Alitan sa pag-itan nina Aguinaldo at

Bonifacio
Inihanda ni: MARY JANE B. ARIBAN
Kasunduang NAIK MILITAR

 Nilagdaan ni Supremo Andres Bonifacio ang

dokumentong Naik Military Agreement
noong April 19, 1897 kasama ng kanyang mga
heneral.
 Sa dokumentong ito muli niyang sinasabi
tulad ng ginawa niya sa Acta de Tejeros
noong March 23, 1897 na siya pa rin ang
Pangulo ng Pamahalaang Mapanghimagsik sa
kabila ng pag-angkin din sa puwesto ni
Heneral Emilio Aguinaldo
 Sa araw na iyon, nagpahanda para sa
pulong ng mga pagkain ang Supremo sa
ikalawang palapag ng Casa Hacienda de
Naic, na ngayon ay Naic Elementary School.
Sa unang palapag ng casa ay mayroon
silang mga bihag na tauhan ni Aguinaldo.

Sinasabing si Major Lazaro

Makapagal, isa sa mga tagasunod ni
Aguinaldo, ang nakatakas o napadaan at
narinig ang pagpupulong .
Matapos madinig ang pagpupulong ay pinuntahan agad ni
Makapagal si Heneral Aguinaldo, na noon ay nakaratay
sa banig dahil sa karamdaman, at nagsumbong.

Nang malaman ang kaganapan sa Naic ay nagtungo agad

ang Heneral sa kinaroroonan ng pagpupulong.

Pinigilan ng mga gwardiya ni Bonifacio na umakyat si

Aguinaldo sa ikalawang palapag ngunit nakatuloy pa rin
ito at sumilip sa puwang ng pintuan at nakinig.
 Nabigla si Heneral Aguinaldo sa mga sumunod
na pangyayari sapagkat kasama ni Bonifacio ang
kanyang ministro na si Artemio Ricarte, at ang dalawa
niyang mahal na heneral, Mariano Noriel at Pio del
Pilar habang binabasa niya ang isang dokumento na
nagsasabing

“Isusuko ng Heneral Emilio Aguinaldo ang lahat

ng tropa ng Himagsikan, sa pagpasok ng Kastila dito sa
Naic.”

Nakita ni Koronel Procopio Bonifacio, kapatd ng

Supremo, ang Heneral, tinulak ang pinto at sinabing,
“Narito po at nakikinig sa pintuan ang Heneral Emilio
Aguinaldo.”
 Pinatuloy ni Bonifacio si Aguinaldo at
sinabing, “Magtuloy po kayo at makinig sa aming
pulong.”
Magalang na sagot ni Aguinaldo,
“Salamat po at marahil kung ako’y inyong
kailangan, disin sana ay inanyayahan ninyo ako.”
Nagpaalam tsaka bumaba, at sa liwanag ng
posporo nahanap niya ang kanyang mga kawal.

Pinalaya niya ang mga ito. Sa kanyang

pag-alis, iniwasan na nina Bonifacio ang gulo at
lumisan ng gusali.
 Humingi ng paumanhin sina Mariano
Noriel at Pio del Pilar kay Aguinaldo
at dahil sa pagpapatawad ni
Aguinaldo, ang dalawang ito ang
naging numero unong nag-udyok sa
batang heneral na patayin ang mga
Bonifacio dahil mapanganib sila sa
himagsikan.
Paglitis at pagpatay sa magkapatid na
BONIFACIO
 Hinatulan ng kamatayan ng Consejo de
Guerra ang magkapatid na Andres at
Procopio Bonifacio dahil sa pagtataksil sa
bayan at tangkang pagpatay sa bagong
pangulong Heneral Emilio Aguinaldo.
 Nang ipataw ang hatol, nagbigay si Aguinaldo
ng indukto na ibaba ang hatol patungo sa
pagpapatapon na lamang ng magkapatid sa
isang malayong isla sapagkat sila ay mayroon
din namang pinagsamahan.
 Napilitan si Aguinaldo na
ipapatay si Bonifacio na binigyang patotoo ng
dokumento na isinulat ni Emilio Aguinaldo
noong kanyang kaarawan noong 1948, “Nang
matanto nina Heneral Mariano Noriel, Heneral
Pio del Pilar, na mga Kagawad ng Consejo de
Guerra ay dali-daling tinawagan ang aking
pansin at sinabing

 ‘Kung ibig po ninyong
magpatuloy ang kapanatagan ng ating
pamahalaang mapanghimagsik, at kung ibig
ninyong mabuhay pa tayo, ay inyo pong bawiin
ang iginawad na indukto sa magkapatid na iyan.’

 Dahildito’y aking binawi at inutos
ko kay Heneral Noriel na ipatupad
ang kahatulan ng Consejo de
Guerra, na barili ang magkapatid,
alang-alang sa kapanatagan ng
bayan. [Pirmado] Emilio Aguinaldo,
Kawit, Cabite, 22 Marso 1948.”
 Ngunit hindi dapat na kay Emilio Aguinaldo
lamang ang sisi. Napalibutan ang 28 taong
gulang na presidente ng mga tagapayo na di
hamak na mas eksperyensyado sa kanya. Ang
sistemang elitismo—demokrasyang elit, ang
pumatay sa Supremo.

 Noong Mayo 10, 1897, inabutan ng selyadong

sulat si Lazaro Makapagal at inatasan na dalhin
ang magkapatid sa mga bundok ng
Maragondon.
 Ang sinabi sa magkapatid ay itatakas lamang
sila sa labanan dahil habang nag-aalitan ang mga
rebolusyunaryo, pinapalibutan na ng mga
Espanyol ang Maragondon.

Ngunit sa paanan pa lamang ng bundok,

napagod na si Andres kaya pinakiusapan na
basahin na ang nasa sulat sa kanila na ang
laman pala ay, “Kayo at mga kawal na nasa
ilalim ng inyong kapangyarihan ay inuutusan
upang ganapin ang nasabing hatol na barilin
ang dalawang magkapatid.”
 Ayon sa tala ni Makapagal, napatalon at
nagsabi si Procopio ng “Naku Kuyang!”
Napaluhod raw si Bonifacio at akmang yayakapin
siya at umiiyak na nagsabing, “Kapatid, patawarin
mo ako.” Unang binaril si Procopio.
Muli raw nagmakaawa nang nakaluhod si
Bonifacio at sinabing “Kapatid, patawarin mo
ako!”
Sagot ni Makapagal, “Wala akong
magagawa!”
 Noo’y tumakbo ang
Supremo at tinugis nila sa kakahuyan
at malapit sa ilog ay binaril nila
hanggang mamatay.
Wala tayong magagawa,
ito lamang ang nakasulat na tala, na
namatay si Bonifacio na may sala at
isang duwag.