Business Project Management and

Marketing Mastering Business Markets

1st Edition Michael Kleinaltenkamp
Visit to download the full and correct content document:
https://textbookfull.com/product/business-project-management-and-marketing-masteri
ng-business-markets-1st-edition-michael-kleinaltenkamp/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Project business management 1 Edition Edition Lehmann

https://textbookfull.com/product/project-business-
management-1-edition-edition-lehmann/

Digital Analytics for Marketing (Mastering Business

Analytics) 2nd Edition A. Karim Feroz

https://textbookfull.com/product/digital-analytics-for-marketing-
mastering-business-analytics-2nd-edition-a-karim-feroz/

Mastering Global Business Development and Sales

Management 1st Edition Thomas A. Cook (Author)

https://textbookfull.com/product/mastering-global-business-
development-and-sales-management-1st-edition-thomas-a-cook-
author/

Future Viability Business Models and Values Strategy

Business Management and Economy in Disruptive Markets
1st Edition Friedrich Glauner (Auth.)

https://textbookfull.com/product/future-viability-business-
models-and-values-strategy-business-management-and-economy-in-
disruptive-markets-1st-edition-friedrich-glauner-auth/
The PMI Guide to BUSINESS ANALYSIS Project Management
Institute

https://textbookfull.com/product/the-pmi-guide-to-business-
analysis-project-management-institute/

Agile Project Management QuickStart Guide A Simplified

Beginner s Guide To Agile Project Management Clydebank
Business

https://textbookfull.com/product/agile-project-management-
quickstart-guide-a-simplified-beginner-s-guide-to-agile-project-
management-clydebank-business/

International Sport Marketing Routledge Research in

Sport Business and Management 1st Edition Taylor &
Francis Group

https://textbookfull.com/product/international-sport-marketing-
routledge-research-in-sport-business-and-management-1st-edition-
taylor-francis-group/

Business-to-business marketing 2020-2021 4th Edition

Richard Kendall Miller

https://textbookfull.com/product/business-to-business-
marketing-2020-2021-4th-edition-richard-kendall-miller/

Viable Project Business: A Bionic Management System for

Large Enterprises Clemens Dachs

https://textbookfull.com/product/viable-project-business-a-
bionic-management-system-for-large-enterprises-clemens-dachs/
Springer Texts in Business and Economics

Michael Kleinaltenkamp
Wulff Plinke
Ingmar Geiger Editors

Business Project
Management
and Marketing
Mastering Business Markets
Springer Texts in Business and Economics
More information about this series at http://www.springer.com/series/10099
Michael Kleinaltenkamp • Wulff Plinke •
Ingmar Geiger
Editors

Business Project
Management and
Marketing
Mastering Business Markets
Editors
Michael Kleinaltenkamp Wulff Plinke
Freie Universität Berlin European School of Management and
Berlin Technology
Germany Berlin
Germany

Ingmar Geiger
Freie Universität Berlin
Berlin
Germany

Translation from German language edition:

Auftrags- und Projektmanagement
by Michael Kleinaltenkamp, Wulff Plinke and Ingmar Geiger
Copyright # Springer Gabler 1998, 2013
Springer Gabler is a part of Springer Science+Business Media
All Rights Reserved

ISSN 2192-4333 ISSN 2192-4341 (electronic)

Springer Texts in Business and Economics
ISBN 978-3-662-48506-4 ISBN 978-3-662-48507-1 (eBook)
DOI 10.1007/978-3-662-48507-1

Library of Congress Control Number: 2015954664

Springer Heidelberg New York Dordrecht London

# Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2016
This work is subject to copyright. All rights are reserved by the Publisher, whether the whole or part of
the material is concerned, specifically the rights of translation, reprinting, reuse of illustrations,
recitation, broadcasting, reproduction on microfilms or in any other physical way, and transmission
or information storage and retrieval, electronic adaptation, computer software, or by similar or
dissimilar methodology now known or hereafter developed.
The use of general descriptive names, registered names, trademarks, service marks, etc. in this
publication does not imply, even in the absence of a specific statement, that such names are exempt
from the relevant protective laws and regulations and therefore free for general use.
The publisher, the authors and the editors are safe to assume that the advice and information in this
book are believed to be true and accurate at the date of publication. Neither the publisher nor the
authors or the editors give a warranty, express or implied, with respect to the material contained
herein or for any errors or omissions that may have been made.

Printed on acid-free paper

Springer-Verlag GmbH Berlin Heidelberg is part of Springer Science+Business Media

(www.springer.com)
Preface

“Closing a deal” is for many sales managers the ultimate goal of their daily
business. For repeat purchases of more or less commoditized goods and services,
closing a deal may mean one among many others. If one order is lost, another may
just line up. In the business type we are focusing on here, the project business, such
a view is certainly not warranted. Rather, in order to close a deal for a large-scale
construction project or a high-volume consulting project, many people on both the
supplier and the customer side will have been involved before a transaction is
sealed. From a supplier’s perspective, winning one order may secure employment
and profits for quite some time, whereas losing one may have devastating
consequences.
Marketing and managing these types of large business-to-business projects is the
focus of this book. It completes our four book series “Mastering Business Markets”,
which also encompasses “Fundamentals of Business-to-Business Markets”,
“Developing Marketing Programs for Business Markets” and “Business Relation-
ship Marketing and Management”.
The book features eight different chapters which try to give a holistic perspective
of business project marketing and management. In chapter “Order Management”,
Frank Jacob gives an overview of order management in supplier companies, based
on various theoretical paradigms and focusing on the transaction as the central
object of reference. Ingmar Geiger and Sarah Krüger take a look at how companies
can decide which customer inquiries are worth following and how the proposal
preparation process can be structured. Price and financing related issues, often the
make-or-break criteria for a successful proposal, are discussed in chapters “Pricing
and Revenue Planning in the Project Business” and “Order Financing and Financial
Engineering”. The chapters “Contract Management” and “Negotiation Manage-
ment” provide an overview of contract and negotiation management. Finally,
Wolfgang Rabl and Bernd Günter focus on the implementation phase of business
projects when they discuss the project management process and project cooperation
between different supplier firms.
As with every book, we owe a big thank you to a number of people whose work was
invaluable in finalizing this work. We thank all authors who contributed to this volume.
Our sincere gratitude goes to our research associates Silvia Stroe and Ilias Danatzis
who managed the whole translation and editing process. The original translation of the

v
vi Preface

German language book “Auftrags- und Projektmanagement” was provided by

A.C.T. Fachübersetzungen GmbH. At Springer, Dr. Prashanth Mahagaonkar served
as our publishing editor. Finally, our research assistants Corinna Ebert and Bianka
Marquardt rendered outstanding service to all layout works. Of course any remaining
inconsistencies or mistakes are the lone responsibility of the editors.

