Geguritan

Penegrtosan Geguritan (puisi)

 Geguritan menika saking
tembung gurit ingkang tegesipun seratan
(tulisan). Geguritan iku uga bisa
kasebut puisi bebas, kang kalebu salah
sawijining asile kabudayan Jawa modern sing
duwe ciri ora kaiket ing wewatonan guru
gatra, guru wilangan lan guru lagu kaya
dene tembang Macapat
Ingkang kedah dipungatosaken nalika
maos geguritan (4W) inggih menika :
 Wicara : pocapan cetha, leres, jelas, tegas, boten bindheng,
boten blero.
 Wirama : minggah mandhapipun swanten, lirih saha
seronipun swanten (irama)
 Wirasa : ngraosaken salebeting manah ing geguritan (susah,
semangat, nelangsa)
 Wiraga : ekspresi /patrap (sikep, obahipun badan, lan pasemon
(rai).
 Kidung Wengi
(Hadi Pamungkas)
Wengi wis lumingsir jero
Cahyane sang candra katon surem
Tumiyung mangulon mapag tekane gagat raina
Kahanan katon tintrim
Mung swarane jangkrik sesahutan ngumbar lelagon
Kala-kala jegoge asu sing mecah wengi
Jalma manungsa wus padha lerem ing pangimpen
Nepsu-nepsu panguripan uwal saka nala
Gumanti impen-impen kang endah mbuntel panjangka urip
Mung kemrosake manuk codhot nrusuk ing pang-pang wit pelem
ngluru woh-wohan nggo ngganjel weteng
Sakwuse sawengi natas ngancani sepining bawana
Swarane jago kluruk padha pamer swara
Minangka pratandha yen bagaskara bakal tumeka
Cahya warna abang rampak-rampak
Pratandha ngjak jalma miwiti makarya
Ngobahake raga
Ngudi rejeki ngluru pangupajiwa
Sakwuse madhep kiblat
Ing tengahing pedhut manjing subuh
Nyeyuwun nugrahaning kang Maha Rat
Nganggit (ngarang) geguritan
 Nganggit (ngarang) geguritan iku bisa wujud ngandharake (mahyakake)
pengalaman pribadi utawa gegambaran kahanan sing tinemu ing masyarakat,
utawa panguripaning manungsa ing alam donya manut jaman kelakone.
 Dene sing diutamakake ana ing geguritan yaiku :
1.Tembung-tembunge pilihan lan mentes
2.Cacahing gatra (baris) mentes (ringkes)
3.Migunakake basa kang endah (basa rinengga), kayata :
a.Tembung-tembung kawi
b.Purwakanthi
c.Panyandra utawa pepindhan lan sapiturute
4.Migunakake tembung-tembung andhahan kang karimbag mawa :
a.Ater-ater a
b.Seselan in lan um
c.Adhapur dwilingga lan dwipurwa
Latihan Nulis Geguritan
 Geguritan iku wujud puisi Jawa modhern kang tembung-tembunge singkat, mentes,
bisa nggunakake purwakanthi, nanging ora nganggo paugeran metrum kaya dene
geguritan. Miturut Endraswara (2003: 224-229), amrih bisa nulis puisi/geguritan
kanthi becik, bisa migunakake enem (6) laku minangka tuntunan mekarake
kreativitas, yaiku :
 Nglatih tanggap sasmita, yaiku nglatih ‘kepekaan diri’ kang bisa katindakake kanthi
seneng nggatekake kahanan sakiwa-tengene, seneng mbandhingake kahanan, lan
sapiturute.
 Nangkep ilham, ilham ing kene bisa ditegesi cahya kang bisa
 Ngetokake tembung pisanan minangka tembung kang bisa nuntun tembung-tembung
sateruse. Satembung mau bisa didawakae kanthi menehi pitakonan apa, sapa, piye,
kapan, lan ing papan ngendi. Kanthi mangkono satembng mau bisa nglairake embrio-
embrio kang bisa ditulis sauger isih komprehensif, koheren, lan
Terasan...
 Ngolah tembung, bisa katindakake kanthi nyusun tembung-
tembung kang kawetu saka ilham mau.
 Menehi vitamin ing tembung-tembung mau.Yen tembung-
tembung mau karasa durung wangun lan durung pas, bisa
diwenehi kagunan basa ‘the art of literature’ (purwakanthi,
wangsalan, entar, pepindhan, paribasan, lsp)
 Nyeleksi tembung bisa katindakake kanthi mikirke sapa kang bakal
maca/konumen, kaya ngapa kang dibayangke, sabanjure bisa
nngganti tembung-tembung kang kurang mathis mu sadurunge
dibundhel utawa rampung. Kanthi mengkono, kaajab bisa tuwuh
geguritan kang prasaja nanging mentes isine lan narik kawigaten
dening pawongan kang maca.