PEDAGOGIKA WYKŁAD – POJĘCIA

1. AKSJOLOGIA
- ogólna teoria wartości i wartościowania.
- Bada naturę różnego rodzaju wartości, ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady
stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów
rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania

2. AKULTURACJA:
- pojęcie stosowane w teoriach zmiany kulturowej.
- Przez J.W. Powella pojęcie to zostało zastosowane do nazwania procesu zapożyczeń kulturowych.
- . Dzisiaj oznacza proces jakościowych i wieloaspektowych zmian kulturowych wywołanych przenikaniem się
odmiennych systemów kultury. Te procesy przenikania mogą powodować zmiany polegające na adaptacji,
reinterpretacji, modyfikacji, restrukturalizacji, hybrydyzacji, dekulturacji, zaniku odrębności kulturowej i inne.
- Czasami pojęcie to jest stosowane do opisania procesów narzucenia jednej kultury (w połączeniu z
marginalizacją i dążeniem do eliminacji kultury zastanej).

3. ANOMIA:
- stan chaosu normatywnego, skutkujący dezintegracją społeczną i utratą poczucia wspólnoty.
- Zdaniem E. Durkheima stan anomii pojawia się wtedy, kiedy społecznie uznane cele działania stają się
nieosiągalne za pomocą społecznie uznanych środków, co skłania ludzi do sięgania po takie sposoby
osiągania celów, które łamią uznawane normy społeczne (korupcja, oszustwo, kłamstwo, pomówienie i
inne).
- Specyficznym stanem anomii jest brak jakichkolwiek norm i reguł.
4. ANDRAGOGIKA:
- subdyscyplina pedagogiczna, która swoim przedmiotem badań czyni możliwości i uwarunkowania
edukacyjne ludzi dorosłych.
5. ANTROPOLOGIA
- dział filozofii (filozofia człowieka) i dyscyplina naukowa
- Specyfiką antropologii jest holistyczny opis, wyjaśnienie i interpretacja człowieka jako istoty biologicznej
oraz twórcy i użytkownika kultury.
- Człowiek i jego rozwój widziany w perspektywie antropologicznej stanowi zakres problematyki tworzącej
filozofię wychowania.
- antropologiczny sposób „odkrywania faktów” oraz antropologiczny sposób pisania o przedmiocie badań
pedagogicznych – zdaniem Romana Schulza – wymaga od pedagogów zastosowania pojęć, idei, teorii oraz
wiedzy antropologicznej w opisywaniu, wyjaśnianiu i interpretacji oraz modelowaniu zjawiska edukacji
(zjawisk i procesów edukacyjnych).

6. ANTYPEDAGOGIKA:
- współczesne doktryny pedagogiczne o charakterze antyautorytarnym; wyrosła z krytyki represyjności i
opresyjności dotychczasowych systemów edukacyjnych (pedagogii).
7. ANTYWIEDZA:
- poza wiedzą fałszywą obejmuje inne formy deformacji poznawczej ujawniającej się w postaci wiedzy
niepełnej, jednostronnej, tendencyjnej, zdeprawowanej.
- przedstawiciele zajmujący się umysłem badają m.in. stereotypy i schematy
a przedstawiciele zajmujący się zjawiskami społecznymi badają mechanizmy wytwarzania obszarów
antywiedzy w społecznych procesach komunikacji oraz skutkami funkcjonowania ludzi i grup społecznych w
takich układach.
8. BEHAWIORYZM:
- jeden z podstawowych paradygmatów badań empirycznych w naukach społecznych nad zachowaniem ludzi
- realizowany z intencją wykorzystania wyników tych badań w „inżynierii społecznej”
- wpisuje się w scjentystyczny model uprawiania nauki.
- Charakterystyczne dla tego paradygmatu badań naukowych jest poszukiwanie zależności przyczynowo-
skutkowych (bodziec → reakcja).

