Professional Documents
Culture Documents
12th Economics TM Official Answer Keys For Public Exam May 2022 PDF Download
12th Economics TM Official Answer Keys For Public Exam May 2022 PDF Download
w ww wwww
ww muR nj®ÎfŸ Ïa¡f«, br‹id - 6ww
nkš ãiy Ïu©lh« M©L bghJ¤nj®Î nk – 2022
eet t eet
bghUëaš éil¡F¿¥òfŸ t
lalai .iN F¿¥òfŸ :-
:-
i .iN
.N éilfis k£L« kÂ¥ÕL lalai.iN
.N1. Úy« mšyJ fU¥ò ãw ikædhšlalavGj¥g£l .
assaa brŒjš nt©L«.
aa aassaa
dd eh‹F éilfëš äfΫ V‰òila éilæid aa a
dd s
a aa
s
w w P
.. P
2. gFÂ 1 š bfhL¡f¥g£LŸs
ww P P
. .nt©L«.
3. éilw w ww
nj®ªbjL¤J F¿p£Ll‹ éilæidÍ« nr®¤J
F¿pL mšyJ éil M»at‰¿š VnjD« x‹W wwwwjtwhf ÏU¥Ã‹
vGj¥g£oU¡f
l a
l i
a .3iN
.N m l a
l i
a .
i N
. N c©ik kÂ¥ò GDP
l a
l i
a .
iN.
assaa 4 m jtG« gzÅ¡f«
K«ig
aa aassaa4 < (m) k‰W« (M)
3 m K«ig
dd 5 Ï (m) k‰W« (M) PPaadd 1 aassa1a
1
5 <
ww . P
. P
bghJ¡ nfh£ghL
ww. .
C/Yw w
6 M
www 6 Ï
ww
E©âaš
ngçaš
wk‰W« 1
l a
l i
a .iN
9
.N M fh‰W khR
l a
l i
a .iN
9
.N < bjh‹ik
l a
l i
a.iN
. 1
l a
l i
a .iN
15.N Ï btë thâf«
lalai.iN. N
15 M
KGntiy ãiy ãyΫ
l a
l i
a .iN
. 1
assaa ssaa s aa
s
16 M Ãç¡° 16 Ï
ϪÂa‹ çr®› t§» 1
17 Ï a
dda
E©âaš k‰W« ngçaš
aa 17 M
Ãç¡°
aa a
dd a 1
18 Ï P
..P
ϪÂa‹ çr®› t§»
ww 18 M
Ãujk®
w
w P
.. P 1
19
20
m
M wwww
ey‹ ngQ« muR
Ãujk®
19
20
M
fh‰W
www
1950w
M
khR 1
1
22
w
MF«.w
GNP fz¡»L« N¤Âu«
w
w 2
GNP =C+I+G+ (X-M)
e t
e t (mšyJ )
eet t
lalai.iN
.N GNP =C+I+G+ (X-M) +(R-P)
l a
l i
a .N
)i
.N l a
l i
a .iN
.
assaa aa »il¡F« ãfu fhuâ aa
(mšyJ
ddaa
GNP = GDP + btëeh£oèUªJs s ddas
as
tUkhd«
mp
P
mp
Paa
. . K¡»a ÏašòfŸ PPa
.. 2a
ww ww w
w
23 Cuf ntiyæ‹ikæ‹
ww
»uhk òw§fëš kiwKf ntiyæ‹ik k‰W« gUtfhy wwww
ntiyæ‹ik ãyÎjš.
(mšyJ)
e t
e t 1. kiwKf ntiyæ‹ik eet t
l a
l i
a .iN
.N 2. gUtfhy ntiyæ‹ik
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.
s
asaa 24 Ef®Î eh£l«
a s
a aa
s a2 s
a aa
s
aadd
tUthŒ¡F« Ef®Î¡F« Ïilna cŸs bjhl®ò.
