სლაიდების საშუალებით თქვენ შეიტყობთ:

1.როგორია ელექტრული დენი სითხეებში

2.რა არის კათოდი და ანოდი
3. ელექტროდებზე გამოყოფილი დაშლის
პროდუქტების მეორადი რეაქცია.
4.ელექტროლიზის გამოყენება
5.ცდა-ელექტროლიზი
 ელექტრული დენი
სითხეში
ელექტრობის გამტარობის მიხედვით,სითხე შეიძლება იყოს
გამტარიც,ნახევარგამტარიც და დიელექტრიკიც.ელექტროლიტებს უწოდებენ გამტარ
გარემოს, რომელშიც ელექრული დენის გავლას თან ახლავს ნივთიერების
გადატანა. ელექტროლიტებში თავისუფალი მუხტის მატარებლებს დადებითად და
უარყოფითად დამუხტული იონები წარმოადგენენ. ელექტროლიტებს
განეკუთვნებიან გამდნარ მდგომარეობაში მყოფი მარავალი მეტალის შენაერთი,
და ასევე ზოგიერთი მყარი ნივთიერება. მაგრამ ელექტროლიტების ძირითად
წარმომადგენლებს, რომლებსაც ფართოდ იყენებენ ტექნიკაში, არაორგანული
მაჟავეების, მარილებისა და ფუძე წყალხსნარები წარმოადგენენ.
m=kq=klt
m-გამოყოფილი ნივთიერების მასა
q- ელექტროდზე მისული მუხტი
I-ელექტროლიტში გამავალი დენი
 ელექტროლიტში ელექტრული დენის გავლას თან ახლავს ელექტროდებზე
ნივთიერების გამოყოფა. ამ მოვლენას ელექტროლიზს უწოდებენ.
ელექტროლიტში ელექტრული დენი ორივე ნიშნის იონების ერთმანეთის
საწინააღმდეგო მიმართულებით მოძრაობას წარმოადგენს. დადებითი
იონები მოძრაობენ უარყოფითი ელექტროდისკენ (კათოდისკენ), უარყოითი
იონები კი დადებითი ელექტროდისკენ (ანოდისკენ). იონები მჟავების,
მარილებისა და ტუტეების წყალხსნარებში ნაწილი ნეიტრალური
მოლეკულების გახლეჩვის შედეგად წარმოიქმნება. ამ მოვლენას
ელექტრულ დისოციაციას უწოდებენ. მაგალითად, სპილენძის ქლორიდი,
CuCl2 წყალხსნარში დისოცირდება სპილენძისა და ქლორის იონებად:

ელექტროდების დენის წყაროსთანCuCl2⇌Cu2++2Cl−

მიერთებისას ელექტრული ველის
მოქმედებით იონები იწყებენ
მოწესრიგებულ მოძრაობას: სპილენძის
დადებითი იონების კათოდისკენ
მიემართებიან, ხოლო ქლორის
უარყოფითი იონები - ანოდისაკენ
 ბევრ შემთხვევაში ელექტროლიზს თან ახლავს ელექტროდებზე გამოყოფილი
დაშლის პროდუქტების მეორადი რეაქცია ელექტროდების მასალასთან ან
გამხსნელთან. მაგალითს წარმოადგენს სპილენძის სულფატის
წყალხსანარის CuSO4 (სპილენძის კუპოროსის) ელექტროლიზი იმ
შემთხვევაში, როცა ელექტროდები ჩაშვებულია სპილენძისაგან დამზადებულ
ელექტროლიტში.
სპილენძის სულფატის მოლეკულების დისოციაცია შემდეგი სქემით ხდება.
სპილენძის ნეიტრალური ატომები
კათოდზე მყარი ნალექის სახით ედება. ამ
გზით ქიმირად სუფთა სპილენძის ამგვარად, სპილენძის
მიღებაა შესაძლებელი. სულფატის წყალხსანარში
იონი ანოდს აძლევს ორ ელექტრონს ელექტრული დენის გავლისას
ნეიტრალურ რადიკალად SO4 ხდება სპილენძის ანოდის
გადაიქცევა და მეორად რეაქციაში შედის დაშლა და სპილენძის კათოდზე
სპილენძის ანოდთან: დალექვა. ამ დროს სპილენძის
SO4 + Cu = CuSO4.
სულფატის კონცენტარცია არ
სპილენძის სულფატის წარმოქმნილი
მოლეკულა ხსნარში გადადის.
იცვლება.
 ელექტროლიზის გამოყენება
ელექტროლიზი — ფიზიკო-ქიმიური მოვლენაა,
როდესაც ელექტროდებზე  ხდება ხსნარების შემადგენელი
ნაწილაკების ან ნივთიერებების დალექვა გამოყოფა, რაც
არის ელექტროდებზე მეორადი რეაქცია-შედეგი ელექტრო
დენის ხსნარში გატარებით. სითხე, ისევე როგორც
მყარი სხული შეიძლება იყოს დიელეკტრიკი, გამტარი
და ნახევარგამტარი. 
ელექტროლიზს ფართოდ იყენებენ ტექნიკაში სხვადასხვა
მიზნთ.ელექტროლიზური მეთოდით ფარავენ ერთი ლითონის
ზედაპირს მეორის თხელი ფენით.ეს საფარი ზედაპირს იცავს
კოროზიისაგან.ელექტროლიზის საშუალებით ლითონებს
ასუფთავებენ მინარევებისგან.ელექტროლიზისმეშვეობით
ბოქსიტების ნადნობისაგან ღებულობენ ალუმინს.სწორედ ამ
ხერხის საშუალებით გახდა ალუმინი იაფი და ერთ-ერთი ძალიან
გავრცელებული ლითონი ტექნიკასა და ყოფა-ცხოვრებაში.
ცდა: ელექტროლიზი
რას ვიკვლევთ: 
­­ როგორ
­ იშლება
­ ­ ნივთიერება
­ ­ ­ ­ ელექტროდენის
­ ­ ­ ­ საშუალებით.
­ ­­ ­
ცდის მიზანი­ ­ : წყლის დაშლა ­ მარტივ
­ ნივთიერებებად
­ ­­ ­ ­ ელექტროდენის
­ ­ ­ ­ ზემოქ
­ ­
მედებით
­ ­ .
რესურსები
­ ­ ­ : ჭურჭელი
­ ­ და მასალა
­ ­ : ქიმიური
­ ­ ­ ჭიქა­ , 500 მლ (1) F0088; სინჯარები
­ ­ ­
(2) F0175; წკირი
­ ; დენის
­ წყარო­ (1) F0011; უჟანგავი
­ ­ ფოლადის
­ ­ ელექტროდი
­ ­ ­ (2);
კლიპსებიანი
­ ­ ­ ­ სადენები
­ ­ ­ (2) F0344.
ნივთიერებები
­ ­ ­ ­ ­ : ნატრიუმის
­ ­ ­ სულფატი­ ­ , რამდენიმე
­ ­ ­ კრისტალი
­ ­ ; გამოხდილი
­ ­ ­
წყალი­ , 400 მლ; ხის წვრილი ­ ჩხირი
­ ; უჯანგავი
დენის ფოლადის
წყარო ელექტროდებ
ი