9. CELE EDUKACYJNE:
– odnoszą się do całej osobowości człowieka, mogą mieć charakter normatywny lub opisowy
- Cele zawsze mają charakter ideologiczny, ponieważ sformułowane są i interpretowane z punktu widzenia
określonych wartości i wartościowań oraz interesów.
- Wiążą się bezpośrednio ze społeczną praktyką
10. DEKONSTRUKCJONIZM:
- w tradycji zapoczątkowanej przez J. Derridę oznacza się tym pojęciem działanie poznawcze zmierzające do
rozpoznania i opisu tych sił (kontekstów), które podważają ustabilizowany, kanoniczny status pojęć, głownie
pojęć filozoficznych.
- Zasługą dekonstrukcjonistów jest odkrywanie w dziełach i zjawiskach kulturowo-społecznych ukrytych
założeń, utajnionych orientacji poznawczych oraz interesów poznawczych osób i grup społecznych
wytwarzających pojęcia i posługujących się nimi.

11. DESCHOLARYZACJA:
- ruch kontestacji i oporu wobec tradycji oświatowej – powszechnej i zuniformizowanej szkoły, realizującej
zunifikowane cele – mający swoje uzasadnienie w „teorii krytycznej”.

12. DOKTRYNA PEDAGOGICZNA:

- znaczenie w starożytności – synonim określający treść nauczania w określonej szkole filozoficznej, np.
jońskiej, pitagorejskiej, platońskiej, arystotelesowej, stoickiej
- znaczenie potoczne - zespół poglądów oderwanych od życia (doświadczenia i rzeczywistości), narzucanych
z intencją indoktrynowania (narzucenia komuś własnych opinii, przekonań i poglądów).
- znaczenie współczesne - autorską koncepcję celowościowego procesu edukacyjnego (wychowania,
kształcenia, nauczania, uczenia się),
zawierającą: a) opis i uzasadnienie celów; b) opis systemu oddziaływań mających uzasadnienie w teoriach
naukowych; c) dyrektywy praktycznego działania
13. DOKTRYNA WYCHOWAWCZA:
- pedagogia, której cele zredukowane są do procesu wychowywania w wąskim znaczeniu
(odnoszącym się do sfery emocjonalno-motywacyjnej i zachowań) lub zakładana jest wyższość
wychowania nad kształceniem i wtedy cele formułowane są w kategoriach wartościujących o
charakterze etycznym (wyprowadzone zostają z etyki).

14. DYDAKTYKA(teoria kształcenia)

- subdyscyplina pedagogiczna, która przedmiotem swoich badań uczyniła cele, treści, metody, zasady, środki
i formy organizacyjne kształcenia (nauczania i uczenia się).

15. DYSKRYMINACJA:
- działania, które uniemożliwiają określonym jednostkom lub/ i grupom dostęp do środków lub czerpania
korzyści, powszechnie dostępnych dla innych, np. korzystania z pewnych szczebli systemu oświatowego,
systemu ochrony zdrowia, systemu opieki społecznej, kultury i inne.
16. DYSKURS:
- proces dowolnej interakcji pomiędzy ludźmi
- w węższym znaczeniu jest to interakcja zwerbalizowana, rozumiana jako działanie komunikacyjne za
pomocą aktów mowy. W tym znaczeniu dyskursem nazywamy takie działanie poznawcze, w którym strony
zobowiązane są do posługiwania się argumentacją respektującą nie tylko zasady logiki, ale również „etyczne
zasady mowy” (Habermas) lub/i „zasady dyskusji racjonalnej” (Hołówka),
- warunkiem koniecznym dla zaistnienia dyskursu jest gwarancja „wolności słowa i wolności działania”

17. DYSKURS EDUKACYJNY:

- uwarunkowane historycznie i epistemologicznie reguły budowy wypowiedzi na temat edukacji
- obecny w szkole gatunek „mowy”, będący rodzajem wyspecjalizowanej praktyki komunikatywnej, która ma
swoje reguły i prawa
- zdarzenie interakcyjne, będące miejscem wymiany komunikatów w procesie edukacyjnym

18. EDUKACJA:
- ogół wpływów na jednostkę i grupy ludzkie, aby stały się świadomymi i
twórczymi członkami wspólnoty oraz zdolne do aktywnej samorealizacji

19. EMANCYPACJA:
- w naukach społecznych oznacza proces wyzwalania się (od przemocy, autorytetów, tradycji, władzy i
wszelkiej dominacji) oraz uzyskiwania coraz pełniejszej autonomii;

