GËZUAR PASHKËT!

MARS 2010 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 3 (206) Viti XVIII i botimit MARS 2010 Çmimi 20 lekë

E Diela e Dafinave, 28 Mars

Festa e Hyrjes triumfale të Krishtit në Jerusalem, E Diela e
Dafinave, është një nga dymbëdhjetë festat e mëdha të Kishës. Kisha
vazhdon të jetë e veshur me shkëlqimin ngjallësor, e mbushur me himne
që vazhdimisht përsërisin hosana, blatuar Krishtit si Mesia - Mbret, i
Cili vjen në emrin e Perëndisë Atë, për shpëtimin e botës.

Hiri i Shpirtit të Shenjtë na mblodhi sot; edhe të gjithë e

ngremë kryqin dhe themi: I bekuar është ai që vjen në emrin
e Zotit, hosana në më të lartat!
(Vargu i Parë i Mbrëmësores)

U varrosëm me pagëzimin bashkë me Ty, o Krisht Perëndia

ynë, u vlerësuam për jetën pa vdekje me Ngjalljen Tënde
dhe të thërrasim me lavdi: Hosana në më të lartat, i bekuar
është ai që vjen në emrin e Zotit!
(Tropari i Dytë)

Në qiell si Mbret mbi fron, në dhenë si rob mbi pulisht, na

je shfaqur, o Krisht Perëndi, prano lavdërimin e engjëjve dhe
këngët e fëmijëve që këndojnë: I bekuar është ai që vjen
të shpëtojë Adamin!
(Shkurtorja)

Kur populli mban në duar degë dafine dhe i këndon Zotit të Dielën e
Dafinave, ata janë gjykuar së bashku me turmën e Jerusalemit. Sepse
ishin të njëjtët zëra që i thirrën “Hosana” Krishtit dhe disa ditë më
vonë thirrën për Krishtin te Pilati “Kryqëzoje”. Kështu, në liturgjinë
e Kishës jetët e njerëzve vazhdojnë të gjykohen kur ata e përshëndesin
Krishtin me “degët e fitores” dhe hyjnë me Të në ditët e “pësimit të
vullnetshëm”.

Dhuromë të Një jetë Monumente Biri - Egjipt -

shikoj fajet e kushtuar të besimit i Perëndisë Fanatikët
dhe të historisë sulmojnë besimtarët
mia dhe të mos muzikës bëhet bir e krishterë
e gjykoj tim kishtare i Virgjëreshës
vëlla dhe asaj klasike Manastiri - Pakistan -
Fragmente nga homelia Digjet i gjallë
Priftmurgu Grigor i Shën Kozmait e shën Nikolla Kavasilas, një i krishterë që
nga Mali i Shenjtë Prof. Milto Vako po merr për Ungjillëzimin e së
nuk pranoi
(Pjesë e shkëputur (Artist i Merituar) Tërëshenjtës, Nënës së
nga libri Departamenti i Dirigjimit jetë të re Perëndisë dhe të ndryshojë
i Akademisë së Arteve Gjithmonëvirgjërës Mari besimin
Jeta në Krishtin)
- Faqe 2 - - Faqe 4 - - Faqe 6 - - Faqe 7-8 - - Faqe 11 -
2 NGJALLJA MARS 2010

Dhuromë të shikoj fajet e mia dhe të mos e gjykoj tim vëlla

N ë ditët tona shpesh ankohemi në lidhje me
përpjekjen që duhet të bëjë njeriu në
Perëndinë. Besojmë se vetëm atëherë jemi me
të vërtetë të krishterë, nëse kreshmojmë, nëse
bëjmë lutje, nëse japim lëmoshë dhe bëjmë vepra
të ngjashme për hir të virtytit. Dhe, kur mendoj-
më se sa mundime duhet të heqim për të punuar
vepra virtyti dhe të jetojmë në Krishtin, kemi
frikë dhe tërhiqemi. Por Krishti na tregoi një
rrugë shumë të thjeshtë dhe të lehtë, për të qenë
të pëlqyer për Atë dhe që t’i shmangemi dënimit
ditën e Gjykimit. Ai na tha: “Mos gjykoni, që të
mos gjykoheni, sepse do të gjykoheni me kri-
terin që gjykoni dhe do të mateni me masën
që matni”.
Në Jerontikon, libër i Etërve që përshkru-
an veprimet dhe fjalët e shenjtëruara të asketë-
ve të shenjtë, tregohet historia e mëposhtme:
Një vëlla e pyeti ava Josifin: “Çfarë të
bëj, o Atë? Nuk mundem as të vuaj për hir
të dashurisë së Krishtit dhe as të punoj dot
për të dhënë lëmoshë.” Edhe Jeronti iu
përgjigj: “Nëse nuk mund të bësh dot këto
gjëra, të paktën ruaje ndërgjegjen tënde të
pastër nga mendimet e paragjykimit kundër
vëllezërve të tu dhe mos i ul ata. Në këtë
mënyrë me siguri që ke për të shpëtuar”.
Fjalët e Krishtit që përmendëm dhe biseda
midis dy asketëve, japin shkak për të folur për
një kancer të jetës shpirtërore: përgojimin dhe
paragjykimin. Është një çështje që ka të bëjë
me të gjithë ne, sepse të gjithë mund të dënojmë
fare lehtë vëllezërit tanë për veprimet e tyre
dhe e drejtësojmë veten për çka kemi bërë. Në
këtë mënyrë humbasim Hirin e Perëndisë dhe
torturohemi, ndërkohë që mund t’i shmangeshim
paragjykimit dhe të jetojmë në Krishtin pa pasur
mundime të mëdha. Ato që do të themi janë të
bazuara në jetët e Etërve tanë të shenjtë dhe
në këshillat e tyre të shenjta.
1. Përgojimi dhe paragjykimi
Le të shikojmë në fillim se çfarë është për-
gojimi dhe paragjykimi. Shën Dorotheu na jep
përcaktimin: “Përgojimi është të përhapësh me
fjalë mëkatet dhe gabimet e të afërmit, p.sh. filani
ka thënë gënjeshtra, apo u zemërua, ra në imo-
ralitet etj. Duke folur në këtë mënyrë njeriu për-
gojon të afërmin e tij, pra flet me pasion kundër
dikujt, bisedon me pasion për mëkatin e tij. Pa-
ragjykim është që njeriu të akuzojë vetë njeriun,
duke thënë se ai është gënjeshtar, zemërak, imo-
ral. Sepse në këtë mënyrë paragjykon vetë pre-
dispozitën e shpirtit të tij dhe nxjerr përfundime
për të gjithë jetën e tij, duke thënë se tjetri është
i tillë dhe e gjykon veten në këtë rast”.
Paragjykimi është më i rëndë se përgojimi,
sepse “është tjetër gjë të flitet për një njeri e të
thuhet se u zemërua dhe tjetër gjë është ta
karakterizosh si zemërak e ta shikosh kështu
gjatë gjithë jetës së tij” (Shën Dorotheu).
Meqë përgojimi është stadi i parë i paragjyki-
mit, në vazhdim do të tregojmë se çfarë ndryshi-
mi ekziston midis përgojimit dhe paragjykimit,
por edhe si duhet ta përballojmë këtë pasion.
Etërit e shenjtë mësojnë se paragjykimi ësh-
të një mëkat i rëndë, tek i cili na shtyn i ligu.
Shën Joani i Shkallës na thotë: “Demonët na
nxisin me dhunë të mëkatojmë dhe nëse nuk
mëkatojmë, të gjykojmë ata që mëkatuan”. Por
siç thotë shenjtori, “përgojimi është pjellë e urrej-
tjes, një shushunjë e majmur e fshehtë, që thith
dhe zhduk gjakun e dashurisë. Është shtirje e
dashurisë dhe shkak i papastërtisë dhe i rëndesës
së zemrës”.
Shën Joan Gojarti shkruan se në përgjithësi
njeriu “sukseset e të afërmit, madje edhe sikur
ato të jenë të mëdha dhe të shumta, mohon
t’i shikojë. Por kur i afërmi paraqet ndonjë
mangësi, madje edhe të parëndësishme, e
merr vesh menjëherë dhe e përhap”, gjykon
të afërmin për këtë dhe e dënon. “Nuk ka më-
kat më të keq dhe të lehtë sesa paragjykimi…
Mëkatet e tjera kanë nevojë për kohë, shpen-
zime, përkujdesje dhe bashkëpunëtorë,…
por në rastin e paragjykimit nuk ndodh e
njëjta gjë… Pra meqë e liga kryhet me leh-
tësi… dhe ferri e ndëshkimi janë të frikshme
e nuk fiton gjë njeriu me këtë,… le t’i shma-
ngemi me kujdes të madh kësaj sëmundjeje,
le të mbulojmë mëkatet e të tjerëve dhe të
mos i poshtërojmë publikisht fajtorët”.
Meqë “gjykimi është uzurpimi i paturpshëm
i të drejtave të Perëndisë, kurse paragjykimi
humbja e shpirtit, e atij që paragjykon”, du-
het me çdo mënyrë të përpiqemi të çrrënjosim
këtë pasion nga brenda nesh. “Madje nëse shi-
kon një njeri të mëkatojë edhe në çastin e vde-
kjes së tij”, shkruan shën Joani i Shkallës,
“as atëherë mos e paragjyko. Sepse vendimi
i Perëndisë është i panjohur për njerëzit.
Disa arritën në mënyrë të dukshme në mëka-
te të mëdha, por bënë fshehtazi të mira ako-
ma më të mëdha. Kështu ata që kanë qejf të
gjykojnë të tjerët, u gabuan në këtë pikë”.
Priftmurgu Grigor nga Mali i Shenjtë
(Pjesë e shkëputur nga libri
Jeta në Krishtin)
(vijon në numrin e ardhshëm)

