Univerzitet "Sv.

Kliment Ohridski"-
Bitola
Eakultet za turizam i ugostitelstvo-
Ohrid


Nasoka:-------
Rredmet:---------

Diplomska rabota
na tema:

Dano~na Evazija


Mentor: Izrabotil:
Rrof. D-r--------- Sa{ka----
-
Br. Indeks:----
-

Ohrid, 2010g.
Sodr`ina:

Voved . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. sr. 2
Roim za ano~na Evazi_a . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . sr.4
Za'ons'a vs. neza'ons'a evazi_a . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . sr.6
Krimina1ie vo ob1asa na raz1i~nie
vidovi dano' . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .sr.8
Evazi_a 'a_ ano'o na dodadena vrednos (V) . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . sr.9
Evazi_a 'a_ persona1nio dano' . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . ..sr.11
Evazi_a 'a_ finansis'ie _avni rashodi . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . sr.13
zbegnuvawe na dano'o-pri~ini i pos1edici . . .
. . . . . . sr.15
Odde1ni 'rimina1ni odnesuvawa na
dano~noo zaa_uvawe . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . sr.17
Osranuvawe i 'aznuvawe na dano~naa
evazi_a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. sr.19
Kaznuvawe na dano~oo zaa_uvawe i pereweo pari . . . . .
. . . . . . . . . . . sr.20
Me|unarodna evazi_a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . sr.21
Za'1u~o' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
sr.22
Korisena 1ieraura . . . . . . . . . . . .. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .sr.23


'oved

Vo e'onoms'i razvienie zem_i, uspe{nosa na
raboeweo na prepri_ai_aa se ocenuva spored up1aenio
dano' sprema dravaa. Ovaa eori_a ne se odnesuva na
pazarnaa e'onomi_a nase'ade vo zem_ie vo sveo. Sproivno na
ova, odredeni firmi poradi e1baa za brza zarabouva~'a, gi
odbegnuvaa svoie za'ons'i obvrs'i 'on dravaa i imaa
endenci_a na zaa_uvawe dano', nap1a}awe na obvrs'ie smprema
dravaa i1i sprema doverie1ie i rabonicie.
Krimina1o 'o_ se po_avuva vo ob1asa na dano~naa sfera e
vo sode_svo so 'rimina1nie odnesuvawa povrzani so danocie vo
nad1enos na dravnie organi i insiucii 'oi vr{a _avni
ov1asuvawa, odnosno po1ici_aa i finansis'aa po1ici_a. Edna od
obvrs'ie na finansis'ie inspe'ori e da vr{a i finansis'a
'onro1a o'o1u na p 1a}aweo na dava~'ie 'on dravaa na
ne_zinie dano~ni obvrznici, 'ade {o za se'oe uvrdeno
odbegnuvawe na za'ons'aa dano~na obvrs'a reba da se bara
rasve1uvawe na s1u~a_o, 'a'o i podnesuvawe na soodvena
'rivi~na pri_ava do nad1enoo osnovno _avno obvinie1svo.
Rri odbegnuvaweo na p1a}awe dano' se 'orisa dva ermina:
dano~na evazia (odbegnuvawe na p1a}awe dano') i dano~na
defraudacia (dano~no zaa_uvawe i1i zaa_uvawe na dano').
ano~nata evazia (za 'o_a podea1no vo prodo1enie }e sane
zbor vo ovo_ rud), presavuva svesno i namerno 'orisewe na
siuaci_aa {o za'ons'ie pripisi ne _a predvide1e, so ce1 da se
odbegne i1i nama1i p1a}aweo na dano'o.
Krimina1nie odnesuvawa vo ob1asa na dano~naa evazi_a se
po_avuvaa i sre}avaa 'a_ pove}eo vidovi dano' vo sopansvoo,
vo ob1asa na persona1nio dano', dano'o na dodadena vrednos
(V), finansis'ie _avni rashodi i s1i~no. Zaa_uvaweo na
dano'o sprema dravaa se vr{i i pre'u 1ano podnesuvawe na
pred1og za se~a_, se so ce1 da se izbegne p1a{aweo na danocie
i da se pri'ae de'a pravnoo 1ice nema imo od 'o_ moe da se
nap1a}aa danoci. Masovna e i



2.
po_avaa na zaa_uvawe dano' i perewe na pari i z1ouporeba na
s1ubenaa po1oba.
Op{o prifaena e ide_aa za dano~no obrazovanie na
obvrzni'o, so ce1 prevenivno spre~uvawe na dano~naa evazi_a.
o'o1'u ve}e sanuva zbor za 'rivi~no de1o proiv s1ubenaa
do1nos, 'rivi~naa 'azna na dano~nio de1i' podrazbira primena
na pari~ni 'azni i 'azna zavor. Spored novoo dano~no
za'onodavsvo na Repub1i'a Ma'edoni_a, predvideni se posebni
in'riminacii na dano~ni pre'r{oci na dano~nie obvrznici, pravni
i fizi~'i 1ica.



















3.
Roim za Dano~na Evazija

Ka'o {o be{e predhodno spomnao, vo fis'a1naa eori_a i
pra'i'a za ozna~uvawe na p1a}awedano', deerminirani se dva
ermina: evazi_a i dano~no zaa_uvawe i1i defraudaci_a. Roimo
evazia e po{iro' poim od zaa_uvawe, zaoa{o zaa_uvaweo na
dano'o presavuva samo edna posebna forma na dano~naa evazi_a.
a'o eores'i e poizvod1ivo, pra'i~no ne e o1'u ednosavno da
se oprede1i poimo dano~na evazia.
Termino evazi_a poe'nuva od 1ains'io govor, poo~no od
1ains'io zbor evadere
1
.
Ka'o izveden zbor od 1ains'io _azi', se uporebuva tax
evasion
2
vo ang1is'aa ermino1ogi_a.
ano~naa evazi_a raz1i~ni avori raz1i~no _a definira1e.
Spored edni e'speri, evazi_aa se definira 'a'o svesno i namerno
'orisewe na siuaci_aa {o za'ons'ie propisi ne _a predvide1e,
so ce1 da se odbegne i1i nama1i p1a}aweo na dano'o . Spored
drugi, pa' dano~na evazi_a presavuva de_svie na obvrzni'o
~i_a ce1 e pod na_povo1ni us1ovi da se is'orisi dano~nio za'on
(Spored N. Tupan~evs'i :"Eio1ogi_a i fenomeno1ogi_a na
'rivi~noo de1o dano~no zaa_uvawe")
3
.

