ZBIÓR ZADAŃ

Z MATEMATYKI
PRZYGOTOWANIE DO MATURY

Opracowanie:
Ewa Czajkowska

1
 LICZBY RZECZYWISTE, ZBIORY, LOGIKA

1. Wykonaj odpowiednie obliczenia i oceń, które z podanych zdań jest prawdziwe, a które fałszywe:
−2
1
p : −3 = 9, q : 81 + 64 = 17, oraz r : 3 27 4 =   .
2

9
Oceń wartość logiczną zdania: ( p  q )  r. Odpowiedź uzasadnij.
2. Wśród poniższych zdań wskaż zdania prawdziwe i zdania fałszywe:
a) Obie liczby: 0, (3) oraz −
3
są wymierne.
17
b) 4 jest liczbą niewymierną i 7 jest liczbą niewymierną.
2
c) − jest liczbą wymierną lub 3 125 jest liczbą wymierną.
3
d) Dokładnie jedna spośród liczb 36 , 2 2 + 3 2 , -1546 jest liczbą niewymierną.
3. Utwórz negację podanego zdania i ustal, czy negacja ta jest zdaniem prawdziwym, czy
fałszywym:
a) Liczba 0 jest liczbą parzystą.
b) Obie liczby 16 i –16 są naturalne.
12 1
c) Liczba lub liczba − jest liczbą całkowitą.
7 5
 
Wyznacz A  B, jeżeli A = x : x  R  x + 2  1, B =  x : x  R 
4
4.  1.
 x−2 
 
Dane są dwa zbiory: A = x : x  R  x + 3  2 i B =  x : x  R 
2x
5.  −1 . Każdy ze
 2− x 
zbiorów A i B oraz sumę A  B zapisz w postaci przedziału liczbowego.
6. 
Dane są zbiory: A = x : x  R  4 − 3 x  5, B = x : x  R  2(x + 1) − (x − 3)  10x + 2
2 2

Przedstaw zbiory A i B na osi liczbowej oraz wyznacz zbiór A − B.
7. Wyznacz zbiory: A  B, A  B, A − B, B − A , jeżeli: A = x : x  C  x  3 2 ,  
B = x : x  C  x  1  x  6.
 
8. Niech: A = x : x  C  2 x − 4  9 , B = x : x  N  x. jest.liczbą. pierwszą. jednocyfrową
Wyznacz zbiory: A  B, A − B.
9. Dane są zbiory:  
A = x : x  R  x 2 − 4x + 4  4 , B = x : x  R  7 − x  3,
 
C = x : x  R  x 3 − 5x 2 − 6 x  0 . Wyznacz ( A  B )  C.
10. Wyznacz A B i A B zbiorów: A = x : x  R  3 − 2 x  3,

B = x : x  R  4x − x 3  0 . 
11. Dane są zbiory: 
A = (x, y ) : x  R  y  R  y  − x 2 + 1  oraz
B = (x, y ) : x  R  y  R  y  − x − 1. Wyznacz graficznie zbiór A − B.
 3 
12. Dane są zbiory liczb rzeczywistych: A =  x :  1 i B = x : x + 1  3.
 x 
a) Zaznacz te zbiory na osi liczbowej.
b) Przedstaw zbiory A  B i A \ B w postaci sumy przedziałów liczbowych.

2
    
13. Dane są zbiory: A = x  R : x − 4  7 , B = x  R : x 2  0 . Zaznacz na osi liczbowej:
a) zbiór A,
b) zbiór B,
c) zbiór C = B \ A.
14. Napisz wzór dowolnej liczby całkowitej c, która przy dzieleniu przez 4 daje resztę 1. Uzasadnij, że
dzieląc przez 4 kwadrat liczby c, również otrzymamy resztę równą 1.
15. Uzasadnij, że jeżeli dwie liczby naturalne a i b przy dzieleniu przez 7 mają równe reszty, to
różnica kwadratów liczb a i b jest podzielna przez 7.
 36 
16. Wykaż, że liczba   jest liczbą podzielną przez 11.
 31 
17. Porównaj liczby: x = 3 i y = 3 5 .
3−2 3+2
18. Dane są liczby: a = i b= .
5 5
a−b
a) sprawdź, czy = 20.
a b
a
b) oblicz .
b
−1
−2  1 
64  16   3 
3

19. Uzasadnij, że liczba n =

 4 jest liczbą wymierną.
8
 1 
4 
 4
1 − x + 2 x − 3 − 3 4 − 3x
20. Uzasadnij, że dla x  1 prawdziwa jest równość: = −2.
3x − 4
21. Uprość wyrażenie: x + 1 − x − 3 − x , gdy x  −1.
2x − 3 3+x
22. Znajdź największą liczbę całkowitą spełniającą nierówność: −  3.
3 +1 3 −1
3 −3
2 2 3
 1 1
 −1
   1,5 −  
 1
  1

p =  3 + 8 2  +  3 − 8 2   , q =    2  . Sprawdź, że
2 2
3
23. Dane są liczby:
2  −1
5
    
 3  
 3 
p = 3q.
 − 
1
−2
  1  1
24. Oblicz wartość wyrażenia: (1,3)  
− 169 2

  +   −   tg 225 .
1 0 0
cos 120
  25   4  2
 
 3 6 6  12 3
25. Wykaż, że liczby:  −  są liczbami przeciwnymi.
 12 + 3 2 2 − 6  i
  2
5 2−3 2 3 2 2 +1
26. Dane są liczby: a = , b= , c= , d=
2 2 2 2+ 2 (
21− 2 ).
a) Uporządkuj liczby rosnąco.
b) Znajdź średnią arytmetyczną tych liczb.
c) Które z liczb a, b, c, d są mniejsze od średniej?

3
27. Wykaż, że liczby a, b, c są równe, jeżeli: a =
3
, b=
(
3 2 +1 ), c = 3
.
6− 3 3 2 −1
1 1 1 1
−2
− −2 −3
− −3
28. Oblicz wartość wyrażenia: a b − a b dla a = 6 i b = 2 .
1 1 1 1
−1
− −1 −2
− −2
a b a b
8  1
10
4!+  38     3  3 21
29. Dane są liczby: a =
 2  oraz  3
b= 1
.
4
1 4
 
9
a) Porównaj liczby a i b.
2
 1

b) Dla wyznaczonych a i b oblicz wartość wyrażenia:  a − b 20  − 4 b + 47.
 
 
 1 1  
30. W zbiorze − 5,− 3,− ,0, , sin , tg 45 0 , 3 4 ,   wskaż liczby spełniające nierówność:
 2 2 3 
2 x − 1  2.
2 +1
; − 3 ; 0,(5) nie należy do zbioru rozwiązań nierówności: (3x − 1)  1?
1 2
31. Która z liczb:
2 −1 2
6
 
32. Dane są liczby: a =
(2 )
3 2
, b= ( )
2 − 1 , c =   . Sprawdź, która z nich spełnia nierówność:
2 3
23  20 6
x − 3  2,82.

33. Wyznacz liczbę odwrotną do liczby:  5 + 7 − 5 − 7    5 + 7 + 5 − 7  .

   
1   3 9  6
34. Niech a = 2  4 + 16,5 −  2,2 + 0,625  +   oraz
3   2 16  5
  1 5 1
2

0  2  5 − 2 + 3  + 2
 1 1 3
b =  2 +   2 3 +   + 
3 6 2  −1 1 .
 7 8  2  6,25  4
 
 
a) Która z liczb a, b jest większa?
b) Jaki procent liczby a stanowi liczba b, a jaki procent liczby b stanowi liczba a?
2
 1 1

  1
 2  1
 2

35. Oblicz 0,25 liczby x : x =  36 2 − 2 5  −  36 2 + 2 5 
     .
    

 1  2  11  
−1
5−4
3 0
8
36. Dane są liczby: x =   +      5 −    , y = .
5  2   3  23   1+ 5
a) Wyznacz liczbę, której 60% jest równe x. Wynik podaj z dokładnością do 0,01.
b) Przedstaw iloczyn liczby x i odwrotności liczby y w postaci c + d 5 , gdzie c i d są
liczbami wymiernymi.

4
37. Która z liczb a, b, c jest liczbą parzystą: a= (
3
)(
2 +1 3
)
4 − 3 2 +1 ,
2
0, (6)
b =  3 − 5 + 3 + 5  , c = + 0, (3).
  0, (18)
−2 −2 3
−2  3  3 1
3 − 4−    + 6 
38. Ile razy liczba a jest większa od liczby b, jeżeli: a =
 4 , b=
5  3 ?
−1 −3
2
1−  
1
  − 2
2
( )
3 2
3
1
 
3 3−4 9
39. Dane są liczby: a = i b = 27  −5 .
1+ 2 3 3
a) Przedstaw liczbę a w postaci x + y 3 , gdzie x i y są liczbami wymiernymi.
b) Zapisz liczbę b w postaci potęgi liczby 3 o wykładniku ułamkowym.
c) Suma liczb a i b stanowi 80% pewnej liczby c. Wyznacz liczbę c.

5
 OBLICZENIA PROCENTOWE, ZADANIA Z TREŚCIĄ

1. Dwie konkurencyjne firmy „Alfa” i „Beta” chcą podjąć się organizacji wycieczki. Opłata za
wycieczkę w przypadku każdej z ofert składa się z części stałej, niezależnej od liczebności grupy
oraz stawki za każdego uczestnika. Opłata stała i stawka wynoszą odpowiednio: 3000 zł i 245 zł w
firmie „Alfa” oraz 4400 zł i 206 zł w firmie „Beta”. Oblicz:
d) przy jakiej liczbie uczestników wycieczki korzystniejsza jest oferta firmy „Alfa”,
e) jakie koszty przypadną na każdego z 38 uczestników wycieczki zorganizowanej przez
firmę „Beta” (koszty podaj z dokładnością do 1 zł).
2. W pierwszym miesiącu sprzedaży nowego modelu telefonu komórkowego klienci kupili n sztuk
takich telefonów w cenie c złotych za każdą sztukę. Uzyskano w ten sposób przychód ze
sprzedaży równy ( n  c ) złotych. Oblicz, o ile procent zwiększyłby się przychód w pierwszym
miesiącu sprzedaży tego telefonu, gdyby jego cena była niższa o 25%, zaś liczba klientów większa
2
o .
5
3. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest równa 7,5% podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie społeczne. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne jest równa 60%
przeciętnego wynagrodzenia. Oblicz wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne, przyjmując,
że przeciętne wynagrodzenie jest równe 1869,76 zł. Wynik podaj w zaokrągleniu do 1 grosza.
4. W pewnym sklepie podane są ceny towarów netto oraz oddzielnie ceny brutto, czyli z doliczonym
podatkiem VAT. Cenę netto pewnego towaru w tym sklepie obniżono o 10% i jednocześnie
stawkę podatku VAT na ten towar zwiększono z 7% na 22%. O ile procent w efekcie tych zmian
wzrosła cena brutto tego towaru? Wynik podaj z dokładnością do 0,01%.
5. Planując czterotygodniowe wakacje, rodzina Kowalskich przeznaczyła pewną kwotę na
wyżywienie. W pierwszym tygodniu wydano 30% zaplanowanej kwoty, w drugim tygodniu o 60
zł mniej niż w pierwszym, w trzecim połowę reszty pieniędzy. Na czwarty tydzień zostało 270
złotych. Oblicz kwotę, którą rodzina Kowalskich przeznaczyła na wyżywienie.
6. Cena pewnego towaru wraz z 7% stawką podatku VAT była równa 64,20 złotych. Oblicz cenę
tego towaru, gdyby stawka podatku VAT była równa 22% zamiast 7%.
7. Aby obliczyć odsetki od kapitału, bankowcy stosują następujący wzór:
kapital  oprocentowanie
odsetki = liczba..dni..lokaty. . Uwaga: W zależności od banku
liczba.dni.w.roku
przyjmuje się, żę liczba dni w roku równa się 360 albo 365. Notuje się wówczas odsetki 360 albo
odsetki365. Dysponujesz kapitałem 10000 złotych, który chciałbyś ulokować na 60 dni. W dwóch
bankach oprocentowanie jest takie samo i równa się 15%, zaś liczbę dni w roku jeden bank
przyjmuje jako 360, drugi jako 365. Stosując powyższy wzór, oblicz odsetki od podanego kapitału
w każdym z tych banków. Która lokata jest korzystniejsza i o ile złotych?
8. W pewnym barze jeden pączek kosztuje p złotych, zaś jeden napój n złotych. Za 4 pączki i 5
napojów zapłacimy w tym barze 11,55 złotych.
a) Zapisz za pomocą równania koszt 4 pączków i 5 napojów w tym barze.
b) Oblicz, ile zapłacimy w tym barze za 1 napój, jeśli pączek kosztuje 1,20 złotych.
9. Pan Kowalski złożył swoje pieniądze na rok w dwóch różnych bankach: w PKO wysokość wkładu
wynosiła 4200 złotych, a saldo po dopisaniu odsetek wyniosło 4305 złotych; w BPH wysokość
wkładu wynosiła 3800 złotych, zaś saldo po dopisaniu odsetek wyniosło 3952 złote.
a) Ile wynosi roczne oprocentowanie wkładów w każdym z banków?
b) W którym z banków oprocentowanie jest wyższe i o ile punktów procentowych?
c) Ile odsetek otrzymała po roku żona pana Kowalskiego, która złożyła na rok w banku
BPH wkład w wysokości 8000 zł?
10. W czasach późnych Piastów popularną monetą był grosz praski, który na początku XIV wieku
zawierał 3,7 g srebra, a u schyłku XV wieku zawierał już tylko 1,3 g srebra. Oblicz, o ile procent
mniej srebra miał grosz praski u schyłku XV wieku w porównaniu z początkiem XIV wieku.
Wynik podaj z dokładnością do 1%.

6
11. Właściciel sklepu zakupił w hurtowni 120 kg jabłek i 80 kg gruszek za łączną kwotę 264 zł.
Następnie sprzedawał w swoim sklepie jabłka z 25%, a gruszki z 40% marżą. Agnieszka kupiła w
tym sklepie 5 kg jabłek oraz 2 kg gruszek i zapłaciła 11,70 zł. Oblicz, ile kosztuje kilogram
każdego z rodzajów owoców w hurtowni, a ile w sklepie.
12. Pan Nowak umieścił w banku część kwoty z 20000 zł na rocznej lokacie, oprocentowanej w
wysokości 3% w skali roku wraz z roczną kapitalizacją odsetek. Za resztę zakupił jednoroczne
obligacje oprocentowane w wysokości 4,5%. Gdyby pan Nowak złożył na lokacie w banku całą
sumę, to po roku uzyskałby 60 zł mniej odsetek. Ile odsetek otrzyma po roku?
13. Cztery osoby wybierają się w podróż samochodem. Trasa ma długość 420 km. Uczestnicy
podróży umówili się, że koszty podzielą po równo. Jakie koszty z tytułu zużycia paliwa poniesie
każda z osób, jeśli litr paliwa kosztuje 3,89 zł, a samochód spala 9 litrów na 100 km. Wynik podaj
z dokładnością do 10 groszy.
14. Pewien zakład zorganizował kolonie letnie dla 895 dzieci swoich pracowników. Nad morzem było
o 85 dzieci więcej niż w górach, a na Mazurach o 30% mniej niż w górach. Ile dzieci przebywało
na koloniach na Mazurach?
15. Dostawca dostarczył towar na sumę 12800 zł w nieodpowiednim opakowaniu. Kara umowna z
tego tytułu wynosi 5% wartości towaru. Ponadto dostawę zaplanowaną na 13 kwietnia
zrealizowano z opóźnieniem 6 maja. W tym przypadku też obowiązuje kara umowna. Wynosi ona
1,2% za każdy dzień zwłoki do 20 dni włącznie i 0,4% za każdy następny dzień zwłoki. Dzień
opóźnienia liczymy począwszy od dnia następnego po umówionej dacie dostawy, do dnia
bezpośrednio poprzedzającego datę faktycznej dostawy. Oblicz sumę, którą musi zapłacić
odbiorca za towar po potrąceniu kar umownych obciążających dostawcę.
16. Opłatę za rachunek telefoniczny ustala się w następujący sposób: liczbę wykorzystanych
impulsów mnoży się przez 0,29 zł i do wyniku dodaje się 35 zł opłaty abonamentowej. Od tak
otrzymanej kwoty nalicza się 22% podatku VAT i dolicza się go do danej kwoty. Oblicz liczbę
wykorzystanych impulsów, jeśli fakturę wystawiono na 132,92 zł.
17. Komputer kosztował 2800 zł. W ciągu ostatnich dwóch tygodni w związku z promocją
dwukrotnie obniżano cenę o taki sam procent. Obecnie komputer kosztuje 2634,52 zł. O ile
procent obniżano cenę komputera?
18. Kwotę 10000 zł złożono na roczną lokatę terminową o stałym oprocentowaniu p%. Po roku od
dochodu z lokaty zapłacono 20% podatku i okazało się, że na koncie jest 10400 zł. Oblicz p.
19. Ulokowano pewną kwotę pieniędzy w dwóch różnych bankach na rok. Po roku, po odliczeniu
20% podatku od odsetek, odebrano z obu banków 26960 zł. Oblicz kwotę każdej lokaty, jeżeli
roczna stopa procentowa dla lokat w pierwszym banku była równa 5%, a w drugim 4% i jeżeli
kwota odsetek w pierwszym banku była dwa razy większa niż kwota odsetek w drugim banku.
1
20. Jeżeli roczna inflacja jest równa i%, to wartość 1 zł po roku jest równa zł. Analizując
i
1+
100
okres kolejnych dwóch lat i przyjmując, że w pierwszym roku inflacja była równa 2,6% i w
drugim roku 4,4%, oblicz wartość 1000 zł po dwóch latach. Wynik podaj z dokładnością do 1
grosza.
1
21. Jeżeli roczna inflacja jest równa i%, to wartość 1 zł po roku jest równa zł. Po roku
i
1+
100
wartość 1000 zł była równa 980 zł. Oblicz inflację roczną, wynik podaj z dokładnością do 0,01%.
22. Państwo Nowakowie stwierdzili, że płacą zbyt duże rachunki za energię elektryczną. Postanowili
zmniejszyć wydatki poprzez wprowadzenie oszczędności oraz wymianę sprzętu elektrycznego na
mniej energochłonny. Najpierw zużycie energii zmalało o 20%, potem kolejno o 25% i o 45%. O
ile procent łącznie zmniejszyły się wydatki za energię elektryczną?
23. Średnia miesięczna płaca netto w pewnym zakładzie zatrudniającym 30 pracowników wynosiła
2500 złotych. Po zatrudnieniu nowego, wysoko wykwalifikowanego pracownika średnia
miesięczna płaca netto w zakładzie wzrosła o 0,4%. Oblicz płacę netto nowego pracownika.

7
24. Jeżeli w banku realna (tzn. po odliczeniu podatku) roczna stopa procentowa dla lokat jest równa
 p 
p%, to po jednym roku z 1 zł otrzymamy 1 +  zł. Przy rocznej inflacji i% wartość 1 zł po
 100 
1
roku jest równa zł. Oblicz wartość po roku 1000 zł złożonych w banku na rok, przy
i
1+
100
rocznej stopie procentowej dla lokat 4%, jeżeli roczna inflacja była równa 2%. Wynik podaj z
dokładnością do 1 gr.
25. W ciągu roku cenę komputera obniżano trzykrotnie o 10%. Jaka była początkowa cena komputera,
jeśli po obniżkach kosztuje 1822,50 zł?
26. Cenę komputera podniesiono najpierw o 10%, a po pewnym czasie o 20%. O ile procent
należałoby jednorazowo podnieść cenę komputera, aby uzyskać taką samą cenę jak po obu
podwyżkach?
27. W sklepie X cukier drożał dwukrotnie w ciągu miesiąca. Za każdym razem cenę podwyższano o
20 %. W sklepie Y dokonano jednej podwyżki o 40%. W którym sklepie cukier jest droższy i8 o
ile, jeśli na początku miesiąca w obu sklepach cukier kosztował 3 zł?
28. Państwo Wiśniewscy razem zarabiają miesięcznie 4600 zł brutto. Pan Wiśniewski ma pensję o
30% wyższą od pensji żony. Oblicz, jaki procent zarobku pana Wiśniewskiego stanowi podatek i
ubezpieczenie, wiedząc, że pan Wiśniewski otrzymuje netto 1742 zł.
29. Państwo Nowakowie zarabiają razem 3600 zł. Kwota ta jest ich miesięcznym przychodem
rodzinnym. Córka Beata pożyczyła rodzicom 200 zł, co stanowiło 33,(3)% jej oszczędności.
a) Ile zaoszczędzonych pieniędzy miała Beata?
b) O ile procent został przekroczony miesięczny przychód państwa Nowaków poprzez
pożyczkę od Beaty?
30. Stop miedzi z cyną zawiera 32% miedzi. Ile cyny jest w 75 kg tego stopu?
31. Ile litrów roztworu 5%, a ile roztworu 20% należy zmieszać, aby otrzymać 30 litrów roztworu
10%?
32. Wśród zdających maturę w pewnej szkole 65% stanowią dziewczęta, których jest o 66 więcej niż
chłopców. Ilu maturzystów jest w tej szkole?
33. Śmigłowiec leciał z lotniska A do B zgodnie z kierunkiem wiatru przez 3 godziny 45 minut.
Droga powrotna – pod wiatr – zajęła 4 godziny. Prędkość wiatru w czasie przelotu była równa
10 km/h. Oblicz prędkość własną śmigłowca oraz odległość między lotniskami A i B.
34. Z powodu złego stanu torów na trasie z miasta A do miasta B średnia prędkość pociągu
zmniejszyła się o 10 km/h. W związku z tym czas podróży na tej trasie zwiększył się z 4 godzin do
4 godzin i 30 minut. Oblicz odległość między tymi miastami.
35. Paweł zapytany: ile dostaje „kieszonkowego”, odpowiedział: „Dostaję pewną liczbę
dwudziestozłotówek i jedną dziesięciozłotówkę, kwota zaś moich pieniędzy jest większa
od 130 zł, a mniejsza od 170 zł”. Ile wynosi „kieszonkowe” Pawła?
36. Łączny wiek państwa Nowaków wyraża się liczbą z przedziału (80,100). Jeśli pan Nowak
jest o 4 lata starszy od pani Nowakowej i wiek każdego z nich wyraża się liczbą pierwszą,
to ile lat ma pan Nowak?
37. Grupa pracowników pewnej firmy pomalowała dom w ciągu pewnej liczby dni. Gdyby
zatrudnić o jednego pracownika więcej, to dom zostałby pomalowany w czasie o dwa dni
krótszym. Jeśliby zaś zatrudnić o dwóch pracowników mniej, to ta sama praca zostałaby
wykonana w czasie o osiem dni dłuższym. W ciągu ilu dni dom został pomalowany i
przez ilu pracowników tej firmy?
38. Z miasta A do miasta B wyruszyły trzy samochody w godzinnych odstępach. Do miasta B
dojechały o tej samej godzinie. Wiedząc, że średnia prędkość pierwszego samochodu wynosiła 50
km/h, a drugiego 60 km/h, oblicz:
a) odległość między miastami A i B,
b) o ile średnia prędkość trzeciego samochodu różni się od prędkości pierwszego
samochodu.

8
39. Zarząd pewnej spółdzielni mieszkaniowej postanowił, że mieszkańcy wyższych pięter w blokach
wielopiętrowych będą płacić za windę więcej niż mieszkańcy pięter niższych. Ustalono, że
mieszkańcy parteru są zwolnieni z opłat za windę. Do rozliczania opłat za windę dla mieszkańców
2k
pięter od pierwszego do ostatniego wprowadzono wzór: Pn (k ) =  100% , gdzie Pn (k )
n(n + 1)
oznacza procentowy udział mieszkańców piętra o numerze k w całości kosztów windy w ich
bloku; n oznacza liczbę pięter w bloku (np. jeżeli n = 10 , to blok jest dziesięciopiętrowy, czyli
ma parter i 10 pięter).
a) Oblicz, jaki procent kosztów utrzymania windy przypada na mieszkańców siódmego
piętra w bloku dziesięciopiętrowym; wynik zaokrąglij do liczby całkowitej.
b) Oblicz, jaki procent kosztów utrzymania windy ponoszą łącznie mieszkańcy
wszystkich pięter od siódmego do dwunastego włącznie w bloku
dwunastopiętrowym; wynik zaokrąglij do liczby całkowitej.
40. Marcin jest gimnazjalistą. W jego klasie każdy uczeń uprawia piłkę nożną lub tenis stołowy.
Oblicz, ilu uczniów liczy klasa Marcina, jeśli 15 osób uprawia piłkę nożną, 20 osób trenuje tenis
stołowy, a 7 uczniów uprawia oba te sporty.