Berlin, Germany Michael Kleinaltenkamp

July 2015 Wulff Plinke
Ingmar Geiger
Contents

Order Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Frank Jacob
Inquiry Evaluation and Proposal Preparation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Ingmar Geiger and Sarah Krüger
Pricing and Revenue Planning in the Project Business . . . . . . . . . . . . . . 83
Wulff Plinke and Matthias Claßen
Order Financing and Financial Engineering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Klaus Backhaus, Philipp Hupka, and Nico Wiegand
Contract Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
Georg Berkel
Negotiation Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Ingmar Geiger
Project Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Wolfgang Rabl
Project Cooperation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
Bernd Günter
Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

vii
Order Management

Frank Jacob

1 Introduction

The market transaction is a constituent feature of a market and the elementary

object of trade and investigation of marketing. A market transaction is described by
the fact that a supplier and a purchaser mutually make an agreement about the
exchange of rights of disposal to goods or services (Plinke 2000, p. 9)—in the
simplest form: ‘Goods for money’. Market transactions; however, do not material-
ize due to overriding plans and they also are not bound to a process prescribed ‘from
above’. On the other hand, it fsealso does not make sense from a company
perspective to leave its development as well as its process to chance. Rather
transactions must be actively prepared and governed. This range of tasks can be
referred to as order management. Modern markets are mostly characterized as
buyer’s markets, i.e., the offerings exceed the demand. Customers thus arrive at a
situation of choice, i.e., they can select between various offers or suppliers and in
some cases set conditions. By contrast, suppliers are competing with each other to
the benefit of the customers. In this respect, order management is primarily a task of
the supplier. This statement is qualified by the meaning which is assigned to
acquisition as an independent management task in the company and market practice
(Günter and Kuhl 2000). This perspective shall also be taken in the current piece.
A systematic consideration of order management can take two different points of
view: a theoretical perspective and a management perspective. The theoretical
perspective intends to (only) explain the events within market transactions. It
searches for the formulation of cause/effect relationships. By contrast, the manage-
ment perspective takes the position of the company decision maker and strives to
provide decision support to him for attaining his goals. However, without a theo-
retical foundation the validity of management approaches often remains limited.

F. Jacob (*)
ESCP Europe, Berlin, Germany
e-mail: fjacob@escpeurope.eu

# Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2016 1

M. Kleinaltenkamp et al. (eds.), Business Project Management and Marketing,
Springer Texts in Business and Economics, DOI 10.1007/978-3-662-48507-1_1
2 F. Jacob

In this respect, both perspectives shall be taken in this piece whereby the manage-
ment perspective shall; however, remain the focus.

2 The Theory of Transaction

A selection of theoretical approaches will be presented in the following, which

exhibit a connection to order management. This selection does not claim complete-
ness. The connection to the management approaches presented subsequently also
cannot always be shown explicitly. The company decision maker, who is charged
with the management of orders, can always then employ the theoretical approaches
meaningfully if he must modify and adapt management approaches for concrete
and specific use cases. The theory will then—in addition to the concrete conditions
of use—supply him the reference framework.

2.1 Exchange Theory

The exchange theory would be referred to as an interactive and economic perspec-

tive for the purpose of a classification of approaches in marketing, as they were
made by Sheth, Gardner and Garrett (Sheth et al. 1988, p. 19 et seq.). The
statements by Plinke (2000) can be drawn on for the classification as a fundamental
economic perspective. The topic under examination is the exchange in the sense as
it was defined above (Sect. 1; Plinke 2000). A basic statement now exists in the fact
that such an exchange only comes into existence if it is seen as beneficial by all
those involved. As consequence, a significant task must be seen therein to explain
how a benefit arises and from which elements it is composed (Thibaut and Kelley
1959). The exchange is based on reciprocity in this respect as it is associated with
benefits as well as with sacrifices (costs) for all those involved. The supplier and the
customer compare and evaluate benefit and costs from their respective perspectives.
The benefit as well as the costs can be based on the object of the contract itself, on
the transaction as a process and on the consequence of the exchange. The classifi-
cation develops according to Table 1 in this sense.
If the benefit exceeds the costs for the supplier as well as for the customer and if
this difference is larger than for all alternatives, which are available to the customer
and the supplier at the given time, then the requirements for the establishment of a
market exchange are given.
Each participant in the market, who is interested in the establishment of an
exchange, or would like to structure it as beneficially as possible from his perspec-
tive, can benefit from this connection. The approach as an analysis matrix for the
evaluation of the probability of an exchange is helpful in any case. However, in
addition it also provides clues to how this probability increases by taking measures,
or how the exchange relationship can be further improved for one’s own benefit.
Order Management 3

Table 1 Benefit and cost elements of the exchange in an overview (Plinke 2000, p. 50)
Benefit elements
Benefit from the object Transaction Benefit from the consequences
of the contract benefit of the exchange
Buyer Product benefit bundle Know-how Security
viewpoint increase security Reduction in costs
Supplier Fee Know-how Reference benefit
viewpoint increase Cooperation benefit
Cost elements
Costs from the Transaction Costs from the consequences of the
provision costs exchange
Buyer Purchase price Procurement Suppliers-switching costs
viewpoint Operating expenses costs
Supplier Manufacturing Sales costs Stand-by costs
viewpoint costs Cooperation costs

2.2 Principal Agent Theory

The Principal Agent Theory must be allocated to the additional field of New
Institutional Economics (Fischer et al. 1993; Jacob 1995, p. 145 et seq.). Its
considerable attention is given to the circumstance that the level of information
of those involved in a transaction is not only incomplete but is also still mostly
distributed asymmetrically. Hence there are inherently participants with an infor-
mation advantage (agents) and with an information disadvantage (principals). In the
scope of order management for business-to-business markets this involves the
purchaser for the principals as a general rule and the contractor for the agents
(Fließ 2000, p. 262 et seq.). The principal’s information disadvantage manifests
primarily in so-called endogenous uncertainty, i.e. incomplete information about
the agent’s cooperation input. If this disadvantage is known to a principal and he is
furthermore unable to inherently rule out opportunistic behavior, this leads to
so-called behavioral uncertainty, thus the fear that the agent is using his discretion-
ary room for maneuver for his own benefit and to the detriment of the principal.
Depending on the time in which the behavioral uncertainty refers, from the possi-
bility to still wield influence on the behavior and from the observability of the
behavior by the principal, typical agency problems can now be distinguished upon
which; however, shall not be gone into detail at this point (Spremann 1990; Jacob
1995, p. 146 et seq.).
If a transaction situation is characterized by high behavioral uncertainty then this
can absolutely lead to market failure in this way, thus to the circumstance that no
transactions whatsoever will actually be concluded. Such a fundamental market
failure is; however, neither in the interest of the agent nor the principal as a general
rule. Various transaction designs are available to reduce behavioral uncertainty and
hence to avoid market failure. For example, the principal can demand formal
warranties from the agent, he can increase his observation efforts or he can offer
incentive systems to the agent which steer his behavior in a certain direction. On the
4 F. Jacob

other hand, the agent can also offer warranties, he can send out clear and obvious
signals which improve the principal’s level of information or likewise work on the
development of incentive systems (Spremann 1988; Jacob 1995, p. 147 et seq.).
It is now important for the management of transactions, particularly in the
business-to-business sector that the roles of the principal and of the agent must
not be clearly assigned to the supplier or to the customer. Instead the assignment
changes depending on the special behavioral facts and depending on the phase in
which the transaction is situated. However, the buyer’s market situation implies that
the initiative for the overcoming of behavioral uncertainty—either one’s own or
that of the customers—must always emanate from the supplier. In this respect,
order management requires a permanent analyses of the given agency
circumstances and the taking of corresponding measures.

2.3 Transaction Costs Theory

The foundation of the transaction costs theory (e.g. Kühne 2008) is the awareness
that not only the object of exchange itself is associated with the benefit and costs for
the supplier and the customer but also the process of the exchange. So-called factor
specificity is a crucial dimension for the characterizing of the exchange processes
according to Williamson (Williamson 1990, p. 59). Factor specificity exists when
one factor allows optimum benefit only within a certain reference context. A
reduction of the factor benefit had to be accepted outside of this reference context.
Investments in specific factors always have the character of ‘sunk costs’ in this
respect. If a decision maker does not accept this benefit reduction he is bound to the
original reference context in this way. If a transaction partner knows about this
commitment he can thus exploit it for his own advantage. Factor specificity was
originally only based on certain factors and belonging among these are locations,
real capital, human capital and appropriated assets (Williamson 1990, p. 49 et seq.).
The application framework can, however, be expanded absolutely. Initial
investments are typically also specific investments which a supplier renders in
business-to-business markets in or to increase his chances for an order with the
customer (e.g. Jacob 1995, p. 165). If the customer’s decision is omitted namely to
the benefit of another supplier these initial investments are no longer valuable in
this way as a rule because other customers require other initial investments.
However, a customer can also make specific investments as related to a supplier
roughly by catering to internal procurement processes specifically for the circum-
stances with one single supplier. If he changes the supplier later the efforts for the
orientation of these procedures will lose their value.
The theory can now be postulated that transactions with a desired partner
become all the more likely the more one succeeds in moving the partner to specific
investments. To put it the other way round, market degrees of freedom can be only
maintained by the supplier and the customer if the specific investments remain in
certain boundaries. Hence the management of orders is always also a management
of specific investments. Specific investments, which have already been made
Order Management 5

constitute the basic conditions and future investments must be evaluated based on
their specificity.

