dla wartości:
a) Konieczność normalizacji
b) Praca społecznie niezbędna by usunąć indywidualne, przypadkowe odchylenia od wspólnego poziomu
c) Czas pracy pracownika wykwalifikowanego i niewykwalifikowanego(np. w stoaunku do pracy zwyczajnej)
d) Problem: podstawą może być jednostka czasu pracy kogokolwiek, a także manych
• Koszty produkcji jako podstawa wartości gospodarczej:
a) Konwersja kapitału (przekształcenie form kapitału)
b) Zmiany relacji podaż/popyt niezmzieniają trwale wartości gospodarczej produktu
c) Trwała zmiana zachodzi dopiero przy zmianie kosztów produkcji
• Uwarunkowania traktowania kosztu produkcji jako podstawy wartości gospodarczej:
a) Ruchomość pracy i kapitału
b) Wolna konkurencja
c) Równowaga stała (statyczne gospodarstwo) – wskazuje się w rzeczywistości raczej na równowagę
dynamiczną- realizacja np. renyt – brak powrotu do stanu poprzedniego
d) Brak wpływu czynników pozagospodarczych
• Koszty produkcji są czynnikiem, które stanowią dolną granicę wartości gospodarczej dóbr

Wykład 7, 07.12.2017r.
Etyka w biznesie
• Etyczne problemy biznesu stanowią swoiste przedłużenie problemów nękających całe społeczeństwo.
Świadczyć ma o tym między innymi fakt, że problemy te wydają się mniejsze w społeczeństwach.
Zrównoważony rozwój
 • Zrównoważony rozwój prowadzi do zaspokojenia aspiracji rozwojowych obecnej generacji bez organiczania
praw przyszłych pokoleń do zaspokajania ich potrzeb rozwojowych.
• Zrównoważony rozwój nie jest ochroną środowiska w ujęciu tradycyjnym. Jest „rozwój” ale uwarunkowany
przestrzenią ekologiczną a poprzez synergię aspektów ekonomicznych, społecznych, środowiskowych,
bezpieczny i korzystny dla człowieka, środowiska i gospodarki. Nie jest więc hamulcem a stymulatorem
postępu.
• Jest to też sposób na życie i pewna forma etyki dająca możliwość wyboru form konsumpcji i produkcji.
• Jest to również „moda” bo konsument kojarzy produkt ekologiczny z czymś zdrowym, bezpiecznym i
nowoczesnym.
Rozwój
• Sekwencje logicznie następujących po sobie zmian bytów, czy struktur prowadzących do osiągnięcia przez nie
nowego stanu jakościowego i/lub ilościowego.
• Jeśli obiektem rozwoju jest gospodarka to w definicjach rozwoju mówi się najczęsciej o wpływie sił
wytwórczych pociągających za sobą zmiany w stosunkach i sposobie produkcji.
• Rozwój gospodarczy mierzony jest wskaźnikami ilościowymi wzrostu produkcji wytworzonej a również wzrostu
ilościowego konsumpcji mieroznymi zagregowanymi wskaźnikami gospodarczymi takimi jak dochód narodowy,
produkt narodowy brutto itd.
• W miarę zmian politycznych i społecznych, rozwoju świadomości społecznej, procesu globalizacji, rozwój
gospodarczy zaczął być wiązany z rozwojem społecznym.
• W kategoriach tradycyjnego rozwoju gospodarczego społeczeństwo traktowane jest instrumentalnie jako siła
robocza lub jako siła nabywcza (konsument masowy, podatny na manipulacje lecz kształtujący popyt), jako
decydent lub współdecydent w sprawach wielkości i kierunku rozwoju.
Wymiar społeczny
• Gwarancja zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczeńśtwa: bezpieczne schronienie, zapewnienie
odpowiedniego minimum biologicznego, zdrowej żywności, w ilości zapewniającej pokrycie zapotrzebowania
ogranizmu.
• Gwarancja ochrony przed oddziaływaniem szkodliwym dla zdrowia i życia, przede wszystkim przed: toksynami,
toksycznym oddziaływaniem zanieczyszczeń spowodowanych działalnością gospodarczą przede wszystkim
