BAHASA MELAYU

PRAMERDEKA DAN
PASCAKOLONIAL

DISEDIAKAN OLEH:
SAFINAH BINTI HJ IBRAHIM

Pramerdeka dan pascakolonial

Kaitan BM dengan
bidang tertentu

Kaitan BM dengan
kemerdekaan
negara

Pelajaran

Politik

Sosioekonomi

Akta 152
perlembagaan
Persekutuan

Bahasa Melayu dan bidang pelajaran

Sejarah membuktikan bahawa bahasa Melayu mampu
menjadi bahasa lingua franca.
Pada zaman kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka,
bahasa Melayu dituturkan oleh semua pedagang dari
Arab, china, India dan Eropah.
Ketika itu, bahasa Melayu dianggap sebagai bahasa
perpaduan dan bahasa komunikasi antarabangsa.

Zaman Pramerdeka (Sebelum 1957)

Sepanjang
tempoh
tersebut,
telah
timbul
kesedaran dalam kalangan banyak pihak untuk
mewujudkan satu sistem persekolahan sendiri.
Justeru beberapa jawatankuasa dibentuk untuk
menjalankan kajian demi kajian terhadap sistem
persekolahan.
Kesudahannya terhasil beberapa laporan berikut
yang menjurus kepada pembentukan sistem
persekolahan acuan sendiri.

Laporan Barnes (1951)

Jawatankuasa ini ditubuhkan pada tahun 1950.
Laporan lengkap telah disediakan pada tahun berikutnya oleh
L.J. Barnes,iaitu pengarah Latihan Sosial dari Universiti
Oxford.
Laporan ini disediakan dengan tujuan untuk menyiasat
kedudukan dan memperbaiki pendidikan orang-orang
melayu pada ketika itu.
Terdapat beberapa cadangan antaranya: Meningkatkan taraf pencapaian murid-murid Melayu di
sekolah-sekolah vernacular di samping meningkatkan
taraf pencapaian dalam bahasa Inggeris.
Meningkatkan kualiti guru, meningkatkan pencapaian
aspek pedagogi di maktab dan mencadangkan kurikulum
latihan perguruan yang lebih bersesuaian.
Mencadangkan apa-apa sahaja kaedah untuk
memperbaiki pentadbiran, sama ada dengan
menubuhkan penguasa pendidikan tempatan atau
sebuah badan tempatan dengan fungsi yang sama

 Laporan ini mengesyorkan agar penubuhan sekolah

kebangsaan yang menggunakan bahasa Melayu atau bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
Jawatankuasa Barnes telah menggariskan tujuh sebab
kenapa sekolah Melayu perlu ditubuhkan antaranya: Memupuk perkembangan individu ke arah
kecemerlangan dari aspek pengetahuan, kemahiran,
menggalak dan merangsang.
Membolehkan komuniti Melayu mencapai kedudukan
yang sewajarnya dalam perhubungan dengan kaum lain
dalam masyarakat majmuk.
Walau bagaimanapun, keputusan laporan Jawatankuasa
Barnes tidak mendapat sokongan daripada masyarakat cina.
Hal ini kerana, masyarakat cina menentang penghapusan
pendidikan vernacular cina.
Ini mendorong kepada pembentukan jawatankuasa lain,
akhirnya menghasilkan laporan Fenn-wu pada tahun yang
sama.

Laporan Fenn-Wu (1951)

Diketuai oleh Dr. Fenn, iaitu Setiausaha Kerja Bersekutu
Negara China dan Dr. Wu dari Pertubuhan Bangsabangsa bersatu.
Telah mengkaji semula Laporan Barnes serta menuruti
kehendak masyarakat Cina yang menganggap laporan
tersebut bertujuan untuk menghapuskan bahasa dan
budaya orang cina.
Terdapat beberapa cadangan yang dibuat, kemudian
menjadi asas kepada Ordinan Pelajaran (1952).
Beberapa syor didalam laporan Fenn-Wu adalah seperti
berikut: Sekolah vernacular dibenarkan berfungsi dengan
menggunakan tiga bahasa (Melayu, Cina, Tamil)
dan bahasa kebangsaan juga diadakan.
Sekolah-sekolah aliran jenis kebangsaan (Inggeris)
dikekalkan

 Walau bagaimanapun Laporan Fenn-Wu dikatakan

telah memperkecilkan keupayaan bahasa Melayu
sebagai bahasa pengantar.
Akhirnya Laporan Fenn-Wu telah dipertimbangkan
bersama-sama laporan barnes.