2.4 Interaction Approach

The interaction approach in business-to-business marketing can be understood as

the answer to problems that develop during the transmission of the SOR paradigm
(stimulus organism response), which is very widely distributed in the consumer
goods sector (Plinke 1991, p. 176). The supplier as the acting party subsequently
sends out stimuli to the customer via the formation of its marketing tools during
market transactions. The customer as the reacting party processes this stimuli under
the influence of many behavior-relevant factors (organism). This processing leads
to a behavior (response), under which in general the purchase decision or decision
not to purchase is to be understood. This point of view is generally not tenable in the
business-to-business sector. In particular, the clear classification as an exclusively
acting or exclusively reacting party does not correspond to the reality of the
markets. The supplier and customer act and react mutually to a greater degree
and are equipped with a number of alternatives for action (e.g. Gemünden 1980,
p. 21). The interaction approach takes the perspective of the mutual influence and
potential to exert influence in this respect. The reciprocity of the influence; how-
ever, not only refers to both supplier and customer parties but also to interactions
within the groups and committees on both sides. In addition, the interaction is not
only limited to paired constellations (dyads) but can absolutely affect multi-staff or
multi-organizational constellations (Gemünden 1985, also see chapter “Project
Cooperation” of this book).
From an interaction-oriented perspective of market transactions, the conse-
quence must initially be drawn that neither the supplier nor the customer can
unilaterally formulate goals for a market transaction independent of each other.
Goals are only meaningful if both partners find consensus about it. This does not
mean that goal-setting must always be performed cooperatively. It can absolutely
be delegated to one party. However, the prerequisite remains that both partners are
in agreement with the delegation and are aware of it. Mutual goal-setting with the
customer thus becomes an important task for the supplier’s transaction manage-
ment. The interaction approach furthermore teaches that the course of the trans-
action must always be guided under the aspect of the pursuit of these goals.
Backhaus and Günter have demonstrated in a very descriptive piece how a model
can look for this governance (Backhaus and Günter 1976).

2.5 Market Transaction and Integrativity

Approaches, which dedicate themselves to the fundamental researching of market

transactions, now explicitly take account of the circumstance that market
transactions comprise the exchange of a concrete object as well as the rights of
6 F. Jacob

Customer Supplier

Fig. 1 Spheres of a market transaction (Kleinaltenkamp 1997, p. 89)

disposal over it as well as the relevant information (Kleinaltenkamp 1997). Hence a

market transaction has a physical sphere, an information sphere and rights of
disposal sphere (Fig. 1).
The complexity of the overall exchange and of the individual spheres is primar-
ily dependent on the extent of the so-called integrativity, thus the degree of the
individuality of a market transaction and of the influence of the customer on the
result of the service. Alderson has already pointed out the meaning of this
integrativity, particularly in the business-to-business sector in a piece from the
year 1957 (Alderson 1957, p. 334). The more customized the need of a customer is,
the more the necessity arises to also include the physical combination of factors into
the concrete market transaction. The percentage of production factors also
increases which are not contributed by the supplier but rather by the customer
(e.g. information, however, the concept of information must be regarded as
differentiated in the process (Kleinaltenkamp 1997, p. 92 et seq.). However, should
uniform needs be covered for a number of customers the factor combination can
take place—for example, on hand or according to a uniform standard—independent
of individual transactions. However, influences on the management of information
flows and the information processing also arise from the influence of the customer
on factor combination processes. Information flows, which serve the definition of
performance guidelines independent of individual transactions (potential informa-
tion), namely require another management than such information flows that accom-
pany or only make possible the integrative factor combination (episode
information, Jacob and Weiber 2015). Special problems now arise from this for
the integrative factor combination as well as for the management of transaction-
related information and that the rights of disposal over the contribution of the
customer shall remain with him. From this results the question, how the rights of
Order Management 7

Table 2 Theory/approaches of transaction in an overview

Theory/approach Focus
Exchange theory Subjectively perceived net benefit of those involved
Principal agent Information asymmetry and opportunistic behavior of those involved
theory
Transaction costs Commitment due to specific investments of those involved
theory
Interaction Mutual influence and the potential to exert influence of those involved
approach
Integrativity Physical integrativity, informative integrativity and integrativity of the
rights of disposal

disposal shall be allocated to the result of the service, which indeed came about
integratively. The supplier as well as the customer has an interest in these rights of
disposal and they still constitute a substantial influencing factor for the agreement
on a price between the supplier and the customer. Both also have knowledge of the
problems of the distribution. The management of the rights of disposal also
constitutes a substantial challenge within the management of transactions or orders
in this respect.

2.6 Theory of Transaction in an Overview

In Table 2 the theories, which can be used as reference frameworks for a consider-
ation of the order or of the market single transaction at the level of causes and
effects, are summarized once again with their focus areas.
The company or market decision maker can set priorities during the selection of
his reference framework depending on the decision making situation or given basic
conditions. Concrete models and approaches for decision support are dealt with in
the following sections.

3 The Management of the Transaction

Management as activity is the systematic use of instruments, models and methods

(summarized: resources) for the achievement of company goals. The objectives for
order management are effectiveness and efficiency in the pursuit of individual
market transactions. The management process can generally be divided into the
following substeps (e.g. Staehle 1994, p. 78 et seq.):

• Analysis,
• Planning,
• Implementation and
• Controlling.
8 F. Jacob

For the order management, analysis means that all facts, which may be relevant
for the development and course of a single transaction are compiled and system-
atized. Planning means that the supplier decides on a certain approach while order
tracking with due regard to the analysis results. This plan is implemented in the
execution phase. In contrast to the three substeps mentioned, controlling is not a
sequential association but rather constitutes a task accompanying all phases. It shall
be ensured via controlling that all other single steps of order management build
upon each other and changes in facts can particularly be taken into consideration
immediately. The outline of the following statements follows this scheme.

3.1 The Analysis of the Transaction

Orders or transactions have been defined above as the mutual agreement between
the supplier and the customer in markets concerning the transfer of rights of
disposal to goods or services. In this respect, in the case of the facts from the
analysis of transactions or orders this involves ones from the customer’s sector,
ones from the competition’s sector and ones from other involved party’s sectors in
the respective market (third parties).

3.1.1 Customer Analysis

In view of the customer analysis for the purposes of order management we are able
to initially establish that investing customers always consciously or unconsciously
perform procurements or investments with the goal of either directly or indirectly
maintaining or improving their own position on the markets dealt with by them. In
this respect, an ‘objective’ problem always underlies a procurement or investment
decision. However, the procurement or investment decisions of individuals, are as a
rule made even by groups which on the other hand relieves them of the sphere of the
‘objective’ and leads them to the ‘subjective’. In this respect the problem itself as
well as the individuals involved in the procurement are the subject of the analysis
task for the management of orders.

Problem Analysis
Order-related problems of customers on business-to-business markets may be
systematized according to various criteria, including according to

• the structure,
• the evidence,
• the scope and
• the institutional basic conditions.