სადენები
 ქიმიური
­ ­ ­ ჭიქა ­ 2/3-მდე შევავსოთ­ გამოხდილი
­ ­ ­ წყლით.
სინჯარა ­ ­ შევავსოთ წყლით. დაუცეთ ­ ­ ცერა­ თითი ­ და და ჩაუშვით ­ ­ ქიმიურ
­ ­ ჭიქაში ­ ­ . იგივე ­ გა ­
ვიმეოროთ მეორე ­ ­ სინჯარისთვისაც
­ ­ ­ ­ ­ .
უჟანგავი ­ ­ ფოლადის ­ ­ ელეტროდები
­ ­ ­ ჩავუშვათ ­ წყალში­ ისე, როგორც ­ სურათზეა
­ ­ ნაჩვენე
­ ­ ­
ბი: ელექროდების­ ­ ­ მეორე
­ ­ ბოლო ­ უნდა
­ შედიოდეს ­ ­ ­ სინჯარებ
­ ­ ში
­ .
მივუერთოთ
­ ელექტროდებს
­ ­ ­ კლიპსებიანი
­ ­ ­ ­ სადენები ­ ­ ­ და შევუერთოთ ­ მუდმივი­ ­ დენის­ გამ ­
მართველს
­ ­ (წყაროს ­ ).
დენის ­ წყაროზე
­ ­ ძაბვა ­ დავაყენოთ
­ 5V -დან 10 V-მდე.
დავაკვირდეთ
­ ელექტროდებზე
­ ­ ­ ­ მიმდინარე­ ­ ­ პროცესებს ­ ­ .
წყალში ­ ჩავაგდოთ
­ ნატრიუმის
­ ­ ­ სულფატის ­ ­ რამდენიმე
­ ­ ­ კრისტალი ­ ­ და წკირით ­ მოვურიოთ
­
სრულ გახსნამდე ­ ­ ­ . დავაკვირდეთ­ პროცესის ­ ­ მიმდინარეობას
­ ­ ­ ­ ­ .
კიდევ­ დავამატოთ
­ ხსნარს ნატრიუმის ­ ­ ­ სულფატის
­ ­ კრისტალები
­ ­ ­ . დავაკვირდეთ
­ ელექტ ­ ­
როდებზე
­ ­ აირის გამოყოფის ­ ­ ­ სიჩქარეს.
­ ­
როდესაც ­ ­ აირი დაგროვდება­ ­ ­ და წყალი ­ გამოძევდება
­ ­ ­ ­ სინჯარებიდან
­ ­ ­ ­ , გამოვრთოთ
­ დენის
­
წყარო
­ .
კათოდზე
­ ­ (-) მოგროვილი­ ­ ­ აირი შევამოწმოთ
­ წყალბადის
­ ­ შემცველობაზე
­ ­ ­ ­ ­ .
ანოდზე ­ (+) მოგროვილი ­ ­ ­ აირი შევამოწმოთ
­ ჟანგბადის
­­ ­ შემცველობაზე
­ ­ ­ ­ ­ .
 ცდის შედეგი
ელექტროლიზი
­ ­ ­ ­ არის ჟანგვა ­ ­ -აღდგენითი
­ ­ ­ ­ პროცესი ­ ­ , რომელიც ­ ­ მიმდინარე
­ ­ ­ ­
ობს ელექტროლიტში
­ ­ ­ ­ ელექტროდენის
­ ­ ­ ­ გატარებისას
­ ­ ­ ­ . მოცემულ ­ ­ ცდაში ­ აღწე ­ ­
რილია
­ წყლის დაშლა ­ მარტივ
­ ნივთიერებებად
­ ­­ ­ ­ . კათოდზე
­ ­ და ანოდზე ­ მიმდინა­ ­ ­
რეობს
­ ჟანგვა
­ ­ -აღდგენითი
­ ­ ­ ­ რეაქციები ­ ­ ­ ­ . კათოდზე
­ ­ განიმუხტება
­ ­ ­ ­ წყალბადი ­ ­ და
გამოიყოფა
­ ­ ­ ­ მარტივი ­ ­ ნივთიერება
­ ­ ­ ­ წყალბადი ­ ­ , ხოლო ­ ანოდზე ­ განიმუხტება
­ ­ ­ ­
ჰიდროქსიდის
­ ­ ­ იონები ­ და გამოიყოფა
­ ­ ­ ­ ჟანგბადი ­ ­ ­ . წყალში ­ ნატრიუმის­ ­ ­ სულფა ­ ­
ტის ან რომელიმე
­ ­ ­ ელექტროლიტის ­ ­ ­ ­ დამატება
­ ­ ­ ზრდის ხსნარის ­ ელექტროგამ
­ ­ ­ ­
ტარობას
­ ­ და ელექტროლიზის
­ ­ ­ ­ პროცესს
­ აჩქარებს
­ ­ . ამასთან ­ , ელექტროლიტი
­ ­ ­ ­
ისე უნდა ­ შევარჩიოთ
­ , რომ ელექტროდებზე
­ ­ ­ ­ არ მოხდეს ­ ამ ელექტროლიტის
­ ­ ­ ­
იონების­ ჟანგვა­ ­ -აღდგენა
­ ­ ­ ანუ ავიღოთ ძლიერი ­ ­ ტუტის ­ და ძლიერი ­ ­ მჟავას ­ მა­
რილი
­ .
მადლობა ყურადღებისთვის!

სლაიდის ავტორი:
სოფო თამაზაშვილი