Glukoza

Naszym rdem energii jest pokarm. Energi

kumuluj wszystkie podstawowe skadniki poywienia
- biaka, tuszcze i wglowodany.
Gwnym paliwem organizmu jest - glukoza - cukier
pochodzcy z przemian niemal wszystkich strawnych
wglowodanw.
Po poziomie glukozy organizm rozpoznaje dostatek
lub deficyt energetyczny.
Glukoza jest gwnym rdem energii dla
naszego mzgu. Mzg zawsze potrzebuje
glukozy.
 Homeostaza glukozy
Homeostaza glukozy jest wypadkow dopywu glukozy do krwi
oraz jej zuycia w komrkach.
Wan rol w utrzymaniu homeostazy glukozy odgrywaj
procesy metaboliczne w miniach szkieletowych i wtrobie.

Wpyw na przebieg procesw metabolicznych w tkance

miniowej wywiera wiele czynnikw, najwaniejsze to:
czynniki genetyczne
regulacja hormonalna
stenie substratw

Najwaniejsze hormony biorce udzia w tej regulacji stenia

glukozy to: insulina i glukagon.
 Glikoliza
Glikoliza jest podstawowym procesem wytwarzajcym energi
w ywym organizmie. Substratem jest glukoza, a produktem
jest pirogronian, ktry w warunkach tlenowych przechodzi
poprzez acetylo-CoA do cyklu kwasu cytrynowego, a w
warunkach beztlenowych ulega redukcji do mleczanu.

Bilans glikolizy w warunkach beztlenowych to 2 mole ATP z

jednego mola glukozy, a w warunkach tlenowych sumarycznie
32 mole ATP z jednego mola glukozy ( cznie z cyklem
Krebsa).
 Glukoneogeneza

Glukoneogeneza to enzymatyczny proces tworzenia

przez organizm glukozy z metabolitw nie bdcych
wglowodanami, np. aminokwasw, glicerolu czy
mleczanu. Gwnym substratem jest pirogronian.
 Glikogen
Jest gwnym wielocukrem
stanowicym materia
zapasowy w komrkach
zwierzcych. Ma struktur
rozgazionych acuchw.
Rozgazienie nastpuje co 8-
12 reszt glukozy. Glikogen
moe by szybko rozkadany
do glukozy. Do najbogatszych
w ten materia zapasowy
tkanek nale wtroba,
minie.
 Glikogenoliza

Glikogenoliza - rozkad glikogenu do glukozo-6-fosforanu

(w miniach) lub do glukozy (w wtrobie) powodujcy
uzupenienie chwilowego niedoboru glukozy w rnych
tkankach organizmu m.in. we krwi. Proces pobudzany przez
glukagon adrenalin i hormon wzrostu.
Tworzenie dwucukrw, powstawanie
wizania glikozydowego
 Insulina
Insulina to hormon peptydowy o dziaaniu oglnoustrojowym, odgrywajcy
zasadnicz rol w metabolizmie wglowodanw oraz biaek i tuszczw.

Nazwa insulina z ac. insula - wyspa, pochodzi od wysepek Langerhansa

trzustki, gdzie insulina jest produkowana.
Insulina produkowana jest przez komrki (komrki B) wysp trzustki.
Najwaniejszym bodcem do produkcji insuliny jest
poposikowe zwikszenie stenia glukozy we krwi.
Insulina sygnalizuje stan nasycenia substratami energetycznymi i stymuluje
ich magazynowanie oraz syntez biaek
Stymuluje syntez glikogenu w miniach i wtrobie
Przyspiesza w wtrobie glikoliz co zwiksza syntez kwasw tuszczowych.
Powoduje wnikanie glukozy do mini i tkanki tuszczowej
 Glukagon

to hormon produkowany w trzustce przez komrki alfa o

dziaaniu przeciwstawnym do insuliny, podwyszajcy poziom
glukozy we krwi. Dziaa gwnie na wtrob