Ordinan Pelajaran (1952)

Telah diluluskan sebulat suara oleh Majlis Perundangan
Persekutuan pada September 1951
Tujuannya adalah untuk : Membekal dan mengekalkan pengetahuan,
kemahiran dan perwatakan yang baik untuk tiap-tiap
individu
Menggalakkan dan membolehkan sesuatu kaum
menyesuaikan diri dalam masyarakat berbanding
bangsa negara ini.
Berusaha membentuk warganegara yang bersatu di
seluruh negara yang terdiri dari pelbagai kaum

 Dalam usaha mencapai matlamat Ordinan Pelajaran 1952 ini,

satu dasar dan sistem pelajaran baru diwujudkan. Antara
perkara yang tercatat adalah seperti berikut : Menubuhkan dan mendirikan sekolah-sekolah kebangsaan
yang mengandungi dua jenis, iaitu
i) Sekolah Aliran Inggeris dengan mata pelajaran bahasa Melayu
dijadikan sebagai mata pelajaran wajib dan
ii) Sekolah Aliran Bahasa Melayu dengan Bahasa Inggeris
dijadikan sebagai bahasa kedua.

Sungguhpun begitu, sekolah-sekolah yang menggunakan

bahasa perantara Cina dan Tamil boleh disediakan jika
terdapat seramai 15 orang murid atau lebih di dalam salah
sebuah
bilik
darjah
mengikut
keperluan
bahasa
perantaraan masing-masing.
Kerajaan akan memberi pelajaran percuma selama enam
tahun dan diwajibkan kepada setiap warganegara yang
berumur dari enam hingga 12 tahun. Murid-murid yang
tamat pada peringkat rendah ini akan diberi peluang untuk
melanjutkan pelajaran ke peringkat menengah dan
vokasional
menurut
kemampuan,
kelayakan
dan
pencapaian masing-masing.

 Walau bagaimanapun, ordinan ini berhadapan dengan

pelbagai masalah seperti: Kekurangan guru terlatih
Tentangan hebat oleh masyarakat cina da tamil
terhadap pidaan bahasa pengantar di sekolah cina
dan sekolah tamil tetapi sedia menerima pengajaran
bahasa Inggeris dan bahasa Melayu.
Kekurangan kewangan.
Hasilnya sebuah jawatankuasa khas ditubuhkan dan
mencadangkan bahawa:a) Penggunaan bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu secara
beransur-ansur di sekolah vernacular Melayu.
b) Penggunaan 3 bahasa di sekolah Cina dan sekolah Tamil
secara beransur-ansur hingga diserapkan dalam system
persekolahan kebangsaan.
c) Mengehadkn bilangan kemasukan murid di sekolah
Inggeris.
d) Penubuhan sekolah menengah vokasional.

Laporan Razak(1956)
Pada 6 Mei 1956, Menteri Pelajaran Persekutuan
merangkap pengeusi Jawatankuasa Pelajaran iaitu
Dato Abdul Razak bin Dato Hussien telah
mengemukakan cadangan antaranya: Sekolah-sekolah rendah dengan Bahasa Melayu
sebagai bahasa pengantar akan ditubuhkan.
Mengadakan sukatan pelajaran yang sama bagi
semua sekolah, untuk menyusun semula sistem
pelajaran di Tanah Melayu.

