1. ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ- Η/Υ 29.

ΤΕΧΝΗ
2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 17. ΓΥΝΑΙΚΑ- ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ 30. ΕΡΓΑΣΙΑ
3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΦΥΛΩΝ 31. ΑΝΕΡΓΙΑ
4. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ 18. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 32. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ
5. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 19. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ- 33. ΠΡΟΤΥΠΑ- ΕΙΔΩΛΑ
6. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ 34. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
7. ΕΠΙΣΤΗΜΗ 20. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 35. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
8. ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ- 21. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 36. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ 22. ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ 37. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
9. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 23. ΗΘΙΚΗ- ΣΕΒΑΣΜΟΣ 38. ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
10. ΤΕΧΝΗ 24. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ 39. ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ
11. ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ- 25.ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ 40. ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ
ΠΑΡΑΔΟΣΗ 26. ΒΙΑ- ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ- 41. ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ
12. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ 42. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ -
13. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ 27. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ
14. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ- ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ 28. ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ
15. ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

1. ΠΑΙΔΕΙΑ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Παιδεία είναι το σύ νολο των διαδικασιώ ν με τις οποίες επιτυγχά νεται η πνευματική , κοινωνική και ηθική
ολοκλή ρωση του ατό μου.
Φορείς της παιδείας: Οικογένεια, εκπαίδευση, συναναστροφές, ΜΜΕ, αντικείμενο εργασίας, παρά δοση,
μορφές γνή σιας ψυχαγωγίας (βιβλίο, θέατρο, κινηματογρά φος, πολιτιστικές δραστηριό τητες κλπ.).
Εκπαίδευση είναι θεσμό ς της πολιτείας που με συγκεκριμένη δομή , μέσα, κατευθύ νσεις στοχεύ ει στην
παροχή γνώ σεων και εφοδίων και στη διαμό ρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτή των.
Α. Αρνητικά της εκπαίδευσης στη χώ ρα μας
1.Έλλειψη υλικοτεχνική ς υποδομή ς.
2.Αναντιστοιχία εκπαίδευσης κοινωνικο-οικονομικώ ν αναγκώ ν της χώ ρας μας.
3.Ελλιπή ς, μη ουσιαστικό ς επαγγελματικό ς προσανατολισμό ς των νέων με συνέπεια:
-μη παραγωγική αξιοποίηση ανθρώ πινου δυναμικού ,

-υπερπληθώ ρα επιστημό νων (ανέργων).

4.Παρεχό μενη γνώ ση:

ως περιεχόμενο:
- αναχρονιστική , παρωχημένη

- μη εναρμονισμένη με σύ γχρονες εξελίξεις – απαιτή σεις

ως τρόπος μετάδοσης:
- ευνοείται η μηχανιστική μά θηση

- δεν καλλιεργείται η κριτική σκέψη

- συχνά ο μαθητή ς απλό ς δέκτης γνώ σεων, χωρίς ανά ληψη πρωτουβουλιώ ν (δασκαλοκεντρισμό ς,
απουσία ουσιαστικού διαλό γου).

5. Ελλιπή ς κατά ρτιση εκπαιδευτικώ ν αναφορικά με την παιδαγωγική γνώ ση αλλά και την εξειδίκευση στο
αντικείμενο της διδασκαλίας.
6.Η αξιολό γηση του μαθητή περιορίζεται στο βαθμό επίδοσης σ” ένα μά θημα και δεν περιλαμβά νει ευρύ τερα
στοιχεία της προσωπικό τητά ς του. Έτσι ό μως, εκτό ς των ά λλων, δεν αναδεικνύ ονται οι ιδιαίτερες κλίσεις, οι
πιθανές ειδικές ικανό τητές του.
7.Ο τρό πος αξιολό γησης, εξά λλου, το εξεταστικό σύ στημα κ.ά :
-αναπτύ σσουν τη βαθμοθηρική διά θεση,

-μετατρέπουν τις αναγκαίες σχέσης ά μιλλας σε ανταγωνιστικές,

-προκαλού ν ά γχος.
 8.Έλλειψη ίσων ευκαιριώ ν (λό γω των κοινωνικώ ν, γεωγραφικώ ν, οικονομικώ ν κ.ά . ανισοτή των και της
απουσίας αντισταθμιστική ς αγωγή ς για παιδιά υποβαθμισμένων περιοχώ ν).
9.Γενικά , το εκπαιδευτικό σύ στημα είναι μονό πλευρα προσανατολισμένο σε εξωτερικού ς στό χους (επιτυχία
στις εξετά σεις, εξειδίκευση, υλοποίηση απλώ ς επαγγελματικώ ν στό χων) και ό χι στη διαμό ρφωση
ολοκληρωμένων προσωπικοτή των με αξίες, ιδανικά , κοινωνικές αρετές.
Είναι εμφανή ς, εξά λλου, η έλλειψη συλλογικώ ν δραστηριοτή των και πρωτοβουλιώ ν σύ νδεσης του σχολείου
με την κοινωνική ή παγκό σμια πραγματικό τητα.

Β. Προτά σεις

 Εκσυγχρονισμό ς του εκπαιδευτικού θεσμού , ώ στε να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανά γκες. Αντιστοιχία
του περιεχομένου των σπουδώ ν με τις τεχνολογικές, πολιτισμικές κ.α. απαιτή σεις του παρό ντος και του
μέλλοντος.

 Απαλλαγή από το στενά τεχνοκρατικό , απλώ ς εξειδικευτικό της χαρακτή ρα. Ανθρωποκεντρικό ς
προσανατολισμό ς.

 Επίτευξη ορθού επαγγελματικού προσανατολισμού των νέων.

 Παροχή ίσων ευκαιριώ ν με την αναγκαία αντισταθμιστική αγωγή , που θα αμβλύ νει τις οικονομικές,
κοινωνικές, πολιτιστικές κ.α. ανισό τητες.

 Βελτίωση υλικοτεχνική ς υποδομή ς για την καλύ τερη εμπέδωση και συστηματοποίηση της γνώ σης.

Γ. Οι στόχοι της Ανώτατης Εκπαίδευσης:

· Ανταπό κρισή της στις σύ γχρονες εξελίξεις (οικονομικές, κοινωνικές, αναπτυξιακές κ.α.) με την
προσαρμογή των προγραμμά των στη διαρκώ ς μεταβαλλό μενη (οικονομική , τεχνολογική κ.λπ.) πραγματι-
κό τητα

· Το περιεχό μενο και οι προσανατολισμοί της να λαμβά νουν υπό ψη τη διεθνή θέση της χώ ρας, ώ στε να
αντεπεξέλθει στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβά λλον που διαμορφώ νει η παγκοσμιοποίηση.

· Προώ θηση της γνώ σης (συστηματοποίηση, ανανέωση, έρευνα).

· Κατά ρτιση – εξειδίκευση νέων επιστημό νων (δίχως ό μως μονομέρεια).

· Καταπολέμηση αντιανθρώ πινων αντιλή ψεων ό πως η «επιστή μη για την επιστή μη».

· Ανά δειξη της ηθική ς δύ ναμης της επιστή μης και της αντίστοιχης ευθύ νης του επιστή μονα.

· Συμβολή στην πνευματική ανά πτυξη του ευρύ τερου κοινωνικού συνό λου (με καινοτό μες πρωτοβουλίες
για εξά λειψη αναλφαβητισμού , επιμό ρφωση πολιτώ ν, π.χ. με το «ανοιχτό πανεπιστή μιο»).

· Μελέτη κοινωνικώ ν θεσμώ ν, διερεύ νηση κοινωνικώ ν φαινομένων και αξιοποίηση των πορισμά των
στην καθημερινή ζωή .

· Σ” ένα κλίμα δημοκρατική ς λειτουργίας να διαμορφώ νει ολοκληρωμένες προσωπικό τητες, με υγιή
κοινωνική και πολιτική συνείδηση και ό χι στυγνή τεχνοκρατική αντίληψη.

2. ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Α. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Ατομικά
· Προστασία της ανθρώ πινης ζωή ς και αξιοπρέπειας

· Ισό τητα

· Ελευθερία

· Αξιοκρατία

· Ελευθερία λό γου

· Ανεξιθρησκία

· Το δικαίωμα στη μοναδικό τητα (ως από ρροια της ανά πτυξης της Γενετική ς)

Πολιτικά
· Το δικαίωμα του “εκλέγειν” και του “εκλέγεσθαι”

· Ισονομία

· Ισηγορία

· Ισοπολιτεία

Οικονομικά
· Δικαίωμα στην εργασία – ικανοποιητικές αποδοχές

· Δικαίωμα περιουσίας

· Ελευθερία στην οικονομική δραστηριό τητα

· Ελεύ θερη διά θεση της ατομική ς περιουσίας για νό μιμους σκοπού ς

Κοινωνικά
· Προστασία εργασιακώ ν δικαιωμά των (συνθή κες εργασίας, ωρά ριο, ασφά λιση κ.ά )

· Το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι»

· Ισοτιμία των δύ ο φύ λων

· Δικαίωμα στη μό ρφωση ( δωρεά ν εκπαίδευση)

· Δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη

· Εθνική αυτοδιά θεση

· Σεβασμό ς της ιδιαιτερό τητας κά θε λαού – ά ρση διακρίσεων σε βά ρος μειονοτή των

· Δικαίωμα του ανθρώ που να ζει σε αρμονία με το φυσικό περιβά λλον

Πολιτιστικά
-Το δικαίωμα της καλλιτεχνική ς έκφρασης

-Το δικαίωμα της παρακολού θησης ως θεατή ς σε μια καλλιτεχνική εκδή λωση (κινηματογρά φος, θέατρο,
συναυλίες μουσική ς κ.ά )

-Το δικαίωμα συμμετοχή ς σε αθλητικές εκδηλώ σεις

-Το δικαίωμα παρακολού θησης αθλητικώ ν εκδηλώ σεων

Β. ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ
· ρατσισμό ς (φυλετικό ς και κοινωνικό ς).

· παραβίαση πολιτικώ ν δικαιωμά των:

- του εκλέγειν και εκλέγεσθαι

- ελευθερίας διακίνησης ιδεώ ν, έκφρασης πολιτικώ ν πεποιθή σεων

- θρησκευτική ς συνείδησης.

· παρακολού θηση επικοινωνιώ ν (κυρίως ηλεκτρονική ).

· λογοκρισία, φίμωση τύ που, έλεγχος ΜΜΕ για διοχέτευση κυρίαρχης ιδεολογίας.

· παρά νομες, χωρίς ένταλμα, συλλή ψεις, κρατή σεις, φυλακίσεις πολιτώ ν.

· βία (σωματική , ψυχολογική ) απλές μορφές, τρομοκρατία έως και πό λεμος.

· απουσία:

- ισοπολιτείας, ισό τιμης μό ρφωσης, κοινωνική ς ασφά λισης, περίθαλψης, κατοικίας, ισονομίας, ίσων
ευκαιριώ ν, αξιοκρατίας

· ανεργία.

· πείνα, στερή σεις, εξαθλίωση κυρίως στις χώ ρες του Τρίτου Κό σμου.

· παραβίαση δικαιωμά των των μειονοτικώ ν πληθυσμώ ν (παραβίαση δικαιώ ματος ανεξιθρησκίας,
στέρηση δικαιώ ματος μό ρφωσης).

· παραπληροφό ρηση.

Γ. ΑΙΤΙΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ · επεκτατική πολιτική ισχυρώ ν κρατώ ν (πό λεμοι, πυρηνική απειλή , παραβίαση
δικαιώ ματος αυτοδιά θεσης λαώ ν).

· ρατσιστικά κινή ματα και ιδεολογίες που κατευθύ νονται από πολιτικού ς και οικονομικού ς κύ κλους.

· αυταρχικές δομές πολιτικώ ν συστημά των, ό πως είναι κυρίως οι δικτατορίες.

· οι προκλητικές οικονομικές και κοινωνικές ανισό τητες.

 · χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

· ά γνοια δικαιωμά των από τον πολίτη.

· το ά τομο γίνεται εύ κολα θύ μα χειραγώ γησης.

· έλεγχος από οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα.

Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

 Συνειδητοποίηση της σημασίας των ανθρώ πινων δικαιωμά των μέσω της παιδείας και των φορέων
κοινωνικοποίησης για τη διασφά λιση της προσωπική ς αξιοπρέπειας και της κοινωνική ς δικαιοσύ νης.

 Ενεργητική παρέμβαση ατό μου σε περιπτώ σεις παραβίασή ς τους στην καθημερινή ζωή . Η εναπό θεση της
ευθύ νης στην πολιτεία διαιωνίζει την καταστρατή γησή τους.

 Συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριό τητες (κινή ματα, οργανώ σεις) για:

 – έλεγχο αυθαιρεσιώ ν οποιασδή ποτε εξουσίας

- προστασία δικαιωμά των (για ειρή νη, πυρηνικό αφοπλισμό , διατή ρηση φυσικού περιβά λλοντος,
κατοχύ ρωση πολιτικώ ν κ.α. δικαιωμά των)

- κατά ργηση ανισοτή των, εκμετά λλευσης κλπ.

- επικρά τηση υψηλώ ν αξιώ ν (ελευθερίας, ισό τητας, δικαιοσύ νης).

- Παιδεία: πνευματική καλλιέργεια, διαμό ρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτή των με ανθρωπιστικές

αξίες.

- Δραστηριοποίηση διεθνώ ν οργανισμώ ν (ΟΗΕ, Διεθνή ς Αμνηστία).

- Πνευματικοί ά νθρωποι. Οφείλουν να επισημαίνουν τα δείγματα παραβίασή ς τους και να

ευαισθητοποιού ν τους πολίτες για την περιφρού ρησή τους.

- Πολιτεία:

. συνταγματική κατοχύ ρωση δικαιωμά των

. εκδημοκρατισμό ς πολιτική ς ζωή ς

. ανθρωποκεντρικό ς προσανατολισμό ς θεσμώ ν

. επικρά τηση πνεύ ματος ισοπολιτείας

. μέριμνα για ασθενέστερες τά ξεις, ά τομα με ειδικές ανά γκες.

3. ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαφή μιση είναι η τεχνική προβολή ς στο κοινό με κά θε τρό πο μηνύ ματος που αφορά πρό σωπα, προϊό ντα ή
ιδέες με σκοπό τη γνωστοποίηση των αρετώ ν, των πλεονεκτημά των ή του περιεχομένου τους.
 A.ΑΙΤΙΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ

 Η αύ ξηση του κέρδους ,

 ο ανταγωνισμό ς ομοειδώ ν επιχειρή σεων ,

 η τελειοποίηση του τύ που (έντυπου και ηλεκτρονικού ),

 ο αστικό ς τρό πος ζωή ς (διεύ ρυνση αναγκώ ν και απαιτή σεων),

 η επικρά τηση δημοκρατική ς αντίληψης που επιτρέπει την ελεύ θερη διακίνηση ιδεώ ν (πολιτική διαφή μιση).

Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ· Ενημερώ νει τους καταναλωτές: για τα προϊό ντα (τιμή , χρησιμό τητα).
· Παρέχει, έτσι, τη δυνατό τητα σύ γκρισης και επιλογή ς μεταξύ ομοειδώ ν προϊό ντων, με αποτέλεσμα να
κερδίζουν χρό νο και χρή μα για κοινωνικά θέματα και προτείνει μέτρα πρό ληψης (κά πνισμα, AIDS).

 Συμβά λλει στην οικονομική πρό οδο μιας χώ ρας με: την αύ ξηση παραγωγή ς και κατανά λωσης προϊό ντων και
την ανά πτυξη του εμπορίου

 Συμβά λλει στην περιστολή της ανεργίας: δημιουργού νται νέα επαγγέλματα (διαφημιστές, μακετίστες,
γραφίστες)και απασχολού νται περισσό τεροι ά νθρωποι για την αύ ξηση της παραγωγή ς.

· Προσπορίζει οικονομικά κέρδη στα ΜΜΕ, ώ στε να είναι αδέσμευτα από τα πολιτικά κό μματα και να
επιτελού ν καλύ τερα τον έλεγχο στην εξουσία.

· Ο ανταγωνισμό ς οδηγεί τις βιομηχανίες στη βελτίωση της ποιό τητας των προϊό ντων και των τιμώ ν.
Έτσι βελτιώ νεται το επίπεδο ζωή ς του ανθρώ που.

Γ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ · Προβά λλει πρό τυπα κατανά λωσης και τελικά πρό τυπα ζωή ς και αξιώ ν τέ-
τοιων που μεταβά λλουν τον πολίτη σε εύ κολο θύ μα της απληστίας του κεφαλαίου.

· Η διαφή μιση επιβά λλεται με το να πλή ττει καταλυτικά την ελευθερία της βού λησης.

· αλλοτριώ νει ψυχολογικά τον ά νθρωπο. Χά νοντας τη δύ ναμή του για πρωτοβουλία, ο ά νθρωπος δεν
είναι πια ο εαυτό ς του, είναι ή δη ένας ά λλος του οποίου η προσωπικό τητα τον αντικατέστησε.

· πετυχαίνει τον εθισμό των μαζώ ν, εκτό ς από την αποδοχή και υπακοή σε διαφημιστικά μηνύ ματα,
στην αποδοχή μηνυμά των πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου. Έτσι, οι μά ζες απογυμνώ νονται έντεχνα
από το αναφαίρετο δικαίωμα και καθή κον τους να αποφασίζουν για την τύ χη τους.

· Δημιουργεί πλασματικές ανά γκες και αυξά νει το ά γχος για την από κτηση των διαφημιζό μενων
προϊό ντων.

· Η συνεχή ς διαφή μιση παραπληροφορεί και αποπροσανατολίζει τον καταναλωτή για την ποιό τητα του
διαφημιζό μενου προϊό ντος.

· Προκαλεί φαινό μενα κοινωνική ς παθογένειας, βία και εγκληματικό τητα, ιδίως στους νέους,
προκειμένου να εξασφαλίσουν τα καταναλωτικά αγαθά .

· Επιδρά αρνητικά στον ιδεολογικό κό σμο του ανθρώ που: το καταναλωτικό πνεύ μα αμβλύ νει το
ενδιαφέρον του για τα κοινωνικά και πολιτικά ζητή ματα και ο ά νθρωπος γίνεται υλιστή ς, ενώ
απομακρύ νεται από κά θε είδους ανώ τερα ιδανικά και αξίες,
· Ευτελίζει την προσωπικό τητα του ατό μου με:

-την κακή αλλά και προσβλητική χρησιμοποίηση των ατό μων και κυρίως του γυναικείου φύ λου,

-τη γελοιοποίηση των ανθρώ πινων σχέσεων και συναισθημά των.

· Προκαλεί αρνητικές συνέπειες στο περιβά λλον:

- οι αφίσες ρυπαίνουν, καταστρέφουν και αλλοιώ νουν την αισθητική του του φυσικoύ τοπίου.

- με τη μεγιστοποίηση της παραγωγή ς εξαντλού νται οι φυσικοί πό ροι.

· Η διαφή μιση ωραιοποιεί τη ζωή , καλύ πτει τις ά σχημες πλευρές της, διαστρεβλώ νει την αλή θεια και
παρουσιά ζει στον ά νθρωπο έναν εξωπραγματικό , πλαστό κό σμο.

· Κακοποιεί τη γλώ σσα, με τη συνθηματική χρή ση της και την πληθώ ρα ξενικώ ν στοιχείων.

Δ. ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ των αρνητικώ ν πλευρώ ν της διαφή μισης

· Το κρά τος, ως έκφραση του οργανωμένου κοινωνικού συνό λου, μπορεί να παρέμβει και να καθιερώ σει
ό ρια και υποχρεώ σεις, από την πλευρά των διαφημιστώ ν, για σεβασμό της αλή θειας, προς χά ρη του
καταναλωτή .

· Η διαφή μιση να στηρίζεται στην αρχή : της αλή θειας, της αντικειμενικό τητας, του θεμιτού
ανταγωνισμού , του σεβασμού κοινωνικώ ν – πολιτισμικώ ν αξιώ ν.

· Ο πολίτης οφείλει να: προκρίνει, κι αυτό είναι αποτέλεσμα παιδείας, εκείνα τα προϊό ντα που
πραγματικά του χρειά ζονται., να συνειδητοποιή σει ό τι η ευτυχία δε βρίσκεται στην κατανά λωση, να
συμμετέχει σε ενώ σεις καταναλωτώ ν που μεριμνού ν για την προστασία του κοινού από την παραπλά νηση
και την κερδοσκοπία.

4. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ
Α. ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ

1. Η δομή της οικονομίας: στα πλαίσια της ελεύ θερης οικονομίας οι ιδιωτικές επιχειρή σεις επιδιώ κουν τη
μεγιστοποίηση του κέρδους με την υπερπαραγωγή και έντονη προβολή των προϊό ντων τους.
2. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας (αυτοματοποίηση παραγωγή ς):
· μαζική παραγωγή

· ποικιλία και ελκυστικό τητα προϊό ντων

· χαμηλό κό στος: προσιτά στο ευρύ τερο κοινό .

·
3. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου. Δίνει τη δυνατό τητα:
· ικανοποίησης πρωταρχικώ ν αναγκώ ν

· για περισσό τερες αγορές (επιθυμία για ικανοποίηση δευτερευουσώ ν αναγκώ ν )

4. Η χρεωκοπία των πνευματικών, κοινωνικών και ηθικών αξιών αποπροσανατό λισε το ά τομο και το
έστρεψε:
· στον υλικό ευδαιμονισμό
· σε μια νέα ιερά ρχηση αξιώ ν (πλού τος, κοινωνική ανά δειξη, «είμαι ό ,τι έχω και ό ,τι καταναλώ νω»).

Ο νεοπλουτισμό ς, η τά ση αυτοπροβολή ς έκαναν, γι” αρκετού ς, την επιδεικτική κατανά λωση τρό πο ζωή ς.

5. Τα οξυμμένα προβλήματα, το ά γχος, η ανία, οδηγού ν συχνά το ά τομο στην υπερκατανά λωση για
εκτό νωση, φυγή .
6. Η υπερκατανάλωση, εξά λλου, προωθείται ως νοοτροπία για αποπροσανατολισμό του λαού από υψηλές
επιδιώ ξεις και διαιώ νιση του κατεστημένου.
7. Η διαφήμιση με επιστημονικά επεξεργασμένες τεχνικές ψυχολογικού επηρεασμού προκαλεί τεχνητές,
πλασματικές ανά γκες.
Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
1. Ο ανταγωνισμό ς των βιομηχανιώ ν και λοιπώ ν παραγωγικώ ν φορέων συμβά λλει στην ποιοτική βελτίωση
των αγαθώ ν.
2. Δυνατό τητες επιλογή ς μεταξύ πολλώ ν – ομοειδώ ν προϊό ντων.
3. Βελτίωση των υλικώ ν ό ρων ζωή ς, ά νοδος βιοτικού επιπέδου.
4. Ο ά νθρωπος, ζώ ντας σ” έναν παραγωγικό και καταναλωτικό οργασμό , δραστηριοποιείται, γίνεται
δημιουργικό τερος και βελτιώ νει την επαγγελματική του κατά ρτιση.
Γ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Για το άτομο
1. Στον ψυχισμό του:
· ά γχος για την από κτηση ό λο και περισσό τερων υλικώ ν αγαθώ ν

· συμπλέγματα κατωτερό τητας σε ά τομα που αδυνατού ν να εξασφαλίσουν ισά ριθμα με τους ά λλους
αγαθά

· ο καταναλωτή ς, χωρίς μέτρο, είναι δέσμιος των ανικανοποίητων, συνή θως πλασματικώ ν,
αναγκώ ν του.

2. Στην πνευματική του υπόσταση:

· Η ταύ τιση του «έχειν» με το «είναι» οδηγεί στην αδιαφορία για την πνευματική του καλλιέργεια.

3. Στην εργασιακή – επαγγελματική του απασχόληση:

· Η εργασία αντιμετωπίζεται, συνή θως, χρησιμοθηρικά , αποκλειστικά ως πηγή κέρδους.

4. Στον κοινωνικό τομέα:

· ο ά νθρωπος υπερεργά ζεται, με αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύ θερου χρό νου αλλά και διά θεσης για
ουσιαστική επικοινωνία με τους ά λλους

· αναπτύ σσεται ανταγωνιστική – ατομικιστική διά θεση. Συχνά χρησιμοποιεί ο ένας τον ά λλο ως μέσο.

5. Στην ιδεολογία και την πολιτική συνείδηση:

· απομά κρυνση από ιδεολογικές αναζητή σεις, υψηλές αξίες . αδιαφορία για τα πολιτικά ζητή ματα

Για την κοινωνία

1 .Η τά ση για υπερκατανά λωση οδηγεί στη μείωση των φυσικώ ν πό ρων.

2.Προκαλού νται οικολογικά προβλή ματα (μό λυνση, ρύ πανση, αύ ξηση απορριμμά των).

3. Τό σο η ανικανοποίητη επιθυμία από κτησης καταναλωτικώ ν αγαθώ ν ό σο και ο κορεσμό ς οδηγού ν στην
εκδή λωση φαινομένων κοινωνική ς παθογένειας (βία, έγκλημα, ναρκωτικά κ.α.).
4. Δυσχεραίνεται η κοινωνική πρό οδος, αφού η επιδίωξη του υλικού ευ- δαιμονισμού αναστέλλει τη
διά θεση για συνεργασία, προώ θηση του κοινωνικού συμφέροντος.
5. Κοινωνίες χωρίς πολιτικά ιδεώ δη γίνονται ευά λωτες στις προσπά θειες χειραγώ γησή ς τους.
Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΤΟΛΗΣ
1. Συνειδητοποίηση από το ίδιο το ά τομο ό τι η ποιό τητα ζωή ς και η πραγματική του ευτυχία δεν ταυτίζεται
με την από κτηση πληθώ ρας υλικώ ν αγαθώ ν.
2. Επαναπροσδιορισμό ς αξιώ ν και επανιερά ρχηση των αναγκώ ν καθώ ς και ανά πτυξη ευρύ τερων
ενδιαφερό ντων (κοινωνικώ ν, πολιτικώ ν, πολιτιστικώ ν κ.α.).
3. Οικογένεια:
· καλλιέργεια πνεύ ματος ολιγά ρκειας, εγκρά τειας και αυτά ρκειας

· ανά πτυξη της αίσθησης του μέτρου και του εφικτού στις επιθυμίες.

4. Παιδεία: Διαμό ρφωση ελεύ θερων, πολυδιά στατων προσωπικοτή των με ευρύ τητα σκέψης και αυτό νομη
βού ληση, . εσωτερικές αντιστά σεις και . ορθή διαβά θμιση των προτεραιοτή των τους.
5. Πνευματικοί ά νθρωποι:
· Συμβολή στη διαμό ρφωση μιας νέας βιοθεωρίας και κοσμοαντίληψης που θα διασφαλίζει την
εσωτερική ισορροπία του ανθρώ που και θα στοχεύ ει στη δημιουργία μιας κοινωνίας με ανθρωπιστικά
ιδεώ δη και ανά λογους προσανατολισμού ς.

6. MME:
· Προβολή θετικώ ν προτύ πων, ατό μων απαλλαγμένων από μικροαστικές αντιλή ψεις (το νεοπλουτισμό ,
την κοινωνική επίδειξη) με υγιείς αξίες και ιδανικά , που αγωνίζονται για την πραγμά τωση υψηλώ ν στό χων.

7. Πολιτεία:
· Επιβολή δεοντολογικώ ν αρχώ ν στην αθέμιτη και παραπλανητική διαφή μιση, ώ στε να μη λειτουργεί ως
παρά γοντας παραπληροφό ρησης και μαζοποίησης.

5. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ A.ΘΕΤΙΚΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε

Οικονομία·
διά θεση προϊό ντων σε μια ευρύ τερη αγορά
· παροχή τεχνογνωσίας

· εκσυγχρονισμό ς βιοτεχνίας και βιομηχανίας λό γω ανταγωνισμού

· διαμό ρφωση επαγγελματική ς συνείδησης

Κοινωνικός τομέας·
συνεργασία για καταπολέμηση αρνητικώ ν φαινομένων, ό πως τα ναρκωτικά , το έγκλημα, η τρομοκρατία

· διεύ ρυνση κοινωνικώ ν δικαιωμά των με την προσαρμογή τους στα ευρωπαϊκά δεδομένα

Πολιτιστικός
· μεταλαμπά δευση στην Ευρώ πη των διαχρονικώ ν αξιώ ν της χώ ρας μας

· εκπαίδευση: ανταλλαγές σε θέματα οργά νωσης και περιεχομένου, αξιοποίηση υποτροφιώ ν

Πολιτικός
· διεύ ρυνση δημοκρατική ς λειτουργίας του πολιτεύ ματος

· ενίσχυση πολιτικού κύ ρους της χώ ρας μας, ώ στε να παρεμβαίνει σε διεθνές επίπεδο για
αποκατά σταση πολιτικώ ν κ.α. δικαιωμά των

Εθνικός ·
η κοινή εξωτερική πολιτική ενισχύ ει το κύ ρος της χώ ρας και συμβά λλει στην επίλυση εθνικώ ν προβλημά των

Β. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΕΝΤΑΞΗΣ
Οικονομικός ·
δυσχερή ς η αυτό νομη οικονομική πορεία
· αδυναμία μικρώ ν επιχειρή σεων να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό .

Πολιτικός
· κίνδυνος υπερσυγκεντρωτισμού της εξουσίας ορισμένων ισχυρώ ν χωρώ ν

· αποδυνά μωση πολιτική ς αυτονομίας εθνικώ ν κυβερνή σεων.

Πολιτιστικός·
ανεξέλεγκτη εισροή χαμηλή ς ποιό τητας ξενικώ ν πολιτιστικώ ν στοιχείων
· κίνδυνος πολιτιστική ς αλλοτρίωσης και ισοπέδωσης της ιδιαιτερό τητά ς

κά θε χώ ρας

Τα θετικά από την ένταξη των νέων στην Ε.Ε

Θα μπορού ν να ζουν σ” ένα ευρύ τερο περιβά λλον στο οποίο θα:

· δημιουργού νται ευνοϊκοί ό ροι για μια πολυεπίπεδη συνεργασία χωρίς εθνικιστικές προκαταλή ψεις και
ιστορικά μίση που ταλά νιζαν τις παλαιό τερες γενιές

· εδραιωθεί το δημοκρατικό πολίτευμα, απαραίτητος παρά γοντας

για τη διασφά λιση της ελευθερίας, της δικαιοσύ νης και γενικό τερα της κατοχύ ρωσης των ανθρώ πινων
δικαιωμά των

· μπορού ν να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά πανευρωπαϊκά προγρά μματα, αξιοποιώ ντας το πλαίσιο των
σπουδώ ν τους

· επεκτείνουν τους επαγγελματικού ς τους ορίζοντες σ” έναν ενιαίο ευρωπαϊκό χώ ρο με μεγαλύ τερες
προοπτικές

· προβά λλουν ένα δυναμικό παρό ν της χώ ρας τους στις διεθνείς οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές
εξελίξεις και αλλαγές.

Γ. Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της Ε.Ε.

Να στηρίζεται στις αρχές:
· της αλληλεγγύ ης, της συνοχή ς, της κοινωνική ς δικαιοσύ νης

· της δημοκρατικό τητας, του σεβασμού των ατομικώ ν δικαιωμά των και των αρχώ ν της πολιτισμική ς
σύ νθεσης των κοινωνιώ ν

· της αποκέντρωσης στη λή ψη των αποφά σεων (με ενεργό συμμετοχή του Ευρωπαίου πολίτη).

· Δίχως την αναβίωση του εθνικισμού , την επανεμφά νιση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού .

· Να στοχεύ ει σε μια ανά πτυξη με ανθρωποκεντρική διά σταση, δίχως τεχνοκρατική αντίληψη, με
σεβασμό στην ποιό τητα ζωή ς, το φυσικό περιβά λλον και την ενίσχυση του κρά τους πρό νοιας.

· Με ισομερή ανά πτυξη ό λων των περιοχώ ν της.

· Με ενδυνά μωση των θεσμώ ν μιας ισό τιμης (πολιτική ς, οικονομική ς,πολιτιστική ς κ.α.) συνεργασίας,
δίχως ηγεμονισμού ς των ισχυρώ ν χωρώ ν.

· Με ειρηνικές πρωτοβουλίες για την κατά παυση των εστιώ ν πολέμου σ” ό λα τα μέρη της γης και την
παγίωση της ειρή νης.

· Μια Ευρώ πη που θα στοχεύ ει στην ανά πτυξη σχέσεων φιλίας και συνεργασίας με ό λες τις χώ ρες,
ομά δες χωρώ ν και οργανισμού ς, με σκοπό την προαγωγή της σταθερό τητας, της ευημερίας, της ειρή νης.

· Μια ενοποιημένη Ευρώ πη που δε θα αποκλείει, με στενά οικονομικά κριτή ρια, τις αδύ ναμες χώ ρες από
τους θεσμού ς της.

6. ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ
Αν και στις σύ γχρονες δημοκρατικές κοινωνίες η θανατική ποινή θεωρείται από πολλού ς παρωχημένος
τρό πος απονομή ς δικαιοσύ νης, η διό γκωση της εγκληματικό τητας στην εποχή μας επαναφέρει στο
προσκή νιο προβληματισμού ς και συζητή σεις, σχετικές με την ανά γκη επιβολή ς ή την κατά ργησή της.

Α. Επιχειρηματολογία υπέρ της επιβολή ς της θανατική ς ποινή ς 1. Επιτυγχά νει τον παραδειγματισμό και
αποτρέπει αποτελεσματικά τη διά πραξη ειδεχθώ ν εγκλημά των (γενική πρό ληψη).

2. Ιδιαίτερα για τους επαγγελματίες εγκληματίες η απειλή της θανατική ς ποινή ς έχει αναμφίβολα
ανασταλτικό αποτέλεσμα.

3. Αποκαθιστά το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

4. Αποτελεί πρά ξη δικαίωσης, κυρίως για τους συγγενείς του θύ ματος.

5. Αναβαθμίζει το κύ ρος της πολιτείας, αφού προστατεύ ει με δραστικά μέτρα τους πολίτες. Διαμορφώ νει
αίσθημα ασφά λειας, αφού υπερασπίζεται με τον πιο δυναμικό τρό πο το δικαίωμα της ζωή ς.

6. Συνιστά , μερικές φορές, τη μό νη επιλογή , αφού υπά ρχουν εγκληματίες που η φύ ση του χαρακτή ρα τους
δεν επιδέχεται σωφρονισμό .

7. Το ανεπανό ρθωτο της θανατική ς ποινή ς είναι παραπλανητικό επιχείρημα.

Κά θε ποινή , ό ταν εκτελείται, δεν είναι επανορθώ σιμη (εκτό ς από τη χρηματική ).

Β. Επιχειρηματολογία υπέρ της κατά ργησή ς της 1. Η επιβολή της θανατική ς ποινή ς δεν αποτελεί πρά ξη
σωφρονισμού αλλά εκδίκησης.

2. Σε περίπτωση δικαστική ς πλά νης η ποινή δεν είναι επανορθώ σιμη.

3. Η εκτέλεση της θανατική ς ποινή ς αποκτηνώ νει αυτού ς που εμπλέκονται στη διαδικασία της, εξοικειώ νει
με την ιδέα της απώ λειας της ανθρώ πινη ζωή ς και σχετικοποιεί την ηθική αξία της.

4. Η επιβολή της θανατική ς ποινή ς, ενώ δεν αποτελεί λύ ση, προκαλεί την εσφαλμένη εντύ πωση ό τι
λαμβά νονται σθεναρά μέτρα κατά του εγκλή ματος. Έτσι, αποσπά την προσοχή από τα πιο σύ νθετα μέτρα
που είναι πρά γματι αναγκαία.

5. Η θεσμοθέτηση της θανατική ς ποινή ς από την πολιτεία αποτελεί προσβολή του πολιτισμού , των
ανθρώ πινων δικαιωμά των και της δημοκρατική υφή ς της κοινωνίας.
6. Στηρίζει την αυθεντία της κρατική ς εξουσίας. Τα δικτατορικά , μά λιστα , καθεστώ τα, προφασιζό μενα τη
δημό σια ασφά λεια, την αξιοποιού ν για την εξό ντωση των πολιτικώ ν τους αντιπά λων.