If you intend to depict and analyze the objective structure of the order-relevant
problem of a customer, then the value chain approach according to Porter (2008)
offers itself as an analysis instrument. Thus every company can—and hence every
customer on business-to-business markets—be understood as an accumulation of
Order Management 9

Company infrastructure

Supporting Personnel management

activities
Technology development

Procurement
Profit
margin

Receipt Operations Marketing Exit Customer

logistics & logistics service
Sales

Primary activities

Fig. 2 Value chain model according to Porter (2008)

activities, via which a product is drafted, manufactured, distributed, delivered or

supported. All these activities can be represented in a value chain. Value chain
activities can be divided into primary and supporting activities: Primary activities
are those involved in the physical creation of the product, its marketing and delivery
to buyers, and its support and servicing after sales. Support activities provide the
inputs and infrastructure that allow the primary activities to take place (Porter
2008). Figure 2 illustrates these correlations.
Problem structuring can now take place by anticipating and tracing the ‘strand’
of value chain activities, which is involved due to an order with the customer. An
example shall make this clear:

Example 1
A manufacturer of pharmaceutical products wants to equip its field service
with an information system of a newer kind. So-called ‘doctor’s visitors’ are
employed in the field service who as a rule are let in for very short discussions
with physicians. Within the scope of these visits providing the doctors with
new information and developments and obtaining information from the
doctors about experiences with their own products belongs to their tasks.
The information system shall consist of tablet computers that the field service
employees take along to their visits. An app software specifies the informa-
tion and questions and serves the gathering of answers. Permanent data
synchronization with a central server can take place via a mobile Internet
connection. A faster transmission of information to the field service
employees, a systematization of data collection by the field service
employees and an enhanced image at the doctors can be expected due to
this information system.
Order Management 21

Extent of the process evidence on the

demander side
low high

Type I Type II

low Customer -dominated

„trial and error“ process

Extent of the
process evidence
on the supplier side
Smooth cooperation
Supplier -
high between the
dominated
supplier and
process
demander

Type III Type IV

Fig. 7 Types of integration processes (Fließ 1996, p. 95)

In any case, it appears useful for the supplier to determine the planning status or
the process evidence in its own ranks as well as with the customer in order to make
further planning dependent on it.
The ‘blueprinting’ instrument offers itself for the detailed planning of an order
progression from the supplier’s perspective (Jacob and Weiber 2015, p. 578 et seq.).
Blueprints present a schematic flow chart of the individual phases of a process—in
this case of an order or of an acquisition of orders.
In addition to the chronological sequence it can be illustrated which corporate
sectors are involved for the supplier and how these sectors must be classified in the
perception of the customer. Therefore in a blueprint

• a ‘line of interaction’, the supplier and the customer sectors are separated,
• a ‘line of visibility’, the supplier sectors, which are visible for the customer, are
separated from such which are concealed from the customer,
• a ‘line of internal interaction’, supplier’s function separated with direct order
reference from such without direct order reference and
• a ‘line of implementation’, which separates executive from regulating sectors for
the supplier,

are listed. In Fig. 8 such a blueprint is described by way of example.

Blueprints serve as the structuring aid for the order progression as well as the
planning of the utilization of resources over time and of the visualization for
company employees and customers. If orders always proceed in a relatively similar
form for a supplier a corresponding ‘model progression’ can be developed in the
blueprint in this way. If individual orders are different according to their type and
Another random document with
no related content on Scribd:
Anjoemara. Groote vischsoort (Hoplias macrophthalmus = Macrodon
aimara), die in de Midden- en Boven-rivieren en hare zijstroompjes van
G. veel voorkomt, en wier vleesch zeer smakelijk is. Behalve met den
hengel en met springlijnen, wordt de A. meestal met zg. springmanden
(Z. a.) gevangen.

Anona. Plantengeslacht der Anonaceën, waartoe de zuurzak (A.

muricata L.) behoort, die van stekelige wratten voorziene, zeer saprijke
vruchten heeft, en de schopappel (A. squamosa L.), wier gladde
vruchten, van de grootte van een appel, eveneens gegeten worden.

Apoetoe. Knots, strijdbijl der I., gemaakt uit het zware en harde
ijzerhout en het fraaie letterhout. De Apoetoe wordt tegenwoordig nog
slechts bij feesten en dansen gebruikt.

Arend. De zg. Harpi (Thrasaëtus harpyia L.) is een der zeldzaamste

roofvogels van Guyana’s binnenland, en tevens de grootste. Hij voedt
zich hoofdzakelijk met brulapen en luiaards. De I. houden hem tam,
ten einde zich op gemakkelijke manier de veeren voor hunne pijlen en
hoofdtooi te verschaffen. Twee maal p. jaar worden de veeren, die een
belangrijk ruilartikel zijn, aan het tamme dier ontnomen. De vrouwen
zorgen voor de voedering en dragen het dier met zich meê, als de I.
hetzij tijdelijk, hetzij voor altijd een verblijf verlaten. De bezitter van een
levenden Harpi is bij de I. zeer in aanzien.

Armadil. Naam voor het gordeldier, meer in het bijzonder van een
groote soort (Priodontes giganteus). Het schild van de gewone soort,
die als alle Gordeldieren in eigengegraven holen, meest op
zandterreinen huist, wordt in de I.-hutten vaak gezien. In S. heet het
gordeldier schildvarken, in het N.E. kapasì.

Awari. Buidelrat. Verschillende soorten van het tot de

Roofbuideldieren behoorend geslacht Didelphis, dat tot Amerika
beperkt is, komen in G. voor, en zijn gevreesde kippendieven. Zie ook:
Boschrat. Onder Awari verstaat men ook een spel, dat groote
overeenkomst heeft met het Dakonspel op Java. Dit spel, dat met het
Awari-bord (Awari-bángi) gespeeld wordt en een groot
verspreidingsgebied heeft, moet door de negerslaven uit Afrika naar
W.-I. zijn overgebracht. Zelfs de B. spelen het. (C.a.)

Azéman. Heks, die volgens het geloof der negers des nachts in
lichtenden gloed rondwaart, om menschen bloed uit te zuigen. Het volk
gelooft, dat de vampier (Z. a.) een doode is, die ’s nachts zijn graf
verlaat, om den levenden bloed uit te zuigen. De Azéman kan allerlei
vormen aannemen en door kleine openingen binnendringen.

[Inhoud]

B.

Baboen. N.E. voor Brulaap (Mycetes seniculus). De C. noemen deze

schreeuwer der wouden van G. Aloeatta, de A. Atoeli. Het vervaarlijk
gebrul, dat de baboen, vooral in het vroege morgenuur, laat hooren,
wordt teweeggebracht door een zakvormige holte aan het
strottenhoofd, die gesteund [398]wordt door een balonvormige
uitbreiding van het tongbeen. Het oude mannetje, dat het gebrul inleidt
en aanvoert, noemen de N. de dominee. (Zie C. b., waar een afb. van
deze klankbodem voorkomt).

Baboenland. De voorstelling, die in No. 11 van de I.-serie door deze

voortreffelijke natuurwaarnemers van het Baboenland hoog in de
boomen van het oerwoud, gegeven wordt, is begrijpelijk voor wien het
familieleven van een troep brulapen op een hoogen boom aan den
oever van een der Surinaamsche rivieren heeft mogen gadeslaan (C.
b.).
Bacove. Zie bij Banaan.

Bactris. Geslacht van Palmen, waarvan de stam met lange,

gemakkelijk loslatende stekels bedekt is. B. minax, Miq., de Kiskissi
makà der N., heeft blauwzwarte vruchten, die gegeten worden.

Bajadoe. A. naam voor duizendpoot (Z. a.).

Bakkeljauw. Amerikaansche gedroogde visch.