hałasem i wibracją, promieniowaniem, przed skutkami zastosowań organizmów genetycznie podyfikowanych,
ochrony przed przestępczością.
• Gwarancja dostępności edukcji: przynajmniej w zakresie podstawowym, oraz pomocą w zakresie zdobywania
wiedzy dla jednostek najzdolniejszych na wyższych poziomach kształcenia
• Gwarancja czynnej ochrony zdrowia poprzez profilaktykę, właściwe warunki leczenia oraz przeciwdziałanie
chorobom uznanym za społeczne
• Gwarancja opieki społecznej dla osób starych, niedołeżnych, niepełnosprawnych, zapewniające określone
minimum socjalne oraz możliwość życia w społeczeństwie.
• Gwarancja sprawiedliwej dystrybucji dochodów, zabezpieczej społecznych sprzyjających niwelowaniu różnic
społecznych, zapobiegającyh tworzeniu się znaczących obszarów ubóstwa oraz marginalizacji jednostek i grup
społecznych
• Gwarancja dostępu do zatrudnienia, przede wszystkim poprzez tworzenie nowych stanowisk pracy, wspieranie
małych i średnich przedsiębiorstw, dostęp do szkoleń i kursów podnoszących i zmieniającyh kwalifikcje
zawodowe, dostęp do tanich kredytów
• Sprawiedliwy dostęp do środowiska i jego zasobów, do rekreacji w zdrowym środowisku
• Nietykalność i ochrona własności prywatnej, państwowej i dóbr ogólnospołecznych
Wymiar ekonomiczny:
• Nienaruszalność własności prywatnej
• Gwarancje wspracia politycznego i ekonomicznego dla przedsiębiorców
• Równe prawa i równość wobec prawa przedsiębiorstw państwowych i sektora prywatnego
• Wspieranie przez państwo badań naukowych, rozwoju technologicznego oraz wdrożeń mających na celu
zwiększanie efektywności wykorzystania energii surowców i paliw mineralnych oraz oparcie procesów
wytwórczych na korzystaniu z zasobów naturalnych
• Ciągłość i niezmienność polityki finansowej, fiskalnej i inwestycyjnej państwa zapewniających konkurencyjność
na rynkach krajowych i zagranicznych, dla produktów ekologicznych i nowoczesnych technologicznie
 • Gwarancja stopniowego wycofywania się państwa z substydiowania przedsiębiorstw i produkcji
nieuzasadnionej ekonomicznie w tym subsydiów państwowych
• Gwarancja wspierania politycznego, administracyjnego i finansowego produkcji czystszej oraz recyklingu
odpadów i odzysku surowców
• Gwarancja bezpieczeństwa, higieny i ochrony zdrowia oraz ochrony środowiska na terenie zakładu pracy
• Zmiany trendów konsumpcji i produkcji poprzez odpowiednią politykę finansową i fiskalną oraz odpowiednia
promocję z wykorzystaniem środków masowego przekazu i edukacji ekologicznej.
• Zmiany procesów i programów kształcenia nowych kadr technicznych i zarządzających w kierunku ekolizacji
procesów produkcyjnych
• Usprawnienie środków łączności i procesów komunikacji
• Oparcie procesów decyzyjnych o własną informację i analizę korzyści i kosztów, w tym kosztów ekologicznych i
społecznych, uspołecznienie procesów decyzyjnych

Wykład 8, 14.12.2017r.
Wykład 9, 21.12 2017r.

Racjonalność – oparty na nowoczesnych, naukowych metodach. Dobrze zaplanowany i dający dobre wyniki.
– oparty na logicznym myśleniu / rozważaniu
– kierujący się rozumem, logiką

Etnologia ( z łac. „rozum”, „rozwaga”, „rozsądek”)

(nie dotyczy tylko nauki, a całej gospodarki, dotyczy myślenia i działania)

Epistemologia, logika i metodologia nauk oznacza racjonalność poznawania, opierająca się na intersubiektywnej
komunikowalności i sprawdzalności.