9
 FUNKCJE I ICH WŁASNOŚCI, FUNKCJA LINIOWA

1. Prosta l tworzy z osią OX kąt o mierze 450 i przechodzi przez punkt M=(-2,2). Prosta k ,
prostopadła do prostej l , przecina oś OX w punkcie o odciętej x0=-3.
a) wyznacz równania prostych l i k ,
b) oblicz długość najdłuższego boku trójkąta, którego boki zawierają się w prostych l i
k oraz w osi OY.
2. Miejscem zerowym funkcji f ( x) = −3x + b jest 2 . Oblicz b.
3. Dana jest funkcja f : R → R określona wzorem f ( x) = ax + 4.
a) Wyznacz wartość a , dla której miejscem zerowym funkcji f jest liczba –1.
b) Wyznacz wartość a , dla której prosta będąca wykresem funkcji f jest nachylona do
osi OX pod kątem 600.
c) Wyznacz wartość a , dla której równanie ax + 4 = 2a + 4 ma nieskończenie wiele
rozwiązań.
4. Dana jest częściowa tabela opisująca funkcję liniową f, określoną na zbiorze R.
x -4 -2 0 2 4
f(x) 5 4 3 2 1
a) Wyznacz wzór funkcji f.
b) Oblicz miejsce zerowe funkcji f.
c) Sporządź wykres funkcji f.
5. Uzasadnij, że dla dowolnej liczby naturalnej n i dla każdej funkcji liniowej f prawdziwa jest
równość: f(2n+1)+f(2n-1)=2f(2n).
6. Mówimy, że funkcje są równe wtedy i tylko wtedy, gdy obie mają taką samą dziedzinę i
przyjmują takie same wartości dla tych samych argumentów, co zapisujemy:
f  g  D f = Dg  dla każdego x  D : f ( x) = g ( x). N podstawie podanej definicji
sprawdź, czy funkcje f ( x) = x 2 i g ( x) = x są równe.
7. Funkcja f określona na zbiorze liczb całkowitych nieujemnych przyporządkowuje każdej liczbie n
resztę z dzielenia tej liczby przez 4.
a) Określ zbiór wartości funkcji f.
b) Podaj zbiór wszystkich miejsc zerowych funkcji f.
c) Narysuj wykres funkcji f dla n  10
8. Dla jakich wartości parametrów a i b, proste o równaniach: ax-3y-2=0 oraz 6x-4y-b=0 są:
a) równoległe rozłączne,
b) prostopadłe,
c) przecinające się?
9. Wyznacz najmniejszą i największą wartość funkcji f ( x) = x − 2 + 3 w przedziale − 2,4 .
3x − 2
10. Wyznacz dziedzinę funkcji określonej wzorem: f ( x) = + 2 x + 4.
6 − x − x2
3x
11. Wyznacz dziedzinę funkcji: f ( x) = .
− x 2 + 17 x − 30
12. Wyznacz dziedzinę funkcji: f ( x) = − x 3 − 4 x + 2 x 2 + 8.
3
13. Dana jest prosta l o równaniu y = x − 2 oraz punkt A=(-3,-2). Wykres funkcji liniowej f
2
jest prostopadły do prostej l , a punkt A należy do wykresu funkcji f . Wyznacz:
a) wzór funkcji f ,
b) miejsce zerowe funkcji f .

10
 x2 −1
14. Dana jest funkcja: f ( x) = .
x −1
a) Sporządź wykres funkcji f .
b) Rozwiąż równanie: f ( x) = 2.
c) Rozwiąż nierówność: f ( x)  0.
 1 
15. Funkcja f określona jest wzorem: f ( x) =  3 − m  x + 2m + 10. Dla jakiej wartości m:
 2 
a) funkcja jest rosnąca,
b) funkcja ma miejsce zerowe równe –4,
c) wykres funkcji przecina dodatnią część osi OY,
d) Wykres funkcji f tworzy z osią OX kąt o mierze 450?
2..dla..x  1
16. Funkcja f dana jest wzorem: f ( x) =  .
2 x..dla..x  1
a) Naszkicuj w układzie współrzędnych wykres funkcji f .
b) Naszkicuj w tym samym układzie współrzędnych wykres funkcji g , który otrzymuje
się w wyniku przesunięcia wykresu funkcji f o 4 jednostki w prawo wzdłuż osi x i o
3 jednostki w dół wzdłuż osi y.
c) Napisz wzór funkcji g .
17. Dana jest prosta k o równaniu: x+y-12=0 oraz punkt M=(-5,9). Wyznacz na prostej k takie punkty
P i R, aby |MP|=|PR|=8.
18. Napisz równanie prostej do której należą punkty A=(-3,5) oraz B(xb,yB), gdzie B jest punktem
wspólnym prostych o równaniach: x-y-2=0 oraz 2x+y-10=0.
19. Dany jest trójkąt ABC, gdzie A=(0,0), B=(5,0), C=(-3,6). Wyznacz obraz trójkąta ABC w symetrii
względem prostej o równaniu y=-2x.
20. W trójkącie prostokątnym ABC dane są współrzędne końców przeciwprostokątnej AB: A=(5,2),
B=(4,-1). Wyznacz punkt C, jeśli leży on na prostej y=1.
21. Proste: 4x-3y+12=0 i 3y-x+6=0 przecinają oś OX odpowiednio w punktach A i B. Punkt C jest
punktem przecięcia obu prostych. Oblicz obwód trójkąta ABC.
4 16
22. Boki trójkąta zawierają się w prostych o równaniach: x-1=0, 2x+3y-8=0, y = x− .
3 3
a) Wyznacz współrzędne wierzchołków tego trójkąta.
b) Oblicz pole tego trójkąta.
c) Podaj równanie wysokości poprowadzonej do najdłuższego boku tego trójkąta.
23. Napisz równanie prostej przechodzącej przez punkt P=(0,8) i środek odcinka AB, gdzie A=(-1,3),
B=(3,7).
24. Punkt poruszający się w układzie współrzędnych po linii prostej przesunął się od punktu A=(-2,-2)
do punktu B=(4,2). Wyznacz:
a) współczynnik kierunkowy prostej, wzdłuż której poruszał się punkt,
b) równanie prostej, wzdłuż której poruszał się punkt,
25. długość odcinka, który przebył ten punkt.
26. Wierzchołki trójkąta mają współrzędne: A=(-1,-2), B=(5,-1), C=(2,5). Znajdź równanie prostej
przechodzącej przez:
a) punkt A i równoległej do boku BC,
b) środek odcinka AB i równoległej do boku AC,
c) środek odcinka BC i prostopadłej do boku AC.
27. Dwa boki równoległoboku zawarte są w prostych o równaniach: y-2=0, 2x=y+4, a jego przekątne
przecinają się w punkcie S=(3,-1). Wyznacz:
a) równania pozostałych boków tego równoległoboku,
b) współrzędne wierzchołków równoległoboku.

11
  1 
28. Punkt P =  − 2 ,4  należy do wykresu funkcji liniowej f , a miejscem zerowym tej funkcji
 2 
1
jest liczba 1 .
2
a) Wyznacz wzór funkcji f .
b) Podaj przedziały w których funkcja f przyjmuje wartości dodatnie, a w których
ujemne.
 1 3
c) Sprawdź, czy punkt K =  7 ,−5  należy do wykresu funkcji f .
 4 4
29. Dana jest prosta k1 o równaniu 2x-y+4=0 oraz prosta k2 o równaniu 2x+y-8=0. Niech A oznacza
punkt przecięcia prostej k1 z osią x, B – punkt przecięcia prostej k2 z osią x, C – punkt wspólny
obu prostych.
a) Wyznacz współrzędne punktów A, B, C.
b) Naszkicuj w układzie współrzędnych proste k1 i k2 i zaznacz punkty A, B, C.
c) Uzasadnij, że trójkąt o wierzchołkach A, B, C jest równoramienny i podaj długości
jego boków.
30. Prosta l dana jest równaniem: y = 2 x + 4.
a) Napisz równanie prostej k , równoległej do prostej l i przechodzącej przez punkt o
współrzędnych (3,2).
b) Naszkicuj w układzie współrzędnych czworokąt, którego wierzchołkami są punkty
przecięcia prostej l z osiami układu współrzędnych i punkty przecięcia prostej k z
osiami układu współrzędnych.
c) Wyznacz równania osi symetrii tego czworokąta.
31. W układzie współrzędnych są dane dwa punkty: A = (−2,2) i B = (4,4).
a) Wyznacz równanie prostej AB.
b) Prosta AB oraz prosta o równaniu 9 x − 6 y − 26 = 0 przecinają się w punkcie C.
Oblicz współrzędne punktu C.
c) Wyznacz równanie symetralnej odcinka AB.
32. Prosta l przechodzi przez początek układu współrzędnych i jest nachylona do osi OX pod
kątem 300.
a) Napisz równanie prostej l .
( )
b) Uzasadnij, że punkt P = − 6 3,−6 należy do prostej l .
33. Punkty A=(-1,-2), B=(2,-1), C=(1,2) są wierzchołkami trójkąta ABC.
a) Oblicz długość odcinka AB.
b) Napisz równanie prostej m, do której należą punkty B i C.
c) Napisz równanie prostej k, prostopadłej do prostej m takiej, że A  k.
d) Uzasadnij, że środek okręgu opisanego na trójkącie3 ABC nie należy do prostej k.
34. Punkty A=(0,-1), B=(7,-2), C=(-1,6) są wierzchołkami czworokąta ABCD.
a) Wyznacz równania prostych, w których zawierają się przekątne czworokąta.
b) Uzasadnij, że przekątne czworokąta są prostopadłe.
35. Proste, w kt6órych zawierają się wysokości trójkąta, przecinają się w jednym punkcie. Punkt ten
nazywamy ortocentrum trójkąta. Punkty A=(-3,1), B=(4,2), C=(4,-6) są wierzchołkami trójkąta.
Oblicz współrzędne ortocentrum trójkąta.
36. Prosta l ma równanie 2x+3y=24 i przecina oś x w punkcie A zaś oś y w punkcie B. Punkt M jest
środkiem odcinka AB, a punkt C=(2,0).
a) Napisz równanie prostej CM.
b) Oblicz pole trójkąta CMA.
37. Dane są trzy punkty A=(-4,-2), B=(2,2), C=(-3,3). Punkt M jest środkiem odcinka AB.
a) Oblicz współczynnik kierunkowy równania prostej zawierającej odcinek CM
b) Oblicz długość odcinka CM.

12
 5 160
34. Równanie postaci: C = F − ustala zależność między temperaturą wyrażoną w stopniach
9 9
Celsjusza (C) oraz Fahrenheita (F).
a) Oblicz, ile stopni w skali Fahrenheita ma wrząca w temperaturze 1000 woda.
b) Wyznacz taką temperaturę, przy której liczba stopni w skali Celsjusza jest równa
liczbie stopni w skali Fahrenheita.
38. Turysta wyruszył z miasta o godzinie 800. W ciągu pierwszej godziny przeszedł 5 km, w ciągu
drugiej tylko 3 km, bo droga prowadziła pod górę. Następnie odpoczywał pół godziny i resztę
trasy pokonywał w tempie 4 km/h. Do celu przybył w południe. Narysuj wykres funkcji
przyporządkowującej czasowi podróży (w godzinach) drogę (w kilometrach), którą pokonał
turysta. Analizując wykres odpowiedz na pytania:
a) Ile kilometrów przeszedł turysta?
b) O której godzinie turysta był 2 km od celu?
39. Kierowca samochodu wlał do pustego baku 32 litry paliwa i wyruszył w podróż swoim
samochodem po autostradzie. Jego samochód zużywa średnio w czasie takiej jazdy 6,4 litra paliwa
na 100 przejechanych kilometrów. Niech y(x) oznacza liczbę litrów paliwa, jakie pozostają w
baku po przejechaniu x kilometrów.
a) Podaj wzór funkcji y(x).
b) Przyjmując za jednostkę na osi OX 50 km, zaś na osi OY 5 litrów, naszkicuj wykres
funkcji y(x).
c) Oblicz, ile kilometrów kierowca może przejechać, aby nie zapaliła się kontrolka małej
ilości paliwa, która włącza się, gdy w baku jest mniej niż 6 litrów paliwa.
40. Długość linki zmienia się pod wpływem masy zawieszonego na niej przedmiotu, co wyraża wzór:
l = am + b , gdzie l jest długością linki, zaś m jest masą przedmiotu. Wiemy, że przy
zawieszeniu masy 6 kg linka wydłuża się o 10 cm, a przy zawieszeniu 18 kg linka ma długość
250 cm. Oblicz długość linki na której zawieszono masę 12 kg.
41. Długość y (cm) sprężyny jest funkcją obciążenia masą x (kg) określoną wzorem: y=2x+20.
Wyznacz wartości masy x, jakimi można obciążyć sprężynę, aby jej długość była większa niż 30
cm i mniejsza niż 70 cm.
42. Z basenu, w którym jest 1000 m3 wody, wypływa w ciągu minuty 10 m3 wody. Wyraź objętość
wody pozostającej w basenie jako funkcję czasu t. Narysuj wykres tej funkcji.
43. Turysta i rowerzysta wyruszyli jednocześnie tą samą trasą, jednak rowerzysta w odległości o
10 km większej od celu niż turysta. Turysta szedł ze stałą prędkością 5 km/h. Z jaką prędkością
jechał rowerzysta, jeśli obaj spotkali się po 1h 15 min? Zapisz równania ruchu (zależność
położenia (s) od czasu (t)) dla każdego z nich i narysuj w jednym układzie współrzędnych
wykresy otrzymanych równań. W jakim punkcie przecinają się narysowane wykresy?
44. Pani Kowalska w czasie wakacji robi przetwory z owoców. Kupiła na targu jabłka (w cenie 3
zł/kg) i wiśnie (w cenie 4 zł/kg). Niech x oznacza liczbę kilogramów jabłek, y – liczbę kg wiśni.
Zapisz układ nierówności opisujący następującą sytuację: Liczba kilogramów zakupionych przez
panią Kowalską owoców nie przekracza 10 kg, a suma wydanych na nie pieniędzy nie może być
większa od 36 zł. Zilustruj zbiór rozwiązań tego układu na płaszczyźnie.
45. W przetwórni do wyprodukowania 10 słoików konfitur owocowych I rodzaju zużywa się 2 kg
śliwek i 3 kg jabłek, zaś do wyprodukowania 10 słoików konfitur II rodzaju zużywa się 3 kg
śliwek i 1 kg jabłek. Przywieziono 840 kg śliwek i 560 kg jabłek. Oblicz, ile słoików konfitur
każdego rodzaju należy wyprodukować, aby osiągnąć największy zysk, jeżeli słoik konfitur I
rodzaju kosztuje 4 zł, a II rodzaju 2 zł.
46. Patrol policyjny zarejestrował kamerą sześć sekund jazdy samochodu na obszarze Polski, na
terenie zabudowanym. Wydruk wykazał, że odległość x auta od nieruchomej kamery wyraża
wzór: x=144-16t, gdzie x mierzone jest w metrach, a t w sekundach. Czy kierowca został ukarany
mandatem?
47. Z obserwacji lekarskich wynika, że czas t (h) dobowego snu człowieka w wieku 18 lat przedstawia
18 − n
wzór: t = 8 + , gdzie n jest wiekiem podanym w latach. W jakim wieku człowiek przesypia
2
średnio mniej niż 10 godzin na dobę?

13
48. Prędkość rozchodzenia się głosu w powietrzu w temperaturze 200C wynosi 340 m/s. Na podstawie
wyników pomiarów stwierdzono, że wraz ze wzrostem temperatury o 10C prędkość głosu wzrasta
o 0,6 m/s i odpowiednio maleje, gdy temperatura się obniża.
a) Napisz wzór funkcji określającej zależność prędkości głosu od temperatury powietrza.
b) Sporządź wykres tej funkcji dla temperatury wahającej się od 100C do 300C włącznie.
c) Oblicz, z jaką prędkością rozchodzi się głos w temperaturze 00C
49. W wyścigu kolarskim peleton kolarzy jadący ze średnią prędkością 40 km/h ma jeszcze do mety
120 km. Wyraź wzorem zależność odległości peletonu pozostałej do mety od czasu i naszkicuj
wykres tej zależności.
50. Pani Nowakowa jest manicurzystką. Za wynajęcie lokalu płaci miesięcznie 680 zł, zaś koszty
materiałów, wody i elektryczności stanowią łącznie 40% kosztów wynajęcia lokalu. Obliczyła, że
wizyta u niej kosztuje każdego klienta średnio 35 zł.
a) Zapisz za pomocą wzoru wysokość d miesięcznego dochodu pani Nowakowej
(uwzględniając koszty prowadzenia gabinetu kosmetycznego) w zależności od liczby
k klientów.
b) Ile osób powinna przyjąć miesięcznie manicurzystka, aby jej dochód przekroczył
1600 zł?
c) Jaki zysk osiągnęła manicurzystka w maju, jeśli przyjęła 140 osób i zapłaciła
19 – procentowy podatek od dochodu?
51. Pan Kowalski posiada samochód, którego bak ma pojemność 45 litrów. W czasie wakacji
przejechał 1500 km. Samochód na tej trasie zużył 120 litrów paliwa.
a) Oblicz, ile paliwa spala samochód pana Kowalskiego na 100 km.
b) Wyraź objętość paliwa pozostającego w baku jako funkcję liczby przejechanych
kilometrów.
c) Zakładając, że bak jest pełny oblicz, po przejechaniu ilu kilometrów pozostanie w nim
21 litrów paliwa.
52. Rozwiązaniem pewnego układu nierówności liniowych jest trójkąt ABC o wierzchołkach:
A=(-4,1), B=(1,6), C=(4,-3). Wyznacz ten układ.
53. Przedstaw w układzie współrzędnych zbiór punktów, które spełniają układ nierówności:
 1
y  3 x + 3

7 y  −3x + 1
5 x + 9 y  45


54. Wyznacz na płaszczyźnie zbiór punktów, których współrzędne spełniają układ nierówności:
2 x − y + 2  0

 y + x  −1 . Oblicz pole otrzymanej figury.
 y  −5

2 x − my = 2
55. Dany jest układ równań:  .
mx − 2 y = 2
a) Dla m = − 3 rozwiąż algebraicznie układ równań.
b) Dla m = −2 sporządź ilustrację graficzną układu równań. Ile rozwiązań ma ten
układ? Odpowiedź uzasadnij.
ax + by = 9
50. Rozwiązaniem układu równań  jest para liczb x=3 i y=-1. Wyznacz a i b.
bx − ay = 13

14
 FUNKCJA KWADRATOWA

1 2
1. Funkcja kwadratowa f ( x) = − x + bx + c przyjmuje jednakowe wartości dla argumentów
2
1 i 5. Do wykresu tej funkcji należy początek układu współrzędnych.
a) Wyznacz wartości współczynników b i c.
b) Dla wyznaczonych współczynników b i c naszkicuj wykres funkcji f.
2. Funkcja f określona jest wzorem: f ( x) = 2 x 2 − 7 x + c dla x  R.
a) Wyznacz wszystkie wartości współczynni8ka c, dla których miejscami zerowymi są
1
liczby 1 i 2 .
2
b) Wyznacz wszystkie wartości współczynnika c, dla których funkcja f ma dwa różne
miejsca zerowe.
c) Wyznacz wszystkie wartości współczynnika c tak, aby wierzchołek paraboli, która
jest wykresem funkcji f , należał do prostej o równaniu y = x.
3. Funkcja f jest określona wzorem: f ( x) = ax 2 + bx + 1 dla x  R.
a) Wyznacz wzór tej funkcji tak, aby f (1) = 2 i f (2) = −1.
b) Dla wyznaczonych wartości współczynników a i b rozwiąż nierówność: f ( x)  1.
4. Dana jest funkcja określona wzorem: f ( x) = (1 − x )(x + 1) + 2 x. Wyznacz zbiór wartości
funkcji f .
5. Dana jest funkcja f ( x) = − x 2 + 6 x − 5.
a) Naszkicuj wykres funkcji f i podaj jej zbiór wartości.
b) Podaj rozwiązanie nierówności f ( x)  0.
6. Podaj współrzędne wektora, o jaki należy przesunąć parabolę y = x 2 , aby otrzymać parabolę o
równaniu: y = x 2 + 6 x − 7.
7. Funkcja f przyporządkowuje każdej liczbie rzeczywistej iloczyn tej liczby przez liczbę o 3 od niej
mniejszą.
a) Podaj wzór funkcji f.
b) Zbadaj, ile rozwiązań ma równanie f(x)+3=0.
8. Funkcja f : R → R jest określona wzorem: f ( x) = x 2 − 6 x + 12.
a) Rozwiąż nierówność: f ( x) − 19  0.
b) Uzasadnij, że obrazem wykresu funkcji f w symetrii względem prostej o równaniu
x = 6 nie jest parabola określona równaniem: y = (x − 9) + 6.
2

9. Funkcja kwadratowa f ( x) = ax 2 + bx − 3 , gdzie b  0 , posiada dwa różne miejsca zerowe,

których iloczyn jest równy –3. Wiedząc, że ta funkcja przyjmuje najmniejszą wartość równą –4,
wyznacz:
a) współczynniki a i b ,
b) miejsca zerowe funkcji f .
x−2 1
10. Rozwiązanie równania: = jest miejscem zerowym funkcji określonej wzorem:
2x + 1 3
f ( x) = x 2 + ax + 7 dla x  R. Oblicz wartość najmniejszą funkcji f w przedziale 2;8 .
11. Dana jest funkcja kwadratowa określona wzorem: f ( x) = x 2 − 3x + 4.
a) Rozwiąż nierówność: f ( x)  4.
b) Ze zbioru rozwiązań nierówności f ( x)  4 wypisz wszystkie liczby naturalne.

15
12. Pewna parabola o wierzchołku W=(1,3) przecina oś OY w punkcie A=(0,1).
a) Wyznacz wzór funkcji kwadratowej, której wykresem jest ta parabola
b) Oblicz miejsca zerowe funkcji kwadratowej.
13. Punkt P-(-2,5) należy do paraboli, która jest wykresem pewnej funkcji kwadratowej.
Wierzchołkiem tej paraboli jest punkt W=(-1,3). Wyznacz postać ogólną tej funkcji.
14. Wykres funkcji kwadratowej f przecina oś rzędnych w punkcie (0,-3), natomiast wierzchołek
 1 3
paraboli ma współrzędne  2 ;  .
 4 8
a) Podaj wzór funkcji f .
b) Wyznacz przedziały, w których funkcja f przyjmuje wartości ujemne.
15. Miejscami zerowymi funkcji kwadratowej są liczby –2 i 10. Wykres tej funkcji przechodzi przez
punkt o współrzędnych (2,-8).
a) Wyznacz wzór funkcji.
b) Oblicz, dla jakich argumentów funkcja przyjmuje wartość nie mniejszą niż –5.
16. Miejscami zerowymi pewnej funkcji kwadratowej f są liczby –3 i 5, a zbiorem wartości tej
funkcji jest przedział − 12;  ) .
a) Podaj wzór funkcji f .
b) Określ przedziały monotoniczności tej funkcji.
c) Rozwiąż nierówność: f ( x)  0.
2 2 10
17. Dana jest funkcja f ( x) = x − 4x + .
3 3
a) Podaj dziedzinę i zbiór wartości funkcji f .
b) Określ przedziały monotoniczności tej funkcji.
c) Wyznacz zbiór rozwiązań nierówności f ( x)  0.
18. Dana jest funkcja f określona wzorem: f ( x) = x 2 − 3x + 4.
a) Wyznacz zbiór wartości funkcji h( x) = 8 x − f ( x).
b) Wyznacz równanie osi symetrii wykresu funkcji h.
19. Dane są funkcje: f ( x) = x 2 i g ( x) = 2 − x 2 .
a) Dla jakich x  R zachodzi równość f ( x) = g ( x) ?
b) Przedstaw w układzie współrzędnych graficzne rozwiązanie układu nierówności:
 y  x 2

 y  2 − x 2
20. Sporządź wykres funkcji f ( x) = x 2 , a następnie korzystając z tego wykresu sporządź wykres
funkcji g ( x) = x 2 + 5x + 6. Z rysunku odczytaj:
a) rozwiązanie równania: g ( x) = 0,
b) rozwiązanie nierówności: g ( x)  0.
21. Wiedząc, że f ( x) = x 2 + 3x , gdzie x  R , rozwiąż równanie: f (2 + x) = f (2 x) i podaj jego
całkowite rozwiązania.
22. Wyznacz największą i najmniejszą wartość funkcji f ( x) = x 2 + 6 x − 7 w przedziale − 4;2 .
23. Wyznacz największą i najmniejszą wartość funkcji f ( x) = −3( x + 2)( x − 4 ) w przedziale
− 1;3 .
 y  x
24. Rozwiąż graficznie układ nierówności:  .
 y  − x 2 + 2

16
25. Napisz wzór funkcji kwadratowej y = f (x) i oblicz jej miejsca zerowe, jeżeli wiadomo, że:
5 5
a) f (4) = 1 i najmniejsza jej wartość jest równa − dla x = ;
4 2
b) wykres funkcji f jest styczny do osi x w punkcie A=(3,0) oraz punkt B=(2,1) należy
do wykresu tej funkcji;
c) funkcja jest parzysta, f (3) = 2 i do jej wykresu należy punkt P=(1,-6);
d) parabola będąca wykresem funkcji f przecina oś y w punkcie (0,7), a jej
wierzchołkiem jest punkt W=(2,3);
e) wykres funkcji f przechodzi przez punkty A=(0,1) i B=(2,-7), a jego osią symetrii
jest prosta o równaniu x = 3.
26. Dana jest funkcja f ( x) = − x 2 + 2 x + 8.
a) Podaj wzór funkcji g , gdzie g ( x) = f ( x − 1) + 7.
b) Wyznacz zbiór wartości funkcji g .
c) Dla jakich argumentów wartości funkcji g są dodatnie?
d) Zapisz funkcję g w postaci kanonicznej.
e) Podaj przedziały monotoniczności funkcji g .