20. Enkulturacja
- można przyjąć, że termin „enkulturacji” jest synonimem takich wyrażeń, jak: „wdrażanie do uczestnictwa w
kulturze”, „wdrażanie w kulturę”, „wprowadzanie w kulturę”
- obejmuje te aspekty uczenia się, które czynią z człowieka istotę społeczną zakorzenioną w kulturze swojego
miejsca i czasu historycznego

21. Encyklopedyzm dydaktyczny - koncepcja kształcenia ogólnego, promująca, jako najważniejszy cel
kształcenia wyposażenie uczniów w możliwie szeroki zakres danych, informacji i wiedzy, która przetrwała
tzw. próbę czasu

22. Ewaluacja w systemie oświaty –– ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań

dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służące doskonaleniu
tych działań.

23. Formalizm dydaktyczny - : koncepcja kształcenia ogólnego, promująca jako najważniejszy cel
kształcenia rozwój umysłu, czyli zdolności i umiejętności poznawczych człowieka (szczególne
nadzieje wiązano z nauczaniem języków obcych i matematyki).

24. Globalizacja – ogół procesów prowadzący do coraz większej współzależności i integracji państw,
społeczeństw, gospodarek, kultur, czego efektem jest tworzenie się tzn. jednego świata, światowego
społeczeństwa, zanikanie kategorii państwa narodowego
25. Ideologie edukacyjne – poglądy grup społecznych na temat edukacji, wyrażające ich interesy i dążenia
edukacyjne.
Wyodrębnione one mogą być według różnych kryteriów:

* Kryterium klasowego
* Stosunku do zmiany społecznej
* Orientacji teoretycznej
* Roli jednostki i grupy społecznej
* Podmiotu
* Stosunku do tzw. „szkoły tradycyjnej”
* Stosunku do idei równości

Ideologia oświatowa – ma charakter polityczny. Jest systemem poglądów wymediowanym przez podmioty
edukacji (w ładzie policentrycznym) lub narzuconym przez sprawującą władzę (w ładzie monocentrycznym),
w którym znajdują się:
* Przekonania dotyczące przeszłości oświatowej
* Diagnoza i ocena stanu aktualnego
* Program zmian postulowanych do realizowania w przyszłości

26. Inkulturacja – proces jakościowych i wieloaspektowych zmian kulturowych wywołanych wzajemnym

przenikaniem się różnych systemów kulturowych

27. Instrumentalizacja nauki – zredukowanie wiedzy do tzw. „wiedzy pozytywnej”. Założenie to wykreowało
orientację pozytywistyczną w kreowaniu nauki, która wiązała się z kryzysem filozofii systemów.
- W Stanach Zjednoczonych teza ta stała się podstawowym założeniem pragmatyzmu. Jego zwolennicy
twierdzili, że nauka powinna być instrumentem przebudowy świata podporządkowanego idei postępu
(progresywnego)

28. Metajęzyk - język, który poprzez zastosowanie wyższego poziomu ogólności wzbogaca treści oraz poszerza
zakres wpływu dzięki ustaleniu „reguł przekładu”.
- Poszukiwaniem takiego języka zajmuje się pedagogika ogólna.

29. Metanarracje (wielkie narracje, wielkie opowieści):

- w postmodernizmie pojęciem tym nazywa się wielkie systemy religijne, filozoficzne oraz teorie
opisujące, wyjaśniające i interpretujące świat „w całości”.
- Zwolennicy postmodernizmu mówią o „upadku wielkich narracji”.

30. Narracja:
- wypowiedź mająca na celu przedstawienie zdarzeń w określonym porządku czasowym i przyczynowo-
skutkowym.
- . Szczególnym typem narracji, mającym zastosowanie w nauce jest „narracja dyskursywna”, stosowana
przez współczesnych historyków.
- Narracje tworzone w pedagogice odwołują się do wiedzy historycznej wytworzonej w orientacji
historiograficznej, ale nie podlegają jej ograniczeniom.
- Każda narracja, łącząc podejście chronologiczne z podejściem synchronicznym jest szansą na ujawnienie
związków i uwarunkowań, które „umykają” w badaniach wąskospecjalistycznych, które ich zwolennicy są
skłonni nazywać badaniami „wysokowyspecjalizowanymi”.
31. Metoda naukowa:
- zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących całość
postępowania badawczego, zmierzającego do rozwiązania problemu naukowego (nie dotyczy to problemów
dydaktycznych);
- techniki i narzędzia stosowane w badaniach empirycznych w celu pozyskania stosownych danych.