HIMNI AKATHIST

D y janë shërbesat kryesore për nder të Hyjlindëses: Paraklisi (i

Vogël dhe i Madh) dhe Himni Akathist. Paraklisi shfaq të
Tërëshenjtën si nënë të dhembshur dhe ndërmjetuese të besimtarëve
në vuajtje tek Biri i saj. Himni Akathist himnon madhështinë dhe
lavdinë e Virgjëreshës Mari dhe u vendos të psalet nga i gjithë populli
pas një mrekullie të saj, kur shpëtoi nga armiqtë paganë Konstandi-
nopojën dhe gjithë Perandorinë Bizantine (v. 626). Atëherë krye-
qytetasit, megjithëse ishin tej mase të lodhur, psalën Himnin duke
qëndruar më këmbë në shenjë mirënjohjeje (Akathistos = jo ulur).
Vlen të shtohet se Himni Akathist (ose Përshëndetjet), por pa kanunin
e tij, thuhet nëpër manastire çdo ditë gjatë Pasdarkës dhe shumë të
krishterë e kanë zakon ta lexojnë një herë në ditë.
***
Si mori vesh porosinë e perëndishme, engjëlli zbriti në banesën Përlufteshës gjenerale
e Josifit dhe ia pruri Marisë menjëherë lajmin: Anoi me bashkë- P ërlufteshës gjenerale këngët mundëse,/ si përhirim që e
zbritjen qiellin mbi dhé, kur hyri i pandryshuar në gjirin tënd shpëtove prej tmerreve,/ qyteti yt po të përshkruan, o Virgjëreshë./
dhe atë kur e shoh me sy të mishëruar si rob çuditem dhe thërres Po sikurse ke fuqi të paluftuarshme/ prej çfarëdo rreziku
me zë: Gëzohu, o Nuse e panusëruar. shpëtomë,/ se po të thërres: Gëzohu, o Nuse e panusëruar.
MARS 2010 NGJALLJA 3

Tryezë e rrumbullakët “Gruaja dhe Feja”

N ë datën 3 shkurt, në ambientet

e Hotel Tirana International,
u zhvillua tryeza e rrumbullakët me
temë “Gruaja dhe Feja”. Takimi
organizohej nga Forumi Shqiptar
për Aleancën e Qytetërimeve
(AFALC) dhe Fondacioni “Anna
Linch”. Morën pjesë përfaqësues
të komuniteteve fetare, si edhe për-
faqësues të shoqërisë civile.
Në fjalën e hapjes drejtuesja e
kësaj tryeze të rrumbullakët Laura
Xhaxhiu, falënderoi dhe përgëzoi
përfaqësuesit e komuniteteve fetare
për gatishmërinë dhe mbështetjen
e dhënë për organizimin e këtij akti-
viteti. Ajo bëri gjithashtu edhe një
paraqitje të hollësishme të qëllimit
të organizimit të këtij takimi. Më
pas referuan mbi temën “Gruaja
dhe Feja”, përfaqësuesja e Komu-
nitetit Mysliman Shqiptar Iris Maçi,
përfaqësuesja e Kishës Orthodho-
kse Sonila Dedja, përfaqësuesja e
Kishës Katolike Estela Daljani, si
edhe përfaqësuesja e shoqërisë ci-
vile Valbona Duri. Në këto referate
u bë një prezantim i rolit të gruas, i
parë në këndvështrime të ndry-
Çast nga veprimtaria me gratë e besimeve të ndryshme
shme fetare dhe civile, duke thek-
suar në të njëjtën kohë edhe rë-
ndësinë e kësaj pranie në shoqë-
rinë e sotme shqiptare, por jo ve-
tëm. Gjithashtu u paraqitën edhe
disa nga sfidat me të cilat përballet
gruaja besimtare në ditët e sotme,
mënyra se si i përballon kjo grua
këto sfida, si edhe vlerat që mbart
jeta me Perëndinë dhe transmetimi
i këtyre vlerave në breza.
Pas referimeve u kalua në dis-
kutime, pyetje dhe komente, ku të
ftuar si studentë, pedagogë dhe
përfaqësues të shoqërisë civile,
ndanë mendimet dhe bënë kome-
ntet e tyre mbi këtë temë. Si kon-
kluzion i këtij takimi doli që nevo-
jitet një përkrahje dhe një mbështe-
tje më e madhe për gruan besimtare
në shoqërinë tonë, duke qenë se roli
i saj është i pazëvendësueshëm.
Takimi u mbyll me një koktej për
të gjithë të ftuarit si edhe me një
ekspozim me punime artistike me
dorë, të realizuara nga gra të komu-
nitetit orthodhoks dhe mysliman.
Korresp. i Ngjalljes

Veprimtari sociale e Kishës

Besimtarë nga Berati
Përmirësimi i infrastrukturës së shkollave në zonat rurale vizitojnë Manastirin
e Shën Vlashit
G jatë vitit 2009 Zyra “Diakonia Agapes” e Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë ka zba-
dhe shkollën 9-vjeçare të Tunjës në rrethin e Gramshit
materiale të ndryshme, të cilat kanë ndikuar ndjeshëm dhe kishat e Durrësit

tuar në zonat rurale të rrethit të Gramshit dhe Li-
brazhdit projektin “Jetë e shëndetshme për fëmijët”.
Në kuadër të këtij projekti, Zyra “Diakonia Agapes”
bashkëpunon me shkolla nëntëvjeçare, duke kontribu-
uar në përmirësimin e standardeve të mësimdhënies
dhe kushteve në këto shkolla.
Për të realizuar këtë qëllim, gjatë muajve dhjetor
2009 dhe janar 2010 Zyra Diakonia Agapes ka siguruar
për shkollën 9-vjeçare të Xhyrës në rrethin e Librazhdit
në përmirësimin e infrastrukturës së dy shkollave të
sipërpërmendura.
Pasi është bërë një vlerësim shumë i mirë i
nevojave në bashkëpunim me drejtorët e këtyre
shkollave, është bërë plotësimi i tyre. Kështu janë
siguruar tavolina dhe karrige për sallën e mësuesve,
mjete mësimore, harta dhe globe, vazo dhe stola për
përmirësimin e ambienteve të shkollës, rafte si dhe
tituj librash për bibliotekat, kutitë e ndihmës së parë
që mungojnë në pothuajse
të gjitha shkollat, tabela vizi-
ve me mesazhe të ndryshme
për rëndësinë që ka shënde-
ti, mjedisi, higjiena etj.
Mësuesit shprehën mirë-
njohje të madhe për ndihmën
e dhënë, komuniteti i pri-
ndërve dhe nxënësve gjitha-
shtu. Ata argumentojnë se
zonat rurale janë lënë në
harresë dhe se janë të paktë
ata që kontribuojnë dhe ndih-
mojnë fëmijët dhe shkollat e
këtyre zonave.
D. A.
N
ë datën 13 shkurt 2010, një
grup besimtarësh nga qyteti i
Beratit morën rrugën për në Shën
Vlash, manastirin e Durrësit ku çdo
vit besimtarë dhe besimtare të këtij
qyteti kremtojnë ditën e shenjtit.
Besimtarët nuk u zmbrapsën nga
koha e keqe; binte shi dhe ishte
ftohtë, por me kënaqësi bënë udhë-
timin drejt manastirit.
Në kishën e Shën Vlashit, nde-
zën qirinjtë, dëgjuan fjalët e Perë-
ndisë, u lutën dhe më pas vazhduan
rrugën për në kishën e Shën Pavlit
dhe Shën Astit, në qytet dhe më pas
edhe në kishën e Shën Gjergjit. Në
këtë kishë takuan atë Spiron, i cili
sapo kishte zhvilluar shërbesën. Ai
u foli për historikun e kishës së Shën
Gjergjit. Gratë besimtare i treguan
se kishin vizituar kishat pothuajse
në të gjithë Shqipërinë, se kishin
qenë në Shkodër, Vlorë, Përmet,
Fier, Durrës, për të njohur nga afër
vendet tona të shenjta.
I. Z.
4 NGJALLJA MARS 2010

