Osnove tekstilne tehnologije

Istorijski razvoj tehnologije tkanog i tehnologije netkanog tekstila.

Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
Biljana Pejić
• Odevanje je, pored potrebe za hranom i
stanovanjem, jedna od tri osnovne čovekove
potrebe.

• Tkanje je verovatno staro koliko i ljudska civilizacija.

• Potreba čoveka da pokrije svoje telo, kako bi ga

zaštitio od spoljnih uticaja i izgledao civilizovanije,
bila je jedna od njegovih prvih svesnih reakcija.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
Istorijski pregled proizvodnje tkanog tekstila

• Egipćani su su proizvodili tkanine pre oko 6000

godina;

• Kina neguje tradiciju izrade svilenih tkanina, dugu

preko 4000 godina;

• Postoje verovanja da je razboj za tkanje konstruisan u

više različitih civilizacija, pa se stoga ne može
pouzdano utvrditi tačna godina njegovog pronalaska.

• Tkanje se u tom periodu uglavnom posmatralo kao

domaća umetnost.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Pronalaskom čunka (Kay, 1733. god.) otpočela je era
tehničko tehnološkog razvoja tkanja;

• Već 1745. godine konstruisan je prvi razboj na kome je

bilo moguće kontrolisati svaku žicu osnove i on je dalje
usavršen od strane Jacquard-a;

• 1785. godine Cartwright je proizveo prvi razboj sa

motorom.

• Razboji od livenog gvožđa, koji su radili na paru, u

različitim oblicima konstruisani su tokom 1800. god.

• Ovi razboji su usled većeg naprezanja žica osnove,

inicirali konstruisanje prve mašine za šlihtanje 1803.
godine.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Početkom XX veka otpočela je industrijska revolucija,
pa se nisu usavršavali samo razboji, već su značajno
tehnološki usavršeni i uređaji koji se koriste za
pripremu za tkanje (poboljšanja su se odnosila na
premotavanje prediva, snovanje, šlihtanje, uvođenje
osnove, navezivanje osnove...).

• Nakon drugog svetskog rata otpočinje era moderne

tekstilne industrije.

• Nameće se potreba za usavršavanjem razboja, u cilju

povećanja ekonomičnosti i rentabilnosti proizvodnje.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Pronalazak sintetičkih vlakana, drastično povećava
obim proizvodnje u oblasti tekstilne industrije i
proizvodnje tkanina.

• 1930. god. Rossmann razvija prototip razboja sa

projektilima.

• 1953. god. pojavljuju sa prvi komercijalni razboji sa

projektilima.

• 1972. god. počinje proizvodnja razboja sa hvatačima.

• 1975. god. proizveden prvi razboj sa unošenjem potke

vazdušnim mlazom.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
Istorijski pregled proizvodnje netkanih
tekstilnih materijala

•Do 18. veka, netkani tekstil se u Evropi izrađivao

uglavnom od prirodnih materijala, pri čemu su se
vlakna međusobno povezivala udaranjem i
gnječenjem uz istovremeno dodavanje vode.
Netkani tekstil dobijen na taj način korišćen je za
odevanje, izradu šatora, peškira i sl.

•Ukupan dosadašnji razvoj netkanog tekstila može

se prikazati kroz pet osnovnih faza.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Hiljadama godina pre nove ere ovčije runo služilo je
za izradu odeće i ono se smatralo pretečom netkanog
tekstila;

• U Kini i Egiptu od oko 1000 godina p.n.e. proizvodi

slični hartiji su primenjivani za odeću, peškire i sl., što
je trajalo oko 20 vekova;

• Početkom 20. veka, na osnovu patenata iz 1908. i

1909. razvijenih u Nemačkoj i Austriji, počela je
proizvodnja netkanog tekstila sličnog prirodnoj koži.
Ova etapa je trajala sve do 30-ih godina 20. veka;

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
 • U ovom periodu u SAD-u počinju istraživački radovi u
oblasti proizvodnje netkanog tekstila od neispredivih
pamučnih vlakana (pamučni linters);

• 1933. napravljen je prvi pokušaj povezivanja vlakana

u plastici rastvorom kaučuka;

• Industrijska proizvodnja netkanog tekstila u SAD-u

počinje 1938. god., a u Kanadi dve godine kasnije;

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Značajan pomak u proizvodnji netkanog tekstila
dogodio se 1944. god. kada je u Minesoti (SAD)
otpočema proizvodnja netkanog tekstilnog materijala
za električnu izolaciju;

• Posle II Svetskog rata proizvodnja NT je značajno

proširena i opšte je prihvaćeno da se netkani tekstil
od 1950. industrijski proizvodi u većini industrijski
razvijenih zemalja;

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Danas se najveći učinak u proizvodnji netkanog
tekstila ostvaruje u zemljama Severne Amerike,
Kine, Japana i Zapadne Evrope, koje su ujedno i
naveći potrošači ovih materijala;

• Razvoj tehnologije i proizvodnje NT, danas je i dalje

u snažnom zamahu i konstantno se radi na
iznalaženju novih, jeftinijih i daleko produktivnijih
rešenja za proizvodnju ovih materijala.

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
 POLJOPRIVREDA

HEMIJSKA INDUSTRIJA

AUTOMOBILSKA INDUSTRIJA

AVIO INDUSTRIJA

INDUSTRIJA NAMEŠTAJA

MEDICINA

GRAĐEVINARSTVO

INDUSTRIJA OBUĆE

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
 Oblasti primene tkanih i netkanih tekstilnih
materijala

•Zdravstvo i higijena (sanitetski materijali, sredstva za

previjanje i brisanje, ortopedska punjenja, bandažeri, trake,
zubarske portikle, zavese ogrtači posteljina, odeća za kontrolu
kontaminacije, elektrode filteri za krv, veštački bubrezi i oprema
za dijalizu, transdermalni sistemi za otpuštanje lekova, implanti i
dr.);

•Sigurnosna oprema (oprema za individualnu zaštitu i “AIR-

BAG” u automobilima);

•Zaštita životne sredine (NTM izrađeni od biorazgradivih

materijala);

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Filteri (prečišćavanje vode od različitih zagađujućih materija,
kao što su teški metali, pesticidi, hemijski agresivne tečnosti i
dr.);

• Materijal za primenu u građevinarstvu (krovni materijal,

akustične izolacione ploče, izolacioni materijali različitih profila,
fasada i dr.);

• Geotekstil (armirajuće prevlake za asfalt, osnova za puteve i

pruge, podloge za teniske terene, kontrola erozije, materijal za
nasipe i brane, veštačka trava);

• Primene u poljoprivredi (oprema za rasadnike i plastenike,

materijali za kontrolu korova, vrećice za korenje, kapilarno
navodnjavanje);

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
• Primene u automobilskoj industriji (oprema za rasadnike
i plastenike, materijali za kontrolu korova, vrećice za
korenje, kapilarno navodnjavanje);

• Sredstva za čišćenje i poliranje (krpe za brisanje, pranje i

suvo poliranje, resaste metle za brisanje prašine, žice za
ribanje, salvete i sl.);

• Kompoziti (materijali nastali povezivanjem NM sa drugim

materijalima u cilju dobijanja kompozita, tj. materijala
poboljšanih svojstava ).

http://www.youtube.com/watch?
v=nYd0Rdu53Rw&feature=youtube.be

Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i

tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i
tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.
Osnovi tekstilne tehnologije/ Istorijski razvoj tehnologije tkanog i
tehnologije netkanog tekstila. Oblasti upotrebe tkanog i netkanog tekstila.