32. Modele wychowania:

- konstrukty intelektualne o charakterze hipotetycznym, mające swoje uzasadnienie teoretyczne.
- Przykładem modeli wychowania mogą być doktryny wychowania i inne projekty, zawierające program
oddziaływań, służący realizacji określonych celów edukacyjnych.
- Callo wyróżnił następujące modele wychowania:
1) wychowanie jako pomoc w asymilacji kulturowej;
2) wychowanie jako pomoc w emancypacji;
3) wychowanie jako pomoc w kształtowaniu tożsamości.

33. PARADYGMAT - zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości
przyjętych w społeczności uczonych a następnie upowszechniony jako zbiór myślenia w normalnych
zbiorowościach użytkowników nauki (dot. Bezpośrednio przedmiotu danej nauki- obszar rzeczywistości;
zbiór przesłanek- zdania stanowiące podstawę wnioskowania o jakimś przedmiocie)

34. Cztery modele tożsamości wg Baumana

SPACEROWICZ – obserwator, karmi się domysłami, ogląda „nieodpłatnych aktorów teatru życia”
TURYSTA – należy mu się wszystko, za co płaci, świat ma być zbieżny z jego upodobaniami
WŁÓCZĘGA - pociąga go niepewność jutra, ryzyko i ciągła adrenalina, nie potrafi usiedzieć na miejscu,
przyjmuje świat takim, jaki jest
GRACZ – towarzyszy mu szczęście zamiast racjonalizmu, dąży do wygranej za wszelką cenę,

35. PEDAGOGIA- dyscyplina pedagogiczna stosowana przez nauczycieli, która zajmuje się zespołem metod i
środków stosowanych w nauczaniu oraz wychowywaniu. Pojęcie pedagogii odnosi się do praktycznej sztuki
nauczania.

36. PEDAGOGIKA
– zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizacji procesów
wychowawczych
- Należy do nauk społecznych i zajmuje się rozwojem i zmianami mechanizmów wychowania oraz kształcenia
na przestrzeni całego życia człowieka

37. POTOCZNOŚĆ
- Mapę pojęciową refleksji i badań nad potocznością wyznaczyły z jednej strony takie kategorie pojęciowe,
jak „życie codzienne (codzienność)”, „świat przeżywany”, „świat życia”, „świat oczywisty”, a z drugiej strony
takie kategorie pojęciowe, jak „myślenie potoczne”, „zdrowy rozsądek” i inne.

- Potoczność jest jedyną sferą gwarantującą człowiekowi komfort spójności, dzięki któremu może mieć
poczucie rozumienia i kontroli nad tym, co się dzieje.

- Język potoczny pełni natomiast rolę bazy derywacyjnej dla pozostałych kodów językowych i różnych stylów
wypowiedzi.
38. SCJENTYZM-
- zespół poglądów filozoficznych głoszących, że prawdziwą i w pełni uzasadnioną wiedzę o rzeczywistości
dostarczają jedynie nauki przyrodnicze.
-Rozwinął się w drugiej połowie XIX wieku z empiryzmu i pozytywizmu.
- Za jego twórcę uważa się Augusta Comte.

39. SOCJOLOGIA WIEDZY

- dział socjologii szczegółowej analizujący związki między warunkami powstawania wiedzy (nauki) a jej
treścią.
- Próbuje nakreślić linię wiodącą od myśli do myśliciela i jego świata społecznego

40. Społeczeństwo otwarte:

- społeczeństwo liberalno -demokratyczne,
- cechuje się kulturowym oczekiwaniem (akceptacją i promowaniem) awansu jednostkowego i grupowego,
pluralizmem ideologicznym i aksjologicznym oraz globalizmem ekonomicznym.

SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE:
- społeczeństwo antyliberalne, totalitarne,
- w imię przyszłych utopijnych celów ograniczają szanse człowieka na podmiotowość i czynienie swego
świata bardziej racjonalnym,
- awans w hierarchiach społecznych jest narzędziem manipulacji.

41. STEREOTYP - schematyczny i jednostronny obraz w głowie ludzkiej jakiegoś zjawiska, człowieka lub rzeczy,
zawierający wartościowanie przyswojone z otoczenia jeszcze przed poznaniem tego obiektu

42. TEORIA KRYTYCZNA:

- jej koncepcję filozoficzną stworzyli pod koniec lat 20, XX wieku pracownicy Instytutu Badań Społecznych
we Frankfurcie nad Menem,

- Podstawową tezą teorii krytycznej jest twierdzenie, że istnieje związek pomiędzy:

systemem społecznym – kulturą – rozwojem jednostek
Teza ta ma zasadnicze znaczenie dla pedagogiki i praktyki edukacyjnej.

- To koncepcja filozoficzna, zakładająca konieczność traktowania przedmiotu badań jako struktury

dynamicznej, uwarunkowanej historycznie, koresponduje z postulatem metodologicznym, zachęcającym
badaczy do ciągłego wysiłku weryfikacji teorii w kontekście społecznej praktyki (kontekście społecznym), aby
włączyć się w ten sposób w realizację idei emancypacji.

- Teoria krytyczna odegrała dużą rolę w demistyfikacji kategorii „prawdy” oraz założenia o obiektywizmie
badań naukowych i neutralności wiedzy naukowej.

- Jej zwolennicy ujmują naukę jako czynnik przemiany społecznej, z którego da się zrekonstruować
ideologiczne przesłanki teorii i praktyki społecznej.
43. Totalitaryzm
- system polityczny, w którym wszelkie zachowania społeczne są kontrolowane przez arbitralną władzę
państwową, realizującą zamkniętą i niepodlegającą ocenie wizję ideologiczną, która wdrażana jest przy
użyciu przemocy, a nawet na masową skalę stosowanego terroru.
- Powszechnie uważa się, że totalitarny charakter miały państwa faszystowskie i komunistyczne.

44. Tożsamość: cechy wyróżniające jednostki lub/i grupy, określające kim lub/i czym jest dana
jednostka i grupa społeczna

Rodzaje tożsamości
TOŻSAMOŚĆ INDYWIDUALNA - autoidentyfikacja własnego miejsca w przestrzeni moralnej, w której
jednostka poczuwa się do respektowania zasady solidarności, lojalności, zaufania.
TOŻSAMOŚĆ KULTUROWA:
- unikalny dla każdej jednostki zestaw treści kulturowych, z którymi ona identyfikuje się w ciągłym procesie
samorozwoju i definiowania osobistej tożsamości.
- Zestaw ten czerpany jest przez jednostkę z rożnych źródeł, będących ofertą wielokulturowego świata.
- Dzięki tym procesom jednostka kształtuje poczucie swojej odrębności i wyjątkowości oraz osobisty
stosunek do otaczającego ją świata.
TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA - cechy przypisywane jednostce przez innych.

45. Ukryty program edukacji - stanowi go to wszystko, czego ludzie uczą się w szkole poza oficjalnie dostępnym
i znanym programem nauczania, czyli to wszystko, czego uczy sam fakt przebywania w szkole jako instytucji.

46. Uczenie się - jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu, w
toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości

47. Wiedza naukowa - przekonania i poglądy, które oceniamy w kategoriach „prawdziwe – fałszywe”, żądając
ich legitymizacji zgodnie z procedurami wytwarzania wiedzy naukowej, przy zastosowaniu akceptowanych
metod uzyskiwania danych i informacji.

Wiedza potoczna:
- zbiór osobistych i przypadkowych danych, informacji i spostrzeżeń.
- Cechuje ją: fragmentaryczność, niespójność, pochopność, apodyktyczność,
- jej zasadniczą wartością jest to, że daje jednostce poczucie rozumienia siebie i świata.

48. Uczenie się innowacyjne - przez rozwiązywanie problemów, oparte na antycypacji i osobistym
doświadczeniu, wymagającym uczestnictwu i zaangażowaniu w ten proces.