Një jetë kushtuar muzikës kishtare dhe asaj klasike

- Si u njoha me theologun dhe muzikantin Dhimitër Beduli -

K am lindur më 30 mars të vitit

1930, në qytetin e Pogradecit,
në lagjen më autoktone, që quhej
provat mbaruan dhe unë po largo-
hesha maestroja m’u drejtua me shu-
më përzemërsi dhe më tha: O vogë-
atëherë drejtonte korin e Kishës
Orthodhokse në Tiranë.
temi mbasi kishte mbyllur kishat
më akuzoi për pikëpamje liberale-
-fetare në art.
Në vitet 1953-1959 mbarova
“Toplecë” (me burimet e shumta). lush, hajde kur të duash në prova. studimet si dirigjent në ish-Bashki- Në atë periudhë kam qenë me
Rrjedh nga një familje fetare. Shtë- Kështu u njoha me theologun e min Sovjetik në Moskë, në konser- detyrën e drejtorit artistik dhe diri-
pia jonë ka qenë në një çati me njohur, muzikantin dhe dirigjentin vatorin “Pjotër Iliç Çajkovski”. Në gjent në ansambël dhe Teatrin e
shkrimtarin e njohur Mitrush Kuteli, Dhimitër Beduli, dhe u bëra anëtari fillim më emëruan si dirigjent i An- Operës. Ndërrimi i sistemit totalitar
si dhe pak më poshtë shtëpia e të më i vogël i korit që ai drejtonte. samblit Shtetëror të Këngëve dhe më solli gradualisht në jetën artisti-
madhit Lasgush Poradeci. Valleve. Krahas kësaj pune jepja ke. Në fillim si pedagog e shef kate-
Vitet kaluan njëri pas tjetrit dhe
Po aty ndodhej edhe kisha e Mi- në moshën pesëmbëdhjetëvjeçare dhe mësim në konservator, sot Aka- dre i Kanto-dirigjimit në Akademi-
tropolia e vetme në qytetin tonë. fillova mësimet në shkollën e kade- demia e Arteve, si dhe në liceun në e Arteve, por ajo më e rëndë-
Në Pogradec kishte edhe një ba- tëve (shkolla ushtarake “Skënder- artistik, ku formova edhe një kor sishmja e jetës sime është takimi me
ndë, që drejtohej nga Luigj Filaj, si bej”), por prirjet e mia muzikore, të vajzash me shumë zë në atë kohë. mësuesin tim të parë, theologun
dhe një mandolinatë nga Nuri Çau- cilat u zbuluan në shkollë me korin Në repertorin e programit të kë- Dhimitër Beduli, i cili mbasi e kish
shi. I shkrova këto mbasi jam i bi- e kadetëve që unë drejtoja me suk- tij kori krahas pjesëve që sugjeronte njoftuar dhe marrë aprovimin e Hi-
ndur se kanë luajtur një rol shumë ses bënë që të ndërroj drejtim, duke koha e regjimi pata kurajë të mësoja rësisë së Tij Kryepiskopit Anastas,
të madh në jetën dhe formimin tim përfunduar mësimet në liceun arti- edhe disa pjesë kishtare, të cilat më propozoi marrjen e drejtimit të
si muzikant intelektual, si dhe fetar. stik “Jordan Misja”. Një ditë përsëri ngjallën mjaft diskutime pasi thyen- korit të Kishës sonë në Tiranë, të
Në prag të festave fetare krahas takohem me mjeshtrin Beduli, i cili te tabutë kufizuese të kohës. cilën e pranova me shumë dëshirë.
të gjitha aktiviteteve kisha kishte mbasi mësoi për qenien time në Një periudhë dhune ndaj meje Te Dhimitër Beduli, me gjithë mo-
edhe një kor, i cili kur bënte prova lice, më propozoi të merrja pjesë dhe familjes sime u ushtrua deri në shën e madhe, të bënte përshtypje
përgatitore dëgjohej deri në shtëpi- në korin e Radio Tiranës, të cilin e ekstremin e privimit të lirisë pas fa- forca shpirtërore, mençuria, dashu-
në tonë. Si mamaja, motra ime edhe drejtonte miku i tij Mihal Çiko. Ai mëkeqit Plenium të Katërt, ku sis- ria, si dhe korrektësia që ai demon-
unë kishim prirje për të kënduar. stronte në marrëdhënie me të gjithë.
Isha vetëm tetë apo nëntë vjeç dhe Ai karakterizohej nga një dë-
një ditë mora kurajën dhe u futa në gjim absolut, që rrallë e kanë të
sallën ku do të zhvilloheshin provat gjithë muzikantët, gjithashtu kishte
e mësimit të gjeneratave (vajtime- një vokal të një baritoni lirik, i cili
ve të Krishtit). psalte gjatë mëngjesores me një
Ishin ditët e para të pranverës muzikalitet të rrallë dhe gjithmonë
në prag të Pashkëve të Mëdha. I i palodhur.
strukur aty mbrapa edhe unë kë- Unë çuditesha me vete dhe tho-
ndoja (nën zë). Mjeshtrit dhe profe- sha se është vetëm fuqia e Zotit
sorit që drejtonte korin i ra në sy që ai beson dhe i jep forcë për ta
prania ime, por me sa duket ai men- përballuar me sukses këtë detyrë
doi se isha fëmija i ndonjërit që bën- kaq të përkryer në atë moshë ma-
te pjesë në kor dhe jo vetëm që s’më dhore që ai kishte.
hoqi vërejtje, por më buzëqeshi. Kur
Si unë, ashtu edhe i gjithë kori e
kujtojmë me respekt të madh ve-
Me www.orthodoxalbania.org primtarinë e tij dhe nuk e harrojmë
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë kujdesin dhe ndihmesën e veçantë
që ai tregonte për korin dhe pjesë-
Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj zyrtare përpiqet tarët e tij.
të përcjellë mesazhin dhe informacionin e saj edhe në
internet.
Sot, në moshën time madhore,
Ajo i njeh vizitorët e saj me: e quaj veten fatlum që mbas ndë-
- besimin e krishterë orthodhoks, rrimit të sistemit totalitar krahas
- organizimin dhe veprimtarinë e strukturave punës sime pedagogjike dhe artisti-
institucionale, ke jam vënë edhe në shërbim të li-
- lajmet më të fundit, teraturës muzikore orthodhokse.
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e kulturor
Jam i lumtur gjithashtu që marr
që ofron në shoqëri,
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe pjesë me korin në Liturgjinë Hyjno-
manastireve, re duke dhënë sadopak kontributin
- botimet kishtare etj. tim për ta bërë atë me shpirtërore
Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor, për besimtarët tanë.
muzikor e filmik. Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment Prof. Milto Vako
Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip, dhe kudo në të gjithë globin me (Artist i Merituar)
anglisht e greqisht. www.orthodoxalbania.org Departamenti i Dirigjimit
i Akademisë së Arteve
MARS 2010 NGJALLJA 5

Përmet
Kapet në
Vidhen dy kishat e vjetra orthodhokse të qytetit Korçë një grabitës
kishash
P ersona ende të paidentifikuar

kanë grabitur në të gdhirë të
datës 6 mars dy kisha brenda qytetit
të Përmetit. Ata kanë vjedhur pjesë
të ikonostasit dyshekullor në kishën
e Shën e Premtes (Parashqevisë), si
dhe një pjesë të portës të kishës së
Shën Nikollës.
Hajdutët kanë grabitur pjesë
druri të gdhendura me një mjeshtëri
të lartë nga ikonostasi i kishës së
Shën Parashqevisë, që shtrihet bu-
zë përroit që kufizon qytetin e Për-
metit nga ana jugore e tij.
Keqbërësit kanë vjedhur po kë-
shtu edhe pjesë druri të gdhendur
të portës kryesore të kishës së
Shën Nikollës, që ndodhet në zonën
e sipërme të qytetit të Përmetit.
Policia nisi hetimet, por ende
nuk ka zbuluar se kush është autori.
Pak kohë më parë në Përmet u vo-
dhën edhe pjesët e gdhendura të
ikonostasit, kryevepër e kishës së
Kisha e Shën Nikollës, Përmet
Leusës, gjë që të bën të mendosh
për një trafik të organizuar, që sy-
non vlerat më të mira të objekteve
orthodhokse të kultit.
Gjatë 17 viteve të fundit në Mi-
tropolinë e Gjirokastrës janë vje-
dhur e përdhosur dhjetëra objekte
orthodhokse dhe fuqia zbuluese e
policisë ka qenë pothuaj inekzis-
tente.
N
jë 35-vjeçar nga Zhapokika e
Tepelenës është vënë në pra-
nga në qytetin e Korçës, nën akuzën
e vjedhjes së gjashtë objekteve të
kultit. Sipas policisë lokale, Bujar
Kalemi rezulton të jetë autor i vje-
dhjeve të disa kishave në Korçë dhe
në zonën e Kolonjës, ku është doku-
mentuar se ka kryer vjedhje të pa-
rave nga kasafortat me thyerje dhe
ka shkatërruar në disa raste edhe
objekte që ndodheshin në brendësi
të këtyre kishave.
Por krahas vjedhjeve në jug-
lindje të vendit, Kalemi rezulton të
jetë autor i dy vjedhjeve në kishat e
Gjirokastrës dhe në mënyrë të për-
sëritur të vjedhjeve të kishës në
Kostan të Delvinës.
Korresp. i “Ngjallja”

Bruksel, Konferencë e Syndesmos

“Të jemi dëshmitarë të Krishtit”