27. Dana jest funkcja f ( x) = 2 x 2 + bx + c.

a) Wyznacz współrzędne jej wierzchołka, jeśli miejscami zerowymi tej funkcji są liczby
3 i 5.
b) Wyznacz wartość najmniejszą i największą funkcji f w przedziale 2;6 .
28. Funkcja f określona jest wzorem: f ( x) = mx 2 + 4 x + 1.
a) Wyznacz te wartości parametru m , dla których wierzchołek paraboli, będącej
wykresem funkcji f , leży nad prostą y = − x − 5.
b) Dla jakich m , zbiorem wartości funkcji f jest zbiór liczb rzeczywistych?
n+ 2
29. Wyznacz wszystkie liczby naturalne spełniające nierówność:    3− n + n .
2

 2 
30. Dla jakich wartości c , funkcja określona wzorem: f ( x) = x 2 − 2cx − 3 ma dwa miejsca zerowe
x1 i x 2 , które na osi x są położone symetrycznie względem liczby 1?
31. Dla jakich m funkcja y = x 2 − mx + 1 przyjmuje tylko wartości dodatnie?

32. Dla jakich wartości m funkcja określona wzorem f ( x) = − x 2 + (m − 1)x + m − 1 nie przyjmuje
3
4
wartości dodatnich?
33. Dla jakich wartości p zbiorem wartości funkcji kwadratowej określonej wzorem:
f ( x) = px − 2 x + p − 3 jest zbiór R −  0?
2

34. Dla jakich wartości c funkcje określone wzorami: f ( x) = − x 2 + c i g ( x) = x 2 + 2 x − 5 mają

rozłączne zbiory wartości?
35. Dla jakiej wartości p zbiór wartości funkcji kwadratowej określonej wzorem:
f ( x) = px − 2 px + 3 nie zawiera liczby 2?
2

36. Liczbę 2005 przedstaw w postaci różnicy dwóch liczb tak, aby suma kwadratów tych liczb była
najmniejsza.
37. Suma kwadratów trzech kolejnych liczb całkowitych nieparzystych jest równa 155. Wyznacz te
liczby.
38. Uzasadnij, że nie istnieją dwie liczby rzeczywiste, których suma jest równa 4, a ich iloczyn jest
równy 5.

17
39. Dla jakiej wartości m wierzchołek paraboli o równaniu: y = x 2 − 2(m − 1)x − 3m należy do
2
hiperboli o równaniu: y = ?
x
a) Dla wyznaczonej wartości m napisz równanie tej paraboli.
b) Wykaż, że prosta o równaniu: y = 2 x + 2 ma dokładnie jeden punkt wspólny z
otrzymaną parabolą i podaj jego współrzędne.
− x − 4..dla..x  −2

40. Dana jest funkcja określona wzorem: f ( x) = − x 2 + 2..dla..x  − 2,2 .
 x − 4..dla..x  2

a) Sporządź wykres funkcji f .
b) Podaj zbiór wartości funkcji f .
c) Dla jakich argumentów wartości tej funkcji są większe od 1?
d) Podaj przedziały, w których funkcja f jest rosnąca.
 x + 2..dla..x  − 1;1)
41. Funkcja f (x) jest określona wzorem: f ( x) = 
− (x − 1) ..dla..x  1;3
2

Sprawdź, czy liczba a = (0,25)

−0, 5
a) należy do dziedziny funkcji f (x ).
b) Oblicz f (2) oraz f (3).
c) Sporządź wykres funkcji f (x ).
d) Podaj rozwiązanie równania f ( x) = 0.
e) Zapisz zbiór wartości funkcji f (x ).

18
 FUNKCJA KWADRATOWA – ZASTOSOWANIA

1. Sklep sprowadza z hurtowni kurtki płacąc po 100 zł za sztukę i sprzedaje średnio 40 sztuk
miesięcznie po 160 zł. Zaobserwowano, że każda kolejna obniżka ceny kurtki o 1 zł zwiększa
sprzedaż miesięczną o 1 sztukę. Jaką cenę kurtki powinien ustalić sprzedawca, aby jego
miesięczny zysk był największy?
2. Właściciel księgarni sprzedaje miesięcznie 20 egzemplarzy danej książki w cenie 40 zł. Obniżka
ceny książki o 1 zł powoduje przeciętnie zwiększenie sprzedaży o jeden egzemplarz miesięcznie.
Jaką cenę książki powinien ustalić właściciel księgarni, aby jego utarg był maksymalny?
3. Piłka kopnięta pionowo w górę z prędkością początkową 16 m/s osiąga po czasie t sekund
wysokość h(t ) = 16t − 5t 2 metrów.
f) Po jakim czasie piłka spadnie na ziemię?
g) Po jakim czasie piłka zacznie spadać?
h) Jaką maksymalną wysokość osiągnie w czasie lotu?
4. Pracownicy w dziale marketingu pewnego wydawnictwa ustalili, że podaż S i popyt D pewnej
1 2
książki zależą od jej ceny x i są opisane przez funkcje: S ( x) = x + 60 x + 400 i
2
D( x) = 4400 − 20 x. Wyznacz cenę, która równoważy popyt i podaż na tę książkę oraz liczbę
książek, którą według prognozy można sprzedać po tej cenie.
5. W grupie zawodników uprawiających judo przeprowadzono, przy użyciu cykloergometru,
symulację wysiłku, odpowiadającego temu, jaki towarzyszy pięciominutowej walce. Badano
zależność mocy u zawodnika od czasu t mierzonego w minutach. W wyniku eksperymentu
uzyskano zależność: W (t ) = 21.3t 2 − 168,885t + 807,559. Ze wzoru wynika, że moc zawodnika
w trakcie walki początkowo spada, by w końcowych sekundach znowu wzrosnąć.
a) Wyznacz moc zawodnika po dwóch minutach walki.
b) Oblicz, z dokładnością do pełnych sekund, przez ile ostatnich sekund
pięciominutowej walki moc zawodnika rośnie.
6. Kierowca ustalił, że drogę długości 208 km może przejechać z pewną stałą prędkością V(km/h), w
czasie t(h). Gdyby zaś jechał z prędkością o 13 km/h większą, wówczas trasę tę pokonałby w
czasie 0,8 h krótszym. Oblicz, jaką prędkość ustalił kierowca.
7. Tabela pokazuje częściowe wyniki obserwacji dotyczącej związku między liczbą osób
zwiedzających muzeum a porą dnia. Muzeum otwarte jest w godzinach: 900-1900.
Pora dnia 1000 1200 1800
Liczba osób zwiedzających muzeum 58 40 10

Przyjmując, że funkcja f ( x) = −1,5x 2 + bx + c , gdzie x-oznacza porę dnia wyrażoną w

godzinach, dobrze opisuje ten związek
a) wyznacz współczynniki b ic,
b) uzupełnij tabelkę.
8. Większa część uczniów z klasy Krysi, liczącej 33 osoby, zachorowała na grypę. Zdrowi uczniowie
postanowili wysłać chorym kolegom kartki z pozdrowieniami. Wiedząc, że każdy zdrowy uczeń
wysłał do każdego chorego kolegi kartkę oraz, że liczba wysłanych kartek była największa z
możliwych, oblicz:
a) Ilu uczniów zachorowało na grypę?
b) Ile kartek wysłano?
9. W pewnej klasie było 21 uczniów. Klasa podzieliła się na dwie grupy. Każdy uczeń z okazji
zakończenia roku szkolnego podarował upominek wszystkim pozostałym uczniom ze swojej
grupy. Jak liczne były te grupy, jeżeli liczba upominków była najmniejsza z możliwych?
10. Część uczniów z klasy liczącej 35 osób wyjechała na wycieczkę. Każdy z uczestników wycieczki
wysłał kartkę do każdego ucznia, który nie wyjechał. Oblicz, ile osób wyjechało na wycieczkę,
jeżeli wiadomo, że liczba wysłanych kartek była największa z możliwych, a na wycieczkę
wyjechało więcej uczniów niż pozostało w szkole.

19
11. Cena towaru po dwukrotnej obniżce o ten sam procent zmalała z 50 zł do 40,50 zł. O ile procent
dokonano obniżki ceny za każdym razem?
12. Po dwukrotnej obniżce ceny, za każdym razem o ten sam procent, telewizor kosztuje o 36% mniej
niż przed obniżkami. O ile procent obniżyła się cena początkowa telewizora po pierwszej obniżce?
13. Fabryka produkuje 18000 rowerów miesięcznie. W maju i czerwcu produkcja spadła o ten sam
procent w stosunku do poprzedniego miesiąca. Wiedząc, że w czerwcu wyprodukowano 11520
rowerów oblicz, o ile procent spadła produkcja w maju.
14. Właściciel kiosku kupił w hurtowni pewną liczbę zeszytów, płacąc za nie 400 zł. Umówił się przy
tym z hurtownikiem, że w następnym miesiącu za tę samą kwotę kupi o 20 zeszytów więcej, jeżeli
cena zeszytu zostanie obniżona o złotówkę. Oblicz, ile zeszytów kupił właściciel kiosku.
15. W roku 2005 na uroczystości urodzin zapytano jubilata, ile ma lat. Jubilat odpowiedział: „Jeśli
swój wiek sprzed 10 lat pomnożę przez swój wiek za 11 lat, to otrzymam rok mojego urodzenia”.
Ułóż odpowiednie równanie, rozwiąż je i zapisz, w którym roku urodził się ten jubilat.
1 1 2
16. Chodziarz idzie z prędkością V[m/s] określoną wzorem: v(t ) = t− t , gdzie t oznacza czas
5 100
w sekundach, jaki minął od startu.
a) Jaką maksymalną prędkość osiągnął chodziarz?
b) Ile czasu szedł?
17. Ilość sprzedawanych dziennie owoców (w kilogramach) w pewnym sklepie opisuje wzór:
4
f (n) = 8n − n 2 , gdzie n oznacza liczbę godzin, jaka upłynęła od otwarcia sklepu. W której
5
godzinie po otwarciu sklepu sprzedano najwięcej owoców? Podaj, ile kilogramów owoców
sprzedano.
18. Koszt całkowity K w pewnym przedsiębiorstwie w czasie jednego dnia określa wzór:
K ( x) = 0,2 x 2 + 7 x + 60 , gdzie x oznacza liczbę wyprodukowanych jednostek towaru. Cena
zbytu to 15 zł za jednostkę towaru.
a) Wyznacz przedział opłacalności produkcji, tzn. przedział w którym zysk
przedsiębiorstwa jest dodatni.
b) Podaj wielkość produkcji, dla której zysk przedsiębiorstwa jest największy.
19. W pewnym przedsiębiorstwie koszt K produkcji x jednostek towaru jest określony wzorem:
K ( x) = 0,1x 2 + 2 x + 100. Wpływ ze sprzedaży x jednostek towaru określa wzór:
U ( x) = (100 − 0,5 x )x. Przy produkcji ilu jednostek towaru zysk przedsiębiorstwa będzie
największy?
20. Liczbę przyjęć chorych do szpitala n – tego dnia epidemii podaje (w przybliżeniu) wzór:
A9n) = 10 + 30n − 3n 2 . Ile dni szpital przyjmował chorych? Oblicz, ilu najwięcej chorych
przyjęto do szpitala jednego dnia oraz ilu chorych przyjęto w okresie epidemii.
21. Przemieszczenie (w metrach) pewnego ciała podane jest wzorem: S (t ) = t 2 + 6t + 10. Podaj
średnią prędkość ciała w czasie t  4;7 .
22. Pociąg miał przebyć drogę 840 km w określonym czasie. W połowie drogi pociąg zatrzymano na
pół godziny. Aby przybyć punktualnie do miejsca przeznaczenia, pociąg zwiększył prędkość o 2
km/h. Ile godzin pociąg był w drodze?
23. Z Płocka do Torunia (odległość 100 km) wyjeżdżają jednocześnie dwa samochody. Pierwszy z
nich jedzie z prędkością o 10 km/h większą niż drugi. Z powodu awarii pierwszy samochód
zatrzymał się na 10 minut. Z jaką prędkością musiał jechać pierwszy samochód (jednakowa przed
i po zatrzymaniu się), aby do Torunia przyjechać nie później niż drugi samochód?
24. Pociąg elektryczny wyrusza ze stacji A, następnie zatrzymuje się na stacji B. Prędkość V[km/h]
t (4 − t ). Oblicz:
1
pociągu, po upływie t minut od opuszczenia stacji A, dana jest wzorem: V =
5
a) czas przejazdu pociągu ze stacji A do stacji B;
b) Maksymalną prędkość osiąganą przez ten pociąg.

20
25. W roku 1845 na uroczystości urodzin spytał ktoś jubilata, ile on ma lat. Jubilat odpowiedział:
„Gdy swój wiek sprzed 15 lat pomnożę przez swój wiek za 15 lat, to otrzymam rok swego
urodzenia”. Ile lat miał wówczas jubilat?

21
 WIELOMIANY, FUNKCJE WYMIERNE

1. Zbiór A jest zbiorem rozwiązań nierówności: − x 2 + 2 x + 3  0 , zbiór B jest dziedziną funkcji

x2 − 9
wymiernej: W ( x) = . Wyznacz różnicę zbiorów A\B.
4x − x 2
2. Wielomian P( x) = x 3 − 21x + 20 rozłóż na czynniki liniowe, to znaczy zapisz go w postaci
iloczynu trzech wielomianów stopnia pierwszego.
3. Dane są wielomiany: Q( x) = x 4 − 8x 3 + 22x 2 − 24x + 9, P( x) = 2 x 3 − 9 x 2 + 7 x + 6. Oblicz
wartości m i n , dla których wielomian W ( x) = x 4 + (m − 4)x 3 − (2n + 6)x 2 − 38x − 3 równy
jest wielomianowi Q( x) − 2 P( x).
4. Czy istnieją takie wartości parametrów a, b, c , dla których wielomiany
( )
W ( x) = 3x 3 − 4 x 2 + 5x − 4 i P( x) = ax 2 + bx − c (x + 1) są równe?
( ) (
5. Dla jakich a  R wielomian W ( x) = a 2 + 4a − 5 x 3 + a 2 − 1 x 2 + 7 x − 9 jest:)
a) wielomianem stopnia trzeciego;
b) wielomianem stopnia drugiego;
c) wielomianem stopnia pierwszego?
6. Wielomian W dany jest wzorem: W ( x) = x 4 − 3x 3 + 3x 2 − 3x + 2.
a) Wśród dwumianów: x − 1, x + 1, x − 2 wskaż te, przez które wielomian W
dzieli się bez reszty.
b) Rozłóż wielomian W na czynniki możliwie najniższego stopnia.
7. Dany jest wielomian W ( x) = x 3 + kx − 4.
a) Wyznacz współczynnik k tego wielomianu wiedząc, że wielomian ten jest podzielny
przez dwumian x + 2.
b) Dla wyznaczonej wartości k rozłóż wielomian na czynniki i podaj wszystkie jego
pierwiastki.
8. Dane są zbiory liczb rzeczywistych: A= x: x+2 3 ,  
 
B = x : (2 x − 1)  8x 3 − 13x 2 + 6 x + 3 . Zapisz w postaci przedziałów liczbowych zbiory:
3

A, B, A  B, B \ A.
 
9. Dane są zbiory: A = x : x  R  x + 3  2 i B =  x : x  R 
2x
 −1 . Każdy ze zbiorów
 2− x 
A i B oraz sumę A  B zapisz w postaci przedziału liczbowego.
10. Dane są zbiory: 
A = x : x  R  x 2 − 4x + 4  4 , 
B = x : x  R  7 − x  3,
 
C = x : x  R  x − 5x − 6 x  0 . Wyznacz ( A  B )  C.
3 2

11. Wyznacz A B i A B zbiorów: A = x : x  R  3 − 2 x  3,


B = x : x  R  4x − x 3  0 . 
 
 
12. Dane są zbiory: A = x : x  R  x + 2  7 , B =  x : x  R 
5x
 0 .
 x+4 
a) Zaznacz na osi liczbowej zbiór A oraz zbiór B.
b) Wyznacz zbiór A \ B i zaznacz go na osi liczbowej.
13. Reszta z dzielenia wielomianu W ( x) = x 3 + a 2 x 2 − 4ax + 7 przez dwumian x − 1 jest równa 4.
a) Oblicz a.
b) Dla obliczonej wartości a oblicz iloraz i resztę z dzielenia wielomianu W (x )
przez wielomian x 2 + x + 1 i zapisz rezultat z dzielenia.

22
14. Dane są wielomiany: Q( x) = x 3 − x 2 + 2 i S ( x) = −2 x 2 − 2 x + 4.
a) Sprawdź, czy liczba 2 jest pierwiastkiem wielomianu Q (x ).
b) Wielomian P (x) jest sumą wielomianów Q(x) i S (x). Rozłóż wielomian P (x)
na czynniki liniowe.
15. Sprawdź, że wielomian W ( x) = 2 x 3 − 7 x 2 − 24x + 45 dzieli się bez reszty przez dwumian
x + 3 , a następnie zapisz dany wielomian w postaci iloczynu trzech czynników liniowych ze
współczynnikami całkowitymi.
16. Wyznacz współczynnik a wielomianu W ( x) = ax3 + bx 2 + cx + d wiedząc, że jego miejsca
zerowe to x1 = −2, x 2 = 1, x3 = 2 oraz W (−1) = 3.
17. Dla jakiej wartości współczynnika p , liczba –0,5 jest pierwiastkiem wielomianu:
W ( x) = px3 + 16x 2 − 7 x − 6. Rozłóż ten wielomian na czynniki.
18. Liczba –7 jest miejscem zerowym wielomianu W (x ) . Wyznacz resztę z dzielenia tego
wielomianu przez wielomian P( x) = x 2 + 5x − 14, jeśli wiadomo, że w wyniku dzielenia
wielomianu W (x ) przez dwumian ( x − 2 ) otrzymujemy resztę 18.
19. Liczba 3 jest dwukrotnym pierwiastkiem wielomianu W ( x) = x 4 − 9 x 3 + ax 2 + bx − 36.
a) Znajdź współczynniki a i b tego wielomianu.
b) Znajdź pozostałe pierwiastki wielomianu.
20. Reszta z dzielenia wielomianu W ( x) = x 3 − 4 x 2 + ax + b przez dwumian x + 2 jest równa 5, a
jego reszta z dzielenia przez dwumian x − 1 jest równa 3. Oblicz resztę z dzielenia wielomianu
W przez dwumian x + 1.
21. Wykaż, że wielomian W ( x) = x 6 − x 4 + 4 x 2 − 4 ma dokładnie dwa pierwiastki.
22. Liczba –3 jest trzykrotnym pierwiastkiem wielomianu: W ( x) = 2 x 3 + ax 2 − bx + c. Wyznacz
współczynniki a, b, c.
23. Liczby 3 i –1 są pierwiastkami wielomianu W ( x) = 2 x 3 + ax 2 + bx + 30.
a) Wyznacz wartości współczynników a i b.
b) Oblicz trzeci pierwiastek tego wielomianu.
x−2 1
24. Rozwiązanie równania = jest miejscem zerowym funkcji f określonej wzorem
2x + 1 3
f ( x) = x 2 + ax + 7 dla x  R. Oblicz wartość najmniejszą funkcji f w przedziale 2;8 .
25. Wielomian x 3 − (a + b)x 2 − (a − b)x + 3 jest podzielny przez wielomian x 2 − 4 x + 3.
Oblicz a i b.
26. Wielomian x 4 + x 2 + 1 można rozłożyć na czynniki w następujący sposób:
• Wykorzystać wzór skróconego mnożenia na kwadrat sumy i przedstawić
( )
2
wielomian w postaci: x 4 + x 2 + 1 = x 2 + 1 − x 2 ,
• Zastosować wzór skróconego mnożenia na różnicę kwadratów:
(x )2
(
+1 − x = x +1− x x +1+ x .
2 2 2
)( 2
)
Postępując analogicznie, rozłóż na czynniki wielomian: x 4 − x 2 + 1.
27. Rozwiąż równanie: 12 x 2 − x = 4 − 3x 3 . Wśród rozwiązań równania wskaż liczby niewymierne
(o ile istnieją).
28. Rozwiąż równanie: 3x 3 + 6 x 2 − 12 x − 24 = 0.
 n 
29. Rozwiąż równanie:   = n − 2.
 n − 3

23
30. Rozwiąż nierówność : 3x 4 − 10 x 3 + 10 x − 3  0. Wymień liczby naturalne należące do zbioru
rozwiązań tej nierówności.
31. Wyznacz dziedzinę funkcji: f ( x) = − x 3 − 4x + 2x 2 + 8 .
32. Rozwiąż nierówność: x 3 + 2 x 2  4 x + 8, a następnie wskaż najmniejszą liczbę całkowitą,
spełniającą tę nierówność (o ile taka liczba istnieje).
1
33. Dana jest funkcja: f ( x) = x +1− .
1− x
a) Wyznacz dziedzinę funkcji f .
b) Oblicz najmniejszą wartość tej funkcji.
2
34. Sprawdź, czy rozwiązania równania: x + 1 = należą do zbioru rozwiązań nierówności:
x
3x − 5 1
 .
x+2 2
x−3
35. Sprawdź, czy zbiór rozwiązań nierówności  1 zawiera się w zbiorze rozwiązań
x+2
nierówności
x+5
36. Dziedziną wyrażenia wymiernego jest R \ − 2,1,3 . Oblicz a i b.
x + ax 2 + bx + 6
3

x + 2y x + 3y
37. Wiadomo, że = 7. Oblicz .
x − 2y x − 3y
10a + 5b
38. Wiadomo, że dla różnych od zera liczb a i b zachodzi związek: = 6. Wyznacz
2a
4a − 3b
wartość wyrażenia .
7b
39. W prostokątnym układzie współrzędnych wyznacz zbiór: A = ( x, y ) : x  R  y  R  xy  2 .
4
40. Dana jest funkcja: f ( x) = .
x
4
a) Narysuj wykres funkcji f oraz funkcji g określonej wzorem: g ( x) = .
x+3
b) Określ przedziały monotoniczności funkcji g .
c) Podaj wartość największą oraz wartość najmniejszą funkcji g w przedziale
− 2;2 .
2
41. Wykres funkcji f ( x) = − przesunięto o jedną jednostkę w lewo wzdłuż osi x i o trzy jednostki
x
w górę wzdłuż osi y.
a) Sporządź wykres tej funkcji.
ax + b
b) Podaj wzór tej funkcji w postaci: f ( x) = .
cx + d
c) Wyznacz miejsce zerowe tej funkcji.
ax + b
42. Sporządź wykres funkcji homograficznej f ( x) = , wiedząc, że do wykresu tej funkcji
x −1
należą punkty A=(0,2), B=(2,4).
2
43. Rozwiąż graficznie nierówność: − x 2 + 2 x + 1  .
x

24
 x 3x − 5
44. Rozwiąż graficznie nierówności: a)  1, b)  4.
x+3 x−2
3x + 2 2x + 2 3x + 3
45. Rozwiąż graficznie równania: a) = 5, b) = 2 x + 2, c) = 3 − x.
x x −1 x+2
46. Narysuj wykres zależności między długościami boków prostokąta o stałym polu równym 20 cm 2.

25
 FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE

1. Wiedząc, że tg = −2 i   (0;  ) oblicz, bez użycia tablic i kalkulatora, wartości pozostałych
funkcji trygonometrycznych kąta  .
2. Wiedząc, że ctg = − 3 i   IV ćwiartki układu współrzędnych, oblicz (bez użycia tablic i
kalkulatora) wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta  .
3. Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta , jeżeli
2 3 
cos  =      ;2  . Skonstruuj kąt  w układzie współrzędnych.
3 2 
4. Wiedząc, że 0    360 0 , sin   0 oraz 4tg = 3 sin 2  + 3 cos2 
0

a) oblicz tg ,
b) zaznacz w układzie współrzędnych kąt  i podaj współrzędne dowolnego punktu,
różnego od początku układu współrzędnych, który leży na końcowym ramieniu tego
kąta.
5. Wiedząc, że tg = 3ctg , oblicz wartości wszystkich funkcji trygonometrycznych kąta o
(
mierze  , gdzie   0 0 ;900 .)
6. Wiedząc, że sin 2  − cos 2  =
1
2
( )
i   0 0 ;900 , oblicz wartości: sin  , cos  , tg , ctg .