7. Η αποτελεσματικό τητά της δεν έχει αποδειχθεί. Τα ειδεχθή εγκλή ματα διαπρά ττονται συνή θως

· σε καταστά σεις έντονης συναισθηματική ς διέγερσης

· από ψυχασθενείς

· από επαγγελματίες δολοφό νους

Όπως γίνεται αντιληπτό , στις περιπτώ σεις αυτές η θανατική ποινή δε λειτουργεί αποτρεπτικά .

Συμπέρασμα
Η νηφά λια προσέγγιση του θέματος οδηγεί στην ευρύ τερα εδραιωμένη, σή μερα, αντίληψη ό τι η θανατική
ποινή πρέπει να καταργηθεί. Εκτό ς των επιχειρημά των (ηθικώ ν, πολιτικώ ν, κοινωνικώ ν, δικαστικώ ν) που
προαναφέρθηκαν, πρέπει, επιπλέον να τονιστεί ό τι:

1. Η επιβολή της θανατική ς ποινή ς δεν υλοποιεί πνεύ μα ισονομίας. Επιβά λλεται, συνή θως, σε εγκληματίες
από :

· ασθενέστερα κοινωνικο-οικονομικά στρώ ματα

· περιθωριακές ομά δες

· μετανά στες ή μειονό τητες

Σπά νια έχει επιβληθεί σε ά τομα θεωρού μενα κοινωνικά επιφανή .

2. Το ζητού μενο είναι η αναμό ρφωση του σωφρονιστικού συστή ματος, ο εκσυγχρονισμό ς και η εξυγίανση
των φορέων του

3. Η πολιτεία οφείλει να δώ σει έμφαση στη διαμό ρφωση κοινωνικώ ν συνθηκώ ν που θα προλαμβά νουν την
εκδή λωση εγκληματική ς συμπεριφορά ς

4. Για τα στυγερά , ιδιαζό ντως ειδεχθή εγκλή ματα, η ισό βια κά θειρξη, στην πλή ρη υλοποίησή της, επαρκεί. Η
επιβολή της θανατική ς ποινή ς σε περιπτώ σεις αποδεδειγμένης εμπορίας ναρκωτικώ ν μπορεί να αποτελέσει,
κατά την ά ποψη ορισμένων, αντικείμενο εύ λογου προβληματισμού .

7. ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Α. ΟΡΙΣΜΟΣ

Επιστή μη είναι:

· η πλή ρης, ακριβή ς και σαφή ς γνώ ση των πραγμά των.

· η συστηματική και μεθοδική έρευνα που αναφέρεται σε ορισμένο τομέα του επιστητού .

· το σύ νολο των ομοειδώ ν γνώ σεων, που συνδέονται οργανικά και συντά σσονται με σκοπό την εξή γηση
των φαινομένων στη φύ ση και την κοινωνία.
Β. ΑΙΤΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 1. Η ερευνητική φύ ση του ανθρώ που, η ενεργητική του στά ση απέναντι στο
περιβά λλον.

2.Η επιθυμία του για μά θηση.

3. Η αμφιβολία και η περιέργεια, που έχουν ως αποτέλεσμα την έρευνα και την επαλή θευση.

4.Η ανά γκη του ανθρώ που να ξεπερά σει πολλά εμπό δια και να βελτιώ σει την ποιό τητα της ζωή ς του.

Γ. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Α. υλικός τομέας:
· Βελτίωση της ποιό τητας ζωή ς.

· Αύ ξηση της ποσό τητας και βελτίωση της ποιό τητας των αγαθώ ν.

· Επωφελή ς εκμετά λλευση του ορυκτού πλού του και κυριαρχία του ανθρώ που στη φύ ση.

· Προσφορά εργασίας με τα νέα επαγγέλματα, περιορισμό ς του σωματικού μό χθου.

· Οικονομική πρό οδος.

· Πρό ληψη και καταπολέμηση των ασθενειώ ν, αύ ξηση του μέσου ό ρου ζωή ς του ανθρώ που.

Β. ηθικός τομέας:οι ανθρωπιστικές επιστήμες:

· καθιστού ν δυνατή την αυτογνωσία. εξευγενίζουν τον συναισθηματικό κό σμο.

· συμβά λλουν στην ηθικοπνευματική τελείωση και στη διαμό ρφωση μιας πολυδιά στατης
προσωπικό τητας.

Γ. πνευματικός τομέας:η επιστήμη:

Ασκεί το πνεύ μα και ικανοποιεί τις πνευματικές ανά γκες του ανθρώ που.

Αναπτύ σσει την κρίση και εξασφαλίζει την πνευματική ελευθερία.

Απαλλά σσει από εξωλογικά στοιχεία (προλή ψεις, δεισιδαιμονίες).

Δ. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Α. υλικός τομέας:
· Το φυσικό περιβά λλον μολύ νεται και καταστρέφεται με την υπερεκμετά λλευση.

· Η ανθρωπό τητα απειλείται με τα ό πλα μαζική ς καταστροφή ς.

· Με την εκμηχά νιση της παραγωγή ς αυξά νεται η ανεργία.

Β. πνευματικός – ψυχολογικός τομέας:

· Η εξειδίκευση των επιστημό νων οδηγεί συχνά στη μονομέρεια.

· Στερεί τη χαρά της δημιουργίας, αλλοτριώ νει τον ά νθρωπο από την εργασία και τον εαυτό του,
εξαιτίας του υπέρμετρου προγραμματισμού και της αυστηρή ς μεθοδολογίας.

· Οδηγεί σε υπερβολικές φιλοδοξίες και αίσθηση υπεροχή ς.

Γ. ηθικός -κοινωνικός τομέας:
· Ο επιστημονισμό ς εξαφανίζει κά θε αίσθημα ανθρωπιά ς.

· Απανθρωποποιεί το ά τομο, αμβλύ νει τις ηθικές του αντιστά σεις.

· Καλλιεργεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιστημό νων στο πλαίσιο της

προσωπική ς προβολή ς και διά κρισης.

· Καταρρακώ νεται η ανθρώ πινη αξιοπρέπεια, υπονομεύ εται η ελευθερία του ανθρώ που, αφού η
επιστή μη μπορεί να γίνει ό ργανο για την εξαπά τηση, υποδού λωση και εκμετά λλευση των ανθρώ πων.

· Με τα επιστημονικά πειρά ματα εμφανίζονται νέες ανίατες ασθένειες.

Προϋποθέσεις για την ανθρωποκεντρική αξιοποίηση της επιστήμης:

Ο επιστήμονας πρέπει να διακρίνεται από:
· Παιδεία με ανθρωπιστικές αρχές και πνεύ μα ελευθερίας.

· Γενική μό ρφωση και ψυχική καλλιέργεια, ώ στε να θέτει τις γνώ σεις του στην υπηρεσία του ανθρώ που
και να ασκεί το έργο του με υπευθυνό τητα και αίσθημα κοινωνική ς συνείδησης.

· Αυτογνωσία, για σωστή επιλογή στό χων, που να ανταποκρίνονται στα προβλή ματα της ζωή ς.

· Ευσυνειδησία, ηθικές αρχές και αξίες.

· Η ειρή νη επιτρέπει στον επιστή μονα να επιδίδεται απερίσπαστα στο ανθρωπιστικό του έργο.

· Η επανιερά ρχηση των στό χων και αξιώ ν του σύ γχρονου ανθρώ που.

Τα εφόδια του επιστήμονα

· Διαμό ρφωση ηθική ς, αυτό νομης και ελεύ θερης προσωπικό τητας.

· Αίσθηση ό τι επιτελεί κοινωνικό λειτού ργημα και ό χι μό νο βιοποριστικό επά γγελμα.

· Ενδιαφέρον για την σωστή και επωφελή για τον ά νθρωπο μελλοντική χρή ση των επιτευγμά των του.

· Πίστη στα ανθρωπιστικά ιδανικά .

· Κοινωνικές αρετές ( ανιδιοτέλεια, πνεύ μα συνεργασίας, ά μιλλα.)

· Ηθικές αρχές ( ταπεινοφροσύ νη, ετοιμό τητα, ειλικρίνεια)

8. ΚΟΜΦΟΡΜΙΣΜΟΣ-ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ-ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ

Για να προσεγγίσει κανείς τους ό ρους κομφορμισμό ς και μαζοποίηση θα πρέπει να ανατρέξει στη σχέση
ανθρώ που – κοινωνίας αλλά και σε θέματα που μελετού ν την ανθρώ πινη προσωπικό τητα και χαρακτή ρα.

Κοινωνικός κομφορμισμός: προκύ πτει από τη βαθιά επίδραση της κοινωνίας μέσω της κοινή ς γνώ μης
αλλά και μέσω του αντίστοιχου ελέγχου της και από τους κοινωνικού ς θεσμού ς που υφίσταται ο ά νθρωπος
σε ατομικό επίπεδο. Είναι δηλαδή ο συμβιβασμό ς και η συμμό ρφωση του ατό μου με τις κρατού σες από ψεις,
ακό μα και αν αυτές έρχονται σε σύ γκρουση με τα βαθύ τερα πιστεύ ω του, προκειμένου να μην έρθει σε
σύ γκρουση με τον κοινωνικό περίγυρο.
 Αυτό , αν και ως ένα σημείο είναι αναπό φευκτο αλλά και αναγκαίο, θεωρείται ωστό σο μια μορφή
καταπά τησης της ανθρώ πινης ελευθερίας, αλλοίωσης της προσωπικό τητας, κατά ργησης του ατομικού .

Συνή θως ο κοινωνικό ς κομφορμισμό ς εξετά ζεται σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του σύ γχρονου πολιτισμού :
η μηχανοποίηση, η τυποποίηση, ο αυτοματισμό ς κυριαρχού ν στην ανθρώ πινη δρά ση, επιτείνουν το ά γχος
και την αγωνία, αναγκά ζουν σε ταχύ τατους ρυθμού ς ζωή ς και έτσι τραυματίζουν τη διανό ηση και
στραγγαλίζουν τις πρωτοβουλίες του ατό μου. Η μονομέρεια επομένως του πολιτισμού είναι που
διαμορφώ νει και τα συμπτώ ματα της ηθική ς και πνευματική ς του κρίσης.

Μαζοποίηση, είναι κατ’ επέκταση η αφομοίωση, η υιοθέτηση από τον ά νθρωπο τρό πων σκέψης και
συμπεριφορά ς, χωρίς ό μως να είναι αποτέλεσμα κριτική ς επεξεργασίας και συνειδητή ς επιλογή ς. Ο
ά νθρωπος εξομοιώ νεται με το σύ νολο που παίρνει τη μορφή της μά ζας, εφό σον δεν υπά ρχει το στοιχείο της
ιδιαιτερό τητας στα μέλη του.
Παράγοντες μαζοποίησης – αιτίες :
1. οικογένεια – σχολείο: προβά λλουν πρό τυπα, αντιλή ψεις και αξίες που δεν ελέγχονται από το οικογενειακό ή
σχολικό περιβά λλον και δεν συντελού ν στην διαμό ρφωση της ελεύ θερης προσωπικό τητας των μελώ ν της.

2. χαμηλό πνευματικό και μορφωτικό επίπεδο: καθιστά τους ανθρώ πους εύ κολα ελεγχό μενους από τους
φορείς εξουσίας, ευά λωτους σε κά θε μορφή χειραγώ γησης.

3. Μ.Μ.Ε.: διαμορφώ νουν την κοινή γνώ μη εξαιτίας της παντοδυναμίας τους, σύ μφωνα ό μως με το συμφέρον
τους, δηλαδή καταπατώ ντας τους δεοντολογικού ς κώ δικες της πληροφό ρησης προς χά ριν του κέρδους.

4. Πολιτική : ό ταν ο πολιτικό ς λό γος χαρακτηρίζεται από λαϊκισμό , δημαγωγία προπαγά νδα, προκειμένου να
εξυπηρετεί ιδιοτελείς σκοπού ς.

5. αισθητική ισοπέδωση – καταναλωτισμό ς: ομοιό τητα στην εμφά νιση, στην ψυχαγωγία, εξομοίωση στις
προτιμή σεις των ανθρώ πων.

6. αστικοποίηση και έλλειψη επικοινωνίας: απομονώ νει τον ά νθρωπο και ακρωτηριά ζει την ανά γκη για
διά λογο, παρέα, συζή τηση.

7. παγκοσμιοποίηση: καταργεί την ιδιαιτερό τητα των πολιτισμώ ν.

Επιπτώσεις :
1. πνευματικό ς τομέας: αμβλύ νει την κριτική ικανό τητα και την προσωπική εκτίμηση και θεώ ρηση του κό σμου.

2. κοινωνικό ς: ενισχύ ει την κοινωνική παθογένεια (βία, εγκληματικό τητα, φανατισμό ς)

3. ψυχολογικό ς: οδηγεί τον ά νθρωπο στη βίωση οδυνηρώ ν συναισθημά των αλλά και στην αλλοίωση του
χαρακτή ρα του.

4. πολιτικό ς: καθώ ς μειώ νεται το αίσθημα της προσωπική ς ευθύ νης και η κριτική στά ση στα πολιτικά
δρώ μενα, απειλού νται οι δημοκρατικοί θεσμοί και παρεμποδίζεται η λειτουργία του δημοκρατικού
πολιτεύ ματος.

5. εθνικό ς: κατά ργηση της ιδιαίτερης πολιτιστική ς ταυτό τητας, αντικατά στασή της από εθνικιστικές
συμπεριφορές.

9. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Τεχνολογία: Η μελέτη και η πρακτική εφαρμογή των γνώ σεων, των μεθό δων και των πορισμά των των
θετικώ ν επιστημώ ν, και ιδιαίτερα της μηχανική ς, στη βιομηχανία, στην ιατρική , στις επιχειρή σεις, στο
εμπό ριο και σε ά λλους τομείς της δραστηριό τητας και της ζωή ς του ανθρώ που γενικό τερα.
Τεχνοκρατία: Η κυριαρχία του πνεύ ματος της τεχνολογίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή – σε κά θε
τομέα της ανθρώ πινης δραστηριό τητας. /
Η θεωρία σύ μφωνα με την οποία η ευημερία του ανθρώ που στηρίζεται κυρίως στην τεχνολογική πρό οδο (σε
αντίθεση με τη θεωρία που υποστηρίζει ό τι η ευημερία εξαρτά ται από τον ίδιο τον ά νθρωπο και τις
πνευματικές του αξίες).

Τεχνικός πολιτισμός: η κυριαρχία της «μηχανή ς» στη ζωή του ανθρώ που η οποία βοηθά και υποκαθιστά
τον ά νθρωπο σε κά θε δραστηριό τητά του.
Θετικές πλευρές της τεχνικής προόδου:
1. κυριαρχία του ανθρώ που στη φύ ση: αξιοποίηση των δυνά μεων της φύ σης προς ό φελος του ανθρώ που

2. απαλλαγή από το μό χθο εργασίας

3. παραγωγή περισσό τερων αγαθώ ν, σε λιγό τερο χρό νο, με βελτιωμένη ποιό τητα (=ά νοδος του βιοτικού
επιπέδου)

4. ανά πτυξη της επιστή μης: η πρό οδος της έρευνας οδή γησε στη διά γνωση, πρό ληψη και αντιμετώ πιση
ασθενειώ ν

5. βελτίωση μέσων επικοινωνίας, μεταφορά ς, πληροφό ρησης

6. αναβά θμιση της ανθρώ πινης ζωή ς: ά νοδος γνώ σης, ορθολογισμό ς, κοινωνική ισό τητα, οικουμενική
συνείδηση, ανά πτυξη τέχνης

αρνητικά του μηχανικού πολιτισμού:

καταστροφή φυσικού περιβά λλοντος

μηχανοποίηση (και επομένως τυποποίηση, αυτοματισμό ς) της ανθρώ πινης εργασίας και γενικό τερα της
ανθρώ πινης ζωή ς.

επιβά ρυνση της προσωπικό τητας: ο ά νθρωπος σταδιακά απομακρύ νθηκε από τομείς δραστηριό τητας (ανία,
αλλοτρίωση, μοναχικό τητα)

περιορισμό ς της ελευθερίας: η μηχανή καθορίζει την ανθρώ πινη ενέργεια

σωματική επιβά ρυνση: ο ά νθρωπος έγινε μαλθακό ς, απομακρύ νθηκε από τη «φυσική » κίνηση.

ανά πτυξη κοινωνική ς παθογένειας: μεγαλουπό λεις / εγκληματικό τητα / τρομοκρατία / ό πλα

επιθυμητή στάση / αντιμετώπιση:

Η κατανό ηση του φαινομένου, ό τι δηλαδή εφό σον ο πολιτισμό ς αναπτύ σσεται μονομερώ ς, η κοινωνία δεν
μπορεί να ανταποκριθεί στις ανά γκες του ανθρώ που.

1. Να μην υστερεί σε ανά πτυξη ο πνευματικό ς χαρακτή ρας του πολιτισμού (συμβολή οικογένειας,
σχολείου, πολιτείας)

2. Προσανατολισμό ς του ατό μου στις ανθρωπιστικές αξίες ώ στε να μην υφίσταται ό λες τις αρνητικές
εκδοχές της τεχνική ς προό δου προκειμένου να απολαμβά νει τα αγαθά της.

10. ΤΕΧΝΗ
Τέχνη είναι η έμφυτη ανά γκη και ικανό τητα του ανθρώ που να εκφρά ζει και να αποκρυσταλλώ νει τα
συναισθή ματά του και τον ψυχικό του κό σμο σε καλλιτεχνικές μορφές. Αυτή η μετά πλαση της
 πραγματικό τητας σε δημιουργίες – έργα τέχνης προκαλού ν αισθητική συγκίνηση, χαρά και ψυχική
ικανοποίηση.

Υπά ρχουν πολλοί ορισμοί για την Τέχνη και το έργο τέχνης και μέσα από αυτού ς αντιλαμβά νεται κανείς και
την προσφορά της στις ανθρώ πινες κοινωνίες. Ως κοινωνικό φαινό μενο και ως κώ δικας επικοινωνίας ,
υπή ρχε πά ντα σε ό λους τους λαού ς και σε ό λες τις εποχές.

► ειδικά για την τέχνη της εποχή ς μας:

 είναι πολυσχιδή ς : υπά ρχουν πλή θος σχολές, καλλιτεχνικά ρεύ ματα, τά σεις. Πολλές φορές είναι δυσπρό σιτη
για το ευρύ κοινό , γιατί εκτό ς από την αισθητική καλλιέργεια, συχνά απαιτού νται και εξειδικευμένες γνώ σεις
για την ανά γνωση των έργων τέχνης.

 Πολλά έργα με πλατιά λαϊκή απή χηση είναι συνή θως χαμηλή ς στά θμης και για λό γους εμπορικού κέρδους
ανταποκρίνονται στις προτιμή σεις ενό ς κοινού απαίδευτου που τρέφεται με υποκατά στατα της Τέχνης
(συνηθέστερα στον κινηματογρά φο, τη μουσική , το θέατρο). Γίνεται λό γος για τηνυποκουλτού ρα και τον
εκχυδαϊσμό της τέχνης.

 Ειδικό τερα η Αφηρημένη Τέχνη επειδή αποφεύ γει την αναπαρά σταση της πραγματικό τητας εμμένοντας στη
βαθύ τερες καταστά σεις, προκαλεί το κοινό και σε βίωση δικώ ν του προεκτά σεων, που είναι ανά λογες με
το γνωστικό του επίπεδο, αλλά και με την φαντασία του και την ευαισθησία του.

 «Η τέχνη για την τέχνη» (δηλ. ό τι η τέχνη θα πρέπει να ενδιαφέρεται μό νο για το ωραίο) ≠ «στρατευμένη
τέχνη»(δηλ. προβολή μιας πολιτική ς ή κομματική ς ά ποψης μέσω της τέχνης): η συγκεκριμένη αντιπαρά θεση
θεωρείται στην εποχή μας ξεπερασμένη καθώ ς η τέχνη έχει μελετηθεί και ως κοινωνικό φαινό μενο και μέσα
από την επιστή μη της Αισθητική ς.

 Προϋ πό θεση της τέχνης αποτελού ν η ελευθερία στην έκφραση και διακίνηση ιδεώ ν.

Προσφορά (αξία της τέχνης):

1. Η τέχνη ως μορφή έκφρασης – διαλό γου αποτελεί σπουδαίο τρό πο επικοινωνίας μεταξύ των
ανθρώ πων αλλά και των λαώ ν, πολιτισμώ ν, κλπ.

2. Ως φορέας μηνυμά των είναι δυνατό να ευαισθητοποιή σει την κοινή γνώ μη για σημαντικά προβλή ματα
του της εποχή ς μας (οικολογία, καταπά τηση ανθρώ πινων δικαιωμά των, αξία της ελευθερίας )

3. Καλλιεργεί το αισθητικό κριτή ριο του ανθρώ που συμβά λλοντας έτσι στην ολοκλή ρωση της
προσωπικό τητά ς του.

4. Συμβά λλει στην πνευματική καλλιέργεια.

5. Προκαλεί χαρά καθώ ς προσφέρει αισθητική από λαυση.

6. Αποτελεί σπουδαία μορφή ψυχαγωγίας αλλά και ψυχική ς ανά τασης γιατί απομακρύ νει τον ά νθρωπο
από την καθημερινό τητα, τη μονοτονία, την πεζό τητα.

7. Ως μέσο έκφρασης παρέχει τη δυνατό τητα της προβολή ς συναισθημά των, του εσωτερικού μας κό σμου.

Κρίση – αμφισβήτηση της αξίας της τέχνης (αίτια):


1. πολιτιστική κρίση και έλλειψη αξιώ ν

2. τεχνοκρατική κοινωνία – καταναλωτισμό ς

3. έλλειψη αισθητική ς αγωγή ς στην παιδεία

4. επικρά τηση της υποκουλτού ρας

5. ιδιαιτερό τητα του χαρακτή ρα του καλλιτέχνη

11. ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Παράδοση ονομά ζεται το σύ νολο των πολιτιστικώ ν στοιχείων που κληροδοτή θηκαν από παλαιό τερες γενιές
(τρό πος ζωή ς, σχέσεις μεταξύ των ανθρώ πων, θεσμοί, αξίες, ή θη και έθιμα, καλλιτεχνικά και ά λλα
δημιουργή ματα, έργα επώ νυμα ή έργα λαϊκά ).
„ Διά κριση: Ο πληθυντικό ς του ό ρου (παραδόσεις) δηλώ νει θεσμού ς, ή θη και έθιμα και ά λλα λαϊκά
πολιτισμικά στοιχεία που μεταδίδονται προφορικά από γενιά σε γενιά . Και με μια ειδικό τερη σημασία (και
στον ενικό και στον πληθυντικό ) η λέξη σημαίνει είδος λαϊκή ς αφή γησης.
Μορφές – είδη Η παρά δοση, ανά λογα με τα επιμέρους στοιχεία και με τον τομέα στον οποίο αναφέρεται,
είναι: εθνική – ιστορική , πνευματική , θρησκευτική , λαϊκή , οικογενειακή .

Ανά λογα με τη μορφή που απαντά ται είναι γραπτή – προφορική – μνημεία

ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΜΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ (συντήρηση, προγονοπληξία, σωβινισμός)

Προκαλεί στασιμό τητα στην επιστή μη, την τεχνολογία, την τέχνη, τα γρά μματα και γενικό τερα στον
πολιτισμό

Στένεμα των πνευματικώ ν οριζό ντων

Οπισθοδρό μηση

Διατή ρηση προκαταλή ψεων, φανατισμού , ρατσισμού , εθνικισμού

ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ (προοδοπληξία)

· Στασιμό τητα του πολιτισμού

· Πνευματικό ς και ηθικό ς μαρασμό ς

· Απώ λεια εθνική ς ταυτό τητας

· Μιμητισμό ς, ξενομανία, πολιτιστικό ς εκφυλισμό ς

· Εξασθένιση της ιστορική ς μνή μης

· Έλλειψη αυτογνωσίας

Αξία

® Ο ά νθρωπος δε νιώ θει μετέωρος και ξεκομμένος από τις ρίζες του και το δέσιμο με την παρά δοση
λειτουργεί σαν στή ριγμα ψυχικό , καθώ ς του δημιουργού νται συναισθή ματα αυτοπεποίθησης και ασφά λειας.

® Όταν αντλού νται διδά γματα από το παρελθό ν και υιοθετού νται οι δοκιμασμένες αξίες του, υπά ρχει
κά ποιος οδηγό ς για το παρό ν και για το μέλλον.
 ® Η παρά δοση αποτελεί το πιο βασικό στοιχείο της εθνική ς ταυτό τητας ενό ς λαού και σημαντικό παρά γοντα
για την ενό τητά του.

Þ Η παρά δοση έχει αξία ό ταν δε βιώ νεται ως τυφλή και ά γονη προσή λωση στο παρελθό ν, αλλά ό ταν αντλεί
από αυτό επιλεκτικά ό ,τι χρή σιμο και δοκιμασμένο μπορεί να λειτουργή σει και στο παρό ν, με την από ρριψη
κά θε στοιχείου που είναι ξεπερασμένο και ανή κει σε ά λλες εποχές.

Κρίση της παρά δοσης – αίτια

1. θεωρείται στοιχείο οπισθοδρό μησης

2. σύ γχρονος τρό πος ζωή ς – αστικοποίηση

3. μίμηση ξένων προτύ πων

4. ταχύ τατοι ρυθμοί εξέλιξης των σύ γχρονων κοινωνιώ ν

5. αντίδραση των νέων σε οτιδή ποτε παλιό

12. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
■ Τουρισμό ς είναι η μετά βαση και η προσωρινή διαμονή σε ξένα μέρη μέσα στη χώ ρα ή έξω από αυτή ν, με
σκοπό τη γνωριμία ά λλων τό πων και ανθρώ πων, τις επισκέψεις αξιοθέατων και την αναψυχή (σκοπό ς
ψυχαγωγικό ς και μορφωτικό ς).

Γενικά στοιχεία:
„Πά ντα υπή ρχαν ταξιδιώ τες και περιηγητές, λίγοι βέβαια στο παρελθό ν

„ Ο τουρισμό ς σή μερα γίνεται κυρίως για να ξεφύ γει ο ά νθρωπος των σύ γχρονων πό λεων από τον
ασφυκτικό κλοιό της ζωή ς του, από το ά γχος και τη μονοτονία, και να ζή σει για λίγο διαφορετικά , αφού
μά λιστα έχει τις οικονομικές δυνατό τητες.

„ Σή μερα ο τουρισμό ς αποτελεί ξεχωριστό οικονομικό κλά δο, ιδιαίτερα ανθηρό για πολλές χώ ρες, με
πολυά ριθμες επιχειρή σεις και σχετικά επαγγέλματα.

Μορφές:
1. εσωτερικό ς

2. εξωτερικό ς

Ο τουρισμός στην Ελλάδα – Ωφέλειες:

1. προσοδοφό ρος για την οικονομία - εισαγωγή κεφαλαίου στη χώ ρα

2. οικονομική ενίσχυση των απομακρυσμένων περιοχώ ν της υπαίθρου, ώ στε να ανακό πτεται η αστυφιλία

3. δημιουργού νται έργα υποδομή ς με αφορμή την προσέλευση των τουριστώ ν

4. ευρύ τατη προσφορά εργασίας – καταπολέμηση της ανεργίας

5. ενίσχυση της κοινωνικό τητας των ανθρώ πων (επικοινωνία, επαφή με ά λλους πολιτισμού ς)

6. βελτίωση ποιό τητας ζωή ς των κατοίκων στις τουριστικές περιοχές

7. προβολή του πολιτισμού

8. καλλιέργεια της φιλίας μεταξύ των λαώ ν, φιλία, ειρή νη

Αρνητικές επιπτώσεις:
1.

o στο φυσικό περιβά λλον: καταστρέφεται και αλλοιώ νεται το φυσικό τοπίο, προκαλείται ρύ πανση,
διαταρά σσεται η ισορροπία του οικοσυστή ματος

o στον λαό : αλλοίωση της εθνική ς φυσιογνωμίας από την αποδοχή και επίδραση ξένων πολιτισμικώ ν
στοιχείων

13. ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Αθλητισμό ς είναι η οργανωμένη και μεθοδική προσπά θεια που καταβά λλει ο ά νθρωπος (ατομικά ή ομαδικά )
με σκοπό την εξά σκησή του για την κατά κτηση της νίκης σε αγώ νες και την επίτευξη επιδό σεων, καθώ ς
παρά λληλα καλλιεργεί τις ψυχοπνευματικές του δυνά μεις.

→ Ο αθλητισμό ς στηρίζεται στην ά μιλλα, στο συναγωνισμό και προϋ ποθέτει αντιπά λους και αγώ νες (ενώ η
γυμναστική είναι ά σκηση του σώ ματος με σκοπό τη διατή ρηση και τη βελτίωση της φυσική ς του
κατά στασης).

→ Ο αθλητισμό ς είχε ξεχωριστή θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλή νων και το αθλητικό ιδεώ δες ή ταν βασικό
μέσο για την αγωγή των νέων, ενώ οι αθλητικοί αγώ νες, ιδιαίτερα οι πανελλή νιοι, αποτελού σαν λαμπρό
θεσμό , και κατά τη διά ρκειά τους έπαυαν οι εχθροπραξίες μεταξύ των εμπολέμων.

Αξία:
1. σωματικά οφέλη: τό νωση ευεξίας, διατή ρηση καλή ς υγείας

2. πνευματικά οφέλη: καλλιεργού νται και αξιοποιού νται πολλές πνευματικές λειτουργίες και ιδιό τητες
(αντίληψη, ετοιμό τητα, προσοχή , φαντασία) / η προσπά θεια να ξεπεραστού ν οι ατομικές αδυναμίες οδηγού ν
στην αυτογνωσία

3. ψυχικά οφέλη:δυναμώ νει πολλές αρετές του χαρακτή ρα (βού ληση, αυτοκυριαρχία, επιμονή ,
αγωνιστικό τητα) / αποφορτίζει από την ένταση / περιστέλλει τον ατομικισμό – καλλιεργεί το ομαδικό
πνεύ μα (κοινωνικοποίηση) / ενισχύ ει την ηθική συμπεριφορά (αθλητική δεοντολογία, σεβασμό ς αντιπά λου,
αθλητικό ιδεώ δες)

4. συντελεί στη φιλική προσέγγιση των λαώ ν: «ευγενή ς ά μιλλα» / αίρει τις προκαταλή ψεις και τις φυλετικές
διακρίσεις

► Γενικά συμβά λλει στη διαμό ρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικό τητας.

Αρνητικά φαινόμενα του σύγχρονου αθλητισμού

1. εμπορευματοποίηση (Μ.Μ.Ε., προβολή και διαφή μιση των αθλητώ ν ή των αθλημά των)
2. χρή ση αναβολικώ ν ουσιώ ν (αλλοιώ νεται το πνεύ μα του «ευ αγωνίζεσθαι», δημιουργείται ένα πεδίο
κέρδους και εκμετά λλευσης του αθλητή )

3. επαγγελματική ενασχό ληση με τον αθλητισμό (ποδό σφαιρο, μπά σκετ ή αλλού ): είναι δυνατό να
οδηγή σει σε φαινό μενα αντίθετα με το αθλητικό ιδεώ δες

4. κίνδυνος μαζοποίησης, φανατισμού

 5. τα αθλητικά γεγονό τα χρησιμοποιού νται πολλές φορές για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώ μη
και να απομακρύ νουν τους πολίτες από ά λλα, πιο ουσιαστικά προβλή ματα.

14. ΛΑΪΚΟΤΗΤΑ – ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ
Λαϊκό τητα: (στον χώ ρο της πολιτική ς) η συμμετοχή , η παρουσία του λαού στην έκφραση και ά σκηση και
έλεγχο της εξουσίας. (προϋ πό θεση δημοκρατίας)

Λαϊκισμό ς : η κατ’ επίφαση λαϊκό τητα, ό που δηλ. αναγνωρίζεται τυπικά η συμμετοχή του λαού στην
εξουσία, αλλά στην πραγματικό τητα είναι είτε ανύ παρκτη είτε περιορισμένη. Ο ό ρος χρησιμοποιείται επίσης
ό ταν μιλά με για την επιβολή ενό ς «χαρισματικού » ηγέτη στο λαό , ο οποίος αναδεικνύ εται μέσα από ένα
πρό γραμμα που ικανοποιεί τις λαϊκές διεκδική σεις.

→ Σε πολιτισμικό επίπεδο: εκδηλώ σεις που αναπαριστού ν πλασματικά κά ποια πολιτισμικά πρό τυπα
εκχυδαΐζοντας τα, ενώ υποτίθεται ό τι έχουν σαν στό χο την «αναβά θμιση» του λαού (τέχνη και λαϊκισμό ς /
μαζική κουλτού ρα)

Ιστορική αναδρομή:
 Δημαγωγοί στην Αθηναϊκή δημοκρατία

 Απολυταρχικά καθεστώ τα του 20ού αι. : Φασισμό ς – Ναζισμό ς (ο λαό ς χρησιμοποιή θηκε ως έμβλημα
ιδεολογικό για τις πρά ξεις τους π.χ. το σύ νθημα της ελληνική ς χού ντας: Ελλά ς – Ελλή νων – Χριστιανώ ν)

ΑΙΤΙΑ
Ψυχολογικά
 Η εκμετά λλευση από δημαγωγού ς της ανά γκης του λαού για στή ριξη σ’ έναν ηγέτη

 Η ψυχολογία της μά ζας που κρύ βει αδυναμίες, ό πως η επιδίωξη της κολακείας

 Η αδιαφορία που υπά ρχει σε μεγά λο μέρος του λαού σχετικά με τη δημό σια ζωή

 Οι προσωπικές φιλοδοξίες διά φορων πολιτικώ ν

Πνευματικά Η έλλειψη ουσιαστική ς παιδείας και πνευματική ς καλλιέργειας η οποία στερεί από τον πολίτη
την κριτική ικανό τητα να διακρίνει τους σωστού ς ηγέτες από τους δημαγωγού ς.
Επιτηδευμένη χρή ση γλώ σσας από δημαγωγού ς με στό χο την παραπλά νηση του λαού .

Πολιτικά· Η επιδίωξη χειραγώ γησης του λαού , εφό σον από αυτό ν αντλείται η πολιτική δύ ναμη
· Πολιτικές – κομματικές σκοπιμό τητες

· Η προβληματική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύ ματος που επιτρέπει τη δημαγωγία δίχως
συνέπειες γι’ αυτού ς που την ασκού ν

Κοινωνικά
 Τα διά φορα κοινωνικά προβλή ματα που αυξά νονται και για τα οποία ο λαό ς επιζητά ά μεσες λύ σεις (ανεργία,
βία, οικονομική δυσχέρεια)

 Ο ρό λος των Μ.Μ.Ε.: προβολή / επιβολή ορισμένων ηγετώ ν

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Παραπλά νηση του λαού , ο οποίος τελικά παραγκωνίζεται από τη δημό σια ζωή
 Επιβολή ειδώ λων – προτύ πων ζωή ς (κυρίως στον καλλιτεχνικό και αθλητικό χώ ρο) τα οποία υποτίθεται ό τι
εκφρά ζουν το λαϊκό αίσθημα

Οποιοσδή ποτε προσπαθεί να αφυπνίσει τη λαϊκή συνείδηση παραμερίζεται

Οτιδή ποτε κινείται έξω από τα πλαίσια του λαϊκισμού επικρίνεται ως αντιλαϊκό (π.χ. αν κά ποιος εκφρά σει
την ανά γκη περικοπώ ν των δαπανώ ν σε κά ποιο τομέα)

Επιβά λλεται η υποκουλτού ρα ως λαϊκή κουλτού ρα

Καθετί που αποτελεί γνή σιο λαϊκό στοιχείο γίνεται αντικείμενο εκμετά λλευσης με στό χο το κέρδος

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
1. Ολοκληρωμένη παιδεία, με ανθρωποκεντρικό χαρακτή ρα, που θα διαμορφώ νει πολίτες με σωστή κρίση

2. Προώ θηση και ενθά ρρυνση οποιουδή ποτε στοιχείου που εκφρά ζει τη λαϊκή συνείδηση

3. Οι πνευματικοί ά νθρωποι πρέπει να παίξουν έναν αφυπνιστικό ρό λο συμβά λλοντας και στην εκλαΐκευση της
γνώ σης

4. Ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας, ώ στε να μην προωθού νται οι δημαγωγοί

15. ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ
ΟΡΙΣΜΟΣ : Κλωνοποίηση είναι η αναπαραγωγική διαδικασία πιστώ ν αντιγρά φων μελώ ν ή σώ ματος,
ανθρώ πων ή ζώ ων, σύ μφωνα με τους κανό νες και τους νό μους της Γενετική ς και της Βιοτεχνολογίας. Τα
χαρακτηριστικά τους είναι πανομοιό τυπα με εκείνα του δό τη των κυττά ρων από τα οποία προέκυψε ο
κλώ νος. Η κλωνοποίηση μπορεί να εφαρμοστεί και στην αναπαραγωγή φυτώ ν.