Bakróe. Soort geest, die gezegd wordt in een dwerg te huizen. Deze
kan ook den vorm van dieren aannemen en tijdelijk in levenlooze
voorwerpen zijn verblijf opslaan. De bakróe, waaraan ziekten en
allerlei ongemakken toegeschreven worden, kan, zoo gelooft men,
alleen door de Wisiman (Z. a.) uitgedreven worden. De Bakróe neemt
in het neger-bijgeloof een belangrijke plaats in. (Zie verder:
Encyclopedie v. W. I. en P. b.).

Banab. Tijdelijke hut, die de I. bouwen tot bescherming gedurende den

nacht.

Banaan of Pisang, is een var. v. Musa paradisiaca. De vrucht heeft

een hoog zetmeelgehalte en vertoont vele variaties, die met bepaalde
namen worden aangeduid. De I. planten op hunne kostgronden
bananen aan; hun gerecht, dat tom-tom heet, wordt uit bananen
bereid.

Bananenbek. Het geslacht Cassicus telt onder de vogelfauna van G.

meerdere soorten, die verwant zijn aan de prachtig gekleurde
troepialen, en door zijn voorkomen in groote troepen er onze
spreeuwen vervangen. De meest bekende is C. decumanus, wier
buidelvormige nesten bij menigte aan de boomen hangen.

Banja. Negerdans, waarbij eertijds het Afrikaansche snareninstrument,

de kwakwabanja begeleidde. Oorspronkelijk had deze dans een
godsdienstig karakter (vereering der voorouders); alle deelen van het
lichaam doen daarbij meê, en volgen de muziek, hoe snel het tempo
ook is. (C. a., bij den dans der B.).

Barbakotten is het drogen, rooken en roosteren van vleesch en visch,

meestal boven een houten rooster of stellage, om het te kunnen
bewaren. Als het vleesch iederen avond op nieuw gebarbakot wordt,
blijft het lang goed. Naar Dr. Brinton zou het woord (in Eng. G. als
babrakot uitgesproken) ontleend zijn aan de taal van de
oorspronkelijke bewoners der Antillen.

Bastiaan. Negeropzichter op een plantage in den slaventijd.

Beltiri, ook wel Sakoerá genoemd, is een taaie, vaste massa, uit
gebrande Cassave (Z. a.) bereid, soms ook uit verschillende
palmzaden. De I. hebben op reis steeds beltiri bij zich, om het in het
drinkwater op te lossen.

Bijl. Zie: steenen bijl.

Bittere Cassave. Zie: Cassave.

Boa. Zie: Camoedi.

Boschrat. Onder dezen naam worden verschillende dieren der fauna

van G. verstaan. De eigenlijke boschrat schijnt een aan het tamme
Guineesche [399]biggetje (ook uit Amerika herkomstig) verwante
knaagdiersoort te zijn (Cavia aperea Erxl.), die in Z.-Amerika
inheemsch is. Eigenlijke ratten worden ook wel eens boschratten
genoemd en ten slotte ook de Awari (Z. a.).

Boschvarkens. Zie Piengo en Pakira.

Broodboom, ook Otaheite, in het N.E. Njamsi-brédebon genoemd,

behoort tot het geslacht Artocarpus der Moraceae. Deze boom (A.
incisa L.) heeft groote, tot de helft ingesneden bladeren, en een
verzamelvrucht van de grootte van een menschenhoofd, waarvan het
vleesch de voedingswaarde van brood heeft, zoodat drie boomen
voldoende zijn om een mensch te voeden. De boom werd in 1792 uit
Tahiti naar Jamaica overgebracht, van waar hij zich naar andere
tropische landen verspreid heeft. A. integrifolia heeft een met stekels
bezette vrucht en wordt kastanje-broodboom genoemd. Verschillende
legenden zijn van den Br. in omloop.

Zie ook Dokóen.

Bruinvisch. Deze vischachtige zoogdieren zwemmen, evenals

dolfijnen en zeekoeien, niet zelden van uit de zee de rivieren van G. op
en hebben aanleiding gegeven tot het geloof aan watergeesten en
waternimfen, zoowel bij I. als B. algemeen.

Brulaap. Zie: Babóen.

Bunia-vogel. Groote giersoort, tot het geslacht Ostinops behoorend.

Volgens de C. hebben luchtwortels van een epiphiet (Clusia
grandiflora) hun ontstaan te danken aan dezen vogel, die, rustend in
den boom, waarop deze plant zich heeft vastgehecht, zijn uitwerpselen
laat vallen, waarna deze in hout veranderd zijn. In deze en andere
giersoorten kunnen, volgens de meening van verschillende
Indianenstammen, boschgeesten hun verblijf opslaan en in dien
toestand als Kenaima’s (Z. a.) optreden.

[Inhoud]

C.

Camoedi. De Indiaansche naam voor de Landboa (Boa constrictor) en

de Waterboa of Anaconda (Eunectus murinus), beide gevaarlijke
reuzenslangen. Daar deze slangen zelfs groote dieren, men zegt ook
menschen, omstrengelen en dooddrukken, is de I. voorstelling van
Worgslang ontstaan.

Cassave. Een gekweekt wortelgewas (heester), uit Amerika afkomstig

en in alle tropische landen aangeplant. Het verschil tusschen de bittere
cassave (Manihot utilissima Pohl.) en de zoete (M. palmata) bestaat,
behalve in den smaak, hierin, dat de bittere een veel grooter gehalte
aan blauwzuur bevat. Bij het koken vervluchtigt het blauwzuur en
verliezen de wortels hun giftige eigenschap. Bij de zoete komt het
blauwz. hoofdzakelijk in de schil voor. Een der belangrijkste gewassen,
die de I. op hunne kostgronden telen.

Country fashion man. Evenals de Geestenbezweerder of

Medicijnmeester der N. en de Piaiman der I., heeft de „Country fashion
man” der N. van Sierra Leone de kracht, de geheimzinnige, occulte
machten, die buiten het bereik zijn van het gewone gezichtsvermogen,
waar te nemen. Hij is dus profeet en ziener, de uitlegger van allerlei
teekens en omens, waarin het volk een absoluut vertrouwen heeft.

Creool. Dezen naam geeft men aan blanke bewoners van Z. A. en W.

I., aldaar geboren. In de W. I. koloniën noemt men echter ieder, die er
geboren is, Creool. [400]

[Inhoud]

D.

Dekeweyo-daiba. Het geluid van bedoelden eend, waarin de

natuurmensch duidelijk deze woorden meent te hooren (= ik ben mijn
voorschoot kwijt) is een der vele voorbeelden van dieren, die geluiden
voortbrengen, waarin men duidelijk woorden, soms geheele zinnen
hoort (C. b.).

Dichters. Zie o.a. „Love Letters” van Mrs. Ryan (Ed. Mc Clurg and Co.
Chicago, 1907), waarin een jonge Hopi-I. die in de Oost-Staten der
Unie was opgevoed en gekerstend was, zijn hart uitstort aan zijn
blonde, Amerikaansche geliefde, die hij, terug verlangend naar het
Indiaansche leven, heeft moeten verlaten, en waarin hij ook zijn
afvalligheid aan den godsdienst der blanken, wegens zijne
ongeschiktheid voor den I., in deze woorden tot uiting brengt: „Not
anything of conventional religion, called Christian, has any appeal to
the Hopitù. It is too cold—too far away. The mythology of the Christian
does not bring the gods so close as the mythology of the Indian”. Dit
oordeel staat niet alleen. Een S. C. drukte zich als volgt uit (P. a.): „Gij
sluit jelui God in een huis op; wij zoeken Hem in zijn werkplaats, de
Natuur”. Zie ook: K. c.

Doe. Onder D. verstaat men een Zang- en Dansgenootschap onder

negers en kleurlingen, dat meestal eens per jaar, onder een daarvoor
ingerichte tent, zijn openbare bijeenkomst houdt en met begeleiding
van N.-instrumenten, N.-liederen zingt en N.-dansen uitvoert.

