VARLIK FELSEFESİ

(ONTOLOJİ)
*Varlık: Varolan her şeydir.
*Varlık Felsefesi(ontoloji) : Adından da
anlaşılacağı gibi varlığı konu edinir.
Varlığın olup olmadığını, ne olduğunu,
anlamını, doğasını, yapısını, niceliğini ve
türlerini inceleyen disiplindir.
Varlık, Felsefi Açıdan İki Şekilde Ele
Alınır.
*A) Gerçek (Reel) Varlık
*B) Düşünsel (İdeal) Varlıklar

• Gerçek(Reel) Varlıklar: Zihin dışında gerçek dünyada

olan varlıklardır. Örneğin ;Ağaç, masa, taş v.b. )
• Düşünsel(İdeal) Varlıklar: İnsan zihnine bağımlı, zaman
ve mekandan bağımsız olarak var olan varlıktır.
• Örneğin; ruh, anka kuşu, üçgen, ekvator çizgisi,
π sayısı, rakamlar
 VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ)NİN SORULARI

• Gerçekten bir şey var mıdır?

• Varlık var mıdır? Varsa nedir?
• Varlığın genel özellikleri nelerdir?
• Varlık ne türdendir?
• Varlığın niceliği nedir?
• Varlığın ana maddesi nedir?
 METAFİZİK
• Metafizik; kelime olarak ‘fizik ötesi’ anlamına
gelmektedir.Terimi ilk kullanan Aristoteles’tir.
• Metafizik bilimlerin ele almadığı konuları ele
alan daha çok çözümlenmemiş problemleri
irdeleyen, tüm var olanların ilk sebeplerini
araştıran alandır. Tanrı,ruh gibi konuları ele
alıp sorgulayan felsefe disiplinindir.
 Metafiziğin Varlıkla İlgili Temel Soruları

• Evrende düzen (amaçlılık) var mıdır?

• Evren sonlu mudur, sonsuz mudur?
• Ölümden sonra hayat var mıdır?
• Ruh ölümlü müdür?
• Varlık bir midir? Çok mudur? v.b.
 Metafizik-Ontoloji İlişkisi

Ontoloji “Varlık var mıdır?” sorusuyla işe
başlar.

Metafizik ise varlığı var kabul ederek temel
ilkelerini araştırır.
Ancak ontolojinin konusu yalnızca var olanla
ilgiliyken metafizik var olan yanında
fizikötesi ile de ilgilenir. Dolayısıyla
metafiziğin alanı ontolojiden daha geniştir.
 Bilim ve Felsefe Açısından Varlık
1)BİLİME GÖRE VARLIK
• Varlığı var kabul edip, arasındaki neden
sonuç ilişkisini araştırır.
• Varlığı parçalayarak ele alır. Örneğin; biyoloji
canlı varlıkları, jeoloji madensel varlıkları,
astronomi gökteki varlıkları inceler.
• Varlığın yalnızca görünen somut boyutuyla
ilgilenir.
 Bilim ve Felsefe Açısından Varlık
• 2)FELSEFEYE GÖRE VARLIK
• Varlığın olup olmadığını sorgular. Felsefe varlığa
ilk olarak varlık var mıdır? Yok mudur? Sorusuyla
yaklaşır. Varlığın var olduğunu kabul ederse
―Varlık ne cinsindendir?― sorusuna yanıt arar.
• Varlığı her yönüyle genel olarak inceler.(Tümel)
• Varlığın hem görünen boyutuyla hem de
görünenin ötesindeki soyut boyutuyla(metafizik)
ilgilenir.
 VARLIK FELSEFESİNİN TEMEL PROBLEMLERİ

1-Varlık var mıdır?

a) Varlık var b)Varlık
değildir. vardır.
(Realizm)

1. Nihilizm 1. Varlık OLUŞ tur.

2. Taoizm 2. Varlık İDEA dır.
3. Varlık MADDE
dir.
4. Varlık RUH ve
MADDE dir.
5. Varlık FENOMEN
dir
a) varlık var değildir.