N ga data 19 deri më 22 shkurt

në Bruksel (Belgjikë) u zhvi-
llua konferenca me temë “Të jemi
neve sot. Problemet që ata hasën
dhe ato që ne hasim në çdo aspekt
të jetës sonë.
dëshmitarë të Krishtit”. Kjo konfe-
rencë u organizua nga Syndesmos,
një organizatë rinore orthodhokse
që vepron në të gjithë botën. Në
këtë konferencë morën pjesë rreth
60 persona nga 20 vende të ndry-
shme të botës si: Belgjika, Franca,
Gjermania, Rusia, Finlanda, Hola-
nda, Rumania, Bullgaria, Hungaria,
Serbia, Maqedonia Shqipëria etj.
Organizimi i konferencës ishte
shumë i mirë dhe praktik. Në këtë
konferencë u fol dhe u diskutua për
mënyrat se si duhet të jemi dësh-
mitarë të Krishtit në jetën tonë pri-
vate dhe shoqërore, si në familje,
punë dhe kudo që ndodhemi. Në
vazhdim u diskutua se si jetonin të
krishterët e parë dhe se si jetojmë
ne sot. Se si ata u bënë dëshmitarë
të Krishtit dhe se si mund te jemi
ne sot të tillë.
Gjithashtu u diskutua mbi gjërat
e përbashkëta dhe të veçanta midis
të krishterëve në atë kohë dhe
U ndanë eksperienca të ndry-
shme dhe këndvështrime të ndry-
shme për problemet dhe vështi-
rësitë që hasim ne në jetën tonë të
përditshme për të qenë dëshmitarë
të denjë të Krishtit.
Gjithashtu një pjesë shumë e
rëndësishme ishte dhe prezantimi i
çdo vendi me këngë, valle, ushqime,
psalme në gjuhën e tyre përkatëse.
Kisha jonë u prezantua me disa
botime të saj në anglisht si: Resur-
rection of the Orthodox Church of
Albania; 2000 years church art
and culture in Albania; Restora-
tions of the Orthodox Church
Monuments in Albania”. Dhe me
disa punime të ndryshme (si kryqe,
komboskinë dhe punime të tjera me
karakter kishtar) që u bënë dhuratë
për çdo pjesëmarrës në këtë
konferencë.
Një kujtim me pjesëmarrësit në konferencë.
Spiro Topanxha
Ajo transmeton për ju 24 orë program.
Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet: programe shpirtërore, sociale dhe kulturore.
Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore dhe klasike, nga vendi dhe bota.
Ndiqni shërbesat kishtare në Radio “Ngjallja”!
6 NGJALLJA
Monumente të besimit dhe të historisë
Manastiri i Shën Kozmait po merr jetë të re
M anastiri i Shën Kozmait,
Kolkondas, është një nga
manastiret më me vlerë në vend,
si nga ana shpirtërore, ashtu dhe
nga ajo monumentale. Ai na sjell
gjithmonë kujtimet e historisë së
tij, mënyrën se si u formua, se si
u zgjerua dhe më pas na tregon
për rënien e tij në kohën e territ
komunist. Manastiri na paraqet
tashmë faza të ndryshme të
zhvillimit të tij, duke u nisur që
nga kisha e së Tërëshenjtës e
deri në rindërtimin e konakëve,
që e ktheu në një manastir të
mirëfilltë.
Manastiri u zhvillua shumë
shpejt pas vrasjes së shën Koz-
mait, kur për nder të tij u ndërtua
kisha e shenjtit, që është tashmë
kisha kryesore e manastirit, dhe
më pas u ngritën konakët, ndërsa
krahu verior i hajatit të kishës
ekzistuese të shën Marisë u
kthye në një paraklis ku prehe-
shin dhe nderoheshin lipsanet e
shenjtit.
Me kalimin e viteve dhe në
momentin që manastiri nuk funk-
siononte më si i tillë, ndodhën ndry-
shime natyrore të terrenit përreth
dhe lëvizje nga shtrati origjinal i
lumit, gjë që solli përmbytjen e tij
dhe mbushjen me material deri në
një lartësi, mund të themi, sa
gjysma e lartësisë se kishës. Kjo
solli rënien e një pjese të konsideru-
eshme të kishës së Shën Marisë
dhe kthimin në gjendje jofunksio-
nale të të gjitha mjediseve të tjera.
Duke qenë të pafuqishëm për të
ndryshuar dhe për të kthyer mana-
stirin në gjendjen e mëparshme, ai
filloi të funksionojë vetëm me pje-
sët e mbetura mbi tokë. U desh
ringritja dhe funksionimi i kishës
dhe ardhja e Kryepiskopit Anastas
në krye të saj, që bëri të mundur
rikthimin e tij në gjendjen funksio-
nale dhe në një vend shpirtëror
pelegrinazhi.
Që në vitet e para, me kontribu-
tin e rinisë orthodhokse, e cila ngriti
kampingje të vazhdueshme në këtë
vend, filluan të zbuloheshin të gjitha
objektet një e nga një. Pjesërisht,
punimet e zbulimit të manastirit u
kryen dhe nga kompani të kontrak-
tuara nga Kisha. Tashmë çdo gjë
kishte dalë në dritë ashtu siç ishte
më përpara, po e degraduar nga
presioni i ujërave dhe baltës. Ishin
të domosdoshme ndërhyrje shumë
të thella restauruese. Fillimisht u bë
drenazhimi i të gjithë ambientit,
duke parë qe ujërat e lumit në afër-
si dhe ato tokësore filtronin shumë
lehtë në truallin e manastirit. Më
pas filloi ndërhyrja kryesore në
kishën e Shën Kozmait. Atje u bë
një restaurim i plotë, duke e kthyer
kishën në një ambient plotësisht
funksional, ku tashmë kryhen
shërbesat dhe sidomos ajo tregon
anën e saj funksionale në ditën e
festës së shenjtit, kur vijnë me
mijëra besimtarë.
Faza e dytë e ndërhyrjeve u
drejtua në restaurimin e pjesës së
mbetur të kishës së Shën Marisë
bashkë me paraklisin e kishës së
Konakët e rindërtuar
të manastirit të Shën
Kozmait në Kolkondas
MARS 2010
Shën Kozmait. Fatmirësisht sot,
bashkë me restaurimin e kishës
dhe të paraklisit kemi restauruar
dhe të gjithë afreskun e zbuluar,
i cili tashmë na shfaqet në një
gjendje shumë të mirë dhe
rezistente.
Por mbetej edhe diçka tjetër,
që në thelb ishte shumë e rë-
ndësishme, ishte rivitalizimi i ko-
nakëve të manastirit, gjë që do
të plotësonte më së miri funk-
sionin e tij.
Kryepiskopi Anastas ndoqi
nga afër realizimin e projektit
dhe dha fondin për fillimin e
punimeve. Falë këtij kujdesi
tashmë janë ngritur të gjithë
konakët e manastirit sipas rrë-
nojave, gjurmëve dhe formës së
tij të vjetër. Për të rikrijuar këta
konakë u konsoliduan harqet,
qemeret dhe muret e katit për-
dhes, të cilat u gjetën pas zbuli-
mit nga balta, si dhe u shfrytë-
zua materiali fotografik dhe
skicat e kohës për të rikrijuar
katin e parë të tyre. Tashmë ato
na vijnë në mënyrë shumë
funksionale dhe kanë qeli për
murgjit, zyra të ndryshme, sallën
e madhe shumëfunksionale,
mjedise të tjera si kuzhina, men-
sa dhe në katet e poshtme janë
parashikuar ambiente pritjeje,
magazina të ndryshme, si dhe
mjedisi për prezantimin e aktivi-
teteve artizanale dhe produk-
teve të kishës, të cilat mund t’i
ofrohen çdo vizitori që vjen në
manastir.
Tashmë manastiri ka marrë
një pamje të plotë, është ri-
ngjallur dhe rijetëzuar me një
shkëlqim të ri dhe gati për të plo-
tësuar të gjitha funksionet e
mundshme të aktiviteteve në të
ardhmen.
Ark. Rest.
Joan Stratobërdha
MARS 2010 NGJALLJA 7

Biri i Perëndisë bëhet bir i Virgjëreshës

Fragmente nga homelia e shën Nikolla Kavasilas,
për Ungjillëzimin e së Tërëshenjtës, Nënës së Perëndisë
dhe Gjithmonëvirgjërës Mari

N ëse do t’i duhej njeriut të gëzohej, të kër-

cente dhe të këndonte nga gëzimi, nëse
ka pasur ndonjë çast për të kremtuar me
Sot është nisja e
mirëpëlqimit të Perëndisë
madhështi dhe me shkëlqim, edhe nëse për këtë edhe shfaqja e misterit të
duhet lartësia e mendimit, bukuria e fjalimit dhe qëmotshëm
vrulli i fjalëve, nuk njoh tjetër veç ditës kur një Biri i Perëndisë bëhet bir
engjëll zbriti nga qielli dhe për të lajmëruar çdo
i Virgjëreshës dhe
të mirë mbi tokë.
Tani qielli feston, tani shndrit toka, tani krijesa
Gabrieli ungjillëzon këtë
e tërë gëzohet, edhe ai që mban qiejt në dorën mister.
e tij nuk mungon në këtë festë - sepse kjo që po Prandaj le t’i themi
ndodh sot është një panair, një e kremte univer- Hyjlindëses:
sale. Të gjitha bashkohen në një ikonë unike, “Gëzohu, o hirplote, Zoti
në të njëjtin gëzim, në këtë lumturi që buron
nga të gjithë: dhe për Krijuesin, dhe për të gjitha
është me ty”.
krijesat, dhe për vetë nënën e Krijuesit, që në-
përmjet saj mori natyrën tonë, të mbledhjeve Përlëshorja e Ungjillëzimit
dhe festave tona. […] të Hyjlindëses Ting. II
(vijon në faqen 8)