 Selain itu juga, jawatankuasa telah menyentuh beberapa

perkara antaranya: Kedudukan guru-guru dan nazir sekolah.
Perkhidmatan guru akan disatukan di bawah 1 skim
perkhidmatan
Bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan dan
pengantar (Sebagai syarat untuk menerima bantuan)
Satu institusi perlulah ditubuhkan
Mengadakan sistem peperiksaan yang dikenali sebagai
Sijil Rendah Peperiksaan(SRP) dan Sijil Pelajaran
Persekutuan Tanah Melayu
Mengadakan pelajaran menengah lanjutan dan mengatur
semula serta memajukan sekolah teknik.
Pengumuman ini menandakan satu detik yang bersejarah
dalam proses pendidikan
yang menuju kepada suatu dasar Pelajaran Kebangsaan yang
akan melahirkan masyarakat berbilang kaum yang bersatu
dan sebuah negara yang aman damai.

Zaman Pascakolonial (1957-1990)

Fungsi dan kedudukan bahasa Melayu terus dipelihara
dan dimantapkan.
Antaranya termasuklah pembentukan Akta Bahasa
Kebangsaan atau Ordinan Pelajaran 1967 yang digubal
berdasarkan Laporan Razak 1956 dengan mengutamakan
perpaduan dan menjadi teras Dasar Pendidikan
Kebangsaan.
Draf awal Akta Pelajaran 1961 yang menggariskan
bahasa Melayu menyebabkan Laporan Razak 1956 dikaji
semula oleh jawatankuasa Rahman Talib 1960.
Menjadi asas kepada penggubalan Akta Pelajaran 1961
yang menggariskan bahasa Melayu sebagai bahasa
pengantar utama pada : Semua peringkat pendidikan
Penggunaannya dalam kurikulum
Peperiksaan.

Laporan Rahman Talib (1960)

Pada tahun 1959, Jawatankuasa yang dikenal sebagai
Jawatankuasa Penyemak Pelajaran telah dibentuk
Menteri Pelajaran Malaya ketika itu, iaitu Encik
Abd.Rahman Talib telah dilantik sebagai pengerusi.
Tujuan perlantikan untuk mengkaji semula polisi
pendidikan kebangsaan sebagaimana yang telah
dicadangkan dalam Laporan Razak.
Jawatankuasa ini telah menjalankan tugas selepas
pilihan raya 1959
Mula menyiapkan laporannya pada tahun 1960
dengan nama Laporan Rahman Talib.

 Terdapat 11 cadangan.
Salah satu cadangan berkaitan dengan bahasa
Melayu iaitu dalam cadangan keempat yang
menyatakan untuk memberi kedudukan yang wajar
kepada bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan.
Sekolah Rendah Umum dan Sekolah Rendah Jenis
Umum dicadangkan menukar namanya menjadi
Sekolah Rendah Kebangsaan dan Sekolah Rendah
Jenis Kebangsaan.
Sekolah-sekolah iini di isi dengan guru-guru yang
berkelayakan terutama guru-guru bahasa
kebangsaan.
Dibentangkan di Parlimen dan diluluskan
dikuatkuasakan dalam Akta Pelajaran 1961.

kemudian

Akta Pelajaran (1961)

Dasar Pelajar Kebangsaan yang diguna pakai sekarang
di Malaysia adalah berasaskan Akta Pelajaran 1961.
Akta Pelajaran 1961 berasakan kepada Penyata Razak
1956 dan Laporan Rahman Talib 1960.
Kedua-duanya menitikberatkan tentang pendidikan
untuk perpaduan negara dan penghasilan tenaga rakyat.
Penyata Razak telah menggariskan dua asas utama
untuk mencapai matlamat perpaduan negara iaitu: Sistem persekolahan yang sama
Kurikulum sekolah yang sama kandungannya serta
bercorak kebangsaan.