Dokóen is geen vrucht, doch de naam van eene in S. zeer geliefde

versnapering, bereid uit Cassave- of bananenmeel of ook wel uit meel
van jonge maïs, en die gemengd wordt met suiker, vanilje, soms ook
met peper. Dokóen wordt in vierkante pakjes van bananenblad
opgediend. De Dokóenboom schijnt dus in het fantastische brein der
negers een soort wonderboom (Z. a.) te zijn, omdat hij zoo iets
heerlijks voortbrengt.

Dorens. Zie onder Bactris.

Doroquara. Een kleine zangvogel, tot het geslacht Odontophorus

behoorend.
Drank. Dezen bereiden de I. uit de wortels van Cassave (Z. a.). Door
gisting van het meel bereiden zij er verschillende geestrijke dranken
uit, o.a. Tapana (Z. a.).

Duizendpoot. In G. komen Duizendpooten voor (tot het geslacht

Scolopendra behoorend), die 20 cM. lang kunnen worden en zich met
levende dieren voeden, welke zij met hun in een klauw eindigend
tweede kaakpooten-paar eerst vergiftigen. De verwondingen zijn zeer
pijnlijk, en kunnen ook voor den mensch gevaarlijke gevolgen hebben.

Dwergmuskusdier. Zie: Hyomoschus.

[Inhoud]

E.

Egret. Zie: reiger.

[Inhoud]

F.

Framboesia tropica, in S. Jas of Jaws genoemd, is een in vele

tropische landen verspreide, zeer besmettelijke ziekte, die door direct
contact en naar het schijnt ook door vliegen wordt overgebracht. Er
ontstaan op de huid zweren en uitwassen, die op frambozen gelijken.
Zij wordt veroorzaakt door Spirochaeten, die nauw verwant zijn aan
[401]die der syphilis, zoodat het denkbeeld van Dr. E. A. Koch en den
officier van gezondheid Flu, om het middel van Ehrlich-Hatta,
Salversaan 606 en later neo-salversaan op de jawslijders toe te
passen, met verrassenden uitslag bekroond werd.

[Inhoud]

G.

Gier. Zie: Stinkvogel en Buniavogel.

Godsdienst der Indianen. Zie: onder dichters.

Gordeldier. (N.E. Kapasi) ook schildvarken genoemd, behoort tot de

zoogdier-orde der Tandeloozen. De gordeldieren hebben een
huidbedekking uit beenplaten, door de lederhuid gevormd, overdekt
door de verhoornde opperhuid. De voorpooten hebben sterke
klauwnagels, waarmede zij zich snel in den grond kunnen graven. In
G. komen 5 soorten voor, die grootendeels aan zandterreinen
gebonden zijn, waar hunne holen menigvuldig zijn.

Gronduil. De S. holenuil (Speotyto cunicularia) nestelt veel in verlaten

holen van gordeldieren.

Guave. Van dit tot de Myrtaceeën behoorend geslacht onderscheidt

men de gekweekte G. (Psidium guajava L.) die een vrij kleine boom is,
wiens vruchten, die een rood of wit vruchtvleesch hebben, gegeten
worden, en de wilde Guave (P. polycarpon Lamb.), een kleine boom of
heester, die langs de rivieroevers en op eilanden in de
stroomversnellingen in S. veel voorkomt. Met het sap der vruchten
beschilderen de I. hun aardewerk met allerhande figuren.
[Inhoud]

H.

Haas. Zie: Oerana.

Halla. Zetel voor den toovenaar of geestenbezweerder.

Hajara. Arowaksche naam voor vogelspin (Zie aldaar).

Harpoen-lans. Behalve verschillende soorten van pijlen voor het

schieten van bepaalde dieren, heeft de I. ook zijn harpoen-lans, een
visch-lans met lossen kop.

Heboe-mataro. Rammelaar. Zie: Maraca.

Hebu of Heboe. Deze is een der boschgeesten der Warraus. De Hebu

is een behaard wezen, met sterk vooruitspringende wenkbrauwbogen,
waardoor hij niet naar boven kan zien.

Hippopotamus, door de N. van Sierra Leone Pawpawtamus

genoemd, is het Nijlpaard, het groote vierhoevige dier der
Afrikaansche stroomen.

Hyomoschus aquaticus is een sierlijk gebouwd, klein, reeachtig

diertje met vrij stevige, op het konijnenlichaam gelijkenden romp, en
dunne, in twee kleine hoeven eindigende pooten; het is verwant aan
de muskusdieren, doch heeft geen muskusklier. De fijne, sierlijk
gevormde kop heeft mooie heldere oogen. Op een donkerbruinen
grond is de huid met witte streepen en vlekken geteekend.

Het diertje is beperkt tot West-Afrika, en houdt zich in het oerwoud-

gebied op, waar het gaarne de oevers van meren en rivieren opzoekt,
(van daar de soortnaam aquaticus). Deze soort heeft alleen verwanten
in Z. en Z.O. Azië, van welke de kantjil van Java de meest bekende is.
[402]

[Inhoud]

I.

Indianen der West-Indische eilanden. Op schandelijke wijze

verdelgd door de Spaansche en later door andere overheerschers, die
hen in de mijnen gebruikten, om doodend slavenwerk te doen, is het I.-
ras (de vredelievende A. op de Groote Antillen, de heldhaftige,
strijdlustige C. op de Kleine Antillen), nog slechts onder de
kruisingsprodukten van dit eilandengebied te herkennen, zooals op
Aruba, waar kleurlingen, uit de kruising van Indianen en Negers
voortgekomen, een geprononceerd Indianentype vertoonen. De op de
eilanden gesproken omgangstaal, het papiamento, (papiamentsch) op
Curaçao, bevat ook vele woorden van Indiaansche afkomst, en een
nog veel grooter aantal op Aruba en Bonaire, waar de I. bevolking veel
langer heeft standgehouden. Op het eiland Dominica kwamen nog
voor enkele jaren zuivere C. voor, die er langzaam schijnen weg te
kwijnen. (Zie Ko.)

Itapalm. De Mauritia-palm (Mauritia flexuosa L.), die niet zelden

samenhangende bosschen vormt, is voor den I. van groote
economische waarde. Hij levert een soort sago op; de stam geeft,
voordat de vruchttros zich opent, bij het aanboren een groote
hoeveelheid zoet vocht, waaruit men suiker en brandewijn kan
bereiden; uit de vezels der bladeren maken de A. hangmatten enz. De
A. eten als lekkernij de zg. palmwormen (takoema), de larven van
Calandra palmarum, een snuitkever, die zij in de gevelde
palmstammen veelvuldig vinden. Als kaas gebruiken zij het
afgekrabde, tot een koek gevormde vleezige gedeelte der vruchten.

Itiriti. Indiaansche naam voor Wariembo. (Zie aldaar).

Itioto’s zijn volgens de Penards: Bosch-Indianen. Elders wordt deze

naam niet aangetroffen.

[Inhoud]

J.

Jacamar. De Jacamars behooren tot een Kolibri-geslacht, dat de

Koningen onder deze schitterende vogelfamilie bevat. In S. wordt een
Jacamar daarom Kolibri-granman (Kolibri-gouverneur) genoemd.

Jagoear. (Felis onca), ook wel Amerikaansche tijger genoemd, is het

gevaarlijkste katachtige roofdier van Amerika. Rosachtig van tint, en
met witten buik, is het fraaie dier aan de zijden met 4–6 rijen groote
zwarte ringvormige vlekken, elk met een middenvlek, geteekend. Een
variëteit is geheel zwart. Zwarte tijgers der Indianen. (Zie: Tobe-horo-
anna).

Jakono. Vrienden.