___
1
Eimo1o{'io 'oren na na ermino e vo 1ains'io zbor evadere, evasio, {o
zna~i "se os1oboduva, odbegnuva, bega". Spored s1oboden prevod, odnosno vo
na_{iro'a smis1a moe da se formu1ira zna~eweo na ermino "evazi_a" 'a'o se
ona {o e povrzano so a'ivnosi 'oi voda 'on odbegnuvawe i1i nama1uvawe na
dano~naa obvrs'a.
2
Webster's Dictionary:Tax evasion is general term for efforts to not pay taxes by illegal means.
3
-r Goce Xu'1es'i i M-r Sve1ana Ni'o1os'a : onomsa
rimina1istia(rimina1isti~a metodia za borba protiv eonomsiot
rimina1itet), voro dopo1neo izdanie, S'op_e, 2008, sr. 195


4.
ano~naa evazi_a presavuva po_ava na prezemawe na
a'ivnosi od srana na dano~nio obvrzni' zaradi izbegnuvawe na
p1a}awe na dano'. Evazi_aa na dano'o e pos1edica na naporo na
dano~nio obvrzni' da go nama1i dano~nio ovar. ano~nio
obvrzni' e do1en da p1a}a dano', a do'o1'u oa ne go izvr{i,
nap1aaa na dani'o se vr{i po prisi1en pa. Vo va'vi siuacii
obi~no dano~nio obvrzni' ocenuva_}i de'a negovio dano' e
previso', se re{ava na defraudaci_a. ano~noo zaa_uvawe i1i
defraci_aa se sosoi vo odbegnuvawe na p1a}awe dano', pred se
so 1ano pri'auvawe na fa'i~'aa soso_ba.
ano~naa evazi_a vo g1avno se odnesuva na a'ivnosie na
poedinci, firmi, zdrueni_a i drugi sran'i, pre'u 'oi gi
izbegnuvaa danocie na i1ega1en na~in. ano~naa evazi_a im
na1ouva na obvrznicie namerno da ne go pri'aa ce1osno i1i
ce1osno da go zaa_a rea1nio pri'az na nivnio imo pred
nad1enie dravni organi za da im go nama1a dano'o. Vsu{nos,
dano~nie obvrznici se s1ua so ne~esno pri_avuvawe, 'a'o na
primer pri_avuvaa poma1'u od fa'i~'io prihod, profi i1i
dobiv'a od ona {o rea1no go zaraboi1e. Raz1i'aa pome|u
apsra'naa suma na dano' 'o_ bi se sobra1 i rea1naa sobrana
suma od danocie se nare'uva "praznina pri dano'".
predhodno be{e spomnao de'a posoi raz1i'a pome|u
minimizirawe i odbegnuvawe na dano'o i dano~naa evazi_a.
Evazi_aa se raz1i'uva i od prenesuvaweo na dano'o, zaoa {o
vo ne_zinio s1u~a_ voop{o ne doa|a do p1a}awe na dano'. Se'o_
gra|anin ima pravo da _a nama1i sumaa na dano'o, se dode'a oa
e vrz 1ega1na osnova. Nasproi oa, dano~na evazi_a e 'oga ne'o_
namerno 1ano gi pri'auva svoie a'ivnosi 'oi go nosa do
osvaruvawe na profi, so ce1 da p1ai poma1 dano' i1i da ne
p1ai voop{o i da se os1obodi od aa svo_a obvrs'a. Vo ne'oi
s1u~ai moe da sanuva zbor za i1ega1ni finansis'i ransa'cii, no
sepa' 'on'reno da ne se odnesuvaa na dano~na evazi_a. Se'o_
drug vid na ne1ega1ni finansis'i ransa'cii 'oi ne se vo domeno
na dano~naa evazi_a, se regu1iraa od srana na drugi nad1eni
dravni organi i insiucii 'oi vr{a _avni ov1asuvawa. Vo
zavisnos, pa' od prirodaa na 'rivi~nie de1a povrzani so
evazi_aa, porebno e da se sobera porebnie informacii za da
se zapo~ne so isragaa.
4


___
4
zvor: nvestopedia


5.
ZAKONSKA VS. NEZAKONSKA EVAZA
ano~naa evazi_a moe da se po_avi vo ob1i' na :
^ aonsa i1i dozvo1ena evazia i
^ ezaonsa i1i nedozvo1ena evazia
aonsata evazia moe da se po_avi vo dva ob1i'a: so
'orisewe na za'ons'i propi{ani dano~ni poi'nuvawa (o1esnuvawa
i os1oboduvawa) i1i na na~in na 'orisewe na nedore~enosi,
nepreciznosi i 'onradi'ornosi na normie na dano~noo
za'onodavsvo. Za'ons'aa evazi_a gi opfa}a sie pravni i
fa'i~'i raboi na dano~nio do1ni' so 'oi se odbegnuva
p1a}aweo na dano'o vo ce1os i1i de1umno, bez povreda na
za'ons'ie propisi. Lega1noo izbegnuvawe na p1a}awe na dano' go
opfa}a ona odnesuvawe na obvrzni'o 'oe e naso~eno 'on nama1uvawe
na dano~naa sposobnos, 'orise_}i gi sie za'ons'i monosi.
Su{inaa na ovo_ mehanizam e .n. dano~en mehanizam. Vo
pra'saa moa da se srena pove}e na~ini na 1ega1na evazi_a,
'a'o na primer pronao|awe dup'i vo za'ono, vozdruvawe od
ro{ewe, supsiuci_a, rabona preorienaci_a, promena na mesoo
na iveewe, promena na drav_ansvo, promena na rabono meso,
veri'a1na 'oncenraci_a, osnovawe na off shore 'ompani_a i drugo.
Ta'voo odnesuvawe na obvrzi'o se smea za prifa1ivo
izbegnuvawe na dano'o.
Lini_aa na ragrani~uvawe me|u za'ons'aa i neza'ons'aa
evazi_a e{'o moe da se prona_d, zaoa {o vo odredeni s1u~ai
e{'o de'a moe da se raz1i'uva ve{oo vodewe na raboie i
z1ouporebaa na pravaa vo dano~nio sisem. Ne re'o se
s1u~uva, ne'oi od obvrznicie o'a'o }e izvr{a ne1ega1na dano~na
evazi_a, 'a'o 'amuf1aa da se pos1ua so poso~uvawe na ne'o_ od
na~inie na 1ega1na evazi_a.
ezaonsata evazia se _avuva vo ob1i' na dano~na
defraudaci_a (dano~no zaa_uvawe) i1i 'rium~arewe.
efraudaci_aa e 'ara'erisi~na za neposrednio dano' i se
osvaruva pre'u vodewe na dvo_no 'nigovodsvo vo 'oe ne se
pri'auvaa nasanaie de1ovni promeni i osvarenie prihodi,
odnosno se void za sopsvena poreba. ode'a 'rium~areweo i1i
'onrabanda e 'ara'erisi~no za carinie, a'cizie i drugie
dava~'i i se _avuva vo s1u~ai na vnesuvawe so'a vo zem_aa bez
p1a}awe na spomnaie dava~'i. Vo na{io praven sisem
nepo~iuvaweo na dano~nie propisi pravno se 'va1ifi'uva 'a'o
dano~en pre'r{o', raboen


6.
presap vo ob1asa na danocie i 'rivi~no de1o na zaa_uvawe i
'onrabanda.
ano~naa evazi_a se osvaruva pre'u propu{awe na dano~nio
obvrzni' da go pri_avi na dano~nie organi vr{eweo na de_nosa
za 'o_a e predvideno so za'on p1a}awe na dano', 1ano pri'auvawe
na odbioci od dano~naa osnova, neup1a}awe na dnevnio pazar i1i
negovo neredovno up1a}awe na iro sme'a, so {o se odbegnuva
evidenirawe na osvarenio prihod, pooa 'orisewe na za'ons'i
re{eni_a povrzani so dano~ni o1esnuvawa i os1oboduvawa so 1ano
pri'auvawe na ispo1nuvawe na odredeni propi{ani us1ovi od srana
na dano~nio obvrzni' i s1i~no.



