Uczenie się zachowawcze - związany z nabywaniem tego co znane (wiedza - światopoglądy - reguły -
zasady – strategie) , zweryfikowane przez czas i nie budzi kontrowersji.)
49. DZIESIĘCIOŚCIAN EDUKACJI
GLOBALIZACJA – wprowadzenie w problemy globalne (zagrożenie środowiska, wygasanie źródeł energii,
głód na świecie)
ETATYZACJA – wprowadzenie w organizację i struktury funkcjonowania państwa
NACJONALIZACJA – procesy kształtowania więzi z narodem
KOLEKTYWIZACJA – procesy socjalizacji wtórnej
POLITYZACJA/ BIUROKRATYZACJA/ PROFESJONALIZACJA – kształtowanie przydatności do zatrudnienia i
funkcjonowania w społeczeństwie zorganizowanym
SOCJALIZACJA – rozumiana jako proces socjalizacji pierwotnej w rodzinie
INKUTURACJA I PERSONALIZACJA – proces wzrastania w określoną kulturę, zmierzający do uzyskania
tożsamości autonomicznej
WYCHOWANIE I JURDYFIKACJA – wdrażanie do akceptowania i realizowania czynności i ról społecznych oraz
kształtowanie dojrzałości prawnej
KSZTAŁCENIE I HUMANIZACJA – procesy nauczania i uczenia się umożliwiające poznanie przyrody,
społeczeństwa i kultury oraz rozwój kompetencji państwowych
HOMINIZACJA – proces kształtowania cech gatunkowych człowieka

50. Pozytywizm i postpozytywizm w badaniach nad edukacją

POZYTYWIZM:
- hierarchizowanie różnych typów wiedzy o edukacji
- uznawanie badań empirycznych jako najbardziej wartościowe
- przywiązanie do badań ilościowych, marginalizacja badań jakościowych
- wiedza o faktach, racjonalność
- badania o charakterze scjentystycznym

POSTPOZYTYWIZM:
- świat człowieka i jego tworów musi być inaczej badany niż świat przyrodniczy
- wykorzystywanie nauk humanistycznych w badaniach
- zmiana statusu wiedzy naukowej
- kultura przedmiotu a nie podmiotu
- prym badań jakościowych
TREŚCI WYKŁADÓW

1. Symptomy kryzysu:
• Europejskie totalitaryzmy XX w.
• Społeczne ruchy kontestacyjne – utrata zaufania do autorytetów
• Upadek wielkich narracji ( parasole pawd)

1. Diagnoza świata ponowoczesnego:

• Od kultury pewności do pluralizmu
(Niepewność, niejednoznaczność, niestabilność doświadczonego świata)
• Od wielkich (meta)narracji do gry dyskursów
( Różnorodność oferty kulturowej (wielość światopoglądów, stylów życia, itp.)
• Od uniwersalizmu do relatywizmu
• Metaforyczny język opisu świata
• Społeczne konstruowanie świata
• Indywidualizacja, pluralizacja dążeń ludzkich

2. Fazy kryzysu:
I – dyskomfort poznawczy
II – próba zdefiniowania skutków i przy7czyn kryzysu
III – przepracowanie kryzysu – przeformowanie sytuacji poznawczej

3. Konsekwencje pedagogiczne ponowoczesności

• brak jednoznacznej odp kim jest człowiek
• nie ma uniwersalnego uzasadnienia dla teorii pedagogicznych
• wiedzę uważa się za ,,lokalną kreacje’’ typową dla danego momentu
• dezintegracja edukacji
• szkoła jako jedna z wielu instytucji edukacyjnych

4. Nowe formuły edukacyjne:

• edukacja globalna
• edukacja w oparciu o prawa człowieka
• pedagogika krytyczna i emancypacyjna
• edukacja międzykulturowa

