Tworzenie głosu

1) Teoria wytwarzania głosu metodą zwaną mięśniowo-elastyczną wg niej głos powstaje w wyniku drgań strun
głosowych wprawianych w ruch przez powietrze sprężone do odpowiedniego ciśnienia pogłośnią. Siły
mięśniowo-elastyczne warunkujące sprężystość strun głosowych zapewniają powtarzalność poszczególnych
drgań.
2) W roku 1950 Husson ogłosił nową teorię zwaną nerwowo-mięśniową opiera się ona na założeniu, że praca
całości narządu głosowego jest sterowana przez ośrodkowy układ nerwowy. Sterowaniu temu miały by podlegać
również struny głosowe. Wg niego drgania strun głosowych wywołują impulsy nerwowe docierające przez
nerwy do krtani i powodujące skurcze mięśnia włosowego. Każdy impuls wywołuje 1 skurcz, który rozwiera
szparę głośni. Natomiast rozkurcz pozwala na jej zamknięcie. W swej teorii oparł się na błędnych pracach
anatomicznych podających, że mięsień głosowy przyczepiając się do więzadła głosowego może przy skurczu
rozwierać szparę głośni.
3) WSPÓŁCZESNA TEORIA TWORZENIA GŁOSU
Narząd głosu składa się z efektora obwodowego i analizatora ośrodkowego scalonych połączeniami nerwowymi
w jedną całość. Główną częścią efektora obwodowego jest krtań stanowiąca generator dźwięku napędzany
powietrzem z płuc. Dźwięk tworzony w krtani jest modulowany w przestrzeniach rezonacyjnych położonych
powyżej głośni zwanych nasadą oraz poniżej głośni tzw. rezonatory podkrtaniowe.
Proces tworzenia dźwięku artykułowanego składa się z szeregu skomplikowanych czynności. W okresie
poprzedzającym fonację zakończenia czuciowe nerwów które są rozmieszczone w części obwodowej narządu
głosu, błonie śluzowej wyściełającej nasadę krtań, drogi oddechowe przesyłają do ośrodkowego układu
nerwowego informację o usytuowaniu w danej chwili wszystkich części narządu głosu. Informacje te są
porównywane w ośrodkowym układzie nerwowym z zamierzeniem fonacyjnym. W przypadku stwierdzenia, że
narząd głosu nie jest prawidłowo przygotowany do wykonania zamiaru fonacyjnego ośrodkowy układ nerwowy
wysyła ze swoich ośrodków ruchowych zarządzających ruchami mięśni poprzez nerwy rozkaz skoordynowania
niedokładności w układzie poszczególnych części narządu głosu. Po ponownej kontroli sytuacji w obrębie
narządu głosu przez zakończenia czuciowe ośrodkowy układ nerwowy wysyła informacje nakazującą
rozpoczęcie fonacji. W tym momencie struny głosowe są odpowiednio napięte, nagłośnia jest właściwie
ukierunkowana, nasada przygotowana do modulacji zamierzonego dźwięku a mięśnie oddechowe rozpoczynają
czynność wydechową. Skurcz poszczególnych mięśni oddechowych i mięśni tłoczni brzusznej powoduje
przepływ powietrza z płuc do oskrzeli, tchawicy i krtani. W okolicy pod głośniowej wzrasta ciśnienie powietrza
pod zwartymi w tym czasie strunami głosowymi. Przekroczenie przez ciśnienie powietrza określonej wartości
krytycznej powoduje rozwarcie strun głosowych. Przez głośnie wpływa powietrze, ciśnienie w okolicy pod
głośniowej opada a struny głosowe wracają ponownie do pierwotnego ustawienia. W ten sposób zakończył się 1
okres drgań strun głosowych.

Ciśnienie powietrza i sposób oddychania mają zasadnicze znaczenie dla mechanizmu drgań strun głosowych.
Zwarcie ich podczas fonacji może być wykonywane z różną siłą od czego uzależnione jest tzw. nastawienie
głosowe. Można wyróżnić kilka rodzajów nastawienia:
- nastawienie miękkie- gdy ciśnienie powietrza podczas fonacji jest prawidłowo regulowane i nie dochodzi do
zbyt mocnego zwarcia strun podczas poszczególnych drgań jest to cechą głosu fizjologicznego i dobrze
wyszkolonego
- nastawienie twarde- gdy dochodzi do gwałtownego zwierania strun głosowych głos ma wówczas charakter
twardy i wybuchowy. Wówczas do fonacji jest zużywana duża ilość powietrza, które jest szkodliwe dla strun
głosowych gdyż może doprowadzić do uszkodzenia narządu głosu.
- nastawienie chuchające- powstaje przy niepełnym zwarciu strun głosowych podczas fonacji. Obok dźwięku
krtaniowego powstaje wówczas szum na skutek tarcia powietrza o niezwarte struny głosowe. Nastawienie to
może być czynnością świadomą stwarzaną przez mówcę dla wywołania określonego wrażenia akustycznego.
Występuje również w głosach źle szkolonych, przy zmęczeniu mięśni krtani w niektórych chorobach narządu
głosu.

Im większa częstotliwość drgań strun głosowych tym wytworzony dźwięk jest wyższy. Częstotliwość drgań
strun głosowych zależy przede wszystkim od ich masy tzn. im większa masa struny głosowej uruchamiana jest
podczas fonacji tym głos jest niższy i odwrotnie.

Składowe dźwięku krtaniowego ulegają modulacji w rezonatorach i uzyskują ich właściwy dla danej głoski
kształt akustyczny. Rezonatorem pod krtaniowym jest przede wszystkim klatka piersiowa. Znacznie bardziej
skomplikowanym systemem rezonacyjnym są rezonatory położone powyżej głośni tzw. rezonatory górne.
Określane wspólnym mianem nasady.
Na skutek tzw. współbrzmienia powstaje tzw. rezonans wymuszony który powstaje wówczas gdy ciało
elastyczne zostaje pobudzone do drgania przez znajdujące się w pobliżu źródło dźwięku drogą przewodzenia
oraz rezonans swobodny, który powstaje na skutek tzw. odbrzmienia gdy ciało elastyczne zostaje pobudzone do
drgań przez falę akustyczną o częstotliwości zgodnej z jego częstotliwością własną. Na skutek tych 2
rezonansów dźwięk krtaniowy ulega modulacji poprzez wygaszanie lub wzmacnianie pewnych zakresów
częstotliwości w rezonatorach. Przez co zostaje transformowany wydźwięk artykułowany w tzw. głoskę
dźwięczną. Głosek bezdźwięcznych powstają bez udziału krtani. Przy przepływie powietrza poprzez zwężone
miejsce w obrębie nasady. Nad prawidłowym przebiegiem procesu dźwiękotwórczego czuwają zakończenia
nerwowe całego efektora obwodowego narządu głosu oraz ośrodkowy układ nerwowy wraz z analizatorem
słuchowym.