7.
Kriminalitet vo oblasta na
razli~nite
vidovi danok

ano~naa evazi_a ne gi odminuva pove}eo raz1i~ni vidovi na
dano' i se sre}ava vo pogo1emio de1 od niv. Rred fa'ie 'oi se
odnesuvaa 'rimina1ieo vo ob1asa na raz1i~nie vidovi dano',
zna~a_no e vo 'ra'i cri da se ob_asna principie na
odano~uvawe, 'ara'erisi'ie na dano~nio sisem vo Repub1i'a
Ma'edoni_a i oprede1uvawe na vidovie dano'.
Vo pog1ed na principie vrz 'oi reba da se eme1i
odano~uvaweo, vo e'onoms'aa 1ieraura se sre}avaa principo
na 'orisnos (spored 'o_ 1u|eo reba da p1a}aa danoci spored
'orisa {o _a dobivaa od fun'ciie na dravaa) i principo na
sposobnos (spored 'o_ 1u|eo reba da se odano~uvaa spored
e'onoms'aa mo}). anocie, ina'u se vid na _aven prihod 'o_
proiz1eguva od obvrs'aa {o _a na1ouva dravaa na gra|anie i
na prepri_ai_aa so avorieo na v1asa, zado1ie1no da
izdvo_uvaa de1 od svo_o prihod i1i imo za zadovo1uvawe na
_avnie, dravnie porebi.
5

ano~nio sisem na Repub1i'a Ma'edoni_a go so~inuvaa
pove}e e1emeni: predmet, obet ( {o se odano~uva), dano~en
obvrzni, subet (nosie1 na dano~naa obvrs'a), dano~na osnova
(na 'o_ iznos i1i obem se p1a}a dano'), dano~na stapa (visinaa
na dano~noo opovaruvawe). Vidovi na danoci vo dano~nio sisem
na Repub1i'a Ma'edoni_a se:
1.danoci na dohod - dano na dobiva, persona1en dano od
dohod;
2.danoci na potro{uva~a - dano na dodadena vrednost (V,
acizi, carini;

___
5
Vasi1 Mo_sos'i i Vera Karaxova :"Rrimenea e'onomi_a - e'onoms'i sisem i
e'onoms'a po1ii'a", Ohrid, 2002


8.
3.danoci na imot- dano na imot, dano na nas1edstvo i
podaroci i dano na promet na nedvi`nosti i prava.
Krimina1ieo 'a_ danocie na_~eso se _avuva 'a_ dano'o
na dodadena vrednos, persona1nio dano', 'a'o i vo ob1asa na
finansis'ie _avni rashodi.



EVAZA KA ANOKOT NA OAENA VRENOST (V)

So Za'ono za dodadena vrednos, se regu1ira dano'o na
so'i i us1ugi 'oi se vo doma{nio prome i1i se uvezeni. Vo 1999
godina vo Ma'edoni_a e donesen nov Za'on za dano' na dodadena
vrednos, a zamenaa na predhodnio dano' na prome e napravena
vo apri1 2000-a godina. Vo porane{nio dano~en sisem, dano'o
na prome presavuva{e eden od na_zna~a_nie prihodi na buxeo,
pri {o bea zafaeni re~isi sie proizvodi, no so raz1i~ni sap'i
spored nivnaa poro{uva~'a i nivnio 'ara'er. Edna od osnovnie
s1abosi na ovo_ vid na dano' be{e {o podedna'vo gi oppvaruva{e
sie gra|ani, nezavisno na nivnie prihodi. Od ovaa, no i od
drugi pri~ini, ovo_ dano' be{e zamene do dano'o na dodadena
vrednos (V), pozna 'a'o VAT (Value Added Tax).
6
Spored dano'o
na dodadena vrednos, dano' p1a}a, poo~no presmeuva se'o_
u~esni', vo se'o_a faza na minuvawe na proizvodo do 'ra_nio
poro{uva~ i oa samo na vrednosa {o o_ _a

___
6
Ovo_ vid na dano' podo1go vreme se primenuva vo zem_ie na Evrops'aa
Uni_a, 'a_ nas e voveden od 2000-a godina. ma_}i _a predvid na{aa svrenos
'on EU, 1ogi~na e oprede1baa za zamena na porane{nio dano' na prome so
dano'o na dodadena vrednos. Se'a'o, oprede1baa za prifa}awe na ovo_ dano' e
i zaradi bro_nie prednosi. Za raz1i'a od predhodnio dano' na prome, 'o_
be{e ednofazen i se p1a}a{e samo vo 'ra_naa poro{uva~'a, V e pove}efazen
dano', odnosno se p1a}a vo pove}e fazi na proizvodsvoo i promeo,
v'1u~uva_}i _a i fina1naa poro{uva~'a. Rrioa , pri premino na proizvodo
od edna vo druga faza, se p1a}a samo na dodadenaa vrednos vo aa faza, pri
{o pri prodabaa (iz1ezo na proizvodo) se odbiva p1aenio dano' pri
'upuvaweo (pri v1ezo) na o_ proizvod.