P P P Paadd
w
w
(mšyJ ) .. ww..
wwww
C = f (Y)
C= Ef®Î, Y= tUkhd« , f = rh®ò
wwww
25 tâf t§»fŸ
ddaass (mšyJ) a
dd s
a s
P Paa P
tâf t§»fŸ k¡fëläUªJ it¥òfis¥ bg‰W nguséš c‰g¤Â
.. .. Paa
www w wwww
brŒnth®, bgça k‰W« eL¤ju ãWtd§fS¡F flid më¡F« xU
26
ww
ã mik¥ò.
mªãa bryhtâ
w
w 2
xU eh£o‹ ika t§»æ‹ ÏU¥Ãš cŸs k‰w ehLfë‹ gznk
N
27
t t bghJ tUthŒ
ee mid¤J _y§fë‹ têahf muR ibgW« N t t
etUkhd«.
e
2
lalai .
i . N l a
l
(mšyJ)a.i . N l a
l i
a .iN
.
assaa aa aass
bghJ tUthŒ v‹gJ tUthiaaa bgU¡f¡Toa Kiwfshd tç aassaa
dd g‰¿Í«, tç¡bfhŸif, tçé»j«,PPaadd
w
tçæ‹ gS,w P P
k‰W« tçyšyh tUkhd§fŸ
. .tçæ‹ jh¡f« k‰W« mt‰¿‹ éisÎfŸ ww..
wwww és¡F»wJ.
M»at‰iwÍ« wwww
28 cyf bt¥gkakhjš 2
et
e t t t
ãy«, Ú® cŸsl¡»a óä k‰W« tëk©ly¤Âš ÏašÃid él
ee
lalai.iN
.N l a
l i
a .iN
.N
mÂfç¡F« mrhjhuz bt¥g ãiy ca®Î.
l a
l i
a .iN
.
assaa 29 òŸëæaš aa aassaa a
dd bjhF¤jš Kiw¥gL¤Â tH§Fjš,PPaadd
òŸë étu§fis nrfç¤jš, a aa
2 ss
ww P
gF¥ghŒÎ brŒjš P
. . k‰W« w
w ..
wwwwM»at‰iw cŸsl¡»aJ.
éth¤jš
(mšyJ)
w
w ww
kÂ¥ÕLfis k‰W« ãfœjfÎfis¥ g‰¿a m¿éaš-ngho§l‹
eet t (mšyJ)
eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l a .iN
.N
v©âyhd étu§fis Âu£o, xU§»iz¤J tH§»,
i l a
l i
a .iN
.
assaa 30 aa aa
gF¤jhŒªJ, étç¥gJ - »uh¡°l‹ k‰W« bfsl‹
a s
a s
cŸsh£Á mik¥òfë‹ tiffŸ
dd a
dd2 ss
a
P Paa
1. »uhk Cuh£Á
.. P
.. Paa
w
w
2. kht£l thça§fŸ (mšyJ) íšyh mik¥ò ww
wwww
3. efuh£Á
4. khefuh£Á
wwww
e et t gFÂ-
gFÂ-III
eet t
l a
l i
a .iN
.N
VnjD« VG édh¡fS¡F éilaë¡fΫ
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a.iN
.
assaa édh aa aa
( édh v© 40- 40-¡F f£lha« éilaë¡fΫ) 7X3=21
aass
dd éilfŸ a
dd s
a s
P
.. Paa P
.. Paa
kÂ¥bg©
ww ww
wwww mik¥òfë‹ tiffŸ wwww
v©
31 bghUshjhu
1. Kjyhë¤JtbghUshjhumik¥ò(Kjyhë¤Jt«) 1
2. rk¤JtbghUshjhumik¥ò (rk¤Jt«). 1
e et t eet t
3. fy¥òbghUshjhumik¥ò (fy¥ò¤Jt«). 1
l a
l i
a .iN
.N32 jiyÅj tUkhd«:-
tUkhd«:-
lalai.iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa aa aassaa
jiyÅj tUkhd« v‹gJ X® M©oš xU eh£oš tÁ¡F« xU
dd
egç‹ ruhrç M©L tUkhd« (mšyJ)
aa a
dd s
a aa
s
ww P
..P w
w PP
.. 3
njÁa tUkhd¤ij k¡fŸ bjhifæš tF¤jhš »il¥gJ
wwww
jiyÅj tUkhdkhF«. (mšyJ)
jyh tUkhd« = njÁa tUkhd« wwww
k¡fŸ bjhif
N
33
eet t gUt fhy ntiyæ‹ik
N eet t
lalai .
i . N tUl¤Â‹ Áy fhy§fëš k£L«
l a
l i
a . .