 
7. Wiedząc, że sin  = 0,6 i    ;   :
2 
a) Zbuduj kąt  ;
b) Oblicz wartości pozostałych funkcji trygonometrycznych kąta  .
1
8. Kosinus kąta rozwartego o mierze  jest równy − 2 − 3 . Oblicz sin  .
2
9. Wiedząc, że tg + ctg = 2 , oblicz wartość wyrażenia: tg 2 + ctg 2 .
5
10. Wiedząc, że sin   cos  = , oblicz wartość wyrażenia:
4
a) sin 4  + cos 4  b) sin 6  + cos 6 
11. Korzystając z definicji, oblicz wartości wszystkich funkcji trygonometrycznych kąta, którego
miara wynosi 3150.
12. Zaznacz w układzie współrzędnych kąt skierowany  wiedząc, że:
3   
a) cos  − cos 2  = sin 2  , gdy    − ;0  ;
2  2 
b) 4 sin  − sin  = cos  , gdy   (0;  ) ;
2 2

1
c) ctg = −2 , gdy sin   0.
3
5 +1 5 −1
13. Zbadaj, czy istnieje taki kąt  , że sin  = i cos  = .
2 2
tg − sin    
14. Sprawdź prawdziwość równości: 1 − cos =    k , k  C .
tg  2 
ctg − cos
15. Sprawdź prawdziwość tożsamości: 1 − sin  = . Podaj odpowiednie założenia.
ctg
1 − tg 2 x
16. Sprawdź prawdziwość tożsamości: = 1 − 2 sin 2 x. Podaj odpowiednie założenia.
1 + tg x
2

26
17. Sprawdź, czy równość jest tożsamością trygonometryczną i podaj odpowiednie założenia:
sin  + cos 
a) = 1 + ctg ;
sin 
1 1 2
b) + = ;
1 + sin  1 − sin  cos 2 
sin  sin  2
c) + = ;
1 + cos  1 − cos  sin 
 1 1 
d) (1 + sin  ) −  = cos  .
 cos  ctg 
18. Odwrotność pierwiastka równania: 2 x − 3 ( ) − (2 x − 2 3 )
2 2
= −1 jest wartością sin  . Oblicz
(
miarę kąta  , gdzie   0 ;90 .0 0
)
 1 − cos 
19. Dla każdego kąta  , dla którego sin   0 , prawdziwy jest wzór: tg = .
2 sin 

Korzystając z powyższego wzoru oblicz tg .
12
20. Pokaż, że jeżeli cos  = m i m  0 , to: a) (sin   cos ) = m 2 − m 4 ;
2

m2 + 1
b) (tg + ctg ) − ctg 2 =
2
.
m2
 
21. Narysuj wykres funkcji określonej wzorem: y = tg  x +  , wyznacz jej dziedzinę i okres
 4
podstawowy. Czy jest to funkcja różnowartościowa?
 
22. W układzie współrzędnych naszkicuj wykres funkcji f danej wzorem: f ( x) = sin  x −  +1
 2
 3
dla x  − ; . Odczytaj z wykresu przedziały, w których funkcja f jest rosnąca.
2 2
23. Funkcja f dla x  R określona jest wzorem: f ( x) = sin x. Wykres funkcji f przesunięto w

prawo o jednostek, otrzymując wykres funkcji g .
4
a) Narysuj wykres funkcji f oraz g .
b) Napisz wzór funkcji g .
c) Podaj te argumenty x  0;2 , dla których funkcja g przyjmuje wartość 0,5.
24. Naszkicuj wykres funkcji f dla x  0;2 . Określ miejsca zerowe i przedziały
monotoniczności tej funkcji:
a) f ( x) = sin x − 1 b) f ( x) = − cos x + 3
 3 
c) f ( x) = cos( x −  ) c) f ( x) = − cos x + −4
 2 

27
 FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE - ZASTOSOWANIA

1. Szczyt S pewnej wieży jest widoczny z powierzchni Ziemi pod kątem 150. Po przejściu 60 metrów
w kierunku tej wieży, szczyt S jest widoczny z powierzchni Ziemi pod kątem 450. Ułóż
odpowiednie równanie i oblicz wysokość tej wieży. W obliczeniach przyjmij, że tg150=0,2679.
Wynik końcowy podaj z dokładnością do 0,01 m.
2. Przed wejściem do przychodni lekarskiej znajdują się schody mające 8 stopni po 15 cm wysokości
każdy. Postanowiono zbudować podjazd dla niepełnosprawnych o nachyleniu 70. Oblicz długość
podjazdu. Wynik podaj w zaokrągleniu do 10 cm.
3. Zaplanowano zalesić ugór w kształcie trójkąta równoramiennego, którego długość najdłuższego
boku, na planie w skali 1:1500, jest równa 12 cm i jeden z kątów ma miarę 1200. W szkółce leśnej
zamówiono sadzonki w ilości pozwalającej obsadzić obszar wielkości 40 arów. Oblicz, czy
zamówiona ilość sadzonek jest wystarczająca do zalesienia ugoru.
4. Wierzchołek komina widać z punktu A pod kątem  = 25 0 , a z punktu B pod kątem  = 420 .
Komin ma wysokość h=22 m. Oblicz odległość między punktami A i B. Wynik podaj z
dokładnością do 0,1 m.
5. Janek widzi czubek drzewa odległego o d=60 m pod kątem  = 28 0 . Oczy Janka znajdują się 1,6
m nad ziemią. Oblicz wysokość drzewa z dokładnością do 0,1 m.
6. Płetwonurek chce się zanurzyć na głębokość 8 m, płynąc pod kątem 600 do tafli wody, aby
zaczepić linę zakończoną hakiem do kufra leżącego na dnie. Czy do tej wyprawy wystarczy mu
lina długości 10 m? Odpowiedź uzasadnij, wykonując odpowiednie obliczenia.(pomiń wysokość
kufra)
7. Górny koniec drabiny opartej o mur znajduje się na wysokości 5 m nad ziemią, a jej dolny koniec
jest oddalony od podstawy muru o 2,2 m. Jeśli odsuniemy dolny koniec o pewien odcinek, to
drabina utworzy z murem kąt o mierze 300. Oblicz odległość między punktami oparcia drabiny o
mur na początku i po jej odsunięciu. Wynik podaj z dokładnością do 0,1 m.
8. Szczyt latarni morskiej znajduje się 73 m nad poziomem morza. Z mostka statku wzniesionego
6 m nad poziomem morza widać wierzchołek latarni morskiej pod kątem 10 do poziomu. Oblicz
odległość statku od latarni. Wynik podaj z dokładnością do 0,01 m.
9. Na morzu widać z żaglówki światło latarni morskiej pod kątem o mierze 300. Po przepłynięciu
50 m w kierunku latarni światło latarni widać pod kątem o mierze 600. Oblicz wysokość latarni.
Wynik podaj z dokładnością do 0,1 m.
10. Z okna budynku mieszkalnego, znajdującego się na wysokości 12 m nad ziemią, widać podstawę
wieżowca pod kątem depresji 300, a dach wieżowca pod kątem wzniesienia 600 do poziomu.
Oblicz wysokość wieżowca.
11. Ze szczytu latarni morskiej o wysokości 80 m, stojącej nad brzegiem morza, widać w danej chwili
płynący statek pod kątem depresji o mierze 120 (kąt depresji jest to kąt zawarty między poziomem
a promieniem widzenia). Oblicz odległość statku od brzegu morza.
12. Schody mają stopnie wysokości 20 cm i szerokości użytecznej 36 cm. Wyznacz miarę kąta
nachylenia schodów do poziomu.
13. Składana drabina po wysunięciu ma długość 5 m. W jakiej odległości d od pionowej ściany należy
ustawić dolny koniec drabiny, aby górny jej koniec opierał się o ścianę na wysokości 4 m od
podłoża? Wyznacz miarę kąta  , jaki tworzy drabina z podłożem.
14. W punktach A i B, odległych od siebie o 1000 m, znajdują się dwaj obserwatorzy wierzchołka
góry G. Obserwator A widzi wierzchołek góry pod kątem 150, a obserwator B – pod kątem 300.
Oblicz wysokość szczytu górskiego.
15. Kąt padania promieni słonecznych ma miarę 420. Jaka jest wówczas długość cienia rzucanego
przez drzewo o wysokości 30 m.
16. Pierwszy kolarz jedzie po torze w kształcie okręgo o promieniu 85 m, a drugi po torze w kształcie
okręgu o promieniu 120 m. Oceń, który z kolarzy przebył dłuższą drogę, jeśli wiadomo, że miara
łukowa kąta opartego na przebytym łuku okręgu wynosi w pierwszym przypadku 2,2 rad, a w
drugim 1,5 rad.
17. Załóżmy, że Ziemia jest kulą o promieniu długości 6370 km. Oblicz długość promienia
równoleżnika, na którym leży Oslo, jeśli jego szerokość geograficzna wynosi 59056’N.

28
18. Wysokość najwyższego wieżowca świata, znajdującego się w Kuala Lumpur Center w Malezji
wynosi 452 m. Fotograf stojący w pewnej odległości od biurowca widzi jego szczyt pod kątem
700. Na jednym z pięter na wysokości ok. 120 m znajduje się neon reklamowy. Oblicz miarę kąta,
pod jakim fotograf widzi ten neon, oraz odległość fotografa od wieżowca.
19. Na pewnym spotkaniu trzech chłopców dzieliło się wrażeniami z wyjazdu. Tomek: „Grałem w
piłkę na boisku, którego powierzchnia jest prostokątem. Przekątna tego prostokąta tworzy z
5
jednym z boków kąt, którego sinus wynosi ”; Mateusz: „Jadąc na rowerze po okrągłym torze
2
wokół boiska pokonałem drogę, która odpowiadała kątowi środkowemu, o mierze  takiej, że
tg = 3 ” ; Mariusz: „Mieszkałem w budynku o wysokości 120 m. Stojąc w odległości 50 m od
5
budynku, widziałem jego szczyt pod kątem, którego cosinus jest równy ”. Który z chłopców
13
nie powiedział prawdy?
20. Tragarz ciągnie walizkę, działając siłą o wartości F=125 N. Walizka przylega do podłoża. Miara
kąta między kierunkiem siły a drogą wynosi 350. Jaką pracę wykona tragarz, ciągnąc walizkę na
drodze 200 m? Wynik podaj z dokładnością do 1 J. ( W = F  S  cos ).
21. Uczniowie badali zależność natężenia prądu I (w amperach), płynącego przez grzałkę zasilaną z
instalacji elektrycznej (o częstotliwości 50 Hz) poprzez transformator zmniejszający napięcie
prądu do 6 V, od czasu t (w sekundach). Narysuj wykres tej zależności dla t  0;0,04 wiedząc,
że jest ona określona wzorem I (t ) = 4 2 sin (100  t ) . Odczytaj z wykresu maksymalną wartość
natężenia prądu i podaj okres T zmian natężenia prądu.
22. Poziom wody u wejścia do portu zależy od przypływów i odpływów morza. Poziom ten, mierzony
( )
w stosunku do poziomu średniego, wyraża się wzorem: f (t ) = 5 sin t  300 , gdzie t jest liczbą
godzin, które upłynęły od godziny 12 w południe.
a) Naszkicuj dobowy wykres zmian poziomu wody u wejścia do portu w zależności od
czasu t ;
b) Podaj, ile jest przypływów w ciągu doby;
c) Podaj, o której godzinie poziom wody jest najniższy;
d) Podaj, na jaką różnicę poziomów wody musi być przygotowany port w związku z
przypływami i odpływami morza.

29
 PLANIMETRIA

1. Z trzech trójkątów równobocznych zbudowano trapez o polu 27 3 cm2.

a) Oblicz obwód trapezu i długości jego przekątnych.
b) Uzasadnij, że na trapezie można opisać okrąg. Oblicz promień tego okręgu.
2. Na trójkącie o bokach długości 6 cm, 6 cm, 8 cm opisano okrąg o promieniu R, oraz wpisano w
ten trójkąt okrąg o promieniu r. Oblicz skalę podobieństwa okręgu o promieniu R do okręgu o
promieniu r.
3. Koło ma średnicę długości 12 cm.
a) O ile centymetrów zwiększy się obwód koła, jeśli jego średnicę zwiększymy o 4 cm?
b) O ile procent zwiększy się pole koła, jeżeli promień zwiększymy o 3 cm?
4. Długości boków trójkąta ABC są równe: |AB|=9 cm, |BC|=12 cm, |AC|=15 cm. Odcinek DE jest
równoległy do boku AB, gdzie punkt D leży na boku BC, a punkt E leży na boku AC. Obwód
trójkąta CDE jest równy obwodowi trapezu ABDE. Oblicz długość odcinka DE.
5. Suma pól dwóch figur podobnych jest równa 800 cm2, a skala podobieństwa tych figur k=3.
Oblicz pole każdej z nich.
6. Jan Kowalski kupił działkę w kształcie trapezu prostokątnego. Wysokość trapezu jest równa
14 cm, a jego krótsza przekątna dzieli ten trapez na dwa trójkąty równoramienne prostokątne.
a) Ile kosztował 1 m2 działki, jeśli za całość Jan Kowalski zapłacił 10 290 zł?
b) Czy 76 m siatki starczy na ogrodzenie działki? Odpowiedź uzasadnij.
7. Na zajęciach z plastyki uczniowie mieli sporządzić plakat w kształcie prostokąta o obwodzie 2,4
m. Jakie powinny być wymiary w centymetrach tego plakatu, aby jego powierzchnia była
największa?
8. Podstawą trójkąta jest odcinek AB o długości 15 cm. Pozostałe boki trójkąta mają długość 13 cm
oraz 14 cm. Wysokość CD tego trójkąta podzielono na dwie części w stosunku 2:3, licząc od
wierzchołka C. Przez punkt podziału poprowadzono prostą równoległą do podstawy. Oblicz pole
utworzonego trapezu ABGF.
9. Gospodarstwo agroturystyczne na planie w skali 1 : 15000 jest czworokątem wypukłym o
przekątnej długości 5 cm. Odcinki poprowadzone z wierzchołków czworokąta prostopadłe do tej
przekątnej mają długości 2,1 cm i 2,9 cm. Ile ha zajmuje to gospodarstwo w rzeczywistości?
(1 ha=10000 m2).
10. Osiedlowy plac zabaw dla dzieci o powierzchni 11 arów ma kształt rombu. Ścieżka biegnąca
wzdłuż jednej przekątnej ma 44 m długości. Oblicz, ile metrów ma ścieżka biegnąca wzdłuż
drugiej przekątnej.
11. W trójkąt równoramienny o długościach boków 12 cm, 10 cm, 10 cm wpisano okrąg. Oblicz
długość promienia tego okręgu.
12. Rabata ma kształt trapezu równoramiennego o podstawach długości 12 cm i 8 cm. Ogrodnik chce
zasiać na niej trzy gatunki kwiatów. W tym celu wysokość równą 6 m podzielił na trzy równe
części i przez punkty podziału poprowadził proste równoległe do podstaw. Oblicz pola rabatek, na
jakie została podzielona cała rabata.
13. Suma długości dwóch boków trójkąta wynosi 50 cm, a kąt między nimi zawarty ma miarę 30 0.
Jaką długość powinny mieć te boki, aby pole trójkąta było największe? Oblicz to pole.
14. Dany jest trójkąt prostokątny, którego długości boków tworzą ciąg geometryczny. Wyznacz iloraz
q tego ciągu.
15. Dany jest zbiór równoległoboków o obwodzie równym 100 i kącie ostrym o mierze 70 0. Oblicz
wymiary równoległoboku o największym polu.
16. W trapezie prostokątnym dłuższa podstawa ma długość 30 cm. Dłuższe ramię tego trapezu ma
długość 20 cm i tworzy z jego dłuższą podstawą kąt o mierze 340. Oblicz pole S tego trapezu.
Wynik podaj z dokładnością do 0,01 mm2.
17. Pole rombu, w którym jedna z przekątnych jest o 2 cm dłuższa od drugiej, jest równe 24 cm2.
Oblicz tangens kąta ostrego tego rombu.
18. Dwa wielokąty wypukłe mają razem 10 boków i 14 przekątnych. Ile boków ma każdy z tych
wielokątów? Podaj nazwy tych wielokątów.

30
19. W trójkącie równoramiennym kąt między ramionami ma miarę 1000. Oblicz pole tego trójkąta,
wiedząc, że promień koła wpisanego jest równy 5 cm. Wynik podaj z dokładnością do 0,1 cm2.
20. Maszyna wycina z krążków kwadraty w ten sposób, że wykorzystuje materiał maksymalnie.
Gdyby promień danego krążka zwiększono o 1, to pole wyciętego kwadratu zwiększyłoby się
czterokrotnie. Oblicz pole danego krążka.
21. W okrąg o środku O i promieniu długości R=6 cm wpisano czworokąt ABCD. Kąty środkowe:
<AOB, <BOC, <COD, <DOA mają odpowiednio miary: 450, 1500, 1350, 300. Oblicz pole
czworokąta ABCD.
22. W trapez prostokątny ABCD (AD jest prostopadły do AB), którego podstawy mają długości
|AB|=12 i |CD|=6, wpisano koło o środku S.
a) Oblicz długości ramion trapezu ABCD,
b) Uzasadnij, że trójkąt BSC jest prostokątny.
23. Wielkość prostokątnego ekranu telewizora określa długość jego przekątnej wyrażoną w calach.
Oblicz, o ile procent zwiększymy powierzchnię ekranu, jeśli długość przekątnej wynoszącą 21 cali
powiększymy do 32 cali, zachowując stosunek długości boków prostokąta. Wynik podaj z
dokładnością do 0,1%.
24. Powierzchnia prostokątnej działki budowlanej równa się 1540 m2. Oblicz wymiary tej działki,
wiedząc, że różnią się one o 9 m.
25. Dany jest trójkąt, którego dwa boki mają długości 8 cm i 12 cm, kąt zawarty między tymi bokami
ma miarę 1200. Oblicz długość promienia okręgu opisanego na tym trójkącie.
26. Wykaż, że w trójkącie prostokątnym suma kwadratów sinusów miar wszystkich jego kątów
wewnętrznych równa się 2.
27. W trójkącie prostokątnym ABC, o kącie prostym przy wierzchołku C, przyprostokątna BC ma
długość 40 cm. Na bokach AB i AC obrano punkty odpowiednio K i L tak, że KL || BC oraz
AK= 4 5 cm, BK= 36 5 cm. Oblicz pole trójkąta AKL.
28. Dany jest trapez równoramienny o podstawach długości 3 , 5 3 i kącie ostrym 600.
a) Oblicz pole tego trapezu.
b) Czy w trapez ten można wpisać okrąg? Odpowiedź uzasadnij.
c) Czy na trapezie tym można opisać okrąg? Odpowiedź uzasadnij.
29. Oblicz obwód i pola trójkąta równoramiennego ABC, w którym |AC|=|BC|, |AC|=30 i
3
tgCBA = .
4
30. W okrąg o środku O i promieniu R=6 cm wpisano czworokąt ABCD. Kąty środkowe: AOB, BOC,
COD, DOA mają odpowiednio miary: 450, 1500, 1350, 300. Oblicz pole czworokąta ABCD.
31. Pole prostokąta, w którym jeden z boków jest o 2 cm dłuższy od drugiego, jest równe 48 cm2.
Oblicz pole koła opisanego na tym prostokącie. Wynik podaj z dokładnością do 0,01 cm2.
32. W trójkąt równoramienny ABC, w którym |AB|=32, |AC|=|BC|=20, wpisujemy prostokąty tak, że
jeden bok prostokąta zawiera się w boku AB, a dwa pozostałe wierzchołki należą do ramion
trójkąta. Podaj wymiary prostokąta o największym polu.
33. Oblicz długość okręgu opisanego na trójkącie prostokątnym ABC, w którym przyprostokątna BC
5
ma długość 24 cm i ctgCAB = . Wynik podaj z dokładnością do 0,1 cm.
12
34. Pole rombu jest równe 24 cm2. Jedna z przekątnych jest o 2 cm dłuższa od drugiej. Oblicz:
a) pole koła wpisanego w ten romb (wynik podaj z dokładnością do 0,01 cm2);
b) sinus kąta ostrego tego rombu.
2
35. Oblicz pole trójkąta ACB mając dane: |AB|=1,4 m, |AC|=1 m, cos BAC = . Wynik podaj z
7
dokładnością do 0,1 cm2.
36. Punkty A, B, C, D są kolejnymi wierzchołkami równoległoboku. Oblicz pole tego
12
równoległoboku, jeżeli wiesz, że |AB|=10 cm, |AD|=8 cm, cos BCD = . Wynik podaj z
13
dokładnością do 0,01 cm2.

31
37. W trapezie ABCD o podstawach AB i DC przedłużono ramiona AD i BC tak, że przecinają się
one w punkcie K. Znajdź odległość |KD|, jeżeli |AB|=50 cm, |DC|=42 cm, |AD|=20 cm.
38. Podstawy trapezu równoramiennego mają długości 14 cm i 6 cm, a jego obwód wynosi 36 cm.
Oblicz odległość punktu przecięcia jego przekątnych od dłuższej podstawy.
39. Podstawa trapezu równoramiennego ma 18 cm długości, a ramię o długości 6 2 cm tworzy z
podstawą kąt o mierze 450. Oblicz:
a) pole trapezu i jego obwód;
b) długość przekątnej trapezu.
40. Wykaż, że obwód, czworokąta powstałego z połączenia środków boków dowolnego czworokąta,
jest równy sumie długości przekątnych tego czworokąta.
41. Wykaż, że pole czworokąta, powstałego z połączenia środków boków trapezu, jest równe połowie
pola tego trapezu.
42. Z blachy w kształcie kwadratu wycięto prostokąt, którego boki są krótsze o 10 cm i 15 cm od
boków kwadratu. Pole otrzymanego prostokąta wynosi 0,225 m2. Oblicz pole kwadratu.
43. Postanowiono ogrodzić siatką prostokątny plac parkingowy o przekątnej długości 200 m i bokach
różniących się o 40 m. Brama wjazdowa ma 6 m szerokości.
a) Ile siatki potrzeba na ogrodzenie tego parkingu?
b) Ile hektarów ma powierzchnia tego parkingu?
44. Dwie proste równoległe a i b przecinają ramiona kąta MON odpowiednio w punktach: A, B,
A’, B’. Wyznacz |OB.| wiedząc, że |OA’|+|OB.’|=15 cm, |OA|=3 cm oraz |OA’| : |OA|=2.
45. Suma pól dwóch figur podobnych wynosi 200 cm2. Oblicz pole każdej z tych figur, jeżeli stosunek
długości odpowiednich boków wynosi 1 : 2.
46. Oblicz pole i obwód sześciokąta foremnego wiedząc, że różnica między dłuższą i krótszą
przekątną wynosi 4 cm.
47. W trójkącie dwa kąty wewnętrzne mają wymiary  i  . Sprawdź, czy ten trójkąt jest ostrokątny,
 1 1 
4
1 
jeśli sin  = a, cos  = b, 0    90 oraz a =   4 8  i b = 0,5  
0 0
− .
2  2− 2 2+ 2 
48. O ile procent powiększy się pole kwadratu, jeżeli jego obwód powiększymy o 60%?
49. Po drodze o całkowitej długości 30 km, której poszczególne odcinki są bokami trójkąta
prostokątnego i stosunek przyprostokątnych wynosi 3 : 4, wyruszyli jednocześnie z wierzchołka
jednego z kątów ostrych tego trójkąta piechur i rowerzysta. Rowerzysta poruszał się drogą będącą
sumą przyprostokątnych, a piechur po przeciwprostokątnej i spotkali się w punkcie, który jest
wierzchołkiem drugiego kąta ostrego po 2 godzinach i 15 minutach. Z jaką prędkością poruszał się
piechur, a z jaką rowerzysta?
50. Dany jest trapez równoramienny o podstawach długości 18 cm i 12 cm. Wiedząc, że przekątne
trapezu są prostopadłe, oblicz pola trójkątów na jakie przekątne podzieliły ten trapez.
51. Oblicz pole powierzchni działki prostokątnej o obwodzie 140 m wiedząc, że długości boków i
przekątnej tworzą ciąg arytmetyczny.
52. W trójkąt równoramienny o bokach długości: 15, 15, 18 wpisano kwadrat o boku długości x.
Oblicz pole i obwód tego kwadratu.
53. Dane są kwadrat i prostokąt. Obwód kwadratu jest dwa razy mniejszy od obwodu prostokąta.
Długości boków prostokąta różnią się o 6. Jaka powinna być długość boku kwadratu, aby jego
pole było większe od pola prostokąta?
54. Dłuższa przyprostokątna trójkąta prostokątnego tworzy z przeciwprostokątną kąt o mierze 30 0.
Wyznacz:
a) stosunek promienia koła opisanego na trójkącie do promienia koła wpisanego w ten
trójkąt;
b) stosunek pól powyższych kół.
55. Do dwóch okręgów, o promieniach długości 3 cm i 10 cm, poprowadzono wspólną styczną tak, że
okręgi znajdują się po różnych stronach tej stycznej. Odległość między środkami okręgów wynosi
39 cm. Oblicz długość odcinka między punktami styczności.
56. Trapez prostokątny, którego kąt ostry ma miarę  , jest opisany na okręgu o promieniu r. Oblicz
pole tego trapezu.