9.
doda1 na proizvodo. Se'o_ u~esni' se do 'ra_nio poro{uva~ ima
monos da si go povrai p1aenio dano', pa duri ima ima i pravo
na povrao' na pove}e p1aen dano'.
Od va'vio sisem na odano~uvawe proiz1eguvaa pove}e
prednosi. Rred se sanuva zbor na samo'onro1aa na u~esnicie
vo promeo, a so oa i efi'asnosa vo opfao na dano~nie
obvrznici so {o se onevozmouva evazi_aa, odnosno izbegnuvaweo
na p1a}awe na dano'. Ta'a, 'upuva~o e zaineresiran da znae i
'o1'u V e presmean na proizvodo {o go 'upuva za naamo{na
prerabo'a i1i prome, za da go dobie od prodanaa cena 'a'o
p1aen dano' i na o_ na~in o_ vsu{nos go 'onro1ira
predhodnio u~esni' vo promeo, 'a'o {o narednio 'upuva~ go
'onro1ira nego, bide_}i i o_ e zaineresiran da1i i 'o1'u V
presmea1. Rri ovo_ do'umen na me|usebna 'onro1a e izdadenaa,
odnosno primenaa fa'ura, 'a'o povrda za izvr{enio prome.
Spored Za'ono za dano' na dodadena vrednos
7
, V 'a'o
op{ poro{uva~'i dano' se presmeuva i se p1a}a vo sie fazi na
proizvodsvoo i rgovi_aa, 'a'o i vo ce1osnio us1uen se'or.
!redmet na odano~uvaweto e prometot na dobra i us1ugi {o gi vr{i
so nadomeso' dano~nio obvrzni' vo ram'ie na negovaa sopans'a
de_nos 'a'o i uvozo. ano~ni obvrznici na V se 1ica 'oi
ra_no i1i povremeno samoso_no vr{a sopans'a de_nos, odnosno
1icaa proizvodie1i i rgovci i 1icaa 'oi vr{a us1ugi, so ce1
da osvara prihod. Me|uoa 'ra_ni nosie1i na dano~noto
optovaruvawe se vsu{nos 'ra_nie poro{uva~i, gra|anie,
'ra_nie u~esnici vo promeo. ano~na osnova na V e dodadenaa
vrednos, odnosno v'upnio iznos na nadomeso'o {o e dobien i1i
{o reba da se dobie za promeo vo 'o_ ne e v'1u~en dano'o na
prome 'o_ proizvodie1o predhodno go p1ai1, pri v1ezo na
proizvodo. To_ dano' o_ go odbiva.
Za dano'o a'saivno se nabroeni s1u~aie na prome na
dobra i vr[ewe na us1ugi na 'oi ne se p1a}a V, 'oi se
os1obodeni od p1a}awe na V, bez pravo i so pravo na odbio' na
predhodnio dano', 'a'o i dano~ni os1oboduvawa pri izvozo.
ano'o na dodadena vrednos se presmeuva so primena na
proporciona1ni dano~ni sap'i vrz dano~naa osnova na promeo
{o se
___
7
S1uben vesni' na RM, br.44/99


10.
odano~uva na so'i i us1ugi i uvoz i oa:
-spored op{tata dano~na stapa od 18% i
-spored pov1astenata dano~na stapa od 5%.
Krimina1nie de_svi_a povrzani so dano'o na dodadena
vrednos, odnosno negovio povrao' izvesen period vo na{aa
zem_a dovi_a na pub1icie i oa na_mnogu vo s1u~a_o na
"dano~naa piramida". Bro_ni 'rimina1ni odnesuvawa bea povrzani
so regisrirawe na pomo{ni firmi na osnovnaa firma i1i
dogovarawe na us1ugi so firmi 'oi se samo regisrirani so ce1 da
naprava povrao' na dano'o. Za da se povrai dano'o, porebna
e i soodvena do'umenaci_a, no i da "zaai" 'onro1aa na
finansis'ie inspe'ori od Upravaa za _avni prihodi.
Krimina1nie odnesuvawa vo de1o na evazi_aa na dano'o na
dodadena vrednos vo na_go1em de1 se odnesuvaa o'mu na
regisriraweo na gorespomenaie pomo{ni firmi na osnovnaa
firma. O'rivaweo na ovie 'rimina1ni de_svi_a e mo{ne s1oena
raboa, 'o_a bara pogo1ema sru~nos pri 'onro1a na de1ovnaa
do'umenaci_a 'a_ sie firmi u~esni~'i vo 'rimina1nio s1u~a_,
prover'i vo Upravaa za _avni prihodi i ana1iza na ce1o'upnaa
do'umenaci_a, sporeduvawe i do'o1'u se uvrdi de'a poso_a
e1emeni na 'rivi~no de1o, se podnesuva soodvena 'rivi~na
pri_ava.


EVAZA KA RERSONALNOT ANOK

Rersona1nio dano' i1i persona1nio dano' na dohod, za
raz1i'a od dano'o na dobiv'aa , go p1a}aa samo gra|anie, a ne
i prepri_ai_aa.
Ka'o predme na odano~uvawe na ovo_ za'on se uvrdeni neo
prihodie od sie izvori, odnosno v'upnio prihod-dohod na
gra|anie vo e'o na edna godina. Raz1i~ni vidovi prihodi go
so~inuvaa predmeo na odano~uvawe na persona1nio dohod.
Na_~es ob1i' 'o_ go p1a}aa sie vraboeni gra|ani e danoot na
1i~ni primawa od raboten odnos. ano'o na dohod vrz osnova na
prihodi osvareni od vr{ewe na zem_ode1s'a de_nos i {umi, go
p1a}aa



11.
sopsvenicie i1i 'orisnicie na zem_ode1s'oo zem_i{e i1i {uma
na 'aasars'io prihod 'o_ se uvrduva za se'o_a edinica od
zem_i{eo 'oe moe da se 'orisi za zem_ode1s'o proizvodsvo,
odnosno {umarsvo, bez og1ed da1i povr{inaa se 'orisi za
proizvodsvo i1i ne. Vo persona1nio dano' na dohod v1eguva i
prihodo, {o se osvaruva so vr{ewe na samoso_na de_nos, vo
'oi prihodi se v'1u~eni prihodie osvareni od sopans'a de_nos
(proizvodna, us1una, rgovs'a, ugosie1s'a i dr.), od davawe
profesiona1ni us1ugi i drugi ine1e'ua1ni us1ugi (zdravsvena,
veerinarna, advo'as'a, 'onsu1ans'a, revizors'a, ineners'a i
druga s1i~na de_nos) i od drugi de_nosi, ~i_a 'ra_na ce1 e
osvaruvawe na prihodi i pred se prihodie od zem_ode1s'a de_nos
'oi ne se opfaeni so 'aasars'io prihod. Gra|anie, fizi~'ie
1ica p1a}aa dano' i na prihodie od imo i imoni prava. Ka'o
osnova se zemaa neo prihodie {o obvrzni'o gi osvaruva od
izdavawe pod za'up zgradi, zem_i{e, de1oven procor, oprema,
prevozni sredsva i drug vid imo. Obvrzni' na ovo_ dano' e se'oe
fizi~'o 1ice 'oe osvaruva prihod od imo i imoni prava.
Obvrzni' na dano'o na dohod e se'oe fizi~'o 1ice 'oe
poso_ano ivee i preso_uva na eriori_aa na Repub1i'a
Ma'edoni_a, 'a'o i 1ica 'oi ne ivea vo Repub1i'a Ma'edoni_a, a
u'a osvari1e dohod.
Spored izmenie na za'ono vo 2001 godina, obvrzni' na
dano'o e fizi~'o 1ice-rgovec, rgovec-poedinec, 'a'o i fizi~'i
1ica 'oi se zanimavaa so zem_ode1s'a i zanae~is'a de_nos i
1icaa 'oi vr{a us1ugi i1i s1obodni zanimawa.
8

