Kabanata 22

ang pagkakatapon sa dapitan,

1892-1896
mga kontribusyon sa agham
 Pinasok ni Rizal ang mga kagubatan at baybay dagat ng
Dapitan para sa paghahanap ng mg specimen upang
ipadala niya sa mga museo ng Europa

 Nakalikom siya ng 346 na uri ng mga kabibi at;

 Natagpuan niya ang species ng Draco rizali, Apogonia

rizali at Rhacophorus rizali.

2
3
Nagsagawa rin si Rizal ng mga pag-aaral
sa;

1. Antropolohiya
2. Etnograpiya
3. Arkeolohiya
4. Heolohiya
5. Heograpiya

4
 Pag-aaral sa wika
Ang pag-aaral ng mga wika ay ipinagpatuloy ni Rizal sa
Dapitan. Sa panahong ito ay natutunan niya ang wikang

📌 Bisaya
📌 Subanon, at
📌 mga wikang Malay.

5
📌 Sumulat rin siya ng isang gramatikong
Tagalog

📌 Comparative Study ng Bisaya at Malay

📌 At pinag-aralan ang mga wikang Bisaya

at Subanon

6
Noong Abril 5, 1896, huling taon ng
kanyang destiyero sa Dapitan, sumulat
siya kay Bluementritt.
“I knew already Bisayan and speak it well;
it is necessary, however to know other
dialects in the Philippines.”

Sa panahong iyon maihahanay na si Rizal

sa mahuhusay na linggwista sa buong
daigdig.

7
Marunong siya ng 22 wika

1. Tagalog 11. Italian

2. Malaya 12.Greek
3. Ilokano 13.Chinese
4. Hebrew 14.English
5. Bisaya 15.Japanese
6. Sanskrit 16.French
7. Subanum 17. Portuguese
8. Dutch 18.German
9. Spanish 19.Swedish
10.Catalan Latin 20.Arabic
21.Russian
8
 Mga Gawaing masining
📌 Altar ng Mahal na Birhen para sa mga madre ng
Kawang gawa

📌 Iginuhit niya ang tatlong kakaibang uri ng hayop na

natuklasan niya

📌 Gumuhit din siya ng maraming isdang nahuhuli sa

katubigan ng Dapitan

📌 9
📌 Paghihiganti ng ina – tawag sa istatwa ni Rizal

📌 Bust of Fr. Guerrico

📌 Ang batang babae ng Dapitan

📌 Kahoy na lilok ni Josephine Bracken;

📌 At rebulto ni San Pablo na binigay kay Padre

Pastells

10
The three rare species

11
 Fishes caught in
Dapitan

12
The mother’s revenge
13
Bust of Fr. Guerrico 14 Josephine Bracken
The Dapitan Girl Bust of San Pablo
15
 Rizal bilang magsasaka
 Bumili si Rizal ng 16 na ektarya ng lupa sa Talisay, kung
saan niya itinayo ang kanyang bahay, paaralan at ospital.

 Nagtanim siya rito ng kakaw, kape, tubo, niyog, at punong

namumunga.

 “Ang lupa ko”

16
 Bumili ulit ng lupain si Rizal hanggang nagkaroon siya ng 70
ektaryang lupa na may 6,000 puno ng abaka, 1000 puno ng
niyog, at maraming punong namumunga, tubo, mais, kape, at
kakaw.

 Hinikayat niya ang mga magsasaka sa Dapitan na iwaksi na ang

sinaunang paraan ng pagsasaka at gamitin ang modernong
paraan ng agrikultura.

17
 Nag-angkat siya ng mga makinarya mula sa Estados Unidos.

 Pinangarap ni Rizal nna magtatag ng isang kolonyang

agrikultura.

 “Magtatag tayo ng bagong Calamba”

18
 Si Rizal bilang negosyante
 Ramon Carreon – isang negosyante sa Dapitan

 Naging matagumpay sila sa industriya ng pangingisda,

kopra, at abaka.

 Industriya ng Abaka – pinakamatagumpay na negosyo ni

Rizal sa Dapitan

19
Sa isang pagkakataon,
nakapagluwas siya ng 150 paldo
ng abaka

Mayo 14, 1893, itinatag ni Rizal

ang negosyo nila sa paggawa ng
apog

Enero 1, 1895 itinatag ang

Asosasyong Kooperatiba ng mga
magsasaka ng Dapitan

20
 Si Rizal bilang imbentor
Nakagawa si Rizal ng mga imbensyon
kagaya ng

📌 Cigarette lighter na tinawag niyang

sulpukan.