Akta Bahasa Kebangsaan (1967)

Menetapkan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi tunggal
telah diluluskan pada 3 mac 1967 di Dewan Rakyat.
Dikuatkuasakan pada bulan September tahun yang sama.
Pembentukan ini selaras dengan Perlembagaan
Persekutuan 1957 dalam perkara 152, Fasa 1 dan 2 yang
menyatakan secara jelasnya bahasa Melayu sebagai
Bahasa Kebangsaan negara.
Pada tahun 1968 pihak Kementerian Pelajaran telah
mengambil beberapa langkah untuk merialisasikan bahasa
Melayu sebagai bahasa pengantar.
Berdasarkan Peraturan 21(2), Akta Pelajaran 1961.

 Antara langkah tersebut ialah:1) 1968 Mata Pelajaran pendidikan Jasmani, Seni Lukis
dan Kraf tangan, Kajian Tempatan dan Muzik darjah 1
3 di SRJK (I) hendaklah diajar dalam bahasa Melayu.
2) 1969 Mata Pelajaran Sivik untuk darjah 4 di SRJK(I)
hendaklah diajar dalam bahasa Melayu.
3) 1970 Mata Pelajaran Sejarah dn Imu Alam darjah 4
mula diajar dalam bahasa Melayu.
4) 1970 Semua mata pelajaran darjah 1 di SRJK (I)
kecuali mata pelajaran bahasa Inggeris dan bahasa
ibunda, hendaklah diajar menggunakan bahasa Melayu
5) 1975 Semua sekolah SRJK (I) ditukar kepada SRK
6) 1982 Semua SMJK(I) ditukar kepada SMK

7) 1978 Peperiksaan LCE dimasuhkan dan diganti

dengan SRP
8) 1980 Peperiksaan MCE dimansuhkan dan diganti
dengan SPM
9) 1982 Peperiksaan HSC dimansuhkan dan diganti
dengan
STPM
10) 1970 Syarat untuk memasuki maktab perguruan
adalah wajib
lulus bahasa Melayu peringkat
SPM
11) 1973 Semua kursus di Maktab Perguruan mula
diajar dalam
bahasa Mekayu.

*LCE (Lower certificate of education)

*MCE (Malaysian Certificate of Education)
*HSC (Higher School Certificate)

Bahasa Melayu dalam

sistem politik
Malaysia pada hari ini didiami oleh pelbagai bangsa,
kaum dan etnik dari perlis hingga ke sabah.
Sejarah hitam telah berlaku pada 13 Mei 1969
Rusuhan kaum telah berlaku mengakibatkan kehilangan
nyawa serta harta benda
Peristiwa tersebut telah memberi kesedaran kepada
kerajaan untuk membuat dasar pendidikan Negara
Turut dibentuk ialah Rukun Negara bagi meningkatkan
kefahaman rakyat tentang perlembagaan negara dan
pelancaran dasar ekonomi baru untuk menghapuskan
pengenalan kaum dengan satu aktiviti ekonomi dan
membasmi kemiskinan tegar.

Bahasa Melayu dalam Rukun

Negara
Rukun Negara telah dibentuk pada 31 Ogos 1970 oleh
Majlis Gerakan Negara.
Setahun selepas berlakunya tragedy 13 mei 1969 yang
menghancurkan perpaduan dan ketenteraman negara.
Prinsip kelima ini menekankan kepada perkembangan
personality dan tingkah laku seseorang rakyat
Tujuannya untuk membentuk warganegara yang
berbudi bahasa selaras dengan kempen berbudi bahasa
dan nilai murni yang dijalankan.

Bahasa Melayu dalam Dasar Ekonomi

Baru (DEB)
Merupakan 1 program sosioekonomi di Malaysia yang
diperkenalkan pada tahun 1971-1990 oleh Perdana
Menteri kedua Malaysia, iaitu Tun Abdul Razak Dato
Hussein.
Matlamat dasar ini adalah untuk : Mencapai perpaduan negara untuk membasmi
kemiskinan
Mempercepatkan proses penyusunan semula
masyarakat Malaysia utuk memperbetulkan
ketidakseimbangan ekonomi