Çfarë thonë Etërit e shenjtë mbi Ungjillëzimin e Hyjlindëses

K ur engjëlli e lajmëroi Shën Marinë se

do të bëhej nënë, ajo, e habitur, e pyeti:
“Si do të ndodhë kjo pasi unë nuk njoh
burrë?” (Lluk. 1.34). E Tërëshenjta e bëri
këtë pyetje jo se nuk besonte në fjalët e
engjëllit, por sepse, ashtu siç ishte e zgjuar
dhe kishte urtësinë e Perëndisë, kërkonte të
mësonte mënyrën e veprimit, - shkruan shën
Theofilakti, sepse një mrekulli e tillë nuk
ndodhi në të kaluarën dhe as që bëhej fjalë
të ndodhte në të ardhmen. Për këtë arsye,
nuk e ndëshkon engjëlli, ashtu si ndëshkoi
Zaharinë me marrjen e zërit. Ai [Zaharia]
kishte parasysh shumë shembuj të ngjashëm
që ndodhën në të kaluarën, d.m.th. gra
shterpa që lindën, siç ishte Sara, Rebeka,
Rakela, Ana etj., por nuk besoi dhe, për këtë
arsye, u ndëshkua. Por Virgjëresha nuk
kishte asnjë shembull gruaje tjetër që të
kishte mbetur me barrë pa burrë. Shën
Sofroni i Jerusalemit, shpjegon: “nuk janë
fjalë mosbesimi këto që shprehu, por kërkoi
që të sigurohej; më thuaj mënyrën e ngjizjes
dhe shkakun e lindjes; më shpjego dhe
atëherë do të shohësh që do t’u besoj fjalëve
të tua dhe do t’i bindem lajmit tënd…”. Shpreh
habinë time jo vetëm se deri tani nuk njoha
burrë, por sepse nuk bëhet fjalë të njoh
burrë as edhe në të ardhmen, mbasi jam e
përkushtuar te Perëndia”. Dhe shën Grigori
i Nisës, shpreh: “Josifi është i fejuari im, nuk
është burri im”. Si do të bëhet ngjizje pa
burrë? Tek unë ndryshuan ligjet e natyrës?
Shpjegomë fuqinë e lajmit të mirë”. Shën
Joan Gojarti thotë: “Mos kërko shpjegim
nga ana logjike dhe mos kërko ligj natyre,
kur kjo që do të bëhet është mbi natyrën…
Prandaj do të bëhet mrekullia, pikërisht se-
pse nuk njeh burrë. Nëse do të njihje burrë,
nuk do të ishe e denjë për këtë shërbim jo
se martesa nuk është e mirë, por sepse ‘vir-
gjëria është më e mirë’”.
Shën Agustini, duke studiuar misterin e
madh të mishërimit, thotë që u bënë tre
bashkime në këtë mister:
1) U bashkua Perëndia dhe njeriu. Biri i
Perëndisë u bashkua me trupin dhe shpirtin
njerëzor në një person ose substancë, pa
përzierje dhe pa ndryshim të esencave.
2) U bashkua Nëna dhe Virgjëresha.
Është një bashkim që ia vlen ta admirosh,
sepse nuk u dëgjua kurrë që një virgjëreshë
të jetë nënë dhe anasjelltas, nëna, që lind,
të mbetet virgjëreshë.
3) U bashkua besimi dhe zemra e njeriut,
sepse me besimin zemra e tij njoftohet për mre-
kullitë dhe me të [besimin] i pranon si të vërte-
ta ato, sepse i tejkalon të gjitha ligjet e natyrës.
Gjithashtu, Virgjëresha thotë: unë shpa-
guaj dhe shlyej atë borxh që kishte Eva ndaj
burrit të saj, sepse u bë nga brinja e Adamit,
ndërsa unë, bija e saj, i dhashë trup Adamit
të ri, Krishtit. Josifi i Vrienës në një fjalim të
tij e zgjeron këtë ide, duke thënë: “Ashtu si
atëherë Perëndia e krijoi nga brinja e burrit
njeriun e përsosur, Evën, kështu dhe tani
nga gruaja mori trup dhe krijoi trupin
njerëzor të Krishtit. Ashtu si Adami me poro-
sinë e Perëndisë pa grua bëri grua, kështu
dhe Maria me miratimin e Perëndisë lindi
mashkull. Dhe ashtu si atëherë nga mishi
dhe kockat e tij i Parëgatuari krijoi pa farë
trupin e Stërgjyshes, kështu dhe tani Bija e
saj, shlyen këtë borxh nga gjakrat e tërë-
shenjta të saj me trupin pa farë që i dha
Adamit të ri për rikrijimin e Stërgjyshit... Eva
e mashtruar u bë shkak vdekjeje, ndërsa
Maria e ungjillëzuar lindi Fjalën me trup
njerëzor, që u bë shkak i jetës së përjetshme
për të gjithë njerëzit. Fjala e Evës tregoi
drurin e njohjes me të cilin dëboi Adamin
nga Parajsa. Fjala, që u bë njeri prej Virgjë-
reshës, tregoi Kryqin, që është druri i jetës
dhe me të cilin Adami dhe pasardhësit e tij
hyjnë përsëri në Parajsë.
Përktheu: Rozeta Baba
8 NGJALLJA
Biri i Perëndisë bëhet bir i Virgjëreshës
(vijon ng faqja 7)
Virgjëresha ofrohet vetë dhe
bëhet punëtore në atë që e tërhoqi
mjeshtrin drejt tokës dhe lëvizi
dorën e tij krijuese. Ishte jeta e saj
e pastër, mohimi i çdo mëkati, ush-
trimi në virtyt, shpirti i saj më i qash-
tër se drita, trupi i saj i tëri shpirtë-
ror, më i shkëlqyeshëm se dielli, më
i pastër se qielli, më i shenjtë se
froni i Keruvimeve; një shpirt i dë-
lirë që nuk i druhej asnjë lartësie,
që tejkalon madje edhe krahët e
engjëjve; një dëshirë e Perëndisë
për të shkatërruar çdo egërsi të
shpirtit; një miqësi e ngushtë me
Perëndinë, duke përjashtuar çdo
mendim të krijuar. Pasi e stolisi
shpirtin dhe trupin e saj me kaq shu-
më bukuri, ajo tërhoqi shikimin e
Perëndisë dhe zbuloi përmes buku-
risë së saj bukurinë e natyrës sonë
të përbashkët; ajo tërhoqi të papre-
kurin, dhe atë që njeriu e kishte
errësuar për shkak të mëkatit u bë
Biri i Virgjëreshës. […]
Kur erdhi çasti i shfaqjes së en-
gjëllit për të lajmëruar, ajo besoi dhe
pranoi të ndodhte kjo gjë. Kjo është
e nevojshme në çdo rast për shpëti-
min tonë. Në fakt, nëse ajo nuk do
të ishte e aftë për këtë, e Tërëlu-
Traditë shekullore e krishterë-orthodhokse që kërkon rigjallërim
S halësi në Kolonjë, vendbanim i
hershëm pranë maleve të Gra-
mozit, mes Leskovikut dhe Erse-
kës, njihet për traditat atdhetare e
kulturore, por edhe si truall ku kanë
lulëzuar gjatë shekullit të IX-të ob-
jekte kulti. Sipas shënimeve të zë-
vendësmitropolitit të Kolonjës, atë
Naun Lilos nga Rehova, janë ndër-
tuar dhe rikonstruktuar disa prej
kishave të fshatit tonë në vite:
Shën Mitri 1810, Shën Kolli
1839, Shën Maria 1787, Shën e
Premtja 1790, Shën Vasili 1840,
Shën Ilia 1792, Shën Kristofori
1820, Shën Gjergji 1760.
Kisha e Shën Kollit dhe ajo e
Shën Mëhillit kanë të shënuar në
pllakën e mermertë, në portën e
hyrjes datën e rikonstruksionit që i
takojnë viteve 1859 dhe 1810. Pra,
janë rikonstruksionet e tyre të fundit
që i rezistuan kohës, edhe pse du-
mura nuk do ta kishte parë mirëda-
shjen e Perëndisë për njeriun, se-
pse ai do të kishte dëshiruar të zbris-
te tek dikush që mund ta pranonte
e ta priste, dikush që do të ishte i aftë
t’i shërbente ekonomisë së shpëti-
mit - dhe vullneti i Perëndisë mbi ne
nuk do të bëhej vepër nëse Virgjëre-
sha nuk do të kishte besuar dhe pra-
nuar. Dhe prova ishte kjo, që Gabri-
eli u gëzua dhe duke iu drejtuar asaj
dhe duke e quajtur Hirplote, i shpje-
gon tërë misterin (Lluk. 1.26-33).
Por Perëndia nuk zbriti pa kër-
kuar Virgjëresha më parë se si do të
ndodhte kjo lindje. Kjo vepër u rea-
lizua pasi Virgjëresha u bind dhe pra-
noi këtë kërkesë: Perëndia u bë
njeri dhe Virgjëresha u bë nëna e
Krijuesit.
Nëse e Tërëkulluara nuk do të
kishte zbatuar para Perëndisë gjith-
çka që duhet, nuk do të ishte treguar
aq e shenjtë si njeri pa harruar as-
gjë nga çfarë duhet, si do të ishte e
përshtatshme për Perëndinë. Edhe
nëse u denjësua të quhet Nëna e
Perëndisë, nëse digjej nga dashuria
e zjarrtë për Të, akoma më shumë,
Perëndia duhet ta shpërblente këtë
dhe të bëhej Biri i saj. Ai që u jep
princave të këqij sipas zemrës së
Një nga kishat e Shalësit
het të të ndihmojnë për të shpënë
më tej rikonstruksionin tërësor të
Shën Kollit në Shalës, që të kthehet
në një objekt kulti që do të tërheqë
adhurimin e atyre që do të kalojnë
te kilometri i 67-të i rrugës kombë-
tare Korçë-Gjirokastër. Në atë rru-
gë që aktualisht mban emrin e pa-
tyre, si të mos e merrte si nënë atë
që u dëftua në çdo gjë sipas dëshirës
së tij? Në këtë mënyrë kjo dhuratë
u përshtat në gjithçka për të Tërë-
shenjtën. Prandaj për t’i shpallur
qartë se ajo do të lindte Perëndinë,
Gabrieli i tha: Edhe do të mbretë-
rojë në shtëpinë e Jakovit në jetë të
jetëve, dhe mbretëria e tij nuk do
të ketë mbarim” (Lluk. 1.33). Ajo
e pranoi këtë lajm me gëzim, sikur
kjo që po mësonte të mos ishte e
huaj dhe e pazakontë për të. Me
zë të ngazëlluar, shpirti i saj i patur-
bulluar dhe i qetë nga mendimet, u
përgjigj: Ja shërbëtorja e Zotit, u
bëftë mbi mua sipas fjalës sate”
(Lluk. 1.38).
Këto ishin fjalët e saj, dhe vepra
u krye: Edhe Fjala u bë mish, dhe
qëndroi ndër ne (Joan 1.14). Kur
i dha përgjigjen e saj Perëndisë, ajo
mori Frymën e Shenjtë, mjeshtrin
e këtij mishi të bashkësubstanc-
shëm me Perëndinë. Zëri i saj ishte
i fuqishëm, siç thotë Davidi (Ps.
67.34), dhe Fjala e Perëndisë u for-
mua nga fjala e një nëne, Krijuesi
nga zëri i një krijese. Sikundër Perë-
ndia tha: Le të bëhet drita! Dhe
menjëherë drita u bë (Gjen. 1.3),
ashtu edhe drita e vërtetë u ngrit
triotit Pandeli Jano Evangjeli (Sha-
lësi ) ku ka kaluar dhe meshuar në
Shalës Atë Fan Noli në vitin 1921.
Duke ringritur Shën Kollin do
të rigjallërojmë edukatën e kri-
shterë aq të pasur dhe tradicionale
në ato troje. Shalësi është vendba-
nim qyteze që përveç kishave ka
MARS 2010
në zërin e Virgjëreshës, u bashkua
me mishin dhe u lind ai që ndriçon
çdo njeri që vjen në botë (Joan 1.9).
O Zë i shenjtë! Sa madhështore
fjalët e tua të fuqishme! E lumur je,
o gojë, që e mblodhe tërë universin
nga mërgimi! O thesar i kësaj zem-
re që na buroi me pak fjalë mbu-
shullinë e të mirave të saj! Këto fja-
lë e shndërruan tokën në qiell dhe
boshatisën ferrin nga të prangosu-
rit, ato e bënë qiellin banesë të njerëz-
ve, engjëjt shoqëruesit e tyre, dhe të-
rë gjininë e engjëjve dhe atë të to-
kës e bashkuan në një kor të vetëm.
Çfarë fjalë të hyjshme mund të
të drejtojmë? Oh, çfarë mund të të
themi ty, që askush nga njerëzit nuk
është i denjë? Ti kapërcen gjithçka
që e tejkalon botën. Nëse do të du-
het të të themi ndonjë fjalë, kjo
është punë e engjëjve, vepër e me-
ndjes keruvike, vepër e gjuhëve të
zjarrta. Për të folur denjësisht për
fuqinë tënde, duke përkujtuar nga
bekimi atë që është prej teje, duke
të përhimnuar si shpëtimin tonë, aq
sa mundet për ne, do të donim të
merrnim hua zërin e engjëjve, dhe
do ta përfundonim fjalën tonë duke
të nderuar me fjalët përshëndetëse
të kryeengjëllit Gabriel: Gëzohu, o
Hirplote, Zoti është me ty!
Përktheu Eleni Pani
funksionuar artizanati, shërbimet si
biznesi i vreshtarisë. Para 1912 në
Shalës ka pasur shkolla të gjuhës
greke. Më pas ka pasur shkolla të
gjuhës frënge dhe pastaj italiane.
Në vitin 1917 u hap shkolla e gjuhës
shqipe me mësues Josif Filo ku më-
sohej dhe gjuha angleze.
Ikonostaset e kishave të Shën
Kollit dhe Shën Mëhillit ishin uni-
kale në Ballkan nga cilësia, bukuria
dhe tërësia e paraqitjes së tyre. Ato
datojnë viteve 1650 (Shën Mëhi-
lli) dhe 1839 (Shën Kolli). Shpre-
sojmë që shumë punime si “Darka
Mistike” e famshme në shkallë
vendi dhe të tjera vepra të rikthe-
hen aty ku kanë qenë dhe Shën
Kolli të jetë një nga objektet e kultit
të dalluara në Kolonjë dhe në qar-
kun e Korçës.
Jani Papandile
MARS 2010
Na shkruajnë besimtarët
Si u njoha me Theofan Popën
dhe histori të tjera
N ë jetën e njeriut ndodh që persona të ve-
çantë të lënë një mbresë të përhershme
dhe të ndikojnë në një shndërrim pozitiv të
kualitetit të jetës. Kështu më ndodhi edhe mua,
mbas njohjes me theologun, misionarin, historia-
nin dhe arkeologun Theofan Popa. Ishin vitet
60-të, propaganda ateiste po arrinte gradualisht
majat e saj. Në këtë kohë punoja si shofer i
kino-filmit, çoja me një makinë tip xhip dhe
zhvilloja filma dhe dokumentarë nëpër fshatrat
e rrethit të Korçës. Ndërkohë më ngarkojnë si
detyrë nga sektori i kulturës të Komitetit Ekze-
kutiv të rrethit, të shoqëroja me makinën time
një studiues në punën e tij për të mbledhur ikonat
dhe objektet kishtare nëpër kishat e zonës sonë.
Takimit me këtë specialist, i cili ishte Theofani,
i kishte paraprirë një njohje në rrethana të çu-
ditshme, kur një ditë kur unë shkoja për në Vos-
kopojë me punën e filmit e takoj si pasagjer, e
marr në makinë dhe si u njohëm, ai më tregoi
arsyen, se po shkonte në Voskopojë për të studiuar
afresket e kishave. I jap besim dhe i them se
edhe unë jam besimtar, bile agjiorit, meqenëse
që i vogël kisha ndenjur së bashku me babanë
për punë nëpër manastiret e Malit të Shenjtë.
Ai më përqafon dhe qysh atëherë na lidhi një
miqësi e madhe bazuar në besimin orthodhoks.
Mund të flas me ditë të tëra për përkushtimin
dhe devocionin e tij në punën për mbledhjen e
këtyre materialeve të shenjta, që siç thoshte
edhe vetë ai përbënin memorjen historike të një
populli me vlera të rralla dhe unikale. Falë kësaj
pune u mblodhën dhe u shpëtuan me mijëra
ikona dhe objekte kishtare me vlera të mëdha
nga mania e shkatërrimit dhe e dhunës së verbër
ateiste. Duket se ekonomia e Zotit veproi nëpër-
mjet këtij misionari të kohërave të vështira, në
mënyrë që populli i tij këtu të mos mbetej pa
histori dhe vlera. Paralelisht me këtë punë e
cila vazhdoi gjatë, Theofani gjatë vizitave të tij
në Korçë, deri në fund të jetës së tij, nuk harron-
te kurrë të frekuentonte apo të korrespondonte
me rrethin e të krishterëve që i mbijetoi dhunës
ateiste në këtë qytet. Ai gjithmonë i forconte
nëpërmjet fjalës dhe i ngushëllonte siç dinte të
bënte ai nëpërmjet pasazheve të Shkrimit të
Shenjtë dhe punëve të Apostujve. Motrat Cico,
Olimbi Mulla, Elisaberta Dhimitri, Pavlina Prifti
dhe dhjetëra gra të tjera deri në fund e quanin
vëlla të dashur më Krishtin.
Një ditë, i shtyrë edhe nga gojëdhënat që
flasin për vizitën e Apostull Pavlit në zonën tonë,
e pyes se ç’dinte të më thoshte në lidhje me këtë.
Nuk m’u përgjigj menjëherë, në takimin tjetër,
kur ai erdhi në Korçë mbas dy javësh, pasi ishte
konsultuar me disa shokë historianë dhe arke-
ologë në Institutin e Monumenteve të Kulturës,
më thotë se ekzistenca e shumë kishave paleo-
NGJALLJA 9
kristiane në zonën përreth, flet për një krishterim
apostolik në këtë zonë. Kështu filluam që atë-
herë të vizitonim, duke zbuluar disa faltore shu-
më të hershme. Sipas tij, mund të hamendë-
sohej se sipas Shkrimit të Shenjtë, Apostull Pavli
nga Apolonia zbriti në Selanik, dhe ndoshta ka
kaluar nga Apolonia edhe në zonën e Korçës.
Mbas kësaj bisede, Theofani u interesua për
disa kisha paleokristiane, për të cilat kishte një
lloj informacioni për ekzistencën e tyre, por që
nuk u dihej vendndodhja e saktë. Kështu shkuam
në Moglicë, ku jashtë fshatit gjetëm një kishë
mbas shumë orë kërkimesh. Hyrja e kishës ishte
e hapur në shkëmb, ajo ishte në formë kubeje
dhe ngrihej deri në dy metra, pastaj kubeja ulej,
nuk kishte mure të drejta, vetëm nga lindja kishte
altarin. Kisha ka pasur shumë mbishkrime.
Ndërkohë mbas kësaj, unë shkova në Voskop,
ku mësoj për gjetjen e një mozaiku të vjetër me
zbukurime florale. Lajmëroj Theofanin dhe ai kuar, për të kaluar më pas në Ohër, në Prespë,
më thotë të shkoj për ta parë në vend. Atje mora Selanik dhe Ptolemaidhë. Ndoshta është një
një kryq dhe disa kolona, të cilat i dorëzova në detyrë e arkeologjisë por edhe e historianëve
depon e Muzeut Mesjetar, te kisha e Mitropo- të krishterimit, që t’i studiojnë si duhet këto
lisë së Korçës. Do të ishte më pas arkeologu i mbetje të kohërave, ku fshihet historia, sidomos
talentuar, i ndjeri Petrika Damo, i cili do të merrej në këtë zonë që referova këtu.
këtu me zbulimin e kalasë së Zagradishtës, Tashmë po afroj të nëntëdhjetat, por dikush
mendimet e të cilit për këtë vendbanim të her- patjetër që duhet të merret me këto lloj hulum-
shëm me kisha paleokristiane do t’i përfshinte timesh, pse jo edhe me shpjegime dhe inter-
në disertacionin e tij, por që fatkeqësisht vdekja pretime të këtyre objekteve dhe fakteve histori-
nuk e la që të thellohej mbi këtë punë. Këto ke, të historisë së Krishterimit, që njëherazi është
ngulime të vjetra me kisha paleokristiane, si edhe historia e popullit dhe e kulturës së këtij
kalaja e Kuçit, përballë, apo kalaja e Zvezdës vendi.
afër tyre, kanë qenë qendra të mëdha banimi Ilia Nemçe
dhe ndoshta Apostulli ka ardhur dhe ka predi- psalti i parë, Katedrale Korçë.
PROGRAMI I JAVËS SË MADHE DHE PASHKA
E Diela e Dafinave 28 Mars Në mëngjes - Mëngjesorja & Liturgjia e Joan Gojartit 7:30
Në mbrëmje - Shërbesa e Dhëndrit 18:00
E Hëna e Madhe 29 Mars Në mëngjes - Liturgjia e të Parashenjtëruarave 8:00
Në mbrëmje - Shërbesa e Dhëndrit 18:00
E Marta e Madhe 30 Mars Në mëngjes - Liturgjia e të Parashenjtëruarave 8:00
Në mbrëmje - Shërbesa e Dhëndrit, Himni i Kasianisë 18:00
E Mërkura e Madhe 31 Mars Në mëngjes - Liturgjia e të Parashenjtëruarave 8:00
Në mbrëmje - Misteri i Efqelisë 18:00
E Enjtja e Madhe 1 Prill Në mëngjes - Mëngjesorja
- Mbrëmësorja & Liturgjia e Vasilit të Madh 6:45
Në mbrëmje - Pësimet e Shenjta - 12 Ungjijtë 17:30
E Premtja e Madhe 2 Prill Në mëngjes - Orët e mëdha - Mbrëmësorja e Madhe 8:00
Në mbrëmje - Shërbesa e Epitafit 8:00
- Dalja e Epitafit 19:30
E Shtuna e Madhe 3 Prill Në mëngjes - Mbrëmësorja & Liturgjia e Vasilit të Madh 8:00
Mesnatë - Shërbesa fillon më 22:45
- Ceremonia e Ngjalljes së Krishtit 23:30
- Liturgjia e Joan Gojartit mbaron rreth orës 02:30
E DIELA E PASHKËS 4 Prill Në mbrëmje - Mbrëmësorja e Dashurisë 18:00
E Hëna, dita e dytë e 5 Prill Në mëngjes - Mëngjesorja & Liturgjia e Joan Gojartit 8:00
Pashkës Në mbrëmje - Mbrëmësorja 18:00
10 NGJALLJA MARS 2010