ΕΙΔΗ : α) Αναπαραγωγική κλωνοποίσηση : είναι η δημιουργία πιστού αντιγρά φου ενό ς ζώ ου ή ανθρώ που.
β) Θεραπευτική κλωνοποίηση : προσπαθεί να δημιουργή σει ανταλλακτικά για τους αρρώ στους ,ό ργανα ή
ιστού ς προς αντικατά σταση.

ΘΕΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

1. Με την κλωνοποίηση οργά νων του ανθρώ πινου σώ ματος θα είναι δυνατή η δημιουργία υγιώ ν μελώ ν .

2. Θα προσφέρει σημαντική βοή θεια στην θεραπεία ανίατων μέχρι πρό τινος ασθενειώ ν.(π.χ. καρκίνου,
αρθρίτιδα, σκλή ρυνση κατά πλά κας, διαβή της, πά ρκινσον κ.ά .)

3. Θα χρησιμοποιηθού ν κλωνοποιημένα μοσχεύ ματα σε ασθενείς με χρό νιες παθή σεις.

4. Λύ ση του προβλή ματος της έλλειψης αίματος και αιμοσφαιρίων.

5. Περιορισμό ς της ταχύ τητας γή ρανσης του ανθρώ που.

6. Αύ ξηση του μέσου ό ρου ζωή ς

7. Περιορισμό ς των πειραμά των σε ζώ α και ανθρώ πους.

8. Δημιουργία καλύ τερων ποικιλιώ ν φυτώ ν και ζώ ων.

9. Αύ ξηση της παραγωγικό τητας.

10. Μπορεί να ξαναζωντανέψει ακό μη και νεκρά ζώ α.

11. Γενικό τερα η ορθή και μετρημένη χρή ση της κλωνοποίησης είναι δυνατό να βελτιώ σει πολύ την ποιό τητα
της ανθρώ πινης ζωή ς.

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

1. Η κλωνοποίηση θα οδηγή σει στις μονοκαλλιέργειες ,δηλαδή μιας μό νο ποικιλίας ενό ς φυτού (π.χ. του
βαμβακιού ), που έχουν βέβαια πρό σκαιρα θετικά αποτελέσματα, γιατί θα είναι πιο ευά λωτες και ο κίνδυνος
καταστροφή ς της οικονομίας μιας χώ ρας θα είναι πά ντοτε μεγά λος.

2. Δημιουργείται η εντύ πωση ό τι οι κλωνοποιημένοι ά νθρωποι ανή κουν σε μια ανώ τερη φυλή . Θα
επιδιώ κεται ο γά μος με «επιλεγμένους» συζύ γους.

3. Κίνδυνος εκδή λωσης ρατσισμού σε βά ρος των ανθρώ πινων κλώ νων.

4. Στη θεραπευτική κλωνοποίηση δημιουργείται ένα έμβρυο το οποίο μετά την προσφορά του στον
ασθενή ,θανατώ νεται. Κά τι τέτοιο θεωρείται από πολλού ς εγκληματικό .

5. Γεννιού νται μεγά λα ηθικά ερωτή ματα σχετικά με τα ό ρια της επιστημονική ς ανά πτυξης.

6. Η δημιουργία πανομοιό τυπων ανθρώ πων καταρρίπτει θεολογικές δοξασίες και θέτει ερωτή ματα για το αν
ο ά νθρωπος καταγίνεται με δικαιοδοσίες του Θεού .

7. Η προοπτική της ίασης αθερά πευτων μέχρι πρό τινος ασθενειώ ν ,ίσως προκαλέσει στο σύ γχρονο ά νθρωπο
μια τά ση χαλά ρωσης και καταχρή σεων , διό τι θα θεωρείται σχεδό ν βέβαιο πως με την κλωνοποίηση θα λύ σει
το ενδεχό μενο σοβαρό πρό βλημα υγείας στο μέλλον.

8. Ενδεχομένως τα γενετικά πειρά ματα και η κλωνοποίηση οδηγή σουν στην εμπορευματοποίηση της
ανθρώ πινης ζωή ς .

9. Η προοπτική της εύ κολης από κτησης ενό ς παιδιού ,ό ποτε οι γονείς το επιθυμού ν, ίσως αυξή σει τον αριθμό
των εκτρώ σεων.

10. Παραδοσιακοί θεσμοί και παραδοσιακές αξίες ,ό πως η οικογένεια και ο γά μος , θα διαταραχθού ν ή θα
καταρρεύ σουν, καθώ ς -για παρά δειγμα- δε θα είναι απαραίτητη η συμβίωση και η σεξουαλική επαφή για την
αναπαραγωγή .

11. Συναισθή ματα ,ό πως είναι αυτά της μητρό τητας και της συντροφικό τητας, θα χά σουν ενδεχομένως το
σημερινό νό ημά τους.

16. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ – Η/ Υ
Θετικές επιδράσεις από τη χρήση της Πληροφορικής στην εκπαίδευση
α Η ηλεκτρονική τεχνολογία χρησιμοποιείται με τρεις, κυρίως, τρό πους:
1) για την επεξεργασία κείμενου, που επιτρέπει στους μαθητές να πειραματίζονται με γρά μματα και λέξεις,
να γρά φουν με ελευθερία και να αναπτύ σσουν τις ιδέες τους. Έτσι, βελτιώ νουν τις ορθογραφικές και
εκφραστικές αδυναμίες τους, κατακτού ν τη σημασία των λέξεων σ” ένα ευρύ τερο κείμενο με μία διαδικασία
ευχά ριστη και ενδιαφέρουσα.

2) για την κατασκευή προγραμμά των με τον Η/Υ που δίνει στο μαθητή τη δυνατό τητα να προσεγγίσει και να
επεξεργαστεί συνθέτες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμού ς, να αναπτύ ξει την αφαιρετική του
ικανό τητα με νέους ελκυστικού ς τρό πους.
3) για τη διδασκαλία σχολικώ ν μαθημά των ,που παρέχει στο νέο τη δυνατό τητα να αποκτή σει νέες γνώ σεις
ή να ασκή σει τις ή δη υπά ρχουσες και να εμπεδώ σει δυσνό ητες επιστημονικές θεωρίες. Παρά λληλα, ο
δά σκαλος μπορεί να παρακολουθεί διεξοδικά την πορεία και την πρό οδο του μαθητή .

β) Οι Η/Υ μπορού ν να διαδραματίσουν σημαντικό ρό λο στην ουσιαστική διαχείριση της σχολική ς ζωή ς και
της επικοινωνίας του σχολικού με ά λλα σχολικά περιβά λλοντα αλλά και τον κό σμο εκτό ς σχολείου.

γ) Μέσω του Η/Υ μπορεί να εισχωρή σει σε μεγά λες βιβλιοθή κες, ν” αντλή σει πληροφορίες, να μελετή σει
ά ρθρα, να εχει πρό σβαση στη διεθνή βιβλιογραφία.

δ) Οι Η/Υ. λειτουργώ ντας ως εποπτικό μέσο, περιορίζουν τη μηχανιστική μά θηση, την αποστή θιση|.
Θετικές επιδράσεις στον επαγγελματικό/εργασιακό χώρο
α.Εμφά νιση νέων επαγγελμά των (χειριστες Η/Υ, προγραμματιστες, αναλυτές κ.ά .).

β.Δημιουργία νέας αγορά ς εργασίας και προσφορά ς υπηρεσιώ ν με ποιοτική από δοση.

γ.Οι μικρό υπολογιστές έδωσαν το δικαίωμα για εργασία σε ά τομα με ειδικές ανά γκες (τηλεργασία).

Θετικές επιδράσεις στην οικονομία

α) Καλύ τερη οργά νωση των συναλλαγώ ν. Ελά ττωση του χρό νου συναλλαγώ ν, κατά ργηση του εμποδίου των
γεωγραφικώ ν αποστά σεων. Οι συναλλαγές γίνονται ταχύ τατα σε οποιοδή ποτε μέρος του κό σμου και σε
οποιαδή ποτε συμβατή τρά πεζα.

β)Βελτίωση παραγωγικό τητας (ποσοτική , ποιοτική ).

γ) Αναβά θμιση παρεχό μενων υπηρεσιώ ν στη δημό σια διοίκηση και στις ιδιωτικές επιχειρή σεις.

Θετικές επιδράσεις στην επιστήμη

α). Οι ερευνητές – επιστή μονες χρησιμοποιού ν τους Η/Υ, για να θεμελιώ νουν και τεκμηριώ νουν τα
επιστημονικά του συμπερά σματα.

β) Η πρό σβαση στα τηλεοπτικά δίκτυα ευνοεί την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριώ ν.

γ) Διεύ ρυνση των ορίων της επιστημονική ς έρευνας καθώ ς διευρύ νονται τα επιστημονικά πεδία ,στα οποία
εφαρμό ζονται οι μεγά λες δυνατό τητες των Η/ Υ.

δ) Η πρό γνωση του καιρού , η εξερεύ νηση του διαστή ματος, η ενδοσκό πηση του μικρό κοσμου του κυττά ρου
και η προσομοίωση πολύ πλοκων γεγονό των αύ ξησε τα ό ρια των ανθρώ πινων δυνατοτή των.

ε) Αξιοποίηση τους στη διαγνωστική και προληπτική ιατρική (τηλεϊατρική ).

Θετικές επιδράσεις στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου /στην επικοινωνία

α. Μέσω του διαδικτύ ου διευκολύ νεται η επικοινωνία του ατό μου με ά λλους λαού ς και πολιτισμού ς.

β. Το ά τομο ενημερώ νεται για την τέχνη (κινηματογρά φος, μουσική , θέατρο κ.ά .’).

γ. Διευκολύ νεται η εξ αποστά σεως ανά γνωση εφημερίδων (διαδίκτυο).

δ. Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελού ν μία ελκυστική μορφή ψυχαγωγίας και ά σκησης του πνεύ ματος.

Κίνδυνοι από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών

1. Η χρή ση των υπολογιστώ ν σε ευρεία κλίμακα στους χώ ρους της βιομηχανίας του εμπορίου, της δημό σιας
διοίκησης είχε ως συνεπεία τη μείωση των θέσεων εργασίας.

2. Η διείσδυση της πληροφορική ς σ’ όλους τους τομείς της ανθρώ πινης δραστηριό τητας έκανε εύ κολη την
πρό σβαση και τη διαχείριση πληροφοριώ ν που αφορού ν την ιδιωτική ζωή του ατό μου. Ακό μη και
συστή ματα υψηλή ς ασφαλείας είναι δυνατό να απασφαλιστού ν και να διαρρεύ σουν πληροφορίες
προσωπική ς φύ σης.
3. Περιστέλλεται η κοινωνικό τητα του ατό μου από τη δυνατό τητα που παρέχουν οι νεες τεχνολογίες
πληροφό ρησης και η τηλεματική για τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, τηλεξυπηρέτηση. Εγκλωβισμό ς σε μία
εικονική πραγματικό τητα.

4. Αρνητική επίδραση στη γλώ σσα: α)καθιέρωση συνθηματικού λό γου, β) συρρίκνωση του λό γου εξαιτίας
των γλωσσώ ν προγραμματισμού (basic κ.λπ.).

5. Eθισμό ς του ατό μου στην ευκολία, στην ά νεση, στη μείωση της ενεργητικό τητας και της προσωπική ς
έρευνας.

6. Η χρησιμοποίηση του Η/Υ ως μέσου ψυχαγωγίας μπορεί να καλλιεργή σει την εσωστρέφεια και να
διευρύ νει την εξά ρτηση του από το τεχνολογικό μέσο.

7. Είναι μεγά λος ο κίνδυνος να παρασυρθού ν ανή λικα παιδιά κυρίως από το ευρέως διαδεδομένο στον
κυβερνοχώ ρο πορνογραφικό , ρατσιστικό ή εγκληματικό υλικό ,με αποτέλεσμα να οδηγηθού ν σε παρά νομες
ή εγκληματικές πρά ξεις.

17. ΓΥΝΑΙΚΑ – ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
- Οι απαιτή σεις της σύ γχρονης ζωή ς έχουν επιφέρει αλλαγές και ανακατατά ξεις , με αποτέλεσμα να
φέρουν στο προσκή νιο τη γυναίκα , που πρέπει να αναζητή σει το ρό λο της σ” ένα μέχρι πρό τινος απολύ τως
ανδροκρατού μενο κό σμο. Τα δύ ο φύ λα χρειά στηκε να αναδιαμορφώ σουν τους ρό λους τους.

- Η διατή ρηση ωστό σο των κοινωνικώ ν στερεό τυπων παρά τον επαναπροσδιορισμό του ρό λου των δύ ο
φύ λων προκαλεί συνή θως σημείο αναφορά ς στη σύ γκρουση των σχέσεώ ν τους.

- Η γυναίκα ξέφυγε από τον παραδοσιακό της ρό λο (σπίτι-οικογένεια) και ανέλαβε πρωτοβουλίες:
μπορεί να εργά ζεται και να συμμετέχει ενεργά στον οικονομικό προγραμματισμό της οικογένειας, έχει
ισό τιμο λό γο στην εκπαίδευση των παιδιώ ν , συμμετέχει σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώ σεις , καθώ ς
και στη λή ψη πολιτικώ ν αποφά σεων, αναλαμβά νει ό λο και συχνό τερα διοικητικές και κυβερνητικές θέσεις.
Γενικό τερα ,βελτιώ θηκε η θέση της σε ό λους τους τομείς της κοινωνική ς ζωή ς.

Β. ΑΙΤΙΕΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

-Η πατριαρχική δομή της κοινωνίας (περισσό τερες ευκαιρίες για τον ά νδρα).

-Αυστηρό τητα ηθικώ ν αντιλή ψεων κοινωνίας απέναντι στη γυναίκα.

-Ευθύ νη και χρέος αποκλειστικά της γυναίκας η ανατροφή των παιδιώ ν.

-Εξευτελισμό ς της από τη διαφή μιση και τα έντυπα.

-Ταπείνωση του γυναικείου φύ λου από την επιθετικό τητα και τη βία των ανδρώ ν (ανεκπλή ρωτα,
σεξουαλικά αδιέξοδα κ.λ.π. ανδρώ ν).

-Μεγά λο μέρος γυναικώ ν θεωρεί το γά μο σκοπό ζωή ς.

-Δύ σκολα επιβά λλει τη γνώ μη της (στο κοινοβού λιο, στην επιχείρηση , στην παρέα κ.λπ.).

-Ισχνή η αντιπροσώ πευση της σε συμβού λια, επιτροπές , κοινοβού λια , διεθνείς οργανισμού ς κ.ά .

-Εξαιρέσεις οι γυναίκες που ανέβηκαν ψηλά στην ιεραρχία (Γκά ντι, Θά τσερ κ.λπ.).

-Στην εργασία δεν αντιμετωπίζονται από τους εργοδό τες ισό τιμα με τους ά νδρες.

Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΗΣ
-Δημοκρατική , αντιρατσιστική εκπαίδευση (καθοριστικό ς ο ρό λος του σχολείου από το νηπιαγωγείο -ό χι
διακρίσεις με βά ση το φύ λο των μαθητώ ν).

-Καθοριστικό ς ο ρό λος της οικογένειας (αποφυγή διακρίσεων και στερεοτύ πων από τη μικρή ηλικία μέσα
στο σπίτι).

-Δραστηριοποίηση της ίδιας της γυναίκας σε ό λους τους τομείς (μό ρφωση, εργασία, κοινά ), ώ στε να είναι σε
θέση ακό μη και να διεκδική σει τον ισό τιμο ρό λο της στον κοινωνικό περίγυρο.

-Αντίδραση της ίδιας της γυναίκας στην προσπά θεια εκμετά λλευσης της.

-Τα ΜΜΕ να προβά λλουν την ισό τητα των δύ ο φύ λων, να ενημερώ νουν και να καυτηριά ζουν την
καταπίεση , την κακοποίηση και την υποβά θμισή της στην κοινωνία.

- Να αναγνωριστεί από την πολιτεία η προσφορά της γυναίκας-μητέρας και της γυναίκας-νοικοκυρά ς
έμπρακτα ,με υλική και ηθική επιβρά βευση

-Να εξαλειφθού ν ό λες οι διακρίσεις στους νό μους και να ολοκληρωθεί έτσι και νομικά η εξίσωση των δύ ο
φύ λων.

Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ισό τητα δε σημαίνει ομοιό τητα. Και αυτό που χρειά ζεται δεν είναι μό νο φύ λα να μπορού ν να κά νουν τα ίδια
πρά γματα, αλλά να αντιμετωπίζονται το ίδιο. Φαίνεται ό τι ακό μη έχουμε πολύ δρό μο να διανύ σουμε μέχρι
την πλή ρη εξίσωση. Και σ” αυτή την πορεία πρέπει να συμβά λουν με ενέργειες τους τό σο η πολιτεία ό σο και
τα ά τομα. Και ασφαλώ ς και η ίδια η γυναίκα.

18. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ :Η στροφή προς την αρχαιό τητα κατά την Αναγέννηση (ουμανισμό ς) και η πίστη στην αξία
ανθρώ που. Ο σεβασμό ς των θεμελιωδώ ν δικαιωμά των του ανθρώ που (ελευθερία, αξιοπρέπεια,
προσωπικό τητα), η καλλιέργεια των βασικώ ν ιδιοτή των του, η συμφιλίωση του ανθρώ που με το
συνά νθρωπο (ανθρωπιά ).
ΜΟΡΦΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
-Κλασικό ς της αρχαίας Ελλά δας (καλό ς καγαθό ς πολίτης).

-Αναγεννησιακό ς -ευρωπαϊκό ς (ο πανεπιστή μων ά νθρωπος).

- Σύ γχρονος -ο ά νθρωπος καθαυτή αξία, σκοπό ς, ό χι μέσον.

-Φιλολογικό ς ή εκπαιδευτικό ς – μό ρφωση με βά ση τα κλασικά γρά μματα.

-Κοινωνικό ς ή ηθικό ς -» πίστη στην ιδέα και την αξία του ανθρώ που.

-Χριστιανικό ς / ο θεό ς κέντρο του κό σμου και ο ά νθρωπος εικό να του.

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΑ ΙΔΕΩΔΗ
-Υλικά:Τή ρηση του μέτρου στις ανά γκες και τις απολαύ σεις.
-Πνευματικά: Χρέος η καλλιέργεια της λογική ς και του πνεύ ματος.
-Ηθικά: Ανά πτυξη της ηθική ς συνείδησης και ευθύ νης.
-Κοινωνικά: Εξύ ψωση και ευημερία του κοινωνικού συνό λου.
-Πολιτικά: Πολιτικοποίηση, υπέρβαση εγωιστικώ ν ορμώ ν και τά σεων.
Συναισθηματικά: Ανυστερό βουλη αγά πη προς τον ά νθρωπο (ανθρωπιά ).
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
-Καλλιεργεί, μορφώ νει και εξημερώ νει τον ά νθρωπο.

-Ολοκληρώ νει την προσωπικό τητα του ατό μου.

-Εφοδιά ζει με ατομικές και κοινωνικές αρετές.

-Καλλιεργεί τις ανθρωπιστικές αξίες (ελευθερία, αγά πη, δικαιοσύ νη, αλή θεια, ειρή νη, μό ρφωση, δημοκρατία,
αξιοπρέπεια, ακεραιό τητα, υπευθυνό τητα, ευσυνειδησία, σεβασμό ς κ.τ.ό .).

-Δημιουργεί συνθή κες ανά πτυξης και κοινωνική ς προό δου.

-Ευαισθητοποιεί και εκπολιτίζει τον ά νθρωπο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ
-Ανθρωπιστική παιδεία και αγωγή , μελέτη κλασικώ ν.

-Αποδοκιμασία και ά ρνηση της απά νθρωπης συμπεριφορά ς.

-Αναγνώ ριση της προσωπικό τητας και αξιοπρέπειας του συνανθρώ που.

- Διαρκή ς αγωνιστική προσπά θεια στην καθημερινή ζωή .

- Πίστη στις ανθρωπιστικές και συναισθηματικές αξίες.

-Αγώ νας για προστασία του φυσικού περιβά λλοντος.

-Αντίδραση στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμά των.

-Σεβασμό ς της παρά δοσης και κουλτού ρας κά θε λαού .

19. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ :Ο ό ρος εθνικισμό ς , που προέρχεται από το ό νομα εθνικό ς ,το οποίο ανά μεσα στις ά λλες σημασίες
που είχε αποκτή σει από την αρχαιό τητα ακό μη και τη σημασία του ειδωλολά τρη, σημαίνει την παθολογική
προσή λωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώ δη και ό ταν ακό μη αυτά πραγματώ νονται σε βά ρος ά λλων εθνώ ν.
Χωρίζει έτσι ,τα έθνη σε ανώ τερα και κατώ τερα και δηλώ νει τις επεκτατικές προθέσεις. Συνώ νυμο του
εθνικισμού είναι ο σοβινισμό ς. Ο ό ρος δεν πρέπει να συγχέεται με τον εθνισμό που δηλώ νει τον αγνό
πατριωτισμό , τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ό τι ανή κει κανείς σε κά ποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό
αίσθημα που πηγά ζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώ ρισμα του εθνισμού είναι η προσή λωση στα ιδεώ δη ενό ς
έθνους ,χωρίς, ωστό σο, να περιφρονού νται ως υποδεέστερα τα ά λλα έθνη. Δεν παρουσιά ζει επεκτατικές
τά σεις ,διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική . Δε διαιρεί τους λαού ς ,αλλά τους ενώ νει.
Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ – ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
• Μεταπολεμική Ευρώπη (1950-1990): ύ φεση εθνικισμού , συμβίωση λαώ ν-εθνώ ν, περίοδος συμμαχιώ ν και
ψυχρού πολέμου, με ελά χιστα αυτονομιστικά κινή ματα (Β. Ιρλανδία-Αγγλία, Βά σκοι-Ισπανοί).
• Πρόσφατη αφύπνιση ευρωπαϊκού εθνικισμού:
-Διαμελισμό ς ενωμένης Γιουγκοσλαβίας και εμφύ λιος πό λεμος.
- Διά σπαση Σοβιετική ς Ένωσης και εθνικιστικές συγκρού σεις.

- Αποσχιστικές τά σεις στην Κεντρική Ευρώ πη (Τσεχία, Σλοβακία, Β. Ιταλία).

-Ρατσιστικές επιθέσεις κατά των ξένων στη Γερμανία.

-Αναταραχές και απειλή γενική ς ανά φλεξης στα Βαλκά νια.

-Ένταση στις σχέσεις γειτονικώ ν χωρώ ν (Ελλά δα-Αλβανία, Σκό πια, Τουρκία).

Β. ΑΙΤΙΑ ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

1. Σκοπιμότητες
- Οικονομικά συμφέροντα μεγά λων κρατώ ν και ισχυρώ ν ομά δων.
- Εκμετά λλευση και διαιώ νιση κοινωνικώ ν διαφορώ ν.

-Ικανοποίηση ιμπεριαλιστικώ ν τά σεων και επιδιώ ξεων.

-Πολιτική προσπά θεια αποπροσανατολισμού ομά δων και λαώ ν.

-Μέσο επίλυσης προβλημά των (ανεργία, βιομηχανία ό πλων, εμπορικές ζώ νες).

2. Ψυχολογικά
- θρησκευτικοί και ιδεολογικοί φανατισμοί.
-Ομαδικά συμπλέγματα ανωτερό τητας ή κατωτερό τητας.

-Σκό πιμη και κατευθυνό μενη προπαγά νδα κά θε μορφή ς.

- Αλαζονεία της δύ ναμης, της προό δου, της υπεροχή ς.

3. Ιστορικά
- Ιστορικές εκκρεμό τητες γειτονικώ ν κυρίως λαώ ν.
-Πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές (τοπικιστικό πνεύ μα).

-Διαχρονική αδυναμία κατανό ησης εθνικώ ν ιδιαιτεροτή των.

Γ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ

-Ανθρώ πινες απώ λειες από πολεμικές συρρά ξεις και εμφύ λιες διαμά χες.
-Οικονομικές (καταστροφή της οικονομίας)

- Πνευματική οπισθοδρό μηση (δογματισμό ς, προγονοπληξία).

-Ηθική στασιμό τητα (σοβινισμό ς, ρατσισμό ς, φανατισμό ς, μισαλλοδοξία).

-Διατά ραξη εθνική ς και κοινωνική ς ειρή νης, εντά σεις, πό λεμοι.

- Σπατά λη πολύ τιμου εθνικού δυναμικού (έμψυχου και ά ψυχου).

- Κίνδυνοι συρρά ξεων και εξαφά νισης των μικρώ ν και αδύ νατων λαώ ν ή εθνικώ ν ομά δων.

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ
Η αξία που έχει ο πατριωτισμός για ένα λαό
 προσδιορίζει την εθνική ταυτό τητα που είναι σημαντική για τη συνοχή του συνό λου. Καθορίζει μια
πολιτιστική ομοιογένεια που μας διαφοροποιεί δημιουργικά από τους ά λλους λαού ς.

 η συνείδηση της ιστορικό τητας προσφέρει την αίσθηση της αυτοπεποίθησης στα μέλη της κοινό τητας με
συνακό λουθη την ασφά λεια που προκύ πτει από

τη γνώ ση του κοινού παρελθό ντος. Παρά λληλα ενεργοποιεί την αίσθηση τουσκοπού , της συνέχειας και
προβά λλει προοπτικές για το μέλλον

 ικανοποιεί την ανά γκη του ανή κειν, τη συλλογικό τητα και διευκολύ νει τις

κοινωνικές συναλλαγές με βά ση την εμπιστοσύ νη και την αλληλεγγύ η που

αναπτύ σσονται ανά μεσα στα μέλη μιας εθνική ς ομά δας

 προτά σσει το κοινό καλό με αντίστοιχες αξίες που δημιουργεί. Ενεργοποιεί το δυναμικό μιας χώ ρας
περιορίζοντας την αυθαιρεσία του ατομικού

συμφέροντος

 λειτουργεί ως σημείο αναφορά ς για τα μέλη του συνό λου (και για τη νέα γενιά ) που είναι καθοριστικό
γεγονό ς σε συνθή κες παγκοσμιοποίησης ,ό πως οι σημερινές

 προσφέρει ιδανικά απορρίπτοντας την υλιστική προσέγγιση του

καταναλωτισμού

 στρέφει την προσοχή μας στον πλού το του παρελθό ντος ξεφεύ γοντας από την υπεραπλουστευτική
κυριαρχία του προσωρινού και του εφή μερου που

επιβά λλουν οι σύ γχρονες κοινωνίες

· ωστό σο ο πατριωτισμό ς δεν να αλλοιώ νεται παρά γοντας συντηρητικού ς και εθνικιστικού ς μύ θους
γεννώ ντας στερεό τυπα ρατσιστικά εναντίον ά λλων λαώ ν και να καθηλώ νεται σε απλοϊκά σχή ματα που
αρνού νται την εξέλιξη στο ό νομα μιαςυποτιθέμενης «εθνική ς καθαρό τητας»

20. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
1. ΕΝΝΟΙΑ
Είναι η αβίαστη έκφραση της βού λησης του ατό μου, χωρίς να παρεμποδίζεται το αντίστοιχο δικαίωμα των
ά λλων. Βασικό της γνώ ρισμα είναι η σχετικό τητα της: η ελευθερία του ενό ς σταματά εκεί που αρχίζει του
ά λλου.

2. ΜΟΡΦΕΣ
α) Εθνική ελευθερία: Είναι η μορφή εκείνη ελευθερίας κατά την οποία ένα έθνος διατηρεί την ανεξαρτησία
του, δηλαδή είναι σε θέση να καθορίζει αυτό βουλα, χωρίς εξαναγκασμό και πίεση, την εσωτερική και
εξωτερική του πολιτική .
6) Φυσική ή ζωτική ελευθερία: Σημαίνει την αποδέσμευση του ανθρώ που από παρά γοντες που του
προκαλού ν πό νο ή ενό χληση, και την ά σκηση της φυσική ς λειτουργίας να συμπεριφέρεται ό πως επιθυμεί.
Πηγά ζει από την ικανοποίηση των βιολογικώ ν του αναγκώ ν, ό πως η τροφή , η ανά παυση, η ά νεση, η
ενδυμασία κ.ά .
γ) Ηθική ελευθερία: Είναι η απαλλαγή από τα πά θη και τις αδυναμίες μας, η αποδέσμευση από τον ίδιο μας
τον εαυτό .
δ) Ατομικές ελευθερίες: Είναι τα δικαιώ ματα που έχει κά θε ά τομο που βρίσκεται μέσα σε μια χώ ρα, είτε
είναι πολίτης του κρά τους αυτή ς είτε ό χι. Στις ατομικές ελευθερίες υπά γονται το δικαίωμα ζωή ς, η ελευθερία
λό γου, η προσωπική ελευθερία κ.ά .
ε) Πολιτικές ελευθερίες: Είναι οι ελευθερίες που έχουν μό νο οι πολίτες ενό ς κρά τους. Συνή θως λέγονται
πολιτικά δικαιώ ματα και περιλαμβά νουν το δικαίωμα του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι κ. ά .
στ) Ελευθερία βουλήσεως: Είναι η ελευθερία εκλογή ς των αποφά σεων μας. Ενώ των προηγουμένων
μορφώ ν ελευθερίας την έλλειψη την αισθανό μαστε, δε συμβαίνει το ίδιο και με την ελευθερία της βού λησης.
Το ό τι παίρνουμε μια συγκεκριμένη από φαση δε σημαίνει ό τι τού το είναι αποτέλεσμα της δική ς μας
βού λησης. Είναι δυνατό κά ποιος εξωτερικό ς παρά γοντας να μας επηρέασε και να καθό ρισε τη λή ψη της
από φασης μας, υποστηρίζουν οι αρνητές της ελευθερίας αυτή ς. Αυτό ό μως δεν το αντιλαμβανό μαστε πά ντα,
γι” αυτό και η ελευθερία αυτή , που κείται στη βά ση των ά λλων επιμέρους ελευθεριώ ν, είναι ασυνείδητη.
Είναι από τις μορφές εκείνες που απασχό λησε πολύ την επιστημονική σκέψη και δέχτηκε διαμετρικά
αντίθετες ερμηνείες.
3. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Πολύ συχνά γίνεται λό γος για τη σημασία της ελευθερίας. Είναι ίσως το αγαθό που δέχτηκε τους
περισσό τερους επαίνους και θεωρή θηκε η προϋ πό θεση των πά ντων. Η ελευθερία δεν είναι μέσο. Αρχικά
είναι σκοπό ς. Όλες οι προσπά θειες του ανθρώ που εκεί κατατείνουν: πως δηλαδή να απελευθερωθεί απ”
οτιδή ποτε την καταπιέζει. Όλη η ζωή του ανθρώ που είναι ένας αγώ νας για την κατά κτηση και διατή ρηση
της ελευθερίας του. Αγωνίζεται εναντίον του περιβά λλοντος, φυσικού και κοινωνικού , για να απελευθερωθεί
από τις πιέσεις που προέρχονται απ” αυτό .Η ελευθερία ως σταθερό πλαίσιο δρά σης (εθνική , πολιτική ,
ατομική ) είναι προϋ πό θεση για κά θε πρό οδο του ανθρώ που.

α) Ελευθερία και οικονομική πρόοδος: Οι οικονομικές δραστηριό τητες του ανθρώ που, που του
επιτρέπουν να αντιμετωπίζει τις υλικές του ανά γκες, είναι αποδοτικό τερες ό ταν είναι ελεύ θερος. Το ά τομο
που μπορεί να εκλέγει με δική του πρωτοβουλία την επαγγελματική του κατεύ θυνση και να δρα χωρίς
καταναγκασμό και πίεση, αξιοποιεί πληρέστερα τις ικανό τητες του, αποδίδει περισσό τερο και συνεπώ ς
αναπτύ σσεται οικονομικά .
β) Ελευθερία και πνευματική πρόοδος: Ελευθερία και πνευματική πρό οδος είναι δύ ο έννοιες πολύ στενά
δεμένες μεταξύ τους. Η μια αποτελεί προϋ πό θεση της ά λλης.
Η πνευματική πρό οδος και καλλιέργεια δεν επιτυγχά νονται, ό ταν η προσπά θεια που καταβά λλεται από το
ά τομο για την ανά πτυξη ό λων των πνευματικώ ν και ψυχικώ ν ικανοτή των του κατευθύ νεται και επιβά λλεται
από εξωτερικού ς παρά γοντες. Η έλλειψη εξαναγκασμού και ελέγχου, ο ελεύ θερος στοχασμό ς είναι
απαραίτητες προϋ ποθέσεις της πνευματική ς καλλιέργειας.

γ) Ελευθερία και ηθική πρόοδος: Η ελευθερία αποτελεί τον πυρή να της ηθική ς ζωή ς του ανθρώ που.
δ) Ελευθερία και πολιτισμός: Όλη η ζωή του ανθρώ που —είπαμε παραπά νω— έχει ένα μοναδικό σκοπό :
την από κτηση και διατή ρηση της ελευθερίας του. Το αποτέλεσμα του αγώ να του αυτού είναι ο πολιτισμό ς
(τεχνικό ς και πνευματικό ς). Η πείνα, το κρύ ο, οι δυσκολίες της ζωή ς, η ά γνοια κ.ά . είναι σημεία έλλειψης της
ελευθερίας. Στην προσπά θεια του να καλύ ψει τις ελλείψεις αυτές ο ά νθρωπος δημιού ργησε την τεχνική και
την οικονομία, την επιστή μη και την τέχνη, την ηθική και τη θρησκεία. Όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία,
που είναι αποτέλεσμα των συνεχώ ν προσπαθειώ ν του για την κατά κτηση της ελευθερίας του, είναι σταθμοί
και μέσα της ελευθερίας του.
21. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
ΟΡΙΣΜΟΙ
Οικολογία:Η επιστή μη που ασχολείται με την προστασία και την ισορροπία της φύ σης καθώ ς και την
εναρμό νιση της φύ σης και του ανθρώ που.
Περιβάλλον:Το σύ νολο των γεωγραφικώ ν, φυσικώ ν και κοινωνικώ ν συνθηκώ ν μέσα στις οποίες γεννιέται,
ζει και αναπτύ σσεται ένα ά τομο.
ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
-Φυσικό περιβά λλον (έδαφος, θά λασσα, κλίμα, γεωγραφική θέση).

-Κοινωνικό περιβά λλον (οικογένεια, κοινωνία, πολιτεία, εκκλησία, σχολείο).

-Πολιτιστικό περιβά λλον (παραδό σεις, ή θη-έθιμα, καλλιτεχνική ζωή και δημιουργία).

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
-Υλικές -» πηγή ζωή ς, προσφορά πρώ των υλώ ν.

-Αισθητικές -» ομορφιά , αγαλλίαση, από λαυση, ηρεμία ψυχική .

- Πνευματικές – πηγή έμπνευσης, στοχασμού , δημιουργίας.

- Κοινωνικές -» αγωγή , συμπεριφορά , διαμό ρφωση προσωπικό τητας.

- Πολιτικές -» οργά νωση, ιεραρχία, αρχές και κανό νες.

- Πολιτισμικές – ψυχαγωγία, καλλιτεχνική δραστηριό τητα.

- Φιλοσοφικές -» τά ξη, αρμονία, νομοτέλεια, υπαρξιακή αγωνία.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΦΥΣΗΣ

-Υπερεκμετά λλευση φυσικώ ν πηγώ ν και πό ρων.

-Βιομηχανικά από βλητα και τεχνολογική πρό οδος.

-Ρύ πανση της θά λασσας και του αέρα, χημικές ουσίες.

-Ηχορύ πανση και ά ναρχη δό μηση.

-Λύ ματα, απορρίμματα, φυτοφά ρμακα, εντομοκτό να.

-Παρεμβά σεις στη χλωρίδα και την πανίδα.

-Διατά ραξη της οικολογική ς ισορροπίας.