 Sepanjang tempoh pelaksanaan DEB banyak perubahan

yang telah dilakukan .
Pada tahun 1979, semakan semula pelaksanaan dasar
pendidikan oleh jawatankuasa cabinet Mengkaji
Pelaksanaan Dasar Pelajaran 1979 telah menggariskan
cadangan pendekatan dan strategi baru untuk
memantapkan sistem pendidikan.
Memberi penegasan kepada pendidikan asa 3M
Penegasan kepada kurikulum Malaysia, iaitu
pendidikan menengah atas mempunyai 2 jurusan iaitu
akademik dan vokasional.
Melicinkan tatacara pengurusan pelajaran
meningkatkan mutu pelajaran keseluruhan Falsafah
Pendidikan Kebangsaan telah digubal pada tahun
1988.
Falsafah ini menekankan pendidikan yang menyeluruh
dan bersepadu bagi membentuk murid-murid yang
seimbang dari segi JERIS.

Bahasa Melayu dan Peranan Parti Politik

Parti Kebangsaan Melayu Malaya(PKMM) ditubuhkan pada
tahun 17 Oktober 1945 si Ipoh, Perak.
Matlamatnya adalah untuk menuntut kemerdekaan
penuh bagi tanah melayu dan menentang bentuk
penjajahan Inggeris.
Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO) atau
PEKEMBAR adalah parti politik terbesar di Malaysia dan
merupakan tulang belakang pakatan Barisan Nasional.
Perjuangan UMNO sebagai parti pemerintah dari tahun
1957 hingga kini didapati lebih jelas, iaitu
memperjuangkan hak keistimewaan orang Melayu serta
usaha untuk memartabatkan bahasa Melayu sebagai
bahasa Kebangsaan.

BM dalam sistem
Sosioekonomi

BM sebagai bahasa
perhubungan,
Perantaraan dan
Perundangan

BM sebagai Bahasa
Perdagangan

 Bahasa Melayu Perundangan pernah berperanan sebagai

bahasa perundangan yang utama pada zaman pramerdeka
dahulu. Ini kerana banyak naskhah perundangan lama
bertulisan Melayu- Jawi dihasilkan seperti : Hukum Kanun Melaka
Undang- undang Laut Melaka
Hukum-hokum Kanun Pahang, Perak dan Johor
Hukum Kanun Perhambaan Selangor
Undang-undang Tubuh Negeri Johor 1985M
Banyak dokumen dan surat-surat penting seperti perjanjian,
pajakan dan permasyuhuran ditulis dalam bahasa Melayu.
Termasuklah surat yang melibatkan penyerahan hak dan
pemilikan ke atas negeri, jajahan dan daerah serta surat
kurnia, suratkebun, surat pajak gadai dan surat jual beli.

 Perjanjian Pangkor 1874, perjanjian antara Temenggong

Ibrahim dan Sultan Hussein Shah dengan Stamford Raffles
Berkaitan Singapura yang ditandatangani antara British,
Belanda atau syarikat persendirian dengan raja-raja
Melayu bukan saja di semenanjung malah di Sabah,
Sarawak dan Brunei. Dibuat dalam tulisan Melayu-Jawi.
Ribuan lagi manuskrip lama bertulisan Melayu-Jawi yang
berada dalam simpanan beberapa institusi dalam dan luar
negara
Semua sumber ini menjelaskan bahawa kedudukan
bahasa Melayu sebagai bahasa perhubungan, perantara
dan juga bahasa perundangan pada zaman
kegemilangannya.

Bahasa Melayu sebagai Bahasa Perdagangan

Bahasa Melayu menjadi bahasa pengantaraan di daerah
kepulauan Melayu sejak zaman-berzaman.
Dibuktikan apabila seorang pengembara China berna ITshing telah singgah di Srivijaya pada tahun 672 M.
Dalam perjalanannya dari China ke India, beliau
menyatakan bahawa bahasa Melayu digunakan dengan
meluasnya di Palembang.
Francois Valentijin pernah menyatakan bahawa kerajaan
Melaka menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa
perhubungan antara orang tinggal di Kepulauan Melayu
dengan pedagang-pedagang dari Eropah dan Asia Barat.

