Farmakoterapija

bubrežne insuficijencije
Bašić Kenan
Agušević Rešad

Travnik, 2019
 UVOD

Bubrezi su organi za izlučivanje u urinarnom sistemu,

smješteni u gornjem dijelu abdominalne šupljine. Oblik
bubrega je sličan zrnu graha. Bubrezi dobivaju krv iz
bubrežne arterije, koja polazi iz aorte.

U organizmu koji miruje, bubrezi dobivaju oko 1,2 litra

krvi u minuti. Funkcija bubrega je održavanje volumena i
sadržaja organskih tekućina, a taj se cilj postiže
uklanjanjem, putem urina.
BUBREŽNA INSUFICIJENCIJA

Zakazivanje bubrega se obično dijeli na akutno i kronično.

Akutna bubrežna insuficijencija je naglo nastalo slabljenje ili

prestanak jedne ili više funkcija bubrega: bubrezi prestaju da
izlučuju mokraću prestaju da uklanjaju štetne materije iz krvi i
prestaju da regulišu količinu kiselina i elektrolita u krvi.

 Posljedice su smanjenje ili prestanak mokrenja, porast

kreatinina, kalijuma i kiselina u krvi pacijenta.
 AKUTNA BUBREŽNA INSUFICIJENCIJA

Akutna bubrežna insuficijencija znači porast kreatinina u krvi za više od

26,5 mikromola/L tokom 24h, ili: tokom 7 dana porast kreatinina za više
od 1,5 puta u odnosu na bazalnu vrijednost ili smanjenje mokrenja na
manje od 0,5 ml/kg/h tokom 6 sati.
Suština je u naglom nastajanju slabljenja ili gubitka bubrežnih funkcija
što se može desiti zbog bilo kog razloga a takvih razloga može biti jedan
ili više.
Akutna bubrežna insuficijencija uvijek nastaje kao posljedica neke
druge bolesti, povrede ili štetne nokse. Na osnovu mjesta gde se dešavaju
poremećaji koji dovode do razvoja bolesti, ona se može klasifikovati
na prerenalnu (55%), renalnu (40%) i postrenalnu (5%).
Pojednostavljeno govoreći samo su 3 moguća uzroka nagle bubrežne
slabosti: 1. smanjenje cirkulacije kroz bubrege; 2. bolest ili ozljeda samih
bubrega; i 3. blokada oticanja mokraće.
Čak 10% svih ABI je izazvano lijekovima.
Od lijekova najopasniji su ACE inhibitori i blokatori angiotenzinskih
receptora jer oni najviše smanjuju protoke krvi kroz bubreg. ACE inhibitori
su lijekovi tipa: Kaptopril, Zorkaptil, Prilazid, Tritace, Enalapril, Monopril, i
slični.
A u grupu ARB spadaju: Losartan, Erynorm, Diovan, Lorista i dr. Cirkulaciju
bubrega oštećuju i lijekovi protiv upale i bolova (aspirin, brufen i slični),
imunosupresivi, aminoglikozidi, neki cefalosporini, hinoloni, tetraciklini,
amfotericin B i aciklovir.
 SIMPTOMI AKUTNE BUBREŽNE INSUFICIJENCIJE

Neki pacijenti razviju akutnu bubrežnu slabost a nemaju nikakve tegobe,

simptome niti znake bubrežne bolesti ozljede ili bubrežnog poremećaja.
Simptomi su: smanjenje mokrenja ili potpuni prestanak mokrenja tokom 24h,
pojava krvi u mokraći, crvena, braon ili mokraća boje Koka-kole,
otoci, posebno oko članaka, na nogama ili na stopalima, ili
znaci isušenosti (dehidracije) organizmapospanost, umor,
povraćanje ili gubitak apetita,
hipertenzija ili hipotenzija,
konfuzno ponašanje, dezorijentisanost,
grčenje mišića, epi-napadi.
simptomi osnovne bolesti, povrede ili komplikacija.
 TERAPIJA ABI

Ako je akutna bubrežna slabost nastala usljed prevashodno opštih i

vanbubrežnih uzroka, onda su mjere liječenja sljedeće:

nadoknada tečnosti (infuzijama nadoknaditi tečnost sve dok krvni

pritisak, krvni volumen i venski pritisak, ne budu normalni). Zavisno od
težine stanja obično se daje 1-3 litra infuzija fiziološkog ili drugih
rastvora. Takođe, treba rješavati uzroke i/ili liječiti osnovnu bolest,
povredu, i slično: npr. zaustaviti krvarenje, liječiti opekotine, liječiti
srčanu ili jetrenu slabost, liječiti nefritise, liječiti sepsu, ukinuti lijekove
koji oštećuju bubrege;
 Diuretici (npr. Furosemid ili Lasix), daju se tek poslije nadoknade
tečnosti do normalnog ili umjereno povišenog nivoa (CVP≥12
mmH2O). Diuretici se daju intravenski (Furosemid, Lasix), u dozi
od 40 do 500 mg, ponekad i više, posebno ako pacijent ulazi u
stanje viška tečnosti ili ima otoke.