-Εντατικοποίηση καλλιεργειώ ν και παραγωγή ς.

-Καταστροφή δασώ ν, εκχερσώ σεις, πυρκαγιές, οικοπεδοποίηση.

-Υπερπληθυσμό ς, υπερκατανά λωση, υποκουλτού ρα.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Πολιτική προστασίας περιβά λλοντος.

-Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας περιβά λλοντος.

-Καταγραφή και ορθολογική χρή ση φυσικού πλού του.

-Οργά νωση περιβαλλοντική ς εκπαίδευσης.

-Ανά πτυξη οικολογική ς συνείδησης πολιτώ ν.

Ποιες είναι οι ωφέλειες από την επικοινωνία

του ανθρώπου με τη φύση;
α) Η φύση είναι πηγή σωματικής και ψυχικής υγείας, γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:
— αναζωογονεί τον οργανισμό του.
— διατηρεί και ανανεώ νει τη σωματική του ευρωστία.

— ξεκουρά ζει το μυαλό του και χαλαρώ νει τα νεύ ρα του.

— απομακρύ νεται από το γρή γορο και εντατικό ρυθμό της ζωή ς στην πό λη.

— νιώ θει ευδιά θετος και χαρού μενος ξένοιαστος και αυθό ρμητος.

— εξασφαλίζει σωματική υγεία και ψυχική ηρεμία.

— επιθυμεί έντονα και νιώ θει την ανά γκη να επιστρέψει στις πρώ τες

του ρίζες (δηλαδή στη φύ ση),

β) Η φύση είναι πηγή πλούτου, γιατί:

— είναι η βά ση της ατομική ς και της εθνική ς οικονομίας.

— είναι τροφό ς και μητέρα του ανθρώ που.

— προσφέρει στον ά νθρωπο ό λα τα αγαθά της (τροφές, πρώ τες ύ λες,

νερό , αέρα, ή λιο),

γ) Η φύση είναι πηγή επιστημονικής έρευνας, γιατί:

— κεντρίζει την περιέργεια του ανθρώ που και τον πό θο του να λύ σει τα μυστή ρια της.

— αποκαλύ πτει τους φυσικού ς νό μους της.

— θεμελιώ νει τις φυσικές επιστή μες και αναπτύ σσει την τεχνική .

— κά νει τον ά νθρωπο ερευνητή και επιστή μονα, δραστή ριο και εφευρετικό .

— ανανεώ νει τις πνευματικές δυνά μεις του ανθρώ που.

— οδηγεί τον ά νθρωπο στην εύ ρεση της επιστημονική ς αλή θειας,

δ) Η φύση είναι πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα:
— προκαλού ν θαυμασμό και δέος στην ψυχή · του καλλιτέχνη.

— αφυπνίζουν στον ά νθρωπο το αίσθημα του ωραίου.

— αναπτύ σσουν τα καλαισθητικά συναισθή ματα του ανθρώ που.

— εμπνέουν στον ά νθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενό τητα και
την ποικιλία.

— τροφοδοτού ν τη δημιουργική φαντασία και κεντρίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία του ανθρώ που.

— πλουτίζουν τη σφαίρα των ανθρώ πινων γνώ σεων.

— διευρύ νουν τον ορίζοντα των φιλοσοφικώ ν θεωριώ ν.

— γίνονται πηγή της τέχνης και της ηθική ς,

ε) Η φύση διδάσκει στον άνθρωπο:

— την αγά πη για το ωραίο και το αληθινό .

— το θαυμασμό , την περιέργεια και την φιλομά θεια.

— την τά ξη και την αρμονία, την ποικιλία και τη συμμετρία.

— την εργατικό τητα και τη δραστηριό τητα.

— τη δικαιοσύ νη και την εντιμό τητα.

— την πρό νοια και την αποταμίευση.

— το στοχασμό και τον ορθολογισμό .

— την εγκρά τεια και την αυτοκυριαρχία.

— το πά θος της ελευθερίας και τη χαρά της δημιουργίας.

στ) Η φύση εννοεί τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου,

γιατί ο ά νθρωπος κοντά στη φύ ση:

— επικοινωνεί πιο εύ κολα με τους συνανθρώ πους του.

—δεν έχει το ά γχος και τις νευρώ σεις, που προκαλεί ο σύ γχρονος τεχνικό ς πολιτισμό ς.

— εξασφαλίζει πνευματική διαύ γεια, ψυχική γαλή νη και ηρεμία.

— απαλλά σσεται απ” τη ρουτίνα της καθημερινή ς ζωή ς.

— γίνεται εύ ρωστος και ή ρεμος, αυθό ρμητος και ειλικρινή ς, πρό σχαρος και ευδιά θετος, φυσιολά τρης και
ευσυγκίνητος, συναισθηματικό ς και φιλά νθρωπος, καταδεκτικό ς και φιλό ξενος, λιτοδίαιτος και απλοϊκό ς,
εργατικό ς και έντιμος, δραστή ριος και ενθουσιώ δης, επινοητικό ς και εύ στροφος, λογικό ς και προσεκτικό ς.

Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες της καταστροφής,

της μόλυνσηςκαι της ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος;
1. Οι εμπρησμοί αποτεφρώ νουν τα δά ση. Χωρίς τα δά ση μειώ νεται το οξυγό νο, καταστρέφεται η φυσική
ομορφιά , χά νεται η πηγή της υγείας και του πλού του.

2. Η μό λυνση του πό σιμου νερού και του αέρα καταστρέφει τη ζωή του ανθρώ που.

3. Η μό λυνση της ατμό σφαιρας από τις καμινά δες των εργοστασίων και τα καυσαέρια των αυτοκινή των
κά νει προβληματική τη ζωή των κατοίκων των μεγαλουπό λεων.

4. Η ρύ πανση των ποταμώ ν, των λιμνώ ν και των θαλασσώ ν σκοτώ νει τα ψά ρια και ά λλα υδρό βια ζώ α. Η
υγεία του ανθρώ που που έρχεται σε επαφή με το μολυσμένο υγρό στοιχείο, κινδυνεύ ει.
 5. Τα καυσαέρια των αυτοκινή των αφαιρού ν το οξυγό νο από τους κατοίκους των τσιμεντένιων πό λεων.

6. Το νέφος, που είναι τακτικό ς επισκέπτης πά νω απ” τα κεφά λια των Αθηναίων, περιέχει μονοξείδιο του
ά νθρακα, ό ζο, διοξείδιο του θείου, κυκλικού ς υδρογονά νθρακες, οξείδια του αζώ του.

7. Η ραδιενέργεια που αποδεσμεύ εται με τις πυρηνικές δοκιμές και τα ατυχή ματα στα πυρηνικά εργοστά σια
προσβά λλει τα κύ τταρα του ανθρώ που, προκαλεί αρρώ στιες (καρκίνο, λευχαιμία…), μολύ νει απέραντες
περιοχές, δηλητηριά ζει τα τρό φιμα.

8. Η καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας μειώ νει αισθητά τις φυσικές και τις ζωικές τροφές.

9. Οι πετρελαιοκηλίδες από τα ναυά για των τά νκερ νεκρώ νουν κά θε ζωή στις θά λασσες που θα πέσουν.

10. Η ηχορύ πανση προσβά λλει το νευρικό σύ στημα του ανθρώ που.

11. Η αφισοκό λληση και τα πολιτικά συνθή ματα ρυπαίνουν και υποβαθμίζουν το περιβά λλον.

12. Η μό λυνση και η ρύ πανση παραμορφώ νουν και δολοφονού ν το φυσικό περιβά λλον.

Πώς θα διατηρηθεί η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος

και του ανθρώπινου πληθυσμού;
Η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος και του ανθρώπινου πληθυσμού θα διατηρηθεί:
— αν χρησιμοποιού νται ή πιες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια).

— αν απαγορεύ ονται οι ρυπογό νες ουσίες.

— αν τοποθετού νται φίλτρα στις βιομηχανίες.

— αν ελέγχονται τα καυσαέρια των αυτοκινή των.

— αν γίνεται βιολογικό ς καθαρισμό ς των οικιακώ ν λυμά των και των αποβλή των από τις βιομηχανίες.

— αν τιμωρού νται παραδειγματικά οι εμπρηστές των δασώ ν.

— αν γίνονται αναδασώ σεις μετά τις πυρκαγιές των δασώ ν.

— αν γίνει οικογενειακό ς προγραμματισμό ς.

— αν καλλιεργείται η γη με σύ γχρονα τεχνικά μέσα.

— αν αξιοποιού νται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κά θε χώ ρας.

22. ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Η αγά πη των κατοίκων της υπαίθρου προς τα αστικά κέντρα και η τά ση μετακίνησης και
εγκατά στασης τους στις πό λεις προς αναζή τηση καλύ τερης τύ χης με αποτέλεσμα την αλματώ δη αύ ξηση του
πληθυσμού των πό λεων.
ΑΙΤΙΑ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ
 Εκβιομηχά νιση γεωργίας, μηχανικές καλλιέργειες -» ανεργία υπαίθρου

 Ανά πτυξη βιομηχανίας – βιοτεχνίας στις πό λεις -» ανά γκη εργατικώ ν χεριώ ν.
 Ανασφά λεια αγροτική ς παραγωγή ς (θεομηνίες – χαμηλές τιμές).

 Δύ σκολη ζωή υπαίθρου – καλύ τερη διαβίωση στην πό λη.

 Οικονομική και κοινωνική ανά πτυξη αστικώ ν κέντρων.

 Κρατική εγκατά λειψη της υπαίθρου (περίθαλψη, παιδεία, ποιό τητα ζωή ς).

 Διοικητική συγκέντρωση υπηρεσιώ ν στα αστικά κέντρα.

 Δυνατό τητες αναζή τησης ευκαιριώ ν και επαγγελματική ς αποκατά στασης·

 Καλύ τερη παιδεία, υγεία, ψυχαγωγία, αξιοποίηση ελεύ θερου χρό νου.

 Επιθυμία ελεύ θερης και ανεξά ρτητης ζωή ς – κλειστή ζωή υπαίθρου.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ
 Εγκατά λειψη και ερή μωση της υπαίθρου, μείωση αγροτική ς παραγωγή ς.

 Οικολογικά προβλή ματα (λεηλασία φύ σης, μό λυνση, από βλητα, νέφος).

 Υπερσυγκέντρωση πληθυσμώ ν, μαζοποίηση, ανωνυμία, απρό σωπες σχέσεις, μοναξιά .

 Εξοντωτικό ς ρυθμό ς ζωή ς, μείωση ελεύ θερου χρό νου. .

 Πολιτιστική αλλοτρίωση, υποβά θμιση παραδό σεων, εθίμων, εθνική ς ταυτό τητας.

 Αύ ξηση επιθετικό τητας, ανταγωνισμού , βίας, εγκληματικό τητας.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Διοικητική αποκέντρωση.

 Κίνητρα για ανά πτυξη της υπαίθρου.

 Οικονομική – βιομηχανική αποκέντρωση.

 Ενίσχυση παιδείας, περίθαλψης, ασφά λειας υπαίθρου.

 Βελτίωση επικοινωνίας – συγκοινωνίας υπαίθρου – πό λεων.

 Εξειδικευμένη και προγραμματισμένη αξιοποίηση επαρχίας.

23. ΗΘΙΚΗ-ΣΕΒΑΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΙ
Ηθική: Οι αρχές και οι κανό νες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά και τις πρά ξεις ενό ς ατό μου, οι ηθικοί νό μοι,
η ηθική συνείδηση.
Ηθικότητα: Η ηθική τά ξη που επικρατεί στον κό σμο, αλλά και η ιδιό τητα του ηθικού , η συμμό ρφωση
δηλαδή του ατό μου στους ηθικού ς κανό νες.
Σεβασμός: Το συναίσθημα που προκαλείται από την αναγνώ ριση μιας ηθική ς ή πνευματική ς αξίας σ’ ένα
πρό σωπο ή σ’ ένα ιδανικό .
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΗΘΙΚΗΣ
 Συγκυριακή (ανά λογη με κοινωνία – εποχή ).

 Υποκειμενική (την επιλέγει ο καθένας).

 Συνεχή ς (χωρίς μεταπτώ σεις).

 Ομοιό μορφη (χωρίς εξαιρέσεις).

 Αντικειμενική (κοινωνική ηθική ).

ΕΙΔΗ ΗΘΙΚΗΣ
 Φιλοσοφική (επιστημονική ).

 Χριστιανική (θρησκευτική ).

 Κοινωνική (εθιμική ).

 Επαγγελματική (αίσθημα ευθύ νης).

 Πολιτική (σύ στημα αρχώ ν).

ΣΗΜΑΣΙΑ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ

 Προσανατολίζουν προς το αγαθό .

 Οριοθετού ν τη συμπεριφορά .

 θεμελιώ νουν την ομαλή συμβίωση.

 Εξευγενίζουν τον ά νθρωπο.

 Χαλιναγωγού ν τα πά θη.

 Κατοχυρώ νουν τη δικαιοσύ νη.

 Προκαλού ν τον αλληλοσεβασμό .

 Προά γουν τον πολιτισμό .

ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ
 Διασφαλίζει τις ηθικές αξίες.

 Αναγνωρίζει και προά γει την αρετή .

 Δημιουργεί ελεύ θερες προσωπικό τητες.

 Αναπτύ σσει την ηθική συμπεριφορά .

 Βελτιώ νει το πολιτιστικό επίπεδο.

 Δημιουργεί αρμονικές σχέσεις.

 Εξανθρωπίζει ά νθρωπο και πολιτισμό .

ΑΙΤΙΑ ΗΘΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

 Υλιστική αντίληψη του κό σμου.

 Υποβά θμιση αρχώ ν και αξιώ ν.

 Άμβλυνση αισθή ματος καθή κοντος.

 Σύ γχυση και αβεβαιό τητα.

 Ρευστό τητα και μεταλλαγές.

 Ποικιλία σκέψεων και αντιλή ψεων.

ΑΙΤΙΑ ΑΣΕΒΕΙΑΣ
 Κρίση, μεταβολή των αξιώ ν.

 Καχυποψία και εύ κολη κριτική .

 Υποβά θμιση των ανθρωπιστικώ ν αξιώ ν.

 Εμπορευματοποίηση των ανθρώ πινων σχέσεων.

 Χαλά ρωση φορέων αγωγή ς.

 Τά ση ισοπέδωσης και απλοποίησης.

24. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
1. Οικονομικός παράγοντας:
 Η οικονομική ανά πτυξη κυρίως των μεταπολεμικώ ν χρό νων

έκανε την κατοικία πιο ά νετη ·

 επέκτεινε τα μέσα συγκοινωνίας και· επικοινωνίας ·

 ανέπτυξε τον τουρισμό

 ίδρυσε σχολεία και ευαγή ιδρύ ματα ·

 ανέβασε το μορφωτικό επίπεδο των λαώ ν ·

 εξά λειψε εστίες μό λυνσης και ασθενειώ ν ·

 διπλασίασε το ό ριο ζωή ς (πριν το Δεύ τερο Παγκό σμιο Πό λεμο ο μέσος ό ρος ζωή ς ή ταν 35 χρό νια, ενώ
σή μερα είναι 78 χρό νια).

2. Τέχνη:
 Με την τέχνη ο σύ γχρονος ά νθρωπος λυτρώ νεται από τα πά θη του ·
 ικανοποιεί πνευματικές και -ψυχικές του ανά γκες ·

 ομορφαίνει τη ζωή του και την κά νει καλύ τερη από ό ,τι είναι.

3. Ελεύθερος χρόνος:
 με την ψυχαγωγία απαλύ νει την αγωνία και το καθημερινό του ά γχος κι έτσι γεύ εται λίγη πρό σκαιρη χαρά ·

 ασχολείται με αθλοπαιδιές και με πολιτιστικές εκδηλώ σεις ·

 θέτει τις βά σεις της ολοκλή ρωσης του-

 ξεκουρά ζεται με την εναλλαγή εντυπώ σεων και δραστηριοτή των.

4. Κατοικία:
 εξυπηρετεί κυρίως τις υλικές του ανά γκες-

 ικανοποιεί τις επιθυμίες και τις απαιτή σεις του ·

 εναρμονίζει τις επιθυμίες του με τις σύ γχρονες απαιτή σεις για ποιό τητα ζωή ς.

5. Εργασία:
 Σή μερα η εργασία δεν είναι επίμοχθη ό πως στο παρελθό ν.

 Η τεχνολογία ά λλαξε τη μορφή της εργασίας, επέβαλε την εξειδίκευση.

 Η αύ ξηση της παραγωγή ς και η βελτίωση της ποιό τητας των προϊό ντων ανέβασε το βιοτικό επίπεδο.

6. Μόρφωση:
 Με τη μό ρφωση ο σημερινό ς ά νθρωπος έχει πρό σβαση στα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά αγαθά της εποχή ς
μας· .

 ολοκληρώ νει την προσωπικό τητά του ·

 ολοκληρώ νεται πνευματικά και ηθικά ·

 εξανθρωπίζεται και γίνεται τέλειος πολίτης.

8. Τεχνολογία:
 Η σύ γχρονη τεχνολογία ανέβασε το βιοτικό επίπεδο,

 εκμηδένισε τις αποστά σεις,

 μείωσε τις ώ ρες εργασίας και

 αύ ξησε τον ελεύ θερο χρό νο του σύ γχρονου ανθρώ που.

Ποιοι παράγοντες επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής

του συγχρόνου ανθρώπου;
Ι. Η υπεραφθονία υλικώ ν αγαθώ ν οδή γησε σε πνευματική νωθρό τητα, στην κοινωνική αδιαφορία και στον
ψυχικό μαρασμό .
 2. Στό χοι του σύ γχρονου ανθρώ που είναι: η υλική πρό οδος, ο ωφελιμισμό ς, το συμφέρον, η από κτηση
«χρή σιμων» γνώ σεων, η πρό σκαιρη από λαυση.

3. Στην εποχή μας οι ποιοτικές αξίες της ζωή ς εκτοπίζονται από τις ποσοτικές.

4. Σή μερα κυριαρχεί το σύ νθημα: «Ο ά νθρωπος για την πρό οδο και ό χι η πρό οδος για τον ά νθρωπο».

5. Οι συνθή κες ζωή ς στα μεγά λα αστικά κέντρα των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρώ ν είναι απά νθρωπες,,
γιατί παρατηρείται σ’ αυτά : ρύ πανση του περιβά λλοντος, κυκλοφοριακή συμφό ρηση, οικιστική αναρχία,
ανθυγιεινή διαβίωση των κατοίκων, αύ ξηση εγκληματικό τητας και ναρκωτικώ ν.

6. Η σύ γχρονη πολυκατοικία δημιουργεί προβλή ματα απομό νωσης, ανωνυμίας, επικοινωνίας, ά γχους.
Μεταβά λλει τους ενοίκους της σε δεσμώ τες. Φυλακίζει τα παιδιά . Τυποποιεί τη ζωή και καλλιεργεί την τά ση
της φυγή ς.

7. Το κυνή γι της ποσό τητας εκμηδένισε τον ελεύ θερο χρό νο, κατέστρεψε το φυσικό περιβά λλον.

8. Ο ανταγωνισμό ς των εξοπλισμώ ν δηλητηριά ζει τις σχέσεις των λαώ ν, οδηγεί τα σύ γχρονα κρά τη σε
οικονομικό μαρασμό και γενικά δημιουργεί το φό βο για έναν πυρηνικό αφανισμό .

9. Ή υποκουλτού ρα έγινε υποκατά στατο της πνευματική ς δημιουργίας και έκφρασης.

10. Η .καταναλωτική μανία που κατακλύ ζει σή μερα τις αναπτυγμένες χώ ρες επηρεά ζει τις ανθρώ πινες
σχέσεις.

11. Τα μεγά λα αστικά κό μματα πολλώ ν βιομηχανικά αναπτυγμένων κρατώ ν βά ζουν στα κεντρικά τους
συνθή ματα την ποιό τητα ζωή ς, γιατί ο υπερκαταναλωτισμό ς εμποδίζει τους ανθρώ πους να βρουν μια
ποιό τητα ζωή ς που θα καθορίσει τις ανθρώ πινες σχέσεις.

12. Το οικονομικό κύ κλωμα επηρεά ζει, διαμορφώ νει και παραμορφώ νει τις οικογενειακές σχέσεις.

13. Η καταναλωτική κοινωνία επηρεά ζει το σύ γχρονο ά νθρωπο τό σο ώ στε τον κατευθύ νει μέσω των
διαφημίσεων.

14. Η εμπορευματοποίηση κά θε δημιουργίας στέρησε από τον ά νθρωπο τη χαρά της δημιουργίας.

15 Ο ατομικισμό ς και ο ά κρατος ευδαιμονισμό ς κυριαρχού ν στην εποχή μας και υπό σχονται τη «γη της
επαγγελίας», ενώ η πείνα σκιά ζει τις χώ ρες του Τρίτου Κό σμου.

Πιστεύετε ότι η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη έφερε και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής;
Πρώτη άποψη:
 Η μεγά λη οικονομική ανά πτυξη έφερε τη βελτίωση της ποιό τητας της ζωή ς, γιατί:

 ά λλαξε τη ζωή του σύ γχρονου ανθρώ που ·

 ανέβασε το βιοτικό επίπεδο των λαώ ν ·

 γέμισε τις αγορές των βιομηχανικά αναπτυγμένων λαώ ν με καταναλωτικά αγαθά ·

 αντιμετώ πισε πιο αποτελεσματικά το πρό βλημα της υγείας ·

 εξά λειψε τον αναλφαβητισμό και ανέβασε το πνευματικό επίπεδο των λαώ ν ·
 περιό ρισε στις πό λεις τη μό λυνση του περιβά λλοντος ·

 δημιού ργησε ανεκτές συνθή κες εργασίας·

 απελευθέρωσε τον ά νθρωπο από τους εξαναγκασμού ς του φυσικού περιβά λλοντος ·

 μείωσε το χρό νο εργασίας ·

 . μείωσε τις αποστά σεις που χώ ριζαν τους ανθρώ πους.

Δεύτερη άποψη:
Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη δεν έφερε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, γιατί:
 στα μεγά λα αστικά κέντρα γεννή θηκε η τρομοκρατία, γιγαντώ θηκε η βία, εξαπλώ θηκαν τα ναρκωτικά ,
κυριά ρχησε ο φό βος και η ανασφά λεια, έπληξε τους κατοίκους η πλή ξη, η μοναξιά , η ανία·

 ο υπερκαταναλωτισμό ς στέρησε την ελευθερία των κατοίκων των μεγαλουπό λεων και τους έκανε δού λους
των διαρκώ ς αυξανό μενων αναγκώ ν τους ·

 αμφισβητή θηκαν και σχεδό ν εξαφανίστηκαν οι παραδοσιακές θρησκευτικές, ιδεολογικές, πολιτικές, εθνικές
και ηθικές αξίες·

 οι καλλιτεχνικές αναζητή σεις κορέστηκαν με τυποποιημένα πολιτιστικά υποπροϊό ντα ·

 καλλιεργή θηκε η τά ση φυγή ς από τα μεγά λα αστικά κέντρα ·

 αποκό πηκαν οι μεγαλουπό λεις από τη φύ ση, η οποία αλό γιστα λεηλατή θηκε και παραμορφώ θηκε ·

 με την αστικοποίηση του πληθυσμού δημιουργή θηκαν ά θλιες εργατικές συνοικίες και παρασιτικά
επαγγέλματα ·

 διευρύ νθηκε το χά σμα ανά μεσα στις πλού σιες και στις φτωχές τά ξεις·

 κυριά ρχησαν στις μεγαλουπό λεις οι κερδοσκό ποι, οι πλαστογρά φοι, οι εκμεταλλευτές, οι τρομοκρά τες, οι
βιαστές, οι ληστές, οι έμποροι ναρκωτικώ ν.

Τρίτη άποψη:
Σύγκριση των δύο απόψεων:
 Στις μεγαλουπό λεις ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο, λό γω της μεγά λης οικονομική ς ανά πτυξης, χωρίς ό μως να
βελτιωθεί η ποιό τητα της ζωή ς

 η τεχνολογική πρό οδος έλυσε πολλά προβλή ματα, αλλά και δημιού ργησε περισσό τερα (μετέβαλε τον
ά νθρωπο σε καταναλωτικό ον, αφαίρεσε την ποιό τητα της ζωή ς από το σύ γχρονο αστό ) ·

 ο σημερινό ς ά νθρωπος τρέχει για να κερδίσει περισσό τερα χρή ματα, τα οποία γρή γορα εξανεμίζονται από
τον πολλαπλασιασμό των αναγκώ ν του ·

 μέσα στη σύ γχυση του ο σημερινό ς ά νθρωπος γκρεμίζει ιδέες και ιδανικά , γίνεται φανατικό ς, δογματικό ς και
αναρχικό ς, βρίσκει διέξοδο στους τεχνητού ς παραδείσους, δηλαδή στα ναρκωτικά , τη μά στιγα της εποχή ς
μας
 εξαιτίας της απληστίας του εξαφά νισε τα δά ση, ανέτρεψε την οικολογική ισορροπία, αύ ξησε το ά γχος του με
το γρή γορο ρυθμό ζωή ς, ανέτρεψε την ψυχική του ισορροπία με την ηχορύ πανση·

 ικανοποιώ ντας σχεδό ν ό λες τις βιοτικές και βιολογικές του ανά γκες, νιώ θει ανία, μονοτονία, εσωτερικό κενό
·

 ανέβηκε σε υλικές κατακτή σεις, αλλ’ έχασε τον ηθικό του προσανατολισμό ·

 διαψεύ στηκε στις ελπίδες του για ποιό τητα ζωή ς, γιατί στηρίχτηκε μό νο στην οικονομική ανά πτυξη ·

 επομένως δε βελτίωσε την ποιό τητα της ζωή ς του με τη μεγά λη οικονομική του ανά πτυξη ·

 απά ντησε ποσοτικά στο πρό βλημα της ζωή ς του ·

 μέσα από την ποσό τητα αναζητεί την ποιό τητα της ζωή ς του.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τον σύγχρονου ανθρώπου;
Πρέπει:
 να γεφυρωθεί το χά σμα μεταξύ του πνευματικού και του τεχνικού πολιτισμού

 να εξασφαλίσει το κρά τος στους πολίτες ανέσεις, ελεύ θερο χρό νο, ψυχαγωγία, μό ρφωση, ανεκτές συνθή κες
εργασίας, ικανοποιητικού ς μισθού ς·

 να συνεργαστεί ο πολίτης με την πολιτεία ·

 να συμφιλιωθεί το κρά τος με τον πολίτη ·

 να συμβαδίζει η ά νοδος του βιοτικού επιπέδου με τη βελτίωση της ποιό τητας της καθημερινή ς ζωή ς ·

 να πά ρουν οι ηθικές αξίες την πραγματική τους θέση στην καθημερινή ζωή ·

 να επικρατή σει το αίτημα του σύ γχρονου ανθρώ που: «Ναι στην ποιό τητα της ζωή ς, ό χι στην ποσό τητα της
παραγωγή ς» ·

 να πά ψει να υπολογίζει ο σημερινό ς ά νθρωπος την επιτυχία του μό νο από τους εντυπωσιακού ς αριθμού ς της
παραγωγή ς ·

 να συμβαδίζει ο δείχτης της οικονομική ς προό δου με το δείχτη της πνευματική ς και ηθική ς ωρίμανσης των
λαώ ν ·

 να ανέβει η πνευματική και πολιτιστική στά θμη των λαώ ν.

25. ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ορισμός : Σύ μφωνα με το λεξικό των Τεγό πουλου-Φυτρά κη «Τρομοκρατία είναι :
α) η επικρά τηση με τον τρό μο, β) η διακυβέρνηση με σκληρά και βίαια μέσα, γ) η χρησιμοποίηση βίας ή και
απειλώ ν βίας ιδιαίτερα για πολιτικού ς σκοπού ς.
Η διεθνή ς τρομοκρατία εξαπλώ νεται πλέον σε πολλές χώ ρες σε ολό κληρο σχεδό ν τον κό σμο. Οι μεγά λες
διεθνείς τρομοκρατικές οργανώ σεις συνεργά ζονται με τοπικές με στό χο μεγά λα τρομοκρατικά χτυπή ματα ,
με σκοπό η ανασφά λεια και ο τρό μος να εξαπλωθεί σε ολό κληρο τον πλανή τη.
Εκδηλώσεις του φαινομένου :
 Βομβιστικές επιθέσεις σε δημό σια και μη κρατικά κτίρια.
 Επιθέσεις αυτοκτονίας σε πολυσύ χναστα σημεία πό λεων , ναού ς , στρατό πεδα ,με σκοπό να υπά ρξουν πολλά
θύ ματα.

 Βομβιστικές επιθέσεις σε Μέσα Μαζική ς Μεταφορά ς.

 Δολοφονίες και απαγωγές πολιτικώ ν και οικονομικώ ν παραγό ντων.

 Διασπορά προκηρύ ξεων και ειδή σεων στα Μέσα Μαζική ς Πληροφό ρησης για επικείμενο χτύ πημα.

 Απειλητικά τηλεφωνή ματα σε εφημερίδες, περιοδικά , τηλεοπτικού ς και ραδιοφωνικού ς σταθμού ς .

Αίτια
 Η επιβολή δια της βίας πολιτικώ ν θέσεων .

 Ο επηρεασμό ς πολιτικώ ν εξελίξεων

 Η φτώ χεια και η ανέχεια που πλή ττει ό λο τον τρίτο κό σμο.

 Ο θρησκευτικό ς φανατισμό ς που ωθεί στην τιμωρία των «απίστων».

 Τα οικονομικά συμφέροντα .

 Ο έλεγχος και η εκμετά λλευση των πλουτοπαραγωγικώ ν πηγώ ν των χωρώ ν του τρίτου κό σμου ,από τις
μεγά λες δυνά μεις του κό σμου (Η.Π.Α, Χώ ρες της Ε.Ε. κ.ά )

 Η αδικία σε βά ρος των μουσουλμανικώ ν λαώ ν.

 Η υπεροπτική στά ση των μεγά λων δυνά μεων απέναντι στους φτωχού ς λαού ς.

 Οι τερά στιες κοινωνικές ανισό τητες ανά μεσα σε κοινωνικές ομά δες της ίδιας χώ ρας.

 Η μακροχρό νια καταπίεση των πολλώ ν από τους λίγους.

 Η «επιδρομή » πολυεθνικώ ν εταιρειώ ν στις χώ ρες του τρίτου κό σμου που απομυζού ν το εργατικό δυναμικό
τους.

 Η χρηματοδό τηση τρομοκρατικώ ν ομά δων και οργανώ σεων για την επίτευξη πολιτικώ ν και οικονομικώ ν
στό χων από διεθνείς παρά γοντες.

 Η επικρά τηση φονταμενταλιστικώ ν και φανατικώ ν από ψεων και ιδεώ ν σε χώ ρες μουσουλμανικές κυρίως.

 Η ελλιπή ς κατανό ηση των ιδιαιτεροτή των και του πολιτισμού των αραβικώ ν και ασιατικώ ν χωρώ ν από
μέρους των χωρώ ν του Δυτικού Πολιτισμού .

 Το έλλειμμα της Δημοκρατίας που ακό μη διακρίνει πολλές χώ ρες του πλανή τη.

 Οι συνωμοσίες Μυστικώ ν Υπηρεσιώ ν και κρατώ ν μεγά λων δυνά μεων για τη δημιουργία κλίματος
τρομοκρατίας με σκοπό τη χειραγώ γηση των πολιτώ ν (προβοκά τσια) και την επιβολή μέτρων προστασίας
και ασφά λειας.

Μέτρα Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας

 Ο διεθνή ς διά λογος για την επίλυση παγκό σμιων προβλημά των.

 Η ενδυνά μωση της Δημοκρατίας σε ό λες τις χώ ρες – κρά τη του πλανή τη.

 Η ά μβλυνση των κοινωνικώ ν ανισοτή των.

 Η καταπολέμηση της φτώ χειας και της ανέχειας στα φτωχά κρά τη του πλανή τη.

 Η ανακατανομή του παγκό σμιου πλού του, για τον περιορισμό του αισθή ματος της αδικίας .

 Η εκμετά λλευση των πλουτοπαραγωγικώ ν πηγώ ν από τις χώ ρες που τις διαθέτουν.

 Η κατανό ηση και ο σεβασμό ς των ιδιαιτεροτή των και των πολιτισμικώ ν διαφορώ ν.

 Η διά δοση της παιδείας και των ανθρωπιστικώ ν αξιώ ν.

 Ο έλεγχος της διά θεσης ό πλων και εκρηκτικώ ν.

 Η επικρά τηση της παγκό σμιας ειρή νης.

26. ΒΙΑ – ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ- ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΒΙΑ
Ποια είναι τα αίτια της βίας;
 η κρίση των θεσμώ ν και των ηθικώ ν αξιώ ν ·

 η τά ση για εύ κολο πλουτισμό ·

 η κοινωνική αδικία ·

 η ανεργία και η φτώ χεια ·

 η διά δοση των ναρκωτικώ ν ·

 η θεοποίηση της βίας από την τηλεό ραση και τον κινηματογρά φο-

 οι οικονομικοί ανταγωνισμοί·

 τα πολιτικά πά θη ·

 ο κλονισμό ς της σύ γχρονης οικογένειας ·

 η έλλειψη κά θε ηθικού φραγμού ·

 η έλλειψη ιδανικώ ν.

Πώς μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί η βία;

 να επιβά λλονται αυστηρές ποινές ·

 να συνεργά ζονται τα κρά τη για την πρό ληψη και την πά ταξη της βίας·
 να εντείνουν τις προσπά θειες τους το σχολείο και η πολιτεία στην ανθρωποκεντρική διά πλαση των νέων ·

 να δοθού ν στους νέους ευκαιρίες για δημιουργική αξιοποίηση του ελεύ θερου χρό νου τους ·

 να καταπολεμηθεί η ανεργία των νέων ·

 να δοθού ν σ’ ό λους τους νέους ίσες ευκαιρίες ανά πτυξης σε ό λους τους τομείς δραστηριό τητας ·

 να επιλυθού ν τα κοινωνικά προβλή ματα από το κρά τος ·

 να καταπολεμηθεί η διά δοση ναρκωτικώ ν ·

 να εφαρμό σει η πολιτεία μια κοινωνική πολιτική (ίσες ευκαιρίες εργασίας, μό ρφωσης, διασκέδασης.,.).

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ – ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Δογματισμός: Η αδιά λλακτη υποστή ριξη μιας γνώ μης, αρχή ς ή αξιώ ματος χωρίς καμιά αιτιολό γηση ή
από δειξη και χωρίς διά θεση για διά λογο, αμφισβή τηση και κριτική .
Φανατισμό ς: Η υπερβολική προσή λωση και υποστή ριξη κά ποιας πίστης, αρχή ς, ιδέας και η από ρριψη με
πά θος και υστερία κά θε αντίθετης θέσης και ά ποψης.

ΜΟΡΦΕΣ – ΕΙΔΗ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

 θρησκευτικό ς – θρησκομανία, θρησκοληψία.

 Εθνικό ς – σοβινισμό ς, εθνικισμό ς.

 Φυλετικό ς ρατσισμό ς.

 Ιδεολογικό ς δογματισμό ς.

 Επιστημονικό ς -» μονομέρεια πνευματική .

 Αθλητικό ς -» χουλιγκανισμό ς.

ΑΙΤΙΑ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ
 Ημιμά θεια, απαιδευσία.

 Έλλειψη αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης.

 Απουσία ολοκληρωμένης προσωπικό τητας.

 Ιδεοληψία, αυθεντία, ιδεολογική σύ γχυση.

 Κακή αγωγή .

 Προπαγά νδα πολιτικώ ν, θρησκευτικώ ν κ.ά . κέντρων.

 Υπερβολικό ενδιαφέρον και προσκό λληση σε κά τι.

 Τύ πος, δημαγωγοί, μηχανισμοί προτύ πων.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ – ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΥ

 Αδυναμία αναζή τησης της αλή θειας.

 Αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, πνευματική στασιμό τητα.

 Μίσος, εμπά θεια, σκληρό τητα (συναισθηματική ακαμψία).

 Βία, επιθετικό τητα, καταστροφή (αντικοινωνική συμπεριφορά ).

