Jelenia Góra, 19 pa¹dziernika 2013 r.

UNIWERSYTECKIE KӊKO MATEMATYCZNE - POZIOM A

WWW.MATH.UNI.WROC.PL/PREISNER/JG/

Wzory skróconego mno»enia i zastosowania

Pot¦gowanie iloczynu jest proste: (a · b)n = an · bn , bo przecie» z lewej strony jest mno»enie
par a · b, n razy. Je±li chcemy to jednak zrobi¢ z sum¡, to od razu mamy problem, bo przecie»

13 = 22 + 32 6= (2 + 3)2 = 25.
Oczywi±cie wtajemniczeni wiedz¡, »e »eby policzy¢ (a + b)2 trzeba u»y¢ wzoru skróconego
mno»enia, mianowicie:

(a + b)2 = (a + b) · (a + b) = a2 + ab + ba + b2 = a2 + 2ab + b2 .
Na dzisiejszym kóªku poznamy jeszcze kilka innych podobnych wzorów i zobaczymy jak mo»na
je stosowa¢ w zadaniach.
Na pocz¡tek podajemy znane i nieznane wzory skróconego mno»enia:

(a) (x + y)2 = x2 + 2xy + y 2

(b) (x − y)2 = x2 − 2xy + y 2
(c) x2 − y 2 = (x − y)(x + y)
(d) (x + y)3 = x3 + 3x2 y + 3xy 2 + y 3
(e) (x − y)3 = x3 − 3x2 y + 3xy 2 − y 3
(f ) x3 − y 3 = (x − y)(x2 + xy + y 2 )
(g) x3 + y 3 = (x + y)(x2 − xy + y 2 )
(h) (x + y)4 = x4 + 4x3 y + 6x2 y 2 + 4xy 3 + y 4
(i) x4 − y 4 = x4 − 4x3 y + 6x2 y 2 − 4xy 3 + y 4

A teraz czas na zadania.

1. Udowodnij powy»sze wzory wymna»aj¡c nawiasy.

2. Policz:
√ √ √ √ √ √
(2 − 3 2)2 , (5 2 − 7)(5 2 + 7), (2 + 3)3 .
3. Upro±¢ wyra»enie:
2a2 + 4ab + 2b2
.
(a + b)3
4. Zapisz w postaci iloczynu nawiasów wyra»enia: a − b + ab − 1, 1 − a2 + 2ab − b2 .
5. Rozwi¡» równania:

4x2 − 49 = 0, x2 + 2x + 1 = 0, x2 + 2x + 2 = 0, x2 = 5.

materiaªy przygotowaª: Marcin Preisner (preisner@math.uni.wroc.pl).

1
 6. Oblicz:
√ √ 2
q q 
2− 3− 2+ 3 .
7. Upro±¢ pierwiastki:
p √
(a) 3 + 2 2,
p √
(b) 20 − 6 11,
p √
(c) 8 + 2 15,
p
3
√
(d) 7 + f d5 2,
p
3
√ √
(e) 23 5 − 21 6,
8. Dowiedz, »e
√ √ √
q q q
3− 8 + 5 − 24 + 7 − 48 = 1.
9. Iloczyn trzech kolejnych liczb naturalnych wynosi 504 (trudniejsza wersja: 2184). Jakie
to liczby?
10. Udowodnij, »e dla dowolnej liczby naturalnej n zachodzi
p 1
n2 + n − n < .
2
11. Znajd¹ wszystkie rozwi¡zania ukªadu równa«:
 2
 x = y+z
y2 = z + x
 2
z = x2 + y 2 .
12. Wyznacz wszystkie trójki liczb caªkowitych (a, b, c) speªniaj¡cych ukªad równa«:

ab + c = 2011
a + bc = 2012
Wskazówka: odejmij stronami i zwi« korzystaj¡c ze wzorów skróconego mno»enia.
13. Wyznacz wszystkie rozwi¡zania ukªadu równa«:

 25x2 + 9y 2 = 12yz
9y 2 + 4z 2 = 20xz
 2
4z + 25x2 = 30xy
Wskazówka: dodaj stronami i zwi« korzystaj¡c ze wzorów skróconego mno»enia.
14. Wyka», »e dla ka»dych liczb dodatnich a, b, c prawdziwa jest nierówno±¢

a3 + b3 + c3
< a + b + c.
a2 + b2 + c2
15. Wiedz¡c, »e a + b + c = 9 oraz ab + bc + ca = 26 oblicz
a2 + b2 + c2 .
Wskazówka: policz czym jest(a + b + c)2 .
16. Znajd¹ wszystkie liczby pierwsze p takie, »e p + 27 jest sze±cianem liczby naturalnej.
17. Wyka», »e dla ka»dej dodatniej liczby caªkowitej n prawdziwa jest nierówno±¢
p
(n + 1)n−1 · (n − 1)n+1 < nn .