5.

Fourieranalyse van signalen

* Fourieranalyse in de cochlea
* Fourier-reeks: analyseren van spectrale inhoud van periodische functies
* Fourier-reeks in sinus-cosinus en exponentiële notatie
* Fourier-reeks van de blokfunctie
* Fourier-reeks van vaak voorkomende periodische functies: sinus - driehoek -
blok - zaagtand
* Beschrijven van niet-periodische functies als een Fourier-integraal
* Fourierspectrum van de transiënte exponentiële functie, de hoedfunctie
* Fourierspectrum van de deltafunctie, de lineaire en logaritmische sweep en
witte ruis
* Voorbeelden van tijdsignalen en hun Fourier-spectrum
* Fouriertransformatie: rekenregels om het spectrum van gecombineerde
(lineaire combinatie) of getransformeerde (integraal, afgeleide,
tijdsverschoven, uitgerokken) signalen te bepalen
* Effect van amplitudemodulatie op frequentiespectrum
* Associatie tussen tijdssignalen, spectra en klankkleur: voorbeelden en audio-
oefeningen
 Fourier-analyse in de cochlea

http://deafinitely.files.wordpress.com/2009/09/i10-85-cochlea22.jpg
 Strategie van Fourier-analyse:

1. We schrijven niet-sinusoidale signalen als fourier reeksen of fourier

integralen
2. Vanuit de respons van systemen op sinusoidale signalen bepalen we de
respons op fourier-reeksen en fourier-integralen
3. We onderzoeken het verband tussen filteroperaties in
frequentiedomein en de overeenkomende convolutie in tijdsdomein
4. We onderzoeken het verband tussen amplitudemodulatie in tijdsdomein
en overeenkomende convolutie in frequentiedomein
5. We bekijken het effect van het combineren van systemen
6. We bekijken een hele reeks typische tijdssignalen en analyseren hun
frequentiespectrum
 Beschrijven van periodische
signalen door middel van een
Fourier-reeks
Fourier-reeks: analyseren van spectrale inhoud van periodische functies

trilling.m 05-Feb-2001
14

12

10

6
S

-2
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
t (sec) -3
x 10

Benadering van blokfunktie door een Fourierreeks

 Bepalen van Fouriercoëfficiënten: vermenigvuldigen
van funktie S(t) met harmonischen …
en produkt integreren
 
S (t )  a0   an sin(2 nf 0t ) bn cos(2 nf 0t )  a0   sn sin(2 nf 0t  n )
n 1 n 1

T T  T T

 S (t ) sin(2 mf t )dt   a
0 0 sin(2 mf 0t )dt   an  sin(2 mf 0t ) sin(2 nf 0t )dt  bn  sin(2 mf 0t ) cos(2 nf 0t )dt
0 0 n 1 0 0
T
 am  sin 2 (2 mf 0t )dt
0

T
 am
2

T
1
a0   S (t )dt
T 0
T
2
am   sin(2 mf 0t ) S (t )dt
T 0
T
2
bm   cos(2 mf 0t ) S (t )dt
T 0
 Oefening: bereken
Fourierreeks in exponentiële notatie en schets
amplitude- en
  fazespectrum van
S (t )  c0   cn exp(i 2 nf 0t )   d n exp(i 2 nf 0t ) gegeven tijdsignaal
n 1 n 1
T T
Oefening: bereken
 S (t ) exp( i 2 mf t )dt   exp( i 2 mf t )c dt
0
0
0
0 0
tijdsignaal voor
 T gegeven complex
  cn  exp( i 2 mf 0t ) exp(i 2 nf 0t )dt spectrum
n 1 0

T
T
1
  d n  exp( i 2 mf 0t ) exp( i 2 nf 0t )dt c 
n 1 0
0
T 0 S (t )dt
T
 c0  exp( i 2 mf 0t )dt T
1

0
T
cm   exp(i 2 mf 0t ) S (t )dt
  cn  exp( i 2 ( m  n ) f 0t )dt T 0
n 1 0
T
1
d m   exp(i 2 mf 0t ) S (t )dt
 T
  d n  exp( i 2 ( m  n ) f 0t )dt
n 1 0 T 0
T
 0  cm  dt  0
0

 Tcm
Fourierreeksen: beschrijven van periodische of geperiodiseerde
funktie S(t) door een discrete reeks van sinusoïdale funkties
trilling.m 03-Feb-2001
5