 Υπονό μευση κοινωνική ς ηρεμίας, δημοκρατίας, ειρή νης,

 Ατομικό ς εξευτελισμό ς, ταπείνωση, περιθωριοποίηση,

 Δημιουργική δύ ναμη επιδίωξης και-πραγματοποίησης ηθικώ ν σκοπώ ν (υπερά σπιση πατρίδας, ελευθερίας,
δημοκρατίας, ειρή νης, ιδανικώ ν, αξιώ ν).

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

 Παιδεία, αγωγή , καλλιέργεια, ευρύ τητα πνεύ ματος.

 Συνεργασία, διά λογος, μετριοπά θεια, συμβιβασμό ς.

 Καλλιέργεια αρετώ ν: ευθύ νη, σωφροσύ νη, αυτοκυριαρχία, αυτοκριτική .

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΘΕΜΑ : Στις μέρες μας ο φανατισμό ς κυριαρχεί στις περισσό τερες εκδηλώ σεις της ζωή ς. Έχει μά λιστα
επηρεά σει τη σκέψη και τη συμπεριφορά ενό ς μεγά λου μέρους της νεολαίας. Να διερευνή σετε τα αίτια και
τις συνέπειες του φαινομένου και να προτείνετε τρό πους για τον περιορισμό του προβλή ματος.
Εκδηλώσεις φανατισμού – περιγραφή
Στον αθλητισμό (χουλιγκανισμό ς).

Στην πολιτική (κομματισμό ς, οπαδοποίηση).

Στη θρησκεία (αιρέσεις, προσηλυτισμό ς, διωγμοί).

Στις κοινωνικές σχέσεις (αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, ρατσισμό ς).

Στις διακρατικές σχέσεις (εθνικισμό ς, σοβινισμό ς, συγκρού σεις).

Στην τέχνη-ψυχαγωγία (εμπά θεια, μαζική υστερία κ.λπ.).

Αίτια
Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ – ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ
Η ψυχοσύ νθεση ορισμένων ατό μων.

Ο νεανικό ς ενθουσιασμό ς – η ανά γκη εκτό νωσης.

Η τά ση για διά κριση, υπεροχή , αυτεπιβεβαίωση.

Η αφέλεια και υπερβολή κυρίως των νέων και αμαθώ ν.

Β. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ – ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ
Πολιτικά (πολιτικό ς αυταρχισμό ς, προπαγά νδα, χειραγώ γηση).
Κοινωνικά (κοινωνικές αδικίες, ανισό τητες, καταπίεση).

Παιδαγωγικά (αγωγή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας, πρό τυπα ΜΜΕ).

Σκοπιμό τητες και συμφέροντα ισχυρώ ν, ανταγωνισμοί κά θε είδους.

Συνέπειες
Ατομικές (απομό νωση, στιγματισμό ς, παρανομίες, προσωπικές αποτυχίες),

Πολιτικές (υποβά θμιση δημοκρατίας, εντά σεις, πό λωση, διχασμό ς).

Κοινωνικές (αδυναμία συνεργασίας – σχέσεων, αντικοινωνική συμπεριφορά ),

Ηθικές (διά βρωση προσωπικό τητας, ανυπαρξία αρχώ ν – ιδανικώ ν – ηθικού βίου).

Υλικές (εκδηλώ σεις βίας, βανδαλισμοί, καταστροφές, οικονομική αποτυχία),

Ψυχολογικές (οργή , εχθρό τητα, μισαλλοδοξία, ανασφά λεια, φό βος κ.ά .).

θετικές: αυταπά ρνηση και ηρωισμό ς για επίτευξη στό χων ηθικώ ν και κοινωφελώ ν.

Αντιμετώπιση
Α. Πρό ληψη: κατά λληλη αγωγή – εξυγίανση σύ γχρονης ζωή ς σε κά θε τομέα, κοινωνική στοργή – δημιουργική
αξιοποίηση δυνατοτή των και ελεύ θερου χρό νου.

Β. Καταστολή : περιορισμοί, ποινές, περιθωριοποίηση, έλεγχοι.

Γ. Προσωπική : προσπά θεια ορθολογική ς συμπεριφορά ς από κά θε ά τομο.

Κατευθυντήρια ιδέα -» ανάπτυξη διαγράμματος

1. Αποσπασματική αναφορά αιτίων – συνεπειώ ν – λύ σεων -ελλιπές περιεχό μενο.

2. Ισό τιμη ανά πτυξη ό λων των κατηγοριώ ν (αιτίων – συνεπειώ ν – λύ σεων) χωρίς ιερά ρχηση και αξιολό γηση
– τυπική σύ νδεση, δυσκολία στα επιχειρή ματα.

3. Διαλεκτική ανά λυση (αιτίων – συνεπειώ ν – λύ σεων) με ιερά ρχηση και αξιολό γηση.

Έμφαση σε μια ή περισσό τερες κατηγορίες αιτίων – συνεπειώ ν – λύ σεων -ενδιαφέρουσα και δημιουργική
ανά λυση.

27. ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Ορισμός : Ρατσισμό ς ονομά ζεται η μεροληπτική αντιμετώ πιση εις Βά ρος ατό μων, ομά δων, φυλώ ν. Είναι
σύ μφυτος με μισά νθρωπες ιδέες, και στο πλαίσιο του ά τομα και ομά δες ανπμετωπίζονται βά σει
προκαταλή ψεων, τα ά τομα εξομοιώ νονται και ισοπεδώ νονται οι ιδιαιτερό τητες τους. Το φαινό μενο του
ρατσισμού ά πτεται κοινωνικώ ν προκαταλή ψεων και στερεοτύ πων. Έτσι, παρά το γεγονό ς ό τι σή μερα
επιστημονικά η θεωρία του ρατσισμού έχει καταρριφθεί, οι ρατσιστικές θέσεις εξακολουθού ν να
διακηρύ σσονται έντονα. Αν και ό λες οι κοινωνίες και οι φυλές έχουν να επιδείξουν κά ποιες ρατσιστικές
εκδηλώ σεις, ωστό σο κά ποιες, λό γω πολιτιστικού επιπέδου, πρό σκεινται φιλικά σε διαφορετικού ς
πολιτισμού ς και συνυπά ρχουν με αυτού ς.
Είδη ρατσισμού
1) Ο φυλετικός ρατσισμός :διακηρύ σσει την ανωτερό τητα μιας φυλή ς σε σχέση με κά ποια ά λλη ή με το
σύ νολο των ά λλων φυλώ ν. Π.χ. η διακή ρυξη της πίστης ό τι η Άρεια φυλή που προσπά θησε να εδραιώ σει η
ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ ,είναι ανώ τερη από την εβραϊκή ,τη μαύ ρη, τη φυλή των Τσιγγά νων κ.λ.π.
2) Ο κοινωνικός ρατσισμός : διακηρύ σσει την ανωτερό τητα μιας κοινωνική ς ομά δας σε σχέση με κά ποια
ά λλη . Στο στό χαστρο του κοινωνικού ρατσισμού βρίσκονται θρησκευτικές μειονό τητες , ομοφυλό φιλοι,
ά νθρωποι με ειδικές ανά γκες , φορείς ανίατων ασθενειώ ν , πολίτες κατώ τερων κοινωνικώ ν (οικονομικώ ν )
τά ξεων , νέοι με ακραίο τρό πο συμπεριφορά ς ή ένδυσης , κ.ά .
Αίτια του φαινομένου
1) Ο έμφυτος ανθρώ πινος εγωισμό ς που οδηγεί πολλού ς στην ανά δειξη των στοιχείων εκείνων ου
προβά λλουν τη διαφορετικό τητά του.

2) Τα οξυμμένα κοινωνικά προβλή ματα ,ό πως είναι η ανεργία , η φτώ χεια και η ανέχεια.

3) Τα οικονομικά και πολιτικά προβλή ματα που τροφοδοτού ν τις κοινωνικές ανισό τητες.

4) Τα κά θε μορφή ς συμφέροντα και η επιθυμία ατό μων και λαώ ν να επιβληθού ν στους ά λλους , με σκοπό
την από κτηση «εξουσίας» ή την εδραίωση της «εξουσίας» που ή δη κατέχουν.

5) Ο βαθμό ς επιρροή ς των θρησκευτικώ ν δοξασιώ ν στο τρό πο σκέψης των ανθρώ πων ,μπορεί να οδηγή σει
σε θρησκευτική μισαλλοδοξία και θρησκευτικό πό λεμο.

6) Η έλλειψη παιδείας ,που υποβοηθά την προκατά ληψη ,τη μισαλλοδοξία και το συντηρητισμό .

7) Η κρίση των αξιώ ν και η απουσία ανθρωπιστικώ ν οραμά των .

8) Οι γενικευμένες παγκό σμιες ανακατατά ξεις που δεν χωνεύ ονται από τους λαού ς με υγιή τρό πο.

9) Τα Μ.Μ.Ε. που προβά λλουν πρό τυπα και στερεό τυπα ,τα οποία καλλιεργού ν τον εθνικισμό και τη
μισαλλοδοξία.

10) Η καλλιέργεια του εθνικισμού μέσα από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύ στημα.

Συνέπειες του ρατσισμού

1) Τα ά τομα και οι λαοί αποδέχονται σκοταδιστικές και μισαλλό δοξες από ψεις και υποδουλώ νονται σε
προκαταλή ψεις και στερεό τυπα.

2) Αναπτύ σσονται μισά νθρωπα συναισθή ματα.

3) Περιθωριοποιού νται ά τομα και κοινωνικές ομά δες .

4) Αυξά νεται η βία και η εγκληματικό τητα.

5) Οι λαοί οδηγού νται σε πολέμους και χά νουν την κοινωνική ειρή νη και ισορροπία.

6) Περιορίζεται η πολιτιστική ανά πτυξη των λαώ ν.

7) Καταπιέζονται μειονό τητες και οικονομικοί μετανά στες και πρό σφυγες.

8) Καταλύ εται η έννοια της Δημοκρατίας .

9) Οι λαοί περιχαρακώ νονται πολιτιστικά .

 Προτάσεις για τον περιορισμό του ρατσισμού
1) Επέμβαση των διεθνώ ν οργανισμώ ν ,με σκοπό την ευαισθητοποίηση της παγκό σμιας κοινή ς γνώ μης.

2) Κινητοποίηση της πνευματική ς ηγεσίας των λαώ ν για την πά ταξη της μισαλλοδοξίας και των
προκαταλή ψεων.

3) Ανά πτυξη της ανθρωπιστική ς παιδείας και η καθιέρωση ειδικώ ν μαθημά των για την ανοχή της
διαφορετικό τητας ό λων των ατό μων και των λαώ ν.

4) Η προβολή από τα Μ.Μ.Ε προγραμμά των, ντοκυμαντέρ , συζητή σεων κ.ά . που θα ευαισθητοποιού ν τους
πολίτες για τα προβλή ματα που δημιουργεί στις σχέσεις ανά μεσα στους ανθρώ πους οι ρατσιστικές από ψεις
και δοξασίες .

5) Οι κρατικές καμπά νιες για την ενημέρωση των πολιτώ ν και την ανά πτυξη της κριτική ς σκέψης τους.

28. ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ/ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΩΦΕΛΕΙΕΣ
 ενημερώ νουν το σύ γχρονο ά νθρωπο γρή γορα για ό ,τι γίνεται και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή του
κό σμου-

 μεταβιβά ζουν απευθείας στο ακροατή ριο τους – οπτικά ή ακουστικά ή και με τους δυο τρό πους — διά φορα
μηνύ ματα ·

 ικανοποιού ν τις ποικίλες σημερινές ανά γκες ·

 εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστά σεις ·

 επηρεά ζουν την κοινή γνώ μη (με διαφημίσεις) ·

 καθρεφτίζουν και αναπαρά γουν την πραγματικό τητα ·

 μορφώ νουν, ενημερώ νουν, ψυχαγωγού ν, προβληματίζουν τους ανθρώ πους και μά λιστα τους νέους ·

 . βοηθού ν τους σύ γχρονους ανθρώ πους να απολαύ σουν ό λα τα υλικά και πνευματικά επιτεύ γματα του
σύ γχρονου πολιτισμού .

ΒΛΑΒΕΣ
 πολλές φορές βομβαρδίζουν το σύ γχρονο ά νθρωπο με πρά ξεις βίας και εγκληματικό τητας ·

 διαστρεβλώ νουν την κοινωνική πραγματικό τητα ·

 ηρωοποιού ν εγκληματίες κι έτσι συντελού ν στην εξά πλωση του εγκλή ματος·

 βλά πτουν την ευθυκρισία των πολιτώ ν ·

 χρησιμοποιού νται από τους δικτά τορες, οι οποίοι μ’ αυτά αλλοιώ νουν και διαστρεβλώ νουν την αλή θεια ·

 αλλοτριώ νουν συνειδή σεις με το βομβαρδισμό των πληροφοριώ ν ·

 καλλιεργού ν το συναίσθημα ό τι «ο δυνατό ς μό νο θα επιζή σει» ·

 υπονομεύ ουν τη δημοκρατία, την ειρή νη, τη συνεργασία ατό μων και λαώ ν ·

 ταπεινώ νουν την αξία «ά νθρωπος», γιατί προβά λλουν την αξία «χρή μα»·

 συγκλονίζουν την κοινή γνώ μη προβά λλοντας πρά ξεις βίας, καταστροφή ς, εγκληματικό τητας·

 καθιστού ν το σύ γχρονο ά νθρωπο ανίκανο να αντιδρά σει στα κοινωνικά πρό τυπα που προβά λλονται (από
την τηλεό ραση, το ραδιό φωνο ή τον Τύ πο)

 καθιστού ν τις μά ζες λεία στις εγκληματικές παρορμή σεις ·

29. ΤΕΧΝΗ
Ορισμός : Η ικανό τητα αισθητική ς συγκίνησης με την εκτέλεση έργων που πραγματεύ ονται την ιδέα του
ωραίου και του καλού , (Δ. Δημητρά κου. Μέγα Λεξικό ό λης της ελληνική ς γλώ σσης).
Η έκφραση του καλού και του ωραίου μέσα από τα δημιουργή ματα του ανθρώ που. (Λεξικό βασικώ ν
εννοιώ ν, Διαμαντό πουλος).

Η εξωτερίκευση των δεδομένων της εμπειρίας με μορφή η οποία βασίζεται στο συναισθηματικό , ψυχικό και
πνευματικό κό σμο του δημιουργού .

Ετυμολογία :Η λέξη παρά γεται από τον αό ριστο β’ του ρή ματος τίκτω » γεννώ , (έτεκον), μεταφορικά :
δημιουργώ , παρά γω έργο.
Είδη τέχνης
α) Λογοτεχνία – πεζό ς λό γος/ ποίηση

β) Κινητικές -μουσική / κινηματογρά φος /θέατρο /χορό ς

γ) Εικαστικές -» γλυπτική /αρχιτεκτονική /ζωγραφική

Χαρακτηριστικά τέχνης – Προσδιορισμός του όρου

 Για να αποτελέσει μια δημιουργία έργο τέχνης, πρέπει οπωσδή ποτε να διεγείρει αισθητικά τη συνείδηση, να
έχει αισθητική αξία. να εκφρά ζει το ωραίο. Όμως. Λεν πρέπει να νομίσουμε ό τι το ωραίο αυτό έχει να κά νει
με τη φυσιογνωμία και μό νο των πραγμά των. Η τέχνη δεν «φρά ζει τα ωραία πρά γματα. αλλά ωραία τα
πρά γματα. Κι ό ταν λέμε ωραίο στην τέχνη, εννοού με ό τι αποδίδει την -ψυχή και το πνεύ μα, ό χι μό νο τη
μορφή των ό ντων. Μιλά με λοιπό ν για το εσωτερικά ό μορφο.

 θα πρέπει ακό μη να αποτελεί πηγαία έκφραση του εσωτερικού κό σμου του δημιουργού , έκφραση της
αγωνίας, της λαχτά ρας, του πό θου και του πά θους του. Η τέχνη είναι μια αστείρευτη προσπά θεια
μετά γγισης των συναισθημά των του καλλιτέχνη στους ά λλους. Όταν απουσιά ζει αυτή η έκφραση, τό τε
λείπει και η τέχνη. Τό τε έχουμε τεχνική ίσως, εμπό ριο καμιά φορά , στρά τευση σε φθηνά συμφέροντα
ά λλοτε, ό χι ό μως και τέχνη. Ας φανταστού με κά ποιον που με ακρίβεια και μαεστρία κό βει και καρφώ νει
μερικά κομμά τια ξύ λα για να κατασκευά σει μια καρέκλα προκειμένου να καλύ ψει μια ανά γκη του. Αυτό ς
«κά νει» τεχνική . Κι αν την πουλή σει, τό τε κά νει εμπό ριο. Αν ό μως φιλοτεχνή σει το έργο του, αν για
παρά δειγμα την σκαλίσει γιατί έτσι ένιωσε, γιατί ή θελε να «απαλλαγεί» απ’ τα συναισθή ματα του, να τα
διοχετεύ σει και σε ά λλους μ’ αυτό ν τον τρό πο και ταυτό χρονα καταφέρνει να προκαλέσει – έστω και σε
λίγους – αισθητική συγκίνηση, τό τε το έργο του δικαιού ται το χαρακτηρισμό του καλλιτεχνή ματος.

 Η τέχνη δεν Είναι μίμηση, πιστή αντιγραφή της πραγματικό τητας, αλλά αποκά λυψη· ερμηνεία της, μέσα απ’
τον υπερευαίσθητο κό σμο του καλλιτέχνη, εκφρασμένη με σύ μβολα πολύ σημα που ελεύ θερα ο ίδιος επιλέγει
(Παπανού τσος). Γι’ αυτό ά λλωστε δεν είναι τέχνη κά θε φωτογραφία, παρό τι αντιγρά φει τέλεια την
πραγματικό τητα. Ειδά λλως, ό λοι θα είμαστε καλλιτέχνες (ποιος δεν έχει τραβή ξει έστω και μία
φωτογραφία:). Και πώ ς θα μπορού σε να είναι τέχνη κά θε φωτογραφία, ό ταν δεν παρεμβαίνει ο ανθρώ πινος
παρά γοντας παρά μό νο η μηχανή ; Τέχνη αποτελεί η φωτογραφία που είναι προϊό ν επεξεργασίας στο
σκοτεινό θά λαμο, ή διαμό ρφωσης του περιβά λλοντος που «τραβή χτηκε», αφού σ’ αυτή την περίπτωση ο
 φωτογρά φος επεμβαίνει, δίνει το προσωπικό τον στίγμα και ερμηνεύ ει την πραγματικό τητα μέσα απ’ τις
δικές ίου εμπειρίες και οπτικές.

 Η τέχνη είναι ένα είδος γλώ σσας, είναι ό ργανο επικοινωνίας. Πριν ακό μη ανακαλύ ψουν το αλφά βητο οι
ά νθρωποι επικοινωνού σαν με σύ μβολα. Το αλφά βητο και η γραφή δεν είναι παρά από γονοι αυτώ ν των
πρώ των μέσων επικοινωνίας. «Η τέχνη είναι το υψηλό τερο μέσο που βοηθά τους ανθρώ πους να πλησιά σουν
ο ένας τον ά λλον. Τίποτα δεν μας ενώ νει καλύ τερα από μια αισθητική συγκίνηση».(Γ. Σεφέρης, «Μονό λογος
πά νω στην ποίηση»). :

 Η τέχνη είναι εμβά θυνση, ερέθισμα σκέψης · στοχασμού , πνευματική ανά ταση. Παρέχει μύ ρια ερεθίσματα,
γεννά προβληματισμού ς, οξύ νει τη φαντασία, ενθαρρύ νει την πρωτοβουλία, δημιουργεί φλογερά
ενδιαφέροντα και μ’ ένα λό γο ανατείνει το πνεύ μα σε ανώ τερες σφαίρες.

 Η τέχνη είναι κά θαρση – λυτρωμό ς.. Ο καλλιτέχνης παλεύ ει να αισθητοποιή σει το πά θος του πά νω σε
σύ μβολα ικανά να σηκώ σουν και να μεταγγίσουν, ακό μη και σε ξένες ψυχές, τις λαχτά ρες και την αγωνία
του», (Ευ. Παπανού τσος). Αυτή είναι για τον καλλιτέχνη η πραγματική λύ τρωση, να κατορθώ σει να βγά λει
από την ευαίσθητη ψυχή του το «βά ρος» που τον ταλά νιζε, να του δώ σει ψυχή και πνεύ μα, σά ρκα και οστά ,
αλλά και να το μεταγγίσει έστω και σε λίγους. Αυτό πρεσβεύ ει και ο ELIΟΤ : «Η παρό ρμηση είναι να
απαλλαγεί απ’ αυτό , αλλά πρέπει με τού τον ή εκείνο τον τρό πο να το μεταβιβά σει σε ελά χιστα έστω ά λλα
πρό σωπα». Κι ο μεγά λος Κρητικό ς, ο Καζαντζά κης. δεν θα διαφοροποιηθεί, θα μιλή σει για ένα «δαίμονα»
που τον κυνηγού σε και τον ά φηνε μονά χα αφού τέλειωνε το έργο του.

 Λυτρώ νεται ό μως και το κοινό . Είναι η πλέον δημιουργική φυγή γιο τον απλό ά νθρωπο, το πέρασμα σ’ ένα
ά λλο κό σμο, ό χι απαραίτητα ψεύ τικο, αλλά σίγουρα πιο μαγικό , γεμά το συγκινή σεις και αποκαλύ ψεις. Συχνά
ο απλό ς ά νθρωπος ταυτίζεται με τον ή ρωα – το μή νυμα, βλέπει τον εαυτό του μέσα στο έργο. νιώ θει και
βιώ νει αυτό που δεν μπό ρεσε στην πραγματικό τητα, ολοκληρώ νεται και ό χι σπά νια δικαιώ νεται σαν ύ παρξη.
Είναι λοιπό ν η τέχνη εκδή λωση ολό κληρου του ψυχικού και πνευματικού κό σμου του ανθρώ που, είναι ακό μη
διέξοδο υπαρξιακό .

 Η τέχνη είναι ο ασφαλέστερος δείκτης του πολιτισμού μιας εποχή ς. Τίποτε δεν είναι τό σο αντιπροσωπευτικό
της εποχή ς του ό σο αυτή . Μέσα απ’ αυτή φανερώ νεται ανά γλυφα η κουλτού ρα, τα ή θη, τα έθιμα, οι
θρησκευτικές παραδό σεις, οι αντιλή ψεις και οι ευαισθησίες ενό ς λαού αλλά και ο τεχνικό ς του πολιτισμό ς.

Η σχέση εποχής -Καλλιτέχνη

Πρό κειται για μια διαλεκτική , δυναμική , αμφίδρομη σχέση, για μια σχέση αλληλεπίδρασης και
αλληλεξά ρτησης. «Όπως ο ποταμό ς με τη ροή του φτιά χνει την κοίτη του, αλλά και η κοίτη με τη μορφή της
δίνει κατεύ θυνση και κίνηση στον ποταμό , έτσι και οι μεγά λοι δημιουργοί επηρεά ζουν, καθορίζουν (με το
έργο τους) την εποχή τους. αλλά και επηρεά ζονται, καθορίζονται από τα ρεύ ματα που διασταυρώ νονται
μέσα σ’ αυτή ν καν συνθέτουν την ιδιομορφία τους (Ευ. Παπανού τσος).

Η εποχή: εμπνέει, φορτίζει, «ντύ νει» ηθικά – πνευματικά . αισθητικά τον καλλιτέχνη. Ο δημιουργό ς δεν
παύ ει να είναι «παιδί της εποχή ς του»,
Ο καλλιτέχνης εκφρά ζει την εποχή του, είναι η ευαίσθητη κεραία, Ο σεισμογρά φος – παλμογρά φος της
εποχή ς. Δημιουργεί – πλά θει – αφυπνίζει συνειδή σεις, μεταδίδει τις ανησυχίες – την προβληματική της
εποχή ς του, ανακαλύ πτει νέες εστίες ό ρασης τη;, νέες ανεξιχνίαστες μέχρι τώ ρα πλευρές της.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Ενδεικτική προλογική σκέψη (αίτιο – αποτέλεσμα)
Είναι η τέχνη η υπαρξιακή ανά γκη του ανθρώ που να εξωτερικεύ ει τις ιδέες, τα συναισθή ματα του και να
επικοινωνεί. Αφό του δε η εξωτερίκευση αυτή έγινε με καλαίσθητο τρό πο, δημιουργή θηκε η Τέχνη.

Ανάλυση της έννοιας Ορισμός και διαίρεση της

Ορισμός : Τέχνη είναι η πνευματική σύ λληψη και έκφραση του ωραίου. Το καλλιτέχνημα είναι σύ νθεση ενό ς
περιεχομένου (ιδέας) με μια συγκεκριμένη μορφή . Ο αρμονικό ς συνδυασμό ς περιεχομένου και μορφή ς
 εξαρτά ται από την ευαισθησία, την πνευματικό τητα (ο πνευματικό ς ά νθρωπος) και την επιδεξιό τητα του
καλλιτέχνη-δημιουργού (ο τεχνίτης).
Διαίρεση: Ανά λογα με τα μέσα που χρησιμοποιού νται διακρίνουμε και τις μορφές της Τέχνης:
 τις εικαστικές: αρχιτεκτονική , πλαστική , ζωγραφική ,

 τις τονικές: ποίηση, μουσική και

 τις μιμικές: χορό ς, θέατρο.

Η μορφωτική αξία της Τέχνης

 Καλλιέργεια των αισθητικώ ν κριτηρίων,

 ανά πτυξη της ευαισθησίας και της καλαισθησίας (τά ξη, ρυθμό ς, συμμετρία, αρμονία, στοιχεία πολύ
απαραίτητα για τη βελτίωση της ζωή ς του σύ γχρονου ανθρώ που).

 Ανά πτυξη της παρατηρητικό τητας, της φαντασίας και της πρωτοτυπίας.

 Καλλιέργεια του λό γου (με την ευρεία σημασία της λέξης).

 Ψυχαγωγία με την αισθητική συγκίνηση και από λαυση που προσφέρει.

 Μό ρφωση με τη μετά δοση ιδεώ ν, γνώ σεων και προβληματισμώ ν.

 Με το αγαθό , το ιδεώ δες και το αληθινό , που μπορεί να πυκνώ νονται σε ένα καλό έργο Τέχνης,
διαμορφώ νεται το ή θος, η αντίληψη της ζωή ς και οι αξίες του φιλό τεχνου.

 Εξευγενίζει, εκλεπτύ νει το χαρακτή ρα, καταπραΰ νει τα πά θη και λυτρώ νει.

 Γνώ ση της αξίας —ά ρα και σεβασμό ς— της πολιτιστική ς κληρονομιά ς και της καλλιτεχνική ς δημιουργίας.

Η κοινωνική της σημασία

 Στη μορφωτική της αξία βρίκεται, κυρίως, και η κοινωνική της σημασία:

 Απελευθερώ νει. Το καλλιτέχνημα είναι πά ντα έργο ενό ς ελεύ θερου ανθρώ που που με την οξυδέρκεια και τη
φαντασία του μπορεί να διακρίνει περιορισμού ς και αδικίες. Έτσι, η καλλιτεχνική δημιουργία μετατρέπεται
συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης και καλεί το φιλό τεχνο στην αναζή τηση και της δική ς του
ελευθερίας.

 Συντροφεύ ει τον ά νθρωπο στη χαρά και στη λύ πη (παρηγοριά ).

 Τονώ νει τη θρησκευτική πίστη.

 Ενισχύ ει τα φιλειρηνικά αισθή ματα.

 Εμπνέει την αγά πη για τη φύ ση.

 Φέρνει πιο κοντά τους ανθρώ πους. «Τίποτε δε μας ενώ νει καλύ τερα από μια κοινή καλλιτεχνική συγκίνηση»
λέει ο Σεφέρης

Η Τέχνη στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο

«Η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια· είναι ανά γκη» (Κ. Τσά τσος). Εντού τοις, η αισθητική αγωγή στο
σύ γχρονο ελληνικό σχολείο, ιδιαίτερα στο Λύ κειο, είναι σχεδό ν ανύ παρκτη.

Παραδείγματα
 Τα καλλιτεχνικά μαθή ματα θεωρού νται δευτερεύ οντα.

 Η οργά νωση καλλιτεχνικώ ν εκδηλώ σεων (εκθέσεων ζωγραφική ς, συναυλιώ ν, χορού και θεατρικώ ν
παραστά σεων) θεωρού νται απώ λεια χρό νου.

 Δεν υπά ρχουν οργανωμένες θεατρικές και μουσικοχορευτικές ομά δες μαθητώ ν ού τε και ενθαρρύ νεται η
σύ σταση τέτοιων ομά δων.

 Τα μέσα καλλιτεχνική ς αγωγή ς, π.χ. μουσικά ό ργανα, λείπουν παντελώ ς από το σχολείο.

 Τα μαθή ματα που αναφέρονται στην ιστορία της Τέχνης γίνονται, συνή θως, χωρίς το απαραίτητο οπτικό
υλικό ή , αν πρό κειται για ελληνικά έργα Τέχνης, μακριά από τα μουσεία και τους αρχαιολογικού ς χώ ρους
ό που βρίσκονται.

Αίτια υποβάθμισης της τέχνης στο σχολείο

 Η ωφελιμιστική αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία μας έχει διαβρώ σει και το σχολείο μας.

 Ο ανταγωνισμό ς έχει επιβά λει τους ό ρους του και στη μά θηση.

 Οι απαιτή σεις για εξειδίκευση.

 Η νοοτροπία που έχουν πολλοί, πως η Τέχνη είναι ανώ φελη, αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν
τα εφό δια μιας καλή ς επαγγελματική ς κατά ρτισης και αποκατά στασης.

 Το περιεχό μενο σπουδώ ν, με το οποίο έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη διανοητική , και ελά χιστη στη
συναισθηματική , καλλιέργεια των μαθητώ ν.

Ενδεικτική επιλογική σκέψη (προτάσεις και συνόψιση)

Για να πά ρει η Τέχνη τη θέση που της ταιριά ζει στο σχολείο μας, χρειά ζεται μια ά λλη εκπαιδευτική αντίληψη
και φιλοσοφία. Όσο θα παραμένει κυρίαρχη εκπαιδευτική επιλογή η μετά δοση τυποποιημένων γνώ σεων, ο
ανταγωνισμό ς, η επιτυχία στις εξετά σεις, τό σο η Τέχνη θα βρίσκεται στο περιθώ ριο της σχολική ς ζωή ς. Γιατί
Τέχνη σημαίνει ελεύ θερη έκφραση, φαντασία, πρωτοτυπία, δημιουργία, παιχνίδι, ελεύ θερος χρό νος, αγά πη
για τη ζωή και τις ομορφιές της.

Ποια είναι η αποστολή της τέχνης;

 Αποστολή (σκοπό ς) της τέχνης (στρατευμένης ή αστρά τευτης) είναι,:

 να απεικονίσει το ωραίο και να εκφρά σει τον εσωτερικό κό σμο του καλλιτέχνη ·

 να γεννή σει την αισθητική συγκίνηση ·

 να εξυψώ νει τον ά νθρωπο και να τον λυτρώ νει εσωτερικά ·

 να απομακρύ νει τον ά νθρωπο από την πεζό τητα της καθημερινή ς ζωή ς·
 να μορφώ νει λυτρώ νοντας από τα πά θη και ηθικοποιώ ντας ·

 να εκφρά ζει τη ζωή σ’ ό λες τις πτυχές της ·

 να καθοδηγεί την κοινωνία ιδεολογικά , πνευματικά , ηθικά ·

 να δίνει παραδείγματα (πρό τυπα) για μίμηση ή αποφυγή .

Ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;

Ο αληθινός καλλιτέχνης:
 κινείται ελεύ θερα, συλλαμβά νει την ιδέα και μορφοποιεί την ύ λη·

 δημιουργεί έργα που προκαλού ν αισθητική από λαυση ·

 παραμερίζει το πρό σκαιρο και συλλαμβά νει το αιώ νιο ·

 γεφυρώ νει το παρελθό ν με το παρό ν και το μέλλον ·

 εκφρά ζει την εποχή του με την οποία ά μεσα συνδέεται ·

 επηρεά ζεται από την κοινωνία και με τη σειρά του επηρεά ζει την κοινωνική ζωή ·

 εμβαθύ νει στον τρό πο ζωή ς μιας εποχή ς·

 εκφρά ζει την επιθυμία του ανθρώ που για ελεύ θερη δημιουργία ·

 εκφρά ζει την αντιφατικό τητα και προβληματικό τητα της εποχή ς μας-

 περιφρονεί το καθιερωμένο και αρνείται το συμβιβασμό ·

 προβληματίζει, -ενεργοποιεί, κά νει ρεαλιστή το σύ γχρονο ά νθρωπο ·

 εκφρά ζει το ά γχος, την αγωνία και τον παλμό της εποχή ς μας ·

 γίνεται πομπό ς και δέκτης των μηνυμά των της ανθρώ πινης ζωή ς·

 είναι ο σεισμογρά φος κά θε κοινωνική ς μεταβολή ς·

 είναι δημοκρά της και υπεύ θυνος πολίτης.

 30. ΕΡΓΑΣΙΑ

Ορισμός : Εργασία είναι η συστηματική προσπά θεια του ανθρώ που για ικανοποίηση ατομικώ ν και
κοινωνικώ ν αναγκώ ν. Η εργασία διακρίνεται σε πνευματική και σε σωματική .
Γιατί η εργασία είναι πηγή ευτυχίας και δημιουργίας;
 δίνει νό ημα και περιεχό μενο στη ζωή του ανθρώ που.

 είναι πηγή χαρά ς και αισιοδοξίας.

 τονώ νει την αυτοπεποίθηση και την αποφασιστικό τητα του ανθρώ που.
 σφυρηλατεί την εργατικό τητα και τη θέληση.

 προβά λλει την προσωπικό τητα του εργαζό μενου.

 διαιωνίζει τα δημιουργικά έργα και το «Εγώ » του εργαζό μενου.

 κά νει τον εργαζό μενο δραστή ριο, αισιό δοξο, υπεύ θυνο και αξιοπρεπή .

 γεννά το αίσθημα της ασφά λειας και της σιγουριά ς για το μέλλον,

 αποδεσμεύ ει τις δημιουργικές ικανό τητες του ανθρώ που.

 χαρίζει τη χαρά της δημιουργίας.

 αναπτύ σσει ό λες τις κλίσεις, τις ικανό τητες και τις δεξιό τητες του ατό μου.

 προβά λλει τις κατακτή σεις του εργαζό μενου ανθρώ που σε ό λους τους τομείς δρά σης (στον οικονομικό ,
επιστημονικό , τεχνικό , κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα).

 ικανοποιεί την έμφυτη τά ση για δημιουργία.

 καλλιεργεί το πνεύ μα του εργαζό μενου.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;

 απαλλά σσει τον ά νθρωπο από περιττό σωματικό ή πνευματικό μό χθο.

 αυξά νει τον ελεύ θερο χρό νο στον εργαζό μενο.

 συντελεί στη μαζική και ποιοτική παραγωγή .

 λυτρώ νει τον εργαζό μενο από τη σωματική και ψυχική φθορά .

 ανεβά ζει το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.

 τονώ νει το πνεύ μα της συνεργασίας και την κοινωνικό τητα του ανθρώ που.

 συμβά λλει στην ποιό τητα της ζωή ς.

 πετυχαίνει οικονομία μό χθου, χρό νου, χρημά των.

 εκμηδενίζει το χρό νο εκμά θησης νέας εργασίας.

 είναι ο κυριό τερος συντελεστή ς της ατομική ς και της κοινωνική ς προό δου.

 μειώ νει το χρό νο και το κό στος της παραγωγή ς.

 διεκπεραιώ νει πιο γρή γορα την εργασία.

 επιτρέπει σης επιχειρή σεις να προσφέρουν στο κοινό καταναλωτικά αγαθά σε προσιτές τιμές.
 Ποια είναι τα μειονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;
 περιορίζει τη δημιουργική εργασία.

 περιορίζει την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια.

 αυτοματοποιεί και μηχανοποιεί την εργασία.

 εισά γει την εξειδικευμένη εργασία.

 κά νει τον εργαζό μενο ρομπό τ, εξά ρτημα της παραγωγική ς μηχανή ς.

 αυξά νει υπέρμετρα την ανεργία.

 ρυπαίνει και καταστρέφει το φυσικό περιβά λλον.

 πνίγει τον εργαζό μενο στην ανία και στη μονοτονία, στην πλή ξη και στην απογοή τευση.