___
8
S1uben vesni' na RM br.8/2001 i vo Za'ono za persona1nio dano' na dohod.
Ob_asnuvawe o'o1u izmenie: Spored izmenie vo 2001 godina, 1icaa 'oi vr{a
sopans'a i druga profesiona1na de_nos, odnosno individua1nie firmi nema da
p1a}aa dano' na dobiv'a, niu dano' samo na svoie p1ai 'a'o {o be{e pred
izmenie, u'u }e p1a}aa dano' ns v'upnio prihod {o }e go osvara so aa
de_nos. Ta'a }e se osrani i poso_anaa nesinhroniziranos me|u dano'o na
dobiv'a i persona1nio dano' na dohod, {o vnesuva{e nezadovo1svo 'a_
dano~nie obvrznici. So ovie izmeni do_de i do nama1uvawe na margina1nie,
'ra_nie sap'i 'a_ persona1nio dano' na dohod. Rersona1nio dano' na dohod
predhodno se nap1auva{e so progresivna dano~na sap'a 'o_a vo zavisnos od
visinaa na prihodie se dvie{e od 23 do 35% od osvarenie prihodi na
obvrzni'o. Me|uoa so izmenie na za'ono, ovie sap'i zna~a_no se nama1eni.
Za dohod do 360.000 denari se p1a}a dano' po sap'a od 15%, a za dohod nad
360.000 denari sap'aa na dano'o na dohod izneduva 18%.


12.
EVAZA KA ENANSSKTE AVN RASHO

Rod _avni rashodi se podrazbira uporebaa na sredsvaa
pribrani od _avnie prihodi, odnosno rashodie {o gi pravi
dravaa za po'rivawe na _avnie porebi, porebie za
fun'cionirawe na dravaa. Eun'ciie na dravaa se mnogubro_ni i
raz1i~ni, po~nuva_}i od fun'cioniraweo na dravnie organi,
sudsvoo, odbranaa i bezbednosa na zem_aa, se do zna~a_naa
u1oga {o _ai ma sovremenaa drava vo regu1iraweo na
sopans'io ivo i vo soci_a1naa po1ii'a. ravaa goi prai,
poi'nuva i podruva sopans'ie dviewa, se grii za
posignuvawe na poso_an razvo_ i zgo1emuvawe na vraboenosa, za
e'onoms'aa i soci_a1naa sabi1nos i s1i~no. Ne se re'i
s1u~aie na po_ava na 'rimina1ie vo ob1asa na finansis'ie
_avni rashodi.
Go1eminaa na _avnie rashodi na_~eso se is'auva 'a'o
procenua1no u~esvo vo bruo doma{nio proizvod. Vo Repub1i'a
Ma'edoni_a _avnie rashodi vo 90-e godini na minaio ve' bea
poso_ano od 40 do 45% od bruo doma{nio proizvod, {o e mo{ne
viso'o opovaruvawe. Samo pre'u buxeo se ro{e{e o'o1u 30% od
BR (Bruo doma{nio proizvod), a pre'u fondovie o'o1u 15%. Ve}e
podo1go vreme se naso_uva _avnie rashodi na dravaa da bidan
na nivo od 38 do 40% od bruo doma{nio proizvod, {o ne e 1esno
da se osvari so og1ed na go1emie porebi na dravaa i
soci_a1nie s1ubi, no i poradi go1emaa finansis'a iscrpenos na
sopansvoo i nase1enieo.
Raz1i'aa me|u pribranie prihodi i napravenie rashodi {o
se _avuva{e vo buxeo od 5-6 procenni poeni, presavuva{e
vsu{nos buxes'i defici, 'o_ se po'riva{e so srans'i zaemi,
{o povorno presavuva go1em ovar za idninaa, 'a'o de1 vo
v'upnio defici na p1anio bi1ans. Od 1994 godina, pa navamu,
buxes'io defici se p1anira pri donesuvaweo na buxeo i ima
endenci_a na nama1uvawe, sveden e duri i pod 3%, 'o1'u {o
spored dogovoro vo Masrih priznava i Evrops'aa Uni_a za svoie
~1en'i. Vo 2000 godina, 'a'o rezu1a na voveduvaweo na V, a
osobeno 'a'o rezu1a na nerea1noo p1anirawe na prihodie i
rashodie, vo us1ovi na viso'o dano~no opovaruvawe na
sopansvoo i gra|anie, prv pa e osvaren nerea1no viso'
sufici vo buxeo od o'o1u 245 mi1ioni evra.
Vo 2001 godina poradi voenie de_svi_a i opa|aweo na
proizvodsvoo i

13.
promeo, se nama1i_a prihodie vo buxeo i fondovie, a se
zgo1emi_a rashodie, pa vero_ano }e se zabe1ei viso' defici ne
samo vo buxeo, u'u i vo fondovie 'o_ }e se po'riva so
srans'i zaemi a'o se dobi_a, no na_vero_ano so pogo1ema
resri'ci_a na buxes'aa poro{uva~'a.
Krimina1nie a'ivnosi vo ob1asa na buxes'aa
poro{uva~'a i raspo1agaweo so sredsvaa od _avnie rashodi
g1avno se sveduvaa na:
^ Z1ouporebi vo raspo1agaweo so buxes'ie sredsva vo vid
na nenamens'o ro{ewe na go1emi buxes'i iznosi i sredsva,
^ Osusvo na finansis'a discip1ina, manipu1irawe so
sredsvaa naadvor od iro sme'ie na 'orisnicie na buxeo,
^ Spori i somie1ni odnosi so osusvo na praven osnov so
ban'ie, prepri_ai_aa i drugi 'ra_ni 'orisnici na sredsvaa,
^ Osusvo na verodoso_na do'umenaci_a za soso_baa na
imoo,
^ Ne vr{ewe na povra}awe na neporo{enie buxes'i sredsva
i po'ra_ za'ons'aa obvrs'a,
^ Nenamens'o ro{ewe na sredsvaa vo forma na 'redii i
poza_mici na odredeni ban'i i drugi pravni 1ica, finansirawe na
poedini po1ii~'i parii, v1ouvawa vo '1ubovi, dru{va,
sponzorsva i s1i~no,
^ Nap1aa na prihodi od srana na buxes'ie 'orisnici i
nivno 'orisewe 'a'o sopsveni prihodi za podmiruvawe na rashodi
bez predhodno prenesuvawe na buxes'aa sme'a od 'ade bi bi1e
prerasprede1eni spored buxes'io raspored,
^ Zado1uvawa na dravaa pre'u Minisersvoo za finansii
'a_ narodnaa ban'a na Repub1i'a Ma'edoni_a i drugie poedini
de1ovni ban'i vo dravaa so dogovarawe 'amai so isovremeno
odobruvawe na poza_mnici na de1ovnie ban'i i sopans'ie
sub_e'i,
^ Rrezemawe obvrs'i od srana na poedini buxes'i 'orisnici
nad iznoso predviden so p1aniranio godi{en iznos na sredsva
dobieni od Buxeo,
^ Nabav'a na oprema, izveduvawe na invesicis'i raboi bez
ender i drugo.
Krimina1o vo ob1asa na _avnie rashodi se manifesira
pre'u raz1i~ni ob1ici, a vo negovoo o'rivawe reba da bida
v'1u~eni nad1enie inspe'cis'i s1ubi, so ce1 rasve1uvawe na
'rimina1nie odnesuvawa.