ãyΫ
i N ntiyæ‹ik. 1
l a
l i
a .iN
.
assaa aamë¥Ãš rkãiya‰w j‹ik aa
cl‹ghošyh ntiyæ‹ik
ciH¥ghs®fë‹ njit ddaass
k‰W« ddaass
. P
. Pa a .P.Paa
w w w
ãyÎtjhš V‰gL«
w ntiyæ‹ik.
wwww 1
ww
go¤jt® ( f‰nwh® ) ntiyæ‹ik
go¤J cça fšé¤jFÂ¥ bg‰wt®fŸ ntiy Ïšyhkš
ww
ÏU¥gJ (mšyJ) gFÂ neu ntiyfëš <LgLjš. 1
et
e t eet t
lalai.iN
.N 1. òŸëétu§fis Jšèakhdlatoéš
34 òŸëæaè‹ gâfŸ
l i
a .iN
.NtH§F»wJ. l a
l i
a .iN
.
assaa a
2. ÏJ guªj étu§fis
a aassaa jU»wJ.
dd cjλwJ.
RU¡»¤
add
a as
asaa
w .P
3. ÏJ x¥ÕLfis¢
w .P brŒa
w
w . P
. P
4. ÏJw w ww
ww vLnfhŸfis
c£gL¤jΫ cjλwJ.
cUth¡fΫ, nrhjid¡F
ww 3
5. ÏJ kÂ¥ÕLfis¢ brŒa cjλwJ.
aa a
1. buh¡f it¥ò é»j«a
dd é»j« (RDR).
(CDR).
aa a
dd a
w P P
. . é»j« (CRR).
2. buh¡f ÏU¥ò
w it¥ò
ww P
.. P 3
4. w
ww Ú®ik é»j« (SLR).
wr£ló®t
3. buh¡f ÏU¥ò
wwww
36 ϪÂa bjhêš ã fHf¤Â‹ gâfŸ
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N (VnjD« _‹W gâfŸ)
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a.iN
.
assaa aa aa
1. ϪÂa %ghŒ k‰W« btëeh£L gz¤Âš Ú©l fhy¡
ddaas
fl‹fis tH§F»wJ.s a
dd s
a s
P
.. Paa P
..
2. btëæl¥g£l rk cçik¥ g§FfŸ , K‹Dçik¥ g§FfŸ Paa
3
w
w ww
wwww
k‰W« fl‹ g¤Âu§fS¡F x¥òWÂaë¡»wJ.
wwww
3. rkcçik¥ g§FfŸ, K‹Dçik¥ g§FfŸ k‰W« fl‹
g¤jÂu§fis th§F»wJ.
4. Ïw¡Fk brŒa¥gL« k‰W« ϪÂahéèUªJ th§f¥gL«
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N lala .iN
.N
bjhê‰Jiw ÏaªÂu§fS¡fhd gz¤j‰F c¤Âuthj«
i l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
më¡»‹wJ.
5. btëeh£L
aass
ãWtd§fëläUªJ
dd mªeh£o‹ gz¤Âš
a
dd s
a s
P
..Paa P
.. P
th§f¥gL« fl‹fS¡fhfd c¤Âuthj¤ijÍ« më¡f»wJ.aa
ww w
w
wwww wwww
eet t eet t 4|Page
.NN .NN .N
wwww wwww
ww ww
37
eet t eÅd muÁ‹ gâfŸ
eet t
lalai .iN
.N 2. ÚÂ 1. ghJfh¥ò
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa 3. ãWtd§fŸ
4. r_f ey‹ a dd
a aassaa
a
3
a a
dd s
a aa
s
ww ..