32
57. W kwadrat, którego bok ma długość 20 cm, wpisano kwadrat, którego kolejne wierzchołki należą
do kolejnych boków danego kwadratu, Przy jakim stosunku długości odcinków, na które
wierzchołek wpisanego kwadratu dzieli bok danego kwadratu, pole wpisanego kwadratu jest
najmniejsze?
58. Działka państwa Jabłońskich ma kształt trapezu, w którym kąty przy dłuższej podstawie mają
miary 300 i 450, krótsze ramię ma długość 30 2 m, a krótsza podstawa ma długość 50 m. Pan
Jabłoński postanowił wybudować ogrodzenie. Oblicz pole powierzchni działki i długość
ogrodzenia.
59. W trójkącie prostokątnym ABC wysokość BD dzieli przeciwprostokątną AC na odcinki o
długościach |CD|=4 cm i |AD|=16 cm. Korzystając z podobieństwa odpowiednich trójkątów,
oblicz długości przyprostokątnych trójkąta ABC, pole koła wpisanego oraz pole koła opisanego na
tym trójkącie.
60. Ratownik, mający do dyspozycji linę długości 120 m, ma wytyczyć przy brzegu plaży kąpielisko
w kształcie prostokąta. Jakie wymiary powinno mieć kąpielisko, by jego powierzchnia była
możliwie największa? Przyjmujemy, że brzeg plaży tworzy linię prostą i nie umieszczamy przy
nim liny.
61. Punkty A, B, C dzielą okrąg na trzy łuki, których stosunek długości wynosi 4 : 3 : 11. Oblicz
miary kątów trójkąta ABC.
62. Ramię trapezu równoramiennego ma długość 4 cm i jest nachylone do dłuższej podstawy pod
kątem  = 60 0 . Oblicz długość podstaw tego trapezu i jego pole wiedząc, że można w niego
wpisać okrąg.
63. Na stole leżą 3 okrągłe monety o różnych promieniach. Monety są do siebie parami styczne
zewnętrznie, a odległości między środkami monet wynoszą odpowiednio: 6 cm, 5 cm i 7 cm.
Oblicz długości promieni tych monet.
64. Dany jest odcinek AB oraz punkty C i D, spełniające warunki: |AC|= 80 cm, |BC|= 4 5 cm,
11
|AD|=2,(2) cm, |BD|= cm. Który z punktów C i D należy do symetralnej odcinka AB?
5
65. Do jednej ze sztuk teatralnych aktorce potrzebny był wachlarz. Na jego wykonanie zużyto
900 cm2 ozdobnego płótna. Brzeg wachlarza obszyto złotą wstążką. Oblicz długość wstążki
wiedząc, że przy maksymalnym rozłożeniu, wachlarz jest wycinkiem kołowym o kącie
środkowym 1200, przy czym za brzeg wachlarza przyjmujemy łuk tego wycinka. Wynik podaj z
dokładnością do 0,1 cm.
66. Stosunek dwóch kątów w trójkącie wynosi 4 : 5, a trzeci kąt jest większy od najmniejszego o 37 0.
Wyznacz kąty trójkąta.
67. Jaką długość mają przekątne rombu, jeśli ich stosunek jest równy 3 : 4, a obwód rombu
wynosi 20?
68. Trapez równoramienny ma podstawy 2 i 6, a jego przekątne są prostopadłe. Oblicz pole trapezu.
69. W trapezie opisanym na okręgu kąty przy dłuższej podstawie mają miary 60 0 i 300, a długość
wysokości tego trapezu jest równa 6. Sporządź odpowiedni rysunek i oznacz jego elementy.
Oblicz pole trapezu oraz długości jego podstaw.
70. Połączono środki boków prostokąta otrzymując romb, którego obwód jest równy 30 cm, a pole
54 cm2. Oblicz długości boków prostokąta oraz stosunek pola koła wpisanego w romb do pola
prostokąta.
71. Wysokość trapezu równoramiennego ma długość „h”, a kąt ostry ma miarę  . Oblicz pole
powierzchni i obwód trapezu wiedząc, że przekątna trapezu jest prostopadła do ramienia.
72. W trójkącie prostokątnym, długość wysokości poprowadzonej z wierzchołka kąta prostego jest
24
równa . Oblicz długości boków tego trójkąta przyjmując, że jedna z przyprostokątnych ma
5
długość 6. Oblicz stosunek pola koła opisanego na tym trójkącie do pola koła wpisanego w ten
trójkąt.
73. Wierzchołki kwadratu KLMN należą do boków kwadratu ABCD. Oblicz stosunek długości
odcinków, na jakie punkt K dzieli bok AB kwadratu ABCD, jeśli |AB|=10, a stosunek pól obu
kwadratów wynosi 3 : 4.

33
74. W kwadrat ABCD wpisano kwadrat EFGH tak, że wierzchołek E leży na boku AB, wierzchołek F
leży na boku BC, wierzchołek G leży na boku CD, a wierzchołek H leży na boku AD. Wiedząc, że
2
|AB|=1 oraz tangens kąta AEH równa się , oblicz pole kwadratu EFGH.
5
75. Długości a, b, c boków trójkąta prostokątnego, którego obwód jest równy 24, tworzą ciąg
arytmetyczny. Oblicz długość wysokości poprowadzonej z wierzchołka kąta prostego.
76. Bok prostokąta ma długość 60 cm. O ile musi być dłuższy od niego drugi bok, aby po wycięciu z
tego prostokąta otworu kołowego o średnicy równej różnicy długości boków tego prostokąta,
pozostała część miała największe po powierzchni? Oblicz to pole.
77. Przez punkt leżący na przeciwprostokątnej trójkąta prostokątnego o przyprostokątnych długości
18 i 24 prowadzimy proste równoległe do przyprostokątnych. Dobrać tak długości boków
wpisanego w ten sposób prostokąta, aby jego pole powierzchni było:
a) równe 96;
b) maksymalne.

34
 GEOMETRIA ANALITYCZNA

1. Punkty A=(-4,1), B=(1,6), C=(8,-3) są kolejnymi wierzchołkami czworokąta ABCD.

a) Wyznacz współrzędne wierzchołka D tak, aby czworokąt ABCD miał środek
symetrii.
b) Uzasadnij, że trójkąt ASB jest przystający do trójkąta CSD, gdzie S jest środkiem
symetrii czworokąta ABCD.
2. Punkty A=(0,-1), B=(7,-2), C=(6,5), D=(-1,6) są wierzchołkami czworokąta ABCD.
a) Wyznacz równania prostych, w których zawierają się przekątne czworokąta.
b) Uzasadnij, że przekątne czworokąta są prostopadłe.
3. Dane są trzy punkty A=(-4,-2), B=(2,2), C=(-3,3). Punkt M jest środkiem odcinka AB.
a) Oblicz współczynnik kierunkowy równania prostej zawierającej odcinek CM.
b) Oblicz długość odcinka CM.
4. Na prostej o równaniu y=2x-3 znajdź punkt P, którego odległość od punktu A=(2,-1) jest
najmniejsza. Oblicz |AP|.
5. Na prostej o równaniu y=2x znajdź punkt, którego odległość od punktu o współrzędnych (4,3) jest
równa 5.
6. Dane są punkty A=(1,1), B=(1,5). Na osi OY znajdź punkt C tak, aby trójkąt ABC był prostokątny
z kątem prostym przy wierzchołku C.
1 5
7. Oblicz odległość punktu A=(1,3) od prostej l danej równaniem y = x− .
2 2
8. Prosta l ma równanie 2x+3y=24 i przecina oś OX w punkcie A, a oś OY w punkcie B. Punkt M
jest środkiem odcinka AB, a punkt C=(2,0).
a) Napisz równanie prostej CM.
b) Oblicz pole trójkąta CMA.
9. Prosta l dana jest równaniem y=2x+4.
a) Napisz równanie prostej k , równoległej do prostej l i przechodzącej przez punkt o
współrzędnych (3,2).
b) Naszkicuj w układzie współrzędnych czworokąt, którego wierzchołkami są punkty
przecięcia prostej l z osiami układu współrzędnych i punkty przecięcia prostej k z
osiami układu współrzędnych.
c) Wyznacz równania osi symetrii tego czworokąta.
10. Punkt K jest obrazem punktu P w przesunięciu o –3 wzdłuż osi x i o 5 wzdłuż osi y. Wyznacz
współczynnik kierunkowy prostej przechodzącej przez punkty P i K.
11. Niech f(x)=ax+b oraz g(x)=3x+2. Wiedząc, że wykresy funkcji f i g nie mają punktów wspólnych
oraz że x0=2 jest miejscem zerowym funkcji f, wyznacz współczynniki a i b we wzorze funkcji f.
12. W czworokąt ograniczony prostymi o równaniach y=2x+4, y=-2x+4, y=2x-4, y=-2x-4 wpisujemy
prostokąty tak, że ich boki są równoległe do osi układu współrzędnych, a wierzchołki leżą na
podanych prostych. Który z tak skonstruowanych prostokątów jest kwadratem? Podaj
współrzędne jego wierzchołków.
13. W trójkąt ograniczony prostymi o równaniach y=x+3, y=-x+3, y=0 wpisujemy prostokąt tak, że
jeden jego bok leży na osi OX, pozostałe dwa wierzchołki leżą na podanych prostych. Niech
A=(x,0) oznacza wierzchołek prostokąta leżący na dodatniej półosi osi OX.
a) Napisz wzór funkcji, która określa pole prostokąta P w zależności od wartości x i
podaj dziedzinę D tej funkcji.
b) Podaj współrzędne wierzchołków prostokąta o największym polu.
4 16
14. Boki trójkąta zawierają się w prostych o równaniach: x − 1 = 0, 2 x + 3 y − 8 = 0, y = x− .
3 3
a) Wyznacz współrzędne wierzchołków tego trójkąta.
b) Oblicz pole tego trójkąta.
c) Podaj równanie wysokości poprowadzonej do najdłuższego boku tego trójkąta.
15. Dwa boki równoległoboku zawarte są w prostych o równaniach: y-2=0 , 2x=y+14, a jego
przekątne przecinają się w punkcie S=(3,-1). Wyznacz:

35
 a) równania pozostałych boków tego równoległoboku,
b) współrzędne wierzchołków równoległoboku.
16. Wierzchołki trójkąta mają współrzędne A=(-1,-2), B=(5,-1), C=(2,5). Znajdź równanie prostej
przechodzącej przez:
a) punkt A i równoległej do boku BC,
b) środek odcinka AB i równoległej do boku AC,
c) środek odcinka BC i prostopadłej do boku AC.
17. Dany jest kwadrat o wierzchołkach: (6,5), (-1,6), (-2,-1), (5,-2). Jaka będzie długość przekątnych,
jeśli pole kwadratu zmniejszymy o 36%?
18. Znajdź współrzędne końców odcinka AB, jeżeli wiadomo, że punkty K=(0,5) i L=(3,8) dzielą go
na trzy równe części.
19. Dany jest trójkąt ABC, gdzie A=(0,0), B=(5,0), C=(-3,6). Wyznacz obraz trójkąta ABC w symetrii
względem prostej o równaniu y=-2x.
20. Dany jest romb ABCD o wierzchołkach A=(2,1), B=(6,2), C=(7,6). Oblicz pole tego rombu.
21. Równania dwóch boków rombu mają postać x + 2 y = 4 i x + 2 y = 10. Jedna z przekątnych
rombu ma równanie y = x + 2.
a) Obliczyć współrzędne wierzchołków rombu.
b) Obliczyć pole rombu.
22. W trójkącie prostokątnym ABC dane są współrzędne końców przeciwprostokątnej AB: A=(5,2),
B=(4,-1). Wyznacz punkt C, jeśli leży on na prostej y=1.
23. Proste 4x-3y+12=0 i 3y-x+6=0 przecinają oś OX odpowiednio w punktach A i B. Punkt C jest
punktem przecięcia obu prostych. Oblicz obwód trójkąta ABC.
24. Prosta o równaniu x − 2 y + 6 = 0 przecina parabolę y = x 2 − 4 x + 3 w punktach A i B.
a) Wykaż, że trójkąt ABC jest prostokątny (gdzie C jest wierzchołkiem danej paraboli).
b) Oblicz pole trójkąta ABC.
25. Wyznacz na płaszczyźnie zbiór punktów, których współrzędne spełniają układ nierówności:
2 x − y + 2  0

 y + x  −1 Oblicz pole otrzymanej figury.
 y  −5

( x − 2 )2 + y 2  4
26. Oblicz pole figury określonej za pomocą układu nierówności: 
 y  x − 2
27. Napisz równanie prostej, do której należą punkty: A=(-3,5) oraz B=(xB,yB), gdzie B jest punktem
wspólnym prostych o równaniach x-y-2=0 oraz 2x+y-10=0.
28. Okrąg O2 o równaniu (x − 2) + ( y + 1) = 4 jest obrazem okręgu O1 w przesunięciu o wektor
2 2

u = − 2,3 . Napisz równanie okręgu O1.

29. Dany jest okrąg o równaniu x 2 + y 2 + 8x − 4 y = 5. Wyznacz równanie obrazu okręgu w
symetrii względem punktu P=(-1,3).
30. Punkt B jest obrazem punktu A=(-2,6) w translacji o wektor u = 2,−3 . Punkt C jest symetryczny
do punktu A względem punktu S=(1,4). Wyznacz współrzędne wierzchołków B, C, D
równoległoboku ABCD.
31. Dany jest okrąg o równaniu: (x + 3) + ( y − 3) = 9.
2 2

a) Znajdź obrazy danego okręgu w symetrii względem obu osi oraz początku układu
współrzędnych.
b) Oblicz pole i obwód figury zawartej między tymi okręgami.
32. Napisz równanie okręgu o promieniu długości r = 5 , wiedząc, że do okręgu należą punkty
A=(5,1), B=(1,3). Napisz równanie stycznej do okręgu poprowadzonej w punkcie A.
33. Środkiem okręgu jest punkt S=(-1,2), a styczna do okręgu ma równanie 3x+4y+5=0. Oblicz
długość promienia tego okręgu.

36
34. Jedno z ramion trójkąta równoramiennego ABC jest zawarte w prostej o równaniu y = 5 x − 7.
Podstawą trójkąta jest odcinek o końcach A=(-3,4) oraz B=(3,8). Oblicz współrzędne wierzchołka
C i sprawdź, czy trójkąt ABC jest prostokątny. Napisz równanie okręgu opisanego na trójkącie
ABC.
35. Określ wzajemne położenie dwóch okręgów o równaniach: (x + 2) + ( y − 2) = 64 i
2 2

x 2 + y 2 − 4 x + 2 y − 4 = 0.
36. Na trójkącie o wierzchołkach A=(5,5), B=(-2,4), C=(-1,-3) opisano okrąg. Znajdź równanie tego
okręgu. Oblicz stosunek pola trójkąta ABC do pola koła opisanego na nim.
37. Prosta x − 2 y + 2 = 0 przecina okrąg x 2 + y 2 − 6 x − 16 = 0 w punktach A i B.
a) Znajdź równanie symetralnej odcinka AB i podaj ilustrację graficzną rozwiązania
zadania.
b) Oblicz długość danego okręgu.
c) Znajdź odległość punktu C=(6,1) od prostej x − 2 y + 2 = 0.
38. Pole rombu wynosi 8. Dwa przeciwległe wierzchołki rombu są punktami przecięcia okręgu
x 2 + y 2 − 4 x − 4 y + 6 = 0 z prostą x − y = 0. Znajdź współrzędne wierzchołków tego rombu.
1 
39. Punkt M =  ,2  należy do przekątnej kwadratu wpisanego w okrąg o równaniu
2 
x + y − 2 x − 6 y + 5 = 0. Znajdź równania prostych zawierających przekątne kwadratu i oblicz
2 2

pole figury, która pozostanie po wycięciu tego kwadratu z koła.

40. Punkt A=(-5,-2) jest wierzchołkiem trójkąta ABC, w którym BC = 10,−2. Wyznacz
współrzędne wierzchołków B i C wiedząc, że środek boku AB ma współrzędne (-6,-1). Oblicz
pole trójkąta ABC oraz napisz równanie okręgu opisanego na tym trójkącie.
41. Dany jest punkt A=(10,4) oraz prosta l o równaniu x − 2 y + 4 = 0.
a) Wyznacz współrzędne punktu B, będącego obrazem punktu A w symetrii względem
prostej l .
b) Wyznacz współrzędne punktu C, będącego obrazem punktu A w symetrii względem
osi OX.
c) Oblicz długość promienia okręgu opisanego na trójkącie ABC.
42. Punkty przecięcia prostej l o równaniu 2 x + y − 2 = 0 z okręgiem o równaniu
x 2 + y 2 + 6 x + 4 y − 12 = 0 oraz środek tego okręgu są trzema wierzchołkami równoległoboku.
Wyznacz współrzędne czwartego wierzchołka tego równoległoboku i oblicz jego pole
powierzchni. (rozważ wszystkie przypadki)
43. Przekątne rombu są równoległe do osi układu współrzędnych. Mając dane współrzędne dwóch
jego kolejnych wierzchołków A=(-1,3) i B=(2,-1) wyznacz:
a) współrzędne pozostałych wierzchołków rombu,
b) równania prostych, w których zawarte są boki rombu.
44. Punkty A=(-6,-3) i B=(8,-1) są wierzchołkami trójkąta ABC. Wierzchołek C leży na prostej
przechodzącej przez punkt A i tworzącej z osią OX kąt 450 oraz na prostej przechodzącej przez
punkt B i tworzącej z osią OX kąt 1350. Wyznacz współrzędne wierzchołka C oraz równanie
okręgu opisanego na trójkącie ABC.
45. Prosta o równaniu y = x − 1 jest osią symetrii trójkąta ABC zawierającą wierzchołek A=(6,5).
Wyznacz współrzędne punktu C, jeśli B=(6,-1). Oblicz pole trójkąta ABC i napisz równanie
okręgu opisanego na tym trójkącie.
46. Punkt S=(0,0) jest środkiem AD równoległoboku AQBCD. Mając dane współrzędne wektorów
AB = 4,3 i BC = 6,2 wyznacz:
a) współrzędne wierzchołków tego równoległoboku,
b) pole równoległoboku,
c) miarę kąta rozwartego tego równoległoboku.

37
47. Prosta k określona jest równaniem: x − 2 y + 4 = 0. Przez punkt A=(-3,8) poprowadzono dwie
proste: prostą l prostopadłą do prostej k i prostą n równoległą do prostej k.
a) Napisz równania prostych l, n i sporządź ilustrację graficzną zadania.
b) Oblicz pole figury ograniczonej prostymi k , l , n i osią OX.
c) Sprawdź, czy w dany czworokąt można wpisać okrąg.
48. Grupa rowerzystów wyruszyła z miejscowości A=(-10, -12) do miejscowości B=(2,4) poruszając
się po prostej.
a) Oblicz odległość, którą mieli do przebycia rowerzyści (za jednostkę przyjmij 1 km).
b) W połowie drogi w punkcie C Witek odłączył się od grupy. Pojechał wzdłuż drogi
tworzącej z odcinkiem AB kąt o mierze 300. W punkcie D zrobił zakupy, po czym
pojechał bezpośrednio do miejscowości B, przy czym jechał drogą prostopadłą do
odcinka AB (BD prostopadłe do AB). Oblicz, ile km przejechał Witek od momentu
odłączenia się od grupy do chwili przybycia na miejsce.
49. Załóżmy, że dom Joli znajduje się na mapie w prostokątnym układzie współrzędnych w punkcie
A(-1,2), zaś dom Basi w punkcie B(8,-1). Dziewczynki umówiły się na spotkanie przy stawie,
który znajduje się na odcinku łączącym punkty A i B, w odległości dwa razy większej od domu
Basi niż od domu Joli. Wyznacz współrzędne punktu C, opisującego miejsce spotkania.
50. Dwaj harcerze rozbili namioty w pewnej odległości od rzeki. W przybliżeniu można określić
położenie namiotów w układzie współrzędnych: namiot Zbyszka znajdował się w punkcie
A=(-4,3), namiot Franka w punkcie B=(0,6). Przyjmując, że brzeg rzeki w okolicy tej
miejscowości tworzy linię prostą o równaniu 3x + 4 y − 5 = 0, oblicz odległości obu namiotów
od brzegu oraz odległość między namiotami.
51. Pasterz Maciej miał przeprowadzić stado owiec z pastwiska znajdującego się w punkcie
A(182,245) na pastwisko w punkcie B(422,345) – za jednostkę przyjmujemy 1 m. Po przebyciu
160 metrów w punkcie C czarna owca odłączyła się od stada i odeszła w kierunku punktu D drogą
nachyloną do prostej AB pod kątem 300. Pasterz po dotarciu na pastwisko B zauważył brak
czarnej owcy. Po chwili dostrzegł ją na drodze prostopadłej do prostej AB. Znajdź:
a) odległość między pastwiskami A i B,
b) najkrótszą drogę, jaką musi przebyć pasterz, aby dotrzeć do zagubionej owcy;
c) drogę, którą przebyła owca od momentu odłączenia do chwili ponownego
dołączenia do stada (tzn. |CD|+|DB|).

38
 CIĄGI LICZBOWE
n+2
1. Dany jest ciąg (an ) , gdzie a n = dla n = 1,2,3,... Wyznacz wszystkie wyrazy tego ciągu
3n + 1
1
większe od .
2
15n − 2
2. Uzasadnij, że tylko jeden wyraz ciągu o wyrazie ogólnym a n = jest większy od 40.
25 − 3n
Oblicz ten wyraz.
3. Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = n + n 2 . Wykaż, że jest to ciąg rosnący.
n2 + 4 n2 + n − 6
4. Zbadaj monotoniczność ciągu o wyrazie ogólnym a) a n = , b) a = .
n2 + 1
n
(n + 3)2
4 − 3n
5. Ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem a n = . Uzasadnij, że jest to ciąg arytmetyczny.
2
1
, b = 5 − 2 6 , c = (0, (3))
1 −
1
6. Sprawdź, czy liczby: a = 2 − 18 2 są w podanej
2− 3
kolejności kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego.
1
7. Sprawdź, czy liczby: 8 + 1, ,1 są kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego.
1− 2
8. Sprawdź, czy liczby: 5 − 3 ,2, 3 + 5 są kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego.
9. Dana jest funkcja f ( x) = 6 x − 4. Wykaż, że ciąg o wyrazie ogólnym an = f (2n) jest
arytmetyczny.
10. Zauważ, że:
12 =1
22 =1+2+1
32 =1+2+3+2+1
42 =1+2+3+4+3+2+1
Stosując wzór na sumę kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego uzasadnij, że:
n2 =1+2+3+...+(n-1)+n+(n-1)+...+3+2+1.
11. Dla pewnych wartości a i b liczby: -6, a+b, 2(a-b)+6a-4 są w podanej kolejności trzema
początkowymi wyrazami pewnego ciągu arytmetycznego. Wiedząc, że suma tych liczb jest równa
30, oblicz sumę 50 początkowych wyrazów tego ciągu.
12. Liczby x 2 ,2 x + 1, x + 8 są kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego o wyrazach całkowitych.
Oblicz x.
5 − 3n
13. Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym a n = , n = 1,2,3,...
7
a) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
b) Oblicz, dla jakiej wartości x liczby a 4 , x 2 + 2, a11 są kolejnymi wyrazami tego
samego ciągu geometrycznego.
14. Wyznacz x, dla którego liczby: (x-1)(x+1); 2(x-2)2; 2x2-11(x-1) w podanej kolejności tworzą ciąg
arytmetyczny. Oblicz pierwszy wyraz ciągu oraz różnicę ciągu.
15. Trzy liczby, których suma wynosi 15 są trzema kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego. Jeśli
do pierwszej z nich dodamy 4, od drugiej odejmiemy 1, a do trzeciej dodamy 3, to staną się trzema
kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego. Wyznacz te liczby.
16. W ciągu arytmetycznym wyrazy a1, a5, a13 są pierwiastkami równania x3-5x2-x+5=0.
a) Wyznacz różnicę r tego ciągu.
b) Podaj wzór na ogólny wyraz tego ciągu.

39
17. Między dwie liczby: 2 i 1458 wstawiono pięć liczb tak, że z pozostałymi tworzą ciąg
geometryczny. Wyznacz ten ciąg.
18. Cyfry liczby trzycyfrowej tworzą ciąg arytmetyczny, którego suma jest równa 9, iloczyn zaś
ostatniej cyfry i sumy pierwszych dwóch cyfr wynosi 20. Co to za liczba?
a1 = 1

19. Ciąg (an ) określony jest wzorem: a 2 = 2 . Wyznacz

a n + 2 = 2 + a n + a n +1 ...dla...n  N \ 0
n −1

czwarty wyraz tego ciągu.