14.
Izbegnuvawe na danokot-pri~ini i
posledici

!ri~ini od izbegnuvawe na danoot-
Vo 1ierauraa pri~inie za dano~na evazi_a voobi~aeno se
'1asificiraa na:
-subetivni (e1emeni povrzani za samaa 1i~nos na dano~nio
obvrzni': dano~na sves, dano~nio mena1ie, sfa}aweo za
pravi~nos na dano~nio sisem, pripadnos 'on odredena zaednica,
nivoo na obrazovanie i drugo) i
-obetivni (go1eminaa na dano~noo opovaruvawe-visinaa na
sap'aa, na~ino na odano~uvawe, visinaa za 'aznie za dano~ni
de1i'i, za~esenos na dano~nie 'onro1i, soso_ba na
e'onoms'ie dviewa, promenie na dano~nie propisi i s1i~no.)
Spored ana1izie na obvrznicie s'1oni 'on dano~na evazi_a,
se po'aa1o de'a od1u'aa za 'r{ewe na propisie e so ce1
izbegnuvawe na dano'o, 'ade na_go1emo v1i_anie ima o~e'uvanaa
'oris od dano~naa za{eda i ro{o'o na 'o_ }e bide iz1oen a'o
bide o'rien i 'azne. Socio1o{'o-ei~'ie fa'ori imaa zna~a_na
u1oga vo ovo_ izbor i nivnie efe'i 'oi e{'o moe da se izmera
ne reba da se zanemara pri 'oncepirawe na anievazionaa
po1ii'a.

!os1edici na evazia na danoot-
Ros1edicie od dano~na evazi_a se od pove}e'rana priroda i vo
prv red se is'orisuvaa niz nama1enie fis'a1ni prihodi.
Ros1edicie moa da bida:
-finansisi i
-socia1ni.
Einansisite efeti od izbegnuvawe na dano'o moa vo
go1ema mera da



15.
donesa buxes'i defici, a od g1edi{e na obvrzni'o ova
pos1edica se sozdava niz needna'vaa rasprede1ba na dano~nie
zado1uvawa, bide_}i v'upnaa dano~na masa se disribuira na
na~in poina'ov 'a'ov {o za'onodaveco predvide1 poradi poma1io
bro_ na dano~ni obvrznici.
Rosredno de_svo se sog1eduva i na p1ano na za'onodavno-
pravnie a'ivnosi na dravaa naso~eni na donesuvawe na novi
propisi so 'oi se na_o_uva da se san'cioniraa izbegnuvawaa na
p1a}awaa na dano' i1i da se poednosavi dano~naa regu1aive
zaradi negovo po1esno razbirawe i prifa}awe od srana na
dano~nie obvrznici. Rravnie efe'i od evazi_aa se sog1eduvaa
vo zgo1emenio bro_ dano~ni sporovi.
Roso_a i e'onoms'i negaivni efe'i od dano~naa evazi_a.
Tie _a poremeuvaa edna'vosa na us1ovie za raboa niz
nama1uvawe na ro{ocie za proizvodsvo na onie obvrznici i
se'ori 'oi pribegnuvaa 'on zaa_uvawe na dano'o. So oa se
sozdava ne1o_a1na 'on'urenci_a pome|u sovesnie i nesovesnie
dano~ni obvrznici {o na e'onoms'i p1an se odrazuva niz cenovnio
disparie na proizvodie.
$ocia1nite pos1edici od evazi_aa se odnesuvaa na
poremeuvawe na dano~naa edna'vos 'a'o na~e1o na odano~uvawe,
bide_}i do'o1'u eden 'rug na obvrznici go izbegnuva p1a}aweo na
dano', so oa drugie obvrzici gi doveduva vo needna'va e'onoms'a
i soci_a1na po1oba. Soci_a1naa diferenci_aci_a e pos1edica na
dano~na izmama na dravaa 'o_a proizveduva horizona1na
needna'vos vo mera na 'o_a dano~nie obvrzici so isa dano~na
sposobnos ne p1a}aa is iznos na dano', {o doveduva do raz1i'a
vo nivnaa maeri_a1na po1oba.
Ros1edicie od izbegnuvaweo na p 1a}awe na dano' v1i_aa na
po1ii~'io sisem, bide_}i va'voo odnesuvawe na dano~nie
obvrznici gi po'opuva negovie osnovi a'a {o dano~naa evazi_a
_a povrzuva so usavnaa obvrs'a za vra}awe na dano'. So negovoo
nepo~iuvawe se naru{uva i na~e1oo za pridones na _avnie
porebi, srazmerno na e'onoms'aa si1a na obvrzi'o.





16.
Oddelni kriminalni odnesuvawa na
dano~noto zatajuvawe

ano~noo zaa_uvawe e 'rimina1no odnesuvawe 'oe se izvr{uva
pre'u ne'o1'u formi na soruvawe i1i nesoruvawe. Vo ie formi
spa|aa:
- Zaa_uvawe na dano' na dodadena vrednos pre'u fi'ivni
izvozni carins'i
de'1aracii (nesoruvawe),
- Korisewe od srana na dano~nie obvrznici da simu1iraa
pravni raboi,
'a'o s'1u~uvawe na dogovori za 'upoprodaba i1i podaro'
(soruvawe),
- Rri'rivawe na dano~nio predme 'a'o izvor na se'nuvawe na
dohod, 'a'o
{o e na primer po~eo' na vr{ewe na de_nos, 'o_a se vr{i bez
pri_ava i porebna dozvo1a (nesoruvawe),
- Lano pri'auvawe na 'nigovodsvena soso_ba, .n.
"frizirawe" na
de1ovnie 'nigi pred da bida podneseni na uvid na dano~nie
organi (soruvawe i nesoruvawe),
- Raboa na "crno" (soruvawe),
- Rrodaba bez fa'uri i izdavawe na fa'uri bez prodaba
(soruvawe i
nesoruvawe).
ano~noto zatauvawe 'a'o 'rivi~no de1o 'oe se vr{i od
srana na fizi~'ie i pravni 1ica, e propraeno i so drugi
'rimina1ni de_svi_a 'oi se vr{a 'a'o podgovie1ni raboi za
dano~noo zaa_uvawe, 'a'o {o se izmami, fa1sifi'uvawe i1i
uni{uvawe na de1ovna do'umenaci_a. Se po~esi se 'rimina1nie
a'ivnosi so e1emeni na organiziranos na "perewe na pari". Ova
obi~no se pravi so u~esvo na pove}e sub_e'i vo 'rimina1ieo,
no i so 'orumpirawe na dravnie s1ubenici so ~i_a pomo{
sorie1ie uspevaa vo