5. HERBARTYZM jako tradycyjny model kształcenia ogólnego – cechy

• Szkoła tradycyjna przyznaje treściom nauczania duże znaczenie dla rozwoju umysłu i charakteru.
Kładzie nacisk na dużą ilość i różnorodność materiału nauczania czerpanego szczególnie z nauk
humanistycznych (klasycyzm łaciński i grecki)
• Wiedza ma charakter statystyczny
• Charakterystyka nauczanych treści prowadzi do konserwatyzmu w sposobie myślenia uczniów
• Bezwzględny autorytet podręcznika i nauczyciela
• Wychowanie pozostawiono kościołowi i domowi – szkoła dba o naukę i wiedzę uczniów
• Pedagogika nie uwzględniała indywidualności ucznia – ukształtowanie wychowanka
• Pedagogika herbertowska troszczy się o wychowanie moralne
• System szkoły tradycyjnej to system intelektualistyczny
6. Procesy edukacyjne wg. T. Hejnickiej –Bezwińskiej
I. Procesy naturalnego wzrastania jednostki i jej wrastania w podstawową grupę społeczną
(rodzinę i jej kulturę)
II. Celowościowe procesy edukacyjne kształcenia i wychowania
III. Procesy uspołeczniające poprzez organizację i instytucjonalizację życia w świecie współczesnym

7. Cele pedagogiki emancypacyjnej

• otwartość na dostrzeganie problemów i innowacyjność w dostrzeganiu
• gotowość do rezygnacji ze stereotypów, standardów
• zaczepność wobec świata we wszystkich jego obszarach i wymiarach
• odwaga w podejmowaniu ryzyka i gotowość w poszerzaniu odpowiedzialności
• wyobraźnia i zdolność przewidywania własnych zachowań
• poszukiwanie odp na pytanie ,, poprzez jakie doświadczenie można przygotować człowieka?’’

8. Język pedagogiki:
a) Zadania języka pedagogiki
• Wytwarzanie wiedzy o edukacji
• Upowszechnianie wiedzy o edukacji
• Wyzwanie to efektywna komunikacja między odbiorcą a nadawcą wiedzy

b) Językowy obraz rzeczywistości edukacyjnej może być tworzony zarówno w społecznej praktyce
jak i w procesie wytwarzania naukowej wiedzy o edukacji
Pedagogika (nauka) Pedagogia (praktyka)
Język naukowy  język potoczny

Styl naukowy: Styl potoczny:

- Odmienny sposób leksykalny - pierwszy i podstawowy przyswajany styl
- Obecność terminów naukowych rozumienia i komunikowania
- minimum: 4000 – 5000 słów - Zawiera i utrwala elementarne struktury
myślenia i percepcji świata
- minimum: 1500 – 2000 słów
9. Od nauczania do uczenia się
• Od nauczania do uczenia się = od wiedzy do mądrości

• Idea pojawiająca się w różnych raportach międzynarodowych agend do połowy XX w. np. UNESCO, Klub
Rzymski

• Pojęcie uczenia się należy rozumieć szeroko. Wykracza ono poza konwencjonalną treść, łączoną zwykle z
oświatą i nauczaniem szkolnym

• Uczenie się oznacza dla nas rodzaj takiej postawy wobec wiedzy, jak i wobec życia, w której akcentuje się
znaczenie ludzkiej inicjatywy. Obejmuje ono opanowywanie i wdrażanie nowych metodologii, nowych
umiejętności, postaw, i wartości niezbędnych do życia w świecie pełnym zmian

• Uczenie się to nazwa zbioru czynności, w wyniku których powstają nowe lub przekształcają się wcześniej
nabyte formy myśli i działania. O uczeniu się mówimy jedynie wtedy, gdy w jego efekcie zachodzą określone
zmiany w podmiocie uczącym się.
• Uczenie realizowane jest w rodzinie/szkole/grupie społecznej – od edukacji formalnej do pozaformalnej
(nieformalnej) i Odnosi się do jednostek i całych społeczeństw

• 2 wzorce uczenia się:

Uczenie się innowacyjne - przez rozwiązywanie problemów, oparte na antycypacji i osobistym
doświadczeniu, wymagającym uczestnictwu i zaangażowaniu w ten proces.
Uczenie się zachowawcze - związany z nabywaniem tego co znane (wiedza - światopoglądy -
reguły - zasady – strategie) , zweryfikowane przez czas i nie budzi kontrowersji.)

• Mózg rozwija się przez całe życie – stąd idea całożyciowego uczenia się