📌 Makinang ginagamit sa paggawa ng

bricks. Ang makinang ito ay nakakagawa
ng 6,000 sa isang araw.
21
 Mi retiro

 Pebrero 1895, naibalik na ang paningin ni Dona Teodora.

Siya ngayon ay bumalik sa Maynila.

 Hiniling ni Dona Teodora na sumulat ng tula si Rizal.

 Oktubre 22, 1895 ipinadala ni Rizal ang isang

napakagandang tula tungkol sa mapayapa niyang buhay sa
Dapitan.
22
Si rizal at si Josephine Bracken
 Ang pagkamatay ni Leonor Rivera noong Agosto 28, 1893
ay lalong nagpatingkad sa kalungkutan ni Rizal.

 Noong Pebrero 1895 dumating sa Dapitan si Josephine

Bracken kasama ni G. George Taufer at Manuela Orlac na
isang Pilipina.

 Si Josephine Bracken, isang Irlandes na 18 taong gulang,

balingkinitan, may buhok na kulay kastanyas, asul ang mga
mata, simpleng manamit, at masayahin.
23
Josephine Bracken
G. George Taufer
24
 Siya ay isinilang sa Hong kong noong Oktubre 3, 1876 kina
James Bracken, corporal sa himpilan ng mga Ingles, at
Elizabeth Jane MacBride.

 Namatay ang kanyang ina sa panganganak, at inampon siya

ni G. George Taufer, na kinalaunan ay nabulag.

 Nagkaibigan si Rizal at si Bracken sa una nilang pagkikita.

 Pagkaraan ng isang buwan ay nagkasundong magpakasal

ang dalawa subalit ayaw silang ikasal ni Padre Obach ng
walang pahintulot ng Obispo ng Cebu.

25
 Umalis si G. Taufer patungong Hong Kong nang mag-isa
sapagkat si Josephine ay nagpaiwan sa Maynila sa pamilya
ni Rizal.

 Hindi naglaon ay bumalik siya sa Dapitan.

 Magkahawak ang kanilang mga kamay, ikinasal nina Jose

Rizal at Josephine Bracken ang kanilang sarili sa harap ng
Diyos, sapagkat walang paring ibig magkasal sa kanila.

 Francisco

26
 Si Rizal at ang katipunan
 Andres Bonifacio “dakilang anak pawis” – nagpupursige
sa isang rebolusyon

 Hulyo 7, 1892 – Pagkakatatag ng Katipunan

 Sa isang lihim na pulong ng Katipunan sa isang maliit na

ilog na kung tawagin ay Bitukang Manok, malapit sa
bayan ng Pasig, noong Mayo 2, 1896, napagkasunduang si
Dr. Pio Valenzuela ang magiging sugo sa Dapitan nang sa
gayon ay maipaalam kay Rizal
27
ang balak ng Katipunan.
 Hunyo 15, umalis ng Maynila si Dr. Valenzuela sakay ng
barkong Venus.

 Raymundo Mata

Hunyo 21, 1896 – Nakarating sina Dr. Pio sa Dapitan.

Sinabi ni Valenzuela kay Rizal ang plano ng Katipunan at

ang pangangailangan ng kanyang suporta.

28
 Hindi sinang-ayunan ni Rizal ang mapangahas na balak ni
Bonifacio

 Naniniwala siyang hindi pa lubusang handa ang kilusan

dahil sa dalawang bagay;

1. Hindi pa handa ang taumbayan, at

2. Kailangan pang mangalap ng pondo at armas bago
maging handa sa isang rebolusyon.

29
 Nagprisintang doctor ng
militar sa Cuba
 Inialay ang serbisyo para maging doctor-militar sa Cuba kung
saan may kaguluhan.

 Yellow fever – lumalawak na epidemya

 Disyembre 17, 1895 – Sumulat si Rizal kay Gob. Hen. Ramon

Blanco

 Hulyo 1, 1896 – Dumating sa Dapitan ang sulat ng pagtanggap

sa kanyang alok na nakarating
30 sa kanya ng Hulyo 30.
 Ang Awit ng manlalakbay
 El Canto del Viajero

 Naisulat ni Rizal nang magawaran siya ng kalayaan ng

Malacanang. Sa wakas ay malaya na ulit siya at
makakapaglakbay na ulit siya sa Europa at Cuba.

31
 Adios Dapitan

 Hulyo 31, 1896 – nagwakas ang apat na taong

pagkakatapon sa Dapitan.

 Barkong Espana – barkong sinakyan ni Rizal kasama

sina Josephine, Narcisa, Angelica (anak ni Narcisa),
tatlong pamangkin na lalake, at anim na estudyante.

 Funeral March in Chopin – musika ng pamamaalam

32