4.5

3.5

2.5
S

1.5

0.5

0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
t (sec)
 Blokfunktie:
oneven harmonischen
amplitude 1/n of -6dB per oktaaf

0.5

0
S

-0.5

-1
1.168 1.169 1.17 1.171 1.172 1.173 1.174 1.175 1.176

2
amplitude

0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
 Zaagtandfunktie:
alle harmonischen
amplitude 1/n of -6dB per oktaaf

1
S

-1

1.2 1.201 1.202 1.203 1.204 1.205 1.206 1.207 1.208 1.209 1.21

1.5
amplitude

0.5

0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
 Driehoeksfunktie:
oneven harmonischen
amplitude 1/n2 of -12dB per oktaaf

0.5

0
S

-0.5

-1

0.875 0.876 0.877 0.878 0.879 0.88 0.881

1.5
amplitude

0.5

0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
 Sinusoïdale funktie:
enkel grondfrequentie
geen harmonischen

0.5

0
S

-0.5

-1

1.068 1.069 1.07 1.071 1.072 1.073 1.074 1.075

1.5
amplitude

0.5

0
0 2000 4000 6000 8000 10000 12000
 Zweving: spectrum?
f1: 30 f2: 35geluidstest.m 24-Feb-2002

8.5

7.5
signaal

6.5

5.5

1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 2 2.1

tijd (sec)
 Beschrijven van niet-
periodische signalen door
middel van een
Fourier-integraal
 Niet-periodische funkties: Fourier-integraal

  
 

S (t )  limT   c0   en exp(i 2 nf 0t  in )    S ( ) exp(it )d   A( )sin(t )d   B( ) cos(t )d
 n 1    


 

 S (t ) exp(i t )dt     S ( ') exp(i ' t )d '  exp(i t )dt
     
   S ( ')   dt exp(i ' t ) exp( i t )  d ' 
 
     
     
   S ( ')   dt exp(i ( '  )t )  d ' 
 
     
  
   S ( ') ( '  )d ' 
  
 S ( )
 Fourier-integraal

Hoedfunktie
Exponentiële funktie


S ( )   exp(t /  ) exp(i t )dt
S ( )   hoed ( / 2, / 2) exp(i t )dt

0
 /2

  exp(t /   i t )dt
 

 /2
exp(i t )dt
0
 /2
 exp(i t )
exp(t /   i t ) 
 i
1/   i 0
 / 2

exp(i / 2)  exp(i / 2)
1 
 i
1/   i
2sin( / 2)
 
 exp(iBg tan( )) 
1  2 2
2sin( / 2)


 Oefening: bereken
complex spectrum
Fourier-integraal voor gegeven
transient
tijdsignaal
Exponentiële funktie Hoedfunktie
trilling.m hoedfunktie 03-Feb-2001 trilling.m hoedfunktie 03-Feb-2001
1
1

0.5
S

S
0.5

0
0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4
t (sec) t (sec)

0.2 0.25

0.15 0.2
amplitude

amplitude
0.15
0.1
0.1
0.05
0.05
0 0
0 20 40 60 80 100 120 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
frequentie (Hz) frequentie (Hz)
Signalen met een quasi-vlak amplitudespectrum

• deltafunctie
• lineaire sweep
• witte ruis
Signalen met een quasi-vlak amplitudespectrum

Deltafunctie of Dirac-functie (t)

Limiet voor:
• Oneindig smalle en hoge transiente exponentiele functie
• Oneindig smalle en hoge hoedfunctie
• Oneindig veel even grote frequentiecomponenten samen
|S|

S 1

0 f
|S|
0 t

0
0 f
 Signalen met een quasi-vlak amplitudespectrum

Lineaire sweep Logaritmische sweep

0.5
0.5
0.4
0.4
0.3
0.3
0.2
0.2

0.1 0.1

0
S

S
0

-0.1 -0.1

-0.2 -0.2

-0.3 -0.3

-0.4 -0.4

-0.5
-0.5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1
tijd (sec) tijd (sec)

t t

|S| |S| |S| |S|

1 1 ~1/f

0 0
0 f 0 f 0 f 0 f
 Signalen met een quasi-vlak amplitudespectrum

Witte ruis: Roze ruis:

‘stochastisch vlak’ spectrum ‘stochastisch 1/f’ spectrum

S S

t t

|S| |S|

S f S f
- -
- f - f
Overzicht
Overzicht
Overzicht
Fouriertransformatie
rekenregels
 Fouriertransformatie rekenregels