20. Współczynniki funkcji kwadratowej f ( x) = − x 2 + bx + c tworzą w kolejności − 1, b, c ciąg
geometryczny. Wyznacz wartość współczynników b i c, jeżeli wiadomo, że osią symetrii wykresu
funkcji f jest prosta o równaniu x = 1. Zapisz funkcję f w postaci kanonicznej.
21. W pewnym ciągu geometrycznym różnica kwadratów pierwszego i drugiego wyrazu wynosi 12,
zaś różnica kwadratów pierwszego i trzeciego wyrazu 15. Znajdź piąty wyraz tego ciągu.
22. Rozwiąż równanie, w którym lewa strona jest sumą kolejnych wyrazów ciągu arytmetycznego:
a) 1+5+9+...+x=153
1 4 7 x 145
b) + + + ... + = .
11 11 11 11 11
23. Rozwiąż równanie ax3+bx2+cx+d=0, jeżeli jego współczynniki a, b, c, d w podanej kolejności
tworzą ciąg geometryczny o ilorazie 2.
24. Liczby x1 i x2 są pierwiastkami równania kwadratowego x2-x-6=0, a liczby x3 i x4 są
pierwiastkami równania x2+bx+c=0. Wyznacz b i c, wiedząc, że liczby (x1,x2,x3,x4) są kolejnymi
wyrazami ciągu arytmetycznego. Rozpatrz dwa przypadki.
25. Wyznacz pierwszy wyraz i różnicę r poniższego ciągu arytmetycznego (an ) . Symbol S n oznacza
sumę n początkowych wyrazów ciągu.
a) an = 15, S 4 − S 3 = 11
b) S10 − S 9 = 10, S 5 − S 4 = 20.
26. W ciągu geometrycznym mamy dane: a1=3, q=3. Suma ilu początkowych wyrazów tego ciągu jest
równa 363?
27. Dany jest ciąg arytmetyczny (an ) dla n  1 , w którym a7 = 10 , a10 = 1. Oblicz sumę dziesięciu
początkowych wyrazów tego ciągu.
28. W ciągu arytmetycznym a1 = 7,5. Suma trzydziestu początkowych wyrazów tego ciągu jest dwa
razy większa od sumy czterdziestu początkowych wyrazów tego ciągu. Oblicz dziesiąty wyraz
tego ciągu. Określ najmniejszą liczbę kolejnych wyrazów tego ciągu o numerach parzystych,
225
których suma jest mniejsza od − .
2
29. W rosnącym ciągu arytmetycznym iloczyn wyrazu drugiego i dziesiątego jest równy –60. Iloraz
trzynastego i czwartego wyrazu tego ciągu wynosi 7. Wyznacz ten ciąg, a następnie oblicz sumę
wyrazów tego ciągu od piętnastego do trzydziestego włącznie.
30. Oblicz trzeci wyraz ciągu: 2 x1 ;2 x2 ;2 x3 ;... wiedząc, że jest to ciąg geometryczny i że
x1+x2+...+x10=110 oraz x7=14.
31. Obliczyć długości boków trójkąta prostokątnego wiedząc, że boki te tworzą ciąg arytmetyczny, a
pole trójkąta jest równe 600.
32. Trzy liczby dodatnie a,b,c są kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego. Suma tych liczb jest
równa 52, a suma ich odwrotności wynosi 0,36(1). Wyznacz te liczby.
33. Obwód trójkąta, którego długości boków tworzą ciąg arytmetyczny, jest równy 24 cm. Pole
prostokąta zbudowanego z najkrótszego i najdłuższego boku trójkąta jest równe 60 cm 2. Oblicz
długości boków danego trójkąta.

40
34. Nieskończony ciąg liczbowy (an ) jest określony wzorem an = 4n − 31 , n = 1,2,3,... Wyrazy
ak , ak +1 , ak + 2 danego ciągu (an ) , wzięte w takim porządku, powiększono: wyraz a k o 1, wyraz
a k +1 o 3 oraz wyraz ak + 2 o 23. W ten sposób otrzymano trzy pierwsze wyrazy pewnego ciągu
geometrycznego. Wyznacz k oraz czwarty wyraz tego ciągu geometrycznego.
35. Suma pięciu kolejnych początkowych wyrazów ciągu arytmetycznego (an ) jest równa 5, a wyraz
szósty jest równy 7. Wyznacz wyraz pierwszy i różnicę ciągu (an ) .
a) Wyrazy dziesiąty i piąty ciągu (an ) są odpowiednio równe pierwszemu i drugiemu
wyrazowi nieskończonego ciągu geometrycznego (bn ) . Podaj wzór na wyraz ogólny
ciągu (bn ) (* i oblicz sumę wszystkich wyrazów ciągu (bn ) .)
b) Dla jakich „n” wyrazy ciągu (an ) spełniają nierówność: a n +1 + 2a n −1  7 ?
36. Ciąg (an ) jest osiemdziesięciowyrazowym ciągiem arytmetycznym, w którym suma wyrazu
drugiego i czwartego jest równa 2, a iloczyn wyrazu trzeciego i piątego jest równy 9. Wyznacz
pierwszy wyraz i różnicę ciągu (an ) .
a) Oblicz sumę wszystkich wyrazów ciągu (an ) o numerach parzystych.
b) Dla jakiej wartości „n” ciąg (an , an+1 − 2, an+ 2 ) jest ciągiem geometrycznym?
37. Trzy liczby których suma równa się 93 tworzą ciąg geometryczny. Znajdź te liczby wiedząc, że są
one pierwszym, drugim i siódmym wyrazem ciągu arytmetycznego. Sprawdź, czy liczba 2002 jest
wyrazem ciągu arytmetycznego o którym mowa w zadaniu.
38. Dany jest ciąg arytmetyczny (an ) , w którym trzeci wyraz jest równy 15, a suma wyrazu drugiego
i piątego ciągu (an ) jest równa 36.
a) Wyznacz pierwszy wyraz i różnicę ciągu (an ) .
b) Oblicz, ile kolejnych początkowych wyrazów ciągu (an ) należy dodać, aby suma
była równa 1323.
c) Wyznacz wszystkie wyrazy ciągu (an ) , spełniające warunek: an  3an−5 + 12.
39. Dany jest nieskończony ciąg arytmetyczny (an ) , w którym a3 = 22 i a1 + a2 + a3 + a4 = 67.
Wyznacz wyraz pierwszy oraz różnicę tego ciągu (an ) .
a) Ciąg geometryczny (bn ) jest siedmiowyrazowym ciągiem rosnącym. Znajdź czwarty
wyraz ciągu (bn ) wiedząc, że a1 = b1 i a7 = b7 . Oblicz sumę wszystkich wyrazów
ciągu (bn ) .
b) Dla jakich n , wyrazy ciągu (an ) spełniają nierówność: a n2+ 2 − a n2  1365?

40. Wyraz ogólny ciągu (an ) określony jest wzorem: a n =

2
(1 + 2 + 3 + ... + n).
n2
a) Zbadaj monotoniczność ciągu (an ) .
b) Między liczby będące drugim i ósmym wyrazem ciągu (an ) wstaw liczbę x tak, aby
otrzymać kolejne, początkowe wyrazy ciągu geometrycznego (bn ) .
41. Dany jest wielomian: W ( x) = x 3 + ax 2 + bx + c , którego pierwiastki x1 , x2 , x3 są kolejnymi
wyrazami ciągu arytmetycznego o różnicy 3 i sumie 6.
a) Wyznacz współczynniki a, b, c.
b) Przy wyznaczonych współczynnikach a, b, c rozwiąż nierówność W ( x)  0.

41
42. Ciąg (an ) określony jest wzorem an=2n2+n+3. Zbadaj na podstawie definicji monotoniczność
ciągu (an ) .
a) Pierwszy wyraz ciągu geometrycznego (bn ) jest równy liczbie a11-4a5. Wyznacz
czwarty wyraz ciągu (bn ) wiedząc, że suma trzech kolejnych początkowych wyrazów
ciągu (bn ) jest równa 18.
b) Wyrazy pierwszy i trzeci ciągu (an) są odpowiednio równe drugiemu i czwartemu
wyrazowi pewnego trzydziestowyrazowego ciągu arytmetycznego (cn). Ile kolejnych
początkowych wyrazów ciągu (cn) należy odrzucić, aby suma wszystkich pozostałych
wyrazów ciągu (cn) była równa 3450?
43. Drugi wyraz ciągu arytmetycznego wynosi 7, a szósty 27. Wyznacz trzydziesty wyraz tego ciągu
oraz sumę trzydziestu jego początkowych wyrazów.
44. Dla pewnych liczb x, y wartości wyrażeń x+y; 4x-y; 3x+4y+1; 9x-4y+1 są początkowymi,
kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego. Oblicz, ile początkowych wyrazów tego ciągu należy
wziąć, aby ich suma była większa od 20100.
45. Dla pewnych liczb x, y wartości wyrażeń x+y; 4x-y; 3x+4y+1; 9x-4y+1 są początkowymi,
kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego. Oblicz, ile początkowych wyrazów tego ciągu należy
wziąć, aby ich suma była większa od 20100.
46. Dany jest ciąg (an ) , w którym wyraz ogólny określony jest wzorem a n 4n − 8.
a) Korzystając z definicji określ monotoniczność ciągu (an ) .
b) Określ liczbę wyrazów tego ciągu należących do przedziału <0,2003). Wykonaj
odpowiednie obliczenia.
c) Wyznacz trzy kolejne wyrazy danego ciągu spełniające warunek: „Kwadrat wyrazu
środkowego jest o 48 mniejszy od różnicy kwadratów wyrazów z nim sąsiadujących”.
47. W pewnym ciągu geometrycznym wyraz pierwszy wynosi 5. Ile wyrazów tego ciągu mieści się
między wyrazami 5 i 3645, jeśli trzeci wyraz jest równy 135?
48. Pierwszy wyraz skończonego ciągu arytmetycznego jest równy –80, różnica ciągu jest równa 4.
Ostatni wyraz ciągu stanowi 0,02 sumy wszystkich wyrazów go poprzedzających. Wyznacz liczbę
wszystkich wyrazów tego ciągu i oblicz ich sumę.
49. Ciąg arytmetyczny ma 40 wyrazów. Suma wyrazów tego ciągu o wskaźnikach parzystych jest
równa 1340, a suma wyrazów o wskaźnikach nieparzystych jest równa 1400. Wyznacz ostatni
wyraz tego ciągu arytmetycznego.

50. Uprość wyrażenie:

(
2 + 2 + 4 + 6 + ... + 2 n
.
)
2 n+4
1 1 1
1− + − + ...
51. Oblicz wartość wyrażenia: 3 9 27 .
0, (1) + sin 810 0
1 5
52. Oblicz sumę: a) + 1 + + ... + 21 b) –2+4-8+...-2048.
3 3
53. Oblicz, ile jest wszystkich liczb naturalnych, mających co najwyżej cztery cyfry, które przy
dzieleniu przez 7 dają resztę 2.
54. Iloczyn pierwszego i szóstego wyrazu malejącego ciągu arytmetycznego o wyrazach całkowitych
jest równy 100. Przy dzieleniu wyrazu drugiego przez wyraz szósty otrzymujemy 3 i resztę 2.
Znajdź najmniejszą liczbę naturalną n , dla której wyrazy ciągu (an ) spełniają nierówność:
a1 + a2 + ... + an  0.
55. Oblicz sumę:
a) wszystkich liczb nieujemnych parzystych, mniejszych niż 246,
b) Wszystkich liczb nieparzystych, należących do przedziału (-51;0),
c) Wszystkich liczb co najmniej dwucyfrowych, nie większych niż 120 i podzielnych
przez 3,

42
 d) Wszystkich tych liczb ze zbioru {1,2,3,...100}, które nie są wielokrotnościami liczby
5.
e) Liczb naturalnych trzycyfrowych, które przy dzieleniu przez 11 dają resztę7.
56. Wszystkie liczby naturalne dwucyfrowe podzielne przez 6 są kolejnymi wyrazami pewnego ciągu
rosnącego.
a) Zapisz wzór ogólny na n-ty wyraz tego ciągu arytmetycznego.
b) Oblicz, ile wyrazów ma ten ciąg.
c) Oblicz sumę piętnastu początkowych kolejnych wyrazów tego ciągu.
57. Trzeci wyraz ciągu arytmetycznego (an ) równa się 15, a piętnasty wyraz tego ciągu jest
równy –9.
a) Wyznacz pierwszy wyraz tego ciągu, różnicę oraz wzór ogólny opisujący n-ty wyraz
ciągu (a n ).
b) Zapisz wzór sumy n początkowych, kolejnych wyrazów ciągu (an ) w postaci
iloczynowej. Oblicz największą wartość tej sumy.
58. Dany jest ciąg (an ) o wyrazie ogólnym a n =
2n
.
n +1
a) Sprawdź, korzystając z definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym.
b) Wyznacz wyraz ogólny ciągu arytmetycznego (bn ) , wiedząc, że pierwszy i trzeci
wyraz ciągu (bn ) są odpowiednio równe pierwszemu i trzeciemu wyrazowi ciągu
(an ).
59. Ciąg (an ) określony jest wzorem an = n 2 − 5.
a) Wyznacz liczbę ujemnych wyrazów tego ciągu.
b) Sprawdź na podstawie definicji, czy ciąg (an ) jest ciągiem geometrycznym.
 
60. Ciąg (an ) jest ciągiem arytmetycznym, w którym a3 = . Oblicz sin a2 − cos a6 .
, a5 =
3 2

61. Ciąg (an ) jest ciągiem geometrycznym, w którym a 4 = , a 7 =  . Oblicz sin a3 − cos a5 .
8
3 3
62. Ciąg (an ) określony jest wzorem: a n = n − 10n + 31n − 30. Wiedząc, że a 2 = 0 , wyznacz
3 2

wszystkie pozostałe wyrazy tego ciągu równe zero.

63. Dany jest ciąg geometryczny, w którym a1 = 12 , a3 = 27.
a) Wyznacz iloraz tego ciągu.
b) Zapisz wzór, na podstawie którego można obliczyć wyraz a n , dla każdej liczby
naturalnej n  1.
c) Oblicz wyraz a6 .
64. W tabeli podane są cztery wyrazy pewnego ciągu arytmetycznego (a n ).
n 3 7 9 13
an 23 55 71 103

Czy liczba 2005 jest wyrazem tego ciągu? Odpowiedź uzasadnij.

65. Współczynniki a, b, c są w podanej kolejności kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego o

różnicy –5. Reszta z dzielenia trójmianu f przez dwumian x + 1 jest równa –4.
a) Napisz równanie osi symetrii wykresu funkcji f .
b) Oblicz najmniejszą i największą wartość funkcji f w przedziale 4;10 .

43
66. Wyznacz współczynniki liczbowe w równaniu kwadratowym x2+px+q=0, wiedząc, że ciąg
liczbowy p, 12, q jest ciągiem arytmetycznym, a równanie kwadratowe ma dokładnie jedno
rozwiązanie.
67. Pierwszy wyraz skończonego ciągu arytmetycznego (an ) o różnicy r=-3 jest równy 30, a ostatni
1
wyraz stanowi część sumy wszystkich poprzednich wyrazów.
8
a) Wyznacz liczbę wyrazów ciągu (an ) .
b) Podaj ostatni wyraz ciągu (an ) .

68. Trzeci wyraz ciągu arytmetycznego (a ) jest równy

n
( ) (
3 +1 −
2
3 −1 ) 2

, a szósty wyraz tego

3
5+ 3
ciągu jest równy −7 3.
2− 3
a) Wyznacz ciąg (an ) .
b) Ile początkowych wyrazów ciągu (an ) należy wziąć, aby ich suma była równa
14650?
69. Liczby 2, 7, 12 są trzema początkowymi wyrazami ciągu arytmetycznego (an ) .
a) Podaj wzór ogólny ciągu (an ) .
b) Określ, które wyrazy ciągu (an ) należą do przedziału (500;520 ) .
c) Suma co najwyżej ilu wyrazów ciągu (an ) jest mniejsza od 1000?

70. W ciągu arytmetycznym (an ) trzeci wyraz jest równy liczbie , a szósty wyraz liczbie  .
2
a) Wyznacz wyraz ogólny ciągu (an ) .
b) Oblicz wartość wyrażenia tgS 12 , gdzie S12 jest sumą dwunastu początkowych
wyrazów ciągu (an ) .
c) Oblicz wartość wyrażenia: cos a5 − sin a7 .
71. Trzy liczby, których suma jest równa 7, tworzą ciąg geometryczny malejący. Największa z nich
4
jest iloczynem liczby i sumy pozostałych. Wyznacz te liczby.
3
72. Suma trzech kolejnych wyrazów ciągu geometrycznego jest równa 62. Różnica wyrazów trzeciego
i drugiego jest pięć razy większa od różnicy wyrazów drugiego i pierwszego. Wyznacz ten ciąg.
73. Między liczby 3 i x wstawiono liczbę y tak, że liczby: 3, y, x tworzą ciąg arytmetyczny. Jeżeli
liczbę y pomniejszymy o 6, to liczby: 3, y-6, x utworzą ciąg geometryczny. Oblicz liczby x i y.
74. Rosnące ciągi arytmetyczny i geometryczny mają pierwsze wyrazy równe 9. Trzecie wyrazy tych
ciągów są także równe. Drugi wyraz ciągu arytmetycznego jest o 2 większy od drugiego wyrazu
ciągu geometrycznego. Wyznacz te ciągi.
75. Liczbę naturalną t n nazywamy n -tą liczbą trójkątną, jeżeli jest ona sumą n kolejnych,
początkowych liczb naturalnych. Liczbami trójkątnymi są zatem: t1 = 1 , t 2 = 1 + 2 = 3,
t 3 = 1 + 2 + 3 = 6, t 4 = 1 + 2 + 3 + 4 = 10, t 5 = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15. Stosując tę definicję:
a) wyznacz liczbę t17 ,
b) ułóż odpowiednie równanie i zbadaj, czy liczba 7626 jest liczbą trójkątną,
c) wyznacz największą czterocyfrową liczbę trójkątną.

44
 CIĄGI LICZBOWE – ZASTOSOWANIA

1. Na trzech półkach ustawiono 76 płyt kompaktowych. Okazało się, że liczby płyt na półkach
górnej, środkowej i dolnej tworzą rosnący ciąg geometryczny. Na środkowej półce stoją 24 płyty.
Oblicz, ile płyt stoi na półce górnej, a ile na półce dolnej.
2. Rodzeństwo w wieku 8 i 10 lat otrzymało razem w spadku 84100 zł. Kwotę tę złożono w banku,
który stosuje kapitalizację roczną przy rocznej stopie procentowej 5%. Każde z dzieci otrzyma
swoją część spadku z chwilą osiągnięcia wieku 21 lat. Życzeniem spadkodawcy było takie
podzielenie kwoty spadku, aby w przyszłości obie wypłacone części spadku zaokrąglone do 1 zł
były równe. Jak należy podzielić kwotę 84100 zł między rodzeństwo? Zapisz wykonywane
obliczenia.
3. Inwestor chce uzyskać w banku kredyt, który zamierza spłacić po czterech latach. Taki kredyt w
banku A jest oprocentowany 12% w skali roku, a odsetki są dopisywane do długu co pół roku.
Bank N oferuje oprocentowanie roczne 11% z roczną kapitalizacją odsetek, a przy zwrocie
kredytu pobiera prowizję w wysokości 4% kwoty udzielonego kredytu. Oceń, która oferta jest
korzystniejsza dla kredytobiorcy.
4. Pożyczkę w wysokości 8700 zł zaciągniętą w banku należy spłacić w 12 ratach, z których każda
następna jest mniejsza od poprzedniej o 50 zł. Oblicz wysokość pierwszej i ostatniej raty.
5. Widownia wokół boiska do koszykówki podzielona jest na cztery sektory. W pierwszym rzędzie
każdego sektora jest 8 miejsc, a w każdym następnym rzędzie o 2 miejsca więcej niż w rzędzie
poprzednim. W każdym sektorze są 22 rzędy. Oblicz liczbę wszystkich miejsc na widowni.
6. Ania przeczytała książkę science-fiction w ciągu 13 dni, przy czym każdego dnia czytała o taką
samą liczbę stron więcej niż w dniu poprzednim. Ile stron miała ta książka, jeżeli wiadomo, że w
trzecim dniu Ania przeczytała 28 stron, a w ostatnim 68?
7. Pewna firma, specjalizująca się w kopaniu studni, oferuje klientom następujący sposób obliczania
kosztu robót ziemnych: wykopanie pierwszego metra głębokości studni kosztuje 300 złotych, zaś
wykopanie każdego następnego metra głębokości kosztuje o 30 zł więcej niż poprzedniego metra.
Sprawdź, czy 7500 zł wystarczy, aby zapłacić tej firmie za wydrążenie studni o głębokości 15
metrów.
8. Przygotowując się do egzaminu z matematyki, Jacek postanowił rozwiązać po kolei wszystkie
zadania ze zbiorku, których stopień trudności rośnie wraz z numerami zadań. Na rozwiązanie
każdego kolejnego zadania chłopiec poświęcił o 2 minuty więcej niż na rozwiązanie
poprzedniego. Rozwiązanie zadania nr 20 trwało 41 minut.
a) Ile zadań znajdowało się w tym zbiorze, jeśli rozwiązanie wszystkich zadań zajęło mu
21 godzin i 35 minut?
b) Ile czasu zajęło mu rozwiązanie ostatniego zadania?
9. Maszynistka miała do przepisania książkę liczącą 586 stron. Przez pierwsze 3 dni przepisywała po
14 stron dziennie. Aby jednak przyspieszyć przepisanie całości, postanowiła, że czwartego dnia
przepisze o 2 strony więcej niż trzeciego i każdego następnego dnia przepisze więcej o 2 strony
niż poprzedniego. W ciągu ilu dni przepisała całą książkę?
10. Ojciec chce umożliwić swemu synowi płatne studia, wpłacając jednorazowo do banku pewną
sumę pieniędzy, z której bank będzie wypłacał stypendium. Pierwsza wypłata nastąpi w rok po
wpłaceniu pieniędzy, a następne po upływie każdego kolejnego roku, w sumie pięć wypłat, po
9000 zł każda. Czy do ufundowania takiego stypendium wystarczy wpłacenie przez ojca 42000 zł,
jeśli roczna stopa procentowa w banku wynosi 2,4%, a bank stosuje roczną kapitalizację odsetek?
Nie uwzględniaj podatku od odsetek dla lokat bankowych.
11. Pan Kowalski pożyczył od swojego brata pewną sumę pieniędzy potrzebną na zakup nowych
części do samochodu. Zobowiązał się do zwrotu pożyczki w dziesięciu ratach, z których każda
była o 60 zł większa od poprzedniej. Ostatnia rata wynosiła 640 zł. Oblicz wysokość pierwszej i
szóstej raty oraz kwotę pożyczoną przez pana Kowalskiego.
12. Marek chce przekopać swój przydomowy ogródek. Pierwszego dnia przekopał 27 m 2 Aby
przyspieszyć prace, postanowił każdego następnego dnia przekopywać o 4 m2 więcej niż
poprzedniego. W ciągu ilu dni zakończy pracę, jeśli powierzchnia ogródka wynosi 7,83 a?

45
13. Pracownicy pewnej firmy rozpoczęli jesienią wykładanie kafelkami dna budowanego basenu.
Pierwszego dnia ułożyli 60 m2 kafelków. Z powodu coraz krótszego dnia każdego następnego dnia
układali o 2 m2 kafelków mniej niż dnia poprzedniego. W ciągu ilu dni zakończyli pracę, jeśli dno
basenu było prostokątem o wymiarach 12 m x 50 m ?
14. Marek wpłacił do banku 2000 zł na lokatę terminową. Roczna stopa procentowa w tym banku
wynosi 3,6%, a bank kapitalizuje odsetki co kwartał. Czy po 4 latach od momentu wpłacenia
pieniędzy suma, jaką wypłaci bank Markowi będzie większa od wpłaconej o 15,4%? Odpowiedź
uzasadnij. Nie uwzględniaj podatku od odsetek lokat bankowych.
15. Kuba wpłacił do banku 3000 zł na lokatę terminową. Roczna stopa procentowa w tym banku
wynosi 3,6%, a bank kapitalizuje odsetki co miesiąc. Czy po dwóch latach od momentu wpłacenia
pieniędzy suma, jaką wypłaci bank Kubie będzie większa od wpłaconej o 7,8%? Odpowiedź
uzasadnij. Nie uwzględniaj podatku od odsetek lokat bankowych.
16. Michał zamierza kupić wieżę hi-fi. W sklepie, przy płaceniu gotówką, koszt wieży wynosi
1850 zł. Sklep umożliwia też zakup ratalny na następujących warunkach: pierwsza wpłata 500 zł,
a następnie cztery raty (co kwartał) po 340 zł. Który ze sposobów zakupu: za gotówkę, czy na
raty, jest dla Marka korzystniejszy? Przyjmij, że roczna stopa procentowa w banku, udzielającym
kredytu na zakup na raty wynosi 6%, zaś kapitalizacja odsetek jest kwartalna. Nie uwzględniaj
podatku od odsetek lokat bankowych.
17. Piotr zamierza kupić nowy monitor komputerowy. W sklepie, przy płaceniu gotówką, koszt
monitora wynosi 860 zł. Sklep umożliwia też zakup ratalny na następujących warunkach:
pierwsza wpłata 100 zł, a następnie sześć rat (co miesiąc) po 130 zł. Który ze sposobów zakupu:
za gotówkę, czy na raty, jest dla Piotra korzystniejszy? Przyjmij, że roczna stopa procentowa w
banku udzielającym kredytu na zakup na raty wynosi 7,2%, zaś kapitalizacja odsetek jest
miesięczna. Nie uwzględniaj podatku od odsetek lokat bankowych.
18. Konrad wpłacił do banku pewną sumę. Roczna stopa procentowa w tym banku wynosi 3,6%,
odsetki kapitalizowane są w skali rocznej. Przez ile lat wypłacona suma nie będzie przekraczać
130% sumy wpłaconej? Nie uwzględniaj podatku od odsetek lokat bankowych.
19. Tomek wpłacił do banku pewną sumę. Roczna stopa procentowa w tym banku wynosi 4%, odsetki
kapitalizowane są w skali rocznej. Po ilu latach wypłacona suma będzie przekraczać 120% sumy
wpłaconej? Nie uwzględniaj podatku od odsetek lokat bankowych.
20. Telewizor, który zamierzasz kupić, kosztuje dziś 2000 zł, a za rok będzie tańszy o 12%. Kwotę w
wysokości 1600 zł, którą zebrałeś na kupno telewizora, wpłacasz dziś na roczną lokatę o rocznej
stopie procentowej 10%, w której odsetki dopisywane są do kapitału co miesiąc (tzn. miesięczna
10
stopa procentowa jest równa % ).
12
a) Jaka będzie cena telewizora za rok?
b) Jaką kwotę otrzymasz za rok, wypłacając pieniądze z lokaty wraz z należnymi
odsetkami; czy będzie to kwota wystarczająca aby kupić telewizor?
21. Puszka aluminiowa waży 10 gramów. Wobec tego z 1 tony aluminium można zrobić 100 tyś.
puszek. W wyniku segregacji śmieci można jako surowiec wtórny odzyskać część aluminium i
przetopić je na puszki, ponownie odzyskać część aluminium i przetopić je na puszki i tak
wielokrotnie. Przyjmijmy, że corocznie w postaci surowca wtórnego odzyskuje się 35%
aluminium. Pokaż, że wówczas z jednej tony aluminium można w ciągu pięciu lat wyprodukować
ponad 150 tyś. puszek.
22. Liczba ludności świata wynosi około 6 mld. Załóżmy, że roczny wskaźnik przyrostu naturalnego
będzie utrzymywał się w najbliższych latach na poziomie 1,7%. Oszacuj liczbę ludności świata za
20 lat.
23. Załóżmy, że roczne tempo wzrostu dochodu narodowego wynosi 7% i będzie się utrzymywać na
tym poziomie. Oszacuj, ile razy wzrośnie dochód narodowy po 10 latach.
24. Kod PIN karty płatniczej to, na ogół, ciąg czterocyfrowy. Ile jest wszystkich różnych
czterocyfrowych kodów PIN takich, że wszystkie cyfry są różne i trzy ostatnie cyfry są kolejnymi
wyrazami malejącego ciągu geometrycznego?