Intersubiektywna komunikowalność: rezultaty poznawcze należy wyrażać w sposób uczciwie ścisły i jasny, za pomocą
powszechnie dostępnych środków językowych.

Sprawdzalność i kontrolowalność: prawdziwość lub fałszywość przekonań/twierdzeń może być sprawdzona, wykazana.

Logika: nauka o sposobach jasnego i ścisłego formułowania myśli, o regułach poprawnego rozumowania i uzasadniania
twierdzeń.

Ontologia: byt/rzeczywistość ma charakter racjonalny, funkcjonuje wg praw, daje się poznać przez ludzki umysł.
Prakseologia: bada celowość myślenia i zachowania/ racjonalność właściwie utożsamia z sensownością.

Sensowność: to dzięki czemu myśli i czyny stają się zrozumiałe, godne realizacji lub akceptowalne.
Racjonalność myślenia polega na tym, że spełnione są określone kryteria (formułuje je logika)
Działanie jest racjonalne, gdy przyjęte sposoby ich realizacji, jak i środki prowadzą do osiągnięcia zamierzonego
celu/skuteczność.
Problem związku między wiedzą o zamierzonym działaniu/ przedmiocie działania a jego skutecznością.
Socjologia – racjonalność zachowań społecznych

Vilfredo Pareto:
• postępowanie logiczne zgodne jest z obiektywnym stanem rzeczy, a przyjmowane środki zapewniają realizację
zamierzonych celów
• postępowanie nielogiczne opiera się na subiektywnym wyobrażeniu związku między zamierzonym działaniem,
a realizacją celu, podczas gdy obiektywnie związek taki nie występuje
• odróżnienie rzeczywistych motywów działania jednostek i zasad upiększających rzeczywiste motywy działania

Ekonomia: racjonalność gospodarowania

• stanowi ono odmianę racjonalności działania w sensie ogólnym – takiego doboru stosowanych środków
osiągania celów, by minimalizować straty i maksymalizować zyski
 • maksymalizacja osiąganych efektów w obrębie założonych nakładów (zasada największej wydajności), a także
minimalizacja tych nakładów (zasada oszczędności)
• świadomość rzadkości środków służących do realizacji celów, jak i subiektywność tej racjonalności
Mono oeconomicus: paradygmat człowieka racjonalnego
• konkretne zachowanie ludzkie w sferze gospodarowania da się wytłumaczyć w kategoriach idealnych, ściśle
racjonalnych wyborów (decyzje oparte o rachunek ekonomiczny)
• problem emocjolonalności psychologizmu czy innych przesłanej poza ekonomicznych sprawiających, że decyzje
nie są optymalnie racjonalne
Racjonalność ucieleśniona w oeconomicus (formalne modele optymalizacyjne) – max wyników działania (użyteczności)
• matematyczny model badanego zjawiska
• założenie o racjonalności decydentów
• kryterium: max wyników działania (użyteczności)
• decydent przeprowadza świadomą i racjonalną analizę sytuacji, wykorzystuje dostępne informacje, wybiera
rozwiązanie max użyteczności (np. max zysku, czy min kosztów)
Ograniczona racjonalność:
• niepewność podejmowania decyzji wynikająca z braku pełnej wiedzy, braku możliwości analizy pełnych
konsekwencji działań
• decydent podejmuje decyzje zadowalające, a nie optymalne
Heurystyka – psychologiczne uwarunkowania podejmowania decyzji
• poznawcze aspekty przetwarzania i kodowania informacji
• założenie o istnieniu reguł, które są powszechnie wykorzystywane przez decydentów w toku analizy i
podejmowania decyzji.
Heurystyczne podejście:
• uproszczone reguły wnioskowania, które pozwalają szybko formułować (subiektywne) sądy
• szybka, niedokładna odpowiedź na złożone pytania
• problem kontekstu sytuacyjnego osadzenia decydenta wpływa na postrzeganie możliwych rozwiązań w
warunkach ryzyka i niepewności, od których zależy system preferencji decydenta (teoria perspektywy)
• dualny model myślenia człowieka: myślenie wolne, metoda delficka (analityczne i racjonalne) i myślenie
szybkie, uproszczone, przybliżone , heurystyczne
Metaheurystyka:
• oparcie na idei działania przybliżonego i szybkiego
• poza analityczne modele rozwiązywania problemów decyzyjnych z wykorzystaniem elementów sztucznej
inteligencji
Perspektywa zarządzania – związki między:
• antologia: co istnieje (w jakiej formie?)
• epistemologia: co wiemy o istocie rzeczywistości gospodarczej, organizacyjnej, prawnej, społecznej... - problem
autorefleksji nauk o zarządzaniu
• aksjologia zarządzania – teoria wartości (co jest dobre?) - zespół zależności między zespołem wartości cennych
społecznie a procesem podejmowania decyzji w ramach procesów zarządczych
• metodologia zarządzania: skuteczne metody poznania i doskonalenia zarządzania, sposoby wartościowania i
dokonywania ocen (jak postępować?)