Jams zijn de stengelknollen van Dioscorea Cayennensis L. en worden

als aardappelen gegeten. Deze zijn een belangrijk voedsel voor de
armere bevolking. De C. noemen ze Njamsi, de A. Koeroekwaroe.

Jawahoe is de naam voor Joroka (Zie aldaar).

Jawa-Konejenje beteekent volgens de Penards (P.) slechte Wraak-I.

Jaws. Zie: Framboesia.

Joroka (van C. oorsprong) is de naam voor een Boschgeest, verwant

aan Konokokoeja der A. In G. waar deze Geest onder verschillende
namen voorkomt (Joleka, Yurokon, Jawahoe enz.) wordt hij als sterk
behaard voorgesteld. Hij leeft onder den grond, kan zoowel man als
vrouw zijn, en komt na een voorafgegaan teeken te voorschijn. Hij
heeft geen pijl en boog en vecht met armen en beenen. Vandaar dat,
wanneer een I. door zoo’n Geest wordt aangevallen, hij schijnbaar
ongedeerd naar zijn [403]hut terugkeert. Hij kan er echter zeker van
zijn, zoo gelooft hij, dat hij, zonder dat sporen van geweld hij hem te
vinden zijn, kort daarna sterft.

Het woord Joroka, dat spook of schim beteekent, is na den invoer der
N., spoedig in hunne taal overgenomen.

[Inhoud]

K.

Kaaiman. Zie: Alligator.

Kaikoutji of Kaikoetsji is de A. naam voor Kaaiman, de C. naam voor

Jagoear.

Kakkerlak. In G. komen van deze rechtvleugelige insekten meerdere

soorten voor, die door hare vraatzucht zeer onaangenaam zijn. De
gewone soort (Blatta surinamensis) veroorzaakt in woningen veel last,
waarom spinnen, hare vijanden, er in hooge eere worden gehouden.
Een groote soort (Blatta gigantea) kan soms in het oerwoud
onaangenaam zijn (C.b.).
Kalebas. Vrucht van den Kalebasboom (Crescentia cujete L.). De
vruchten worden in G., behalve voor de maraka of tooverrammelaar
van den I. geestenbezweerder (piaiman), ook voor drinknappen en
lepels bij de B. gebruikt.

Kalìenja. Naam, die de C. der Benedenlanden zich zelven geven, en

beteekent, volgens de Penards (P.a.), donkere I.

Kalkoen, ook trompettervogel, in het N.E. kami-kami is de Psophia

crepitans. Deze vogel van de grootte van een hoen, maakt een
eigenaardig brommend geluid.

Kamisa. Lendenkleed, meest van blauw katoen, dat zoowel door I.-
mannen als door vrouwen (bij deze langer) gedragen wordt. Bij de
Boschnegers is het hier doorgaans kortere en eenige kleedingstuk der
mannen een lap katoen, die tusschen de beenen doorgehaald wordt,
en waarvan voor- en achtereinde over een als gordel dienenden
katoendraad afhangen.

Kankantrie is een verbastering van Cotton-tree. Deze groote,

majestueuse boom, ook zijde-katoenboom (Ceiba pentandra Gärtn.)
genoemd, wordt door de S. negers Boesi-granman (=
Boschgouverneur) genoemd, en door de B. nog vereerd. Volgens het
uit Afrika medegebrachte geloof, dat aldaar aan, in voorkomen op den
kankantrie gelijkende, boomen verbonden is, dient deze boom tot
verblijf aan verschillende kwade geesten (C.e.), o.a. aan de Koemaka-
joroka der Arowakken.

Kanoa. Een zeer groote korjaal (boot), die vroeger bij de Indianen
speciaal voor oorlogsdoeleinden werd gemaakt en wel 200 à 300
krijgers bevatten kon.

Kapitein. Hoofd van een I.-dorp. Bij de B. staat een kapitein in rang
onder een Groot kapitein.
Kapasi. Zie: gordeldier.

Kapasi-slang. Een, soms 2 M. lange, zeer giftige slang (Lachesis

mutus), die, naar men zegt, in een gordeldier-hol verblijf houdt
(vandaar de naam) en met dit dier gemoedelijk samenleeft. Een
gelijksoortige samenleving van gravend zoogdier en slang is van den
prairie-hond bekend.

Kasjoe. Lage boom (Anacardium occidentale L.), die in alle tropische

landen om de vruchten gekweekt wordt; de eigenlijke vrucht, die zwart
en niervormig is, wordt gedragen door den grooten, vleezig
opgezwollen vruchtsteel (schijnvrucht), waarvan op Curaçao gelei
gemaakt wordt.

Kassaroa of Kassoeroe-xoewa is een klein vischje (Anableps

tetrophthalmus [404]Bloch.), dat in kleine scholen in riviermondingen en
langs het strand op modderbanken leeft, en in tint met het modderige
water zoo merkwaardig overeenstemt, wordt ook wel slijkspringer,
vieroog (vandaar de wetenschappelijke naam) genoemd, omdat zijn
oogen horizontaal in tweeën verdeeld zijn, zoodat hij met de bovenste
ooghelft in de lucht (vandaar de derde naam hoogkijker) en met de
onderste in het water ziet.

Kauries of Kauri-schelpen. Een kleine gele Katjesschelp (Cypraea

moneta) wordt bij de N. sedert lang als betaalmiddel gebruikt. Ook in
den kleinhandel met S. B. werden eertijds Kauris gebruikt, die als
Papamoni bekend waren. Nu nog wordt deze schelp door de B. als
amulet (voorbehoed- of beschermingsmiddel tegen booze geesten)
gebruikt.

Kenaima’s. Wrekers. (Zie blz. 41).

Kikvorsch. Talrijk zijn in G. de tot de Vorschachtige dieren (Anura)

behoorende Amphibieën. Vooral de padden en boomkikvorschen zijn
er door talrijke soorten vertegenwoordigd, die dikwijls door fraaie
kleuren uitmunten. Deze dieren nemen een groot aandeel aan het
oerwoud-concert (C. b.).

Klokkenvogel. Het geluid van dezen vogel (Procnias nudicollis Vieill.)

die op een naakte, groene keel en groene teugels na, een sneeuwwit
gevederte heeft, is een van de schoonste en treffendste geluiden van
het nachtelijk dierenconcert in de oerwouden van G. Het klinkt alsof
meerdere glazen klokken tegelijk worden aangeslagen. Volgens de I.
kondigt het geluid van dezen vogel veel zonneschijn aan.

Knip. De knip of val, door de I. opgesteld, om vogels te vangen en

Kravana genoemd, ziet er volgens de Penards (P. a.) uit als een
pyramide-vormige hoop takken, die aan één kant rusten of omhoog
gehouden worden door een houtje, waaromheen een touw loopt, dat
aan twee hoeken der kn. is bevestigd. Stoot een of andere vogel tegen
dit touw, dan valt de kn. dicht.

Koeroe-Koeroe is een ruw uit lianen of ook wel uit wariembo-riet

gevlochten mand met wijde mazen, dienende voor het vervoer van
cassave-wortels en ter bewaring van visch, krabben enz.

Koesoewé, ook wel Orlean Roekoe genoemd, is een roode kleurstof,

die vooral voorkomt in de laag om de zaden van Bixa orellana L., een
kleine sierlijke boom. Van deze kleurstof is het handelsprodukt
afkomstig, dat als boter- en kaaskleursel dient. Zie verder: Roodhuid.

Koeshi-mier. Zie: Saoeba-mier.

Kofa. Naam van een der Clusia-soorten (Clusia grandiflora). Z. bij

Bunia-vogel.

Kohora. Honigbij. Sommige bijensoorten, in holle boomen nestelend,

leveren den I. lekkeren honig op.