nadoknada bikarbonata, minerala i elektrolita, vrši se prema

potrebi. Za svako 0,1 smanjenje pH krvi daje se 125 ml
bikarbonata ili po formuli: 6 x 0,3 x kgTT. Najopasniji su, kao i
obično: poremećaji kalijuma. Ako je povišen ili snižen kalijum,
sprovode se isti postupci kao i za normalizaciju kalijuma u
hroničnoj bubrežnoj insuficijenciji
Posebne (nenefrološke) mjere se preduzimaju za podršku funkcije pluća
(kiseonik, respiratori), za podršku funkcije srca (kardiotonici,
kardiocirkulatorni lijekovi), za podršku funkcije jetre (albumini, izmjene
plazme) i protiv edema mozga (manitol) ili psihomotornog nemira
(sedativi, hipnotici).

Specifičnih lijekova koji liječe ABI, nema. Mnogo je tekstova napisano o

primjeni protektivnih doza dopamina, aminofilina, vitamina E i
alopurinola, o antagonistima receptora endotelina, terapiji ANP-om,
prostaglandinima, fenoldopamom – ali ništa od toga ne funkcioniše u
praksi.
HRONIČNA BUBREŽNA INSUFICIJENCIJA

Hronično bubrežno oboljenje podrazumijeva oštećenje bubrega

tokom tri ili više mjeseci, koje je nastalo usljed abnormalnosti
strukture ili funkcije bubrega, a manifestuje se prisustvom patoloških
abnormalnosti ili markera oštećenja tkiva, uz ili bez smanjenja
jačine glomerularne filtracije.

Uglavnom je ireverzibilnog i progresivnog karaktera.

Termin „hronična bubrežna insuficijencija“ upotrebljava se za

označavanje teminalnog (petog ) stadijuma hroničnog bubrežnog
oboljenja.
Uzroci hroničnog oštećenja bubrega su mnogobrojni. Smatra se da je 70%
pacijenata prethodno patilo od dijabetesa ili hipertenzije.
Urološka oboljenja (glomerulonefritis, cistična oboljenja) uzrokuju
hronično oštećenje bubrega kod 12%, dok je etiologija nepoznata kod
preostalih 18% pacijenata.
Glavni uzroci bubrežne insuficijencije su:
Glomerulopatije:
 Primarne: glomeruloskleroza, membranoproliferativni
glomerulonefritis, IgA nefropatija, membranozna nefropatija,
 Sekundarne: dijabetična nefropatija, postinfektivne
glomerulopatije, vaskularna oboljenja, nefropatija srpastih ćelija,
 Hereditarna oboljenja (policistična bolest bubrega),

Vaskularna oboljenja (hipertenzivna nefroskleroza, stenoza renalne

arterije),

 Opstruktivne nefropatije (oboljenja prostate, nefrolitijaze,

retroperitonealna fibroza ili tumori, urođene anomalije),

Tubulointersticijalni nefritis (uzroci: osjetljivost na lijekove, teški

metali, analgezijska nefropatija, hronični pijelonefritis, idiopatski)
 SIMPTOMI HBI

Simptomi i znaci hroničnog oštećenja bubrega se često razvijaju

postepeno. Nisu specifični, a pacijenti ih ponekad tek osjete kada
jačina glomerularne filtracije (JGF) padne ispod 10-15 ml/min.

Manifestacije hronične bubrežne insuficijencije uključuju slabost,

zamor, gastrointestinalne tegobe, neurološke probleme, pruritus,
hipertenziju, promjene mentalnog statusa i edeme.

Progresija uremije uzrokuje poremećaje menstrualnog ciklusa,

smanjenje libida, bol u grudima i parestezije.
 TERAPIJA HBI

Suzbijaju se uzročni faktori odnosno osnovna bolest.

Posebno je učinkovita kontrola hiperglikemije (u dijabetičnoj nefropatiji) i

hipertenzije (u svih bolesnika). ACE inhibitori i blokatori angiotenzinskih
receptora usporavaju propadanje glomerularne filtracije u dijabetičnoj
nefropatiji.

Stroga restrikcija unosa proteina u HBI je diskutabilna. Podaci su

kontroverzni, a ACE inhibitori ili blokatori angiotenzinskih receptora mogu
ostvariti istu ili veću hemodinamsku dobrobit od ograničenja bjelančevina.
Na smanjeno bubrežno izlučivanje lijekova treba misliti u skrbi svake
osobe s HBI.
Često propisivani lijekovi čiju dozu treba modificirati su penicilini,
cefalosporini, aminoglikozidi, fluorokinoloni, vankomicin i digoksin.
Hemodijaliza snižava serumske koncentracije nekih lijekova, koje nakon
dijalitičkog postupka valja nadoknaditi.
Liječnicima se toplo preporučuje da prije propisivanja farmakoterapije
ovim izrazito ranjivim bolesnicima konzultiraju literaturu o doziranju
lijekova pri zatajenju bubrega.

Neke lijekove se uopće ne smije davati dijaliziranim bolesnicima. Tu

spadaju nitrofurantoin, metformin i fenazopiridin.
HVALA NA PAŽNJI !!!