Termodinamiin Birinci Yasas

1. yasa enerjinin korunum yasasdr.

enerji E ve s Q kavramlar dahil

edildikten sonra enerjinin korunumu
yasas doann evrensel bir yasas
haline gelmitir.

Bir sistem iinde, mikroskobik seviyede sadece i enerji

deiebilir. Bu s veya i yoluyla olabilir.

1.yasa s ve i arasnda ayrm yapmaz.

 Enerji E

Sisteme gre durgun bir referans sisteminden bakldnda,

mikroskobik bileenlerin hareketleriyle ilgili enerjilerin
toplamdr.
sistem

U(r)

Sisteme gre
durgun ref. sis.
V

telem
e

Dnme

Titreim

E=K+Kd+Kt+U(r)

enerji, sistemi oluturan paracklarn teleme, dnme ve

titreim kinetik enerjileri ile paracklar aras etkileme

Is Q

Q
Is, sistemle evresi arasndaki scaklk farkndan dolay
kaynaklanan ve sistemin snrlarn geen enerji aktarm
olarak tanmlanr.
ile mekanik enerji arasndaki fark, s ile i enerji arasndaki
fark gibidir.
, bir mekanik deikenin deimesi sonucu oluan (s
hari) enerji aktarmdr.
Is da i gibi sistemin enerjisini deitirmenin bir yoludur.
Is ve i sisteme ait olamaz, sistemin bir zellii deildir.
Is birimi Kalori (cal)
Caloric=Hayali akkan
1 g suyun scakln 14,5 oC den 15,5 oCye ykseltmek iin
gerekli sl enerji 1 caldir.
Calorie (Cal) gdalarn kimyasal enerji miktardr ve

9000 btu

q British thermal Unit (btu) ingiliz s birimi,

1btu 1lb=4,45N suyun scakln 63 oFdan 64
oFa karmak iin gerekli enerji miktardr.

Isnn Mekanik Edeeri:

h
m

mgh T olduu T. Joule tarafndan

bulunmutur.
4.18 Joule mekanik enerji 1 g suyun
scakln 14,5 oC den 15,5 oCye
ykseltir. 1 cal=4.18 Joule

Is Sas ve zgl Is

i bo
bardak

Ayn miktardaki cisimlerin scaklklarn ayn

miktarda deitirmek iin gerekli enerji miktar farkldr.
1 kg su
T=1 oC Q=418 J
1 kg bakr T=1 oC Q=387 J
Is sas C, bir cisim scakln 1 oC ykseltmek
iin gerekli enerji (s enerjisi) miktardr.

zgl s sas c, birim ktle bana s sas olarak

tanmlanr.

Molar s sas c, mol bana s sas olarak tanmlanr.

Su dolu
bardak

T ok byk deilse s sas genellikle scaklktan bamszdr

ve Q=C T geerlidir.
C(T) s sas scakln bir fonksiyonu ise

dQ C (T )dT

Q C (T )dT

Q m c(T )dT

Q n c(T )dT

Q
Q
Q

T
T

To

dQ
Q
egim

tan

C (T0 )
egim tan
C
T T0
Is sgas ayrca
rnein
T hangi artlarda lldne dedTbaldr.

C -sabit basnta s kapasitesi

P sabit Q C P (T )dT

Cv-sabit hacimde s kapasitesi

V sabit Q CV (T )dT

Kat ve svlarda Cp Cv

Gazlarda

Frndan yeni km bir peynirli pidenin, ekmek ksm deil

de peynir ksm daha ok yanma hissi verir. Neden?
Su s sas en byk olan maddelerdendir.

CpCv

100 J

100 J

100 J

su

cam

demi
r

1 kg

1 kg

1 kg

TsTcTd

Cs Cc Cd

Hal Deitirme ve Gizli Is

Madde ile evresi arasnda enerji al-verii sonucu maddenin

yapsal durumunun deitii ancak scakln sabit kald
durumlar vardr. Bu olaya faz/hal deiimi denir.

