Migdałek podniebienny (łac.

Tonsilla palatina) jest migdałkiem parzystym, znajdującym się

na bocznej ścianie cieśni gardzieli, dokładniej pomiędzy żagielkiem podniebiennym i
korzeniem języka. Jest częścią pierścienia chłonnego okołogardzielowego. Ze względu na
zdolność migdałków do produkowania limfocytów biorą one udział w reakcjach
immunologicznych organizmu jako miejsce pierwszego kontaktu błon śluzowych z
drobnoustrojami znajdującymi się w przyjmowanym pokarmie i wdychanym powietrzu.

Rak migdałka podniebiennego to najczęściej spotykany nowotwór złośliwy w rejonie części

ustnej gardła. Według statystyki około 46% nowotworów złośliwych w tym rejonie to
nowotwory migdałków podniebiennych z czego 90% to płaskonabłonkowe raki, czyli szybko
rozwijające się i często dające przerzuty. Rak ten charakteryzuje się owrzodzoną zmianą,
która obejmuje poza migdałkiem łuki podniebienno-językowy i podniebienno-gardłowy, kąt
żuchwy, a czasami również język.

Nowotwór migdałka podniebiennego może być trudny do wykrycia ze względu na objawy

przypominające przeziębienie lub anginę w związku z tym zazwyczaj jest wykrywany w
zaawansowanym stadium z przerzutami, co utrudnia skuteczność leczenia. Pierwsze objawy
pojawiają się w zależności od poziomu odporności danego organizmu po kilku tygodniach do
kilku miesięcy po zachorowaniu. Tymi objawami mogą być: otalgia, ból gardła, uczucie
drapania, pieczenia i obecności ciała obcego w gardle, ale również ból promieniujący do
innych rejonów czaszki. Do późniejszym symptomów można zaliczyć: trudności i ból przy
połykaniu, szybko postępujące opuchnięcie migdałka, widoczny guzek na szyi, krwawienie z
migdałka, ślinotok, szczękościsk, nieprzyjemny zapach z ust, a także ubytek masy ciała, który
jest spowodowany samą chorobą nowotworową jak i bólem towarzyszącym przełykaniu.

Nowotwór migdałka jako nowotwór płaskonabłonkowy daje liczne przerzuty, w dość krótkim
czasie, zarówno do bliskich jak i dalekich tkanek i narządów. Do bliskich należą regionalne
węzły chłonne, przełyk oraz jama ustna. Do dalekich: wątroba, kości i płuca.

Z medycznego punktu widzenia nie ma przejrzyście opisanych przyczyn powstania tego

nowotworu, lecz są wymienione czynniki ryzyka sprzyjające jego rozwojowi, do głównych
czynników ryzyka zalicza się wiek (głównie u osób powyżej 50. roku życia). Gdy migdałek jest
narażony na substancje toksyczne (alkohol, tytoń) szybciej złuszcza się nabłonek płaski co
może prowadzić do powstania i namnażania się komórek nowotworowych. Na substancje
szkodliwe są również osoby pracujące, np. w fabrykach, czy liniach produkcyjnych.
Czynnikiem powodującym może być również infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego. Nie
ma jednoznacznej informacji dotyczącej powiązania ilości zachorowań na nowotwór migdałka
podniebiennego z płcią.

Do metod diagnozowania nowotworu migdałka podniebiennego zalicza się badanie fizykalne,

które może być przeprowadzone przez lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli w trakcie badania
lekarz stwierdzi owrzodzenie, unieruchomienie, asymetrię lub krwawienie jednego migdałka
(rzadko zdarza się, żeby nowotwór zaatakował oba migdałki równocześnie) oraz naciek na
podniebieniu i gardle może skierować pacjenta na dalsze badania, do których zalicza się m.in.
oglądanie migdałków w powiększeniu (XXXXXXXXXXXXXXXXXXXX). Definitywną
diagnozę stawia się na podstawie badania histopatologicznego wycinka guza.
Nie zawsze jednak asymetria migdałków oznacza nowotwór, może być wywołana infekcją
gardła, np. anginą. Powiekszenie migdałka po przebyciu anginy może być wywołane
powstawaniem ropnia okołomigdałkowego. Objawów takie jak owrzodzenie i powiększenie
mogą również oznaczać anginę Plauta-Vincenta, jest to łagodnie przebiegająca choroba
występująca często u osób, które nie stosują zasad higieny jamy ustnej Należy podejrzewać
raka migdałka, gdy pacjent ma więcej niż jeden z objawów typowych dla tego schorzenia.