5. f£lik¥ò PP ww P
..P
w
6. www bghUshjhu¡ bfhŸif
ngçd w
w ww
7. r_f ÚÂ
8. K‰Wçik f£L¥ghL
et
e t eet t
lalai.iN
.N38 (m)gUtãiy kh‰w«:-
kh‰w«:-
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
të k©ly¤Âš gRik¡Foš thÍ¡fë‹ msÎfŸ ts®ªJ
aass 1 1/2a
bfh©nl brštjhš Ú©l fhy¤Âš V‰gL« gUtãiy khWghLfŸ
dd dd s
as
P
..Paa
gUtãiy kh‰w« vd¥gL«
P
.. Paa
w
(M)mäy kiH:-
kiH:-
w w
w
wwww wwww
fh‰W khRé‹ éisnt mäy kiH. bjhê‰rhiyfŸ, thfd§fŸ,
bfhÂ¥gh‹fŸ ngh‹wit btëæL« thÍ¡fŸ tëk©ly¤Âš cŸs
Ú®JfŸfnshL ÏizÍ« nghJ V‰gL« kh‰wnk mäy kiH vd¥gL«.
1 1/2
N
39
eet t tWikæ‹ e¢R RH‰Á¡fhd fhuz§fŸ
N eet t
l a
l i
a .
i . N tiugl«
l a
l i
a .
i . N 1
l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
njit¥g¡f« (és¡f«)
a
dd
më¥òg¡f« (és¡f«) s
a s 1 a
dd s
a s
P
.. Paa P
.. Paa
1
ww ww
40
wwww
m).bgU¡»æ‹ tiffŸ :-
1. Ïa§fhbgU¡»
:-
wwww
2. Ïa§F« bgU¡»
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N (mšyJ)
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a.iN
.
assaa • tçbgU¡».
add
a aassaa
a
1½ a
add assaa
•
P
.. P
ntiythŒ¥òbgU¡».
w
w ww P
.. P
wwww
•
•
btëeh£L t®¤jfbgU¡».
KjÄLbgU¡».
wwww
M).bgU¡»æ‹ ga‹fŸ:
ga‹fŸ:-
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N (VnjD« Ïu©L k£L«)
k£L«)
lalai.iN. N 1½
l a
l i
a .iN
.
assaa aa a
ddassaa
aaddaassaa
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
eet t eet t 5|Page
.NN .NN .N
wwww wwww
ww gFÂ-IV
ww
N t
ee t
mid¤J édh¡fS¡F« éilaë¡fΫ
N t
ee t 7X5=35
lalai .
i . N
édh
l
éilfŸa
l i
a .
i . N k¥bg
l a
l i
a .iN
.
assaa 41v©(m) ÏU Jiw RHš t£laaX£l aassaa
dd khÂç
©
aadd aassaa
ww
1. Ïšy§fŸP P
. . Jiw (és¡f¤Jl‹ ) ww PP
.. 1
ww2.3.wwãWtd¤Jiw
tiugl«
(és¡f¤Jl‹ )
w
w ww 1
2
4. tiugl és¡f« 1
et
41
e t tâf RH‰Áæ‹ gšntW f£l§fŸ
eet t
lalai.iN
.N(M) 1. óç¥ò
l a
l i
a .
i N
.
(és¡f¤Jl‹ )
N 1
l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
2. Ëåw¡f« (és¡f¤Jl‹ ) 1
3. kªj« a
ddass
(és¡f¤Jl‹ ) 1a
d1d s
as
P
..
4. Û£Á
Paa (és¡f¤Jl‹ )
PPa
.. 1a
ww w
w
wwww wwww
5. tâf RH‰Á tiugl«.
42 KL¡» Ïa§F« éj«:-
éj«:-
KL¡»æ‹ brašghL vL¤J¡fh£Ll‹ 2
(m)
KL¡» tiugl« 2
e et t tiugl és¡f«
eet t 1
l a
l i
a .iN
.N(M)
42 £läLjè‹ tiffŸ
l a
l i
a .
i N
. N l a
l i
a .
iN.
assaa ssagutyh¡f¥g£l
a s aa
s
1. k¡fsh£Á k‰W« r®thÂfhu £lälš.
2. ika¥gL¤j¥g£ld
aa aa
d £lälš.
k‰W« £lälš.
aa a
dd a
3. têfh£L«
ww P P
. . k‰W« f£lha £lälš.
k‰W« ö©L«
ww PP
.. 5
www fhy, eL¤ju fhy k‰W« Ú©lfhy £lälš.