1. Nihilizm (hiççilik)

Gorgias: Ontolojik anlamda nihilisttir.
- Hiçbir şey var değildir.
- Bir şey var olsa da bilinemez.
- Bir şey var olsa da bilinse de başkasına
anlatılamaz.

Nietzsech: Etik ve siyaset alanında nihilisttir.
Bütün ahlaki ve siyasi değerlere karşıdır
 a) varlık var değildir.


2. Taoizm(Taoculuk)


Lao Tse: Lao Tse’ye göre mutlak varlık cisimsizlik,
hareketsizlik ve sonsuz yetkinlik ifade eden bir ilkedir.

• Varlık yoktur diyen görüşlerden biriside Taoculuktur. Taoizme

öğretiye göre tüm varlıkların kendisinden çıktığı tek bir gerçek
vardır, o da Tao‘dur. Tao evrenin düzeni, doğanın yasalarıdır. Dış
dünya aldatıcıdır. Tek gerçek değişmeyen Tao‘dur. Dış dünyadaki
varlıklar değiştiği için varlıktan yoksundur. Dolayısıyla da varlık
yoktur. Taoculuğa göre birey doğaya(Tao‘ya) uygun yaşarsa en
büyük mutluluğa ulaşır.
b)Realizm (varlık vardır)

• Dış dünyanın gerçekte var olduğunu savunan

öğretidir. Realizm, özneden, bilinçten
bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu
savunan öğretidir.
• Varlık felsefesi(ontoloji)nin ikinci temel
problemi olan varlığın ne olduğu problemi
realizm akımının altında yer alır.
2-Varlık nedir? Ne türdendir?
• Varlığın var olduğunun kabul edilmesi cevaplardan çok
sorulara önem veren felsefede kaçınılmaz bir soruyu ortaya
çıkarır. Varlık varsa bu ne tür bir varlıktır?

• ****Felsefe tarihinde bu soruya değişik cevaplar

verilmiştir. Bunların başlıcaları şunlardır:
1. Varlığı oluş olarak kabul edenler (Oluş Felsefesi)
2. Varlığı idea (zihinsel, fikir) kabul edenler (İdealizm)
3. Varlığı madde kabul edenler (Materyalizm)
4. Varlığı hem idea hem madde kabul edenler (Düalizm)
5. Varlığı fenomen (öz) olarak kabul edenler (Fenomenoloji)
 1) Varlığı Oluş Olarak Kabul Edenler

• Bu görüşü savunan filozoflar evrende

değişmeyen aynı kalan hiçbir varlığın
olmadığını tüm varlıkların değiştiğini sürekli
oluş(akış) halinde olduklarını savunurlar. Bu
filozoflara göre varlık oluştur; sürekli değişme
ve akıştır.
• En Önemli Temsilcileri: 1-Herakleitos
2- Whitehead
• Heraklitos‘a göre evrendeki tüm varlıklar
değişme, akış, oluş halindedir. Ona göre
evrenin ana maddesi ateştir.

• Heraklitos‘a göre evrende her şey değişir.

Değişmeyen tek şey değişimdir. Ünlü sözü,
"Bir ırmakta iki kere yıkanılmaz." Değişmenin
kaçınılmazlığını dile getirir. Ona göre evrende
bu değişmeyi(oluşu) yöneten bir güç vardır.
Bu güce logos(evrensel akıl) der.
 2) Varlığı İdea Olarak Kabul Edenler

• Varlığı idea(fikir, düşünce) olarak kabul eden

görüşe idealizm denir.
• İdealizm varlığı düşünceye bağlayan, her
türlü gerçekliğin düşünceden kaynaklandığını
ve düşünceyle kavranabileceğini savunan
görüştür.
• Tüm nesneler insan zihninin ürünüdür. Var
olan tüm nesneler kendi düşüncelerimizdir.
 2) Varlığı İdea Olarak Kabul Edenler