W przypadku chorób migdałków podniebiennych najczęściej brana jest pod uwagę etiologia
zapalna. Jeśli po zastosowaniu leków przeciwzapalnych objawy nie ustępują, należy wdrożyć
diagnostykę w kierunku choroby nowotworowej.
Pierwszym etapem jest badanie laryngologiczne polegające na oglądaniu migdałków w
powiększeniu. W większości przypadków rak migdałka podniebiennego jest jednostronny,
niezwykle rzadko zdarza się nowotwór, który dotyka jednocześnie obu migdałków.
W badaniu laryngologicznym stwierdza się: owrzodzenie, obrzęk, obszary martwicy,
niesymetryczne powiększenie jednego migdałka.
Taki obraz w badaniu laryngologicznym nasuwa podejrzenie nowotworu migdałka podniebiennego.
Kolejnym etapem diagnostycznym jest pobranie wycinka guza i badanie histopatologiczne. 90%
raków migdałka podniebiennego to, pod względem histopatologicznym, raki płaskonabłonkowe.
W przypadku stwierdzenia zaawansowanego stadium raka należy wykonać badania obrazowe -
RTG lub tomografię komputerową klatki piersiowej celem wykluczenia obecności przerzutów
odległych.

leczenie
Istnieją trzy podstawowe możliwości leczenia: chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia.
Jednak w zaawansowanym stadium raka nawet połączenie wszystkich trzech metod może mieć
ograniczoną skuteczność.
Podstawowy cel operacji to usunięcie guza z bezpiecznym marginesem onkologicznym. W
niektórych przypadkach stosowane jest wycięcie guza oraz elektywne usunięcie najbliższego
dorzecza chłonnego. Postępowanie chirurgiczne dotyczące zarówno ogniska pierwotnego, jak i
układu chłonnego zawsze planuje się indywidualnie dla każdego chorego.
Nowoczesna radioterapia opiera się na precyzyjnych technikach umożliwiających uzyskanie dużej
dawki promieniowania w rejonie guza, przy jednoczesnej ochronie narządów krytycznych.
Najczęściej stosuje się dawki całkowite 60–70 Gy, podawane w ciągu 6–7 tygodni. Można również
wykorzystać niekonwencjonalne metody frakcjonowania dawki, pozwalające skrócić całkowity
czas leczenia. Mniej skuteczną samodzielną chemioterapię stosuje się w przypadkach nawrotów lub
rozsiewu choroby nowotworowej.
Naturalne w leczeniu choroby nowotworowej wydaje się połączenie chemio i radioterapii.
Chemioterapię można stosować w celu indukcji leczenia – zmniejszenia masy guza oraz niszczenia
mikroprzerzutów; po czym wprowadza się radioterapię.
Inną koncepcję połączenia obydwu metod stanowi jednoczasowe napromienianie i podawanie
cytostatyków w celu utrudniania procesów naprawczych działania promieniowania jonizującego w
masie guza.
Po zakończeniu leczenia raka płaskonabłonkowego głowy i szyi są konieczne są regularne badania
kontrolne. Powinny być prowadzone stosunkowo często i to w długim okresie po leczeniu. W wielu
ośrodkach onkologicznych przyjmuje się zasadę, że badanie kontrolne w pierwszym roku po
leczeniu należy zaplanować 1 raz w miesiącu, w drugim roku co 2 miesiące, w 3 roku co 3
miesiące, w latach kolejnych 2 razy na rok. Największe zagrożenie wystąpieniem wznowy
występuje w ciągu 3 pierwszych lat po leczeniu. Pacjent z powodu zwiększonego zagrożenia
związanego z możliwością powstania drugiego pierwotnego nowotworu w obrębie głowy i szyi
oraz dróg oddechowych powinien być pod opieką specjalistyczną przez całe życie
Migdałki są elementem układu chłonnego i odgrywają rolę w mechanizmach obronnych organizmu
przed drobnoustrojami. Dlatego ich usunięcia nigdy nie dokonuje się, jeśli nie ma ściśle
określonych wskazań do tonsilektomii. Jednym z takich wskazań jest rak lub znacznego stopnia
podejrzenie raka migdałka. W tym przypadku w grę wchodzi życie człowieka. Pacjent po zabiegu
nie traci całej tkanki chłonnej gardła – pozostaje: migdałek gardłowy, językowy, parzyste migdałki
trąbkowe, pasma boczne.

rokowania
Jedynie leczenie chirurgiczne daje szanse pełnego powrotu do zdrowia. W przypadkach guzów
nieoperacyjnych lub jeśli pacjent nie wyraża zgody na operacje stosuje się radio- i chemioterapię.
Skuteczność leczenia wynosi ok. 30-40%, a jeśli stwierdzono przerzuty do węzłów
chłonnych odsetek ten maleje o połowę. Dane te pochodzą z obserwacji 5-letniego przeżycia
pacjentów.
Rak migdałka podniebiennego ma zdolność do szybkiego naciekania okolicznych tkanek: łuków
podniebiennych, podniebienia miękkiego, nasady języka.
Szerzenie się raka poza obręb migdałka znacznie pogarsza rokowanie.

Profilaktyka

W profilaktyce raka gardła ważne jest: rzucenie palenia papierosów, ograniczenie spożywania
alkoholu, unikanie kontaktów ze środkami chemicznymi, takimi jak: kwas siarkowy, azbest, nikiel,
unikanie sytuacji, w których może dojść do zakażenia wirusem HPV.
Rak migdałka podniebnego i jego przerzuty
Niestety rak migdałka ma predyspozycje do bardzo szybkiego przenoszenia się po całym
organizmie i naciekania okolicznych tkanek. Jeżeli dolegliwość nie dotyczy już tylko obrębu
migdałka — rokowania danego pacjenta automatycznie spadają. Rak migdałka najczęściej
powoduje również zmiany w łukach podniebnych, nasadzie języka, a nawet w podniebieniu
miękkim.