4. R£o¡fh£L«
5. w
FW»a wwww
6. ã £lälš k‰W« cUt¥bghUŸ £lälš.
7. gâfŸ £lälš k‰W« f£lik¥ò £lälš.
eet t 8. éçthd k‰W« gF £lälš. eet t
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.N
(VnjD« 5 és¡f¤Jl‹ )
l a
l i
a.iN
.
assaa 43
(m) a ssaa
bghUshjhu nk«gh£oš tâf t§»fë‹
g§F
add
a a aadd aassaa
w
w P
.. P
1. _yjd Âu£Á
ww P
.. P
wwww
2. fl‹ cUth¡f«
wwww
3. mÂf c‰g¤Â Âwid¡bfh©l bfh©l KjÄ£il 5
neh¡» gz¤ij Kiw¥gL¤Jjš.
eet t t
4. rçahd bjhê‰rhiyfis C¡Fé¤jš
ee t
l a
l i
a .iN
.N 5. flid gzkh¡Fjš.
lalai.iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
6. muR¡F ã tH§Fjš.
aass
7. ntiythŒ¥òfis cUth¡Fjš.
dd a
dd s
a s
PPaa
8. bjhêš Kidnthiu C¡f¥gL¤Jjš.
.. P
.. Paa
ww w
w
( VnjD« 5 k£L«)
wwww wwww
eet t eet t 6|Page
.NN .NN .N
wwww wwww
43
ww
£léy¡f«
ww
(M) 2
t. kÂ¥ò (X –X̅ ) (X –X̅ )
eet t v© (X)
eet t
lalai .iN
.N 1 14 14-15=-1
l a
l i
a .iN
.N1
l a
l i
a .iN
.
assaa 2 22
a dda as
22-15=7
a
saa 49
aa 2a
dd assaa
3 w
w P
9 .. P ww P
..P
w www 9-15=-6 36
w
w ww
4 15 15-15=0 0
5 20 20-15=5 25
et
e t ee t t
lalai.iN
.N 6 17 17-15=2
l a
l i
a .iN
.N4
l a
l i
a .iN
.
assaa 7 12
a ddaassaa 9
12-15=-3
a add
a as
asaa
ww P
11 . .
P w
w P
.. P
wwww ww
8 11-15=-4 16
= 140
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N X̅ = = 120/8 = 15
∑x
l a
l i
a .iN
.N 1
l a
l i
a .iN
.
assaa n
∑ (X –X̅ ) a
2
a a
dd s
a aa
s
aad1daassaa
σ=
w w P P
n. . = 140/8 = 17.5 = 4.18
ww P
.. P (thδghL)
ww ww
σ = 4.18
w
w ww 1
44 bghUshjhu K‹nd‰w« k‰W« btëeh£L neuo KjÄ£o‰F«
(m) Ïilna cŸs bjhl®ò
ddaass
4. bjhêš ts« bgUFjš. a
dd s
a s
P
.. Paa
5. òÂa bjhêš nkyh©ik Kiwfis m¿Kf¥gL¤Jjš.
PPa
.. 5a
w
w ww
wwww wwww
6. mašeh£L brY¤Jãiy rkä‹ikia
Ú¡Fjš.
7. ngh£oia cUth¡» cŸeh£L K‰Wçikia jf®¤jš.
8. r_f ey‹
eet t eet
9. nrä¥ò k‰W« KjÄ£o‹ Ïilbtëia t
l a
l i
a .iN
.N ãu¥òjš.
lalai.iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa ssaa s aa
s
10. cŸeh£oš ÁWbjhêšfŸ tsu cjÎjš.
a
dda
11. cŸeh£L bjhêš Kidnth®fis k‰w ehLfëš KjÄL
aa aa a
dd a
P
..P
brŒa ö©Ljš.
ww w
w P
.. P
wwww wwww
( VnjD« 5 k£L«)
eet t t t
mik k‰W« ghJfh¥ò M»ait c¢Á kheh£o‹ éthj
ee
l a
l i
a .iN
.N45 jiy¥ghF«.