Stymuluje rozkad glikogenu i glukoneogenez

Inhibuje syntez kwasw tuszczowych , glikoliz
 W czasie wysiku fizycznego dochodzi do zwikszonego
wykorzystywania substratw energetycznych, zwiksza si ich
uwalnianie z magazynw tkankowych i udostpnianie do
przemian.
Gwnym substratem energetycznym, szczeglnie w
pierwszym etapie pracy miniowej, jest glukoza krca we
krwi, pochodzca z glikogenu, oraz syntetyzowana w wtrobie.
Zapasy glukozy zmagazynowane w formie glikogenu w
miniach i wtrobie nie s due i przy duszym wysiku
fizycznym ulegaj wyczerpaniu.
Po zakoczeniu pracy nastpuje resynteza glikogenu, ktra
jest stymulowana przez insulin
Glikogenu wystarcza na 8-12 godzin bez wysiku lub ok. 1 - 2
godziny intensywnego wysiku.
 Regulacja poziomu glukozy w organizmie

Regulacja poziomu glukozy we krwi zwizana jest z prac trzustki,

ktra wytwarza insulin i glukagon oraz z prac wtroby i mini
Insulina pobudza przetwarzanie glukozy w glikogen i uatwia
transport glukozy z krwi do komrek
Glukagon pobudzajcy rozkad glikogenu do glukozy
Wtroba i minie magazynuj nadmiar glukozy w postaci
glikogenu. W przypadku niedoboru glukozy zmagazynowany w
wtrobie i miniach glikogen zostaje rozoony do glukozy.
Nadmiar wglowodanw jest przeksztacany w organizmie
czowieka w tuszcze i magazynowany w tkance podskrnej.
 Poziom glukozy we krwi
Tkank, ktra zawsze potrzebuje glukozy jest mzg,
dlatego zachowanie homeostazy glukozy wane dla
prawidowej pracy organizmu.
Mzg potrzebuje glukozy (ok. 150 gramw dziennie), a nie ma
moliwoci jej magazynowania

We krwi stenie glukozy wynosi ok. 90 mg na 100cm3. W

czasie intensywnego wysiku fizycznego jej stan moe spa
nawet do 70mg/100cm3,
Spadek poziomu glukozy poniej 60mg jest okrelany, jako
hipoglikemia i staje si niebezpieczny.
Podwyszony poziom cukru we krwi to hiperglikemia. Objawy
obserwuje si przy steniu powyej 200 mg/100cm3 ale stay
podwyszony poziom (120mg/100ml) prowadzi do uszkodze
organizmu

 Hipoglikemia
najwaniejsze objawy

silne uczucie godu

osabienie
nudnoci i wymioty
niepokj
zlewne poty
 hipoglikemia
Organizm w czasie hipoglikemii stara si dostarczy do mzgu
glukoz ktry nie gromadzi zapasw glukozy.
Hormonami podnoszcymi stenie glukozy we krwi s:
adrenalina
glukagon
kortyzol
hormon wzrostu
Adrenalina i glukagon podnosz stenie glukozy we krwi
przez 2-4 godziny po hipoglikemii.
Kortyzol i hormon wzrostu zaczynaj dziaa po ok. 3-4
godzinach i efekt podniesienia stenia glukozy we krwi
utrzymuje si od 5 do 12 godzin po hipoglikemii.
 Adrenalina

Adrenalina jest zaangaowana w mechanizmie stresu, czyli

szybkiej reakcji organizmu czowieka na zagroenie.

Adrenalina reguluje poziom glukozy (cukru) we krwi, poprzez

nasilenie rozkadu glikogenu do glukozy w wtrobie
(glikogenoliza).

Adrenalina podwysza poziom glukozy we krwi

 Obnienie stenia glukozy we krwi powoduje
uruchomienie kontr regulacji.

W pierwszej kolejnoci uwalnia si glukagon.