Papa Joasaf shqiptari Kalendari

Jeront Llukai, ati shpirtëror i
Kalibes së Apostujve të Shenjtë,
tregon se kur disa fillestarë vendo-
sën të shkojnë në botë, atë Joasafi
që e kuptoi këtë gjë, arriti të bindë
me anë të këshillave dhe shembullit
të tij që të qëndrojnë aty dhe të va-
zhdojnë jetën e bekuar murgërore.
Mësoi artin e ikonografisë dhe
ishte mjaft i zoti duke qenë një
punëtor i palodhur. Gjithashtu ishte
22 maj 1938, shkaktoi një zi të thellë
në Malin e Shenjtë. Varrimi i tij u
bë në kiriakonë, kishën qendrore të
skitit të Kafsokalibeve, më 23 maj,
ditën e Etërve të Shenjtë të Sinodit
të Parë Ekumenik në praninë e
kryepriftërinjve.
Jero - Isidhori i Kafsokalivies,
një murg i njohur i kohës, që ishte
bashkëpunëtori i tij i ngushtë,
shkruan për këtë personalitet mur-
i Liturgjive Hyjnore,
PRILL 2010
1 E Enjte † E MADHE.
Darka Mistike. (Lexohen 12
Ungjijtë.)
2 E PREMTE E MADHE.
Pësimet dhe Varrimi i Krishtit.
(Shërbesa e Orëve & Epitafi)
3 E Shtunë † E MADHE.
Zbritja në Ferr e Zotit Krisht.
Osh. Iliri.