1. Dereceden faz deiimi

(Donma) Kat Sv (Erime)
(Youma) Sv Gaz (Kaynama)
2. Dereceden faz deiimi
Bir maddenin kristal yapsndaki deiim
Kat () Kat ()

Faz deiimi iin gerekli enerji her madde iin farkldr. m ktleli bir
maddenin faz deiimi iin gerekli enerji Q ise, o maddenin
faz/hal deitirme ss/gizli s

Kat

Buharlama

Erime

Lb

Sv

Le

Donma

yonlama
Plazma

Gaz

Youma

deionization

Genellikle Lb Le
Le
Kat Ba
Uk

Sv Ba
Us

Lp

Lb
Ug0

Q mcT

Q mL

evresiyle tamamen yaltlm iki cisim arasnda s yolu ile enerji al-verii olura
enerji korunumuna gre

T1

T2

Isl denge

Qverilen Qalinan

Kalorimetri yntemi kat ve svlarn s kapasitelerinin lmnde kullanlan yntemdir.

Kartrc
Yaltkan
kapak

Termometre

Kalorimetri kab

Su
Is sas
bilinmeye
n madde

Hava

Qbilinen Qx
ms cs (Ts T ) mx c x (T Tx )


Bir sistemin durumu P, V,T,E gibi deikenlerle aklanr.
Bir sistemin makroskobik durumu (P, V,T,E,...) ancak sistem kendi i
dengesine ulamsa belirlenebilir.
Yar durgun (quasi statik) sre, sistemin her an dengede olduu
sretir. Yardurgun sre o kadar yava gerekleir ki sistemin i
dengesi bozulmaz.

Tersinir/geri dnml (reversible)P

sre, evresinde hibir deiiklik
yaratmadan tam olarak balang
durumuna geri dnebilen sretir.

(P, V, T)

Tersinmez
sre

Tersinir sre enerji kaybnn ve

yapsal bir bozulmann olmad
sonsuz sayda yar durgun
deiimlerden oluur.

p (1 / V )

Tersinir sre

bir sistemle evresi arasnda scaklk farkndan bamsz

olan yollarla enerji aktarma olaydr.
Akkanlarda hacim deiiminden kaynaklanan i:

V Ay

Gazn yapt i
y

x
x

dV0

W0

dV0

W0

dV=0 veya Pd=0 W=0

P f (V )

bilinirse ancak i hesaplanabilir. ( tersinir sre)

rnein T=sabit ideal gaz

P
Vs

P (nRT )
V

1
V

Vi

W2

W1

W3

W1W2W3
P

takip edilen yola baldr

i

W1 0
W2 0
Net iW=W1 + W2 0

s
V

s
V

in yaygn biimi

Daha yaygn olarak i, sistem zerine etki eden herhangi bir

kuvvet tarafndan yaplabilir:
fi-i. Kuvvet
dxi-sonsuz kk deiim
dN

Kimyasal i

-kimyasal potansiyel
N-parack says
Esneklik kuvvetlerin yapt i

Yzeysel dA

-yzey gerilim, A-yzey

Elektrik kuvvetlerin yapt i

dq
EdP

Lineer fdl
f-lineer gerilim, l-boy

-elektrik potansiyel, q-sistemin yk

E-elektrik alan, P-plarizasyon

Manyetik i
HdM H-manyetik alan, M-magnetizasyon

Benzer ekilde s da deiimin nasl gerekletiine bal olarak

deiir.
s

P sabit Q1 C P (T )dT V sabit Q2 CV (T )dT

i

rnein ideal gaz

P

Q1 Q2
Ts
Ti

Is banyosu enerji verdii veya ald zaman scakl deimeyen

ok byk sistem.
zotermal
genleme
T

W0

ISI BANYASU T

Q 0

ISI BANYASU T

Serbest genleme

Pd=0
s
V

W=0

Q =0

2
s

W1 W2 W3 ve Q1Q2Q3
Ancak Q1-W1=Q2-W2=Q3-W3
s ve i yola bal olmasna karn Q-W yoldan bamszdr.
Q-W sadece ilk ve son duruma baldr
Buna i enerjideki deiim E denir.
V

Termodinamiin Birinci Yasas

E Q W

dE dQ dW

Bir sistemin i enerjisi sadece i ve s yolu ile deiebilir.

I. yasa tm ilemlere uygulanabilen evrensel bir kanundur.
enerji E, scaklk, basn ve hacim gibi sisteme aittir, sistemin bir
zelliidir ve sistemi oluturan paracklarn hareketleri ile ilgili
enerjidir.

dV < O
dV O
dT O
dT < O

dW < O dE 0
dW O dE < 0
dQ O dE 0
dQ < O dE < 0