 συντελεί στην επαγγελματική εξειδίκευση και στην κατά τμηση της ό λης παραγωγή ς.

 αφαιρεί από τον εργαζό μενο τον ενθουσιασμό και το «μερά κι» για εργασία.

 περιορίζει τον εξειδικευμένο επιστή μονα σ’ ένα μό νο τομέα του επιστητού .

 αφαιρεί από τον εργαζό μενο τη χαρά της δημιουργίας. Ο εργαζό μενος παρά γει εμπορεύ ματα. Δε βρίσκει
κανένα νό ημα και καμιά ευχαρίστηση στην εργασία του.

 αλλοτριώ νει τον εργαζό μενο, αφού τον αναγκά ζει να εργά ζεται μονό τονα και να σκέφτεται μηχανικά .

 κουρά ζει ψυχικά τον εργαζό μενο και του προκαλεί ανία.

Ποιες υλικές, πνευματικές και ηθικές ωφέλειες προέρχονται από την εργασία;
 ικανοποιού νται οι υλικές ανά γκες του ανθρώ που.

 βελτιώ νονται οι συνθή κες διαβίωσης του.

 μετατρέπονται οι πρώ τες ύ λες σε χρή σιμα αγαθά .

 τονώ νεται η σωματική υγεία του ανθρώ που.

 εξασφαλίζονται η οικονομική ανεξαρτησία, οι ανέσεις και τα καταναλωτικά αγαθά .

 αξιοποιού νται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κά θε χώ ρας.

 ανεβαίνει η ποιοτική στά θμη της παραγωγή ς,

 ακονίζεται και οξύ νεται το ανθρώ πινο πνεύ μα.

 γίνονται ανακαλύ ψεις και εφευρέσεις.

 προωθείται η επιστημονική έρευνα.

 ανακαλύ πτονται οι φυσικοί νό μοι.

 δημιουργού νται τα αθά νατα έργα της επιστή μης και της τέχνης.

 αναζητείται η επιστημονική αλή θεια.

 αξιοποιού νται οι πνευματικές ικανό τητες του ανθρώ που.

 παρά γονται πνευματικά προϊό ντα.

 διευρύ νονται οι γνώ σεις και οι έρευνες.

 καλλιεργείται η κρίση και η λογική του ανθρώ που,

Ηθικές ωφέλειες της εργασίας

 προσαρμό ζει ο ά νθρωπος τη συμπεριφορά του σύ μφωνα με τις ηθικές αρχές και αξίες.

 γίνεται ο ά νθρωπος ηθική προσωπικό τητα.

 συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ των πολιτώ ν.

 γίνεται ο εργατικό ς ά νθρωπος αισιό δοξος, τίμιος, χαρού μενος, κοινωνικό ς, ευτυχισμένος.

 διατηρεί ο ά νθρωπος την αξιοπρέπεια του και απομακρύ νεται από τα πά θη και τα ένστικτα του.

 νιώ θει έντονα τη χαρά της δημιουργίας.

 χαλυβδώ νει και σφυρηλατεί τον ανθρώ πινο χαρακτή ρα.

 κατακτά ο εργαζό μενος την οικονομική , την πνευματική και την ηθική του ανεξαρτησία.

 θεμελιώ νεται η κοινωνία πά νω στη συνεργασία και την αλληλεγγύ η.

 επικρατεί η τά ξη και η αρμονία, η κοινωνική γαλή νη και η αρμονική κοινωνική συμβίωση.

 οπλίζεται ο ά νθρωπος με υπομονή και επιμονή , με αισιοδοξία και θά ρρος.

 κερδίζει την εκτίμηση και την αναγνώ ριση των ά λλων.

 ικανοποιεί τα ενδιαφέροντα του και γίνεται ά νθρωπος της πρωτοβουλίας και της αυτενέργειας.

 πραγματοποιεί τους πό θους και τα ό νειρα του.

 γίνεται έντιμος και ηθικό ς, ειλικρινή ς, και φιλαλή θης.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από την ανάγκη. Με την εργασία ο άνθρωπος:
 αντιμετωπίζει ό λες τις ανά γκες του.

 γίνεται αυτά ρκης και οικονομικά ανεξά ρτητος.

 βελτιώ νει τους ό ρους ζωή ς του.

 δημιουργεί επιχείρηση συνδυά ζοντας εργασία και κεφά λαιο

 αποκτά ό λα τα αγαθά , ακολουθώ ντας το αρχαίο γνωμικό «τα αγαθά με κό πους αποκτιώ νται».

 λύ νει τα οικονομικά του προβλή ματα.

 αποφεύ γει την οικονομική εξά ρτηση.

 εξασφαλίζει τα υλικά και τα πνευματικά αγαθά .

 υλοποιεί τις υλικές του επιθυμίες και τις πνευματικές του ανά γκες, β) Η εργασία απομακρύ νει τον ά νθρωπο
από την ανία, Με την εργασία ο ά νθρωπος:

 γεμίζει τη ζωή του με ενδιαφέροντα.

 αγωνίζεται με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.

 γίνεται αποφασιστικό ς και αισιό δοξος, δραστή ριος και αγωνιστή ς.

 απομακρύ νει τη μελαγχολική ανία, τη ματαιοδοξία, την κενοδοξία, την απαισιοδοξία.

 γεμίζει το ψυχικό κενό που δημιουργεί η απραξία και η αδρά νεια του.

 ανοίγει τον ορίζοντα δρά σης του.

 ελευθερώ νεται από την πλή ξη και τη μονοτονία, από την τυποποίηση και τη ρουτίνα.

 αξιοποιεί τη δημιουργική του φαντασία.

 δημιουργεί πρωτό τυπα και ελεύ θερα έργα.

 λυτρώ νεται από την εξειδικευμένη, μηχανοποιημένη, τυποποιημένη και ανιαρή εργασία.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από το ελάττωμα. Με την εργασία ο άνθρωπος:

 απομακρύ νεται από την οκνηρία, την αργία, τη φυγοπονία, τη διαφθορά .

 απαλλά σσεται από τα ελαττώ ματα, τις αδυναμίες και τα πά θη του.

 διατηρεί την αξιοπρέπεια και την εντιμό τητα του.

 γίνεται εγκρατή ς και αυτοκυρίαρχος, συνετό ς και νομοταγή ς.

 δε γίνεται παρά νομος και απατεώ νας, διεφθαρμένος και αλλοτριωμένος.

 δεν πέφτει σε κακίες και ανηθικό τητες, σε ψέματα και εγκλή ματα.

 απομακρύ νεται από τη νωχέλεια και την οκνηρία, τη νωθρό τητα και την τεμπελιά .
 αποφεύ γει ηθικές παρεκτροπές και λυτρώ νεται από τα πά θη του.

31. ΑΝΕΡΓΙΑ
ΑΙΤΙΑ
1. Η τεχνολογική ανά πτυξη σε πολλού ς τομείς της οικονομίας αποστερεί την εργασία από αρκετά ά τομα.

Οι μικρό τερες επιχειρή σεις εξαιτίας του ά νισου ανταγωνισμού τους με τις μεγά λες επιχειρή σεις διαλύ ονται,
με αποτέλεσμα να κορυφώ νεται η ανεργία.

Πολλοί επιχειρηματίες δεν αξιοποιού ν τα κέρδη τους παραγωγικά με επενδύ σεις.

4. Η οικονομία των υπανά πτυκτων χωρώ ν δε μπορεί να ανταποκριθεί στη γρή γορη αύ ξηση της
προσφορά ς εργασίας, λό γω του υπερπληθυσμού των χωρώ ν του Τρίτου Κό σμου.

5. Η διεθνή ς ύ φεση της οικονομίας, ο πληθωρισμό ς, η επενδυτική ά πνοια, η είσοδος της τεχνική ς στην
οικονομία είναι τα κυριό τερα αίτια της ανεργίας στη σύ γχρονη εποχή .

6. Η έλλειψη σωστού προγραμματισμού για τη λειτουργία επαγγελμά των δημιουργεί τον κορεσμό σε
ορισμένα επαγγέλματα, ενώ σε ά λλα επαγγέλματα υπά ρχει περιορισμένος αριθμό ς ατό μων που τα εξασκού ν.

7. Πολλές ξένες χώ ρες που απορροφού σαν το πλεό νασμα των εργατικώ ν χεριώ ν των διαφό ρων χωρώ ν
έχουν κλείσει την αγορά εργασίας τους, γιατί αντιμετωπίζουν κι αυτές πρό βλημα ανεργίας.

8. Το φαινό μενο της πολυθεσίας και της υπερωριακή ς απασχό λησης επιτείνει το σοβαρό πρό βλημα της
ανεργίας.

9. Οι ώ ριμοι εργαζό μενοι χά νουν την εργασία τους εξαιτίας της τεχνολογική ς προό δου.

10. Η έλλειψη προγραμμά των για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αυξά νει την ανεργία.

11. Η έλλειψη κατά λληλου προγραμματισμού , σύ μφωνα με τις ανά γκες και τις προοπτικές της εργασίας,
και η ανεπά ρκεια επαγγελματική ς εκπαίδευσης είναι παρά γοντες που υποδαυλίζουν την ανεργία.

12. Από την ανεργία υποφέρουν περισσό τερο οι νέοι, οι ανειδίκευτοι εργά τες και οι γυναίκες.

13 Η ξενομανία και ο μιμητισμό ς καταπολεμού ν τα εγχώ ρια προϊό ντα και αυξά νουν την ανεργία.

14. Η αστυφιλία, ο υδροκεφαλισμό ς της Αθή νας, ο συγκεντρωτισμό ς της δημό σιας διοίκησης αυξά νουν
την ανεργία.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
1. Οι ά νεργοι νιώ θουν παραγκωνισμένοι και καταδικασμένοι από κοινωνία.

2. Οι ά νεργοι οδηγού νται στην απαισιοδοξία, στον μηδενισμό , παρανομία, στην εγκληματικό τητα, στις
επαναστατικές κοινωνικές ιδεολογίες.

3. Οι ά νεργοι νέοι νιώ θουν ένα πλέγμα ενοχή ς, γιατί ζουν σε βά ρος των οικογενειώ ν τους.

4. Οι ά νεργοι νέοι εξαναγκά ζονται να ασκού ν επαγγέλματα διαφορετικά απ’ αυτά που διά λεξαν οι ίδιοι.

5. Η ανεργία εμφανίζεται έντονα στις τά ξεις των Νεοελλή νων που αποφοιτού ν από τα Λύ κεια ή από τα
ΑΕΙ και ΤΕΙ.
6. Οι ά νεργοι νέοι συνή θως περιθωριοποιού νται (γίνονται ναρκομανείς, εγκληματίες, αναρχικοί).

7. Η ανεργία δημιουργεί το ά γχος, την ανασφά λεια, τις ψυχοπά θειες.

8. Σοβαρές είναι οι κοινωνικές συνέπειες της ανεργίας: χαμηλό βιοτικό επίπεδο, επαιτεία,
εγκληματικό τητα, ναρκωτικά , απεργίες, εξεγέρσεις.

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
1. Η απαγό ρευση της διπλοθεσίας και ο περιορισμό ς των υπερωριώ ν θα δώ σει νέες θέσεις εργασίας.

2. Οι ιδιωτικές και κρατικές επενδύ σεις, η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και η ίδρυση βιομηχανιώ ν, εκεί
που υπά ρχει μεγά λη αύ ξηση της ανεργίας, θα περιορίσουν πολύ το οξύ πρό βλημα της ανεργίας.

3. Το κρά τος πρέπει να δημιουργή σει καλύ τερες ευκαιρίες απασχό λησης.

4.) Το ελληνικό κρά τος πρέπει να χρηματοδοτεί εκείνους που θέλουν να μετεγκατασταθού ν στην επαρχία,
για να ανοίξουν νέες παραγωγικές εργασίες (δηλαδή να δίνει δά νεια με ευνοϊκό τερους ό ρους).

5. ‘Ο επαγγελματικό ς προσανατολισμό ς θα συμβά λλει στη μείωση της ανεργίας, γιατί την αντιμετωπίζει
προληπτικά και χρησιμοποιεί καλύ τερα το εργατικό δυναμικό .

6. Η ανεργία πρέπει να επηρεά σει το νέο στην εκλογή του επαγγέλματό ς του.

7. Το ελληνικό κρά τος οφείλει να δημιουργή σει ίσες ευκαιρίες εξέλιξης σ’ ό λους τους νέους και ιδιαίτερα
στους μη προνομιού χους.

8. Η ελληνική πολιτεία πρέπει να βελτιώ σει ποιοτικά και ποσοτικά την εκπαίδευση και παρά λληλα να
δημιουργή σει νέες θέσεις εργασίας για τους νέους.

9. Οι Νεοέλληνες πρέπει ν’ αλλά ξουν νοοτροπία, δηλαδή να πά ψουν να υποτιμού ν τα χειρωνακτικά

επαγγέλματα και να στρέφονται μό νο στις επιστή μες και στις διοικητικές θέσεις.

10. Η στροφή προς τα τεχνικά επαγγέλματα είναι μια λύ ση για την ανεργία στην Ελλά δα.

11. Το ελληνικό κρά τος πρέπει ν’ ανοίξει νέους τομείς οικονομική ς δρά σης. Συγκεκριμένα μπορεί να
πετύ χει την επιστημονική ιχθυοκαλλιέργεια, την επιστημονικοποίηση της κτηνοτροφίας, τη χρησιμοποίηση
των σύ γχρονων μηχανώ ν στη γεωργία, την επέκταση της ανθοκομίας, την κατασκευή μεγά λων δημό σιων
παραγωγικώ ν έργων.

12. Η ελληνική πολιτεία οφείλει να αξιοποιή σει τις γυναίκες που κρύ βουν σημαντική παραγωγικό τητα και
παρά λληλα να δημιουργή σει νέες θέσεις εργασίας για τις γυναίκες.

13. Η ανεργία των γυναικώ ν μπορεί να αντιμετωπιστεί με την ειδίκευση τους σε επαγγέλματα που
παίζουν ουσιαστικό ρό λο στην παραγωγή .

14. Ο Οργανισμό ς Απασχό λησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) πρέπει να συνεχίσει και να διευρύ νει τα
προγρά μματα του για επιδό τηση νέων θέσεων εργασίας. Να καταβά λλει επιδό ματα ανεργίας. Να βρίσκει
εργασία σε ά νεργους. Να παρέχει επαγγελματική εκπαίδευση απ’ τις σχολές ταχύ ρρυθμης εκπαίδευσης. Να
παρέχει επαγγελματικό προσανατολισμό στους νέους.

32. ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ
Ποιοι λόγοι επέβαλαν την εξειδίκευση σης μέρες μας;
 1. Οι ανθρώ πινες γνώ σεις είναι ά πειρες, ενώ η ανθρώ πινη διά νοια είναι πεπερασμένη.

2. Σή μερα τα επαγγέλματα είναι περισσό τερα, συγκριτικά με το παρελθό ν.

3. Οι επιστημονικοί και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί είναι διεθνείς.

4) Ο μεγά λος καταμερισμό ς της εργασίας οδηγεί στην ολοένα και

μεγαλύ τερη εξειδίκευση.

5. Η ανά γκη για ποσοτική αύ ξηση της παραγωγή ς πηγά ζει από την καταναλωτική τά ση του σύ γχρονου
ανθρώ που.

6. Η σύ γχρονη κοινωνία απαιτεί εξειδίκευση σε μια ορισμένη εργασία για μια μεγαλύ τερη ποσοτική και
καλύ τερη ποιοτική από δοση.

7. Η ακρίβεια και η ταχύ τητα, ο γρή γορος ρυθμό ς της σύ γχρονης ζωή ς και οι πολλές ανά γκες είναι τα
κύ ρια γνωρίσματα της εποχή ς μας.

8. Οι καθημερινές ανά γκες αυξά νονται κατά γεωμετρική πρό οδο, ενώ τα αγαθά παρά γονται κατά
αριθμητική πρό οδο.

9. Ο ά νθρωπος δε μπορεί να κά νει ό λες τις εργασίες. Αποδίδει περισσό τερο σε μια εργασία που είναι
σύ μφωνη με τις προτιμή σεις, κλίσεις και δεξιό τητες του.

10. Ο εξειδικευμένος ά νθρωπος παρά γει περισσό τερα σε λιγό τερο χρό νο · δίνει υπεύ θυνες απαντή σεις
στα θέματα που απασχολού ν τον κλά δο του · μελετά ολό πλευρα, βαθιά , λεπτομερειακά , ό χι ερασιτεχνικά το
αντικείμενο της έρευνας ή της εργασίας του.

Ποια είναι τα θετικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

 πετυχαίνουμε ταχύ τητα και ακρίβεια στην εργασία · παρά γουμε περισσό τερα αγαθά σε λιγό τερο χρό νο ·

 βελτιώ νουμε την ποιό τητα των προϊό ντων μας ·

 ανεβά ζουμε το βιοτικό επίπεδο του συνό λου

 βρίσκουμε ευκολό τερα και γρηγορό τερα λύ σεις στα προβλή ματα του κλά δου μας·

 αντιμετωπίζουμε με μεγαλύ τερη αυτοπεποίθηση το αντικείμενο της ερευνά ς μας · .

 εξετά ζουμε σε βά θος και σε πλά τος το αντικείμενο που μας απασχολεί·

 εμπνέουμε εμπιστοσύ νη στους συνανθρώ πους μας με τις σωστές και υπεύ θυνες απαντή σεις που δίνουμε στα
ζητή ματα που τους απασχολού ν ·

 διαθέτουμε πλού σια πείρα, που βοηθά ει στην πιο οικονομική , πιο μαζική , πιο ανώ τερη ποιοτικά βιομηχανική
παραγωγή ·

 μπορού με να αντιμετωπίσουμε και να επιλύ σουμε καλύ τερα τα επιμέρους προβλή ματα συγκριτικά με
κείνους που έχουν μό νο γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώ σεις ·
 οργανώ νουμε πιο καλά , πιο συστηματικά , πιο μεθοδικά την επιστημονική μας έρευνα ·

 τελειοποιού με την εργασία μας, αφού συγκεντρώ νουμε το ενδιαφέρον μας μό νο σ’ ένα αντικείμενο ·

 μειώ νοντας το χρό νο εργασίας αυξά νουμε τον ελεύ θερο χρό νο μας. Έτσι τονώ νουμε πιο πολύ την έμφυτη
κοινωνικό τητα μας ·

 γινό μαστε οι «ειδικοί», οι απαραίτητοι για την κοινωνική πρό οδο·

 οργανώ νοντας την εργασία μας πά νω σε ορθολογιστικό πρό γραμμα, αυξά νουμε την παραγωγή και γενικά
ανεβά ζουμε ποιοτικά τη στά θμη της ζωή ς μας και το βιοτικό επίπεδο του συνό λου ·

 ικανοποιού με τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και παρά λληλα τις κοινωνικές ανά γκες.

Ποια είναι τα αρνητικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

 τυποποιού με, μηχανοποιού με την εργασία μας·

 εντοπίζουμε το ενδιαφέρον μας σε μεμονωμένα αντικείμενα·

 θυσιά ζουμε την έκταση για να επιδοθού με στη λεπτομέρεια

 στενεύ ουμε τον ορίζοντα της γνώ σης μας·

 κουρά ζουμε το νευρικό μας σύ στημα με τη μονομερή , ανιαρή και τυποποιημένη εργασία μας ·

 ζημιώ νουμε τη δημιουργική μας φαντασία·

 εμποδίζουμε την ελεύ θερη εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κό σμου ·

 δε βά ζουμε στο έργο μας κά τι από το «μερά κι» και το «γού στο» μας·

 χά νουμε την ιδιό τητα του «καθολικού ανθρώ που», αφού αιχμαλωτιζό μαστε στη μονοδιά στατη λεπτομέρεια ·
δεν αποδίδουμε στην εργασία που δε μας κεντρίζει το ενδιαφέρον·

 γινό μαστε ατομιστές, υπερό πτες, φίλαυτοι, εγωιστές, αδιά φοροι για την κοινωνική πρό οδο ·

 θυσιά ζουμε την ευαισθησία και τη φαντασία στο βωμό του κέρδους, π.χ. γινό μαστε έμποροι και ό χι
δημιουργοί έργων τέχνης ή επιστή μης·

 αναζητού με στη φυγή τη λύ τρωση από τις καθημερινές ανά γκες ·

 χά νουμε τη χαρά της δημιουργίας, αφού πά ντοτε συμμετέχουμε μό νο σε μια φά ση της δημιουργίας του
έργου ·

 τροφοδοτού με την αλαζονική αυταπά τη για φιλό δοξες επιδιώ ξεις τίτλων και αμοιβώ ν, που εξευτελίζουν την
ανεκτίμητη αξία κά θε επιστημονική ς έρευνας.

Τα υπέρ της επιστημονικής εξειδίκευσης:

 Η επιστημονική έρευνα συσσώ ρευσε πλή θος γνώ σεων, κυρίως στο 19 ο και 20 ό αιώ να. Έτσι δημιουργή θηκε
η ανά γκη διαίρεσης και κατανομή ς των γνώ σεων σε επιμέρους ειδικό τητες. Σή μερα οι επιστή μονες
αποσχίζονται σε κλά δους.
 Η σημερινή δομή της κοινωνίας και οι σημερινές ανά γκες επιτά χυναν την επιστημονική εξειδίκευση, σαν
αναγκαία διέξοδο, για την προώ θηση των επιδιώ ξεων του σύ γχρονου ανθρώ που.

 Ο σημερινό ς επιστή μονας εξειδικεύ εται, δηλαδή εντοπίζει τα ενδιαφέροντα του σ’ ένα μό νο τομέα της
επιστή μης.

 Ο εξειδικευμένος επιστή μονας προά γει την έρευνα, διανοίγει νέους ορίζοντες στη γνώ ση, θεωρείται ο
«ειδικό ς», προσφέρει στην κοινωνία τα προϊό ντα της επιστημονική ς του έρευνας.

 Όσο καλύ τερα γνωρίζει ο επιστή μονας το αντικείμενο της ερευνά ς του, ό σο αμφιβά λλει για τα
αποτελέσματα της ερευνά ς του, τό σο περισσό τερες εφευρέσεις προσθέτει στις παλιές, τό σο περισσό τερο
ωφελεί το σύ νολο.

Τα κατά της επιστημονικής εξειδίκευσης:

 Ο εξειδικευμένος επιστή μονας αυτοπεριορίζεται στην ειδικό τητα του και έτσι απομονώ νεται από τα
κοινωνικά προβλή ματα.

 Η επιστημονική εξειδίκευση συντελεί στη διά σπαση της οργανική ς ενό τητας της επιστή μης.

 Η επιστημονική εξειδίκευση εκμηδενίζει τις πνευματικές και •ψυχικές δυνά μεις του επιστή μονα,
απονεκρώ νει τις δημιουργικές του ικανό τητες, γενικά παρεμποδίζει την ολοκλή ρωση του.

 Η επιστημονική εξειδίκευση μπορεί να οδηγή σει τον επιστή μονα στην τυποποίηση, στη μονοδιά στατη
αντίληψη της ζωή ς, στην πνευματική μονομέρεια.

Η επιστημονική εξειδίκευση δεν οδηγεί αναγκαστικά στην πνευματική μονομέρεια:

 Αν ο επιστή μονας έχει πολύ πλευρα ενδιαφέροντα και δεν απομονώ νεται από τα πνευματικά – κοινωνικά
προβλή ματα της εποχή ς του, δεν οδηγείται, σαν εξειδικευμένος, στη πνευματική μονομέρεια.

 Αν ο εξειδικευμένος επιστή μονας συνδυά σει την επιστημονική του εξειδίκευση με τη γενική μό ρφωση, θα
αντιταχθεί στην πνευματική μονομέρεια, στην οποία κινδυνεύ ει να οδηγηθεί.

 Αν ο εξειδικευμένος επιστή μονας ενημερώ νεται στις νεό τερες εξελίξεις της επιστή μης του και παρά λληλα
ενδιαφέρεται για τα επιτεύ γματα των ά λλων επιστημονικώ ν κλά δων, δεν κινδυνεύ ει να γίνει μονό πλευρος,
μονομερή ς πνευματικά .

 Αν ο επιστή μονας πιστεύ ει ό τι δεν είναι αρκετή η κατά ρτιση του στην οικεία επιστή μη του, ό σο μεγά λη κι αν
είναι, τό τε θα προσπαθεί να πλησιά σει, τουλά χιστο, τους συγγενείς κλά δους των επιστημώ ν ώ στε να
απελευθερώ σει το πνεύ μα του από την πνευματική μονομέρεια.

 Αν ο επιστή μονας καλλιεργηθεί εσωτερικά με την ανθρωπιστική παιδεία, αν ικανοποιή σει τα ενδιαφέροντα
του, αν ενημερώ νεται γύ ρω από τα επιτεύ γματα ά λλων επιστημονικώ ν κλά δων, αν εκμεταλλεύ εται
δημιουργικά τον ελεύ θερο χρό νο του, τό τε θ’ αποφύ γει την πνευματική μονομέρεια, στην οποία τον οδηγεί η
υπέρμετρη επιστημονική του εξειδίκευση.

Πώς μπορούν ν’ αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι της εξειδίκευσης;

 Είναι απαραίτητη η εξειδίκευση στην εποχή μας, αρκεί να μην κλείνει το σύ γχρονο ά νθρωπο σ’ ένα μό νο
δίαυλο της γνώ σης.

 Χρειά ζεται η εξειδίκευση, αλλά και η γενική καλλιέργεια, η ανθρωπιστική μό ρφωση.

 Το ά τομο που περιορίζει τις γνώ σεις του μέσα στα ό ρια του επαγγέλματος ή της επιστή μης του θ’ αποτύ χει
στη ζωή . Γι’ αυτό πρέπει το ά τομο ν’ αποκτή σει γενικές και ειδικές γνώ σεις.
 Η επαγγελματική ή η επιστημονική κατά ρτιση δεν είναι αρκετή . Ο σύ γχρονος ά νθρωπος χρειά ζεται
πνευματικά εφό δια, για να είναι ολοκληρωμένος και πά νοπλος στον αγώ να της ζωή ς.

 Η ειδικό τητα του καθενό ς πρέπει να λαμβά νεται ανά λογα με τις κλίσεις του.

 Ο σύ γχρονος επιστή μονας πρέπει να εξειδικεύ εται συνέχεια, αλλά και να αποφεύ γει το αδιέξοδο της
πνευματική ς μονομέρειας.

 Ο εξειδικευμένος επιστή μονας ή επαγγελματίας πρέπει να φροντίζει τό σο για την ατομική ό σο και για την
κοινωνική πρό οδο · να κατανοεί τους συνανθρώ πους του · να βλέπει τις επιστημονικές επιτυχίες χωρίς
προκαταλή ψεις· να ελέγχει την τεχνολογία.

33. ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΑ

Γιατί οι νέοι αναζητούν πρότυπα;
 θέλουν να ικανοποιή σουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώ ριση των ικανοτή των τους

 θέλουν με τη μίμηση προτύ πων να απελευθερωθού ν από την ,ανωνυμία που δημιουργεί ο συνωστισμό ς στις
μεγαλουπό λεις

 εντυπωσιά ζονται από τη δό ξα των προτύ πων ·

 θέλουν με τη μίμηση προτύ πων να διαμορφώ σουν την προσωπικό τητα τους ·

 έχουν την έμφυτη τά ση για προσωπολατρεία ·

 θαυμά ζουν και εκτιμού ν τις αναγνωρισμένες προσωπικό τητες.

Ποια πρότυπα ωφελούν τους νέους;

 είναι ηθικά πρό σωπα του παρελθό ντος ·

 έχουν ευδοκιμή σει μέσα στον κοινωνικό χώ ρο ·

 έχουν την εκτίμηση και την αναγνώ ριση της κοινωνίας ·

 διαπνέονται από ειλικρίνεια ·

 έχουν πρωτοστατή σει στις ιστορικές, κοινωνικές και επιστημονικές μεταβολές

 μπορού ν να οδηγή σουν τους νέους στην αυτογνωσία και στον αυτοέλεγχο

 αφυπνίζουν στους νέους την έμφυτη τά ση της μίμησης.

 Τα καλά πρότυπα:
 διαμορφώ νουν το χαρακτή ρα και αναπτύ σσουν την προσωπικό τητα του σημερινού νέου ·

 προβά λλουν κοινωνικές αρετές για μίμηση ·

 αποτελού ν παραδείγματα αρετή ς για το σημερινό νέο·

 γεννού ν την εμπιστοσύ νη και την ασφά λεια στο νέο·

 καλού ν το σύ γχρονο νέο να συνεργαστεί με τους μεγαλύ τερους του για την επίλυση των μεγά λων και
δύ σλυτων κοινωνικώ ν προβλημά των ·

 παίζουν διδακτικό ρό λο ·

 φέρνουν μηνύ ματα του παρελθό ντος, τα οποία είναι πολύ χρή σιμα για το παρό ν και το μέλλον ·

 κά νουν αισιό δοξο και δραστή ριο το σύ γχρονο νέο·

 γεμίζουν με ιδανικά και αξίες το σημερινό νέο ·

 συνδέουν το νέο με το παρελθό ν ·

 αναπτύ σσουν την εθνική συνείδηση του νέου·

 μαθαίνουν στο νέο να εργά ζεται, να συνεργά ζεται και ν’ αναπτύ σσει πρωτοβουλίες · -καλλιεργού ν την
έμφυτη κοινωνικό τητα του νέου.

Τα κακά πρότυπα:
 διαψεύ δουν τα ό νειρα του σημερινού νέου ·

 οδηγού ν το νέο σε ηθικές παρεκτροπές ·

 προκαλού ν φανατισμό ή προσωπολατρεία ·

 προβά λλονται σαν ή ρωες και πετυχημένα ά τομα ·

 ηρωοποιού νται από το σημερινό νέο ·

 προβά λλονται πολύ από τα μέσα μαζική ς ενημέρωσης·

 οδηγού ν το νέο στην τυφλή μίμηση τους ·

 εμποδίζουν το σημερινό νέο να σκέφτεται ή ρεμα και αντικειμενικά ·

 μοιά ζουν με τα είδωλα·

 προσκολλού ν το σύ γχρονο νέο με πά θος στις ιδέες και τις αντιλή ψεις τους·

 κά νουν το νέο που ακολουθεί με φανατική επιμονή την κοσμοθεωρία τους μονό πλευρο, αδιά λλακτο και
ασυμβίβαστο.

Γιατί οι αντιήρωες κατακλύζουν την εποχή μας;

 Ο σημερινό ς ά νθρωπος δεν ντρέπεται για τους συμβιβασμού ς και τις υποχωρή σεις του

 ο σύ γχρονος ά νθρωπος ονειρευτοί τον εύ κολο πλουτισμό και την ά κοπη ανά δειξη ·

 ο σημερινό ς ά νθρωπος βασίζεται σε απαξίες ·

 ο σύ γχρονος ά νθρωπος αγωνίζεται με πά θος για υλικές απολαβές

 ο ευδαιμονισμό ς και ο ωφελιμισμό ς είναι πό λοι έλξης του σημερινού ανθρώ που ·

 το βό λεμα θεωρείται σαν το μεγαλύ τερο ιδανικό της σημερινή ς ζωή ς

 το ατομικιστικό πνεύ μα δημιουργεί ψευτοή ρωες και ό χι παραγματικού ς ή ρωες ·

 η ειδωλολατρεία των σταρ (σταρολατρεία) στην εποχή μας είναι η νέα θρησκεία ·

 η τά ση φυγή ς από κά θε πρό βλημα δημιουργεί ψευτοή ρωες·

 σή μερα δεν απονέμεται τιμή στους ή ρωες της καθημερινή ς ζωή ς (γονείς, δασκά λους, επιστή μονες . . .)

 ο πραγματικό ς ή ρωας είναι συνεπή ς στις ιδέες και στα «πιστεύ ω», του, ενώ ο ψευτοή ρωας αλλά ζει ιδέες,
προκειμένου να πετύ χει τη γρή γορη και ά κοπη ανά δειξη του.

34. ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητος για τους σημερινούς μαθητές γιατί :
 ο γρή γορος ρυθμό ς της σχολική ς ζωή ς δημιουργεί ά γχος στους μαθητές.

 η πολύ ωρη μελέτη υποσκά πτει την ψυχική υγεία των μαθητώ ν.

 η μονό τονη ζωή των μαθητώ ν (σπίτι – σχολείο) δημιουργεί ανία και κού ραση ψυχική στους μαθητές.

 η ψυχαγωγία, η μελέτη εξωσχολικώ ν βιβλίων και η επικοινωνία με τους φίλους είναι ανά γκες των σημερινώ ν
μαθητώ ν.

 ο αθλητισμό ς και η αυτομό ρφωση είναι στό χοι των μαθητώ ν για τον ελεύ θερο χρό νο τους.

Γιατί η ψυχαγωγία θεωρείται βασική ανάγκη του σημερινού ανθρώπου;

 γεμίζει τις ελεύ θερες ώ ρες του.

 τονώ νει και ανανεώ νει τον οργανισμό του.

 απομακρύ νει τον ά νθρωπο από τη μονό τονη και ανιαρή εργασία του.

 ξεκουρά ζει τον ά νθρωπο με την αλλαγή παραστά σεων.

 φέρνει το γέλιο μέσα σε χαρού μενο περιβά λλον.

 δίνει διέξοδο στη σωματική ή στην πνευματική του κού ραση.

 χαλαρώ νει τα νεύ ρα του, διώ χνει τις σκοτού ρες και τις στενοχώ ριες του.

 πλουτίζει τον ά νθρωπο ψυχικά και συναισθηματικά .

 εξυψώ νει τον ά νθρωπο πνευματικά και ηθικά .

 ανανεώ νει σωματικά και ψυχικά τον ά νθρωπο.

 χαρίζει ευχά ριστες στιγμές στον ά νθρωπο.

 βελτιώ νει την αποδοτικό τητα του ανθρώ που στην καθημερινή του εργασία.

 δίνει νό ημα στον καθημερινό μό χθο του ανθρώ που.

 καταπολεμά την απαισιοδοξία, τη στενοχώ ρια και τη μελαγχολία του σημερινού ανθρώ που.

 δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις.

Ποια η σημασία της ψυχαγωγίας στη ζωή του νέου;

 αναπτύ σσεται σωματικά και πνευματικά .

 αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύ θερο χρό νο του.

 πλουτίζει τα ενδιαφέροντα του.

 αυτομορφώ νεται με εξωσχολικά βιβλία.

 ξεκουρά ζεται με την αλλαγή εντυπώ σεων (π.χ. στις εκδρομές αλλά ζει παραστά σεις).

 πετυχαίνει τη σωματική και την ψυχική του ευεξία με τον αθλητισμό .

 αντιμετωπίζει αισιό δοξα το μέλλον του.

 εξευγενίζεται και εξανθρωπίζεται (με την ενεργητική και καλή ψυχαγωγία).

 ισχυροποιεί και ηθικοποιεί το χαρακτή ρα του.

 δημιουργεί καλές κοινωνικές σχέσεις.

 νιώ θει τη χαρά και την ομορφιά της ζωή ς στα έργα τέχνης (στη μουσική , στο χορό , στο θέατρο, στον
κινηματογρά φο), στο παιγνίδι και. στις γιορτές.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

1. Ψυχαγωγία: Στην τεχνοκρατού μενη εποχή μας η ψυχαγωγία που ακολουθεί το μέτρο αποτελεί
οργανική και ψυχολογική ανά γκη του μηχανοποιουμένου σύ γχρονου ανθρώ που. Στον ελεύ θερο χρό νο του ο
ά νθρωπος μπορεί να συμμετέχει σε ψυχαγωγικές εκδηλώ σεις, να παρακολουθεί επιμορφωτικά , καλλιτεχνικά
και ψυχαγωγικά προγρά μματα στο ραδιό φωνο και στην τηλεό ραση. Η ενεργητική ψυχαγωγία καταπολεμά
το ά γχος, την ανία, την πλή ξη. Είναι ανά γκη να φροντίζει η Πολιτεία για την ποιό τητα της ψυχαγωγίας.
Με τη σωστή ψυχαγωγία θα κά νει η Πολιτεία ό λους τους πολίτες της δέκτες της πολιτιστική ς τους
κληρονομιά ς, και θα ανεβά σει τη μορφωτική στά θμη του λαού .