46
25. PIN w telefonie komórkowym to na ogół ciąg złożony z czterech cyfr. Ile jest wszystkich różnych
czterocyfrowych kodów PIN, takich że trzy pierwsze cyfry są kolejnymi wyrazami rosnącego
ciągu geometrycznego?
26. Numer ewidencyjny PESEL złożony jest z jedenastu cyfr. Sześć pierwszych jest wyznaczonych
przez datę urodzenia. Ile może być wszystkich różnych numerów ewidencyjnych, w których
pierwsze sześć cyfr to: 8 6 0 9 0 1, a cztery następne to kolejne wyrazy rosnącego ciągu
arytmetycznego?
27. Jurek ma zamiar kupić drukarkę do komputera za 300 zł. Postanowił, że z otrzymywanych od
rodziców co miesiąc pieniędzy na własne wydatki będzie systematycznie odkładał pewną kwotę.
W pierwszym miesiącu odłożył 20 zł, a w każdym następnym o 5 zł więcej niż w poprzednim
miesiącu. Po ilu miesiącach oszczędzania Jurek będzie mógł kupić drukarkę?
28. Balon wzniósł się w pierwszej minucie na wysokość 32 m. W każdej następnej minucie przyrost
wysokości, na jaką wznosił się balon, był dwa razy mniejszy niż w minucie poprzedniej. Na jakiej
wysokości znajdował się balon po siedmiu minutach wznoszenia?
29. Dziecko zjeżdża na sankach ze stoku. W pierwszej sekundzie sanki przebyły drogę 2 m, a w
każdej następnej sekundzie o 0,4 m więcej niż w poprzedniej. Jaką drogę przebyły sanki po 15
sekundach?
30. Belki ułożono warstwami w ten sposób, że na dole jest 60 belek, a każda kolejna wyższa warstwa
zawiera o dwie belki mniej niż warstwa niższa. Łącznie ułożono 720 belek.
a) Ile warstw belek ułożono?
b) Ile belek jest w najwyższej warstwie?
31. Przy wypompowywaniu wody ze stawu pracuje pięć pomp o niejednakowej wydajności. Ilości
wody wypompowywanej w ciągu jednej minuty przez poszczególne pompy tworzą ciąg
geometryczny. Najmniej wydajna pompa wypompowuje 16 litrów w ciągu jednej minuty,
najbardziej wydajna – 81 litrów w ciągu jednej minuty. Oblicz wydajność każdej z pomp.
32. Pan Kowalski Kupił na raty lodówkę. Każda kolejna rata była mniejsza od poprzedniej o tę samą
kwotę. Ile zapłacił pan Kowalski za lodówkę, jeśli spłacił ją w 11 ratach, a szósta rata była równa
125 zł?
33. Bartek, roznosząc ulotki, w pierwszym miesiącu pracy zarobił 360 zł. W każdym następnym
miesiącu zarabiał o 5% wartości zarobku z pierwszego miesiąca więcej niż w miesiącu
poprzednim.
a) Ile złotych zarobił Bartek w siódmym miesiącu pracy?
b) Ile złotych zarobił Bartek w ciągu roku?
34. Państwo Nowakowie kupili na raty meble za 6380 zł. Pierwsza rata wynosi 780 zł, każda następna
jest o 40 zł mniejsza od poprzedniej. Na ile rat została rozłożona spłata mebli i ile wynosi ostatnia
rata?
35. Dzienna wartość produkcji pewnego zakładu wynosiła w dniu 2 stycznia 13500 zł. Każdego dnia
roboczego wartość produkcji wzrasta o 60 zł. Oblicz wartość rocznej produkcji tego zakładu, a
także wartość produkcji w dniu 1 marca tego samego roku. Dla uproszczenia przyjmij, że każdy
miesiąc liczy 25 dni roboczych.
36. Pani Ewa wpłaciła na konto swego syna Szymona 150 zł w dniu jego pierwszych urodzin. Na
każde następne urodziny wpłacała o 50 zł więcej niż w roku poprzednim.
a) Jaką kwotę pieniędzy wpłaci na konto syna pani Ewa w dniu jego osiemnastych
urodzin?
b) Jaka będzie suma wpłat w dniu osiemnastych urodzin Szymona, licząc również wpłatę
w tym dniu?
37. Ze schroniska równocześnie wyruszyli na wycieczkę dwaj turyści. Pierwszy z nich szedł w górę i
w ciągu pierwszej minuty przeszedł 100 m, a w ciągu każdej następnej minuty pokonywał drogę o
1 m krótszą. Drugi wybrał trasę w dół i w pierwszej minucie przeszedł 40 m, a w ciągu każdej
następnej minuty pokonywał drogę o 3 m dłuższą. Po ilu minutach obaj turyści znaleźli się w tej
samej odległości od schroniska? Ile metrów przeszedł każdy z nich?
38. Do przystani klubu sportowego należy przylegająca dłuższym bokiem do rzeki prostokątna
działka ogrodzona z trzech stron płotem długości 30 m. Długości boków i przekątnej tego
prostokąta tworzą ciąg arytmetyczny. Oblicz pole tej działki. Czy na tej działce można ustawić
namiot, którego podstawą jest koło o powierzchni 108 m2? Odpowiedź uzasadnij.

47
39. Na jednej z wysp Pacyfiku w ciągu trzech lat populacja oposów wzrosła o 195 osobników. Liczba
osobników w każdym kolejnym roku wzrastała w postępie geometrycznym. Ile oposów przybyło
w każdym z tych trzech lat, jeśli w pierwszym roku przybyło o 120 osobników mniej niż w
trzecim roku?
40. W pewnym dniu wartości utargów trzech stoisk handlowych tworzyły ciąg arytmetyczny rosnący.
Gdyby utarg pierwszego stoiska był o 25% mniejszy, a trzeciego o 50% większy, to wartości
utargów tworzyłyby ciąg geometryczny. Oblicz utargi poszczególnych stoisk wiedząc, że ich
suma była równa 18 tysięcy złotych.

48
 RACHUNEK PRAWDOPODOBIEŃSTWA

1. Na półce stoi 25 podręczników, przy czym n z nich to podręczniki do matematyki. Wybieramy

losowo dwa podręczniki. Prawdopodobieństwo tego, że co najmniej jeden z nich nie jest
podręcznikiem do matematyki, jest równe 0,98. Oblicz, ile było podręczników do matematyki na
półce.
2. W pudełku jest tyle samo losów wygrywających, co pustych. Losujemy jednocześnie dwa losy. Ile
musi być losów każdego rodzaju, aby prawdopodobieństwo wylosowania przynajmniej jednego
19
losu wygrywającego było większe od ?
25
3. Z pudełka, w którym jest jednakowa liczba kul białych i czarnych losujemy trzy razy po jednej
kuli, przy czym po każdym losowaniu wkładamy wylosowaną kulę z powrotem do pudełka i
dokładamy jeszcze jedną kulę tego samego koloru, co wylosowana. Oblicz, ile jest kul w pudełku,
jeśli wiadomo, że prawdopodobieństwo wylosowania trzech kul tego samego koloru jest równe
7
.
22
4. W pudełku jest n losów, wśród których są 4 losy wygrywające. Losujemy dwa razy po jednym
losie ze zwracaniem. Dla jakiego n prawdopodobieństwo, że wśród dwu wylosowanych losów
będzie dokładnie jeden wygrywający jest mniejsze od 0,32?
5. W pojemniku jest k kul, w tym 5 kul białych. W doświadczeniu losowym polegającym na
jednoczesnym losowaniu dwóch kul z tego pojemnika prawdopodobieństwo otrzymania dwóch
2
kul białych jest równe . Oblicz, ile kul znajduje się w tym pojemniku.
3
6. W klasie sportowej pewnego liceum jest 12 dziewcząt i 18 chłopców. Na uroczystość wręczenia
nagrody kuratora oświaty za uzyskanie bardzo dobrych wyników sportowych należy wybrać
trzyosobową delegację. Jakie jest prawdopodobieństwo, że znajdzie się w niej dokładnie jeden
chłopiec?
7. Wśród 20 sztuk towaru 14 jest I gatunku, 4 – II gatunku, a 2 sztuki to tzw. Braki. Losowo
wybrano 4 sztuki. Oblicz prawdopodobieństwo, że wybrano co najmniej dwie sztuki I gatunku i
ani jednego braku.
8. W pudełku są 2 losy, z których na każdy pada wygrana 10 zł, 5 losów, z których na każdy pada
wygrana 5 zł i 13 losów pustych. Losujemy z tego pudełka 3 losy. Jakie jest prawdopodobieństwo,
że łączna wygrana, jaką dadzą wszystkie wylosowane losy będzie wynosić co najmniej 20 zł?
9. 8 drużyn piłkarskich dzielimy losowo na dwie równe grupy. Jakie jest prawdopodobieństwo, że
dwie najsilniejsze z tych drużyn znajdą się w tej samej grupie?
10. Numer ewidencyjny PESEL składa się z 11 cyfr. Sześć pierwszych cyfr oznacza datę urodzenia
osoby (np. 730328 rozpoczyna się numer PESEL osoby urodzonej 28 marca 1973 roku). Pozostałe
cyfry są dowolne i mogą się powtarzać. Ile może być wszystkich numerów PESEL:
a) przyporządkowanych osobom urodzonym w marcu 1973 roku?
b) Przyporządkowanym osobom urodzonym 28 marca 1973 roku, takich, że trzy ostatnie
cyfry numeru są różnymi liczbami pierwszymi, a cyfry siódma i ósma są liczbami
nieparzystymi?
11. Numer ewidencyjny PESEL złożony jest z jedenastu cyfr. Sześć pierwszych jest wyznaczonych
przez datę urodzenia. Ile może być wszystkich różnych numerów ewidencyjnych, w których
pierwsze sześć cyfr to: 8 6 0 9 0 1, a cztery następne to kolejne wyrazy rosnącego ciągu
arytmetycznego?
12. Na zakończenie obozu wędrownego każdy z uczestników podarował wszystkim obozowiczom
swoje zdjęcie. W sumie podarowano 600 zdjęć. Ile osób było na obozie?
13. Państwo Nowakowie mają troje dzieci: Jacka, Marcina i Krysię. Mieszkają razem z rodzicami
pani Nowakowej. W pewną niedzielę postanowili zrobić fotografię rodzinną. Ustalili, że dzieci
ustawią się w pierwszym rzędzie, a dorośli staną w drugim. Na ile sposobów można ustawić tę
rodzinę do fotografii (zdjęcie zrobi sąsiad)?

49
14. W paczce znajduje się 50 swetrów. Cztery z nich są wadliwe. Wybieramy losowo dwa swetry. Na
ile sposobów możemy dokonać takiego wyboru, by żaden z wybranych swetrów nie był wadliwy?
15. Restauracja JAK U MAMY oferuje także catering. Do wyboru jest 5 smakowitych dań głównych,
4 napoje oraz 3 pyszne ciasta. Klient planuje wybrać 3 dania główne, 2 napoje i 2 desery. Ile
różnych zestawów może zaproponować firma?
16. Oblicz, na ile różnych sposobów można ustawić na półce 14 książek, tak aby pięć wybranych
książek tworzących kolekcję stało obok siebie?
17. W tabeli przedstawiono liczbę poszczególnych ocen na półrocze z matematyki w klasie IIIa.
Oceny cel bdb db dst dop ndst
Liczba ocen 1 4 7 12 5 1
Oblicz prawdopodobieństwo, że losowo wybrany uczeń z tej klasy ma z matematyki:
a) ocenę wyższą od dobrej
b) ocenę niższą od średniej ocen w klasie.
18. Spośród liczb: -4, -3, -2, -1, 0, 1, 2, 3, 4, 5 losujemy dwukrotnie po jednej liczbie bez zwracania.
a) Opisz przestrzeń zdarzeń elementarnych dla tego doświadczenia
b) Zaznacz na płaszczyźnie zbiór Z = ( x, y ) : x  R  y  R  x + y − 7  0, a
następnie oblicz prawdopodobieństwo, że punkt A(a, b) , gdzie a i b są
odpowiednio pierwszą i drugą z wylosowanych liczb należy do zbioru Z.
19. Gracz rzuca dwa razy symetryczną sześcienną kostką do gry i oblicza sumę wyrzuconych oczek.
Jeśli suma ta jest jedną z liczb: 6, 7 lub 8, to gracz wygrywa. W pozostałych przypadkach
przegrywa.
a) Uzupełnij tabelę tak, aby przedstawiała wszystkie możliwe wyniki tego doświadczenia
losowego
I rzut
1 2 3 4 5 6
II rzut

1 2 3

2 3 4

b) Podaj liczbę wyników sprzyjających wygranej gracza i oblicz prawdopodobieństwo

wygranej.
20. W pewnej grupie 300 badanych osób 67% czyta tygodnik A, 48% czyta tygodnik B, a 26% czyta
oba te tygodniki. Oblicz prawdopodobieństwo, że losowo wybrana osoba z tej grupy nie czyta
żadnego z wymienionych tygodników.
21. W szufladzie są cztery pary rękawiczek. Oblicz prawdopodobieństwo, że wybierając losowo dwie
rękawiczki, nie otrzymamy rękawiczek z tej samej pary.

50
22. Spośród pięciu punktów: czterech wierzchołków kwadratu i jego środka symetrii, wybieramy
jednocześnie losowo trzy punkty. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia – wybrane punkty należą
do jednej prostej.
23. Spośród siedmiu osób, wśród których są Janek i Marek, wybieramy losowo trzy osoby. Oblicz
prawdopodobieństwo, że w wybranej trójce znajdzie się Janek i nie będzie w niej Marka.
24. W tabeli przedstawiono częstość wieku członków pewnego klubu sportowego.
Wiek (w latach) Częstość (w %)
15 11%
16 30%
17 24%
18 X%
19 15%
Razem 100%

a) Oblicz x
b) Wybrano losowo jednego członka tego klubu. Oblicz prawdopodobieństwo, że ma on
co najmniej 18 lat.
c) Do tego klubu należy 800 uczniów. Oblicz, ilu uczniów ma 17 lat.
25. W grupie uczniów złożonej z pięciu dziewcząt i czterech chłopców losowano jeden bilet do kina i
jeden do teatru, przy czym jeden uczeń mógł wylosować tylko jeden bilet. Oblicz
prawdopodobieństwo, że bilet do kina wylosuje chłopiec, a bilet do teatru dziewczynka.
26. PIN w telefonie komórkowym to na ogół ciąg złożony z czterech cyfr. Ile jest wszystkich różnych
czterocyfrowych kodów PIN, takich że trzy pierwsze cyfry są kolejnymi wyrazami rosnącego
ciągu geometrycznego.
27. Kod PIN karty płatniczej to, na ogół, ciąg czterocyfrowy. Ile jest wszystkich różnych
czterocyfrowych kodów PIN takich, że wszystkie cyfry są różne i trzy ostatnie cyfry są kolejnymi
wyrazami malejącego ciągu geometrycznego?
28. Sześć osób: dwie panie i czterech panów kupiło bilety na pociąg Inter City do tego samego
sześcioosobowego przedziału. Numery miejsc były przydzielone w sposób losowy. Oblicz
prawdopodobieństwo, że obie panie będą siedziały przy oknie.
29. Do egzaminu z matematyki na I rok studiów przystąpiło 400 studentów. Każdy z nich miał
rozwiązać siedem zadań, wybranych z jedenastu. W trakcie sprawdzania prac egzaminatorzy
natrafili na prace, w których dokonano wyboru tych samych siedmiu zadań. Oblicz, na ile różnych
sposobów można było wybrać siedem zadań i pokaż, że musiały pojawić się prace z tym samym
zestawem rozwiązywanych zadań.
30. Dane są liczby 3 i 5. Ze zbioru liczb {2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10} wybieramy losowo jedną liczbę i
oznaczamy ją k . Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia A – liczby 3, 5, k mogą być
długościami boków trójkąta.
31. Dane są zdarzenia losowe A, B   . Liczby P( A  B), P( A), P(B) są w podanej kolejności
pierwszym, trzecim i czwartym wyrazem ciągu arytmetycznego. Wiedząc, że P( A  B) = 0,65 i
P( B \ A) = 0,3, oblicz P( A'B).
32. W pewnym liceum ogólnokształcącym są dwie klasy trzecie, których skład osobowy
przedstawiono w tabeli:
klasa Liczba wszystkich uczniów Liczba dziewcząt
III a 30 19
III b 28 16
Z każdej klasy wybieramy losowo jednego ucznia. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia A:
zostanie wybrana dziewczynka i chłopiec.
33. Ze zbioru Z={4, 5, 6} losujemy kolejno dwa razy po jednej liczbie bez zwracania, tworząc z nich
liczbę dwucyfrową. Oblicz prawdopodobieństwo, że otrzymana liczba jest podzielna przez 3.
34. Trzej myśliwi jednocześnie ujrzeli zwierzynę i strzelili do niej. Pierwszy myśliwy trafia średnio 8
razy na 10 strzałów, drugi na 100 strzałów 25 razy pudłuje, a trzeci trafia z prawdopodobieństwem
0,9. Jakie jest prawdopodobieństwo, że zwierzę zostało:

51
 a) jeden raz trafione
b) dwa razy trafione
c) trzy razy trafione
d) co najmniej raz trafione
35. Z cyfr 1, 3, 4, 6, 7, 9 tworzymy liczby czterocyfrowe parzyste o nie powtarzających się cyfrach.
Ile takich liczb można utworzyć?
36. Oblicz liczbę elementów pewnego zbioru skończonego, wiedząc, że ma on 78 podzbiorów co
najwyżej dwuelementowych.
37. Wśród 20 komputerów 90% jest sprawnych. W sposób losowy wybrano 3 komputery. Jakie jest
prawdopodobieństwo, że co najmniej 2 spośród wybranych komputerów są sprawne?
38. Spośród 30 pytań, uczeń nie zna odpowiedzi na 4 pytania. Uczeń losowo wybiera dwa pytania.
Narysuj drzewo ilustrujące to doświadczenie losowe, a następnie oblicz prawdopodobieństwo
wybrania przez ucznia dwóch pytań, na które nie zna odpowiedzi.
39. Wśród 32 uczniów klasy I technikum jest 13 uczniów uprawiających siatkówkę, 12 –
koszykówkę, 10 – lekkoatletykę, 7 – siatkówkę i koszykówkę, 3 – siatkówkę i lekkoatletykę i 2 –
koszykówkę i lekkoatletykę.
a) Ilu uczniów tej klasy nie uprawia żadnego sportu?
b) Jaki procent uczniów klasy uprawia dwie dyscypliny sportowe?
c) Jakie jest prawdopodobieństwo, że losowo wybrany uczeń klasy I technikum uprawia
jedną dyscyplinę sportową?
40. Egzaminator przygotował 30 pytań. Zdający odpowiada na 3 pytania. Egzamin jest zdany, gdy
odpowiadający udzieli prawidłowej odpowiedzi na co najmniej 2 pytania. Oblicz
prawdopodobieństwo, że osoba, która potrafi odpowiedzieć na 70% pytań, zda egzamin.
41. Kupując los loterii, można wygrać nagrodę główną, którą jest zestaw płyt kompaktowych, lub
jedną z 10 nagród książkowych. Przy zakupie jednego losu prawdopodobieństwo wygrania
1
nagrody książkowej jest równe . Oblicz, ile jest losów pustych.
7
42. Spośród wszystkich wierzchołków sześcianu wybieramy jednocześnie trzy wierzchołki. Oblicz
prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego na tym, że otrzymamy wierzchołki trójkąta
równobocznego.
43. W wycieczce szkolnej bierze udział 16 uczniów, wśród których tylko czworo zna okolicę.
Wychowawca chce wybrać w sposób losowy 3 osoby, które mają pójść do sklepu. Oblicz
prawdopodobieństwo tego, że wśród wybranych trzech osób będą dokładnie dwie znające okolicę.
44. Po Wiadomośiaach z kraju i ze świata telewizja TVG ma nadać pięć reklam: trzy reklamy
różnych proszków do prania oraz dwie reklamy różnych past do zębów. Kolejność nadawania
reklam jest ustalona losowo. Oblicz prawdopodobieństwo, że dwie reklamy produktów tego
samego rodzaju nie będą nadawane bezpośrednio jedna po drugiej. Wynik podaj w postaci
nieskracalnego ułamka zwykłego.
45. Do szkolnych zawodów szachowych zgłosiło się 16 uczniów, wśród których było dwóch
faworytów. Organizatorzy zawodów zamierzają losowo podzielić szachistów na dwie jednakowo
liczne grupy eliminacyjne, Niebieską i Żółtą. Oblicz prawdopodobieństwo zdarzenia polegającego
na tym, że faworyci tych zawodów nie znajdą się w tej samej grupie eliminacyjnej. Końcowy
wynik obliczeń zapisz w postaci ułamka nieskracalnego.
46. W klasie liczącej 30 uczniów, dziewięciu obejrzało film pt. „Nasz XXI wiek”. Wychowawca klasy
otrzymał 4 bilety i zamierza wylosować uczniów, których zaprosi na projekcję tego filmu. Oblicz
prawdopodobieństwo zdarzenia, że wśród czterech wylosowanych z tej klasy uczniów nie ma
ucznia, który już ten film oglądał.

52
 STATYSTYKA

1. Kostka masła produkowanego przez pewien zakład mleczarski ma nominalną masę 20 dag. W
czasie kontroli zakładu zważono 150 losowo wybranych kostek masła. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli:
Masa kostki masła (w dag) 16 18 19 20 21 22
Liczba kostek masła 1 15 24 68 26 16
a) Na podstawie danych przedstawionych w tabeli oblicz średnią arytmetyczną oraz
odchylenie standardowe masy kostki masła.
b) Kontrola wypada pozytywnie, jeśli średnia masa kostki masła jest równa masie
nominalnej i odchylenie standardowe nie przekracza 1 dag. Czy kontrola zakładu
wypadła pozytywnie? Odpowiedź uzasadnij.
2. W poniższej tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego w grupie uczniów,
dotyczącego czasu przeznaczonego dziennie na przygotowanie zadań domowych.
Czas (w godzinach) 1 2 3 4
Liczba uczniów 5 10 15 10

a) Naszkicuj diagram słupkowy ilustrujący wyniki tego sondażu.

b) Oblicz średnią liczbę godzin, jaką uczniowie przeznaczają dziennie na przygotowanie
zadań domowych.
c) Oblicz wariancję i odchylenie standardowe czasu przeznaczonego na przygotowanie
zadań domowych. Wynik podaj z dokładnością do 0,01.
3. W pewnej szkole średniej po pierwszym półroczu przeprowadzono test z matematyki. Tabelka
przedstawia zestawienie wyników testu:
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 10 30 80 30 25 5
a) Sporządź diagram słupkowy przedstawiający zestawienie wyników testu.
b) Oblicz średnią arytmetyczną uzyskanych ocen.
c) Oblicz, ilu uczniów uzyskało ocenę wyższą od średniej arytmetycznej ocen.
4. W tabeli przedstawiono wyniki sondażu przeprowadzonego wśród maturzystów na temat liczby
zadań maturalnych rozwiązywanych przez nich codziennie.
Liczba zadań 1 3 4 7 10
Liczba maturzystów 3 10 8 4 3

a) Przedstaw dane na diagramie słupkowym.

b) Oblicz średnią liczbę zadań rozwiązywanych codziennie przez maturzystów.
c) Oblicz odchylenie standardowe liczby zadań rozwiązywanych przez uczniów.
d) Oblicz medianę liczby zadań.
5. W klasie Bartka jest 17 chłopców. W dniu nieobecności Bartka w szkole przeprowadzono pomiary
wzrostu chłopców w jego klasie i uzyskano średnią arytmetyczną x = 175,2 cm (średnia
obliczona z dokładnością do jednego miejsca po przecinku). Bartek ma 191 cm wzrostu i był
jedynym chłopcem nieobecnym w dniu przeprowadzania pomiarów.
a) Podaj średnią arytmetyczną wzrostu wszystkich chłopców w tej klasie.
b) Przyjmij, że pomiar wzrostu wykonany pod nieobecność Bartka jest przybliżeniem
średniego wzrostu wszystkich chłopców w klasie. Podaj błąd bezwzględny i błąd
względny (w %) tego przybliżenia.
6. Komisje Poborowe, badając stan zdrowia kandydata do wojska, rejestrują między innymi wzrost
poborowych, co stwarza możliwość porównania wzrostu chłopców z różnych środowisk. W
badanej grupie było 15 poborowych z wielkich miast, który6ch rodzice mieli wyższe
wykształcenie i 113 poborowych ze wsi, których rodzice mieli wykształcenie podstawowe.
Średnia arytmetyczna wzrostu w pierwszej grupie wynosiła 180 cm, w drugiej grupie 175 cm.
Wyznacz średni wzrost dla wszystkich 128 poborowych.
7. Średnia arytmetyczna danych: 5, 4, 9, 8, 5, x, 10, 6, 9, 3 jest r4ówna 6,5. Oblicz x oraz medianę i
odchylenie standardowe.