P apa Joasaf shqiptari, ati shpir-
tëror i Qelës së Joasafenjve
(sipas botës Llazar Panariti), lindi
në Korçë në vitin 1870, në një fa-
milje tradicionale shumë shpresë-
tare në traditat dhe në besimin
orthodhoks. Babai i tij ishte mje-
shtër i punimit të drurit dhe punonte
në Malin e Shenjtë - në atë kohë
besimtarët shqiptarë e kishin zakon
të shkonin në Mal të Shenjtë dhe
të punonin aty për shumë kohë.
Kështu edhe Llazari, shkoi në Ma-
lin e Shenjtë për të ndihmuar të atin.
I pëlqeu jeta e atjeshme dhe qëndroi
në Kafsokalivia, në vëllazërinë e Jo-
asafenjve, pranë jerontit të atëher-
shëm, hierodhjakonit Krisostom.
Në vitin 1888 u qeth murg dhe më
vonë, u bë hieromonak dhe atë
shpirtëror. Pati famën e një ati shpir-
tëror të mirë dhe me dallueshmëri,
forcoi shpirtërisht jo vetëm vëllezë-
rit e skitit së tij, por mjaft murgj të
tjerë nga shumë skita dhe mana-
stire të Malit të Shenjtë.
NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë
Themelues:
Kryepiskopi Anastas
Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Kryeredaktor: Thoma Dhima
Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
edhe psalt i jashtëzakonshëm dhe gëror: 4 E Diel † PASHKA E
kishte një zë që të ngjallte dërrmim MADHE, NGJALLJA E
“Ky njeri i shenjtë, shqiptar me
ZOTIT JISU KRISHT.
shpirtëror. origjinë, por i madh në mendje,
5 E Hënë † E Ndritshme.
Papa Joasafi kishte mbaruar merrej përherë me kopjimin dhe
Dësh. Klaudi, Diodori,
gjimnazin e kohës së tij dhe pati shkrimin e gjërave të rëndësishme.
Viktori, Viktoriani etj.
rastin të merrej me letrat dhe me I pasuroi shumë dijet e tij me anë 6 E Martë E Ndritshme.
biblotekën jo vetëm të kalibes së të studimit, gjë për të cilin u lavdë- Eftiqi i Kon/pojës. Osh.
tij, por edhe të kishës qendrore të rua në shumë fusha, nuk e harxho- Grigor sinaiti.
skitës së Kafsokalibes e të kalibe- nte më kot kohën e tij në gjëra të 7 E Mërkurë E Ndritshme.
ve të tjera. Ai kopjonte dorëshkri- padobishme, por si një bletë punë- Dësh. Kaliopi, Akilina etj.
me dhe mbante shënime për histo- tore punonte në mjaltin e virtyteve (Hahen të gjitha.)
rinë e vendit. Ndihmoi Evlogjio Ku- me një hijeshi të shenjtë, gjë që u 8 E Enjte E Ndritshme.
rillën të hartojë katalogun e dorë- bë shkak që unë i dobëti të thurja Ap. Agavi, Rufi, Flegonti,
shkrimeve të Skitit. Kjo gjë u bë e vargje lavdëruese dhe himnuese Asingriti nga 70-t.
për këtë njeri të shquar”. 9 E Premte † E Ndritshme.
mundur sajë mirëbesimit që kishin
Papa Joasafi ishte edhe një nga Burimi Jetëdhënës.
etërit e skitit në personin e papa
fotografët e parë të Malit të Shenj- (Hahen të gjitha.)
Joasaf shpirtërorit.
të, me një atelie të plotë fotografike 10 E Shtunë † E Ndritshme.
U bë jeront i kalibes së tij, ishte Dësh. Terenti, Perikliu,
shpresëtar, me shumë virtyte, i bu- për ta përdorur në shërbim të punë-
ve të tij, por, përveç kësaj, la edhe Sofokliu, Miltiadhi.
të, zëëmbël, i përulur, me sedër, pu-
nëtor, përdëllimtar. një material të rëndësishëm të këtij 11 E Diel † E THOMAIT.
lloji nga etërit dhe jeta e vëllazërisë Hierod. Antipa. Dësh.
U largua nga kjo botë në vitin e Prokesi, Martiniani.
së tij.
68-të të jetës së tij. Vdekja e tij më Dh. A. Bendo 17 E Shtunë † Hierod.
Simeoni i Persisë. Dësh.
Adriani. Makari i Korinthit.
Mëshira
18 E Diel † E
“Lum ata që janë të mëshirshëm, sepse ata do të gjejnë mëshirë. MIROPRURËSEVE. Osh.
(Matheu 5:7) Joani. Efthimi ndriç. i
Finlandës.
Të jesh i mëshirshëm, do të thotë të jesh i ngjashëm me
23 E Premte † Dëshm.
Perëndinë, sepse “Zoti është i mëshirshëm dhe zemërbutë, i
Gjergj Trofeprurësi. Dësh.
ngadalshëm në zemërim dhe i madh në mirësi”.
Donati, Therini në Butrint.
(Psalmi 103:8) (Vaj e verë)
Dhe Zoti kaloi pranë tij (Moisiut) dhe thirri: “Zoti, Perëndia i 24 E Shtunë † Oshg.
përjetshëm, i mëshirshëm dhe i dhembshur, i ngadalshëm në zemërim, Elisabeta çudibërëse. Hierod.
i pasur në mirësi dhe në besnikëri, që përdor mëshirën për mijëra Valentioni etj.
njerëz, që fal padrejtësinë, shkeljet dhe mëkatin...”. 25 E Diel † E TË PARA-
(Eksodi 34:6-7) LIZUARIT. Ap. e Ungj.
Marku. Eniani i Alek/ndrisë.
... Doni armiqtë tuaj, bëni të mirë dhe jepni hua pa pasur shpresë
28 E Mërkurë † Gjysmë-
për asgjë, dhe shpërblimi juaj do të jetë i madh dhe ju do të jeni bijtë e
pentikostia. 9 dësh. e Kizikës.
Shumë të Lartit, sepse ai është mirëdashës me mosmirënjohësit dhe Osh. Memnoni. (Vaj, verë e peshk)
të mbrapshtët. Jini të mëshirshëm, pra, sikurse edhe Ati juaj është i 30 E Premte Ap. Jakovi,
mëshirshëm.
vëlla i Joan Theologut. Donati
(Lluka 6:35-36) i Evrisë (Sarandë). (Vaj e verë)
MARS 2010
Egjipt
Fanatikët sulmojnë besimtarët e krishterë
Sulmi që iu bë një kishe kopte të krishterë,
në provincën veriore të Mersa Matruh, Egjipt,
shkaktoi 25 të plagosur, duke përfshirë fëmijë
dhe gra. Një turmë prej 3 mijë myslimanësh
sulmoi besimtarët që ishin mbledhur në lutje në
një ndërtesë ngjitur me kishën lokale.
Zemërimi i fondamentalistëve u shkaktua për
shkak të një lajmi të rremë të përhapur, se të
krishterët kishin filluar të ndërtonin një vend të
ri adhurimi.
Një grup mysliman fanatikësh - beduinë dhe
salafi ishin mbledhur për të gjuajtur me gurë
një shesh ndërtimi që ata besonin se ishte një
vend kulti në ndërtim.
NGJALLJA 11
Dëshmitarë lokalë thanë se forcat e sigurisë
që ishin aty të pranishme nuk arritën dot të për-
mbanin sulmin. Policia përdori gaz lotsjellës dhe
arrestoi mjaft persona, si myslimanë ashtu edhe
të krishterë. Vetëm në mëngjesin e ditës tjetër,
falë përforcimeve të ardhura nga Aleksandria,
besimtarët koptë arritën të kthehen në shtëpitë
e tyre dhe të dalin prej ngujimit të detyruar.
Në momentin e sulmit në shtëpinë e krishterë
të lutjes, ndodheshin katër priftërinj, një dhjakon premte gjatë lutjeve duke nxitur ndezjen e
dhe 400 besimtarë. Të krishterët thanë se gjakrave dhe në egërsimin e myslimanëve. Ai
ndërtesa që po ndërtohet është një azil pleqsh theksoi detyrën e luftës kundër “armiqve” të
dhe tha se ishin të tmerruar nga sulmi më i fundit. Islamit dhe tha “se nuk tolerojmë praninë e
Imami lokal Shaikh Khamees ndërhyri ditën e krishterë në zonën tonë”.