Wtroba uwalnia glukoz pochodzc z glikogenolizy.
Jeli nadal poziom glukozy bdzie za niski to uwalniany jest
hormon wzrostu i kortyzol..
 kortyzol - powoduje rozpad biaek i tuszczw, ktre
mog by uyte jako materia energetyczny (proces
zachodzi w wtrobie), zmniejsza zuycie glukozy w
komrkach
hormon wzrostu - zmniejsza zuycie glukozy i
powoduje rozpad biaek. Dziaa wolno, moe
powodowa nastpujc po wielu godzinach (po
hipoglikemii) hiperglikemi.
 Hiperglikemia - zbyt wysoki poziom
cukru we krwi.

najczciej powodem jest le kontrolowana cukrzyca

brak insuliny, insulinooporno
przejadanie si
zbyt maa aktywno fizyczna
 Hiperglikemia
objawy
nadmierne pragnienie
wysychanie w ustach
czstomocz
chudnicie
nadmierna senno
Homeostaza glukozy - schemat
Dobowe zmiany stenia glukozy we krwi
 Oznaczanie glukozy

Wszystkie badania dotyczce stenia glukozy we

krwi wykonuje si na czczo.
Po posikach stenie glukozy wzrasta.
Krew ma waciwoci glikolityczne, wskutek czego
zawarto cukru we krwi wyranie maleje z czasem.
Zapobiegamy dodajc fluorek sodu 3mg/ml
Krew odbiacza si koloidaln zawiesin ZnOH.
Przescz gotuje si z roztworem zawierajcym Cu(ii)
i Cu(I) wypada z roztworu w postaci Cu2O. Tlenek
miedzi rozpuszcza si w odczynniku
arsenomolibdenowym, dajc niebieskie zabarwienie.
 Odczynniki
1) 0,45% ZnSO4
2) 0,1 M NaOH
3) Odczynnik miedziowy I. W 600 ml wrzcej wody rozpuci 200g
bezwodnego Na2SO4. Oddzielnie w 100 ml wody rozpuci 25 g soli
Seignetta (winianu sodowopotasowego). Obydwa roztwory zmiesza doda
20 g wodorowglanu sodu i 25 g wglanu sodu i dopeni do 1 l.
Przesczy. Przechowywa w 37oC. ( moe si wytrca).
4) Odczynnik miedziowy II 15% roztwr CuSO4 *5H2O + 2 krople H2SO4
5) mieszanin roztworw miedziowych (I i II) w stosunku 1: 25 sporzdzi
bezporednio przed uyciem.
6) Odczynnik arseno molibdenowy. Rozpuci 25 g molibdenianu (VI)
amonowego w 450 ml wody. Doda 31 ml stzonego H2SO4. Rozpuci 3 g
arsenianu(V) sodowego (Na2HAsO4*7H2O) w 25 ml wody. Oba roztwory
zmiesza. Inkubowa w temp 37oC przez 48 h. Przechwywa w ciemnej
butelce.
7) Roztwr wzorcowy glukozy o steniu 200 mg/100 ml.
 Wykonanie

Przygotowa mieszanin ZnSO4 i 0,1 M NaOH w stosunku 5:1. Do

2,9 ml mieszaniny doda 0,1 ml krwi z opuszki palca. Prbk grza
we wrzcej ani wodnej 5 min.
Po ostudzeniu przesczy.
Do 1 ml przesczu doda 1 ml odczynnika 5 (miedziowego) i
gotowa na ani 20 min. Po ostudzeniu doda 1ml odczynnika
arseno-molibdenowego i wstrzsa a rozpuci si tlenek miedzi.
Doda 7 ml wody i oznacza spektrofotometrycznie przy dugoci
fali 660 nm.
Analogicznie postpowa ze wzorcem. Pobra 0,1 ml roztworu
wzorcowego z przyrzdzonych roztworw w zakresie 10 do 200
mg/100ml.
 Obliczenia

W tym zakresie krzywa ma charakter liniowy

Stenie wynosi
mg glukozy /100ml=(Ap/Aw) * Cw*

Cw= stenie glukozy we wzorcu

 AH = A- + H+

[AH]
---------------- = K
[A-] * [H+]

1 [A-]
-------- =-------- * K
[H+] [AH]

[A-]
pH = log -------- + pK
[AH]

[A-]
log -------- = pH- pK
[AH]
 Obliczy pH roztworu zawierajcego 0,25 mola HCOOH i 0,3
mola HCOO K w 2 l roztworu
pKa=.3,77