l a
l i
a .iN
.N l a
l i
a .iN
.
assaa ssaa s aa
s
tçéÂ¥ò éÂfŸ
(m) 1. brY¤JÂw‹ aa aa
dd é (és¡f¤Jl‹ )
g‰¿a aa a
d5d a
ww P
2. ã¢raj‹ikP
. . é (és¡f¤Jl‹ ) ww P
.. P
w
3.www éÂ
tr (és¡f¤Jl‹ ) w www
4. Á¡fd é (és¡f¤Jl‹ )
45 Ú® khR¡fhd fhuz§fŸ
eet t eet t
l a
l i
a .iN
.N
(M)
l a
l a.iN
1. fêÎ Ú® k‰W« njita‰w Ú® btëna‰w«.
.N
2. Âl¡fêÎfis Ú®ãiyfëš ibfh£Ljš.
l a
l i
a.iN
.
assaa aa aassaa
3. Miy¡fêÎfis bfh£Ljš.
dd aa
5 ss
ddaa aa
5. mäyww..P
4. v©bzŒ ÁªJjš.
kiH.P ww P
.. P
w
6.wwwbt¥gkiljš.
òé w
w ww
7. Ú®ãiyfëš Ãuhz thÍ Fiwjš.
( VnjD« IªJ és¡f¤Jl‹)
e t
46
e t eet t
_‹W Jiw bghUshjhu¤Âš tUthæ‹ t£l X£l«
l a
l i
a .iN
.N(m) tiugl«
la ai.iN
- 3kÂ¥bg©fŸ.
l . N 5
l a
l i
a .iN
.
assaa aa aassaa
tiuglés¡f« - 2kÂ¥bg©fŸ
dd aadd aassaa
ww P
..P w
w P
.. P
wwww wwww
eet t eet t 8|Page
.NN .NN .N
wwww wwww
46
ww ww
Kjyhë¤Jt«, rk¤Jt«, fy¥ò¤Jt« j‹ikfŸ x¥ÕLjš.
(M)
lalai .iN
.N c‰g¤Â jåah® cçik
l a
l i
a .iN
.N
bghJ cçik jåah® (k‰W«)
l a
l i
a .iN
.
assaa aa aa
_y§fë‹ bghJ cçik
cçik a
dd s
a s a
dd s
a s
P
..
bghUshjhu
PaaÏyhg« r_f ey‹
PPa
.. 5
r_f ey‹ a
neh¡f«w
w ww
(k‰W«) Ïyhg
wwww
ika jilæšyh k¤Âa £l
wwww
neh¡f«
jilæšyh
Ãu¢ridf rªij Kiw Kiw rªij Kiw
et
e t ë‹ Ô®Î
eet t (k‰W«) k¤Âa
lalai.iN
.N muÁ‹ g§F cŸÇL
l a
l i
a .iN
.N
KG <LghL
£l Kiw
Fiwªj g§F
l a
l i
a .iN
.
assaa tUthŒ
aa aassaa
f£LghL k£L«
dd
rkd‰w ãiy rkãiy Fiwªj
add
a as
asaa
g§ÑL
ww P
..P w
w P
.. P
rkd‰w ãiy
ikwwww
ãWtd¤j‹ jåah®
ãWtd« wwww
muR ãWtd« jåah® (k‰W«)
muR
ãWtd§fŸ
bghUshjhu KGikahd RjªÂuä‹i f£L¥gh£Ll‹
eet t RjªÂu« RjªÂu« k
eet t
RjªÂu«.
l a
l i
a .iN
.N K¡»a rkä‹ik
l a
l i
a .iN
.N
Âwå‹ik rkä‹ik
l a
l i
a .iN
.
assaa s aa
s s aa
s
Ãu¢ridfŸ (k‰W«)
aa a
dd a Âwå‹ik
aa a
dd a
ww P
.. P ww P
..
(vitnaD« IªJ)P
47 w
ϪÂa
ww w t§»æ‹ gâfŸ
çr®› wwww
m 1. gz mÂfhu mik¥ò
2. fh»j gz btëpL