17.
svo_aa 'rimina1na namera. Vaen e1emen na dano~noo zaa_uvawe
e i visinaa na odbegnaaa dano~na obvrs'a.
Krimina1no odnesuvawe so e1emeni na dano~no zaa_uvawe
dosa ~eso se vo e' so z1ouporebie i fa1sifiuvawata i
uni{tuvaweto na de1ovnite nigi.
Krimina1noo odnesuvawe e so e1emeni na izmamuvawe i
zatauvawe, prezemawe odredeni 'rimina1ni odnesuvawa na vnesuvawe
podaoci vo zado1ie1naa do'umenaci_a so 'oi eden de1 na
dano'o se zaa_uva i1i namerno ne sevnesuvaa vo de1ovnie 'nigi
podaoci, spored 'oi posoi ne'oe de_svie na s'1u~uvawe na
dogovor, i1i us1uga, 'oi se pod1oni na odano~uvawe. Seo ova
moe da ne e vneseno vo zado1ie1nie de1ovni 'nigi na pravnio
sub_e' i1i vo dano~naa pri_ava 'o_a reba redovno da se
dosavuva do Upravaa za _avni prihodi. Ova de1o se nare'uva
dano~no zaa_uvawe, no po svoie 'ara'erisi'i, presavuva
specifi~en ob1i' na izmama.
Ob_e' na 'rivi~no-pravnaa za{ia 'a_ ova de1o se
obvrs'ie 'oi se odnesuvaa nap 1a}awe na dano'o, pridonesie
i1i ne'o_a druga dava~'a. ano'o e de1 od dobiv'aa i1i imooo,
'o_ dravaa go odzema od fizi~'ie i preavnie 1ica zaradi
po'rivawe na svoie rashodi, ne dava_}i mu prioa na dano~nio
obvrzni' ne'o_a neposredna proivus1uga.
avaweto 1a`ni podatoci se odnesuva na prihodie na
dano~nio obvrzni', 'oga prihodie se pri'auvaa poma1i, odnosno
rashodie pogo1emi od svarnie, i1i na predmeie 'oi pod1ea
na odano~uvawe.
Osnovna 'ara'erisi'a na 'rivi~nie de1a proiv s1ubenaa
do1nos e oa {o gi vr{a s1ubeni i1i odgovorni 1ica vo
vr{eweo na s1ubenaa do1nos, a oa ne e 'ara'erii'a na
'rivi~noo de1o davawe potup. e_svieo na izvr{uvawe na davawe
po'up se izvr{uva na ri osnovni so Za'ono predvideni na~ini:
-avawe po'up za neza'ons'o posapuvawe na primae1o na
po'upo,
-avawe po'up za za'ons'o posapuvawe na primae1o na po'upo,
-Rosreduvawe.




18.
Otstranuvawe i kaznuvawe na
dano~nata
evazija

Za nama1uvawe na evazi_aa moa da se 'orisa ri
prisapi: administrativen (minimizirawe na us1ovie za razvo_ na
evazi_a), eonomsi (nama1uvawe na neo 'orisa od evazi_a od
dano') i socio-psiho1o{i (nama1uvawe na spremnosa za
zaa_uvawe, odnosno poi'nuvawe na dobrovorno p1a}awe na
dano'o).
U1oga vo prevenivnoo de1uvawe pri po_ava na dano~na
evazi_a moa da imaa i zdrueni_aa na dano~nie obvrznici vo
smis1a na davawe sugesii i pred1ozi 'a'o na za'onodaveco, a'a
i na dano~nie organi za re{avawe na dano~nie prob1em i da
v1i_aa na formirawe na _avnoo mis1ewe. Sovremenie dano~ni
zdrueni_a, onamu 'ade {o poso_a, se po'aa1e 'a'o zna~aen
sozdava~ na _avnoo mis1ewe 'oe moe da bide od zna~ewe za
formirawe na vo1_aa na za'onodaveco.
Spored ana1izie i saisi'aa na ameri'ans'io
ani'orupcis'i draven servis nternal Revenue Service, na_~eso
posavuvani pra{awa vo vrs'a so spravuvaweo so dano~naa evazi_a
se
9
:
-a1i odreden fa' za 'rivi~no de1o vo ob1asa na fis'a1nie
obvrs'i se odnesuva na dano~naa evazi_a?
-Ko_a e na_'orisna informaci_a 'o_a moe da naso~i na ne'o_ raga
na o'rivawe na dano~na evazi_a?
-Ka'o da se is'orisi na_dobro ne~i_a informaci_a za posoewe na
dano~na evazi_a vo odredena firma?
-[o moa da zna~a pos1edicie od ignoriraweo na dano~naa
evazi_a?
___
9
D. Browning, P. Doutlerr :An Outline of

American Economy, 2000


19.
Vo 'one's na ova, evazi_aa na dano'o voobi~eno moe da
dovede do prerasprede1ba na dano~nio ovar vo odnos na
rasprede1baa na ovaro 'o_a _a predvide1 za'onodaveco, bide_}i
p1a}aweo na dano' go izbegna1o ona 1ice 'oe reba1o da bide
dano~en obvrzni'. A'o se prisuni ~iso fis'a1nie ce1i na
odano~uvaweo, evazi_aa na danoci }e _a prinudi dano~naa v1as
da gi zgo1emi drugie ob1ici na dano', i1i drugie _avni prihodi
za da se obezbeda dovo1no sredsva. So izbegnuvawe na p1a}awe na
dano'o, obvrznicie neza'ons'i si _a o1esnuvaa svo_aa dano~na
obvrs'a. So oa dire'no v1i_aa na nama1uvaweo na _avnie
sredsva 'oi se formiraa od danocie.