• En Önemli Temsilcileri :
Aristoteles,Platon,Farabi,Hegel

• Platon: 1-Görünüşler Dünyası

2-İdealar Dünyası
 3) Varlığı Madde Olarak Kabul Edenler
• Materyalizm(maddecilik) her şeyi maddeye
bağlayan ve maddenin düşünceden bağımsız var
olduğunu ve düşüncenin de maddenin bir
sonucu olduğunu savunan yaklaşımdır.
• Materyalizm madde dışında varlığın var
olduğunu kabul etmez.
• Materyalizm ve İdealizm birbirine zıt iki fikir
akımıdır. Materyalizm varlığı maddeyle, nesneyle
görüneni görünenle açıklarken; İdealizm varlığı
düşünceye bağlar.
3) Varlığı Madde Olarak Kabul Edenler

• En Önemli Temsilcileri :
• Karl marx, Demokritos ve Hobbes
4) Varlığı Hem Madde Hem Düşünce Olarak
Kabul Edenler
• Düalizme göre varlık birbirine indirgenemeyen iki
unsurdan oluşur. Bunlardan biri ruh, diğeri ise maddedir.

• Ruh ve madde sonlu tözlerdir. Ruhun temel niteliği

düşünme, maddenin temel niteliği ise hareket etmedir.
• En Önemli Temsilcisi : Descartes

Descartes’e göre ruh ya da beden, birbirinden

bağımsız alanlardır ve birbirine indirgenemezler.
düalizme(ikicilik) adı verilmiştir.
Töz: Değişen şeylerin içinde değişmeden kalan öz.
 5) Varlığı Fenomen Olarak Kabul Edenler

• Fenomen, varlıkların görünüşü, özü ve

anlamıdır.
• Fenomenolojinin asıl amacı duyu organlarımızla
algılanan varlıklar değil, bu varlıkların arkasında
bulunan değişmez objeler ‘öz’lerdir.
• Paranteze alma yöntemi ve öz bilimi olarak da
ifadelendirilir.
• En Önemli Temsilcisi: Edmund Husserl
3-Çağdaş Dönemde Varlık Görüşleri
A-Yeni Ontoloji
 Yeni ontoloji, ontolojiyi tümdengelimci yoldan
değil, tümevarımcı yöntem.
 Deneysel temellere dayandırıp öznel idealizme
karşı bir tutum sergilemişlerdir.
 Amaçları, materyalizm ile idealizm arasındaki
karşıtlığı yok etmektir.
 Ancak,nesnel idealizme düşmekten
kurtulamamışlardır.
 En Önemli Temsilcisi :N.Hartman
3-Çağdaş Dönemde Varlık Görüşleri

B-Pragmatizm(Faydacılık)

Gerçek olan:
1.yararlı olandır,
2.fayda sağlayan ve
3.Sonuç itibari ile başarı getirendir.
*EN Önemli Temsilcileri: W.Jame
John Dewey
3-Çağdaş Dönemde Varlık Görüşleri

Egzitansiyalizm (varoluşçuluk)
Varoluşçuluk da denilen bu yaklaşıma göre
insan önce var olur sonra kendi özünü meydana
getirir.
İnsan tamamen özgürdür dolayısıyla ger türlü
davranışından sorumludur.
En Önemli Temsilcisi :Heidegger
4-Varlığın Niceliği ile İlgili Görüşler

• 1-Monizm(Tekçilik) : Varlığı tek bir ilkeyle

açıklayan yaklaşım.
• 2-Düalizm(İkicilik): Varlığı birbirine
indirgenemeye iki temel ilkeyle açıklayan
yaklaşım.
• 3-Plüralizm(Çokçuluk) : Varlığı ikiden fazla
temel ilkeyle açıklayan görüş.