18.01.2018

Metodologia i metodyka w naukach o zarządzaniu

• różnica między metodyką, a metodologią – czy istnieje?
• Tradycyjne ujęcie – metoda jako podstawa określania tego, co jest nauką a co nie jest ( problem rygoru
metodologicznego)
 • współczesne ujęcie – metoda służy określaniu granic między dyscyplinami/dziedzinami naukowymi, ale także i
ich przekraczaniu
• interdyscyplinarność – przenoszenie metod z przedmiotu zainteresowania jednej dyscypliny na drugą
• transdyscyplinarność – zaangażowanie całego aparatu metodologicznego i wszelkich teoretycznych perspektyw
w celu rozwiązania konkretnego problemu
• rygor metodologiczny
• 1. Procedura wzorcowy sposób postępowania zapewniający skuteczność
• 2. Uwarunkowania zaplanowaną procedurę należy przeprowadzać ….
• Badania ilościowe
• Testowanie hipotetycznych związków pomiędzy zmiennymi
• Trzy płaszczyzny teoria dotycząca zjawisk, miary zmiennych (wyjaśniających zjawiska), badana rzeczywistość
• Badania jakościowe (interpretatywne)
• stawiają na rozumienie badanej rzeczywistości ( jak uczestnicy badanej rzeczywistości ją doświadczają,
uczestniczą w niej, kształtują ją i interpretują) Podstawowy cel procedur badań jakościowych: wiarygodność.

Rygor badania ilościowe Rygor badania jakościowe

Wewnętrzna trafność Ustalenie związków Wartość Odzwierciedlenie przekonań

przyczynowych uczestników badania
(konceptualizacja)

Zewnętrzna trafność Stopień w jakim związki Transferowalność Możliwość wykorzystania

przyczynowe zachodzą w wyników badań przez
innych sytuacjach (czas, innych
przestrzeń, uczestnicy)

Rzetelność Powtarzalność wyników Solidność Ścisłość prowadzenia

badań badania

Obiektywność Brak ingerowania w Potwierdzalność Możliwość uzyskania

procedurę badawczą przez podobnych wyników przez
badacza. innych badaczy

Wybrane zagadnienia metod ilościowych

• problem rozkładu normalnego Gaussa: większość przypadków jest bliska średniemu wynikowi, a im dany wynik
bardziej odchyla się od średniej tym jest rzadziej reprezentowany
• rozkład Pareto: ciągły rozkład prawdopodobieństwa spełniający potęgowe prawa skalowania zasada 20/80
• determistyczne i stochastyczne (losowe) układu dynamiczne
• dobór próby (losowy i celowy)
• mix Made Survey
Wybrane zagadnienia metod jakościowych
• Wielkość koncepcji podejść metodologicznych i samych metod (etnografia, wywiady,, netografie, socjologia
wizualna, teoria ugruntowana, analiza treści, itd.)
• Elastyczność procedur badawczych związana z kontekstowością przedmiotu badania i jego innymi
uwarunkowaniami
• Implementowanie narzędzi analiz ilościowych i wizualizacja ich wyników