53
8. Średnia arytmetyczna wysokości dziesięciu najwyższych budynków w Warszawie wynosiła do
listopada 2003 roku 138,4 metra; najwyższy z tych budynków miał 231 m, najniższy 100 m.
Oblicz, ile wyniosła nowa średnia wysokości dziesięciu najwyższych budynków w Warszawie po
otwarciu w listopadzie 2003 roku nowego hotelu, który ma 156 metrów i stał się trzecim pod
względem wysokości budynkiem w Warszawie.
9. Na stoisku z bombkami choinkowymi obserwowano przez godzinę, ile bombek kupują klienci i
otrzymano następujące dane (w sztukach): 12, 9, 12, 10, 9, 10, 14, 12, 10, 12. Oblicz wartość
średnią i odchylenie standardowe liczby kupowanych bombek.
10. Tuż przed porodem średnia wieku w rodzinie państwa Kowalskich wynosiła 12 lat. Pani
Kowalska urodziła bliźniaki i wówczas średnia wieku obniżyła się o 33,5%. Ile osób liczy obecnie
rodzina państwa Kowalskich>?
11. W pewnym szpitalu na oddziale położniczym badano wagę noworodków i uzyskano następujące
dane (w kg): 3,65; 4,0; 3,7; 3,9; 3,95; 3,75; 3,6; 3,7; 3,35; 3,4; 3,85; 3,15; 4,25; 2,9; 2,85; 4,45;
3,7; 4,1.
a) Podaj najczęściej występującą masę noworodków (dominantę).
b) Oblicz średnią wagę noworodków.
c) Oblicz, jaki procent noworodków ma wagę poniżej 3 kg.
d) Podaj rozstęp wyników (różnica między największą a najmniejszą wagą).
e) Jakie jest prawdopodobieństwo, że losowo wybrany noworodek ma wagę powyżej
3 kg.
12. Norbert w czasie gry w „chińczyka” uzyskał następujące wyniki rzutu kostką: 4, 3, 6, 5, 1, 3, 2, 2,
5, 1, 4, 3, 6, 2, 5, 4, 2, 6, 5, 5, 4, 3, 6, 5, 4.
a) Przedstaw na diagramie wyniki rzutu kostką.
b) Oblicz średnią arytmetyczną wyników rzutu kostką.
c) Podaj medianę i dominantę.
13. W tabeli przedstawiono wyniki klasówki z matematyki, którą pisało 25 uczniów:
Ocena 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 1 4 7 8 3 2
a) Oblicz medianę i średnią arytmetyczną wyników klasówki.
b) Oblicz procent uczniów, którzy uzyskali ocenę niższą od średniej.
c) Przedstaw wyniki klasówki za pomocą diagramu słupkowego
14. W pewnej grupie badanych osób 87% zna język angielski, 44% zna język niemiecki, a 39% zna
oba te języki.
a) Oblicz, ile badanych osób nie zna żadnego z wymienionych języków.
b) Oblicz średnią liczbę języków (spośród wymienionych) znanych przez jedną osobę z
tej grupy.
15. W klasie III b pewnego liceum przeprowadzono ankietę na temat wysokości tygodniowego
kieszonkowego otrzymywanego od rodziców przez uczniów tej klasy. Wyniki ankiety przedstawia
tabela:
Wysokość kieszonkowego (w zł) Liczba uczniów
16 5
20 8
25 16
50 1
a) Oblicz średnie tygodniowe kieszonkowe w klasie III b.
b) Wyznacz medianę tygodniowego kieszonkowego.
c) Oblicz wariancję tygodniowego kieszonkowego.
16. W dwóch blokach mieszkalnych sprawdzono, ile osób mieszka w każdym z mieszkań. Wyniki dla
pierwszego bloku, w którym jest 80 mieszkań, przedstawione są w tabeli.
Ilość mieszkań (w %) 25% 27,5% 30% 5%
Liczba osób w mieszkaniu 1 2 3 4 5
a) Powyższe wyniki przedstaw za pomocą diagramu słupkowego lub kołowego.
b) Podaj średnią arytmetyczną, medianę i dominantę liczby osób przypadających na
jedno mieszkanie w tym bloku.

54
 c) Łącznie w obu blokach średnia liczba osób zajmujących jedno mieszkanie wynosi 3.
W drugim bloku mieszkają 143 osoby. Ile mieszkań jest w tym bloku?
17. Uczniowie dwóch klas wykonywali po 10 rzutów do kosza. Wyniki jednej z klas przedstawione są
w tabeli:
Liczba trafień 3 4 5 6 7 8
Liczba uczniów 5 8 11 7 0 1
a) Przedstaw powyższe wyniki za pomocą diagramu słupkowego.
b) Wyznacz medianę, dominantę, średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe liczby
trafień uzyskanych przez uczniów tej klasy.
c) Oblicz średnią arytmetyczną dla wszystkich uczniów, wiedząc, że w drugiej z klas,
liczącej 28 uczniów, średnia wyniosła 4,25.
18. Wśród trzech klas pierwszych liceum uczniowie zadeklarowali następującą liczbę rodzeństwa:
Liczba rodzeństwa 0 1 2 3
Ia 4 7 14 5
Ib 7 16 4 3
Ic 6 12 10 2
a) Oblicz prawdopodobieństwo, że losowo wybrany uczeń będzie miał co najmniej
dwoje rodzeństwa.
b) Jaka jest średnia liczba rodzeństwa w klasach pierwszych?
c) Wyznacz medianę i odchylenie standardowe liczby rodzeństwa we wszystkich
klasach I.
19. W 2003 roku odsetek osób popierających wprowadzenie w ich kraju wspólnej waluty euro
wyglądał następująco:
Czechy 56%
Estonia 46%
Węgry 61%
Łotwa 52%
Litwa 56%
Malta 48%
Polska 56%
Słowacja 71%
Słowenia 81%
a) Wyznacz medianę, wartość modalną i średnią arytmetyczną tego zestawu danych.
b) Z powyższych państw wybieramy losowo dwa kraje. Oblicz prawdopodobieństwo, że
wśród nich jest co najmniej jeden, gdzie poparcie dla wspólnej waluty jest mniejsze
od 50%.
20. W tabeli przedstawiono za którym razem uczniowie pewnej klasy maturalnej zdali egzamin na
prawo jazdy. Oblicz średnią liczbę prób oraz wariancję i odchylenie standardowe poniższego
zestawu danych:
Liczba prób 1 2 3 4 5 6
Liczba uczniów 5 6 6 4 0 4

21. W pewnej firmie zatrudniającej 200 osób, zarobki kształtują się następująco:
Kwota (w zł) Zatrudnieni (w %)
11500 1
9250 2
4120 5
1552 43
1123 49
a) Jaka jest mediana zarobków w tej firmie?
b) Po zatrudnieniu dwóch nowych pracowników na jednakowo opłacane stanowiska średnia
arytmetyczna zarobków zmalała o 2,63 zł. Jakie wynagrodzenie otrzymali nowi pracownicy?

55
 STEREOMETRIA

GRANIASTOSŁUPY

1. Z kawałka kątownika długości 6,4 m należy zrobić szkielet akwarium w kształcie

prostopadłościanu. Jedna z krawędzi podstawy ma być dwa razy dłuższa niż druga. Jakie powinny
być wymiary tego akwarium, aby na jego wykonanie wykorzystać jak najwięcej szkła?
2. Trzy sześcienne naczynia są całkowicie wypełnione płynem. Długości krawędzi tych naczyń
tworzą ciąg geometryczny o ilorazie 2. Zawartość tych naczyń przelano do pojemnika w kształcie
prostopadłościanu o wymiarach 2 dm, 5 dm, 7,3 dm, napełniając go całkowicie. Oblicz długość
krawędzi najmniejszego naczynia sześciennego.
3. Dany jest graniastosłup prawidłowy trójkątny, w którym długość krawędzi bocznej wynosi 15 cm,
a długość krawędzi podstawy 5 cm. Przedstaw na rysunku i wyznacz miary następujących kątów:
a) kąta między przekątnymi sąsiednich ścian bocznych;
b) kąta między przekątną ściany bocznej a sąsiednią ścianą boczną;
c) kąta między przekątną ściany bocznej a płaszczyzną podstawy.
4. W konkursie filmowym przyznawane są cztery nagrody w postaci statuetek, wykonanych ze złota
6
i miedzi. Miedzianą kulę o promieniu cm przetopiono na jednakowe prostopadłościenne
3

płytki stanowiące podstawy tych statuetek. Podaj wymiary płytki, jeśli wiadomo, że stosunek jej
krawędzi wynosi 2 : 4 : 9.
5. Przekrojem poprzecznym rowu odwadniającego łąkę jest trapez równoramienny o podstawach
długości 1,2 m oraz 1,8 m. Długość rowu jest równa 280 m, a jego głębokość 1,5 m. Oblicz, ile m 3
ziemi wydobyto przy kopaniu rowu.
6. Sześcienny blok ołowiany ma wewnątrz pustą przestrzeń też w kształcie sześcianu położoną
centralnie, służącą do przechowywania ciała promieniotwórczego. Krawędź sześcianu
zewnętrznego jest równa 48 cm, zaś pole powierzchni sześcianu wewnętrznego jest 36 razy
mniejsze od pola powierzchni sześcianu zewnętrznego. Oblicz grubość ścian bloku i jego ciężar,
wiedząc, że ciężar właściwy ołowiu jest równy 11,4 g/cm3. Wynik podaj z dokładnością do 0,1 kg.
7. W graniastosłupie prawidłowym trójkątnym krawędź podstawy ma długość 10 cm, zaś kąt

pomiędzy przekątną ściany bocznej a inną ścianą boczną ma miarę . Na rysunku zaznacz ten
12
kąt. Oblicz objętość graniastosłupa. Wynik podaj z dokładnością do 0,1. Do obliczeń użyj
przybliżenia wartości odpowiedniej funkcji trygonometrycznej z dokładnością do 0,1.
8. Krawędzie prostopadłościanu o wspólnym wierzchołku mają długości a, b, c. Liczby a, b i c
1
są kolejnymi wyrazami ciągu geometrycznego o ilorazie . Promień kuli opisanej na tym
2
prostopadłościanie jest równy 3 21 . Oblicz objętość tego prostopadłościanu.
9. Podstawą graniastosłupa prostego jest trapez, w którym ramiona i krótsza podstawa mają długość
a . Kąt ostry trapezu ma miarę  . Przekątna graniastosłupa tworzy z płaszczyzną podstawy kąt o
mierze  . Oblicz objętość i pole powierzchni całkowitej tego graniastosłupa.
10. Dane są dwa graniastosłupy proste o takiej samej wysokości H. Podstawą pierwszego
graniastosłupa jest trójkąt równoboczny opisany na kole o promieniu r. Podstawą drugiego
graniastosłupa jest kwadrat wpisany w to koło. Oblicz stosunek objętości i stosunek pól
powierzchni bocznych tych brył.
11. Podstawą graniastosłupa prostego jest trapez równoramienny. Podstawy trapezu mają 10 cm
i 6 cm, a kąt ostry ma miarę 700. Długość przekątnej graniastosłupa jest równa 26 cm. Oblicz
objętość graniastosłupa.
12. Przekątna graniastosłupa prawidłowego czworokątnego tworzy z płaszczyzną podstawy kąt
 = 20 0 . Wyznacz objętość tego graniastosłupa, wiedząc, że przekątna podstawy ma długość 5.

56
OSTROSŁUPY
1. Wybudowana w 2600 r.p.n.e. w Egipcie Wielka Piramida Cheopsa, zwana „siódmym cudem
świata”, miała kształt ostrosłupa, którego podstawą był kwadrat o boku długości 230,35 m. Pole
powierzchni bocznej piramidy wynosiło 85920,55 m2. Oblicz:
a) miarę kąta nachylenia każdej ze ścian do płaszczyzny podstawy;
b) długość wysokości piramidy Cheopsa;
c) objętość tej piramidy.
2. Długość wysokości ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest równa długości promienia
okręgu opisanego na podstawie. Pole ściany bocznej tego ostrosłupa jest równe 18 3 .
a) Oblicz objętość tego ostrosłupa
b) Zaznacz na rysunku kąt nachylenia ściany bocznej do płaszczyzny podstawy danego
ostrosłupa i oblicz cosinus tego kąta.
3. W ostrosłupie prawidłowym sześciokątnym o wysokości H ściana boczna jest nachylona do
płaszczyzny podstawy pod kątem  . Oblicz objętość i pole powierzchni bocznej ostrosłupa.
Wykonaj rysunek.
4. W ostrosłupie prawidłowym czworokątnym krawędź boczna ma długość 30 cm i tworzy z
wysokością ostrosłupa kąt o mierze 400. Oblicz objętość tego ostrosłupa. Narysuj rysunek
pomocniczy.
5. W ostrosłupie czworokątnym prawidłowym wysokości przeciwległych ścian bocznych
poprowadzone z wierzchołka ostrosłupa mają długości h i tworzą kąt o mierze 2 . Oblicz
objętość tego ostrosłupa.
6. Dach pewnej budowli ma kształt ostrosłupa prawidłowego sześciokątnego. Krawędź boczna tego
ostrosłupa ma długość b , a miara kąta nachylenia tej krawędzi do płaszczyzny podstawy wynosi
 . Wyznacz objętość tego ostrosłupa i tangens kąta dwuściennego między ścianą boczną a
płaszczyzną podstawy.
7. Objętość ostrosłupa prawidłowego trójkątnego, o krawędzi podstawy długości 6 cm, jest równa
9 3 cm3. Oblicz miarę kąta nachylenia ściany bocznej tego ostrosłupa do płaszczyzny jego
podstawy. Zaznacz na rysunku szukany kąt.
8. Pole powierzchni całkowitej prawidłowego ostrosłupa trójkątnego równa się 144 3 , a pole jego
powierzchni bocznej 96 3 . Oblicz objętość tego ostrosłupa.
9. Namiot cyrkowy jest powierzchnią złożoną z podstawy i ścian bocznych graniastosłupa
prawidłowego sześciokątnego oraz powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego sześciokątnego,
stanowiącej dach. Wymiary krawędzi są następujące: krawędź podstawy ma długość 8 m, krawędź
boczna graniastosłupa ma długość 6 m, a krawędź boczna ostrosłupa ma długość 10 m.
a) Oblicz, ile materiału potrzeba na pokrycie dachu i ścian i jaką powierzchnię zajmuje
podstawa namiotu.
b) Na szczycie dachu zaczepiono linę, która zwisa swobodnie. Jaką długość ma lina, jeśli
jej koniec dotyka podłoża?
c) Oblicz miarę kąta między sąsiednimi trójkątami tworzącymi dach cyrku.
10. Wyznacz miarę kąta między ścianą boczną i płaszczyzną podstawy ostrosłupa prawidłowego
sześciokątnego, wiedząc, że pole jego podstawy jest równe 6 3 , a pole powierzchni bocznej
ostrosłupa jest równe 12. Sporządź rysunek ostrosłupa i zaznacz na nim szukany kąt.
11. Dane są dwie bryły: stożek, w którym długość promienia podstawy jest równa 4 dm i wysokość
18
ma długość dm oraz ostrosłup prawidłowy czworokątny, w którym krawędź podstawy ma

długość 4 3 dm. Wiedząc, że objętości tych brył są równe, wyznacz kąt nachylenia ściany
bocznej ostrosłupa do jego podstawy.
12. Dany jest ostrosłup prawidłowy trójkątny, którego krawędź boczna jest dwa razy dłuższa od
krawędzi podstawy.
a) Zaznacz na rysunku i oblicz miarę kąta  między krawędzią boczną a płaszczyzną
podstawy i kąta  między sąsiednimi ścianami bocznymi.

57
 b) Oblicz objętość tego ostrosłupa, przyjmując, że a jest długością krawędzi podstawy
tego ostrosłupa.
13. W ostrosłupie prawidłowym czworokątnym kąt płaski ściany bocznej przy wierzchołku ostrosłupa
ma miarę 2 , zaś długość promienia okręgu wpisanego w tę ścianę jest równa r . Oblicz pole
powierzchni całkowitej i objętość tego ostrosłupa.
14. Dach wieży ma kształt powierzchni bocznej ostrosłupa prawidłowego czworokątnego, którego
krawędź podstawy ma długość 4 m. Ściana boczna tego ostrosłupa jest nachylona do płaszczyzny
podstawy pod kątem 600.
a) Sporządź pomocniczy rysunek i zaznacz na nim podane w zadaniu wielkości.
b) Oblicz, ile sztuk dachówek należy kupić, aby pokryć ten dach, wiedząc, że do
pokrycia 1 m2 potrzebne są 24 dachówki. Przy zakupie należy doliczyć 8% dachówek
na zapas.
15. Która z następujących brył ma większą objętość i ile razy?
• Prawidłowy ostrosłup czworokątny, w którym cosinus kąta między krawędziami
1
bocznymi zawartymi w jednej ścianie ostrosłupa jest równy , a krawędź podstawy ma
3
długość 6;
• Sześcian, którego przekątna ma długość 6 3 .

(
16. Suma długości wszystkich krawędzi ostrosłupa prawidłowego trójkątnego jest równa 18 2 + 3 . )
Krawędzie boczne ostrosłupa są nachylone do płaszczyzny podstawy pod kątem 600.
a) Oblicz objętość i pole powierzchni całkowitej ostrosłupa.
b) Oblicz odległość środka wysokości ostrosłupa od jego krawędzi bocznej.

BRYŁY OBROTOWE
1. Grupa archeologów odkryła znalezisko, w którym odkopano naczynie z cennego kruszcu.
Naczynie ma kształt walca, którego wysokość jest dwa razy większa od promienia podstawy. Aby
zabezpieczyć eksponat, umieszczono go w szklanym stożkowym naczyniu o wysokości 24 cm i
promieniu podstawy 8 cm w ten sposób, że walec jest wpisany w stożek. Oblicz wymiary
znalezionego naczynia.
2. Wysokość walca jest o 6 większa od średnicy jego podstawy, a pole jego powierzchni całkowitej
jest równe 378  . Oblicz objętość walca.
3. Piętrowy tort przygotowany na bal maturalny składał się z pięciu warstw, z których każda miała
kształt walca. Długości promieni walców, wyrażone w cm były kolejnymi wyrazami ciągu
arytmetycznego o różnicy a = −5 . Długość promienia podstawy środkowej warstwy tego tortu
była równa 20 cm, a jej objętość 3200 cm3. Wszystkie warstwy wykonane były z tego samego
rodzaju ciasta i miały jednakową wysokość. Oblicz, ile mąki należało przygotować do wypieku
całego tortu, jeżeli receptura przewiduje wykorzystanie 0,24 kg mąki do wypieku warstwy
środkowej.
4. Trójkąt równoramienny o obwodzie 16 cm obracamy wokół podstawy. Jaką bryłę otrzymamy?
Jakie powinny być długości boków tego trójkąta, aby objętość powstałej bryły była największa?
5. Trójkąt prostokątny o przeciwprostokątnej 12 obracamy dookoła prostej zawierającej
przeciwprostokątną. Wiedząc, że jeden z kątów ostrych trójkąta ma miarę 300, oblicz objętość
otrzymanej bryły.
6. Trapez prostokątny o podstawach 6 i 9 oraz kącie ostrym 450 obraca się wokół krótszej podstawy.
Oblicz objętość i pole powierzchni całkowitej otrzymanej bryły.
7. Zbiornik ma kształt walca z obu stron zakończonego półkulami. Oblicz, ile litrów płynu wypełni
ten zbiornik, jeśli pole zbiornika jest równe 3 m2, a wysokość walca ma długość 2 m.
8. Na bal karnawałowy Oli jest potrzebna czarodziejska czapka w kształcie stożka. Powierzchnia
boczna tego stożka po rozwinięciu jest wycinkiem kołowym o kącie rozwarcia 840 i łuku długości
14 cm. Oblicz pole powierzchni czapki. Oszacuj, czy mamie Oli wystarczy na pomalowanie
czapki słoik srebrnej farby, przewidziany na pokrycie 7 dm2 powierzchni. Jaka będzie wysokość
czapki? Podaj wyniki z dokładnością do 0,1 cm (0,1 cm2).

58
9. Na stole do gry w bilard położono trzy kule o promieniach długości 4 cm w ten sposób, że każda
kula jest styczna do dwóch pozostałych. Na te kule położono czwartą kulę również o promieniu
długości 4 cm. Oblicz odległość środka czwartej kuli od powierzchni stołu.
10. Dłuższa podstawa trapezu równoramiennego ma długość 10 cm, a ramię długości 4 cm tworzy z tą

podstawą kąt o mierze . Oblicz objętość i pole powierzchni całkowitej bryły otrzymanej w
3
wyniku obrotu trapezu wokół dłuższej podstawy.
11. Wafel do lodów ma kształt stożka o promieniu podstawy 2 cm i wysokości 4 cm. Do wafla
włożono porcję lodów w kształcie kuli o promieniu 1,5 cm. Znajdź odległość środka kuli od
wierzchołka stożka.
12. Przekątna przekroju osiowego walca tworzy z podstawą walca kąt o mierze  = 30 0 . Jaką
długość powinna mieć ta przekątna, aby objętość walca była równa objętości bryły powstałej
przez obrót trójkąta prostokątnego o przyprostokątnych długości 3 i 4 dookoła
przeciwprostokątnej?
13. Przekrój osiowy stożka jest trójkątem prostokątnym. Kula wpisana w stożek ma objętość 8 cm 3.
Oblicz objętość stożka.
14. W stożek o promieniu podstawy długości 3 i wysokości 9 wpisano walec. Oblicz wymiary walca,
wiedząc, że jego objętość jest 4,5 razy mniejsza od objętości stożka.
15. W stożek o średnicy podstawy 12 i kącie rozwarcia 900 wpisano kulę. Oblicz promień tej kuli.
16. Czworościan foremny o krawędzi 4 cm został wpisany w walec w ten sposób, że jego podstawa
jest wpisana w dolną podstawę walca, a jeden wierzchołek znajduje się w środku górnej podstawy
walca. Oblicz pole powierzchni całkowitej walca.
17. W naczynie stożkowe, umocowane pionowo i zwrócone wierzchołkiem na dóŁ, nalano wody do
wysokości 10 cm. Promień podstawy stożka ma długość 9 cm, a wysokość 15 cm.
a) Oblicz, jaką objętość zajęła wlana woda.
b) Po pewnym czasie wodę przelano do szklanki o wysokości 7 cm. Jaki promień
podstawy powinna mieć szklanka, aby zmieściła się w niej zawartość naczynia?
18. Na stacji benzynowej, na której pracuje pan Nowak, przepompowywana jest benzyna z trzech
jednakowych pełnych cystern w kształcie walca o średnicy 1,8 m i długości 460 cm, do pustego
podziemnego zbiornika, który jest wypełniany całkowicie. Zbiornik ma kształt prostopadłościanu
o wymiarach podstawy 52 dm na 4,3 m.
a) Ile litrów benzyny mieści się w tym zbiorniku?
b) Jaka jest głębokość zbiornika w metrach?
Oba wyniki podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
19. Dane są równania prostych, zawierających boki trójkąta: x − 2 = 0, x − 2 y − 2 = 0,
2 x + y − 9 = 0. Trójkąt ten obraca się dokoła osi, w której zawiera się najdłuższy jego bok.
Oblicz objętość i pole powierzchni otrzymanej bryły.

59
Spis treści:
1. Liczby rzeczywiste, zbiory, logika............................................................................str. 1
2. Obliczenia procentowe, zadania z treścią..................................................................str. 5
3. Funkcje i ich własności, funkcja liniowa...................................................................str. 9
4. Funkcja kwadratowa..................................................................................................str. 14
5. Funkcja kwadratowa – zastosowania............................................................ ............str. 18
6. Wielomiany, funkcje wymierne.................................................................................str. 21
7. Funkcje trygonometryczne.........................................................................................str. 25
8. Funkcje trygonometryczne – zastosowania...............................................................str. 27
9. Planimetria.................................................................................................................str. 29
10. Geometria analityczna...............................................................................................str. 34
11. Ciągi liczbowe...........................................................................................................str. 38
12. Ciągi liczbowe – zastosowania..................................................................................str. 44
13. Rachunek prawdopodobieństwa................................................................................str. 48
14. Statystyka...................................................................................................................str. 52
15. Stereometria...............................................................................................................str. 55

60