Kola-noten of Cola-noten zijn afkomstig van een tot de fam. der

Sterculaceën behoorenden boom, in tropisch Afrika inheemsch. Zij
worden gebruikt als opwekkend middel voor het hart en het
spierstelsel.

Komaka of Koemaka. Zie: Kankantrie.

Koni-Koni. N.E. voor de Agoeti. (Z. a.). De S. N. gebruiken den naam

K.-K. ook voor andere knaagdieren, zooals het Guineesche biggetje.
De heldenfeiten van „Cunnie Rabbit”, door de N. van de Goudkust en
Sierra Leone (Cr.) verteld, zijn in S. vermoedelijk van het
dwergmuskusdier op de Agoeti (Z. a.) overgegaan, wanneer van het
„konijn” verteld wordt.

Konoko-dakodwada. Boschpot. [405]

Koningsgier. Zie: Stinkvogel.

Konoko-koeja. Woudgeest der Arowakken.

Koren, ook wel Bokkenkoren (Bokken worden in het algemeen de I.

genoemd), is de naam, die men in S. voor maïs (zie aldaar) gebruikt.

Kormorant. Deze naam geeft men aan verschillende soorten van

aalscholvers of zeeraven en is samengetrokken uit corvus (= raaf) en
marinus (= in of aan zee levend). Aalscholvers komen in alle streken
voor. Men treft ze als vischverdelgers niet alleen aan zeekusten aan,
doch ook aan rivieroevers. Zou er ook eenig verband zijn, vraag ik,
tusschen de donkergetinte randen der veeren bij dezen vogel,
waardoor het gevederte als geschubd lijkt, en het door de I. laten
optreden van den K. om de reuzenslang te verdelgen?

Kororomanna is een der Nationale Helden der Warraus.

Kostgrond noemt men de somtijds ver van de dorpen of kampen

gelegen bouwvelden der I. (ook der N.).
Kópro Kanón. Onder dezen naam was in 1829 een negerslaaf bij het
militaire kommando in S. berucht wegens zijn behendigheid,
waarmede hij aan zijn vervolgers wist te ontkomen. Toch gelukte het
de boschpatrouille, die in genoemd jaar tegen hem was uitgezonden,
het „koperen kanon” in zijn hut diep in het bosch te overrompelen, en
hem neêr te schieten. Zijn vrouw werd naar Paramaribo gevoerd, en
moest de afgehouwen hand, die voor den soldaat tien gulden waard
was, ja zelfs het hoofd van haar man als zegeteeken (!) meêdragen.
(Zie het aangehaalde boek van Dr. W. R. van Hoëvell, tweede druk,
2e deel, blz. 117).

Nog bij het tegenwoordige Creolengeslacht is deze „koperen kanon”

blijven voortleven, zooals niet alleen uit de vertelling in dezen bundel
blijkt, doch ook uit het liedje, dat door de S. jeugd nog altijd wordt
gezongen, wanneer zij, zooals men dit noemt aan het „aftellen” is. De
kinderen zingen dan de moeder van Kópro Kanón na, als zij haar
lievelingskinderen riep. (Zie blz. 333).

Kraai. Met kr. („Blackbird” in den oorspronkelijken tekst) wordt bedoeld

de kau-foetoe-boy der Sur. negers, een koekoekachtige vogel, die men
vaak op den rug van runderen naar insekten ziet zoeken. Wegens zijn
zijdelings samengedrukten, sterk gebogen snavel wordt deze vogel
(Crotophago ani) ook wel smousvogel genoemd.

Kraan. Daar Kraanvogels in G. niet voorkomen, zal met dezen vogel

vermoedelijk bedoeld zijn de Kraanral (Aranus scolopaceus), door de
Creolen Krau-krau genoemd.

Krab. Aan de lage kusten van G. wemelt het van krabben, hetzij aan
het modderige strand, hetzij in ondiep water; maar ook in helder water
en op het land komen zij er voor. Omtrent de soorten is men het nog
niet geheel eens. In Juli en September zamelen de I. massa’s kr. in,
om ze als voedsel te gebruiken. In deze maanden houden de dieren
hun „carnaval”, waarbij zij in menigte over den modder rondloopen en
dan dikwijls gevechten leveren. Men ziet ze dan hunne holen in- en
uitkruipen, en kunnen dan met de handen gevangen worden. Door de
I. worden deze dieren als de grootste lekkernij beschouwd, zoodat zij
in genoemde maanden in hunne booten naar het strand of naar de
moerassige rivieroevers trekken en de dieren bij duizenden in hunne
Krabkorven meê naar hun dorp kunnen nemen. [406]

Kraboe dagoe. N.E. naam voor een roofdier (Procyon cancrivorus),

van de grootte van een vos, dat aan den Waschbeer van N.-Amerika
verwant is. Behalve vruchten, eet dit dier vogels, hagedissen en is
verlekkerd op krabben, vandaar de N.E. naam, die Krabben-hond
beteekent.

Kuri-Kuri. Groote roofvogel, met welken zonder twijfel de Regen-

roofvogel (Herpetotheres cachinnans), ook wel Alin-akka genoemd,
bedoeld is. Zijn in den vroegen morgen gehoord geluid kondigt,
volgens de I., regen aan.

Kwama. Fluit. Doorgaans is deze van bamboe vervaardigd. In

vroegere eeuwen gebruikten de I. versierde fluiten van jagoear- en
menschenbeenderen.

Kwejoe. A. vrouwen droegen eertijds, soms ook nu nog wel, een

voorschoot of schortje van kralen, oorspronkelijk echter van zaden en
schelpjes. Deze Kw. zijn meest versierd met allerlei kralenfiguren,
kwastjes en franjes. Bij de Warrau-vrouwen is de Kw. langer.

[Inhoud]

L.

Labba. A. naam voor een knaagdier (Coelogenys paca). Zie bij:

Oerana.
Landkrab. Zie bij: Krab.

Leba of Libba is bij de N. een booze geest, die den mensch vervolgt.
Volgens de Penards (P. b.) beteekent L. ook „zwaarte” en wordt als
een oude vrouw gedacht, in lompen gehuld, in het woud wonende en
belast met schuld en zonden. Zij zou, als men haar nadert, een deel
van haar last op den persoon kunnen afwentelen, dan zelf in een geest
veranderen, en onhoorbaar menschen besluipen, op wie zij zich van
een deel harer zonden ontlast. De beslopene voelt zich lusteloos,
zwaar, verliest alle eetlust. Alleen de geestenbezweerder (Obiaman)
kan de leba uitdrijven, enz.

Levensblad. Zie: Levensboom.

Levensboom. Levensboomen en Levensbladeren, ook

Wonderboomen en Wonderbladeren genoemd, spelen in het leven der
I. een groote rol. Bij de A. van Eng. G. wordt bij ziekte een blad van
een vetplant (Bryophyllum pinnatum), die de eigenschap heeft, aan
den rand van afgesneden bladeren jonge plantjes voort te brengen, in
de hut opgehangen. Wanneer er plantjes uit voortkomen, wordt dit als
een teeken beschouwd, dat de zieke beter zal worden.

Liaan. Onder de lianen, de houtige slingerplanten, die in de tropische

oerwouden een zoo groote rol spelen (C. b.) bevinden zich zeer
buigzame soorten, die als touw (Boesi tetei = boschtouw) gebruikt
worden. Er zijn lianen, zoowel in de wouden van G. als in de
Afrikaansche wildernis, sterk genoeg, om er een boot aan vast te
leggen.

Lichtkever (Pyrophorus noctulicus) is een tot de z.g. springkevers of

kniptorren (Elateridae) behoorende soort, die aan beide zijden van het
borststuk een geel plekje bezit, waaruit des nachts een helder licht
straalt. Bij een onzer kampementen in het oerwoud kwamen zij zoo
talrijk voor, dat men ze bij menigte kon oprapen, bedwelmd door den