2. Ταξίδια: Ο ά νθρωπος, που καταφεύ γει στις περιηγή σεις, τις εκδρομές και τα ταξίδια, απομακρύ νεται
από τις σκοτού ρες της καθημερινή ς ζωή ς. Ξεκουρά ζεται με την αλλαγή παραστά σεων και εντυπώ σεων.
Αποκτά γνώ σεις και πείρα. Γνωρίζει νέους τό πους, αρχαιολογικού ς θησαυρού ς, ή θη και έθιμα ά λλων λαώ ν.
3. Αυτομόρφωση: Στον ελεύ θερο χρό νο του ο ά νθρωπος και ιδιαίτερα ο νέος μπορεί να
αυτομορφώ νεται. Ο μαθητή ς μελετά εξωσχολικά βιβλία. Ο νέος εξοικειώ νεται με τις καλές τέχνες, μελετά
κλασικά λογοτεχνικά έργα, συγκινείται με την αρμονία της καλή ς μουσική ς. Ο σύ γχρονος ά νθρωπος
παρακολουθεί κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα, που ψυχαγωγού ν και μορφώ νουν. Νιώ θει την ομορφιά
της ζωή ς με τα έργα της τέχνης. Με τις ωραίες εικό νες της τέχνης σχηματίζει μέσα του ένα σύ στημα ιδεώ ν.
Παραδειγματίζεται από τα καλά πρό τυπα που προβά λλουν οι καλές τέχνες.
 4. Κοινωνικές σχέσεις: Ο ά νθρωπος μπορεί στον ελεύ θερο χρό νο του να συμμετέχει σε ομά δες
κοινωνική ς δρά σης (σε εκπολιτιστικού ς και εξωραϊστικού ς συλλό γους, σε συλλό γους κοινωνική ς πρό νοιας,
προστασίας του περιβά λλοντος). Οι μαθητές οργανώ νοντας πολιτιστικές δραστηριό τητες προά γονται
πνευματικά και ψυχικά . Ο σύ γχρονος ά νθρωπος συμμετέχοντας στις ονομαστικές γιορτές των συγγενώ ν ή
φίλων του ψυχαγωγείται, εκπληρώ νει τις κοινωνικές του υποχρεώ σεις και δημιουργεί καλές κοινωνικές
σχέσεις.
5. Γιορτές: Όλες οι γιορτές (ονομαστικές, θρησκευτικές, εθνικές και τοπικές) έχουν ιδιαίτερη σημασία
για τη ζωή του σημερινού ανθρώ που.
Οι γιορτές γεμίζουν τον ελεύ θερο χρό νο, προσφέρουν ποικίλες ωφέλειες (σωματικές, πνευματικές, ηθικές).
Οι γιορτές διασκεδά ζουν και ψυχαγωγού ν, προβληματίζουν και προβά λλουν καλά πρό τυπα, εξευγενίζουν την
ψυχή και ομορφαίνουν τη ζωή του ανθρώ που.

Οι θρησκευτικές γιορτές αφυπνίζουν τη θρησκευτική συνείδηση του ανθρώ που. Οι εθνικές γιορτές
διδά σκουν ό τι η εθνική ελευθερία στηρίζεται στο αίμα των ηρώ ων, στην πέννα των λογίων και στο χρή μα
των εθνικώ ν ευεργετώ ν. Οι τοπικές γιορτές διαιωνίζουν τις τοπικές παραδό σεις, προβά λλουν τοπικού ς
ή ρωες ή ευεργέτες για μίμηση, διαφημίζουν τον τό πο με τον τουρισμό .

Οι ονομαστικές γιορτές συσφίγγουν τους οικογενειακού ς και τους φιλικού ς δεσμού ς.

Δίκαια είπε ο Δημό κριτος ό τι «η ζωή του ανθρώ που χωρίς γιορτές μοιά ζει με μεγά λη οδοιπορία χωρίς
πανδοχείο, χωρίς ό αση μέσα στην καθημερινή ρουτίνα».

6. Αθλητισμός :Ο αθλητή ς με τις επιδό σεις του στα διά φορα αγωνίσματα καλλιεργεί το σώ μα και την
ψυχή του αρμονικά . Αποκτά αισιοδοξία, θά ρρος, αυτοπεποίθηση, αυτοκυριαρχία. Γεμίζει τον ελεύ θερο χρό νο
του. Επίσης ο φίλαθλος αποκομίζει σωματικά και ψυχικά οφέλη παρακολουθώ ντας το αγαπημένο του σπορ.
Ψυχαγωγείται αφιερώ νοντας τον ελεύ θερο χρό νο του στον αθλητισμό .
35. ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
Ορισμός: Είναι η οργανωμένη προσπά θεια, που σκοπό έχει ν’ αξιοποιηθεί τον ελεύ θερο χρό νο του ατό μου
με μορφές δραστηριό τητας που οδηγού ν στη πνευματική αναζή τηση, ευχαρίστηση, φυγή από τη μονοτονία
και τη ρουτίνα· είναι αγωγή της ψυχή ς με ταυτό χρονη απομά κρυνση από τις φροντίδες της
καθημερινό τητας που κουρά ζουν σωματικά , πνευματικά και ψυχικά τον ά νθρωπο.
Ετυμολογία: Προέρχεται από το ρή μα ψυχαγωγοί (<ψυχή + ά γω) = τέρπω την ψυχή το πνεύ μα.
Μορφές Ψυχαγωγίας
Α. γνήσια ψυχαγωγία
 Άθληση (ατομική και ομαδική ).

 Ποιοτικό θέαμα και ακρό αμα (θέατρο, κινηματογρά φος, μουσική , εικαστικές τέχνες).

 Επαφή με τη φύ ση.

 Τα ταξίδια που ευνοού ν την επικοινωνία με ά λλους πολιτισμού ς.

 Συμμετοχή σε πολιτιστικές – καλλιτεχνικές δραστηριό τητες.

 Επικοινωνία με φιλικά πρό σωπα.

 Ανά γνωση βιβλίων γενικό τερου εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος.

 Ερασιτεχνισμό ς που αναδεικνύ ει τη δημιουργικό τητα του ατό μου.

Β. Νόθη Ψυχαγωγία:
 οι κά θε είδους καταχρή σεις (χαρτοπαιξία, οινοποσία, παραμονή σε ανθυγιεινού ς χοίρους, κλπ.), οι οποίες ό χι
μό νο δε μεταμορφώ νουν, αλλά παραμορφώ νουν τον εσωτερικό κό σμο και οδηγού ν στον ψυχικό κλονισμό ,
στην αλλοτρίωση.
 η εκτό νωση στο γή πεδο μέσα) εκδηλώ σεων χουλιγκανισμού . » ηλεκτρονικά παιχνίδια (καλλιεργού ν την
εσωστρέφεια, εμποδίζουν την επικοινωνία).

 η χρή ση των μηχανώ ν και η μανία της ταχύ τητας (εγκυμονεί κινδύ νους για τη σωματική ακεραιό τητα, οδηγεί
τους νέους στην ταύ τιση της αξίας τους με τα αντικείμενα χρή σης).

 παρακολού θηση χαμηλή ς ποιό τητας πολιτιστικώ ν ε’ργων (εμπορικό θέ-αμα ή ακρό αμα, προγρά μματα
ευτελού ς αισθητική ς, ό πως τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες προβά λλονται αρνητικά πρό τυπα και
υποβαθμίζεται το αισθητικό κριτή ριο, θεά ματα, στα οποία κυριαρχεί η αισχρολογία που υποτιμά τη
νοημοσύ νη και την αισθητική .

Σημασία της Ψυχαγωγίας

 Επενεργεί θετικά στον ψυχισμό του ανθρώ που:

 απαλλαγή από βιοτικές μέριμνες

 αποσυμπίεση από ά γχη, εσωτερική ένταση

 εξασφά λιση συναισθηματική ς ισορροπίας (μέσω επικοινωνίας κλπ). ·» Συντελεί στην πνευματική
καλλιέργεια:

 Ανανεώ νει τις πνευματικές δυνά μεις του ανθρώ που

 Οξύ νει την κρίση, τη δημιουργική φαντασία, την αυτενέργεια.

 Καλλιεργού νται οι κλίσεις και διευρύ νονται τα ενδιαφέροντα του ανθρώ που.

 Παρέχει ερεθίσματα για δημιουργία.

 Συντελεί στην κοινωνικοποίηση του ανθρώ που και στην καλλιέργεια κοινωνικώ ν αρετώ ν μέσω της
συλλογική ς ψυχαγωγίας:

 πνεύ μα συνεργασίας, ομαδικό τητας, περιστολή του ατομισμού

 διά θεση συμμετοχή ς σε κοινές δραστηριό τητες – εκδηλώ σεις.

 Συμβά λλει στην ηθικοποίηση του ατό μου:

 με την προβολή θετικώ ν προτύ πων (τέχνη, κινηματογρά φος)

 με την αποβολή του εγωισμού , του αθέμιτου ανταγωνισμού (στις συλλογικές δραστηριό τητες).

 Επιδρά ευεργετικά στη βιολογική κατά σταση του ατό μου:

 Ξεκουρά ζει και ασκεί το σώ μα

 Ενισχύ ει τη σωματική υγεία και ευεξία.

 Αναπτύ σσει την αισθητική μέσω των καλλιτεχνικώ ν ερεθίσματος.

 Διαμορφώ νει την οικουμενική συνείδηση:

 μέσω του αθλητισμού (διεθνώ ν συναντή σεων)

 με τις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαώ ν, μέσω κοινώ ν ψυχαγωγικώ ν δραστηριοτή των.

36. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Οι σύ γχρονες κοινωνίες διαβιού ν σε έναν κό σμο, στον οποίο η ανά πτυξη της τεχνική ς και των επιστημώ ν
οδή γησε και μπορεί να οδηγή σει ακό μα σε σημαντικές βελτιώ σεις του επιπέδου ζωή ς, της υγείας και της
ευημερίας των ανθρώ πων σε ό λο τον κό σμο. Οι αγώ νες για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύ νη οδή γησαν
πολλές κοινωνίες, στις οποίες υπή ρχαν καταπιεστικά δικτατορικά καθεστώ τα, στην εγκαθίδρυση
δημοκρατική ς διακυβέρνησης και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμά των.

Ωστό σο, ο κό σμος που ζού με απέχει ακό μη πολύ από το να είναι ένας κό σμος της ειρή νης, της ασφά λειας,
της δημοκρατίας, της κοινωνική ς δικαιοσύ νης.

Πώ ς γίνεται φανερό αυτό ; Από το γεγονό ς ό τι: Ενώ σε μερικές κοινωνίες μεγά λο μέρος του πληθυσμού έχει
εξασφαλίσει δικαίωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην ελευθερία της έκφρασης, στην υγεία και
ασφά λεια, στην κατοικία κτλ., σε ά λλες κοινωνίες ή σε κά ποιο τμή μα του πληθυσμού των ίδιων των
κοινωνιώ ν τα δικαιώ ματα αυτά δεν θεωρού νται κεκτημένα. Για τα μέλη των κοινωνιώ ν που στερού νται
αυτώ ν των βασικώ ν αγαθώ ν και υπηρεσιώ ν, ο κό σμος μας είναι κό σμος της απελπισίας, της στέρησης και
της απειλή ς.

Τις καταστά σεις που αναφέραμε πριν, οι οποίες δεν είναι επιθυμητές για μεγά λα σύ νολα κοινωνικώ ν ομά δων
και για τις οποίες καταβά λλονται προσπά θειες βελτίωσης τους, ώ στε να μην προκαλού ν αυτού του είδους τα
αισθή ματα και τη δυσφορία στους πολίτες, θα μπορού σαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως κοινωνικά
προβλή ματα.

Το τι ό μως χαρακτηρίζεται ως κοινωνικό πρό βλημα σε κά θε κοινωνία εξαρτά ται από διά φορους παρά γοντες
ό πως π.χ το σύ στημα αξιώ ν, τις ομά δες πίεσης και συμφερό ντων, τη μορφή εξουσίας κτλ. Επομένως ο
χαρακτηρισμό ς μιας κατά στασης ως κοινωνικό πρό βλημα διαφέρει ό χι μό νο από κοινωνία σε κοινωνία, αλλά
και μέσα στην ίδια κοινωνία (π.χ ά λλες ομά δες μπορεί να θεωρού ν μια κατά σταση ως κοινωνικό πρό βλημα
και ά λλες ό χι). Ακό μα διαφέρουν μέσα στο χρό νο. Άλλες καταστά σεις χαρακτηρίζονταν ως κοινωνικό
πρό βλημα πριν από μερικά χρό νια και ά λλες σή μερα.

Διαφορές ατομικού και κοινωνικού προβλή ματος. Τα κοινωνικά προβλή ματα διαφέρουν από τα ατομικά ό χι
τό σο ως προς τα χαρακτηριστικά , αλλά κυρίως: α) ως προς την έκταση του αριθμού των ατό μων που
επηρεά ζουν, π.χ ό ταν κά ποιος είναι αναλφά βητος, ή ά στεγος, ή ά νεργος κλπ, αυτό δεν συνιστά κοινωνικό ,
αλλά ατομικό πρό βλημα. Αντίθετα ό ταν έχουμε ολό κληρες ομά δες πληθυσμού αναλφά βητες, ή ά στεγες, ή
ά νεργες τό τε μπορού με να μιλά με για κοινωνικό πρό βλημα. β) ως προς τη μεθοδολογία αντιμετώ πισης του,
καθώ ς στο ατομικό πρό βλημα πολύ μεγά λο ρό λο παίζει το ίδιο το ά τομο. Ενώ αντίθετα στην περίπτωση του
κοινωνικού προβλή ματος, σημαντικό ρό λο παίζει ο τρό πος που δρα η ίδια η κοινωνία για την αντιμετώ πιση
του (π.χ με τους νό μους που ψηφίζει ή με την κοινωνική πολιτική που ασκεί.

Τα αίτια των κοινωνικώ ν προβλημά των και ο τρό πος αντιμετώ πισης τους. Οι κοινωνικές ανισό τητες και οι
ταξικές διαστρωματώ σεις δημιουργού ν διαφοροποιή σεις μεταξύ των διαφό ρων κοινωνικώ ν ομά δων. Πολλά
από τα προβλή ματα που αναφέραμε είναι από ρροια του παγκοσμίου συστή ματος διαστρωμά τωσης, της
μεγά λης ανισό τητας μεταξύ πλουσίων και φτωχώ ν χωρώ ν, μεταξύ των αναπτυγμένων χωρώ ν του
βιομηχανικού Βορρά και των χωρώ ν του προς ανά πτυξη και υποβαθμισμένου Νό του. Για παρά δειγμα ας
θυμηθού με εδώ μερικά στοιχεία από το μά θημα της γεωγραφίας για τα βιομηχανικά κυρίως προϊό ντα, τον
ορυκτό πλού το, τον πληθυσμό κλπ κά θε χώ ρας και ας τα συγκρίνουμε.

Άλλα ό μως κοινωνικά προβλή ματα συνδέονται με το σύ στημα διαστρωμά τωσης και κοινωνικώ ν ανισοτή των
που επικρατεί μέσα στην ίδια τη χώ ρα. Για παρά δειγμα δεν είναι μό νο οι διαφορές μεταξύ πλού σιων και
φτωχώ ν χωρώ ν, αλλά και οι διαφορές μέσα στην ίδια τη χώ ρας μας. Απολαμβά νουν ό λα τα παιδιά της χώ ρας
μας το αγαθό της εκπαίδευσης ή της περίθαλψης ή της κατοικίας;
Τα κοινωνικά προβλή ματα του σύ γχρονου κό σμου δεν μπορού ν να διαχωρισθού ν αυστηρά κατά
γεωγραφικές περιοχές καθώ ς δεν μπορού ν για πολύ καιρό να περιορισθού ν σε μια περιοχή .

Οι κοινωνικοί επιστή μονες προσπαθού ν να βρουν τις αιτίες και να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά
προβλή ματα. Ορισμένοι από αυτού ς (π.χ ψυχολό γοι) προσπαθού ν να βρουν τη λύ ση δίνοντας έμφαση στα
χαρακτηριστικά , στη συμπεριφορά , στις εμπειρίες και γενικά στην ψυχολογία των ατό μων (ατομοκεντρική
προσέγγιση), ενώ κά ποιοι ά λλοι (ό πως οι κοινωνιολό γοι) την αναζητού ν στις κοινωνικές συνθή κες, στη δομή
του πολιτικού και κοινωνικού συστή ματος και στα χαρακτηριστικά της οικονομίας (κοινωνιοκεντρικη
προσέγγιση). Ωστό σο αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ό τι η αλληλο-υποστή ριξη και αλληλο-
συμπλή ρωση των δυο προσεγγίσεων επιφέρει τα καλύ τερα αποτελέσματα.

Η ΦΤΩΧΕΙΑ
Η Φτώ χεια ως κοινωνικό πρό βλημα. Στον πλανή τη μας ζουν σή μερα 5,66 δισεκατομμύ ρια ά νθρωποι από
τους οποίους 1 δις περίπου σε κατά σταση φτώ χειας, με την έννοια ό τι αγωνίζονται καθημερινά για να
εξασφαλίσουν την απλή επιβίωση τους.

Ορισμός της φτώχειας. Όμως πώ ς ορίζεται τελικά η φτώ χεια; Επειδή δεν είναι εύ κολο να αποτιμηθού ν
κοινά στοιχεία για τον ορισμό της φτώ χειας, οι κοινωνικοί επιστή μονες επέλεξαν ως κριτή ριο ένα κρίνο
χαρακτηριστικό , το εισό δημα και με βά ση αυτό μετρού ν τη φτώ χεια σε από λυτη και σχετική . Συνή θως
μιλού ν για από λυτη φτώ χεια ό ταν το επίπεδο του εισοδή ματος δεν φτά νει να καλύ ψει ού τε καν τις βασικές
ανά γκες (τροφή , στέγη, ενδυμασία, υγεία). Ας σκεφτού με εδώ μερικά τέτοια παραδείγματα. Έχουν ό λοι οι
κά τοικοι στον πλανή τη ή στη χώ ρα μας εξασφαλισμένη στέγη, ή τροφή ή περίθαλψη κλπ;
Αντίθετα μιλού ν για σχετική φτώ χεια ό ταν το επίπεδο εισοδή ματος, αν και φτά νει να καλύ ψει τις βασικές
ανά γκες, δεν επαρκεί για την ικανοποίηση συνηθισμένων αναγκώ ν, ό πως αυτές προσδιορίζονται από την
κά θε κοινωνία σε δεδομένη στιγμή και συμφωνά με το καταναλωτικό της πρό τυπο. Για παρά δειγμα μια
οικογένεια που ενώ καλύ πτει τις βασικές της ανά γκες δεν μπορεί να διαθέσει χρή ματα για σπουδές των
παιδιώ ν της, θεωρείται ό τι είναι σχετικά φτωχή σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, ό που συνή θως ό λες οι
οικογένειες μπορού ν να διαθέσουν χρή ματα για σπουδές.

Συνή θως αυτό ς ο προσδιορισμό ς της σχετική ς φτώ χειας, έχει να κά νει με το πώ ς ορίζονται κά θε φορά «οι
βασικές ανά γκες» και τα «ό ρια» της φτώ χειας. Το τι είναι ό μως «βασικές ανά γκες» για τους ανθρώ πους είναι
κά τι που ποικίλει ιστορικά και κοινωνικά . Αντανακλά το τεχνολογικό και πολιτισμικό επίπεδο μιας
κοινωνίας. Πολλοί κά τοικοι ορισμένων περιοχώ ν του τρίτου κό σμου δεν θα μπορού σαν να διανοηθού ν ό τι η
ύ παρξη κεντρική ς θέρμανσης και λουτρού μέσα στο σπίτι ή η οδοντιατρική περίθαλψη αποτελού ν «βασικές
ανά γκες» τους.

Η φτώ χεια είναι ένα οικουμενικό φαινό μενο και έχει να κά νει κυρίως με την παγκό σμια διαστρωμά τωση, την
παγκό σμια οικονομία και τις κοινωνικές ανισό τητες, καθώ ς σχετική κυρίως φτώ χεια συναντά με σε ό λα τα
κρά τη, ακό μα και στα οικονομικά ισχυρά .

Αίτια της φτώχειας. Ποιες είναι όμως οι αιτίες της φτώχειας;

Μια από τις βασικό τερες αιτίες της φτώ χειας είναι η κοινωνική διαστρωμά τωση, η οποία είναι χαρα-
κτηριστικό της κοινωνίας και δεν υποδηλώ νει μό νο διαφορές μεταξύ των ατό μων. Η ά νιση κατανομή των
πλουτοπαραγωγικώ ν πηγώ ν (γης, υπεδά φους, υδά των κλπ), του εισοδή ματος και των περιουσιακώ ν στοι-
χείων μεταξύ των ατό μων και των

Άλλες αιτίες είναι η προκατά ληψη, οι διακρίσεις και ο ρατσισμό ς απέναντι σε ορισμένες κοινωνικές ομά δες
(π.χ των τσιγγά νων, των οικονομικώ ν προσφυγώ ν, των φορέων του ΑΙΟδ, των ατό μων με ειδικές ανά γκες
κτλ.). Ακό μα αιτίες φτώ χειας είναι ο πό λεμος, οι φυσικές καταστροφές και οι αλλαγές στην τεχνολογία, που
προκαλού ν ευρύ φά σμα ανεργίας, καθώ ς οι μηχανές αντικαθιστού ν ό λο και περισσό τερα εργατικά χέρια.

Επιδείνωση της φτώ χειας στο επίπεδο του κοινωνικού συνό λου προκαλού ν και τα φαινό μενα της
φοροδιαφυγή ς (μη καταβολή ς στο κρά τος χρηματικώ ν ποσώ ν που προέρχονται από οικονομικές
δραστηριό τητες) και της παραοικονομίας (η μη επίσημη καταγραφή από το κρά τος των οικονομικώ ν
δραστηριοτή των). Τα δυο αυτά φαινό μενα από τη μια αυξά νουν το ατομικό εισό δημα αυτώ ν που
εμπλέκονται, αλλά από την ά λλη, συμβά λλουν στην απώ λεια σημαντικώ ν εσό δων του κρά τους, τα οποία θα
μπορού σαν να χρησιμοποιηθού ν για την καταπολέμηση της ανεργίας κτλ.

Η φτώχεια εκτός από τα γεωγραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των κρατών

σχετίζεται και με:
Α) Την ηλικία (κυρίως πλή ττονται οι νέοι και οι ηλικιωμένοι).

Β) Τη φυλή και την εθνικό τητα που προσδιορίζουν ως μειονό τητες τα ά τομα ή τις ομά δες ό ταν βρίσκονται
εκτό ς της χώ ρας τους (π.χ. Αλβανοί, Αιθίοπες, Φιλλιππινέζοι κ.ά . στην Ελλά δα ή Έλληνες σε ά λλες χώ ρες).

Γ) Το φύ λο (οι γυναίκες π.χ πλή ττονται περισσό τερο και συνή θως αποκλείονται από

υψηλό βαθμες θέσεις εργασίας).

Δ) Τη μορφή της οικογένειας (κυρίως οι μονογονεϊκές οικογένειες οποιασδή ποτε μορφή ς ή οι πολυπληθείς
πυρηνικές είναι πιο ευά λωτες).

Ε) Το επίπεδο εκπαίδευσης και κατά ρτισης (οι αναλφά βητοι για παρά δειγμα ή ό σοι έχουν ελλιπή κατά ρτιση
σε κά ποιο τομέα δυσκολεύ ονται περισσό τερο να βρουν εργασία, ή αμείβονται πολύ χαμηλά κτλ.).

Για τα φτωχά κυρίως κράτη τα αίτια της φτώχειας συνδέονται με:

α)Την απουσία της τεχνολογίας και κυρίως της βιομηχανική ς και γεωργική ς τεχνολογίας και της
εξειδίκευσης.

β)Την αύ ξηση του πληθυσμού , τον οποίο η οικονομία δεν μπορεί να συντηρή σει.

γ) Τα πολιτισμικά πρό τυπα (π.χ θρησκευτικά πιστεύ ω, ή θη και έθιμα, θεσμοί δικαίου, οργά νωση ζωή ς,
ανεπά ρκεια εκπαιδευτικού συστή ματος κ.τλ.).

δ) Την κοινωνική διαστρωμά τωση (στις φτωχές χώ ρες είναι εξαιρετικά ά νιση)

ε) Την ανισό τητα ως προς τα φύ λα (η κοινωνική θέση της γυναίκας είναι πολύ χαμηλή , σε ορισμένες χώ ρες
πολλές γυναίκες αποκλείονται από πολλά δικαιώ ματα και αρκετές θανατώ νονται γιατί δεν έχουν προίκα).

στ) Τις διεθνείς / παγκό σμιες σχέσεις εξουσίας. Δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ των κρατώ ν. (Συνή θως τα ισχυρά
οικονομικά κρά τη εκμεταλλεύ ονται τους φυσικού ς και ανθρώ πινους πό ρους των φτωχώ ν και σε πολλές
περιπτώ σεις δημιουργού ν ένα καθεστώ ς αποικιοκρατίας).
Επειδή ένα χαρακτηριστικό της φτώ χειας είναι η αναπαραγωγή της από γενιά σε γενιά μέσω των
περιουσιακώ ν στοιχείων, με τα οποία κληρονομού νται συνή θως τα κοινωνικά χαρακτηριστικά , η φτώ χεια
διαιωνίζει τις κοινωνικές ανισό τητες. Η φτώ χεια δεν εξαρτά ται μό νο από το κοινωνικό και οικονομικό
περιβά λλον, αλλά και από τα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενό ς (τη θέληση, τις προσδοκίες, την επιμονή
κλπ) ή ακό μα και από διά φορα απρό οπτα συμβά ντα της ζωή ς π.χ μια ασθένεια, ή μια αναπηρία από τροχαίο
ατύ χημα κ.τλ.
Συνέπειες της φτώχειας.
Με βά ση τα ό σα αναφέραμε παραπά νω γίνεται φανερό ό τι η φτώ χεια επιφέρει ά μεσες συνέπειες τό σο στα
ά τομα, ό σο και στην κοινωνία ολό κληρη και γίνεται αιτία δημιουργίας μιας σειρά ς ά λλων προβλημά των
(πείνας, πολέμων, ασθενειώ ν, μεταναστεύ σεων, θανά των, βίας, ρατσισμού , ξενοφοβίας κλπ). Ένα φτωχό
ά τομο έχει πολλές πιθανό τητες να αποκλεισθεί από πολλά κοινωνικά αγαθά και σημαντικού ς τομείς και
δραστηριό τητες της κοινωνίας ό πως π.χ η εκπαίδευση, η περίθαλψη, η εργασία, η ψυχαγωγία κ.τλ. Και αν οι
συνέπειες της φτώ χειας που περιγρά ψαμε πριν είναι τό σο σημαντικές για το ά τομο, μπορού με να
φαντασθού με ποιες είναι για την κοινωνία. Τι προβλή ματα δηλαδή αντιμετωπίζει μια φτωχή κοινωνία ή ένα
φτωχό κρά τος, ό ταν δεν μπορεί να παρά γει αγαθά και υπηρεσίες που είναι απαραίτητα για την διαβίωση
του πληθυσμού του! Έτσι η πείνα, οι ασθένειες, ο αναλφαβητισμό ς, οι επιδημίες, η ανεργία και τό σα ά λλα
προβλή ματα γίνονται αιτία καθυστέρησης της κοινωνική ς και οικονομική ς ανά πτυξης στις φτωχές χώ ρες.
 Παρά λληλα τα προβλή ματα αυτά με τη σειρά τους δημιουργού ν προβλή ματα ά λλα ό πως η βία, η πορνεία, η
καταπά τηση των ανθρωπίνων δικαιωμά των, ακό μα και η διά λυση των δημοκρατικώ ν θεσμώ ν και η επιβολή
ολοκληρωτικώ ν καθεστώ των, είναι συνή θη φαινό μενα στις φτωχές χώ ρες. Όμως δεν θα πρέπει να λησμο-
νού με, αυτό που και σε ά λλο σημείο αναφέραμε, ό τι μεγά λα προβλή ματα εξαιτίας της φτώ χειας
αντιμετωπίζουν και οι οικονομικά και κοινωνικά αναπτυγμένες χώ ρες, στις οποίες ολό κληρες κοινωνικές
ομά δες είναι ά νεργες, ά στεγες, αναλφά βητες κτλ.

Αντιμετώπιση της φτώχειας.

Στο ερώ τημα πώ ς μπορεί να αντιμετωπισθεί η φτώ χεια, η απά ντηση θα μπορού σε να είναι ό τι:

 Η φτώ χεια μπορεί να αντιμετωπισθεί κυρίως με την καταπολέμηση των αιτίων που την προκαλού ν και ειδι-
κό τερα με την αναδιανομή του πλού του και τουεισοδή ματος, ώ στε να μειωθού ν οι κοινωνικές ανισό τητες.

 Η πολιτεία από την πλευρά της αλλά και το ίδιο το ά τομο από τη δική του θα πρέπει να φροντίζουν ώ στε να
υιοθετού νται θεσμοί και τρό ποι συμπεριφορά ς που θα διευκολύ νουν την καταπολέμηση της φτώ χειας. Από
την πλευρά της πολιτείας λοιπό ν τίθεται ένα πολιτικό και οικονομικό πρό βλημα, να αποφασίσει κατά πό σον
και σε ποια έκταση θα δημιουργή σει θεσμού ς, οι οποίοι θα εξασφαλίζουν τους πολίτες της από την φτώ χεια
και την εξαθλίωση. Τέτοιοι θεσμοί μπορού ν να δημιουργηθού ν και να λειτουργή σουν με την κοινωνική
πολιτική που ασκεί το κρά τος (Κρά τος Πρό νοιας), λαμβά νοντας μέριμνα για τους οικονομικά ασθενέστερους,
τους ηλικιωμένους, τους ανά πηρους, τα παιδιά και τις μητέρες.

 Το ά τομο τώ ρα από την πλευρά του θα πρέπει κι εκείνο να έρχεται αρωγό ς της πολιτείας και παρά λληλα με
τη διεκδίκηση των δικαιωμά των του να φροντίζει να ασκεί τα καθή κοντα του και τις υποχρεώ σεις του. Η
ενέργεια ό μως που θα βοηθή σει ιδιαίτερα το ά τομο για την αποφυγή της φτώ χειας, είναι η ολοκλή ρωση των
βασικώ ν σπουδώ ν, ώ στε να μην είναι αναλφά βητοι. Η επαρκή ς γενική μό ρφωση καθώ ς και η εξειδικευμένη
επαγγελματική κατά ρτιση, συνδυασμένες με θετική στά ση απέναντι στη ζωή και την εργασία, δίνουν και τα
εχέγγυα για επαγγελματική καριέρα. Σε αντίθετη περίπτωση το ά τομο μπορεί να αποκλεισθεί από μια σειρά
κοινωνικώ ν διαδικασιώ ν (πολιτισμού , υγείας κλπ).

 Από ό σα αναφέραμε γίνεται φανερό πλέον ό τι το πρό βλημα της φτώ χειας δεν αφορά ένα κακό που το
έστειλε η μοίρα, αλλά συνδέεται με τους τρό πους που διά φορες κοινωνικές ομά δες ερμηνεύ ουν την
πραγματικό τητα σύ μφωνα με τα συμφέροντα τους. Επομένως η ύ παρξη της φτώ χειας συνδέεται με το
γεγονό ς ό τι οι ά νθρωποι και οι κυβερνή σεις δεν κά νουν αρκετά για να την εξαλείψουν.

(«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» , Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΟΕΔΒ)

37. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
Ανάλυση της έννοιας
Ορισμός : Με τον ό ρο παγκοσμιοποίηση εννοού με, καταρχά ς, τη σύ νθετη διαδικασία υπέρβασης των
εθνικώ ν συνό ρων μέσα από τα δίκτυα επικοινωνίας και την ανά πτυξη οικονομικώ ν, πολιτικώ ν και
γενικό τερα πολιτισμικώ ν σχέσεων σ” έναν ενιαίο, παγκό σμιας εμβέλειας, χώ ρο.Η παγκοσμιοποίηση
στηρίζεται ουσιαστικά στην τεχνολογική εξέλιξη, υλοποιείται στην οικονομία και επηρεά ζει καταλυτικά τον
πολιτισμό .
Αίτια
Τα αίτια που οδήγησαν στην παγκοσμιοποίηση εντοπίζονται:
-Στην τεχνολογική εξέλιξη και ιδιαίτερα στην εξέλιξη των ηλεκτρονικώ ν δικτύ ων (τηλεπικοινωνίες, Μ.Μ.Ε.,
διαδίκτυο).

-Στην ανά γκη για ελεύ θερη διακίνηση κεφαλαίων χωρίς τη διαμεσολά βηση κρατικώ ν φορέων.

-Στην υλοποίηση εμπορικώ ν ανταλλαγώ ν χωρίς δασμολογικού ς και ά λλους εθνικού ς περιορισμού ς.

- Στην ελεύ θερη διά δοση γνώ σεων, ιδεώ ν, τρό πων ζωή ς, αξιώ ν, έργων,προϊό ντων σε έναν ενιαίο χώ ρο.

-Στη δημιουργία και ανά πτυξη νέων κέντρων εξουσίας αυτό νομων, ως ένα βαθμό , από την πολιτική των
κρατώ ν. Εκπρό σωποι των νέων εξουσιώ ν είναι τα Μ.Μ.Ε. και οι μεγά λες πολυεθνικές επιχειρή σεις.
Θετικά της Παγκοσμιοποίησης
Στην οικονομία :
• οικονομικό ς ανταγωνισμό ς που συμβά λλει στη μείωση των τιμώ ν και στη βελτίωση της ποιό τητας των
προϊό ντων

• ανταλλαγή οικονομικώ ν μεθό δων και εμπειριώ ν

• παροχή τεχνογνωσίας σε υπανά πτυκτες χώ ρες

• εκσυγχρονισμό ς βιοτεχνίας – βιομηχανίας

• διεύ ρυνση εμπορικώ ν δραστηριοτή των.

Στην κοινωνία :
• επικοινωνία πολιτώ ν
• απαλλαγή από στερεό τυπα και προκαταλή ψεις για τους ά λλους λαού ς

• συνεργασία σε διακρατικό επίπεδο για καταπολέμηση φαινομένων, ό πως τα ναρκωτικά , το έγκλημα κ.ά .

Στην πολιτική :
• ενίσχυση δημοκρατικώ ν πολιτευμά των σ” ό λες τις χώ ρες
• έλεγχος σε ανελεύ θερα καθεστώ τα μέσω διεθνώ ν οργανισμώ ν και παγκό σμιου χαρακτή ρα οργανώ σεων.

Στον πολιτισμό :
• ανά πτυξη παιδείας και επιστή μης μέσω της συνεργασίας και των ανταλλαγώ ν.
• πολιτιστικές ανταλλαγές (συμβολή στη διεύ ρυνση του αισθητικού κριτηρίου)
• συνειδητοποίηση της πολιτιστική ς και εθνική ς ιδιοπροσωπίας μίας χώ ρας.

Στην παγκόσμια συνεργασία :

• ευχερέστερη η αντιμετώ πιση των παγκό σμιων προβλημά των (οικολογικό , πυρηνικό κ.ά .)
• απαλλαγή από ρατσισμό , προκαταλή ψεις, εθνικισμό

• ανά πτυξη πνεύ ματος οικουμενική ς συνείδησης.

Αρνητικά της Παγκοσμιοποίησης

Στην οικονομία :
• αδυναμία μικρώ ν επιχειρή σεων και χωρώ ν να αντεπεξέλθουν στο διεθνή ανταγωνισμό
• η παγκό σμια επιχείρηση επιδιώ κει τη μεγιστοποίηση των κερδώ ν της με την επιβολή ισχνώ ν αμοιβώ ν και
την ελά χιστη κοινωνική ασφά λιση

• εξά ρτηση μικρώ ν χωρώ ν από ισχυρές μέσω των πολυεθνικώ ν εταιριώ ν

• φτηνό εργατικό δυναμικό , περιορισμό ς εργασιακώ ν δικαιωμά των

• κυριαρχία οικονομίστικου μοντέλου ανά πτυξης σε βά ρος των ανθρώ πινων δικαιωμά των.

Στην πολιτική :
• εξά ρτηση από ισχυρές χώ ρες, δορυφοροποίηση μικρώ ν χωρώ ν
• αδυναμία ά σκησης αυτό νομης πολιτική ς.

