SA DAIGDIG Aralin 1 – Heograpiya ng Daigdig FOCUS QUESTION Paano maipamamalas ang pag- unawa sa kahalagahan ng mga pamanang ipinagkaloob ng mga sinaunang kabihasnang nagtagumpay sa mga hamong dulot ng kapaligiran? BALANGKAS NG ARALIN A. Katuturan ng Heograpiya B. Limang Tema ng Heograpiya C. Katangiang Pisikal ng Daigdig D. Longitude at Latitude E. Mga Klima sa Daigdig BALANGKAS NG ARALIN F. Mga Kontinente sa Daigdig G. Anyong Lupa at Anyong Tubig H. Heograpiyang Pantao 1. Wika 3. Lahi/Pangkat 2. Relihiyon HEOGRAPIYA A. Heograpiya – ‘geo’ o daigdig at ‘graphia’ o paglalarawan, siyentipiko- ng pag-aaral ng katangiang pisikal ng daigdig. B. Nagdikta ito ng paraan ng pamu- muhay ng mga sinaunang tao at kabihasnan. 5 TEMA NG HEOGRAPIYA A. Lokasyon – tumutukoy sa kinaroro- onan ng isang lugar. 1. Absolute – paggamit sa mga ima- hinasyong longitude at latitude lines. 2. Relative – batayan ang mga lugar at bagay na nasa paligid nito. B. Lugar – katangiang natatangi sa isang pook o bansa. 1. Katangian ng Kinaroroonan 2. Katangian ng mga Tao C. Rehiyon – bahagi ng daigdig na pi- nagbuklod ng magkakatulad na ka- tangiang pisikal o kultural. D. Interkasyon ng Tao at Kapaligiran – pakikiayon ng tao sa hamon ng pagbabago sa kapaligiran. E. Paggalaw – paglipat ng tao sa isang Lugar, kabilang dito ang paglipat ng mga bagay at likas na pangyayari. 1. Linear – Gaano kalayo? 2. Time – Gaano katagal? 3. Psychological – Paano tinitingnan ang layo ng isang lugar? KATANGIANG PISIKAL A. Ika-3 sa 8 planeta sa kalawakan at tanging may nabubuhay. B. Estraktura ng Daigdig – binubuo ng crust, mantle at core. 1. Crust – matigas at mabatong bahagi ng daigdig. Ang kapal nito ay umaabot 30-65 kms. 2. Mantle – patong-patong na mga batong tunaw at napakainit. 3. Core – pinakamalalim na bahagi, kung saan binubuo ng mga metal gaya ng iron at nickel. C. Ang daigdig ay binubuo ng mga ‘plates’ na hindi nananatili sa posisyon at lumulutang sa mantle. D. Ang daigdig ay may apat na hating globo (hemisphere), northern at southern hemispheres (equator) at western at eastern hemispheres (prime meridian). E. Ang paggalaw ng mga ‘plates’ ang dahilan ng mga paglindol at pagbuo ng mga bagong bundok sa daigdig. Particulars Description Bigat 5.9736 x 1024 kg. Tinatayang Edad 4.6 bilyong taon Populasyon (2009) 6.77 bilyon Uri ng Tubig 97% alat at 3% tabang Lawak 29% lupa at 71% tubig Orbit sa Araw 365 ¼ days LONGITUDE AT LATITUDE A. Longitude – distansyang angular na nasa pagitan ng dalawang meridian. B. Prime Meridian – may zero degree longitude (Greenwich, England). C. International Date Line – may 180 degrees longitude (Pacific Ocean). D. Latitude – distansyang angular sa pagitan ng 2 parallel patungo sa hilaga o timog ng ekwador. E. Equator – humahati sa globo sa hilaga at timog hemispero. Ito ay itinakdang zero degree latitude. F. Tropic of Cancer – pinakadulong bahagi ng Northern Hemisphere na direktang sinisikitan ng araw ito ay may 23.5 degrees hilagang ekwador. G. Tropic of Capricorn – pinakadulong bahagi ng Southern Hemisphere na direktang sinisikatan ng araw ito ay may 23.5 degrees timog ekwador. H. North at South Poles – 90 degrees N or S. KLIMA SA DAIGDIG A. Klima – pangmatagalang lagay ng panahon sa isang lugar. B. Salik sa Pagbabago ng Klima - nata- tanggap na sinag ng araw, distansya mula sa dagat at panahon. C. Ang lugar na malapit sa equator ay nakararanas ng mainit na klima. D. Maraming habitat ang nagtataglay ng iba’t ibang species ng halaman at hayop ang matatagpuan sa mga malapit sa equator. (Rainforest, coral reef, mangrove swamp etc.) E. Kapag bihira ang pag-ulan at napakaiinit ng panahon tulad ng disyerto, kakaunti lang ang mga ito. MGA KONTINENTE SA DAIGDIG A. Kontinente – malawak na masa ng lupa sa ibabaw ng daigdig. B. Alfred Wegener – isang German na nagsulong ng Continental Drift Theory. C. Continental