F (af (t )  bg (t ))   (af (t )  bg (t )) exp( it )dt

 a  f (t ) exp( i t )dt  b  g (t ) exp( i t )dt

 aF ( f (t ))  bF ( g (t ))
 Fouriertransformatie rekenregels

2
0

|S| (dB)
-10
0
S

-20
-30
-2
20 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 00 100 200 300 400 500

|S| (dB)
-10
0
S

-20
-30
-2
20 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 00 100 200 300 400 500

|S| (dB)
-10
0
S

-20
-30
-2
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 0 100 200 300 400 500
tijd (sec) frequentie (Hz)

F (af (t )  bg (t ))  aF ( f (t ))  bF ( g (t ))
 Fouriertransformatie rekenregels

0
100

|S| (dB)
S

-20
50

-40
0
-0.2 -0.1 0 0.1 0.2
100
0 0 100 200 300 400

|S| (dB)
-20
S

50

-40
0
-0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0 100 200 300 400
100 0

|S| (dB)
S

50 -20

0 -40
-0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0 100 200 300 400
tijd (sec) frequentie (Hz)

F (af (t )  bg (t ))  aF ( f (t ))  bF ( g (t ))
 Fouriertransformatie rekenregels

-20
0.4
0.2

|S| (dB)
-40
0
S

-0.2
-0.4 -60
-20 2 3 4
10 10 10
0.5 0.22 0.23 0.24 0.25 0.26 0.27

|S| (dB)
-40
S

-60
-0.5 -20102 3 4
1 0.22 0.23 0.24 0.25 0.26 0.27 10 10
-30

|S| (dB)
0 -40
S

-50
-1
-60
0.22 0.23 0.24 0.25 0.26 0.27 10
2
10
3 4
10
tijd (sec) frequentie (Hz)

F (af (t )  bg (t ))  aF ( f (t ))  bF ( g (t ))
 Fouriertransformatie rekenregels


F ( f '(t ))  

f '(t ) exp(it )dt


   f (t ) exp(it )  ' f (t )i exp(it )  dt


  f (t ) exp(it )    i  f (t ) exp(it )dt




 i  f (t ) exp(it )dt


 i F ( f (t ))

F(f''(t))=F((f'(t)')=i F(f'(t))=- 2 F(f(t))

 Fouriertransformatie rekenregels

100
2

|S|
50 1
S

0 0
5
-0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.10 50 100 150 200

|S|
0 0.05
S

-5 0
-0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0 50 100 150 200
tijd (sec) frequentie (Hz)

F ( f '(t ))  i F ( f (t ))

Toepassing: blokfunktie is afgeleide van driehoeksfunktie

 Fouriertransformatie rekenregels

F ( f (t  t0 ))   f (t  t0 ) exp(it )dt

 exp(it0 )  f (t  t0 ) exp(i (t  t0 ))d (t  t0 )

 exp(it0 )  f ( ) exp(i )d
 exp(it0 ) f ( )
 Fouriertransformatie rekenregels

10 10

5
S

S
0 0
-1 -0.5 0 0.5 1 -1 -0.5 0 0.5 1
tijd (sec) tijd (sec)

0 0

|S| (dB)
|S| (dB)

-10 -10

-20 -20

-30 -30
0 0 10 20 30 40 50 0 0 10 20 30 40 50
S ( )

S ( )
0

-1000
0

-1000

-2000 -2000
0 10 20 30 40 50 0 10 20 30 40 50
frequentie (Hz)
frequentie (Hz)

F ( f (t  t0 ))  exp(it0 ) f ()
 Fouriertransformatie rekenregels

F ( f ( at ))   f ( at ) exp( i t )dt

  f ( at ) exp(i (  / a )at )d ( at ) / a
1
  f ( ) exp( i ( / a ) )d
a
1
 f ( / a )
a
 Fouriertransformatie rekenregels

100
10

8
80

6 60
S

S
4 40

2 20

0
0
-1 -0.8 -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 -1 -0.8 -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
tijd (sec) tijd (sec)

0
0
-20
|S| (dB)

|S| (dB)
-20
-40
-40

-60 -60

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
0 50 100 150 200 250 300

0
0
-50
-50
 S (0)

-100
 S (0)

-150 -100

-200 -150

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
frequentie (Hz) 0 50 100 150 200 250 300
frequentie (Hz)