KAZNUVAWE NA ANO^NOTO ZATAUVAWE REREWETO RAR

ano~no zatauvawe-
Odbegnuvaweo na ce1osno i1i de1umno p1a}awe danoci,
pridonesi i1i ne'o_a druga dava~'a na 'o_a 1iceo e obvrzano so
Za'on, e 'aznivo de1o. so a'a i davaweo 1ani podaoci za
svoie prihodi, predmeie i1i drugie fa'i od v1i_anie za
uvrduvawe na iznoso na va'vie obvrs'i. so i o_ {o e so
isa namera vo s1u~a_ na zado1ie1na pri_ava, ne pri_avi dohod,
odnosno predme i1i drug fa' od v1i_anie za uvrduvawe na
va'vie obvrs'i, a iznoso na obvrs'aa e od pogo1ema vrednos,
spored Krivi~nio za'oni'
10
}e se 'azni so zavor od {es meseci
do pe godini i so pari~na 'azna. Vo Krivi~nio za'oni' se ve1i
de'a a'o iznoso na obvrs'aa e zna~ie1en, sorie1o }e se
'azni so zavor od edna do pe godini i so pari~na 'azna.
!erewe pari i drugi prinosi od aznivo de1o
11
-

___
10
S1uben vesni' na Repub1i'a Ma'edoni_a, br.19/2004, Krivi~en za'oni', ^1en
279 (Krivi~ni de1a proiv _avnie finansii, p1anio prome i sopansvoo)
11
So Za'ono za izmenuvawe i dopo1nuvawe na Krivi~nio za'oni', nas1ovo na
~1eno 273 i ~1eno 273 se menuvaa i g1asa "perewe pari i drugi prinosi od
'aznivo de1o"



20.
Ru{aweo vo ope', primaweo, prezemawe, zamena i1i
rasinuvawe pari od pogo1ema vrednos 'oi se pribaveni so 'aznivo
de1o i1i za 'oi se znae de'a se pribaveni na a'ov na~in, i1i so
'onverzi_a i1i pre'u prenos na drug na~in se pri'riva de'a
poe'nuvaa od a'ov izvor, i1i se pri'rie nivnaa 1o'aci_a,
dviewe i1i sopsvenos, de_svieo se 'aznuva so 'azna zavor od
edna do dese godini.
So isaa 'azna se 'aznuva i o_ {o }e prodade, podari i1i
pu{i vo drug vid prome imo i1i predmei od pogo1ema vrednos
pribaveni so 'aznivo de1o, i1i }e 'upi, }e primi vo za1og i1i na
drug na~in }e pribavi, pri'rie i1i prouri imo i1i predmei za
'oi znae de'a se pribaveni so izvr{uvawe na 'aznivo de1o i1i so
fa1sifi'uvawe na ispravi, nepri_avuvawe na fa'i i1i na drug
na~in pri'rivawe de'a poe'nuvaa od a'ov izvor.


ME\UNARONA EVAZA

Mehanizmie so 'oi se rea1iziraa specifi~nie ob1ici na
me|unarodna evazi_a na danocie se vrzani za osnovawe na bazni
'ompanii, ransferni ceni, z1ouporeba na dano~nie dogovori,
na~ino na finansirawe na invesici_aa, off-shore 'ompaniie i
drugo.
aznite ompanii se osnovaa so .n. dano~ni oazi, {o
ozna~uvaa zem_i so b1ag dano~en erman. ano~nie oazi nemaa
s'1u~eno dogovori za izbegnuvawe na dvo_noo odano~uvawe i
evazi_a {o ne gi obvrzuva na me|unarodna sorabo'a vo suzbivawe
na me|unarodnaa evazi_a.
Mehanizmo na transferni cenigo 'orisa mu1unaciona1nie
'ompanii so ce1 da se pri'rie visins'io prihod od me|unarodnie
ransa'cii, b1agodare_}i na raz1i'ie vo dano~nie sisemi.
Vo me|unarodnie de1ovni odnosi se pove}e se 'orisa off-
shore 'ompanii 'a'o mehanizam na me|unarodnoo dano~no p1anirawe.
Toa se 'ompanii 'oi se regisrirani vo zem_ie so b1ag dano~en
erman ia'o svoie de1ovni a'ivnosi gi izvr{uvaa vo drugi
zem_i. Ta'vi zem_i se Gibra1ar, Kipar, Lihen{a_n, Lu'semburg,
Ma1a, Ranama i drugi.


21.
Zaklu~ok

Spored saisi~'ie podaoci, vo na{aa drava zaa_uvaweo
na dano' i odbegnuvaweo na p1a}awe e ~esa po_ava i oa 'a'o od
pravni 1ica a'a i od 1ica 'oi vr{a samoso_na de_nos, no ima i
~esi zaa_uvawa pri s'1u~uvawe dogovori za 'upopradaban a
imo, sanben i de1oven procor, moorni vozi1a i s1i~no.
i_apazono na 'rimina1nie a'ivnosi e dosa obemen i bara
go1ema sru~nos i poznavawe na za'ons'ie propisi 'oi vae1e
'a'o vo momeno na izvr{uvaweo, a'a i vo momeno na
o'rivaweo, pa se do podnesuvaweo na 'rivi~naa pri_ava.
Organiziraweo na dravaa vo dano~nio sisem o'o1u
pribiraweo na _avnie dava~'i se odrazuva na raboaa na
dravnie inspe'cis'i organi vo efi'asnoo vr{ewe na dano~naa
'onro1a. o'o1u dano~nio obvrzni' e pove}e ubeden de'a
dano~nio sisem e organiziran do sepen {o ne }e moe da go
odbegne p1a}aweo na dano'o, {ansie za da ne bide o'rien se
mnogu ma1i i o_ }e go op1a}a dano'o.
Zna~a_na u1oga vo p1a}aweo na danocie ima finansis'aa
inspe'ci_a, 'o_a reba da bide sru~na, efi'asna i ug1edna.
Raznie somneni_a za 'orupci_a vo ova ob1as imaa negaivno
v1i_anie vrz ce1aa dano~na 'onro1a na dravaa, a osobeno imaa
negaivno v1i_anie vrz ug1edo na dravaa vo odnos na
organiziranosa na dano~naa 'onro1a.










22.
Koristena literatura:

--r Andrees'i, osif: "E'onomi_a", Univerzie "Sv. K1imen
Ohrids'i"-Bio1a, ETU-Ohrid, Ohrid, 1998
--r Arsovs'i, ragoqub, -r Nenovs'i, Tome, -r Smiq'ovs'i,
vica: "avni finansii", Cenar za nau~no-israuva~'a raboa pri
ETU-Ohrid, Ohrid, 2009
-Browning, D., Dautlerr, P.: "An Outline of American Economy, 2000
--r Gogos'i, Riso: "Osnovi na e'onomi_a", Cenar za nau~no-
israuva~'a raboa pri ETU-Ohrid, Ohrid, 2004
-Grupa auori: "Rriru~ni pos1ovni 1e'si'on", Rrivreda, Zagreb,
1985
-Hood, Christopher: "What Does Tax Evasion Means, New York Post., 2000
-Mo_sos'i, Vasi1 i Karaxova, Vera:"Rrimenea e'onomi_a -
e'onoms'i sisem i e'onoms'a po1ii'a)", nsiu za israuvawe
na urizmo pri ETU-Ohrid, Ohrid, 2002
--r Ni'o1os'a, Sve1ana: "Krivi~ni de1a proiv s1ubenaa
do1nos", S'op_e, 2008
-S1uben vesni' na RM, br.8/2001
-S1uben vesni' na RM, br19/2004
-S1uben vesni' na RM, br.44/99
--r Xu'1es'i, Goce i M-r Ni'o1os'a, Sve1ana: "E'onoms'a
'rimina1isi'a", S'op_e, 2008
-inerne:wikipedia, investopedia
-spisani_a, nede1nici




23.