Greqi
Enciklikë e Sinodit të Shenjtë të Kishës së Greqisë me shkak krizën ekonomike
Sinodi i Shenjtë i Kishës së Gre-
qisë i dërgoi grigjës besimtare të
saj një enciklikë, duke marrë shkas
nga problemet e mprehta të krizës
ekonomike. Kjo enciklikë, që do të
lexohet të Dielën e Pestë të Kre-
shmës së Madhe, ka si qëllim për-
ballimin e drejtë të krizës shoqërore
dhe ekonomike, situatë që ka kri-
juar probleme shtesë dhe ka shka-
ktuar dhimbje në popull.
“Si barinj të popullit të Perëndi-
së, shikojmë këto plagë shoqërore
dhe dëgjojmë shqetësimin e madh
të njerëzve tanë të afërm. Përditë
në mitropolitë tonë dhe nëpër famu-
lli vijnë njerëz të munduar, të plago-
sur, të dëshpëruar dhe kërkojnë mbë-
shtetje nga Kisha, të cilën e konside-
rojnë si Nënën e tyre shpirtërore.
1. Kisha, sikundër bën gjithmo-
në, u drejton të gjithëve fjalën e saj
shpresëdhënëse dhe ngushëlluese,
veçanërisht në këtë moment ku çdo
njeri vuan dhe ka dhimbje. Krishti,
kur u shkonte pranë njerëzve të vu-
ajtur, gjëja e parë që u thoshte ishte
“bir, ki guxim”, “bijë, ki guxim” dhe
u kërkonte të kishin besim në Perë-
ndinë. Guximi dhe optimizmi, shpre-
sa dhe besimi janë forca të domos-
doshme në jetën tonë. Kur të gjitha
gjërat duken të errëta, ka shpresë.
Njeriu që beson në Perëndinë, nuk
ka kurrfarë frike, madje nuk ka
frikë as vdekjen. Besimi, guximi,
shpresa, optimizmi, kuptimi i jetës,
pasuria shpirtërore dhe ajo njerëzo-
re duhet të jenë mbështetja jonë
bazë. Orthodhoksët me këto gjëra e nuk ndien ngrohtësi në moshën e asketizmin e të kënaqurit me pak.
duruan dhe përballuan të gjitha vë- tretë; janë e shumë e shumë të tjerë. Dhe të krishterët duhet të jetojnë
shtirësitë e së shkuarës dhe dolën Në këtë mënyrë, sa nga ne ka- me thjeshtësi. Por për fat të keq
fitimtarë në çaste të ndryshme kri- në të mira materiale të mjaftueshme, në shoqëri hiperkonsumi nuk përje-
tike, sikundër do të fitojmë edhe në duhet t’i ndajnë me vëllezërit në tohet asketizmi, që është baza e
këtë moment krize… Krishtin që vuajnë. Si mund ta jetës së krishterë, e kur themi aske-
2. Në këtë periudhë, duhet të ndiejë dikush Perëndinë si Atë, kur tizëm, me këtë nënkuptojmë përdo-
zhvillohet në një shkallë të gjerë da- nuk e shikon si vëlla të afërmin e rimin e mirë të të mirave materiale,
shuria për njëri-tjetrin, filantropia, tij? Etërit e Kishës në predikimet e që janë të domosdoshme për jetën
ndihma ndaj vëllezërve në nevojë. tyre, në raste të ngjashme me këto dhe jo grumbullimin e pamasë dhe
Askush nuk mund të thotë se nuk i që po kalojmë sot, i qortonin me hiperkonsumin e tyre.
njeh, janë pranë nesh dhe i takojmë rreptësinë më të madhe ata që pa- 4. Përgjegjësia për krizën eko-
ata çdo ditë. Është gruaja e ve që pu- suroheshin në kurriz të popullit, por nomike u takon edhe atyre që ad-
non nëpër shtëpira për të rritur fë- edhe i këshillonin me forcë të ndih- ministrojnë gjërat publike, kur nuk
mijët e saj, është babai i papunë që monin njerëzit e tjerë të varfër… japin drejtimin e saktë, kur nuk
vuan meqë nuk mund t’u përgjigjet 3. Pasionet e epshit, lavdidash- mbarështojnë gjërat siç duhet, kur
nevojave të familjes së tij, është i jes, paradashjes dhe pasurimit janë nuk janë rezultativë në mbledhjen
sëmuri që nuk ka trajtimin e duhur ato që i çojnë njerëzit në kriza eko- e taksave dhe në përdorimin e saktë
mjekësor dhe që s’mund të blejë dot nomike. Lakmia pas gjërave mate- të tyre, kur nuk flasin të vërtetën, kur
medikamentet e duhura. Është stu- riale, prirja për kënaqësi, hiperkon- nuk respektojnë njerëzit që u kanë
denti që nuk mund të arrijë dot të kry- sumi, janë shkaqet që lindin krizat besuar dhe nuk marrin masa me një
ejë studimet, siç do të donte; është ekonomike. Natyrisht është e rë- ndjesi të lartë drejtësie. Përgjegjë-
i diplomuari që nuk mund të gjejë ndësishme që çdo njeri të jetojë në sia e tyre është e madhe, sepse siç na
punë në profesionin e tij dhe t’i mënyrë dinjitoze, nga ana e të thotë Shën Vasili i Madh, “të këqijat
ofrojë shoqërisë; është pensionisti mirave materiale, por të gjitha kanë e qeveritarëve, kthehen në fatkeqë-
që privohet nga të domosdoshmet caqet e tyre. Jeta kishtare lidhet me si për ata që qeverisen”.
Pakistan
Digjet i gjallë një i krishterë që nuk pranoi të ndryshojë besimin
Shoferi i një familjeje të pasur në Ravalpindi të sekutim ndaj të krishterëve të Pakistanit (1.6 për qind
Pakistanit u dogj i gjallë nga një grup fanatikësh mysli- e popullsisë) e mbështet edhe shteti, pasoi edhe keq-
manë, pasi nuk pranoi të ndryshojë besimin e krishterë. trajtimi e përdhunimi në sytë e fëmijëve të mitur i gruas
Prej kohësh atij i bënin presione nga punëdhënësi i tij së viktimës nga ana e policëve të kazermës lokale, ku
për t’u konvertuar në islam, por kishte refuzuar. Kjo kishte vajtur për të denoncuar vrasjen e të shoqit.
solli edhe veprimet e dhunshme kundër tij e deri tek Dhuna ndaj të krishterëve në Pakistan është në
akti makabër. rendin e ditës me heshtjen aprovuese të autoriteteve
Sikur të mos mjaftonte kjo, si dëshmi që këtë per- shtetërore, policore e gjyqësore.
12
Veprimtari e shumanshme e Zyrës së Katekizmit të Kryepiskopatës
Q ë nga viti 2001, në Kryepisko-
patën e Shenjtë funksionon
Zyra e Katekizmit, e cila zhvillon
një veprimtari të dendur mësimesh
fetare orthodhokse për qindra fë-
mijë, si dhe shumë veprimtari të
tjera të larmishme për të njohur
besimin tonë.
Kështu, çdo javë përgatiten tri
emisione në radion “Ngjallja”, me
tema të ndryshme shpirtërore. Sta-
fi i zyrës gjatë punës së tij javore
FESTË NË SHËN THEODHOR TË VLORËS
E shtuna e parë e kreshmëve.
Në këtë ditë Kisha jonë feston
Mrekullinë e Grurit nga Shën Theo-
dhor Tironi. Edhe kisha e qytetit të
Vlorës mban emrin e shenjtit. Ndaj,
besimtarë të shumtë nga Vlora, Fi-
eri, Berati e deri nga Durrësi e Tira-
na, mbushën kishën që në mbrë-
mjen e së premtes për agripninë.
Në orën 5 pasdite filloi mbrëmë-
sorja e më pas Bekimi i pesë bukë-
ve dhe stanca e parë e Himnit Aka-
thist. Besimtarët qëndruan në ki-
shë deri në orët e para të mëngjesit.
Gjatë natës u zhvilluan edhe shumë
biseda shpirtërore.
Edhe të nesërmen kisha ishte plot
me besimtarë. Për të festuar këtë të
kremte dhe për të qenë sa më afër gri-
gjës shpirtërore erdhi edhe Kryeba-
riu i tyre, Mitropoliti i Beratit, Vlo-
rës, Kaninës dhe gjithë Myzeqesë,
Hirësia e Tij Ignati. Ai bëri Liturgjinë
Hyjnore, i ndihmuar nga klerikët atë
Kostandin Prifti, atë Ilia Qirjo, atë Ja-
ni Konomi, atë Lluka Gjergji, atë Kris-
taq Qirjo dhe dhjakon Anastas Vrapi.
NGJALLJA
Çaste
nga veprimtaritë
e
Zyrës së Katekizmit
të
Kryepiskopatës
bën përkthime nga libra me tema
shpirtërore, përgatitje mësimesh,
realizon emisione audio dhe video,
dokumentarë etj. Deri tani kanë
bërë 45 përkthime librash ortho-
dhoksë për përdorim të brendshëm,
si dhe 60 programe video të mba-
ruara dhe në punim e sipër.
Një veprimtari e përjavshme
është katekizmi me grupe fëmijësh,
të rinjsh e të riturish në fshatra dhe
qytete të zonës që mbulon Kryepi-
Duke i uruar dhe përshëndetur
besimtarët Imzot Ignati tha midis
të tjerash:
“...Etërit tanë thonë se njeriu që
nuk është provuar në jetën e tij, në
provat që lejon Zoti, nuk është ako-
ma i aftë të drejtojë veten e tij dhe
të tjerët. Të gjithë njerëzit dhe më
tepër të krishterët, kalojnë në
Mbretërimë e Qiejve nëpërmjet rru-
gës së ngushtë. Nëse do të kishte
skopata. Kështu grupe katekizmi
funksionojnë në Tiranë, në Elbasan
në Gramsh (100 vetë të të gjitha
moshave), në Shën Joan Vladimir,
në Shtërmen, në Fikas, në Cërrik
etj. Po kështu, një veprimtari të
dendur zhvillojnë edhe katekistët e
qyteteve që mbulohen nga Kryepi-
skopata, në bashkëpunim edhe me
klerikët lokalë.
Gjithashtu, gjatë të dielave, të
kremteve etj., katekistët shërbejnë
ndonjë rrugë tjetër veç kësaj, Zoti
dashamirës e njeridashës do të na
e kishte treguar, por nuk ekziston
tjetër rrugë. Atë rrugë ndoqën pro-
fetët, atë rrugë ndoqi Zoti Krisht,
nëpërmjet shtrëngimit shkoi në
ngjalljen e Tij dhe triumfoi.” Dhe
këtë Mitropoliti e lidhi me jetën e
Shënjtit Theodhor duke thënë:
“Dëshmori i shenjtë Theodhor Tiro-
ni që po lusim sot, kaloi nga zjarri
MARS 2010
si psaltë dhe predikues në kisha të
ndryshme.
Mbas mbarimit të vitit shkollor,
Zyra përballon me pjesëmarrjen e
saj në bashkëpunim me zyrat e ri-
nisë dhe fëmijëve kampet kombë-
tare për djem dhe vajza në Zvërnec
dhe Shën Joan Vladimir, kampet
lokale në Çukë e Gjinar dhe kampe
ditore në vende ku bëhen kate-
kizëm.
A. Dimroçi
dhe burgu, nga rreziqet, përbuzjet
e talljet dhe u kurorëzua me kurorën
e pavdekësisë dhe fitoi Mbretërinë
e Qiejve dhe atje ndërmjeton për
të gjithë, veçanërisht për ata që
mbajnë emrin e tij dhe e lusin, por
dhe për gjithë ata që kremtojnë
kujtimin e çudisë së tij dhe marrin
dritë e ndihmë shpirtërore dhe fuqi
për të përballuar vështirësitë e
kësaj jete të përkohshme, që duke
zbatuar si martirët dhe shenjtorët
porositë e Zotit, urdhrat e Tij, të
bëhemi të denjë me ndërmjetimet
e shenjtorit që lusim sot, Theodhor
Tironit, të shkojmë edhe ne të kuro-
rëzuar dhe të bekuar nga Perëndia
në jetën e amshuar...”
Më pas besimtarë të shumtë
morën dhe dhuratën e kësaj dite të
shenjtë, Kungatën Hyjnore. Ata u
larguan, duke i uruar njëri-tjetrit
kreshmë të mbara dhe lutje të pa-
ndërprera, për të qenë të denjë të
marrin pjesë në ditën e madhe të
Ngjalljes së Krishtit
Atë Spiro Bulika