1
F ( f (at ))  f ( / a )
a
 Fouriertransformatie rekenregels

F ( f (t ). g (t ))  

f (t ). g (t ) exp( i t )dt

Fouriertransformatie van  

produkt van 2 tijdsignalen is  


f (t ).  g ( ') exp(i ' t )d  ' exp( i t )dt

de convolutie van de 2  

respectievelijke spectra:   g ( ')d '. 

 
f (t ) exp( i (   ')t )dt
toepassing: spectrum van 

gemoduleerde signalen.   g ( ') f (   ')d '



 f ( )  g ( )


F ( f ( ). g ( ))   f ( ). g ( ) exp(i t )d 
1

Signaal dat hoort bij een 

spectrum gegeven door het  

produkt van 2 spectra is de

 
 
f (t ') exp( i t ')dt '. g ( ).exp(i t )d 

convolutie van de 2  

respectievelijke signalen:
 

f (t ')dt '  g ( ).exp(i (t  t '))d 


toepassing: relatie tussen 

uitgangssignaal en
 

f (t ') g (t  t ')dt '

ingangssignaal bij een filter  f (t )  g (t )

 Oefening:
analytische
Fourieropdracht
+
audio-oefeningen

Effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
• Schetsen van spectrum van gekend/gegeven
periodisch signaal gemoduleerd door een
gekend/gegeven periodische of transiente
modulatiefunctie
 Effect van amplitudemodulatie op het spectrum

Effect van amplitudemodulatie, t.t.z. het product van een

geluidssignaal I(t) met een modulatiefunktie M(t),
op het spectrum:

I AM ( )=F(I AM (t))
=F(I(t).M(t))
=F(I(t))  F(M(t))
=I( )  M ( )
Het spectrum van een amplitudegemoduleerde funktie is dus
de convolutie van het spectrum I() van de draaggolf I(t)
met het spectrum M() van de modulerende funktie M(t).
Effect van amplitudemodulatie op het spectrum
Effect van amplitudemodulatie op het spectrum
Effect van amplitudemodulatie op het spectrum
Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
sinus_500Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20

dB
0 -40
-0.5
-60
-1
-80
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_50Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20

dB
0
-40
-0.5
-60
-1
-80 1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
sinus_500Hz_mod_blok_50Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20
dB

0 -40
-0.5
-60
-1
-80 1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
sinus_500Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20

dB
0 -40
-0.5
-60
-1
-80
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_10Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20

dB
0
-40
-0.5
-60
-1
-80 1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
sinus_500Hz_mod_blok_10Hz.wav

1 0
pressure (a.u.)

0.5 -20
dB

0 -40
-0.5
-60
-1
-80 1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
blok_500Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
sinus_10Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_500Hz_mod_sinus_10Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5
dB

0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
blok_500Hz.wav
spectrum
1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
sinus_100Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_500Hz_mod_sinus_100Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5
dB

0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
blok_500Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_10Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5

dB
0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_500Hz_mod_blok_10Hz.wav

1
0
pressure (a.u.)

0.5
dB

0 -20
-0.5
-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
pressure (a.u.) blok_500Hz.wav spectrum
1 0

dB
0 -20
-40
-1
1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_200Hz.wav
pressure (a.u.)

1 0

dB
0 -20
-40
-1
1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_500Hz_mod_blok_200Hz.wav
pressure (a.u.)

1 0

dB
0 -20
-40
-1
1 2 3 4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
blok_500Hz_plus_blok_200Hz.wav
1
pressure (a.u.)

0
dB

0 -20

-40
-1
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.1 1 2 3 4
10 10 10 10
time (sec) frequency (Hz)
 Voorbeelden van effect van
amplitudemodulatie op het
spectrum
driehoek_500Hz.wav

1
pressure (a.u.)

0.2
0.5

amplitude
0.15
0
0.1
-0.5
0.05
-1
0
0.9 0.95 1 1.05 1.1 1.15 0 500 1000 1500 2000 2500 3000
time (sec) frequency (Hz)
demping_1.00e-001sec.wav
0.015
1
pressure (a.u.)

0.5

amplitude
0.01
0
-0.5 0.005

-1
0
0.9 0.95 1 1.05 1.1 1.15 0 500 1000 1500 2000 2500 3000
time (sec) frequency (Hz)
-3
driehoek_500Hz_mod_demping_1.00e-001sec.wav x 10
2
1
pressure (a.u.)

0.5 1.5
amplitude

0 1
-0.5 0.5
-1
0
0.9 0.95 1 1.05 1.1 1.15 0 500 1000 1500 2000 2500 3000
time (sec) frequency (Hz)