Anatomia

Układ oddechowy
 Funkcje układu oddechowego
Układ oddechowy stanowi zespół narządów,
których zadaniem jest:
- dostarczanie tlenu do pęcherzyków płuc
- usuwanie zbędnego dwutlenku węgla (oddychanie
i wentylacja płuc),
- ochrona dróg oddechowych i płuc przed
chorobotwórczymi drobnoustrojami
- dokonanie zmian w transportowanym powietrzu
(oczyszczenie, nawilżenie i ogrzanie)
 Budowa układu oddechowego
Układ oddechowy składa się z:
a)dróg doprowadzających powietrze: nos,
gardło, krtań, tchawica, oskrzela
b)właściwych narządów wymiany
gazowej: płuc
c)oraz narządów pomocniczych: mięśni
oddechowych - przepony i mięśni
międzyżebrowych.
 1. NOS
Nos to początkowy odcinek drogi oddechowej, który
składa się z
nosa zewnętrznego i jamy nosowej.
A)NOS ZEWNĘTRZNY:
-płytka nosowa (LUSTERKO NOSOWE) u psa
-Płytka nosowo – wargowa (ŚLUZAWICA) u krowy
-Płytka (TARCZA) ryjowa u świni
-Chrapy u konia
Nos zewnętrzny jest zbudowany z grzbietu (kości
trzewioczaszki), dna, ścian bocznych i wierzchołka nosa.
płytka nosowa (LUSTERKO NOSOWE) Płytka nosowo –
wargowa
(ŚLUZAWICA)

Płytka ryjowa
 AD. 1. NOS
B) JAMA NOSOWA stanowi wnętrze nosa.
Funkcje jamy nosowej związane z jej
charakterystyczną budową:
 wyścielona unaczynioną błoną śluzową z nabłonkiem
wielowarstwowym migawkowym, zawierającym gruczoły
śluzowe -> nawilżają przechodzące przez nią powietrze
 włosy (rosnące w początkowym odcinku otworów
nosowych) - pierwszy filtr dla pyłu znajdującego się w
powietrzu wdechowym
 kręte ukształtowanie przewodów nosowych. –
następuje tu dalsze ogrzanie (w razie niskiej
temp), oczyszczanie i nawilżenie (gdy suche
powietrze) powietrza.
Powietrze stykające się z dużą i wilgotną
powierzchnią śluzówki zostawia na tym odcinku
około połowę zanieczyszczeń.
Budowa jamy nosowej
Jama nosowa jest przedzielona chrząstkową przegrodą nosa
na dwie symetryczne połowy prawą i lewą.Wyróżniamy
przedsionek nosa i jamę nosową właściwą.
a) Przedsionek nosa- odcinek jamy nosowej tuż za nozdrzami
przednimi, wyścielony słabo owłosioną skórą, pokrytą
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Ku tyłowi skóra
przechodzi w błonę śluzową.
Na granicy przedsionka nosa i jamy nosowej właściwej jest
ujście nosowo – łzowe (zakończenie przewodu nosowo –
łzowego, kótrym spływają łzy z woreczka łzowego
znajdującego się na dnie oczodołu).
* u konia jest uchyłek nosa (uwaga przy wkładaniu sondy do
jamy nosowej)
b) Jama nosowa właściwa:
Jama nosowa jest podzielona małżowinami
nosowymi na trzy przewody:
- Przewód nosowy dogrzbietowy (węchowy):
prowadzi do okolicy węchowej
- Przewód środkowy (zatokowy): łączy się z
zatokami nosowymi
- Przewód dobrzuszny (oddechowy):
prowadzi on powietrze przez otwory zwane
nozdrzami tylnymi do gardła i krtani
W jamie nosowej właściwej wyróżniamy dwie okolice:
- Okolica oddechowa: jest obszerniejsza i mieści się
w przedniej części jamy nosowej. Pokryta błoną
śluzową z nabłonkiem wielowarstwowym
migawkowym zawierającym gruczoły śluzowe …
- Okolica węchowa: mieści się w górze i z tyłu jamy
nosowej. Pokryta jest błoną śluzową z nabłonkiem
węchowym, z którego odchodzą nici węchowe
kończące się w międzymózgowiu. Odpowiada za
analizę węchową wdychanego powietrza (narząd
powonienia)
 2. ZATOKI PRZYNOSOWE:
• Zatoki przynosowe- przestrzenie
powietrzne (pneumatyczne) znajdujące się
w niektórych kościach twarzoczaszki,
mające połączenie z jamą nosową. Są to
wpuklenia błony śluzowej wrośnięte od
jamy nosowej w otaczające kości, od
których przyjmują swoje nazwy.
 Funkcje zatok przynosowych:
• oddechowa (nawilżanie i ogrzewanie
wdychanego powietrza)
• węchowa
• mechaniczna (ochrona mózgoczaszki przed
urazami)
• termiczna
• statyczna (zmniejszenie wagi szkieletu
twarzoczaszki)
 Zatoki przynosowe:
• Zatoka szczękowa
• Zatoka czołowa
• Zatoka podniebienna
• Zatoka klinowa
• Zatoka łzowa
• Zatoka małżowiny dogrzbietowej i
dobrzusznej
 3. GARDŁO
Gardło – to wspólny odcinek dróg
oddechowej i pokarmowej. Do gardła
prowadzą nozdrza tylne. Z gardła powietrze
dostaje się do krtani.
 4. KRTAŃ
Krtań – chrzęstno – błoniasty narząd łączący
gardło z tchawicą, o stale otwartym świetle
(jama krtani). Stanowi górny odcinek układu
oddechowego, zlokalizowana w obrębie szyi.