Drift Theory – magka- kaugnay ang mga kontinente sa isang super kontinenteng ‘Pangaea’, dahil sa paggalaw ng mga plates nagka- hiwalay ang mga kontinente. D. Africa – malaking suplay ng ginto at diyamante. Nandito ang Nile River at Sahara Desert. E. Antarctica – natatakpan ng yelo na may kapal na halos 2 km. Sagana sa isda at mammal ang lugar na ito. F. Asia – pinakamalaking kontinente, 1/3 ng daigdig. G. Europe – ang laki nito ay 1/4 na bahagi lang ng Asia. Ito ang ika-2 sa pinakamaliit na kontinente. H. Australia o Oceania – pinakamaliit na kontinente. Dito makikita ang kangaroo, tasmanian devil, platypus. Kontinente Lawak Poplasyon Bilang ng (2009) Bansa Asia 44,614,000 4,088M 44 Africa 30,218,000 990M 53 Europe 10,505,000 728M 47 N. America 24,230,000 534M 23 S. America 12,814,000 392M 12 Antarctica 14,245,000 NA 0 Oceania 8,503,000 34M 14 I. Pacific Ring of Fire – lugar sa Pacific Ocean kung saan madalas at malakas ang paglindol. (Tambora, Krakatoa, Mt. Pelee, Mayon Atbp.) ANYONG LUPA AT TUBIG A. Topograpiya – pisikal na katangian ng isang lugar o rehiyon. B. Ang mga unang kabihasnan sa daigdig ay umusbong malapit sa mga lambak-ilog. 1. Tigris-Euphrates (Mesopotamia) 2. Indus (India) 3. Huang Ho (China) 4. Nile (Egypt) C. Karamihan ng mga matataas na bundok sa daigdig ay makikita sa Asya. Samantalang ang Africa ay Mt. Kilimanjaro (5,895m) at ang Europe ay may Mt. Elbrus (5,642m). D. Ang mga bulubunduking lugar ay nagtataglay lamang ng maliliit na populasyon. Bundok Taas (m) Lokasyon Everest 8,848 Nepal/Tibet K-2 8,611 Pakistan Kangchenjunga 8,586 Nepal/India Lhotse 8,511 Nepal Makalu 8,463 Nepal/Tibet Cho Oyu 8,201 Nepal/Tibet Dhaulagari 8,167 Nepal E. 71% ng ating daigdig ay binubuo ng anyong tubig. Itinakda ng Inter- national Hydrographic Organization ang Southern Ocean bilang ika-5 karagatan sa daigdig. F. Pinakamalaking dagat sa daigdig ay ang South China Sea, Caribbean Sea at Mediterranean Sea. Karagatan Lawak Lalim Pinakamalalim (kilometro (feet) na bahagi kuwadrado)
Pacific Ocean 155,557,000 12,926 Mariana Trench
Atlantic 76,762,000 11,730 Puerto Rico Ocean Trench Indian Ocean 68,556,000 12,596 Java Trench Southern 20,327,000 13,100 South Sandwich Ocean Trench Arctic Ocean 14,056,000 3,407 Eurasia Basin HEOGRAPIYANG PANTAO A. Heograpiyang Pantao – pag-aaral ng wika, relihiyon, lahi at pangkat- etniko sa daigdig. B. Wika – kaluluwa ng isang kultura. Nagbibigay ng pagkakilanlan sa isang pangkat ng mga tao. C. May 7,105 buhay na wika na gina- gamit ng 6.2 bilyong tao. D. Language Family – ito ang wikang pinag-ugatan ng iba pang mga wika. May 136 na language family sa kasalukuyan kung saan nagsanga- sanga ang iba pang mga wika sa daigidig. Language Bansang Gumagamit Family Afro-Asiatic Iraq, Egypt, Turkey Uzbekistan, Iran, Saudi Arabia, Israel, Syria Austronesian Philippines, Chile, Fiji, Micronesia, Indonesia, Malaysia Indo-European U.S.A., China, France, England, Russia, India, Pakistan, Sweden Niger-Congo Congo, Nigeria, Zimbabwe, Mali, Chad, South Africa, Sudan Sino-Tibetan China, India, Nepal, Bangladesh Etc. E. Relihiyon – kalipunan ng mga paniniwala at ritwal ng isang pangkat ng tao tungkol sa isang kinikilalang makapangyarihang Diyos. F. Nagiging batayan ang relihiyon sa pagkilos ng tao sa kanyang kapa- ligiran at araw-araw na pamumuhay. G. Sa kasaysayan, ang relihiyon ay may malaking epekto sa pagtatatag at pagbagsak ng mga kaharian, pagka-sawi ng maraming buhay at pag-unlad ng kultura. H. Lahi/Pangkat-Etniko – pagkakilan-lan ng isang pangkat ng tao. Bawat etniko ay may iba-ibang pisikal, biyolohikal at kultural na katangian. Sa pagsusuri ng lahi, dapat ay maging maingat upang maiwasan ang diskriminasyon. I. Galing ang salitang ‘etniko’ sa salitang Greek na ‘ethnos’ o ibig sabihin ay mamamayan. Bawat etniko ay pinagbubuklod ng wika, relihiyon. kultura at pinagmulan.