Bahasa Melayu dan Kemerdekaan

Walaupun Malaysia pernah dijajah selama 446 tahun
bermula pada 1511-1957,
Iaitu bermulanya dengan kejatuhan kota Melaka
hinggalah negara merdeka, namun hakikatnya
Empayar Melayu tidak tumbang keseluruhannya.
Sistem pemerintahan yang berasaskan tradisi
kesultanan dan kemakmuran ekonominya berpusatkan
kota pelabuhan, kemajuan system social, kekuatan
budaya dan bahasa Melayu tidak pernah terhakis.
Setelah mencapai kemerdekaan, bahasa Melayu
dinobatkan sebagai bahasa Kebangsaan, bahasa rasmi,
bahasa pengantar dan bahasa ilmu sebagaimana
diwartakan dalam Akta Bahasa Kebangsaan 1967.

 Sebagai rakyat Malaysia, kita berbangga dengan usaha

yang dijalankan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP)
sejak sekian lama.
DBP telah ditubuhkan khusus untuk melaksanakan dasar
bahasa melalui program pembinaan dan pengembangan,
pemupukan bakat kesusasteraan dan penerbitan dalam
segala bidang ilmu termasuk sains dan teknologi.
DBP juga telah menyusun pelbagai strategi yang
bersistematik seperti pengembangan kata termasuklah
pembentukan istilah dalam pelbagai bidang ilmu,
penghasilan kamus,penyediaan buku teks untuk kegunaan
sekolah rendah hinggalag pengajian tinggi.

Cabaran Bahasa Melayu Selepas Merdeka

Kayakinan rakyat terhadap bahasa
Tidak percaya terhadap bahasa Melayu sebagai bahasa
ilmu
Sikap pemimpin yang meminggirkan bahasa Melayu
Pelaksanaan bahasa Melayu di IPT Swasta
Penglibatan pihak swasta dan korporat
Agenda politik perkauman

Hala Tuju Bahasa Melayu Selepas

Merdeka
Membina bahasa ilmu
Membuktikan keupayaan bahasa Melayu
Mempunyai pengguna bahasa yang bijak
Faham dasar-dasar kerajaan

Akta 152 Perlembagaan

persekutuan
Dikenal juga sebagai undang-undang

Malaysia. Telah
diperkenalkan pada hari Kemerdekaan iaitu pada 31
Ogos 1957 dengan nama Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu.

Pada16 September 1963 dikenali sebagai Persatuan

Perlembagaan Malaysia sempena Hari Malaysia.
Perlembagaan Persekutuan ini mengandungi 183 perkara
yang dipecahkan kepada 15 Bahagian.
Akta 152 (Perkara 152 Bahasa Kebangsaan) terkandung
dalam Bahagian 12 di bawah tajuk Am dan Pelbagai
Perlembagaan Persekutuan Malaysia yang menyatakan:

 1). Bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu dan

hendaklah dalam tulisan yang diperuntukkan melalui
undang-undang oleh parlimen dengan syarat :a) Tiada seorang pun boleh dilarang atau dihalang
daripada menggunakan (Selain bagi maksud rasmi)
b) Tiada apa-apa dalam fasal ini boleh menjejaskan hak
kerajaan Persekutuan atau hak mana-mana Kerajaan
Negeri untuk memelihara dan meneruskan
penggunaan dan pengajian bahasa mana-mana
kaum di dalam Persekutuan.
) Tulisan rasmi bagi bahasa Melayu juga dinyatakan
didalam Perkara 152 ialah tulisan Rumi atau tulisan Latin.
Penggunaan Jawi tidak dilarang.
) Kebebasan menggunakan dan mempelajari bahasa
ibunda merupakan factor positif yang dilihat dapat
membantu proses integrasi rakyat
) Kesannya kewujudan SJK Cina dan SJK Tamil yang
menggunakan bahasa Mandarin dan bahasa Tamil samasama beroperasi seiring dengan sekolah kebangsaan.

Apakah Cabaran Terkini

Bahasa Melayu???

SEKIAN TERIMA KASIH