Στον πολιτισμό :
• κίνδυνοι πολιτιστική ς αλλοτρίωσης
• ξενομανία, μιμητισμό ς.
Στην κοινωνία :
• υιοθέτηση αρνητικώ ν κοινωνικώ ν προτύ πων και αξιώ ν (ατομικισμό ς, ανταγωνισμό ς κ.ά .).
Στο έθνος :
• κίνδυνος έξαρσης εθνικιστικώ ν αντιλή ψεων λό γω της απειλή ς αφομοίωσης από ά λλους πολιτισμού ς.
Στην αισθητική:
• αισθητική ομοιομορφία, ομογενοποίηση, (επίδραση της παγκό σμιας πολιτιστική ς βιομηχανίας:
κινηματογρά φος, τέχνη, μορφές διασκέδασης), κατά ργηση ιδιαιτερό τητας.

Στις διεθνείς σχέσεις:

• αποδυνά μωση διεθνώ ν οργανισμώ ν εξαιτίας της κυριαρχίας ισχυρώ ν οικονομικώ ν συμφερό ντων που
δρουν ανεξέλεγκτα.
38. Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ
Ορισμός : Προπαγά νδα ονομά ζεται η συστηματική και οργανωμένη προσπά θεια διαστρέβλωσης εννοιώ ν και
ιδεώ ν , η παραχά ραξη της αλή θειας , με σκοπό την αποκό μιση ά μεσων ή έμμεσων οφελώ ν. Η χρησιμοποίηση
μεθό δων ή ά λλων τεχνητώ ν συμβό λων με πρό θεση ,για τη μεταβολή της συμπεριφορά ς και τελικά την
παρώ θηση σε πρά ξη. Πρό κειται για πρακτική που χρησιμοποιεί κυρίως η πολιτική εξουσία με σκοπό τον
αποπροσανατολισμό της κοινή ς γνώ μης και της χειραγώ γησή ς της. Η πολιτική προπαγά νδα στην εποχή μας
διογκώ νεται και εξαπολύ εται μέσω των Μ.Μ.Ε. . Κά θε πολίτης ή ά νθρωπος αποφασίζει βά σει των
δεδομένων και των πληροφοριώ ν που κατέχει . Αρα , ο έλεγχος ή ο χειρισμό ς της πληροφορίας καθίσταται
κομβικό ς.
Τρόποι και μηχανισμοί επιβολής της προπαγάνδας :
α)Λογοκρισία κι έλεγχος ή περιορισμό ς των πληροφοριώ ν ,ώ στε να ελέγχονται και οι αντιδρά σεις των
πολιτώ ν.

β) Υπερπληροφό ρηση : παροχή υπερβολικού ό γκου πληροφοριώ ν ,κυριαρχία του επουσιώ δους έναντι του
σημαντικού ,που οδηγεί εν τέλει στον αποπροσανατολισμό από τα πραγματικά προβλή ματα.

γ) Διαρκή ς επισή μανση -επανά ληψη π.χ. στιγματισμό ς ενό ς αντιπά λου πολιτικού ή πολιτική ς ομά δας. (Ο
Γκαίμπελς, υπουργό ς προπαγά νδας του Χίτλερ, έλεγε :“να λέτε ψέμματα, πολλά ψέμματα ,στο τέλος κά τι θα
μείνει”)

δ) Κατασκευή πραγματικό τητας : 1)τονισμό ς της αρνητική ς κοινωνική ς και πολιτική ς πραγματικό τητας
(εγκληματικό τητα ,σκανδαλολογία κ.ά ) 2)επιβολή και προβολή μό νο των θετικώ ν στοιχείων -εξωραϊσμό ς της
κοινωνική ς και πολιτική ς ζωή ς.

ε) Υπεραπλού στευση -Λαϊκισμό ς : υπεραπλού στευση των οικονομικώ ν και κοινωνικώ ν προβλημά των.
Υπό σχεση ό τι ό λα τα προβλή ματα θα λυθού ν ,γιατί ό λα στηρίζονται στη θέληση του πολιτικού ,χωρίς ό μως
να θιγού ν κοινωνικά συμφέροντα.

στ) Εντονη χρή ση της εικό νας σε βά ρος της πολιτική ς επιχειρηματολογίας .Π.χ. Νέος,
γοητευτικό ς ,καλοντυμένος πολιτικό ς.

ζ) Εκμετά λλευση αθλητικώ ν επιτυχιώ ν.

η) Χρή ση καλλιτεχνική ς δημιουργίας . Μουσική ,λογοτεχνία και κινηματογρά φος αναπαρά γουν
στερεό τυπα ,εγκλωβίζουν τις μά ζες πολώ νοντας την πραγματικό τητα και δημιουργώ ντας μια ονειρική
πραγματικό τητα φυγή ς.

Συνέπειες :
α) Πό λωση του πολιτικού κό σμου .

β) Φανατισμό ς και απουσία διαλό γου.

 γ)Στροφή των πολιτικώ ν σε μεθό δους πολιτικού μά ρκετινγκ . Το ενδιαφέρον εστιά ζεται στην εικό να ,στην
προσωπική ζωή και ό χι στον πολιτικό λό γο.

δ) Καταργείται ο πολιτικό ς προβληματισμό ς των πολιτώ ν , εμφανίζεται το φαινό μενο της ά γνοιας και της
παθητικό τητας.

ε) Υπονό μευση- εικονική λειτουργία της δημοκρατίας. Η λαϊκή κυριαρχία ουσιαστικά καταργείται από τη
στιγμή που ο λαό ς δεν αποφασίζει με πολιτικά κριτή ρια ,αλλά υπό κειται στους μηχανισμού ς της
προπαγά νδας.

39. ΜΕΣΣΙΑΝΙΣΜΟΣ
Μεσσιανισμός : αντίληψη που εναποθέτει τις ελπίδες της ανθρώ πινης σωτηρίας στην έλευση ενό ς μεσσία
Η ανάπτυξη του Μεσσιανισμού οφείλεται :
 σ” ένα σύ νολο προκαταλή ψεων αντλημένων κυρίως απ” τη θρησκευτική παρά δοση που αναφέρονται στο
τέλος της ιστορίας και ορίζουν την ανά γκη της από λυτης υποταγή ς του ανθρώ που στο φορέα αυτού του
τέλους

 στο αίσθημα της πίεσης που βιώ νουν οι περισσό τεροι ά νθρωποι κά τω απ” το βά ρος των σύ γχρονων
οικονομικώ ν, κοινωνικώ ν και πολιτικώ ν προβλημά των και στη συνακό λουθη αδυναμία να χαρά ξουν
αυτοδύ ναμα τη ζωή τους

 στην κοινωνική και πολιτική αδρανοποίηση των ανθρώ πων και στη μετά θεση της ελπίδας για τη βελτίωση
των κοινωνικώ ν και πολιτικώ ν πραγμά των στο πρό σωπο ενό ς ηγέτη

 στη συνεχή προβολή ορισμένων προσώ πων απ” τα μέσα μαζική ς ενημέρωσης και στη μυθοποιητική
παρουσίαση τους

Συνέπειες του Μεσσιανισμού

 Απώ λεια της πίστης του ανθρώ που στον εαυτό του και στις δυνά μεις του, : της μοιρολατρίας και της
παθητικό τητας

 προώ θηση σκοταδιστικώ ν αντιλή ψεων, πνευματική υποδού λωση και ανά πτυξη του φανατισμού και της
μισαλλοδοξίας

 αλλοτρίωση της προσωπική ς ταυτό τητας και επικρά τηση της μαζοποίησης υπονό μευση των ανθρώ πινων
δικαιωμά των και ελευθεριώ ν και καλλιέργεια του εδά φους για την ανά πτυξη ολοκληρωτικώ ν μορφώ ν
πολιτική ς οργά νωσης

40. ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ

Ορισμός
Αλλοτρίωση = η αίσθηση της αποξένωσης του ανθρώ που από τον εαυτό του, από τον κό σμο που τον
περιβά λλει, η απώ λεια στοιχείων της προσωπικό τητά ς του, με αποτέλεσμα να καταλή γει ξένος ή κατώ τερος
από αυτό που ή ταν. Γενικό τερα,

αλλοτρίωση είναι η υπαγωγή του εαυτού μας σε ά λλους, η εξά ρτηση, η υποδού λωση που συνεπά γεται
απώ λεια βασικώ ν γνωρισμά των της προσωπικό τητά ς μας.

Γ. Μπαμπινιώ της

Πεδία στα οποία κυριαρχεί η αλλοτρίωση

Στις ανθρώπινες σχέσεις:
(εν επικρατεί η ουσιαστική φιλία. Τολμού με να υποστηρίξουμε ό τι οι αυθεντικές φιλικές σχέσεις είναι
ανύ παρκτες. Στις επιταγές της σύ γχρονης κοινωνίας του ά κρατου καταναλωτισμού , αναπτύ σσονται φιλίες
που βασίζονται στο συμφέρον, γιαυτό και είναι ιδιαίτερα εύ θραυστες.

Στον εργασιακό χώρο:

Στην εποχή της τεχνολογική ς/ ψηφιακή ς επανά στασης, η εργασία δεν ολοκληρώ νει το ά τομο. Αντιθέτως, η
εξά ρτηση του από τους Η/Υ αναιρεί κά θε έννοια δημιουργική ς διά θεσης. Βέβαια, η συνεργασία στον
επαγγελματικό χώ ρο, η συναδέλφωση, η από κοινού προσπά θεια είναι τό σο ΄΄ξεπερασμένες΄΄ έννοιες στο
στυγνά ανταγωνιστικό εργασιακό χώ ρο μιας δημό σιας ή ιδιωτική ς εταιρείας.

Στην πολιτική ζωή:

Τα δείγματα αλλοτρίωσης εκ μέρους των πολιτώ ν και των πολιτικώ ν είναι δυστυχώ ς πολλά και
αποτυπώ νουν την απολιτική στά ση των μεν και των δε.

Αναφορικά με τους πρώ τους, η αδιαφορία τους για τα κοινά σε καθημερινή βά ση και η αποχή τους από τις
εκλογικές αναμετρή σεις αποτελού ν δεδομένη κατά σταση. Είναι πλέον γνωστό ό τι οι νέοι αποφεύ γουν να
ενημερώ νονται για τις πολιτικές εξελίξεις του τό που τους με αποτέλεσμα να μη συγκροτού ν μια δημοκρατική
συνείδηση. Όμως, και οι μεγαλύ τεροι δηλώ νουν τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική αδρά νεια της χώ ρας
τους, θεωρώ ντας υπεύ θυνους τους διεφθαρμένους πολιτικού ς/ τους κρατικού ς λειτουργού ς.

Όσο για τους ασκού ντες την πολιτική εξουσία, είναι από ό λους δεκτό ό τι περί ά λλα τυρβά ζουν*. Ως
ψηφοθή ρες*, συμμετέχουν σε προεκλογικού ς αγώ νες μό νο και μό νο για την προσωπική προβολή τους/ την
ικανοποίηση της βουλιμίας τους για την εξουσία. (ε διστά ζουν να διαστρεβλώ σουν την αλή θεια μπροστά στα
μά τια ό λων των πολιτώ ν που τους παρακολουθού ν στα τηλεοπτικά παρά θυρα. Εκτό ς από αυτό , η συχνή
τακτική της προώ θησης των ατό μων της ιδεολογίας τους/ του στενού τους κύ κλου, ως μέλη της κυβέρνησης,
δικαιολογεί το χαρακτηρισμό τους ως τροφοδό τες της ευνοιοκρατίας.

Πολιτισμός:
Είναι κοινά αποδεκτό ό τι τα σημερινά δημιουργή ματα της τέχνης δε μεταρσιώ νουν* τους δέκτες (πχ:
τραγού δια, βιβλία, ποιητικές συλλογές, πίνακες ζωγραφική ς). Παρά λληλα, ο εκπεσμό ς του αθλητικού
ιδεώ δους με τις απαρά δεκτες πρά ξεις βίας στα γή πεδα, με την ολοένα και μεγαλύ τερη χρή ση αναβολικώ ν
χαπιώ ν εκ μέρους των αθλητώ ν, είναι φθοροποιοί παρά γοντες του πολιτισμού μας. Βέβαια, η συρρίκνωση
του γλωσσικού κώ δικά μας υπό την επίδραση της αγγλική ς και γενικό τερα της ΄΄τεχνολογική ς΄΄ γλώ σσας
αποτελεί τρανή από δειξη της αποξένωσης του ατό μου από ένα ζωογό νο στοιχείο του πολιτισμού του.

Περιβάλλον:
Η απομύ ζηση των πλού των της μά νας- γης, η αποψίλωση στρεμμά των γης με

διά φορες πυρκαγιές που προξενού ν ορισμένοι ΄΄επιτή δειοι΄΄, προκειμένου να οικοδομή σουν οική ματα, η
κατασπατά ληση των πηγώ ν ενέργειας αποτελού ν ενδείξεις της αλλοτρίωσης του ατό μου.

Παιδεία-εκπαίδευση:
Το σχολείο ως θεσμό ς δεν αποβλέπει στην ολό πλευρη μό ρφωση του ατό μου. Οι

εξαντλητικές εξετά σεις για την είσοδο στην Ανώ τατη εκπαίδευση, η στείρα αποστή θιση των γνώ σεων που
υπαγορεύ εται από τη δεσμευτική ύ λη των αναλυτικώ ν προγραμμά των, η μη επιμό ρφωση των
εκπαιδευτικώ ν, η ανεπαρκή ς υλικοτεχνική υποδομή είναι παρά μετροι του σημερινού εκπαιδευτικό σύ στημα.
Οι τελευταίοι θέτουν φραγμό στην πνευματική αναβά θμιση, ψυχική καλλιέργεια, ηθική ανύ ψωση των νέων.

Δυστυχώ ς, οι μαθητές μαχό μενοι για υψηλό τερες επιδό σεις σε σχέση με αυτές των συμμαθητώ ν τους,
ουσιαστικά τους ανταγωνίζονται αντί να συναγωνίζονται. Οι ίδιοι, είναι εντελώ ς απροετοίμαστοι για τα
επαγγελματικά αδιέξοδα που τους επιφυλά σσει η έξοδό ς του από το ενιαίο λύ κειο γι αυτό και η
απογοή τευση, η αποξένωση κλπ από το ευρύ τερο κοινωνικό περιβά λλον είναι οι κύ ριες αντιδρά σεις τους
Αιτίες αλλοτρίωσης:
Βασικό τατο αίτιο της αλλοτρίωσης του σύ γχρονου ανθρώ που είναι οι ΄΄νό μοι΄΄ που θέτει η παραγωγή , η
κατανά λωση και γενικό τερα η βιομηχανοποίηση που βασίζεται στην τεχνολογία. Για μεγαλύ τερη σαφή νεια
αναφέρουμε ό τι ο εργαζό μενος αντί να κατευθύ νει την παραγωγική διαδικασία καθίσταται ό ργανο
παραγωγή ς που μηχανιστικά χειρίζεται διά φορα τεχνικά μέσα. Στο πλαίσιο αυτό , ερμηνεύ εται και η
υπερεντατικοποίηση της εργασίας μέσω της οποίας ο ά νθρωπος μπορεί να αποκτή σει πιο πολλά χρή ματα
για την αποκλειστική κατανά λωση υλικώ ν αγαθώ ν. Με τον τρό πο ό μως αυτό δεν κατανοεί ό τι πρωτίστως
αναλώ νει τις διανοητικές και ψυχικές δυνά μεις του.

Επιπλέον, το σύ νολο των ραφιναρισμένων* ειδή σεων που προβά λλονται καθημερινά στην οθό νη των
δεκτώ ν, διευκολύ νουν την ιδεολογική σύ γχυση και τη αδυναμία αποτίμησης των γεγονό των εκ μέρους τους.
Είναι βέβαιο, ό τι η σκό πιμη

διαστρέβλωση των ειδή σεων, η από κρυψη της αλή θειας για τα κοινά ζητή ματα που απασχολού ν το σύ νολο
των πολιτώ ν παρακωλύ ουν την ολό πλευρη/ σφαιρική ενημέρωση των ανθρώ πων και αναντίλεκτα οδηγού ν
στην πνευματική ομοιομορφία τους.

Ακό μα, η ίδια η δομή της κοινωνίας διευκολύ νει, θα λέγαμε, την ηθικοψυχική του αλλοίωση σύ γχρονου
ανθρώ που. Τό σο, ο τρό πος θέσπισης των θεσμώ ν* με τη μη συμμετοχή των πολιτώ ν και τη συνακό λουθη
επιλεκτική εφαρμογή αυτώ ν από τους τελευταίους, ό σο και η μη βίωση του κρά τους δικαίου/ του κρά τους
προνοίας στο οποίο ά ξονας θα ή ταν οι αρχές του δημοκρατικού πολιτεύ ματος, καταδεικνύ ουν την
υπολειτουργία του κρατικού μηχανισμού . Στο πλαίσιο αυτό , λοιπό ν, το ά τομο αρνείται να προωθή σει τις
κοινωνικές αξίες (δικαιοσύ νη, ευνομία, αλληλεγγύ η κλπ).

Μία πρό σθετη ρίζα του αλλοτριωμένου τρό που ζωή ς είναι η κρίση του ανθρωπισμού .

Δεν μπορεί να αντιτεθεί κανείς στο ό τι η κατίσχυση του ατομισμού και ο επακό λουθος εγωισμό ς είναι
κυρίαρχα χαρακτηριστικά του συνό λου των ατό μων μιας κοινωνίας, διαβρώ νοντας τις κοινωνικές σχέσεις
των ανθρώ πων. Η πλεονεξία και ιδιοτέλεια αναδεικνύ ονται στην καθημερινή πά λη του εργαζό μενου για την
από κτηση περισσό τερων υλικώ ν αγαθώ ν, ο οποίος δεν διστά ζει για το σκοπό αυτό να απεκδυθεί κά θε
αίσθηση ανθρωπιά ς, αλληλεγγύ ης, αλτρουισμού προς το συνά νθρωπο.

Τρόποι αντίστασης στην αλλοτρίωση:

Ατομικό επίπεδο:
Ο κά θε ά νθρωπος καλείται να αποκτή σει τα κατά λληλα εφό δια που θα τον οδηγή σουν στην από κτηση της
αυτογνωσίας του. Τό σο οι ηθικές αξίες ό σο και ατομικές αρετές, ό πως η υπομονή , η επιμονή , η αυτοεκτίμηση
, η αισιοδοξία πρέπει να αποτελού ν τα κριτή ρια βά σει των οποίων θα λαμβά νονται οι αποφά σεις του.

Επίσης, η στροφή του κά θε ατό μου προς την πνευματικό τητά του αποτελεί ένα ανασχετικό παρά γοντα στην
αλλοτρίωσή του. Η σωστή εκτίμηση των γεγονό των που του συμβαίνουν μέσω της κριτική ς τους εξέτασης, η
σφαιρική αντίληψη των πραγμά των μέσω της από κτησης ορθολογικού πνεύ ματος, ο συνεχή ς
προβληματισμό ς σε θέματα επικαιρό τητας, απελευθερώ νουν τον ά νθρωπο από την ημιμά θεια συμβά λλοντας
στην από κτηση σύ νεσης.

Πολιτεία:
Η πολιτεία έχει χρέος με κά θε τρό πο να προά γει την παιδεία και τον πολιτισμό , να υπερασπίζεται τη
δικαιοσύ νη, την αξιοκρατία ενεργοποιώ ντας έτσι το ανθρώ πινο δυναμικό της. Η δημιουργία του κρά τους
προνοίας εναπό κειται πρωτίστως στους λειτουργού ς της. Στον αντίποδα του παραπά νω ορά ματος βρίσκεται
ο σημερινό ς εμπτυσμό ς * της πολιτική ς ζωή ς της χώ ρας μας.

Άνθρωποι του πνεύματος:

Αναμφίβολα, στην αποφυγή της αλλοτρίωσης μπορού ν να συμβά λλουν και οι ποιητές, οι λογοτέχνες, οι
ζωγρά φοι, οι συνθέτες κλπ. Με το έργο τους δύ νανται να επισημά νουν τις συνέπειες του αλλοτριωτικού
τρό που ζωή ς, τις μεθό δους με τις οποίες μπορεί να αποφευχθεί το παραπά νω. Και βέβαια, ο
προσανατολισμό ς των νέων προς την αναζή τηση της αληθινή ς ευτυχίας, προς την από κτηση ανελαστική ς
ατομική συνείδησης προς την ανά πτυξη ουσιαστικώ ν διαπροσωπικώ ν σχέσεων, προς την υπερά σπιση
συλλογικώ ν στό χων μπορεί να ΄΄εκπορευτεί΄΄ από αυτού ς τους δημιουργού ς

Λεξιλόγιο:
μεταρσιώ νω= προκαλώ ψυχική ανά ταση, εξυψώ νω την ψυχή και το πνεύ μα

απομυζώ = εκμεταλλεύ ομαι εξαντλητικά , καρπώ νομαι κά θε από θεμα (οικονομικό , δύ ναμης, ενέργειας)
κά ποιου

αποψιλώ νω= καθαρίζω, καταστρέφω της βλά στηση μιας περιοχή ς, στερώ (μτφ).

εμπτυσμό ς= το φτύ σιμο (κυρ.) ως ένδειξη περιφρό νησης, (συνεκδ.) ο εξευτελισμό ς

41. ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ
ΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ
Η μίμηση είναι εγγενές χαρακτηριστικό των ανθρώ πων και ιδιαίτερα των νέων, οι οποίοι δεν έχουν
διαμορφώ σει ακό μη την προσωπικό τητά τους. Συχνά η μίμηση γίνεται ά γονος μιμητισμό ς, που αλλοτριώ νει
την προσωπικό τητα των νέων και αποτελεί ανασχετικό παρά γοντα για την πρό οδο της κοινωνίας.
Μιμητισμό ς είναι η μηχανική και ά κριτη αντιγραφή στοιχείων ενό ς προσώ που ή μιας ανθρώ πινης
συμπεριφορά ς, που αλλοτριώ νει και ετεροκατευθύ νει το ά τομο.

ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΜΙΜΗΣΗΣ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Η μίμηση και ο μιμητισμό ς εμφανίζονται στα εξή ς πεδία:

• Κοινωνικό πεδίο: Συμπεριφορά , συνή θειες, τρό πος ένδυσης, τρό ποι διασκέδασης, γλώ σσα, καταναλωτικές
αγορές

• Εθνικό πεδίο: Προγονοληξία, προοδοπληξία, ξενομανία

• Ηθικό - Πνευματικό πεδίο: Αξίες, αρχές, ιδέες, τρό πος σκέψης. Η γνή σια μίμηση υποδηλώ νει ό τι κά ποιο
ά τομο συνειδητά επιλέγει τα θετικά στοιχεία μιας συμπεριφορά ς και, αναλύ οντά ς τα, τα μεταλλά σσει σε
προσωπικά στοιχεία, αναπό σπαστα κομμά τια της προσωπικό τητά ς του. Έτσι, η μίμηση σημαίνει
αυτοέκφραση, ενώ ο μιμητισμό ς σημαίνει στείρα απομίμηση και αλλοτρίωση

ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

Α. Εσωγενή:
• Οι νέοι αναζητού ν πρό τυπα γιατί θέλουν να ικανοποιή σουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώ ριση των
ικανοτή των τους

• Οι νέοι είναι εύ πλαστοι, εύ πιστοι, ά πειροι, επιρρεπείς, εντυπωσιά ζονται εύ κολα και έχουν την ανά γκη της
καταξίωσης

• Η επικρά τηση της «ή σσονος προσπά θειας» οδηγεί πολλού ς εφή βους στο μιμητισμό και ό χι στην
αυτοέκφραση

• Οι νέοι ά νθρωποι είναι συνή θως ανώ ριμοι και ανασφαλείς και πιστεύ ουν ό τι θα βελτιώ σουν τον εαυτό τους
προσλαμβά νοντας ανεπεξέργαστα, αλλό τρια στοιχεία

• Όσοι μιμού νται ά κριτα πιστεύ ουν πως θα αποκτή σουν αυτοπεποίθηση μέσω της ταύ τισή ς τους με κοινώ ς
αποδεκτά πρό τυπα

Β. Εξωγενή:
• Η βιομηχανοποίηση της εκπαίδευσης, στείρα αποστή θιση και τον «παπαγαλισμό », η εξειδίκευση της
γνώ σης, καταλύ ουν τη σφαιρικό τητα και την αυτενέργεια

• Η εμπορευματοποίηση των Μ.Μ.Ε., η πλή ρης παθητικοποίηση και αδρά νεια του νου, η πλύ ση εγκεφά λου
από τη διαφή μιση, κατασκευά ζουν είδωλα, και μαζί με τα προβαλλό μενα προϊό ντα επιβά λλουν και μοντέλα
συμπεριφορά ς

• Ο βιομηχανοποιημένος τρό πος ζωή ς, οι ευκολίες ανέσεις που προσφέρει η σύ γχρονη τεχνολογική εξέλιξη, οι
πολλαπλές απαιτή σεις της ζωή ς, δεν αφή νουν περιθώ ρια για αφομοίωση, κριτικό έλεγχο

• Ο καταναλωτισμό ς έκανε τους ανθρώ πους να ταυτίζουν το «έχειν» με το «είναι» και να λειτουργού ν με το
δό γμα: «είσαι ό , τι δείχνεις» και να προσπαθού ν να αποκτή σουν ταυτό τητα μέσω του «φαίνεσθαι», της

επίδειξης, της ακριβή ς και εκκεντρική ς εμφά νισης κά ποιων επώ νυμων «σταρ» της εποχή ς

• Η τεχνητή «ανά γκη» προσαρμογή ς στη μό δα και το μοντέρνο, ο αλλοτριωτικό ς τρό πος ζωή ς στις
μεγαλουπό λεις, η ρευστό τητα και η διαλυτικό τητα της εποχή ς μας, απογυμνώ νει το σύ γχρονο ά νθρωπο από
υψηλές αξίες

• Οι ανταγωνιστικές διαπροσωπικές σχέσεις πείθουν το νέο πως η επιβίωση προϋ ποθέτει την αποδοχή των
κυρίαρχων κανό νων συμπεριφορά ς

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΥ

• Απουσιά ζουν ο προβληματισμό ς και η επεξεργασία των μηνυμά των, τυποποιείται η γνώ ση, περιορίζονται
οι πνευματικοί ορίζοντες και η κριτική ικανό τητα του ανθρώ που

• Ο ά νθρωπος συχνά χειραγωγείται, αποπροσανατολίζεται και χά νει την πνευματική του ελευθερία

• Ο μιμητισμό ς εμποδίζει την ενδοσκό πηση, το διά λογο με τον εαυτό μας, την αυτοκριτική

• Ο μιμητισμό ς προκαλεί ά γχος, ανασφά λειες, φοβίες, που καταλύ ουν την εσωτερική γαλή νη και ισορροπία.

• Οι ανού σιες διασκεδά σεις οδηγού ν στην ψυχοκτονία, συνθλίβουν την αγωγή της ψυχή ς και οδηγού ν στην
απώ λεια της ψυχική ς ελευθερίας

• Ο μιμητισμό ς οδηγεί στην κοινωνική στασιμό τητα, γιατί κυριαρχού ν φαινό μενα κοινωνική ς παθογένειας
και καλλιεργείται ο ρατσισμό ς.

• Με το μιμητισμό οι νέοι συχνά αδιαφορού ν για τους νό μους, καταπατού ν και υπονομεύ ουν τις κοινωνικές
ελευθερίες

• Ο μιμητισμό ς οδηγεί είτε στην αδιαφορία για τα κοινά είτε στην τυφλή κομματικοποίηση και στην
αναξιοκρατία που καταλύ ει την ισοτιμία και την ισονομία

• Η δουλική αντιγραφή καταργεί την πολιτιστική δημιουργία, γιατί οι καλλιτέχνες υποτά σσονται στη μαζική
κατανά λωση και παραγωγή έργων, συντελεί στη στρά τευση της επιστή μης σε κρατικά ή ιδιωτικά

συμφέροντα και στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού

• Η γλωσσική ξενομανία τυποποιεί την ομιλού μενη γλώ σσα και οδηγεί σταδιακά στη συρρίκνωση των ό ρων
που χρησιμοποιού νται στην καθημερινή επικοινωνία
• Ο μιμητισμό ς είτε με τη μορφή της προοδοπληξίας είτε με τη μορφή της προγονοπληξίας, καλλιεργεί
εξά ρσεις, αφού δημιουργού νται μαζικές υστερίες και αναβιώ νουν εθνικισμοί, που εμποδίζουν την αρμονική
συνύ παρξη των λαώ ν, αλλά και χά νονται οι συνεκτικοί δεσμοί του έθνους, με αποτέλεσμα να επέρχεται η
πολιτιστική αλλοτρίωση και να φαλκιδεύ εται η εθνική φυσιογνωμία

43. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

1)Ορισμό ς
Αειφό ρος ανά πτυξη είναι η «ανά πτυξη που καλύ πτει τις ανά γκες του παρό ντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη
δυνατό τητα των μελλοντικώ ν γενεώ ν να καλύ ψουν τις δικές τους ανά γκες», με ά λλα λό για η μέριμνα ώ στε η
σημερινή μεγέθυνση να μην υπονομεύ ει τις δυνατό τητες μεγέθυνσης των μελλοντικώ ν γενεώ ν. Η αειφό ρος
ανά πτυξη έχει επομένως τρεις συνιστώ σες - οικονομική , κοινωνική και περιβαλλοντική - που απαιτού ν
ισό ρροπη πολιτική συνεκτίμηση.
Η Αειφό ρος Ανά πτυξη αποσκοπεί στο να βελτιώ σει τις συνθή κες διαβίωσης του ανθρώ που, διαφυλά σσοντας
παρά λληλα το περιβά λλον βραχυπρό θεσμα και, κυρίως, μακροπρό θεσμα. Η αειφό ρος ανά πτυξη αποσκοπεί
σε μια οικονομική ανά πτυξη η οποία να είναι αποτελεσματική , κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά
βιώ σιμη.
2)Αρχές της βιώ σιμης ανά πτυξης
Διατή ρηση και, αν είναι δυνατό ν ενίσχυση της ποιό τητας ζωή ς των κατοίκων της κοινωνίας. Η ποιό τητα
ζωή ς καθορίζεται από : το εισό δημα, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, τη στέγαση, την
απασχό ληση, τα νομικά δικαιώ ματα, την έκθεση σε εγκληματικό τητα,τη ρύ πανση,τις ασθένειες,τις
καταστροφές.
Ενίσχυση της τοπική ς οικονομική ς ζωή ς. Μια βιώ σιμη τοπική οικονομία είναι απαραίτητη για την αειφορία.
Αυτό περιλαμβά νει τις ευκαιρίες απασχό λησης, τη φορολογία,τα έσοδα,τη στή ριξη της κυβέρνησης και την
παροχή υποδομή ς και υπηρεσιώ ν, καθώ ς και ένα κατά λληλο επιχειρηματικό κλίμα.

Προώ θηση της κοινωνική ς ισό τητας και της ισό τητας μεταξύ των γενεώ ν. Οι πό ροι και οι ευκαιρίες μιας
βιώ σιμης κοινό τητας είναι διαθέσιμα σε ό λους, ανεξά ρτητα από την εθνικό τητα, την ηλικία, το φύ λο, το
πολιτιστικό υπό βαθρο, τη θρησκεία, ή ά λλα χαρακτηριστικά . Επιπλέον, μια βιώ σιμη κοινωνία δεν
καταστρέφει τους πό ρους της ού τε τα φυσικά συστή ματα.

Διατή ρηση και, αν είναι δυνατό ν, ενίσχυση της ποιό τητας του περιβά λλοντος. Μια βιώ σιμη κοινό τητα
προσπαθεί να βρει τρό πους να συνυπά ρχει με το περιβά λλον. Αυτό το καταφέρνει με την αποφυγή της
μό λυνσης του αέρα, των ωκεανώ ν, του φρέσκου νερού και των φυσικώ ν οικοσυστημά των. Προσπαθεί να
αντικαταστή σει επιζή μιες πρακτικές με ά λλες που επιτρέπουν στα οικοσυστή ματα να ανανεώ νονται
συνεχώ ς. Μια κοινό τητα μπορεί να χρειαστεί να αναλά βει δρά ση για να ανακτή σει ή να αποκαταστή σει ένα
ή δη κατεστραμμένο οικοσύ στημα.

Δημιουργία κοινωνιώ ν ανθεκτικώ ν σε καταστροφές. Μια κοινό τητα είναι ανθεκτική στην αντιμετώ πιση των
αναπό φευκτων φυσικώ ν καταστροφώ ν ό πως ανεμοστρό βιλοι, τυφώ νες, σεισμοί, πλημμύ ρες, ξηρασία, αν
λαμβά νει μέτρα για να διασφαλίσει ό τι τέτοια γεγονό τα προκαλού ν τη λιγό τερη δυνατή ζημιά , ό τι η
παραγωγικό τητα μό νο ελά χιστα διακό πτεται, και ό τι η ποιό τητα της ζωή ς παραμένει (ή γρή γορα επιστρέφει
σε) υψηλά επίπεδα. Μια ανθεκτική στις καταστροφές κοινό τητα είναι αυτοδύ ναμη. Δηλαδή , δεν προβλέπει
ό τι εξωτερικοί φορείς (ό πως η κυβέρνηση) μπορεί να μετριά σουν τους κινδύ νους ή να πληρώ σουν για τις
καταστροφές.

Χρησιμοποίηση της συμμετοχική ς διαδικασίας κατά τη λή ψη αποφά σεων. Μια τέτοια διαδικασία εμπλέκει
ό λους τους ανθρώ πους που έχουν συμφέρον από την έκβαση της από φασης που εξετά ζεται. Ενθαρρύ νει τον
εντοπισμό των προβλημά των, προωθεί την ευρεία παραγωγή ιδεώ ν για την αντιμετώ πιση αυτώ ν των
ανησυχιώ ν, και βοηθά τους εμπλεκό μενους να βρουν έναν τρό πο για να καταλή ξουν σε συμφωνία σχετικά με
τις λύ σεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την καλλιέργεια την αίσθηση της κοινό τητας.

3)Βιωσιμό τητα και περιβά λλον

Με την ευρεία έννοια η βιωσιμό τητα και η διαχείριση του περιβά λλοντος περιλαμβά νει τη διαχείριση των
ωκεανώ ν, τα συστή ματα πό σιμων υδά των, την γη και την ατμό σφαιρα, σύ μφωνα με της αρχές της
βιωσιμό τητας.
4)Βιωσιμό τητα και κοινωνία
Τα θέματα αειφορίας εκφρά ζονται γενικά από επιστημονική και περιβαλλοντική ά ποψη, αλλά η εφαρμογή
των αλλαγώ ν είναι μια κοινωνική πρό κληση που συμπεριλαμβά νει, μεταξύ ά λλων, αλλαγές στο διεθνές και
εθνικό δίκαιο, την πολεοδομία και τις μεταφορές, στον ατομικό και κοινωνικό τρό πο ζωή ς και την
καταναλωτική συνείδηση. Είναι αναγκαία η καλλιέργεια υπεύ θυνων πολιτώ ν. Μια βιώ σιμη κοινωνία είναι
μια κοινωνία που μπορεί να επιτύ χει και να διατηρή σει την ειρή νη, την κοινωνική ισό τητα και την ασφά λεια.
Είναι μια κοινωνία ό που δεν θα υπά ρχει φτώ χεια και μια κοινωνία με ανθρώ πους που σέβονται το
περιβά λλον και το προστατεύ ουν.
5)Βιωσιμό τητα και οικονομία
Η σχέση της οικονομίας με την αειφορία βρίσκεται στις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της
οικονομική ς δραστηριό τητας. Η “πρά σινη” οικονομία είναι μια οικονομία που οδηγεί στη μείωση των
περιβαλλοντικώ ν καταστροφώ ν και που αποσκοπεί στην βιώ σιμη ανά πτυξη χωρίς να υποβαθμίζει το
περιβά λλον. Η βιώ σιμη οικονομία στηρίζεται σε έξι τομείς: τις ανανεώ σιμες πηγές ενέργειας, τα οικολογικά
κτή ρια, τα βιώ σιμα μέσα μεταφορά ς και τη σωστή διαχείριση του νερού , των απορριμμά των και της γης.
Κωνσταντίνα Καλημέρη.