Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research

Cilt: 11 Sayı: 60 Yıl: 2018 Volume: 11 Issue: 60 Year: 2018

Şekil 1: Satranc-ı Urefa Levhası (Kısakürek, 2017, 261).

Satranc-ı Urefa oyunu, basit ve sıradan bir tasavvuf oyunu olarak değerlendirilmemelidir. Oyun
levhasındaki kutucuklara nakşedilen ahlakî kavramlar ve değerler, insanların yaşam serüvenlerinde
karşılaştıkları veya karşılaşmaları mümkün durumların iz düşümünü yansıtır. Oyunu oyun yapan en
önemli unsurlardan biri de hayat ile iç içe olma özelliğidir. Oyuncu, oyunu kazanma duygusu ile oynamaz.
Oyunun esas amacı, hayat şartlarında karşılaşılabilecek olumlu ve olumsuz durumlar karşısında doğru ve
etkili kararlar almayı sağlayacak kavramsal ipuçların oyun aracılığıyla bireye aktarılmasıdır. Satranc-ı Urefa,
oyuncuların yaşantılarına ilişkin farkındalık kazanmalarını sağlayacak iletileri kapsayan bir yapıya sahiptir.
Albayrak (2010), Satranc-ı Urefa oyununun Hint ve İbn Arabi’ye ait olduğu düşünülen farklı tertiplerinde
sol taraftan başladığını ifade etmektedir. Oyun tablosunda ödüllü kareleri “ok”, cezalı kareleri ise “yılan”
simgesi sembolize etmektedir. Bu sebeple halk arasında oyun için “yılanlı dama” tabiri de kullanılmaktadır.
Ödüllü kareler oyuncunun daha üst basamaklara ulaşmasını sağlarken cezalı kareler oyuncunun daha alt
basamaklara düşmesine sebep olmaktadır. Oyunun alt yarısındaki karelerde olumsuz kavramlar, üst
yarısındaki karelerde “visal” karesine ulaşmayı kolaylaştıracak olumlu kavramlar bulunmaktadır. Oyunun
sağ ve sol en üst köşesindeki “kaza” ve “gurur” kareleri oyunu bitirmek üzere olan oyuncunun en alt
basamaklara düşmesine sebep olurken “muhabbet” kavramının yazılı olduğu 87. kare, oyuncuyu doğrudan
visale kavuşturarak oyunun bitmesini sağlamaktadır.
Satranc-ı Urefa oyununun modern bir uyarlamasını yapmak ve uyarlanan yeni oyunun kelime
öğretiminde eğitsel bir araç olarak kullanılabilirliğini incelemeyi amaçlayan bu çalışmada uyarlama
sürecinde Şekil 2’deki Satranc-ı Urefa oyunu esas alınmıştır:

Şekil 2: Uyarlama Çalışması Sürecinde Esas Alınan Satranc-ı Urefa Oyunu (Altuntaş, 2012).
- 734 -