Funkcje krtani:
- wydawanie dźwięków (narząd głosotwórczy)
- pośredniczy w transporcie powietrza,
- chroni dalsze odcinki dróg oddechowych
przed dostaniem się ewentualnych ciał
obcych.
Budowa krtani:
• Zrąb stanowią chrząstki: tarczowata,
pierścieniowata, nagłośniowa i
nalewkowata
• Łączą je mięśnie, więzadła, chrząstkozrosty
i stawy, które razem ograniczają jamę
krtani.
• Wnętrze krtani wyścieła błona śluzowa
pokryta nabłonkiem wielowarstwowym
płaskim i wielorzędowym migawkowym
 4. chrząstka
tarczowata,
7. chrząstka
pierścieniowata
8. tchawica
9. kość gnykowa
 1 kość gnykowa
2 nagłośnia 3 fałd przedsionkowy
4 więzadła głosowe
5 mięsień tarczowo-nalewkowy
6 kieszonka krtaniowa
7 mięsień głosowy
8 chrząstka tarczowata
9 Chrząstka pierścieniowata
10 jama dolna krtani
11 pierwszy pierścień tchawiczny
12 jama tchawicy
 Budowa krtani
Krtań od góry łączy się z gardłem, a od dołu z
tchawicą (e). Od góry krtań jest zawieszona
na kości gnykowej (a).
Szkielet krtani składa się z pięciu chrząstek
różnej wielkości:
1. Podstawę stanowi chrząstka pierścieniowa
(c), otaczając z każdej strony jamę krtani.
Kontaktuje się z pierwszym pierścieniem
tchawicy.
2. Inną dużą chrząstką jest chrząstka tarczowa
(b), która osłania przód i boki krtani. Składa
się z dwóch zrośniętych ze sobą płytek.
 Budowa krtani cd.
3. Tuż nad chrząstką tarczowatą znajduje
się chrząstka nagłośniowa (d), która w
chwili połykania zamyka wejście do
krtani (!!!). Nagłośnia ogranicza krtań z
przodu, a z jej boków odchodzą fałdy
nalewkowo-nagłośniowe (STRUNY
GŁOSOWE) -struktury odpowiedzialne
za emisję głosu. Z przodu przyczepione
są one do chrząstki tarczowatej, a z tyłu
do tzw. chrząstek nalewkowatych.
Pomiędzy tymi fałdami a chrząstkami
nalewkowatymi powstaje głośnia.
Drgania fałdów głosowych powodują
powstanie głosu.
 Budowa krtani cd.
4, 5. Dwie chrząstki
nalewkowate
ograniczają z góry i z
boków wejście do
krtani
Wszystkie wymienione chrząstki krtani są ze sobą połączone
za pomocą stawów i więzadeł.
Do chrząstek krtani przyczepiają się liczne mięśnie,
natomiast wnętrze krtani pokrywa błona śluzowa. Błona
ta tworzy dwie pary fałdów. Dolna para to tzw. więzadła
głosowe (struny głosowe/ fałdy głosowe) – struktury
odpowiedzialne za emisję głosu. Z przodu przyczepione
są one do chrząstki tarczowatej, a z tyłu do tzw.
chrząstek nalewkowatych.
• Przestrzeń między fałdami głosowymi, a
chrząstkami nalewkowatymi to głośnia
 Chrząstka tarczowata

Największa chrząstka
budująca krtań.
Obejmuje krtań od
dołu i z boku. Jest
nieparzysta. Składa się
z dwóch zrośniętych
płytek.
 Chrząstka pierścieniowata:
• Ma ona wygląd
pierścienia, otaczając z
każdej strony jamę
krtani.
• Składa się z dwóch
zasadniczych elementów:
płytki (leżącej z tyłu) i
łuku (znajdującego się z
przodu i z boków
chrząstki)
 Chrząstka nagłośniowa:
• Nieparzysta chrząstka krtani, tworząca
nagłośnię kształtu wachlarzowatego
• Ogranicza krtań z przodu, a z jej boków
odchodzą fałdy nalewkowo-nagłośniowe.
• zamyka wejście do krtani w czasie
połykania
 Chrząstki nalewkowate
• jedyne parzyste chrząstki budującą szkielet
chrzęstny krtani. Pełni istotną funkcję w
powstawaniu głosu.
• Chrząstki nalewkowate położone są w tylnym
odcinku krtani.
• Przyczepiają się do nich więzadła i mięśnie.
Chrząstki nalewkowate:
• Wszystkie wymienione chrząstki krtani są ze sobą
połączone za pomocą stawów i więzadeł.
• Na bocznych ścianach krtani tworzy się para fałdów
błony śluzowej- fałdy głosowe. Zrąb tych fałdów
tworzony jest przez więzadło głosowe i położony za
nim mięsień głosowy. Przestrzeń między fałdami
głosowymi, a chrząstkami nalewkowatymi to głośnia.
• Fałdy głosowe są właściwymi narządami
głosotwórczymi, ponieważ ich drgania wywołane
przepływem wdychanego powietrza są źródłem fal
dźwiękowych.
 Mięśnie krtani:
Mięśnie krtani są poprzecznie prążkowane. Można je
podzielić na dwie grupy:
- Mięśnie łączące krtań z jej okolicą
- Mięśnie własne obsługujące samą krtań
Mięśnie te biorą udział:
• przy przełykaniu pokarmu,
• regulują napięcie fałdów głosowych i
• regulują szerokość szpary głośni przy oddychaniu i
fonacji.
Jama krtani ku tyłowi przechodzi bezpośrednio w
światło tchawicy.